Cỏ may mạn phép giới thiệu thơ Haiku với mọi người trên diễn đàn này.
Vốn dĩ thơ Haiku của Nhật chỉ có 2 luật:
- Mỗi bài thơ có cấu trúc 5 từ -7 từ -5 từ và chỉ có thế mà thôi!
- Trong 1 bài thơ phải có từ liên quan hay đề cập đến 1 mùa nào đó trong năm. Có thể trực tiếp hay gián tiếp thông qua các hình ảnh, hoạt động hay những cái gì đó mà mang đặc trưng của một mùa trong năm. (Chú ý, nếu không đề cập đến mùa thì lại chuyển thành thể loại Sendiu dùng trong các công sở Nhà nước!)
@ luật thứ 3 chính là luật để biến Haiku thành thơ như luật, thanh, vần của thơ VN vậy, nhưng nó không được áp dụng khi chuyển ngôn ngữ khác.
Thơ Haiku không có luật vần nào cả. Ví dụ dưới đây sẽ giới thiệu cho các bạn thấy rõ hơn.
Để phù hợp hơn với thơ Tiếng Việt, cho bài thơ có vầ điệu, tôi đề nghị khi làm Haiku chúng ta chế theo lục bát trong cách gieo vần 5-7-5 vần ở và vẫn giữ 2 luật trên của Haiku.
Sau đây là hai bài thơ nguyên gốc của Nhật:
1.
Hạ:
Shijuka saya
Iwa ni shimi iru
Semi no koe
Ở bài thơ này có hiện tượng đảo ngữ, nguyên gốc viết ra thông thường của nó là:
Semi no koe ga iwa ni shimi itte ori shijukadana-a
Dịch nghĩa: tiếng ve kêu (chỉ có ở mùa hạ) như được đá hấp thu và tôi cảm thấy không gian xung quanh thật tĩnh lặng.
Tôi tạm dịch sang thơ tiếng Việt như sau:
Tiếng ve kêu râm ran
Như tan vào trong than trong đá
Ôi, sao tĩnh lặng quá!
các bạn đọc bài Haiku này, sẽ thấy tôi dịch khác với cách dịch trong một số tài liệu khác trên mạng (vì đây là 1 bài rất nổi tiếng, được đưa ra làm ví dụ minh hoạ cho Haiku). Có gì khiếm khuyết mong được lượng thứ vì tôi là dân nghiệp dư mà...
2.
Thu:
Kaki koeba
Kane ga naunri
Horiuu-ji
Dịch nghĩa: Khi tôi ăn một quả hồng (chỉ có vào mùa thu), thì tôi cảm thấy như nghe được tiếng đại hồng chung (chuông lớn) của chùa Horiu
Tôi tạm dịch sang thơ tiếng Việt:
Ta ăn một quả hồng
Vọng đâu tiếng chuông đồng Hô-riu
Lòng phấn chấn phiêu diêu!!!
Còn đây là mấy bài thơ tôi thử làm theo Haiku
Xuân:
Rũ đi cành lộc biếc
Em đi rồi có tiếc tình anh
Con tim vỡ chẳng lành
Hạ:
Mưa rào rơi bất chợt
Để vai gầy em ướt anh thương
Hồn anh mãi vấn vương
Thu:
Mắt em biếc trời thu
Anh dù có đi tu ở ẩn
Nhìn! Kìm sao hưng phấn?
Đông:
Hoa may tan trong gió
Hỏi em rằng có tỏ tình anh
Giờ như giọt nắng manh!
Cái thể loại thơ này có lẽ còn mới đối với người Việt nam chúng ta. Kiến thức về thơ của tôi có hạn nên chỉ có thể viết ra được như vậy. Rất mong có được sự đóng góp của các bạn để biết đâu chúng ta có thể phát triển được thể loại thơ này!
Cỏ may!
p/s: tôi tham khảo mấy bài thơ Haiku của Basho Matsuo (1644-1694, được biết đến là nhà thơ vĩ đại đầu tiên trong lịch sử của haikai và Haiku) dịch sang tiếng Anh thì thấy họ chuyển hết nghĩa nhưng lại phá luật thơ Haiku gốc và cũng chẳng có vần gì cả, xin post ra để mọi người tham khảo:
1.
The wind from Mt. Fuji
I put it on the fan
Here, the souvenir from Edo.
(Edo là tên cũ của Tokyo)
2.
Spring departs
Birds cry
Fishes’ yeys are filled with tears
3.
What luck!
The southern valley
Make snow fragrant
Đông:
Làm chi hỡi Cỏ may
Để giờ đây loay hoay, thơ (tiếu) tịt
Cứ ngồi im thin thít???
Hạ:
Em qua tuổi mộng mơ
Tuổi học trò đầy thơ với sách
Phượng hồng ơi có trách???
Xuân:
Đời bến đò quê lặng
Để bây giờ trống vắng em ơi
Xuân qua quá nửa rồi!
Bé con tuổi xuân thì
Em hãy đứng dậy đi đừng khóc
Đây, đường đời ta học
Hãy sống mãi trong anh
Tình yêu đó em giành tất thảy
Qua lá vàng rơi ấy …
Ta hãy sống, hãy yêu
Xua tan đi buổi chiều dông bão
Đừng để tình hư ảo …