Tỉnh Ninh Bình
Ở vị trí điểm mút của cạnh đáy tam giác châu thổ
sông Hồng, nên địa hình Ninh Bình bao gồm cả ba loại địa hình. Vùng đồi núi hay còn gọi là vùng "bán sơn địa" ở phía
Tây và
Tây Nam bao gồm các huyện Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư, phía Nam giáp Thanh Hoá là Tam Điệp còn gọi là vùng đồi núi Đồng giao); vùng đồng bằng và vùng ven biển ở phía Đông và phía Nam. Ninh Bình có bờ biển dài 18km. Bờ biển Ninh Bình hàng năm được phù sa bồi đắp lấn ra trên 100m.
Năm
2003 Diện tích:1.400 km², khoảng 900.000 người với mật độ dân số 643 người/km². Trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có hai tôn giáo chính là:
Phật giáo và
Thiên chúa giáo. 15% dân số theo đạo Thiên chúa.
Ninh Bình có 1 thành phố, 1 thị xã và 6 huyện trực thuộc là:
Lịch sử Ninh Bình xưa thuộc bộ
Giao Chỉ, một trong 15 bộ của nước
Văn Lang. Qua các đời nhà Hán, Lương, Đường lần lượt thuộc châu Trường Yên, châu Trường. Năm 968, vua
Đinh Tiên Hoàng dẹp xong loạn 12 sứ quân lên ngôi hoàng đế đóng đô tại
Hoa Lư và đặt tên nước là
Đại Cồ Việt. Năm 1010 kinh đô là
Thăng Long, Ninh Bình nằm trong phủ Trường Yên, sau đổi là châu Đại Hoàng vào cuối thế kỷ 12. Đời
nhà Trần đổi thành lộ, rồi lại đổi thành trấn Thiên Quan. Đời
Lê Thái Tông (1434-1439), Ninh Bình sáp nhập vào
Thanh Hóa; thuộc
trấn Sơn Nam đời vua
Lê Thánh Tông; rồi lại thuộc về Thanh Hóa cho tới đời vua
Minh Mạng.
Về mặt quân sự, Ninh Bình cũng giữ một vị trí then chốt vì đèo Ba Dội nằm trong dãy Tam Điệp là một cửa giao thông hiểm yếu giữa Ninh Bình và Thanh Hóa, dùng đường bộ từ Thăng Long vào Thanh Hóa hay từ
Đàng Trong ra
Đàng Ngoài, người ta phải vượt đèo này.
Năm 1873, Pháp chiếm đóng Ninh Bình, sau đó họ rút lui nhưng trở lại chiếm đóng lần thứ hai vào năm 1887. Năm 1886, có Đốc Tâm chỉ huy dân quân, được rất đông đồng bào
Mường tham dự, tấn công quân Pháp nhiều trận, gây cho Pháp nhiều thiệt hại nặng nề, nhất là trận đánh ở huyện Nho Quan trong tỉnh. Cũng tại Nho Quan, vào ngày 7 tháng 1 năm 1915, quân
Việt Nam Quang Phục Hội đã đánh chiếm các đồn bót của Pháp.
Thay đổi hành chính
Thời nhà Nguyễn, địa bàn tỉnh Ninh Bình ngày nay là 2 phủ Trường Yên (gồm 3 huyện Gia Viễn, Yên Khang, Yên Mô) và Thiên Quan (gồm 3 huyện Phụng Hóa, Yên Hóa, Lạc Thổ).
Năm 1831, Ninh Bình trở thành một trong số 13 tỉnh ở
Bắc Kỳ.
Năm 1949, tỉnh Ninh Bình có 6 huyện Yên Khánh, Nho Quan, Kim Sơn, Gia Khánh, Gia Viễn và Yên Mô, với 135 xã, thuộc Liên khu 3. Sáu huyện vẫn giữ nguyên cho đến khi tỉnh Ninh Bình hợp nhất với tỉnh
Nam Hà thành tỉnh
Hà Nam Ninh theo Nghị quyết của Quốc hội khóa V, kỳ họp thứ 2 ngày 27/12/1975.
Ninh Bình được tái lập theo Nghị quyết của Quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 10 ngày 26/12/1991. Khi tách ra, tỉnh Ninh Bình có diện tích 1.386,77 km², dân số 787.877 người, gồm 2 thị xã Ninh Bình (tỉnh lị), Tam Điệp và 5 huyện Kim Sơn, Gia Viễn, Hoa Lư, Tam Điệp, Hoàng Long.
Ngày 23/11/1993, huyện Hoàng Long đổi lại tên cũ là huyện Nho Quan.
Ngày 4/7/1994, huyện Tam Điệp đổi lại tên cũ là huyện Yên Mô và tái lập huyện Yên Khánh từ 10 xã của huyện Tam Điệp cũ và 9 xã của huyện Kim Sơn.
Khí hậu
Ninh Bình nằm trong vùng
nhiệt đới gió mùa: mùa nóng, mưa nhiều từ tháng 5 đến tháng 10; mùa lạnh, khô từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau.
- Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.700-1.800 mm
- Nhiệt độ trung bình: 23,5°C
- Số giờ nắng trong năm: 1.600-1.700 giờ
- Độ ẩm tương đối trung bình: 80-85%
Giao thông
Ninh Bình là một điểm nút giao thông quan trọng:
- Đường bộ: Quốc lộ 1A, Quốc lộ 10, 12A, 12B, 59A.
- Đường sắt: đường sắt Bắc-Nam, Theo quy hoạch của đường sắt Việt Nam, đường sắt cao tốc Bắc Nam không qua thành phố Nam Định sẽ chọn Ninh Bình là ga chính
- Đường thuỷ: sông Đáy, sông Hoàng Long, sông Càn, sông Vạc, sông Vân, sông Bôi, sông Lạng, sông Bến Đang. Ninh Bình có cảng Ninh Phúc là cảng cấp I.
- Hiện đang có 3 dự án đường cao tốc đi qua Ninh Bình được triển khai: đường cao tốc Ninh Bình - Cầu Giẽ; đường cao tốc Ninh Bình - Vinh và đường cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh.
Kinh tế
Ninh Bình có vị trí quan trọng của vùng cửa ngõ miền bắc và vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Ninh Bình là nơi tiếp nối giao lưu kinh tế và văn hoá giữa lưu vực
sông Hồng với lưu vực
sông Mã, giữa vùng
đồng bằng Bắc Bộ với vùng núi rừng núi Tây Bắc.
Ninh Bình là một tỉnh có xuất phát điểm thấp hơn so với các tỉnh cùng khu vực đồng bằng sông Hồng vì là tỉnh giao thoa giữa miền núi và đồng bằng. Thế mạnh kinh tế của tỉnh là các ngành công nghiệp vật liệu xây dựng và du lịch.
Trong những năm gần đây kinh tế Ninh Bình liên tục tăng trưởng ở mức 2 con số, Năm 2005
chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh xếp thứ 41/42, năm 2006 vươn lên xếp thứ 18/64 và năm 2007 xếp thứ 24/64, đứng thứ 5 ở miền Bắc. Năm 2007, Ninh Bình là một trong những tỉnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn của Việt Nam. Đứng thứ 13/64
[1] Năm 2007 thu ngân sách đạt 1.140 tỷ đồng, là tỉnh thứ 26/64 đạt mức thu 1000 tỷ. Thành tích khá cao nếu so với diện tích và dân số chỉ đứng thứ 56/64 và 43/64 trên toàn quốc.
Cơ cấu kinh tế trong GDP năm 2007: Công nghiệp - xây dựng: 40%; Nông, lâm - ngư nghiệp: 26%; Dịch vụ: 34%
Công nghiệp Tốc độ tăng giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng năm 2007 đạt 20,3%. Tính đến năm 2005, toàn tỉnh có 22 khu công nghiệp, cụm công nghiệp với diện tích 880 ha trong đó có các khu công nghiệp lớn như: khu công nghiệp Tam Điệp, khu công nghiệp Ninh Phúc, khu công nghiệp Gián Khẩu, v.v, với tăng trưởng công nghiệp khá cao.
Nghề thủ công truyền thống:
thêu ren ở Hoa Lư, dệt
chiếu và làm hàng
cói mỹ nghệ ở Kim Sơn, Yên Khánh..., đan lát
mây tre ở Gia Viễn, Nho Quan, sản xuất đồ đá mỹ nghệ ở Ninh Vân (Hoa Lư).
Nông nghiệp
Ninh Bình có lợi thế phát triển ngành nông nghiệp đa dạng nhiều thành phần.
Các vùng chuyên canh nông nghiệp chính của tỉnh: vùng nông trường Đồng Giao chuyên trồng cây công nghiệp như cây dứa thơm, vùng Kim Sơn trồng cây cói làm chiếu và các mặt hàng mỹ nghệ khác, vùng biển Kim sơn nuôi tôm sú, nuôi cá và nuôi lợn.
Dịch vụ Ninh Bình có vị trí thuận lợi cho phát triển lưu thông hàng hóa với các địa phương khác trong cả nước.
Về du lịch, Ninh Bình có điều kiện phát triển đa dạng các loại hình du lịch: sinh thái, văn hoá, nghỉ dưỡng, mạo hiểm, thể thao.
Về thể thao, giải trí, Ninh Bình có những công trình thể thao cấp quốc gia là nhà thi đấu Ninh Bình và
sân vận động Ninh Bình.
Ninh Bình đang có nhiều nỗ lực kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực du lịch, dịch vụ. Tỉnh coi đây là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn. Tốc độ tăng giá trị sản xuất các ngành dịch vụ đạt 16%
Văn hoá, thể thao
Ninh Bình từng là kinh đô của nước
Đại Cồ Việt, mảnh đất gắn với sự nghiệp của ba triều đại Đinh - Lê - Lý với các tên tuổi
Đinh Tiên Hoàng,
Lê Đại Hành và
Lý Công Uẩn.
Di tích lịch sử, Danh thắng Bài chi tiết:
Du lịch Ninh Bình