Mua Nón ở Chợ Đêm Gò Găng, Bình Định Sơn Trà
Saigon Tiếp Thị
Chợ họp ngay ngã ba, ven đường quốc lộ, đâu chừng mười mấy gian hàng. Không ồn ào quá mức, chỉ đủ gây xôn xao một góc nhỏ miền quê đêm tĩnh mịch. Chợ họp từ khoảng tầm 3 - 4h, và tan khi trời hưng hửng sáng. Nên chợ nón Gò Găng còn được gọi là chợ gà gáy.
Chợ nhỏ, nhưng khi ngắm cái quang cảnh sinh hoạt nửa đêm về sáng ấy, chuyện lớn hay nhỏ của chợ không phải là điều đáng bận tâm. Nếu đến sớm, thoạt đầu chỉ thấy vài ngọn đèn dầu leo lét, rồi mỗi lúc lại thêm một ngọn, đâu chừng có khoảng hơn chục ngọn đèn thì chợ bắt đầu. Ánh sáng đèn dầu đủ để người mua kẻ bán xem chất lượng các loại nón và nhìn thấy đồng tiền đưa qua thối lại.
Chợ có ít xe máy, lâu lại thấy mấy chiếc xe đạp trờ tới từ màn đêm, người lái cầm chồng nón - có khi chỉ là chục cái, có khi tới năm bảy chục - để giao cho người bán. Nếu không được giá thì lại quày quả mang qua hàng khác. Bán xong mấy chồng nón, người bán lại trở thành kẻ mua khi vào sâu trong con hẻm, có một khu chuyên bán các vật dụng dùng để làm nón. Khu này cũng họp và tan theo chợ nón. Cái nghĩa “ồn như chợ” ở đây xem ra không đúng, bởi tiếng người mua kẻ bán chỉ nghe lào xào trong gió. Mà cái cách ngã giá nghe dễ thương lắm. Giọng người dân quê khi buôn bán nghe chân chất lạ, cũng ngã giá, chào mời nhưng không khách sáo màu mè hay đanh đá chua ngoa như thường gặp ở nhiều chợ khác.
Ngày nào cũng vậy, khi đêm mưa cũng như lúc trời quang mây tạnh, chợ cứ đều đặn họp. Một bà lão mua nón ở đây cho hay tuổi chợ cũng tròm trèm trên dưới 50 năm. Bà cười móm mém: “Tui buôn bán ở đây mấy chục năm rồi. Lúc rảnh rỗi giữa mấy mùa lúa thì đi chằm nón làm mà bán, kiếm thêm tiền chợ chứ đây không phải là nghề chính”. Cắc cớ hỏi thử bây giờ người ta đội nón bảo hiểm, chắc chợ ế hơn trước, bà lại cười hồn hậu: “Nào giờ thì vẫn bán buôn như mọi khi, người ta vẫn đội hoài đó thôi”. Mà đúng thật, ở phố thị thì không biết thế nào, nhưng với người dân quê, quanh năm ra ruộng, đi trên đường làng chủ yếu bằng đôi chân của mình thì chiếc nón lá đội đầu vẫn là một sự gắn bó thân thuộc.
Nón bán ở đây là nón thô, người ta chằm xong là đem bán. Người mua đem về, quét dầu, gắn các loại quai nón hay những phụ liệu linh tinh khác rồi bỏ lại cho bạn hàng từ các tỉnh, đem đi Buôn Ma Thuột, Dăk Lăk, hay ra Tuy Hoà, Quy Nhơn…
Là nón thô nhưng cũng có khá nhiều loại, không hiểu làm thế nào mà người mua phân định rất nhanh giá trị từng loại nón chỉ sau một cái lần tay vào vành nón, với một chút sáng của ngọn đèn dầu được kéo gần hơn để săm soi sơ qua chồng nón vài giây. Tiểu thương ở đây cười: “Kinh nghiệm mà, quen mắt, nhìn hàng là biết ngay thôi”.
Những chiếc nón ở đây chỉ có giá từ 4.000 - 5.000 đồng đến trên dưới 10.000 đồng. Rất nhiều người ra chợ có khi chỉ với một chục nón. Vậy mà phải mất cả tuần mới làm được. Ngỡ ngàng khi quy chiếu với giá trị đồng tiền. Chợt giật mình, thấy chuyến đi du lịch không chỉ đơn thuần là những khám phá thú vị… Có khi học, rút ra được nhiều điều hay ho nho nhỏ từ những chuyện rất tình cờ...