16. Phan Sinh gặp Diệu Thường lần đầu

Bỗng may may khéo là may,
Nhác trông ra mái lầu tây thấy nàng.
Thẩn-thơ trước dãy hành-lang,
Vin cành biếc, hái hoa vàng làm thinh.
Xa xa phảng-phất dạng hình,
Đức Quan-Âm đã giáng-sinh bao giờ !
Vội-vàng làm cách bơ-lơ,
Đến gần ướm hỏi khách thơ một lời :
"Kể từ đến cảnh bồng-lai,
May thay đã trộm thấy người tiên-cung.
Mới hay hai chữ sắc, không,
Chẳng tơ mà dễ rối lòng trần-duyên.
Ba sinh ước vẹn mười nguyền,
Chiêm-bao luẩn-quẩn ở bên giảng đình.
Sư còn lân-mẫn chúng-sinh,
Xin thương đến tấm lòng thành với nao !"
Bỗng nghe tiếng lạ-lùng sao,
Trái tai khôn biết lẽ nào dám thưa.
Nghĩ mình ở đám muối dưa,
Há nên tìm tiếng đong-đưa cùng người.
Làm thinh thà chịu kém lời,
Thềm hoa lẩn bóng, phòng trai trở giày,
Vội vàng khép bức rèm mây,
Ngoài hiên còn chút hương bay với chàng.

17. Phan Sinh phải lòng Diệu Thường, nhờ vãi Hương Công làm mối

Một mình lui tới bẽ-bàng,
Khôn về năn-nỉ, dễ đường nhắn-nhe !
Đeo sầu chàng trở ra về,
Xem chiều thèn-thẹn, e-e nực cười.
Trách người một, trách ta mười !
Bởi ta sàm-sỡ nên người dẩy-dun.
Còn trời, còn nước, còn non,
Còn trăng, còn gió hãy còn đó đây.
Trăng trăng, gió gió, mây mây,
Biết là giở nỗi nước này cùng ai !
Chờ khi vắng-vẻ hiên mai
Tìm Hương mà lại giãi-bày cùng Hương:
"Rằng đây là khách tầm-thường,
Đem thân đài-các mà nương cửa chiền.
Một là an phận chờ duyên?
Hai là thong-thả sách đèn cũng vui.
Cho nên dưa muối phải mùi,
Những say mùi đạo mà nguôi nỗi nhà.
Sớm trưa ai kẻ biết ra,
Đã quen làm nũng với già bấy lâu.
Nghĩa sâu đành trả ơn sâu,
Bây giờ phải gỡ mối sầu cho xong.
Kià ngọc-nữ, nọ kim-đồng,
Phật-bà chẳng xét thấu lòng ấy chăng ?
Cửa Từ phương-tiện đâu bằng,
Kim-thằng xin đổi xích thằng này cho.
Ở đây về cảnh nhà chùa,
Lẽ đâu có dám chuyện-trò trăng hoa.
Nhưng vì duyên-kiếp thế mà,
Đẫu làm sao cũng cậy già giúp nao!"
Lặng nghe lời nói thấp cao,
Gửi rằng: "Già biết làm sao sự này !
Nương mình cửa bụt bấy chầy,
Non ngăn thói tục, gió bay niềm trần.
Hương đèn khuya sớm độ thân,
Biết đâu quán Sở, lầu Tần viển-vông.
"Nghe lời cũng trộm xét lòng,
Tu-hành chẳng lẽ lộn vòng gió trăng.
Vả nàng cùng bạn thiền-tăng,
Ra vào sượng mặt, nói năng ngại điều.
Một niềm vàng đá nâng-niu,
Bây giờ sao nỡ giật-gìu mưa mây.
Huống chi những tiếng thày-lay,
Tuổi này đã trót mũ này che tai.
Đa-mang chẳng dám chịu lời,
Mặc người Tần Tấn, mặc ngưòi Trần Châu."
Chàng nghe ngẫm nghĩ giờ lâu,
Tưởng lời Hương nói ra màu đẩy-đưa.
Hai hàng lã-chã nhường mưa:
- "Biết đem lòng ấy bây giờ cậy ai.
Vì duyên nên phải vật nài,
Có thương thì xét mà cười thì oan.
Ba trăng nấn-náthiền-quan,
Nghĩ quen thuộc ấy mà van-vỉ cùng.
Nào ngờ ngại tiếng, quản công,
Nào lòng quảng-đại, nào lòng từ-bi.
Chẳng yêu, chẳng xót, chẳng vì,
"Lại còn bịn rịn làm chi cảnh này ?
Bụt trời xin chứng lòng ngay,
Duyên kia dù rủi dù may tại già."
Nghe lời năn-nỉ thiết-tha,
Ngọt-ngào đầu lưỡi, mặn-mà lỗ tai :
"Vâng ra thì tiếng để đời,
Chẳng vâng thì bỏ lòng người biết bao !
Tận-từ dám tiếc công nào,
Còn e lòng khách động đào khứng chăng!
Bây giờ làm khách thiền-tăng,
Say-sưa mùi đạo, dửng dưng bụi hồng.
Lệ chi hoa chẳng chiều ong,
Uổng công tuổi-tác, thẹn lòng văn-nhân."
Chàng rằng: "Già hãy ân-cần,
Đàn này tai ấy dần-dần cũng êm.
Ai hay rằng chẳngcải-kim,
Đã nơi gian-gíu nên tìm tới đây.
Hãy về gìn-giặt cho hay,
Dẫu làm sao quả phúc này cũng nên."
Nghe chàng gắn-bó cần-quyền,
Vâng lời Hương mới về bên tĩnh-đường,
Canh khuya nguyệt gác cành sương,
Nằn-nì thử ướm xem nường ra sao.
Rằng đây cảnh quạnh, non cao,
"Xưa nay biết mận quen đào là ai.
Phải khi qua chốn thư trai,
Thấy chàng khắc khoải một lời mà thương.
Lân-la bỗng giở sự nường,
Mấy lời thì bấy nhiêu hàng hạt châu.
Xin người, đã bạch gót đầu,
Rừng thiền xin chớ những màu én anh.
Càng van càng một đinh-ninh,
Rằng duyên, rằng nợ, rằng tình, một hai.
Nể lời ta chót chịu lời,
Chiều ai hay chẳng chiều ai, mặc nàng."

18. Diệu Thường mấy lần đều cự tuyệt vãi Hương Công

Lời đâu thêm động lòng vàng,
Trách ai sao khéo đặt đàng cho nên :
"Gập-ghềnh lỡ bước thuyền-quyên,
Đem thân bồ-liễu nương miền tùng-lâm.
Đã mừng khuất nẻo tiếng tăm,
Bướm ong đâu lại ầm-ầm bên tai.
Già vâng, tiểu gửi lại người,
Chốn này chẳng khá dạy lời ong ve,
Kiếp tu đã nguyện bồ-đề,
Lòng son bảy mối, tóc thề mười phương.
Một đèn một sách, một hương,
Dám còn để mối tơ vương bên lòng .
Vả người là đấng thư-trung
Tấc mây đâu nỡ để lồng gương thu.
Bao-dung xin hãy xét cho,
Từ rày những tiếng nhỏ to gác ngoài."
Xem nàng vàng đá chẳng dời,
Vội-vàng lại đến thư-trai trình chàng :
Đá vàng uyển-chuyển trăm đường,
Khăng khăng khóa ngọc, then vàng chẳng long.
Ai ngờ con trẻ lạ lùng !
Kiên gan có lẽ ép lòng làm sao.
Chàng rằng: "Nghe rõ tiêu-hao,
Như nung dạ sắt, như bào lòng son.
Đem mình làm khách thiền-môn,
Gió lay trướng ngọc, tuyết mòn án nghiên.
Vẻ chi hai chữ tình duyên,
Nhẹ danh tài-tử, nặng nguyền giai-nhân.
Đem mình van thiết mấy lần,
Mười phần mà chẳng một phần ủ-ê.
Ai hay phép Phật cả nề,
Ở thì cũng thẹn, về thì chẳng xong.
Âu là già hãy giúp công,
Lại lần này nữa xem lòng ra sao ?
Dặn rằng đã quyết chí cao,
Nợ lòng để đến kiếp nào trả cho ?
Chẳng thì ra trước cửa chùa,
Mà nghe khách niệm nam-mô một lời.
Đoạn rồi nam bắc đôi nơi,
Nỗi niềm phó mặc bụt trời chứng minh."
Nghe lời chàng, đã biết tình,
Trở về Hương mới đinh-ninh gót đầu.
Rằng: "Xin nửa khắc đến hầu,
Đợi nàng một tiếng giã nhau mà về."
Thấy người đeo-đẳng mọi bề,
Ngập ngừng trước mặt, liễu e cúi mày.
Van rằng: "Đừng nỗi bèo mây,
Phận này ngỡ được chốn này là yên,
Ai ngờ quả kiếp xui nên,
Một thân thiếu nữ truân-chuyên mấy lần.
Đã nhờ tình thực ân-cần,
Chẳng thương mà dạy nợ-nần trăng hoa.
Phỏng khi sư-phụ biết ra,
Người là thân-thích, ta là ngược xuôi,
Gió bay lời thế xa-xôi,
Thì ta hồ dễ đứng ngồi dược đây !
Âu là chịu bạc cùng thầy,
Liệu đường mà giã cảnh này cho xong.
Phận bèo bao quản long-đong,
Thà rằng lánh trước hơn rằng lụy sau."
Thấy chiều lan thảm, huệ sầu,
Xót nàng, Hương mới ra màu van-khuyên:
"Lạy nao, xin chớ vội phiền,
Trót đà lỡ miệng, rày xin kín lòng.
Miễn nàng tuyết sạch giá trong,
Vàng không thẹn lửa, sen không nhuốm bùn.
Quả tu ve-vuốt cho tròn,
Bỗng mà ruồng-rẫy nuóc non sao đành !
Ba trăng tiếng kệ câu kinh,
Bạch-viên sao nỡ phụ tình Huyền-Trang."
Nàng nghe Hương nói nể-nang,
Kấp sầu lại mở quyển vàng làm khuây.
Xăm-xăm Hương một lòng ngay,
Lại sang đến chốn mọi ngày đinh ninh.
Rằng: "Chàng cửa tướng nhà khanh,
Lứa đôi há hiếm cầm lành đưa duyên.
Khuyên người đèn sách bút nghiên,
Sự nàng xin chớ cần-quyền nữa chi.
Nếu nàng phải bước ra đi,
Nữa oan lòng khách tội thì tại ai ?"
Bỗng không thấy thốt hãi người,
Van rằng: "Chẳng dám ép-nài nữa đâu!
Xin đừng để tiếng cho nhau,
Chẳng thì non thẳm, vực sâu cũng tìm.”
Cậy già về giữ cho im,
Dám còn nhắn cá gửi chim nữa nào!

19. Thất vọng về tình Phan Sinh ốm tương tư

Chàng từ thưa-thớt âm-hao,
Tới lui ngần ngại, ra vào dở-dang.
Gió từ hây-hẩy đưa hương,
Lạnh lùng áng tuyết đoạn trường đòi nau!
Trăng thiền vằng-vặc in lầu,
Lâm-râm đèn hạnh gượng sầu thiu-thiu.
Tiếng chuông, tiếng cảnh, tiếng tin,
Sách nhìn biếng đọc, cầm treo biếng đàn.
Bấy nay nương-náu thiền-quan,
Muối dưa nhạt nhẽo, sương hàn pha-phôi.
Lại thêm sầu não đứng ngồi,
Đá kia cũng đổ bồ-hôi lọ người !
Bệnh tương-tư cũng nực cười,
Dễ phương ngũ-tích, dễ bài bát-trân.
Bùa nào giảm, thuốc nào dằn,
Dược-sư ngán nỗi, Lão quân khôn điều.
Có chăng liên-nhục, liên-kiều.
Dùng thang đồng-nữ mới tiêu bệng chàng.
Lòng cô còn rộn trăm đường,
Mười phương đã khắp, nén hương đã tàn (?).
Bói thì ra quẻ Phong-san,
Động hào thiếu-nữ ai bàn cho ra.
Có chăng ta biết sự ta,
Diệu-Thường là một, vãi già là hai.

20. Nể sư già, Diệu Thường đến thăm bệnh Phan Sinh

Vì sư vả cũng nể người,
Nàng theo Hương đến phòng trai thăm chàng.
Nghiêng mình hé bức rèm sương,
Chiều thanh khép nép, tiếng vàng khoan-thai :
"Trộm nghe sương tuyết hơi hơi,
Thuốc xơi giảm mấy, cơm xơi thế nào ?
Lạy trời cho mát-mẻ nao,
Kẻo sư tuổi-tác ra vào băn-khoăn."
Bên tai nghe tiếng nàng gần.
Mười phần phiền-não, chín phần đổ sông.
Vội-vàng tay gạt đôi giòng,
Bạch rằng: "Đã đội ơn lòng đến đây.
Bệnh sao cơn tỉnh cơn say,
Mới rồi thì thế lúc này thì không.
Như lúc này thế đã xong,
Rồi ra nào biết được thong-thả này !
Vì ai trời nhẽ có hay,
Độ-trì cho họa là may chút nào."
Hạt châu thánh-thót quyển bào,
Xem hoa dường võ, xem đào dường phai.
Chiều lòng nàng phải lựa lời,
Rằng: "Người thành-kính thì trời chứng-tri,
Hãy xin hỉ-xả từ-bi,
Cơn này đừng thắc-mắc chi thêm càng."
Sinh đương nấu sắt nung vàng,
Bỗng nghe như nước cành dương tưới nhuần.
Thảnh-thơi thư-sảng tinh-thần,
Thiều-quang đem lại, phong-trần giũ bay.
Vừa mong giở nỗi niềm tây,
Ngoài hiên nghe xịch tiếng giày xa xa.
Giã sinh nàng trở gót hoa,
Khơi mành-mành thấy sư già xuống thăm.
Thấy chàng tựa án nâng cầm,
Nhẹ-nhàng sư mới bình tâm trở về.

21. Phan Sinh ốm bệnh cất lẻn đến tạ ơn Diệu Thường

Đêm thanh nguyệt gác rèm the,
Xa trông bóng đã đèn khuya cách lầu.
Sầu vừa ngớt, ngớt lại sầu,
Sông Ngân thử bắc lấy cầu Ô xem.
Sao tàn, sương dịu, tuyết êm,
Góc tường ẩn bóng bên thềm lân-la.
Thừa khi gió quạt cánh gà,
Lay mành mượn tiếng nàng ba lọt vào:
"Thương với nao ! nể với nao !
Làm sao trong ấy ? làm sao ngoài này ?
Một lời công đức nặng thay,
Nên bây gìờ phải đến đây tạ lòng.
Đã rằng hỉ-xả bao-dong,
"Gió sương nỡ để lạnh lùng sao an !"
Nàng đương khêu ngọn đèn tàn,
Véo-von nghe tiếng ngoài hiên rụng-rời.
Thưa rằng: "Rừng mạch vách tai,
"Đêm hôm xin chớ lắm lời làm chi.
Xưa nay đã giữ một bề,
Thương thì cũng đội, trách thì cũng vâng.
Rút dây chẳng nệ động rừng,
Làm chi để tiếng lố-lăng thế cười.
Thôi thôi tôi cũng lạy người,
"Mới thong-thả, hãy về ngơi, kẻo mà!"
Chàng rằng: "Ta những giận ta,
Bước ra gặp vía Hằng-nga bẽ-bàng.
Bấy nay vâng phép Tạng-vương,
Dám còn đeo thói Thọ-dương chốn này.
Vì ơn nên phải đến đây,
Chẳng thương để tiếng nước mây oan người,
Hẹp gì một cánh cửa ngoài,
Chẳng cho vào bạch Như-lai một điều.
Kiếp này phụ, kiếp sau yêu,
Lại như ả Bích, quyết liều cho xong.”
Sởn gai, lời thốt lạ-lùng,
Nếu thi gan với anh-hùng thì thua.
Ai cười, trời Phật xét cho,
Cho vào mà kể duyên-do mới tường!
Cửa mây vừa hé then sương,
Dưới đèn lóng-lánh mặt gương quảng hàn.
Lan mừng huệ, huệ mừng lan,
Ngọc quan khấp-khởi, từ-nhan ngập-ngừng.
Nỉ-non chàng mới hỏi rằng :
"Bấy lâu mượn gió Các-Đằng truyền hơi.
Dương-đài đã trộm Chương-đài,
Căn-nguyên phải gạn một lời làm sao.
Tên gì, quê, họ, nơi nao ?
Vì đâu xui khiến cho vào đến đây ?
Nguồn cơn xin dạy cho hay,
Nhật tiền quán nước, làng mây thế nào ?"
Nàng nghe lời nói bẽ chiều (?),
Giở sao xiết nỗi, nói sao nên lời.
Gửi rằng: "Phận cánh hoa rơi,
Bây giờ còn dám giấu người sao nên !"
Nằn-nì mới ngỏ sự duyên,
Dẫu lòng vàng đá, cũng nghìn xót-xa :
"Đàm-Châu, quê thiếp còn xa,
Họ Trần, tên đặt vốn là Kiều-Liên.
Bào-thai đã hẹn nhân-duyên,
Quạt ngà, trâm ngọc kết nguyền họ Phan.
Rồi ra cách trở quan-san,
Chẳng may bóng hạc khơi ngàn non Hoa.
Cô-đơn con trẻ, mẹ già,
Phấn trôi cuốn má, sương pha bạc đầu.
Cửa nhà binh lửa đâu đâu,
Tuyết sương quảy một gánh sầu ra đi.
Đoạn-trường thay lúc phân-kỳ,
Mẹ thì bãi bắc, con thì non tây.
Khóc than cũng thấu cao dày,
Xui nàng Trương lại giắt tay cửa thiền.
Oan chi chút phận thuyền-quyên,
Chữ tình cám cảnh, chữ duyên bẽ-bàng.
Rừng thiền ơn đã rộng thương,
Khẩn-cầu vả sẵn đèn hương cửa người.
Họa chi giun-giủi ơn trời,
Đền công sinh nặng, giải lời nguyền sâu.
Thân này mà dở-dang nhau,
Thì xin tu lấy thân sau để dành.
Hoa trôi nước chảy lênh-đênh,
Mặt nào còn giở tâm-tình cùng ai !
Dù chàng ép trúc nài mai,
Tìm nơi giếng cạn thấy người hồng nhan.
Để ai ngọc nát, hoa tàn,
Giải oan chàng phải lập đàn cho nhau !"

22. Sau khi tỏ tình đôi bên đưa trâm quạt, đối chiếu nhận nhau

Sinh nghe ngẩn mặt giờ lâu,
Ngẫm rằng: "Con tạo cơ mầu khéo thay !
Bấy lâu mơ tưởng đêm ngày,
Ai ngờ Phan đó, Trần đây mà lầm.
Tri-âm chưa tỏ tri-âm,
Thì xin bên quạt bên trâm sáng vào !"
Vội vàng mở tráp tay trao,
Nhìn xem nào có chút nào là sai.
Cành trâm thích, quạt chữ bài,
Rành-rành tên họ hai người song-song.
Mừng nhau lần kể sự lòng,
Gian-nan ngày trước, lạnh lùng bấy nay.
Biên lời đó, chép lời đây,
Bứt hoa dẫu vạn, tờ mây dẫu nghìn.
Xe vàng lẩn, áo hồng-xen (?),
Hết phen sầu-não, tới phen vui-mừng.
Rỉ tai chàng mới dặn rằng :
"Ở đây nương-náu hãy đừng hở-hang.
Công-danh chờ thuở xuân sang,
Thế nào rồi sẽ phượng hoàng rủ nhau."
Dặn-dò chưa dứt cạn sâu,
Trên am một tiếng chày đâu hãi người.
Vội-vàng sinh trở gót hài,
Ngoài hiên oanh đã nhộn cười cùng oanh.
Non đông lò lửa hé mành,
Tiếng cầm bên ấy, tiếng kinh bên này.
Sự tình một đó một đây,
Dẫu bà nghìn mắt, dẫu thầy tám tai.
Thông thông, trúc trúc, mai mai,
Ngày, người đất bụt; đêm người động tiên.
Đầu gành còn điểm mõ quyên,
Vo-ve đàn dế bỗng chen gió vàng.
Khúc cầm thông mới dạo sương,
Chào oanh, sớm đã vội-vàng tin mai.
Lân-la tháng bụt ngày trời,
Hạ qua, thu tới, đông rồi lại xuân.
Vũ-môn mừng đã đến tuần,
Phượng loan rày gặp phong-vân phải tầm.

23. Phan sinh đi thi đỗ Thám hoa

Giục đồng quảy tráp, ôm cầm,
Lên chùa bạch đã, xuống thềm bảo qua.
Nàng rằng: "Chàng học quyết khoa,
Bõ ngày áo gấm xem hoasẽ về.
Ở đây nương-náu bồ-đề,
Chăm-chăm một tấm lòng quì hướng dương.
Ngùi ngùi dậm liễu, ngàn sương,
Tiễn đưa hai chữ bình-khương với lòng."
Thoắt thôi ngang dọc tây đông,
Ngựa theo đường cũ ruổi-dong tếch chừng.
Thông reo, vượn hót, chim mừng,
Hương chùa đưa gió, huê rừng phun sương.
Tuần dư vừa tới cửa trường,
Danh tài mây hợp, hiền lương sao bày
Cùng vào vâng mệnh năm mây,
Côn bằng phỉ sức, rồng mây phải thì.
Thám-hoa vào lạy đan-trì,
Cẩm-bào phô cật, hoa chi giắt đầu.
Tiếng thơm lừng-lẫy đâu đâu,
Kẻ siêng ong bướm, người mau cá nhàn.
Ngán thay hỡi bạn hồng-nhan,
Làm chi rác lỗ tai quan khéo là !
Một thư nhắn gửi về nhà,
Một thư đưa đến cửa già báo tin.
Từ ngày chàng ruổi dặm nghìn,
Tấm lòng dựa cánh cửa chiền đăm đăm.
Bên tai thoạt mảng hảo âm,
Hoa mơi (?) điểm tuyết, trăng rằm vén mây.
Cô nghe tin cháu mừng thay,
Đành thay tông-tổ đức dày nhi tôn.
Thám-hoa ngày ở từ môn,
Trai thành nên đức Thế-tôn độ người.
Mới hay bĩ cực thái lai,
Còn trong trần-lụy biết ai vương-hầu.
Chẳng yêu nhau, chớ dể nhau,
Những loài yến-tước biết đâu chí hồng.
Đương mừng náo-nức tưmg bừng,
Đình phô (?) nghe đã ruổi-dong gần miền.
Xe xe, ngựa ngựa lần chen,
Hoa quen mừng rước, chim quen đón chào.
Chênh-vênh ngoài chốn non cao,
Áo hồng, đai bạc, bước vào cửa không.
Chuông kêu lẫn tiếng thiều rung,
Cờ xen bảo-cái, tán lồng tràng-phan.
Hương đèn tạ phật vừa an,
Mới đem trâm, quạt đến bàn cùng sư.
Sư rằng phận đẹp duyên ưa,
"Mừng cho đôi lứa đã vừa đồng cân.
Song đây là cảnh chân-chân,
Tăng già chịu việc hôn-nhân trở lời.
Gần đây đã có một người,
Đưa nường đến chốn phật-đài ngày xưa.
Cậy người biện lễ ông Tơ,
Xin hầu sang đó mà đưa nàng về.”

24. Vinh qui cùng với vu qui một ngày !

Mừng hầu phỉ chí nam nhi,
Vinh-qui cùng với vu-qui một ngày.
Bén rồng, ôm phượng ra tay,
Mặc cô kinh-kệ ở đây khấn-cầu.
Tạ từ cùng bước xuống lầu,
Thám-hoa thì trước, mà sau Diệu-Thường.
Áo hồng đã ruổi xe vàng,
Trên lầu còn thoáng mùi hương lạ đời.
Chàng liền thay chuỗi hạt trai,
Đã phô thức phấn, lại gài then mây.
Lên chùa lạy bụt, lạy thầy,
Giã Hương-Công, đội ơn thầy chẳng quê.
Giã non, giã nước, giã chiền,
Giã mai, giã trúc, giã miền cỏ hoa !
Cảnh này trong chốn đường hoa
Vào chơi thết-đãi, bước ra phụng-chiều.
Thoắt thôi xe ngựa dập-dìu,
Sang Kim-lăng, cứ như điều nhà sư.
Tiệc thời mười lạng vàng đưa,
Nước non kể mấy tóc tơ thẹn-thùng !
Thế này của chửa xứng công,
Nặng ơn Phiếu-mẫu, nhẹ lòng Vương-Tôn.
Rạng ngày lại ruổi nước non,
Giải rong cờ bướm, dậm dồn vó câu.

25. Phan, Trần hai họ đoàn viên một nhà

Vui lòng nhẹ bước nên mau,
Ba trăng đã đến Hòa-châu cảnh nhà.
Thung-huyên đôi khóm già già,
Trên đầu vẻ bạc, ngoài da thức mồi.
Rỡ phô tiệc nhộn đầy vơi,
Dưới hiên lần chuốc thọ bôi đôi tuần
Môn-đình xuân lại thêm xuân,
Thi thư rạng nước, đai cân nối nhà.
Thám-hoa quì lạy thềm hoa,
Niềm xưa, nỗi trước lân-la bày tường:
"Con từ du-học bốn phương,
Thần-hôn đành lỗi đạo-thường làm con.
Phúc thừa muôn đội tùng môn,
Bảng vàng may trộm chữ son tên đề.
Nhân-duyên vâng lĩnh quạt thề,
Nhờ tay nguyệt-lão khéo xe lạ-lùng.
Ngửa trông trời bể bao-dung,
Thứ cho dưới gối tấm lòng tiểu-nhi."
Rằng: "Từ con cách đình vi,
Ngán lòng nương cửa mọi bề nhớ trông.
Nhờ hồng-phúc, đội âm-công,
Gặp khi kim-bảng, động-phòng cả hai.
Rồi đem nhau đến thọ-đài,
Lạy bà Trần-thị kẻo người nhớ mong.
Người từ lỡ bước long-đong,
Trời xui nghìn dặm để lòng tới đây.
Nặng bên tình nghĩa xưa nay,
Rước về phụng-dưỡng đêm ngày thay con.
Chữ duyên rày đã vuông tròn,
Đem tin mừng lại kẻo buồn bấy lâu."
Tạ ân nàng lại khấu đầu,
Cùng chàng vâng mệnh sang hầu từ-thân.
Bước vào vừa đến giữa sân,
Song-song cùng đặt bức khăn lạy chào.
Sụt-sùi kể-lể thấp cao,
Nỗi con, nỗi mẹ, tiêu-hao tỏ tường :
"Mừng con và đội ơn chàng,
Thân già được thấy giàu-sang ai ngờ ?"
Lạy thôi, nàng giở sau xưa:
"May nhờ một sớm móc mưa tưới nhuần.
Xiết bao giở nỗi gian-truân,
Một nhà sum-họp Tấn, Tần từ đây.
Duyên hương-lửa, hội rồng-mây,
Bõ công ly-biệt, bõ ngày tân-toan"
Thoắt thôi từ tạ dưới màn,
Về lầu mở tiệc đoàn-viên chúc mừng.
Chơi-vơi hoa-chúc tưng-bừng,
Véo-von đàn hát, vang lừng phách sênh.
Cung nam, cung bắc, cung huỳnh,
Đọ như tiếng kệ, tiếng kinh chẳng nhường.
Có khi cợt phấn, diễu hương,
Sau dường Bồ-tát, trước dường tiên-nga.
Có khi ướm nguyệt, chào hoa,
Lầu son phảng-phất cửa già gió trăng.
Huệ lan đương rộn tiệc mừng,
Tin hay đã thấy tưng-bừng sứ hoa.
Việc quan hẳn khác việc nhà,
Lạy nghiêm-từ dã, lạy bà từ-thân.
Cùng nàng xe ngựa dời chân,
Nước-non lặn-lội ba tuần tới nơi.
Bệ rồng gang tấc mặt trời,
Tâu lời trung-nghĩa, dâng bài tu-nhương.
Phải duyên ngư-thủy nhất đường,
Ấn son kén mặt, gươm vàng trao tay.
Mệnh trời vâng chiếu năm mây,
Ra tài Khấu, Đặng, thử tay Tiêu, Tào.
Đông-nam chỉ ngọn cờ mao,
Non xanh sấm dậy, sóng đào gió rơi.
Cáo, kình im-lặng tăm-hơi,
Doành ngâm rửa mác, non đoài treo cung.
Khải-ca lừng-lẫy phu công,
Đã ngoài nanh vuốt, lại trong cột-rường.
Giơ hốt ngọc, giắt ấn vàng,
Cõi bờ mở rộng, mối giềng xây nên.
Đồng-hưu rờ-rỡ thẻ khuyên,
Công ghi gác phượng, danh truyền đài lân.
Nhà chung-đỉnh, cửa đai-cân,
Vinh-phong sắc Quận phu-nhân cho nàng.
Móc mưa nhuần gội ân sang,
Nền nhân, cây đức rạng hàng quế-lan.
Trăm năm duyên sánh phượng loan,
Tao-khang hai chữ, Trần, Phan dõi truyền,
Tốt tươi hai khóm thung-huyên,
Thêm mừng nước trị nhà yên đời đời.