Bệnh do ENTEROVIRUS 71 ở trẻ em
Bệnh nhi nhiễm EV71 đã được điều trị ổn tại BV Nhi Đồng 1
Cháu Phạm Đăng Gia H., 3 tuổi, nhập viện bệnh viện Nhi Đồng 1 vì sốt cao. Cháu bị bệnh đã 2 ngày. Bắt đầu bằng sốt cao, ói nhiều lần sau đó tiêu chảy phân toàn nước 6 – 7 lần trong ngày, được điều trị nhưng không giảm. Khám bệnh cho cháu các bác sĩ thấy chỉ có họng bị sưng đỏ, có giả mạc đóng trắng nhưng xét nghiệm không tìm thấy vi trùng. Hạch góc hàm và cổ không sưng. Xét nghiệm máu theo dõi không có tình trạng nhiễm trùng cũng không có dấu hiệu điển hình của bệnh lý nào. Kết quả huyết thanh chẩn đoán xác định tác nhân là Enterovirus. Cháu được chẩn đoán viêm họng do Enterovirus.
Bệnh do Enterovirus 71 (EV71) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, thường gặp ở trẻ em do vi rút đường ruột thuộc týp 71 gây ra. Bệnh có tiềm năng gây tổn thương thần kinh biểu hiện viêm não gây tử vong nhanh hoặc để lại di chứng lâu dài. Từng xảy ra các dịch bệnh do EV71 tại các nước Á châu là Nhật bản, Mã lai, Trung Quốc Đài loan với tỉ lệ biến chứng não cao. Gần đây, ở nước ta nói đến nhiều vì chúng là thủ phạm gây ra bệnh tay – chân - miệng. Thực ra, bệnh do vi rút EV71 gây tổn thương nhiều cơ quan với bệnh cảnh lâm sàng đa dạng. Sau đây là phần thông tin của Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Kim Thoa về vấn đề này.
Bệnh do EV 71 biểu hiện rất đa dạng
Bệnh do EV71 có nhiều biểu hiện lâm sàng khác nhau, từ bệnh tay - chân – miệng, sốt không điển hình, viêm họng, viêm loét miệng cho đến bệnh cảnh viêm não gây tử vong nhanh chóng và thậm chí trong nhiều trường hợp không bộc lộ triệu chứng lâm sàng.
- Bệnh tay - chân - miệng (TCM) có biểu hiện sớm nhất là sốt nhẹ, chán ăn, mệt mỏi. Trong 1 đến 2 ngày, bệnh sẽ xuất hiện các vết loét ở miệng thường ở trong má, trên lưỡi, lợi hoặc tại vòm miệng làm trẻ nuốt đau. Rất nhanh sau đó phát ban ngoài da, những ban này trở thành bóng nước không ngứa, thường nằm ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, cẳng chân, hoặc ở cánh tay. Trẻ nhỏ có ban dạng sẩn vùng mông nơi quấn tã lót. Ngoài những dấu hiệu trên, đôi khi bệnh kèm theo triệu chứng như hạch ở cổ, ho, sổ mũi, nôn ói, tiêu chảy. Trẻ mắc bệnh TCM thường khỏi trong vòng một tuần lễ. Những vết loét nhỏ lại, bóng nước xẹp, khô dần, sau đó lành không để lại sẹo.
- Thể sốt không điển hình: biểu hiện sớm nhất của nhiễm EV71 là sốt đột ngột 38 o3 C đến 40 o C, trẻ ăn không ngon miệng, kém ăn, mệt mỏi. Trẻ lớn còn có thêm triệu chứng nhức đầu, đau mỏi cơ, đau họng. Ngoài ra, những dấu hiệu tiêu hoá như nôn, buồn nôn, đau bụng nhẹ cũng gặp trong giai đoạn đầu của bệnh. Khi thăm khám thường không phát hiện được tổn thương đặc hiệu, có khi chỉ thấy họng hơi đỏ, hoặc hạch cổ nhỏ. Xét nghiệm máu, kết quả các giá trị trong giới hạn bình thường. Ở thể này, sốt thường kéo dài từ 2 đến 6 ngày rồi giảm. Các dấu hiệu mệt mỏi, đau nhức, giảm dần rồi hết. Triệu chứng sốt có thể giảm từ từ hoặc có khi sốt xuất hiện 2 giai đoạn, sau khi sốt một ngày, trẻ hết sốt trong 2 đến 3 ngày nhưng sau đó sốt lại thêm 2 đến 4 ngày nữa.
- Thể viêm họng bao gồm viêm họng, viêm amiđan, viêm họng và amiđan, viêm mũi họng. Triệu chứng nổi bật là đau rát họng. Khi trẻ há to miệng sẽ thấy họng bị sưng đỏ, có khi có giả mạc tương tự nguyên nhân do vi trùng. Hạch góc hàm và cổ nhiều khi cũng sưng to, đau. Tuy vậy, do đây là một bệnh toàn thân nên trước khi xuất hiện triệu chứng viêm họng trẻ bị sốt kèm theo triệu chứng nhức đầu, đau mình mẩy. Nhiều trẻ bị chảy mũi, nôn ói hoặc phát ban.
Viêm họng không biến chứng thường kéo dài 3 đến 6 ngày rồi hết. Làm xét nghiệm máu chỉ phát hiện số lượng bạch cầu hơi tăng. Những trường hợp này triệu chứng của bệnh rất giống với viêm họng do nguyên nhân vi trùng, cần cấy phết họng để loại trừ nguyên nhân do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A.
Những dấu hiệu biến chứng não
Đa số trường hợp bệnh do EV71 tự khỏi. Một số ít có biến chứng viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim. Nguy hiểm đặc biệt là viêm não gây tử vong cao, rất khó phát hiện sớm nếu người nhà không chú ý theo dõi.
Triệu chứng nổi bật của biến chứng não là những dấu hiệu rối loạn thần kinh như mất ngủ, quấy khóc nhiều, ngủ gà, thay đổi tính nết, giật mình liên tục, hốt hoảng, nói lảm nhảm, chới với, hoặc đi không vững. Những triệu chứng thần kinh này có thể bị cùng lúc với các bệnh lý nêu trên hoặc xuất hiện chậm sau một thời gian, khi vi trùng tăng sinh nhiều trong máu. Đây là những triệu chứng mơ hồ nên khó phát hiện sớm. Ngoài ra biểu hiện của triệu chứng thần kinh còn rất thay đổi, lúc giảm lúc tăng trong ngày nên có lúc trẻ có vẻ tỉnh ra nhưng không kéo dài. Khi có biến chứng não, bệnh diễn tiến rất nhanh, sốt cao liên tục, co giật, hôn mê và tử vong trong vòng 1-2 ngày. Trường hợp khỏi bệnh, sốt giảm dần, trẻ từ từ tỉnh lại nhưng còn những rối loạn tâm thần kinh kéo dài một thời gian nữa. Việc đánh giá di chứng thần kinh đòi hỏi theo dõi nhiều năm.
Bệnh lây lan như thế nào?
Đường lây nhiễm chính của virút EV71 qua đường tiêu hoá, trẻ này lây qua trẻ khác do tay trẻ, tay người chăm sóc tiếp xúc trực tiếp từ phân -miệng hoặc gián tiếp qua nước, thực phẩm, tay bẩn, đồ chơi, vật dụng … có chứa vi rút. Một số ít trường hợp được ghi nhận lây lan qua đường hô hấp. Lây lan nhiều trong môi trường nhà trẻ, trường mẫu giáo đông đúc, có điều kiện vệ sinh kém. Trẻ có thói quen ngậm mút tay, đồ chơi, người chăm sóc không có thói quen rửa tay là những yếu tố góp phần lây lan nhanh chóng. Do vậy, các bậc phụ huynh, các cô nuôi dạy trẻ cần lưu ý trong việc chăm sóc trẻ để phòng ngừa căn bệnh rất dễ lây lan này.
Phòng bệnh như thế nào?
Phòng ngừa chung rất khó đạt hiệu quả vì không có thuốc chủng ngừa và nhiều trường hợp nhiễm virút EV71 nhưng không có triệu chứng lâm sàng. Để hạn chế nguy cơ lây lan và ngăn chận biến chứng não, vấn đề chủ yếu là mọi người thực hiện tốt vệ sinh ăn uống và vệ sinh cá nhân, đặc biệt tại các nhà trẻ và trường mẫu giáo. Đó là những vấn đề cải thiện tình trạng vệ sinh môi trường, kiểm soát nước thải, sát trùng nước cung cấp. Khi trẻ bệnh TCM, cho trẻ nghỉ học để chăm sóc và theo dõi tốt. Diệt trùng và xử lý phân chất thải của trẻ bệnh. Rửa tay trẻ thường xuyên, giữ sạch đồ chơi, vật dụng và sát trùng sàn nhà nơi trẻ chơi. Người chăm sóc rửa tay sạch sau mỗi lần vệ sinh, thay tã cho trẻ, trước và sau khi cho trẻ ăn. Tăng cường thông tin về bệnh vào những thời điểm nhạy cảm với dịch bệnh. Luôn cảnh báo về vệ sinh môi trường để tránh điều kiện phát triển bệnh.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 04.05.2008 06:57:46 bởi HongYen >