Việt Nam hoá tiếng Anh hay Anh hoá tiếng Việt?
Khải Nguyên HT 12.09.2009 12:25:47 (permalink)
VIỆT NAM HOÁ TIẾNG ANH
HAY ANH HOÁ TIẾNG VIỆT?


     Theo Việt báo ra ngày 3.8.2009, Lao Động cuối tuần số 36/2009 dẫn lại, thì ở Hoa Kì “Khu nào có cộng đồng người Việt đông, như khu Little Saigon, một số từ Mĩ thông dụng ... đã được Việt Nam hoá làm phong phú tiếng Việt. Đơn cử vài từ. Nếu ai hỏi vợ anh làm nghề gì, thì hầu hết ông chồng trả lời “vợ tôi làm nghề nails”, ít người trả lời “vợ tôi làm nghề móng tay” ; hoặc “vợ tôi bán food to go” chứ ít ai trả lời “vợ tôi bán thức ăn mang đi”. Từ “Little Saigon” cũng được Việt Nam hoá. Các bạn bè ở xa thường rủ nhau xuống “Little Saigon” ăn uống, ít người dùng “Tiểu Sài Gòn” ...”.
     Chuyện này chẳng đáng lạ lắm. Đáng lạ là chuyện “như rứa” ở trong nước, song không được “hồn nhiên” như thế. Trước, mọi người vẫn quen nói “gọi điện cho tôi” thì nay nhiều người nói “phone cho tôi”; trước vẫn quen nói “đi mua sắm” thì nay nói “đi shopping”; trước vẫn quen nói “hàng bán chạy” thì nay nói “hàng bestseller”; trước vẫn quen nói “là số một” thì nay nói “là number one”; ...
     Như vậy là Việt Nam hoá tiếng Anh hay Anh hoá tiếng Việt? là “làm phong phú tiếng Việt” hay làm nghèo tiếng Việt? là du nhập những “từ” tiếng nước ngoài mà tiếng Việt không có hay thay thế những “từ” tiếng Việt tương đương có sẵn? là “mượn” hay lạm dụng? là “sành điệu” hay ... ?
      Xin mượn một đoạn của tác giả Phạm Văn Tình đăng trên LĐCT (số 33/2009) nói về nạn dùng từ “hot”:  
      “... Nếu đối chiếu song ngữ thì hot trong tiếng Anh và nóng trong tiếng Việt tuy cũng có nhiều nghĩa nhưng không có sự tương ứng “một đối một”. Sự chênh lệch về nét nghĩa (16 của Anh so với 6 của tiếng Việt) đã nói lên điều này. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tiếng Việt kém cỏi so với tiếng Anh và càng không phải là tiếng Việt ta chịu “bó tay” không tìm ra từ tương đương nếu có kết hợp tiếng Anh khác nghĩa xuất hiện. Không thiếu gì từ ghép tiếng Anh chính hiệu vẫn được dịch sang tiếng Việt một cách “ngon lành”: hot news: tin nóng, hotline: đường dây nóng, hot player: vận động viên được kì vọng (trong giai đoạn nóng bỏng của giải đấu), hot music: nhạc giật gân,... Giả sử có một cấu trúc lạ mà dân Anh-Mĩ mới sáng tạo ra thì rồi dân sành tiếng Việt cũng sẽ chọn ra từ thích hợp mà không hề vấp phải nhiều trở ngại lớn. Về chuyện này, nhà ngữ học-dịch giả Cao Xuân Hạo từng nói rằng: “Đã là ngôn ngữ tự nhiên thì ngôn ngữ nào cũng sẽ tìm ra cách diễn đạt những cấu trúc đặc biệt của ngôn ngữ khác mà bản thân ngôn ngữ mình không có hoặc không quen sử dụng”.
      “Ấy vậy mà bây giờ, cứ như một thứ mốt ngôn ngữ thời thượng, từ hot đang bị lạm dụng. Bất luận cái gì được coi là mới, là sành điệu, là cần tạo sự chú ý, là người ta lôi ngay “hot” ra để “khoe” và để “doạ”: Alô! Nhạc “ hot” đây!, Hàng “hot” chính hiệu trên 100%, Ai hot nhất trên bản đồ teen tuần này? T.T. đang là hot girl tuổi hồng, Một cô gái có thân hình “hot” hiếm có,... Cần lưu ý một điều, trong tiếng Anh hot khi kết hợp với girl, boy hay các từ chỉ người dễ tạo nên nghĩa xấu (hot: bốc lửa, gợi dục, dâm dật, ăn chơi trác táng,...). Không ít các chàng trai, cô gái nghiêm chỉnh của ta phải khóc dở mếu dở khi bị báo chí gán thêm từ hot vô tội vạ kia...”
      (Rất tiếc tác giả này lại dùng “MC” trong một bài viết khác để chỉ người dẫn chương trình (DCT) như một số người “sính” khác, trong khi một số (ít) vẫn dùng “DCT”, như trên Truyền hình VN).
      Những ý kiến trên chắc chỉ dành cho những người trong nước.
      Với người Việt xa xứ, giữ được tiếng Việt ở mức độ nào cũng là điều đáng quí, nhất là cho các thế hệ tiếp nối. Ở các nơi tập trung đông người Việt như Little Saigon chẳng hạn thì có điều kiện hơn. Nhiều nơi, các lớp sau không biết tiếng Việt. Có những cố gắng đầy thiện chí nhưng kết quả khá là hạn chế. Một cặp vợ chồng làm ăn khá giả ở Đức kể rằng họ rất có ý thức truyền tiếng Việt cho con mà chỉ đạt đến “trình độ” đại loại như: bảo con rằng hè này sẽ về VN thăm ông nội thì nó hỏi “ông nội là thằng(!) nào?” Chẳng phải đứa bé hỗn, “mất dạy”, mà nó không thấu hiểu tiếng Việt. Giữ “nguyên vẹn” tiếng Việt là không thể. Ngay với những cộng đồng tụ cư, dân tộc tính cao, cốt cách văn hoá sâu, người Do Thái, người Tàu, người Ý,... , định cư ở nước khác, tiếng dân tộc của họ về lâu dài cũng không còn giống hoàn toàn như ở nước gốc. (Dẫu vậy, bản sắc văn hoá của họ khá bền). Người Việt Nam ở nước ngoài nếu sống phân tán, nguy cơ bị đồng hoá càng cao. (Ngoài ra, có một nhận xét của người ta chẳng biết có đúng không: trong các “loại” ngoại kiều trên thế giới thì lớp người Việt trẻ dễ bị “hoà tan” hơn cả(?)). Việc liên hệ với “nước cũ” là vấn đề tình nghĩa, là sợi dây tinh thần, là yêu cầu tự thân nhiều hay ít tùy thuộc mỗi người (không nói chuyện làm ăn). Không như sự gắn bó, tự nguyện và bắt buộc, với “quê mới”. Nghĩ gần thì, chẳng hạn, tổng thống Mĩ Obama là người Mĩ chứ không phải là người Kenia. Nghĩ xa thì như những hậu duệ của hoàng tử Lí Long Tường tìm về thăm quê Việt của tổ tiên xa xưa, song họ hoàn toàn là người Hàn, trừ tình ái mộ của họ đối với quê gốc.
      Tình trạng trong nước mới đáng nói. Vượt xa tiếng Pháp thời nước ta còn bị Pháp đô hộ, ngày nay tiếng Anh được chêm, lấn vào hầu khắp mọi lĩnh vực, không chỉ nói và viết với nhau, không chỉ trên sách, báo, truyền hình. Các khu du lịch, nghỉ dưỡng thì là resort, spa,... này nọ. Từ “khách sạn” hầu như biến mất thay bằng “hotel”. Tên khách sạn thường bằng tiếng Anh; thảng hoặc bằng tiếng Việt thì không dấu. Hồi nào số khách sạn có tiếng tăm ở các thành phố lớn được đổi lấy tên Việt, “một ngày đẹp trời nào đó” bỗng nhất loạt lại mang tên theo tiếng nước ngoài! Rồi nhiều tên xí nghiệp, tổ chức,... , nhiều tên hàng, biển hiệu,... Cách chưa lâu, nảy ra đội bóng Saigon united! Thậm chí đài Tiếng nói Việt Nam từ trước vẫn ghi tên tắt là TNVN, chẳng biết tự bao giờ đã đổi ra VOV! (Cho ngang ngửa với đài VOA chăng?!).
      Ta thường khoái nghe nói người Việt Nam “anh hùng”, “tự chủ”, “tự tôn”, v.v... và khó nghe (hay không chịu nghe?) nói đến những tật xấu có khi thuộc “dân tộc tính”. Hãy bình tĩnh ngẫm mà xem, chỉ riêng trong việc “xài” tiếng Anh, có là biểu hiện của tinh thần tự ti, sùng ngoại, đua đòi, lệ thuộc,... không?
      Ngôn ngữ, cũng như văn hoá nói chung, có sự giao thoa và ảnh hưởng lẫn nhau. Có sự “mượn”, du nhập; song, cũng có thể có cả sự thôn tính (tự nhiên hoặc áp đặt). Đừng bảo thủ khiến ngôn ngữ của mình trở nên nghèo nàn, trì trệ ; nhưng cũng đừng vô tình tiếp tay cho sự “xâm thực”, -và xa hơn, sự thôn tính.
      Việc “giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” không đơn giản và chẳng dễ dàng!

Hải Phòng, 11 – 9 - 2009
<bài viết được chỉnh sửa lúc 12.09.2009 13:35:48 bởi Khải Nguyên HT >
#1
    Chuyển nhanh đến:

    Thống kê hiện tại

    Hiện đang có 0 thành viên và 2 bạn đọc.
    Kiểu:
    2000-2024 ASPPlayground.NET Forum Version 3.9