Nghịch cảnh
Nguyên tác: O’HENRY
Thùy Liên lược dịch
Xopy trằn trọc trên chiếc ghế ở công viên Madison trong một buổi tối khi mùa đông sắp đến gần. Một chiếc lá vàng nhẹ nhàng rơi vào lòng Xopy. Đó là bức thông điệp thần Giá Rét báo tin cho những khách trọ thường xuyên của công viên về sự hiện diện của mình.
Thật ra Xopy không có tham vọng gì cao xa. Anh không hề mơ tưởng tới chuyến du hành ngang Địa Trung Hải hay tìm đến bầu trời nắng ấm của miền Nam, mà chỉ khao khát được sống qua ba tháng mùa đông yên ổn ở Khám lớn, nơi đảm bảo có cơm ăn, có giường ngủ, có bạn đồng cảnh ngộ và nhất là tránh được những ngọn gió bấc rét căm căm.
Nói nào ngay, từ mấy năm nay, Khám lớn vẫn là nơi trú đông của Xopy. Nếu như những thị dân New York giàu có cứ đến mùa đông lại rời thành phố tìm đến các bờ biển vùng Florida, hoặc sang trọng hơn thì sang tận các bờ biển nước Pháp, thì Xopy cũng khiêm tốn thu xếp cho chuyến đi của mình tới Khám lớn. Nay thời điểm ấy đã gần kề, bởi đêm qua ba tờ báo – sử dụng thay mền – lót dưới lưng, đắp trên chân và phủ trên bụng đã không đủ sức chống chọi với cái rét nữa rồi.
Thế là trong đầu Xopy, hình ảnh Khám lớn lù lù hiện ra, và các viên cảnh sát chính là tâm điểm mà anh nhắm đến. Sau khi quyết định, Xopy nhanh chóng bắt tay thực hiện ngay nguyện vọng của mình.
Tất nhiên cách đơn giản và dễ chịu nhất là đi thẳng đến một nhà hàng sang trọng, gọi một bữa ăn hết sức đắt tiền, sau khi ních đầy bụng thì thản nhiên tuyên bố không có tiền trả! Thế là sẽ được nhà hàng giữ lại và trao cho cảnh sát. Một vị quan tòa khả kính sẽ làm nốt những việc còn lại.
Xopy đứng lên, lững thững ra khỏi công viên cổ kính, băng qua con đường nhựa phẳng lì nơi đại lộ Broadway và đại lộ thứ Năm giao nhau. Anh đi theo đại lộ Broadway và dừng chân trước một nhà hàng lộng lẫy.
Nhưng Xopy vừa đặt chân vào tiền sảnh thì con mắt tinh đời của tay quản lý đã dán chặt vào chiếc quần sờn gấu và đôi giày cà khổ của anh. Ngay lập tức các nhân viên bảo vệ xuất hiện, những bàn tay khỏe mạnh nhanh nhẹn xoay người Xopy lại và chỉ một chớp mắt là đã tống anh ra vỉa hè.
Xopy uể oải rời khỏi đại lộ Broadway. Cuộc hành trình đến Khám lớn bước đầu xem ra không được hoàn toàn thuận lợi. Cần phải suy nghĩ ra một kế hoạch khác để được… vào tù. Ở cuối đường của đại lộ thứ Sáu, ánh đèn rực rỡ chiếu sáng những món hàng đẹp đẽ bày biện khéo léo sau tấm kính dày của một cửa hiệu. Xopy tiện tay nhặt một hòn đá phang thẳng vào cửa kính. Tiếng thủy tinh vỡ lôi kéo mọi người đổ xô đến, dẫn đầu là một viên cảnh sát. Xopy đứng im tại chỗ, hai tay đút túi quần và thậm chí hơi mỉm cười khi trông thấy những chiếc khuy đồng lấp lánh. Viên cảnh sát nghiêm giọng hỏi:
- Ai đã ném vỡ cửa kính?
- Thế ông không nghĩ chính là tôi sao? – Xopy sởi lởi nói, y như đang đón chào vận may đến với mình.
Đáng tiếc viên cảnh sát nhất định không chịu tin lời Xopy, bởi theo ông ta những kẻ đập vỡ cửa kính không bao giờ đứng lại để đàm đạo với đại diện của pháp luật mà chắc chắn chúng ù té bỏ chạy ngay. Nhác thấy giữa phố có một người đàn ông đang cố sức chạy đuổi theo một chiếc xe buýt, viên cảnh sát bèn rút dùi cui ra và cấp tốc đuổi theo.
Chán ngấy sau hai lần thất bại, Xopy lầm lũi bỏ đi. Bên kia đường có một quán ăn làng nhàng. Loại quán này chuyên phục vụ những cái dạ dày to nhưng túi tiền lại bé, bầu không khí trong quán đặc sệt nhưng nước súp thì loãng, bát đĩa dày cộm nhưng khăn bàn thì mỏng dính.
Xopy thong thả lê đôi giày tố giác và chiếc quần lộ tẩy của mình vào trong quán mà không gặp một trở ngại nào. Anh ngồi vào bàn, gọi bít-tết, bánh pa-tê và bánh nướng. Ăn xong, anh nhỏ nhẹ nói với tay hầu bàn rằng mình chẳng có lấy một đồng dính túi và ra vẻ thách thức:
- Bây giờ hãy mau đi gọi một tên cớm lại đây và đừng để một người lịch sự như ta phải chờ lâu.
- Không cần thiết phải gọi cớm với cái ngữ như mày, đồ ăn quịt!
Tay hầu bàn đáp, giọng vẫn ngọt ngào như phết mật trong khi cặp mắt long lên như quả anh đào trong ly cocktail kiểu Manhattan. Hai gã hầu bàn thẳng tay quẳng Xopy ra cửa khiến mang tai trái anh đập mạnh xuống vỉa hè gồ ghề.
Xopy gắng gượng đứng dậy, nắn từng khớp xương đau như dần và phủi bụi quần áo. Một viên cảnh sát đứng trước cửa hiệu tạp hóa chỉ cách đấy hai căn nhìn Xopy cười phá lên rồi bỏ đi xuống cuối phố.
Thế mới thấy để bị bắt có vẻ như là một giấc mộng vàng và Khám lớn xem ra quá tầm tay với! Phải đi qua hết năm dãy nhà, Xopy mới lấy lại can đảm. Lần này dường như vận may đã đến: một phụ nữ trẻ xinh đẹp, ăn mặc thanh lịch đang đứng ngắm nghía hàng trước cửa tiệm bách hóa một cách thích thú, cạnh đó một viên cảnh sát cao lớn bộ dạng nghiêm nghị đang đứng tựa vào tường. Xopy quyết định đóng vai một gã ghẹo gái mất dạy. Vẻ mặt hiền lành của nạn nhân cùng với sự có mặt của viên cảnh sát đầy tinh thần trách nhiệm khiến lòng anh rộn lên niềm tin chắc rằng chỉ lát nữa thôi, bàn tay êm dịu của pháp luật sẽ nắm chặt lấy mình, đảm bảo cho anh được trải qua mùa đông lạnh lẽo trong một gian phòng ấm cúng ở Khám lớn.
Xopy nắn lại cổ áo, kéo hai tay áo sơ mi nhăn nhúm cho thò ra ngoài, hất lệch cái mũ thật nghiêng rồi sán lại gần người phụ nữ trẻ. Anh đưa mắt liếc tình, cười nụ, trơ tráo giở đủ trò thô bỉ của một tên ghẹo gái hạ cấp. Người phụ nữ e dè nhích ra xa mấy bước rồi lại chăm chú nhìn vào tủ kính. Liếc mắt thấy viên cảnh sát đang theo dõi mình, Xopy mạnh bạo bước đến gần cô ta hơn nữa, nhấc mũ chào và cất giọng cợt nhả:
- Ô kìa, em gái! Có muốn đến chơi nhà anh không?
Viên cảnh sát vẫn nhìn theo. Chỉ cần người phụ nữ vẫy một ngón tay là Xopy sẽ thật sự lên đường tới nơi trú ngụ ao ước và anh hầu như đã cảm nhận được không khí ấm áp dễ chịu của đồn cảnh sát, thì bất ngờ người phụ nữ trẻ quay lại và vui vẻ đặt tay lên vai Xopy:
- Có chứ, anh Michael, nếu anh bằng lòng thết em một chầu rượu – và cô ta hạ giọng – Đáng lẽ em đã mời anh từ khi nãy kia, nhưng vì tên cớm đang theo dõi.
Thế là tay trong tay với người phụ nữ trẻ, Xopy rầu rĩ đi ngang qua mặt viên cảnh sát. Hình như số mệnh buộc anh cứ phải sống tự do. Tới góc đường, anh vùng ra khỏi tay người đẹp và đâm đầu bỏ chạy.
Xopy dừng lại tại một khu phố về đêm có những con đường nhiều ánh đèn nhất, nơi có những cô gái nhẹ dạ nhất, những lời thề chóng quên nhất và những vở ca cẩm hời hợt nhất. Đường sá tràn ngập những người đàn bà mặc áo lông thú, đàn ông mặc áo khoác ngoài vui vẻ bước đi trong không khí giá lạnh.
Bỗng nhiên Xopy cảm thấy lo sợ khi nghĩ đến một phép lạ bí ẩn nào đó khiến mình không sao có thể bị bắt được. Vì vậy, khi nhìn thấy một viên cảnh sát bệ vệ đi tuần ngang qua trước cửa một rạp hát rực rỡ ánh đèn, anh như người sắp chết đuối vội vơ lấy cọng rơm trước mắt: “Làm rối loạn an ninh”.
Thế là Xopy gân cổ gào toáng lên, thốt ra những câu nhố nhăng như một đệ tử lưu linh chính hiệu. Anh nhảy nhót, la hét, nói huyên thuyên như một thằng điên và làm đủ các trò kỳ dị.
Viên cảnh sát múa tít cây dùi cui, quay đi phía khác và nói với người qua đường:
- Một sinh viên Đại học Yale đấy! Họ ăn mừng trận chiến thắng bóng rổ mới đây, có ồn ào một chút nhưng vô hại. Chúng tôi đã được lệnh để mặc họ.
Hoàn toàn thất vọng, Xopy chấm dứt cái trò huyên náo vô hiệu quả. Rõ ràng cảnh sát sẽ không bao giờ chịu sờ đến anh và giờ đây Khám lớn hiện ra như một bồng lai tiên cảnh thật xa vời trong trí tưởng tượng của Xopy! Anh buồn bã cài lại khuy chiếc áo mỏng tanh, những mong chống lại cơn gió buốt.
Ngang qua hiệu bán thuốc lá, Xopy thấy một người đàn ông ăn mặc sang trọng đang châm điếu xì gà vào ngọn lửa chập chờn. Trước khi bước vào đó, ông ta dựng chiếc dù bằng lụa bên ngạch cửa. Xopy bèn tiến đến gần, ngang nhiên cầm lấy chiếc dù và ung dung bước đi. Người đàn ông vội vã chạy theo. Ông ta tức giận nói:
- Ô, ghê chưa! Đã ăn cắp lại còn khiêu khích.
Xopy vừa tiếp tục bước vừa cười khẩy:
- Ông bảo chiếc dù này của ông à? Tôi lấy đấy! Thế sao không gọi cảnh sát? Có một tên đứng ở góc phố kia kìa.
Người đàn ông bỗng dừng bước, Xopy cũng đi chậm lại và linh cảm mình lại không gặp may rồi. Viên cảnh sát tò mò nhìn hai người. Người chủ chiếc dù ấp úng:
- À không… ông cũng biết đôi khi có những chuyện nhầm lẫn xảy ra như thế… Nếu đấy là chiếc dù của ông thì xin thứ lỗi… Sáng nay tôi tình cờ nhặt được nó ở một hiệu ăn. Nếu ông nhận ra nó là của ông… Vâng, tôi mong ông sẽ…
- Tất nhiên là dù của tôi. – Xopy ngán ngẩm nói.
Người đàn ông rút lui êm thấm, còn tay cảnh sát thì vội vã chạy tới giúp một cô gái tóc vàng khoác áo choàng cao dong dỏng đang băng ngang đường trước mũi một chiếc xe buýt đang lao tới.
Đến một đường phố bị đào bới ngổn ngang vì đang sửa chữa, Xopy giận dữ quăng chiếc dù vào một cái hố. Anh lầm bầm nguyền rủa bọn người đầu đội nón sắt tay mang dùi cui. Anh thèm muốn được rơi vào nanh vuốt của họ, thế mà họ hình như lại coi anh như một công dân khả kính không bao giờ có thể làm điều sai trái.
Cuối cùng Xopy đến một trong những đại lộ ở phía đông thành phố, nơi ánh đèn và tiếng ồn ào đều yếu ớt. Hóa ra anh đang trên đường quay về công viên Madison! Thế mới thấy, dù cho tổ ấm chỉ là một chiếc ghế lạnh lẽo ở công viên thì cái bản năng trở về với tổ ấm vẫn thôi thúc con người ta.
Tới một góc phố tĩnh mịch, Xopy bỗng đứng sững lại. Nơi đây có một nhà thờ cổ kính kiến trúc lạ mắt và khá cầu kỳ. Một luồng ánh sáng dịu dàng lọt qua khung cửa kính màu tím. Bên trong văng vẳng tiếng nhạc êm đềm, chắc hẳn người chơi đại phong cầm đang nhẹ tay lướt trên phím đàn, dợt lại bản thánh ca cho ngày Chủ nhật tới. Tiếng nhạc du dương rót vào tai Xopy, lôi cuốn anh đến sát bên dãy hàng rào sắt.
Trăng đã lên cao, dịu dàng và thanh bình. Đường phố im vắng, xe cộ qua lại thưa thớt, khách bộ hành đã không còn. Chỉ có bầy sẻ líu ríu dưới các mái hiên khiến cho giờ đây cảnh vật tựa hồ như một nghĩa trang miền thôn dã.
Xopy như bị trói chặt vào hàng rào sắt. Trong giây lát, giai điệu trầm mặc của bản thánh ca bỗng chốc đưa anh trở về cái thời mà anh còn có mẹ, có bạn bè, với những ý nghĩ trong sáng cùng bao ước mơ bay bổng.
Ngôi nhà thờ cổ kính cùng với âm nhạc làm dịu lòng người đã khiến tâm trạng Xopy trở nên nhạy cảm một cách lạ thường. Đột nhiên, anh kinh hoàng nhìn lại cái vực sâu mình đã rớt xuống, những thèm khát thấp hèn, những hoài vọng đã tắt, những năng khiếu bị hủy hoại và những động cơ đê tiện đã đưa đẩy anh đến tình cảnh ngày hôm nay. Trong chốc lát, tâm hồn Xopy thật sự rúng động trước những cảm nghĩ đau đớn này.
Những nốt nhạc đại phong cầm trang nghiêm mà êm dịu kia làm dấy lên một thay đổi sâu sắc trong lòng Xopy. Một xúc động mãnh liệt đột ngột thôi thúc anh chiến đấu chống lại số phận hiện tại. Anh sẽ cố gắng ra khỏi vũng bùn, sẽ chiến thắng cái xấu đang chiếm lĩnh con người mình. Vẫn chưa muộn, bởi anh hãy còn tương đối trẻ. Anh sẽ khôi phục lại những ước mơ đẹp đẽ ngày xưa và sẽ kiên tâm theo đuổi chúng.
Ngày mai Xopy sẽ tới khu buôn bán ồn ào náo nhiệt của thành phố để xin việc làm. Anh sẽ tìm đến một nhà nhập khẩu lông thú đã từng muốn thuê anh làm lái xe. Anh sẽ là một lao động bình thường trong xã hội như mọi người. Anh sẽ…
Xopy bỗng cảm thấy có một bàn tay lạnh ngắt đặt lên vai mình. Anh vội quay lại và thấy ngay bộ mặt khó ưa của một cảnh sát.
- Anh làm gì mà rình rập ở đây? – Viên cảnh sát tra gạn.
- Không, tôi chẳng làm gì cả, có tội tình gì đâu! – Xopy hốt hoảng.
- Thế thì yêu cầu đi theo tôi.
***
Sáng hôm sau, Xopy có mặt tại phiên tòa xử những vụ phạt vi cảnh và cúi đầu buồn bã nghe quan tòa nghiêm khắc tuyên bố: “Ba tháng tù ở Khám lớn!”.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 25.06.2008 04:29:04 bởi Ct.Ly >