http://www.vietnamnet.vn/xahoi/2007/10/747823/
 
Lũ dữ là “sản phẩm” của chúng ta!
TT - 08/10/2007
 
Ông Nguyễn Ngọc Sinh, chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường VN

TT - Bão, lũ đã trở nên hung hãn hơn do con người “không biết điều” với nó. Dưới góc độ khoa học, ông Nguyễn Ngọc Sinh, chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường VN, nói rõ hơn những hành vi “chọc giận” đó của con người.

* Dù đã nỗ lực phòng chống nhưng mất mát bởi cơn bão Lekima là rất lớn. Theo ông, nguyên nhân lớn nhất là gì?
 
- Cơn lũ vừa qua lượng mưa không quá lớn nhưng nước về các sông lại cao bất thường. Tình hình đó lại diễn ra trên diện rộng và có nhiều diễn biến không mang tính qui luật như trước. Đây là nguyên nhân lớn nhất của thiệt hại, là một xu hướng đáng ngại và khá rõ nét của toàn cầu cũng như ở VN. Đó là sự xáo trộn qui luật tự nhiên, kể cả qui luật thiên tai cũng có thay đổi. Sự thay đổi này là kết cục của những biến động kéo dài ở từng thành phần môi trường như địa chất, thủy văn, thổ nhưỡng... cộng hưởng sự phát tác đó và gây tai họa.

Khoa học đã chia lịch sử “quan hệ” của con người với tự nhiên làm ba giai đoạn. Thứ nhất là thời con người bị thiên nhiên thôn tính, phải tìm mọi cách để chống chọi, tồn tại. Đó là thuở sơ khai của lịch sử. Thời kỳ thứ hai, khi con người tăng dần sức mạnh từ công cụ lao động và đã vùng lên chinh phục thiên nhiên. Đó là ngăn sông, đắp đập, lấp biển, tìm châu lục mới... Con người tự hào với sức mạnh của mình. Lúc đó sức mạnh con người đã so sánh được với sức mạnh thiên nhiên. Chúng ta đã chế ngự và đè nó xuống như một cái lò xo. Nay là giai đoạn thứ ba, con người đã làm biến dạng sơ đồ qui luật tự nhiên bởi hiệu ứng nhà kính, phá rừng, ngăn sông, lấn biển... Và cái lò xo bật lên, thiên nhiên đã nổi giận bằng chính những vết thương của nó.

Khi không còn dòng chảy, nước đã “lao” vào nhà, đẩy con người ra khỏi chỗ ở Ảnh: T.PHÚCác nhà khoa học không quá lo xa khi nói rằng con người có thể lâm vào tình trạng không thể “chuộc lỗi” được với thiên nhiên. Các vấn đề nước biển dâng cao, băng tan, nhiệt độ nóng, ô nhiễm khí thải đã gần chạm vào giới hạn cuối cùng. Tàn phá thì chỉ mất vài năm, vài tháng nhưng để phục hồi thì phải nhiều thập niên, thậm chí nhiều thế kỷ.

* Thưa ông, ở VN điều gì đã tác động đến những thành phần môi trường đó?
 
- Đầu tiên là rừng đầu nguồn đã không còn đủ sức thực hiện hai nhiệm vụ tối quan trọng trong chống lũ là ngấm nước và cản nước. Tiếp theo, chúng ta có nhiều đê, đập và các công trình xây dựng xâm lấn, tác động cả chủ ý và vô ý vào dòng chảy.

Chưa có một tính toán khoa học tổng thể nên hiệu quả trị thủy của những công trình này có thể đạt ở khu vực, địa phương nào đó nhưng lại phản tác dụng trong bức tranh tổng thể.

Tình trạng khai thác cát sỏi, tác động bồi lắng... lòng sông nhiều năm, nhiều nơi cũng làm tổn thương đường thoát lũ mà bản thân thiên nhiên đã tự điều hòa. Tại các cửa sông chảy ra biển cũng bị biến dạng nhiều bởi các công trình đô thị hóa, lấn biển... Nước ở trên tràn nhiều hơn nhưng dòng chảy chậm hơn, cửa thoát khó hơn dẫn đến ngập lụt và bục phá.


* Có cần thiết một cơ quan chuyên trách theo dõi, đánh giá biến động tự nhiên và thiên tai không, thưa ông?

- Hiện nay ở VN chưa có một chiến lược tổng thể về công tác phòng chống thiên tai có chiều sâu, hay nói rộng hơn là nghiên cứu về biến động tự nhiên. VN là một trong mười quốc gia chịu tác động lớn nhất về hiện tượng nước biển dâng cao. Trong 16 loại thiên tai của hành tinh thì chúng ta có nguy cơ gặp 2/3 số đó. Riêng về bão lũ, nước ta cũng là một cái rốn gió và nước của khu vực. Cộng với sự biến động tự nhiên toàn cầu rất đáng lo ngại thì hơn bao giờ hết, VN phải tham gia cuộc cứu vớt môi trường, cứu chính sự sống của mình.

* Thưa ông, thời tiết có tính toàn cầu, nước ta có nhiều dòng sông lớn bắt nguồn từ các quốc gia khác, điều đó có tác động đến công tác phòng chống thiên tai và khai thác thủy năng?
 
- Thông lệ quốc tế thì dòng sông lớn chảy qua nhiều quốc gia sẽ có những sự hợp tác cấp quốc gia để khai thác và quản lý nó. Sông Mekong đã có ủy ban quốc tế dành riêng cho việc này và hiện có sáu nước tham gia. Riêng Trung Quốc đang tham gia ở cấp tỉnh. Sông Hồng của chúng ta chỉ có 50% lượng nước lấy từ lưu vực bản địa, 50% còn lại từ nước ngoài. Hai nước đã có những hội nghị bàn thảo về nó. Về lâu dài, nên có những hợp tác sâu và chặt chẽ hơn.

* Thưa ông, ở VN cơ quan nào chịu trách nhiệm nghiên cứu, phân tích và khuyến cáo, “chăm sóc” về những biến động của tự nhiên, môi trường và đặc biệt là thiên tai?
 
- Về môi trường chúng ta có Bộ Tài nguyên - môi trường. Về thiên tai chúng ta có nhiều cơ quan chịu trách nhiệm như: Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn, Ủy ban phòng chống lụt bão, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn... Tuy nhiên, theo tôi, các cơ quan này chủ yếu xử lý những vấn đề cứu hộ, cứu nạn, phòng chống trước mắt để hạn chế thiệt hại.

* Ở cấp vĩ mô, chúng ta đã làm gì trước tình trạng này?
 
- Liên Hiệp Quốc đã lấy mười năm cuối cùng của thế kỷ 20 làm thập niên “giảm nhẹ thiên tai”. Nhiều quốc gia đã xây dựng chương trình hành động toàn quốc về ứng xử với nước biển dâng cao, băng tan hay sóng thần, núi lửa... Chúng ta từng có dự định lập chương trình quốc gia về vấn đề này nhưng sau lại được “gọt” nhỏ lại thành chương trình riêng chống bão lũ. Bão lũ thuộc trách nhiệm của ngành nông nghiệp nên cuối cùng nó lại về bộ này. Cần tránh tư tưởng nghe những nguy cơ tiềm ẩn thì thấy quá xa, nghe những mất mát trước mắt thì cứu trợ tức thời rồi quên mất trách nhiệm phải làm gì để những cơn lũ, trận bão sau không gây thiệt hại lớn hơn...

* Theo ông, VN có thể làm gì trước sự giận dữ của thiên nhiên?
 
- Chúng ta cần có một tư duy khoa học nghiêm túc và đầy đủ về thiên tai, môi trường. Từ đó xây dựng một chương trình quốc gia, một chiến lược tổng thể để đối phó. Còn tất cả biện pháp đơn lẻ thì ai cũng biết như trồng rừng, giảm thiểu khí thải, quản lý khai thác khoáng sản... Vấn đề là phải làm thế nào cho tốt mà thôi.

QUANG THIỆN

http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=223269&ChannelID=3

---

Lũ lịch sử gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng

Sau 4 ngày hoành hành, mưa lũ ở Bắc và Trung Bộ đã làm 52 người chết, 13 người mất tích, hơn 100 người bị thương, hàng trăm nghìn ha lúa và hoa màu mất trắng.

> Hàng chục nghìn ngôi nhà vẫn chìm trong nước lũ/ Hình ảnh người dân trong cơn lũ lịch sử

Theo báo cáo của Ban chỉ đạo PCLB Trung ương, trong số 9 tỉnh bị ảnh hưởng của lũ, Nghệ An là tỉnh thiệt hại nặng nhất về người với 21 người chết và 3 người mất tích, Thừa Thiên Huế thiệt hại nhẹ nhất với 1 người mất tích.

Chỉ riêng tâm bão Kỳ Anh, Hà Tĩnh ước thiệt hại 360 tỷ đồng. Tỉnh Nghệ An cũng cho biết, thiệt hại sơ bộ khoảng 300 tỷ đồng.





Một người dân Thanh Hóa nhận hàng cứu trợ. Ảnh: AFP


Toàn bộ dân ở khu vực bãi sông Chu, sông Mã (Thanh Hóa) đã dời nơi sơ tán, trở về dựng lại nhà cửa. Việc vệ sinh, sửa chữa trường lớp, bàn ghế tại hầu hết các xã (trừ 3 xã, thị trấn thuộc huyện Thạch Thành) đều đã hoàn tất. Công tác tiêu độc khử trùng, vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh đang được tiến hành.

Ách tắc trên các tuyến quốc lộ 47, 217, 15A, tỉnh lộ 520, tuyến Thường Xuân - Bát Mọt, đường Mục Sơn, Cửa Đạt và phần lớn các tuyến đường khác đều đã được giải tỏa. Hệ thống đê bị hư hỏng nặng đang được khắc phục để đối phó với các đợt lũ bão mới.

Ngoài việc khắc phục thiệt hại về nhà cửa, cơ sở hạ tầng, Thanh Hóa đã xuất kho gần 260.000 gói mì tôm và 5 tấn lương khô cấp cho các huyện bị thiệt hại. Mỗi gia đình có người chết được hỗ trợ 5 triệu đồng, người bị thương 1 triệu đồng và cấp gạo cứu đói cho nhân dân vùng ngập lũ trong 3 tháng, mỗi tháng 10 kg/người.

Theo Ban chỉ huy PCLB Nghệ An, toàn tỉnh có 22 người chết, 3 người mất tích, 13 người bị thương, 36 nhà đổ sập, gần 5.000 nhà chìm trong nước, gần 1.000 nhà tốc mái, gần 40.000 ha lúa và hoa màu mất trắng. .

Sau khi nước rút, Nghệ An khẩn trương huy động phương tiện, lực lượng giải phóng các tuyến đường bị đất sạt, bùn lấp. Dù đã cơ bản thông xe được các tuyến quốc lộ 7 và 48 nhưng một số đoạn tuyến quốc lộ 48 và các đường tỉnh lộ còn đang bị ách tắc. Các đường ở huyện Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, vùng ven sông Cả... vẫn bị ách tắc giao thông cục bộ.



Một đoạn đường 48 ở Nghệ An bị sạt lở. Ảnh: Báo Nghệ An.


Danh tính những người mất tích đang tiếp tục được xác định. Việc vệ sinh tiêu độc, khử trùng, phòng chống dịch bệnh, khôi phục thông tin liên lạc, điện phục vụ sinh hoạt và sản xuất; khơi thông dòng chảy, tiêu úng đang được tiến hành. Tỉnh đã trích kinh phí hỗ trợ các gia đình có nhà bị trôi, sập, tốc mái, hư hỏng và giúp nhân dân tiến hành sản xuất vụ đông.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Hành cho biết, tỉnh hỗ trợ mỗi gia đình có người chết 4 triệu đồng, 1 triệu đồng cho người bị thương. Nhà bị lũ cuốn được hỗ trợ 10 triệu đồng, nhà bị sập 5 triệu đồng. Mỗi học sinh vùng lũ được hỗ trợ 300.000 đồng mua sách, vở, bút, giấy...

Nghệ An đã xuất 1,5 tỷ đồng hỗ trợ một huyện bị ảnh hưởng của bão, trong đó Quế Phong được nhận 300 triệu đồng. Huyện này cũng được Quân khu 4 tiếp tế 2 tấn mì tôm và 2 tấn gạo.

Tuy nhiên, do nước rút chậm và bị tàn phá nặng nên học sinh ở hơn 150 trường của Nghệ An vẫn chưa thể đến trường. Trường học tại 48 xã bị ngập nặng ở Quế phong, Quỳ Châu, Tân Kỳ đang bị bùn đất vùi lấp.

Lũ đang dần rút xuống, Ninh Bình, nơi có 4 người thiệt mạng đang tiến hành vệ sinh môi trường. Sau 2 ngày phát động phong trào ủng hộ đồng bào ở vùng chậm lũ Nho Quan và Gia Viễn, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Ninh Bình đã nhận được 300 triệu đồng. Sở Y tế đã hỗ trợ thuốc cảm cúm, đường ruột, kháng sinh, sát trùng da, khử khuẩn, làm trong nước...





Trường học ở Nậm Giải bị lũ lạt sạt lở. Ảnh: Báo Nghệ An.

Tại Hòa Bình, đã có 1.800 người dân sơ tán trở về nhà và hiện chỉ còn 61 người phải ngủ trong các công trình công cộng. Tỉnh đã xuất 10 tỷ đồng từ nguồn dự trữ để khắc phục cơ sở hạ tầng bị hư hỏng. Hiện toàn tỉnh có 12 người chết và 2 người mất tích.

Hà Tĩnh ước tính, thiệt hại ở Tâm bão Kỳ Anh lên tới hơn 360 tỷ đồng. Cùng với khoản hỗ trợ 300 triệu đồng của TP HCM và 5.000 tấm lợp của tỉnh Thừa Thiên - Huế, Kỳ Anh đã trích ngân sách hơn 100 triệu đồng và 19 tấn gạo giúp người dân ổn định cuộc sống. Đồng thời, huyện cũng chỉ đạo bà con chuyển sang trồng ngô, khoai, rau để chống đói trước mắt.

Trong khi lũ các sông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đang xuống (hầu hết đều ở dưới mức báo động 3) thì lũ trên các sông ở Nam Bộ lại đang lên nhanh.

Theo TT Dự báo Khí tượng Thủy văn TƯ, mực nước sông Mê Kông và đầu nguồn sông Cửu Long tiếp tục lên. Ngày 13/10, mực nước tại Tân Châu lên mức 3,8 mét (trên báo động 2 là 0,2 mét), tại Châu Đốc lên mức 3,3 mét (dưới báo động 3 là 0,2 mét). Các sông từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên biến đổi chậm.

Tiến Dũng


http://www.vnexpress.net/Vietnam/Xa-hoi/2007/10/3B9FB09B/