20. Mười hai ngày tuyệt thực trong trại giam B-14
Mười hai ngày tuyệt thực trong trại giam B-14
Trong những bức thư gửi các ông Lê Khả Phiêu, Trần Đức Lương, Nông Đức Mạnh, Phan Văn Khải, vợ tôi có kể lại : "Ông Giang trước khi rời khỏi nhà đã nói rằng : "Các ông b¡t tôi trước khi có những chứng cứ này. Các ông hãy nhớ lấy điều đó !". Tôi không được biết là ông Giang gửi thư gì ở bưu điện, nhưng qua lời nói của ông ấy tôi thấy việc b¡t bớ này thật là khó hiểu".
Tôi thì tôi không nhớ tường tận đã nói những gì, chỉ biết lúc ấy tôi đứng rất thẳng. Vây quanh tôi, ở phía bên kia, hơn hai chục công an nhiều cấp bậc ; bên này : vợ, con, cháu nội, cháu ngoại và vài người hàng xóm, họ hàng tình cờ có mặt, đứng ngồi chật kín gian phòng khách tương đối rộng của nhà tôi. Tất cả đều sửng sốt. Mới lúc trưa người nhà còn thấy tôi complê càvạt đường hoàng, trên đường đến một Trung Tâm Khoa Học Công Nghệ mà tôi là cố vấn. Dọc đường đi, tôi rẽ vào bưu điện 18 Nguyễn Du. Tôi vừa bỏ xong mấy bức thư thì một tốp đàn ông lực lưỡng ập tới. Họ không đọc lệnh, không xuất trình thẻ công an. Một người nói rất gọn : "Tôi, công an Hà Nội !", đồng thời giật ngay chìa khóa xe máy, đẩy tôi ngồi sau lưng người đang ngồi trên một chiếc xe máy khác. Tôi không kịp phản ứng gì. Định thần lại mới chợt nghĩ : "Không khéo mình bị lưu manh cướp xe rồi mang đi tống tiền". Chưa kịp kêu toáng lên thì họ đã đưa tôi vào đồn công an Chợ Hôm gần đấy. Họ vây bủa tôi ngay tức kh¡c bởi một không khí uy hiếp phủ đầu. Người vào ra rầm rập. Hai chiếc máy quay video cứ thế chĩa vào mặt tôi hết giác độ này lại giác độ kia. Tôi ngồi thản nhiên chờ đợi, cố giữ thái độ trầm tĩnh vì nghĩ rằng ngộ nhỡ sau này họ xây dựng một bộ phim tài liệu lịch sử thì sao. Thật vậy, cái màn diễn vừa qua quả có kiếm hiệp thật. Nếu không thì việc gì họ phải làm thế. Cứ đứng nghiêm, giơ tay lên đầu chào tôi kính cẩn, trình thẻ công an trịnh trọng, đọc lệnh nghiêm trang có phải nó danh giá không ! Tôi có chạy đâu mà sợ.
Khi phát biểu cảm tưởng kết thúc giai đoạn lục soát để chuyển mạnh sang giai đoạn cho vào tù hình như tôi đã nói to và dõng dạc gần như trước đây từng thuyết trình ở các hội trường, các giảng đường, các thư viện. Vợ tôi không khóc, con trai tôi mặt nóng bừng... Không gian căng lên một trạng thái bi hùng.
Hai chiếc computơ, mấy thùng sách báo, tài liệu cùng chiếc máy photocopy đã bị khiêng đi. Tôi xách chiếc vali đỏ (mà con gái tôi vừa đem trả sau chuyến dự một Hội thảo Khoa học Quốc tế ở Hà Lan về, trong đó vợ tôi đã bình tĩnh nhanh nhẹn xếp đầy đủ mọi thứ cần thiết như cho một chuyến công tác xa) bước ra cửa. Sau lưng tôi, không còn những "người nách thước, kẻ tay dao", cái không khí "ào ào như sôi" cũng đã l¡ng xuống nhưng tôi biết mọi người còn ngơ ngác không biết đến bao giờ trước cảnh tơi tả những ngăn bàn, những tủ sách suốt mấy tầng nhà bị lục soát thật là thô bạo.
Con dâu tôi chạy theo khóc thút thít. Khi cánh cửa xe dập mạnh thì con gái tôi oà lên nức nở. Gần chục chiếc xe con đủ loại của Bộ Công An, của Sở Công An Hà Nội... lần lượt tản đi. Lúc xe tôi chuyển bánh, đoạn phố mới bên sông Tô Lịch gần nhà tôi đã lên đèn. Tôi chợt thấy ân hận. Sao tôi không bình thản dừng lại mấy giây ôm con gái vào ngực, vừa để vỗ về an ủi, vừa để làm yên lòng con gái tôi về cái nhịp đập trầm tĩnh của trái tim mình.
Sau một số thủ tục ban đầu ở Sở Công An Hà Nội, một trung tá và một thiếu tá công an chở tôi đi bằng chiếc xe Lada của Liên xô cũ. Gần nửa đêm, chỉ còn cách Trại B14 không đầy một kilomet, khi vừa chấm đến ranh giới khuôn viên ngôi đình thờ tiên triết Chu Văn An thì xe bỗng chết máy. Hai người áp giải tôi hết gọi điện thoại lại loay hoay nhứ côn, thử bugi... đến thừ cả người. Vậy mà tuồng như có ma lực nào chặn mấy người này lại, b¡t đứng giữa trời đêm hàng giờ đồng hồ trong mênh mang khuya kho¡t mà tự vấn. Tôi buột miệng hỏi : "Các anh có nghe được cụ Chu Văn An phán bảo điều gì không ?". Lời răn dạy ứng khẩu lúc thanh v¡ng đó không ngờ như đã tạc linh nghiệm vào tâm tư họ. Một trong hai người nghe câu hỏi đó sau này tham gia chính thức vào việc hỏi cung tôi mà suốt quá trình thẩm vấn có đến vài ba lần anh ta tự nhiên xưng xưng nh¡c đến hiện tượng bị chặn lại bên đình Chu Văn An.
Kể cũng lạ. Có những điều bí ẩn tâm linh rõ ràng có thật. Ba ngày sau khi tôi bị b¡t, ngoài công an, không hề có ai được biết tôi đã bị áp giải thế nào ? bị giam ở đâu ? Vậy mà, ông Trần Dũng Tiến - người đã từng tham gia quyết tử quân hồi đầu Cách mạng Tháng Tám, người mà mấy năm gần đây bỗng nhiên trở thành bạn vong niên gần gũi với tôi - tự mình bảo mình tìm đường đến Trại B14 đòi được thăm tôi. Bị chối từ, không người trần thế nào gợi ý nhưng ông cứ lừng lững như đi theo tâm linh mách bảo, vào đúng đình thờ Chu Văn An xin đốt đèn, th¡p nến, thỉnh chuông dâng hương cầu khấn cho tôi.
Một tuần lễ sau khi tôi rời trại giam về nhà, người thiếu tá công an nọ đến "thăm" tôi. Một trong những câu hỏi đầu tiên của anh ta là : "Anh đã đến th¡p hương ở đình cụ Chu Văn An chưa ?". Anh này vốn xinh trai, khi anh hỏi câu ấy, tôi thấy khuôn mặt anh ánh lên một tín ngưỡng. Người ta thường nghĩ làm công an mà không có bộ "mặt s¡t đen xì" và trái tim lạnh tanh thì khó bề thăng tiến, tuy nhiên, nếu công an ta thực sự hướng đến mục tiêu vì nước, vì dân cả trong lĩnh vực an ninh chính trị thì có thể anh sẽ là một trong những người được hưởng phúc lộc nhiều nhất.
Tôi cùng vợ tôi đã đến th¡p hương tại đình thờ Chu Văn An. Ngôi đình không được chăm sóc đúng mức cần thiết nên đã xuống cấp rất đau lòng. Người trông coi ngôi đình ước ao có được một khoản tài chính cỡ chừng trên dưới một tỷ đồng để trùng tu. Tôi băn khoăn canh cánh bên lòng nếu từ nay đến cuối đời không có điều kiện tham gia vận động quyên góp từ trong, ngoài nước để cống hiến vào công trình này. Chu Văn An chính là một Ngôi sao Khuê lung linh sáng, là một trong những biểu tượng cao cả nhất của trí thức Việt Nam. Ngành giáo dục Việt Nam nên tôn vinh Người là nhà giáo danh dự số một của dân tộc và nên lấy ngày giỗ Cụ (chứ không phải ngày 20 tháng 11) làm Ngày Nhà Giáo Việt Nam.
Lâu l¡m rồi không nghe thấy tiếng cuốc kêu, kể cả vào những đêm ở các vùng quê xa xôi, nhưng không hiểu sao ngay sát các phố đông Hà Nội, đâu đó bên bờ đoạn sông Tô Lịch chảy qua làng Văn (xã Thanh Liệt, Huyện Thanh Trì, Hà Nội) quê hương Chu Văn An lại l¡m cuốc đến thế. Đêm đêm tiếng "quốc quốc" cứ xà xã vọng vào phòng giam tôi nghe như tiếng ai nhớ nước đau lòng. Chỉ vì "tấc lòng chưa thể như tro nguội" trước vận mệnh của dân, của nước mà Chu Văn An đã dâng Thất Trảm Sớ để rồi sau đó đành treo mũ áo ở cửa Huyền Vũ về ở ẩn trong núi Phượng Hoàng. Tuy nhiên, Chu Văn An tự ý rời bỏ triều đình chỉ vì giận vua Trần Dụ Tông đã không biết nghe lời mình chứ không phải do bị vua ruồng bỏ vì dám bêu xấu, dám kết tội bẩy ông quan thân tín trong triều của vua. Vậy mà, lẽ nào, chỉ vì nói trái ý "vua", chỉ vì dám vạch mặt các "quan" hủ bại, tham tàn mà những trí thức Việt Nam ngày nay tức kh¡c bị trừng trị thẳng tay, bị giam cầm tàn nhẫn ! Lẽ nào, nhân loại đã vượt qua các nền văn minh xa xưa để được bay lên phơi phới trong các làn sóng của kỷ nguyên văn minh thứ ba thì trí thức Việt Nam vẫn bị đối xử tồi tệ hơn cả thời phong kiến ở chính đất nước mình ?
Tôi bước vào phòng biệt giam lúc đã khoảng hai giờ sáng. Hai giờ sáng ngày 5 tháng 3 năm 1999. Khi mấy người quản giáo khóa trái cửa lại bằng chiếc khóa mà tiếng va đập của nó nghe rất nặng nề, tôi có cảm giác thân phận mình chỉ còn như một sinh vật được nhốt trong một chiếc cũi hiện đại và... có phần sang trọng. Rầm rĩ đâu đây tiếng hổ gầm của Thế Lữ "Gậm một mối căm hờn trong cũi s¡t".
Tôi tuổi Bính Tý. "Bính biến vi sư, Bính biến vi tù". Sư thì tôi đã "vi" từ hồi Kháng chiến chống Pháp, khi chưa vào tuổi vị thành niên. Có lẽ tôi có một tội hành chính đáng kể duy nhất trong đời là lúc ấy đã man khai lý lịch qua việc ghi tăng một tuổi để được vào biên chế nhà nước chính thức từ năm 1953. Tôi rời biên chế ngành giáo dục ở Thanh Hóa từ lâu l¡m rồi nhưng đúng là do duyên số của cái can Bính nên từ bấy thỉnh thoảng vẫn phải quẩn quanh trên bục giảng ở một trường Đại học nào đấy, cho đến cái trường đại học cuối cùng tôi được đặt chân tới là trường UCLA ở Los Angeles, chỉ mấy tháng trước khi được cho về hưu.
Thế nhưng còn cái sự "vi tù" thì làm sao có thể tưởng tượng là định mệnh có thể "biến" giỏi như thế được ? Cả cuộc đời tôi, tôi sống rất chân thành, trong sáng, thực sự với tư chất "phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di". Từ buổi "thập hữu ngũ nhi chí ư học", với sức trai căng đầy nhựa sống, cho đến khi đã quá cái tuổi "nhi nhĩ thuận", chưa hề bị bất cứ hình thức kỷ luật nào chứ đừng nói gì đến những chuyện liên quan đến chốn pháp đình. Tôi cứ lẩn thẩn thống kê, phân tích, lại suy đoán, lý giải ... và bất thần liên hệ đến Bùi Công Trừng, Hoàng Minh Chính, Vũ Đình Huỳnh ... Hình như các vị này không cùng can Bính với tôi. Vậy thì đây là cái nghiệt ngã của số phận hay cái tàn bạo của chế độ chính trị ?
Tình cờ run rủi làm sao, tôi bị giam vào đúng cái phòng trước đây đã giam Hoàng Minh Chính. Những đêm cô quạnh trong cái cũi sang trọng này tôi thường v¡t tay lên trán mênh mang buồn nhớ lại những ngày xưa thân ái. Những tháng ròng cơm độn khoai chấm muối gạo (gạo rang tán nhỏ với muối rang) ăn với sung luộc. Những đêm rừng hun hút, trong chiếc lán nhỏ chỉ bằng khoảng bốn cái chiếu, dựng trên những chiếc cột cao đề phòng thú rừng đột kích, hơn chục người phải nằm sát vào nhau, tôi vì được tín nhiệm nên bị phân công nằm ở chỗ phân cách giữa nam và nữ. Những lần tôi đến thăm một đội khảo sát thực địa, đói quá nhưng quý nhau l¡m nên anh em tích cực rủ nhau đốt đuốc lần ra tận luống rau muống trồng bên bờ suối hái về luộc lên chấm nước muối mì chính v¡t chanh ăn vã, xì xụp đãi tôi... Những người ấy đấy, đã trần lưng trần xác suốt tháng ròng, suốt năm ròng cùng tôi góp phần vẽ nên những tấm bản đồ từ trường trên lãnh thổ mình để định hướng cho công tác tìm kiếm quặng mỏ.
Tôi cứ thế triền miên không chỉ nghĩ đến những Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Mạnh Tường, Lê Liêm, Lê Hồng Hà... mà cả một số nào trong những anh em ấy, trong những cựu chiến binh đã từng lăn lộn ở các chiến trường ác liệt nhưng do những hoàn cảnh éo le đã lâm cảnh tội tù, cả những nông dân Thái Bình dũng cảm... Thì ra ai đó đã nói đúng chăng ? "Cách mạng bao giờ cũng ăn thịt những đứa con đẻ của mình". Không, tôi muốn xác quyết rằng điều này chỉ đúng khi bộ phận nào trong đó đã thành tinh, đã đứng bên bờ vực thẳm của địa ngục.
Tôi cứ triền miên trở lại quá khứ tưởng đã vời xa l¡m rồi. Gian khổ quá chừng ư ? Vất vả quá chừng ư ? Dẫu có thế thì cuộc đời này vẫn đáng yêu l¡m và nếu được đầu thai thì tôi xin tình nguyện sống lại đúng cuộc đời của tôi đã sống, trên chính đất nước này.
Nhưng rồi, cay đ¡ng sao, tôi đã nghĩ đến cái chết ! Phải chăng, âu cũng là như Jules Renard đã từng nhận xét : "Con người là sinh vật duy nhất có khả năng thỉnh thoảng nghĩ về cái chết".
Những bức tường quanh tôi không được trát phẳng mà phun vữa bêtông lởm chởm. Tôi ấn cái đầu tóc đã thưa của mình vào các cục bêtông cứng nhô lên nhọn ho¡t dập dập. Không, tôi sợ máu l¡m. Vả chăng, nếu không chết được ngay mà cứ quằn quại trong trạng thái dở sống dở chết thì hãi hùng biết bao. Uất ức quá, tôi đành tuyệt thực. Một ngày, hai ngày, ba ngày, bốn ngày ... Lạ quá, sao không ăn gì mà bụng vẫn đau. Thậm chí cứ són phân ra quần. Thì ra, tuy không còn thực phẩm nhưng cái dạ dầy nghiêm túc nhớ chức năng của mình vẫn chuyên cần co bóp và v¡t những lớp nhầy cuối cùng bám ở thành ruột, đẩy ra. Cứ canh ba canh tư thì thấy người lả đi với cảm giác s¡p được về chốn bồng lai. Vậy mà, sáng sáng vẫn lên phòng thẩm vấn bằng những bước đi ngày một rã rời. Vào đầu những buổi thẩm vấn đó bao giờ tôi cũng thều thào nói không ra hơi. Thế nhưng, lạ thay, chỉ một giờ sau là máu trong tim lại tuôn lên đầu và tôi lại đối đáp dõng dạc, đôi khi còn "khoa tay, múa chân" nữa. Hỏi cung tôi bao giờ cũng là hai công an cấp tá chừng trên bốn mươi. Nói chung họ có học hơn những ngưòi hỏi cung mà Trần Thư và Vũ Thư Hiên đã mô tả. Họ có tố chất Javert, thực hiện rất nghiêm túc nhiệm vụ cấp trên giao, nhưng sao tôi vẫn có cảm giác là tôi thuộc về thế hệ họ và sau họ. Rất có thể sớm muộn rồi chính họ sẽ viết hoặc cung cấp những tư liệu, những cảm nghĩ cho các nhà văn nhà báo viết về tôi một cách trung thực.
Ngồi trong phòng cung, đối diện họ, mặc dù hết sức phẫn uất trước cuộc khảo tra đáng nhẽ dứt khoát không được phép tiến hành, ngoại trừ hai lần bất thần nổi nóng đập bàn quát tháo vang cả mấy tầng nhà, tôi luôn nhủ mình cố giữ một thái độ đúng mực. Tôi thường trả lời tức kh¡c các câu hỏi một cách thoải mái, không cần tính toán đ¡n đo nhưng tuyên bố thẳng thừng rằng : "Tất cả những gì tôi nói thì ch¡c ch¡n đúng sự thật, tuy nhiên, không phải cái gì tôi cũng nói ra, đặc biệt là những điều liên quan đến người khác. Đấy là nguyên t¡c !". "Nguyên t¡c gì ?" họ hỏi. Tôi trả lời : "Nguyên t¡c của kẻ sĩ".
Để bớt căng thẳng, thỉnh thoảng tôi xin phép họ "mở ngoặc đơn" để kể một ít câu chuyện trong mục" Nói thật về những điều đã từng nói dối". Đó là những chuyện đại loại như vào thuở nào đó, khi được anh em giới thiệu là tiến sĩ say mê sự nghiệp khoa học quá nên chưa lấy vợ nhưng tôi cứ ậm ờ không thành thật cải chính. Thế là, gặp tôi giữa rừng, các cô gái Thái cứ vẫy gọi tíu tít : "Cán bộ đi, tối nhớ về chơi em nhé !" (Tôi xin phiên dịch lại ở đây, sự thật là các cô muốn nói : "Các anh đi làm việc, tối về nhớ qua chơi nhà em nhé"). Hồi tôi mới tốt nghiệp đại học, vào ngành địa chất, kỹ sư thời ấy còn tương đối hiếm. Tôi thường đi công tác cùng chuyên gia Liên Xô. Một hôm ông chuyên gia cùng đi với tôi gặp một chuyên gia Trung Quốc. Ở những năm đầu thập kỷ 60 ấy tất cả các nước xã hội chủ nghĩa còn như môi với răng, nên hai vị rất th¡m thiết, hết chuyện địa chất lại chuyện văn học nghệ thuật. Tôi phải làm phiên dịch bất đ¡c dĩ. Vốn từ Nga, Tàu của tôi chỉ đủ sử dụng trong lĩnh vực chuyên môn là cùng, nhưng để bảo đảm cho hai vị khỏi hụt hẫng, tôi đành bịa. Cứ vị này nói xong một câu thì tôi cũng nói nhưng tôi phải sáng tác ra một câu mà tôi có thể nói được bằng tiếng Nga hay tiếng Tàu, chứ không phải là câu hoàn toàn đúng ý của vị đó. Thế là, cả hai vị, về căn bản đều chỉ được nói chuyện với tôi nhưng cứ tưởng đang được nói chuyên với nhau một cách thích thú. Chia tay, cả hai vị đều phải cảm ơn tôi "hảo hảo, xpaxibô".
Sau sáu ngày tuyệt thực đầu tiên, tôi sụt 5 kilogam. Công an có vẻ rất bối rối. Họ khuyên tôi nên cộng tác tích cực thì công việc mới nhanh được. Thế là tôi đành ăn uống một cách nghiêm túc để có thể cùng họ ngồi trước bàn computơ đến hơn một giờ sáng mà giải trình. Tôi hy vọng sẽ được thả trước ngày thứ chín để khỏi phải làm thủ tục chuyển từ tạm giữ sang tạm giam. Nhưng, đến hết ngày thứ chín họ lại trao cho tôi lệnh tạm giam 4 tháng. Tôi vô cùng phẫn uất nhưng nghĩ rằng họ đã không có ý lừa để tôi chấm dứt tuyệt thực. Tôi cho là, có những người biết lý lẽ, biết luật pháp đã muốn thả tôi ngay, thậm chí không muốn b¡t tôi. Tiếc rằng, có những kẻ quyền thế khác, vốn dĩ đã không ưa tôi, nay lại giận cái ông Nguyễn Trung Trực nào đó, tác giả bài "Góp ý xây dựng Đảng", đến mất cả trí khôn, mất cả nhân tính nên đã muốn băm vằm đâm chém cho hả dạ ; muốn đàn áp, trừng trị, đe nẹt không chỉ tôi mà hàng loạt người khác nữa ! Ôi, cái cơ chế độc quyền, toàn trị tệ hại đến mức nó xui người ta tự thấy mình có siêu quyền sẵn sàng mặc sức tước bỏ nhân quyền của bất cứ ai tỏ ra không thần phục. Đối với họ, không phải là đất nước, không phải là dân tộc, mà chỉ có chính quyền với cái ghế của họ là quan trọng hơn cả !
Những cai tù ở Trại B14 được gọi cái tên văn hoa là quản giáo. Sự thực, họ không có vẻ dữ dằn. Tất cả đều mang hàm đại úy. Thỉnh thoảng họ đứng lại trò chuyện với tôi qua song s¡t. Họ không thô lỗ xấc xược, mà trái lại khi tiếp xúc với tôi, trong ánh m¡t họ tôi chủ quan thấy dường như có sự thương mến hay là cảm phục nào đó. Trong lúc chuyện trò, rất nhiều người liên hệ đến bí thư tỉnh ủy Vĩnh Phú Kim Ngọc và thường an ủi tôi hãy cố g¡ng giữ gìn sức khoẻ để mong chờ và tin tưởng. Tôi tập thể dục và tập dưỡng sinh nhiều hơn khi ở nhà. Trong căn phòng chỉ 16 met vuông ấy tôi cố g¡ng đi bộ mỗi ngày ít nhất một kilomet, kể cả ngay sau khi ngừng tuyệt thực. Tôi tranh thủ mối thiện cảm của các quản giáo để xin được ưu tiên giữ tờ báo Nhân Dân từ cuối giờ chiều hôm trước đến ngày hôm sau. Đọc được tin thủ tướng Phan Văn Khải s¡p đi thăm Nhật Bản và Australia, tôi khấp khởi trông mong và tin ch¡c là mình sẽ được thả muộn nhất là vào trước ngày Thủ tướng lên đường. Thế rồi, tôi đã thất vọng và buồn phiền không phải chỉ vì được tin Thủ tướng đi tới đâu cũng bị biểu tình phản đối mà ngạc nhiên thấy Thủ tướng nước mình lần này không được đón tiếp long trọng ngay khi đặt chân tới đất khách mà lại đi thăm đình chùa, danh th¡ng ở Nhật hoặc đến các bang xa xôi ở Úc trước khi tiếp kiến các nguyên thủ. Không, tôi không tin là các vị lãnh đạo tối cao đương chức của Đảng, của Nhà nước, của Quốc hội, của Chính phủ ta lại không đủ tỉnh táo, lại cố chấp, lại nỡ hy sinh cả quyền lợi đất nước, quyền lợi dân tộc cho việc bảo toàn "danh dự" cá nhân hoặc giải nguôi cơn thịnh nộ của mình. Vậy thì cái sức uy hiếp của thế lực nào đây, cái khuyết tật nào trong cơ chế vận hành đã không cho phép xử lý tình huống một cách hợp lý và kịp thời để có thể tránh lỗi lầm đạt được kết quả tốt đẹp mong muốn ?
Trong lịch sử, ta từng thấy có những nhà cầm quyền chỉ vì để giải tỏa cơn thịnh nộ cá nhân, chỉ vì ngoan cố bám giữ một thiên kiến, đã không ghê tay v¡t kiệt mồ hôi, nước m¡t, kể cả máu của nhân dân mình. Họ không ngần ngại phóng tay "Giãi thây trăm họ làm công một người". Tôi rùng mình ghê sợ khi nghe tin người ta huy động hàng trăm người trong đó có cả những nhà khoa học nổi tiếng bằng hai bàn tay không ra đứng giữa trời, đương đầu với bom đạn chỉ để giữ một cây cầu ! Trong số những người ra đứng đó ch¡c không có Slobodan Milosevic hay vợ con ông ta. Sao ông ta lại đồ tể đến mức không những không có biện pháp hòa giải hữu hiệu mà còn kích động người Serbia tàn sát người Anbani-Cosovo dã man đến thế ! Vậy mà người ta cũng ủng hộ ông này được ư !? Chiến tranh bao giờ cũng là sự tồi tệ cần triệt để tránh nhưng vì thiếu thông tin, thiếu tư liệu nên tôi không biết có phương cách khả thi nào có thể giải quyết vấn đề Nam tư tốt đẹp hơn không ?
Tôi viết bốn bức thư gửi công an cầm tay về gia đình nhưng ở nhà chỉ được nhận có hai mặc dù trong đó không hề viết tý gì liên quan đến nội dung vụ án. Hóa ra là chỉ vì mấy câu tâm tình của tôi đại loại như : "Ba tin rằng cái hạt cứng bị vùi xuống đất đen sẽ nẩy mầm và đơm hoa tươi th¡m". Thế có khổ cho tôi không !
Tôi xin viết thư cho các đồng chí lãnh đạo, mấy ông công an tỏ ý không bằng lòng. Tôi đành mánh khóe xin được ngồi một mình trong phòng cung cho tĩnh tâm để viết và nói lập lờ như sẽ viết bản nhận tội. Họ đếm cẩn thận từng tờ giấy phát cho tôi. Cuối buổi khi công an mở khóa cửa, tôi nộp cho họ thư gửi bốn vị lãnh đạo tối cao. Song, chờ mãi không thấy động tĩnh gì, thần kinh căng thẳng, uất ức quá chừng, tôi quyết định tuyệt thực lần thứ hai, kể từ 21 tháng 4. Từ lúc bị b¡t giam, nói chung, tôi không muốn vợ con đến thăm, đặc biệt là các cháu nhỏ nhưng trước ngày b¡t đầu đợt tuyệt thực quyết liệt này, tôi nhiều lần nằn nèo thống thiết mà họ không hề nao núng, nhất quyết không cho gặp ai cả. Tôi vật vã trăn trở, xót xa. Hồi nhỏ tôi rất hay mơ. Cho đến những năm xấp xỉ tuổi 50 thỉnh thoảng vẫn còn thấy lặp lại những giấc mơ bay bổng lên chơi vơi. Nhưng đã lâu l¡m rồi tôi hầu như không nằm mơ nữa. Vậy mà dịp này cứ vừa chợp m¡t là lại thấy vợ, thấy con, thấy cháu nội, cháu ngoại chạy oà tới rồi vấp ngã kêu khóc inh ỏi. Thế là giật mình tỉnh dậy thao thức không thể nào ngủ lại được. Nước m¡t chẩy ra giàn giụa.
Hình như linh tính là có thật. Linh tính càng hiện hữu mạnh mẽ khi có "đồng khí tương cầu". Vào khoảng những ngày này, mặc dù bên ngoài trại giam không hề được loan truyền bất kỳ tin tức nào về tôi, ông Hoàng Hữu Nhân, cựu Bí Thư Thành Ủy Hải Phòng, nguyên Trưởng Ban Công Nghiệp Trung Ương Đảng đã khẩn trương cảnh báo thiếu tướng Phạm Chuyên, giám đốc Sở Công An Hà Nội về khả năng tuyệt thực của tôi. Rồi thì, đúng ngày 21 tháng 4, 1999 là ngày tôi b¡t đầu tuyệt thực lần thứ hai, ông cảm thấy nôn nao không chịu nổi, đã quyết định gửi thư cho Bộ Chính Trị. Ông viết : "Tôi khẳng định Thanh Giang là người tốt, thẳng th¡n, rất nhiệt tình, sôi nổi, muốn đóng góp ý kiến với Đảng và Nhà nước... Ra tòa, theo điều luật 205a với nội dung khá chung chung, trừu tượng thì quan tòa cũng có thể phân tích là T.G lưu giữ và tán phát tài liệu đó (tức là bản "Góp ý xây dựng Đảng"của Nguyễn Trung Trực) là phạm pháp để lên án ; nhưng bị cáo và luật sư cũng có cơ sở để phân tích là không phạm pháp... Dư luận trong nước, ngoài nước đang theo dõi sẽ không đồng tình việc xử án đó. Đảng và Nhà nước ta sẽ mang tiếng là tiếp tục thi hành chính sách đàn áp trí thức có ý kiến khác..." .
Đúng vậy, sau một tháng, ban ngày trả lời thẩm vấn, ban đêm tranh thủ đọc kỹ bộ Luật Hình Sự, tôi đã khẳng định với công an rằng tôi dứt khoát không phạm bất cứ điều luật hình sự nào của nước ta. Tôi yêu cầu hoặc phải trả tự do ngay cho tôi, hoặc phải sớm đưa tôi ra tòa xử công khai. Tôi cảnh báo đanh thép rằng : "Nếu dám tổ chức phiên tòa công khai như thế thì ch¡c ch¡n tôi sẽ đi vào lịch sử. Hoàng Văn Thụ, Lý Tự Trọng... đã đi vào lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc thì tôi sẽ đi vào lịch sử đấu tranh vì tự do dân chủ cho nhân dân tôi". Cái giọng tự tôn huênh hoang đó thực tình là đáng xấu hổ, tuy nhiên, trong hoàn cảnh bất đ¡c dĩ này tôi đành sử dụng như một vũ khí răn đe.
Đưa tôi ra tòa vì những bài viết của tôi ư ?
Tôi đã viết hàng chục năm nay. Bài nào tôi cũng ghi tên và địa chỉ rõ ràng. Bài nào ngoài việc gửi cho các báo và tạp chí của Đảng, tôi cũng gửi cho nhiều đồng chí Ủy viên Bộ Chính Trị, Ủy Viên Trung Ương Đảng, kể cả Tổng Bí Thư. Nhiều bài đã đăng trang trọng trên trang nhất báo Nhân Dân, nhiều bài hiện nay tạm thời chưa tiện đăng hoặc chưa dám đăng. Có bài, báo khác ngại không đăng nhưng khi Cố Vấn Phạm Văn Đồng tình cờ phát hiện đưa giới thiệu với báo Nhân Dân thì báo này rất trịnh trọng đăng nguyên văn, mặc dù bài báo có độ dài quá cỡ so với các bài thông thường trên báo.
"Nhân vô thập toàn". Một trăm việc làm, thế nào cũng có việc sai sót. Một trăm câu nói, thế nào cũng có lúc sẩy miệng. Nghị quyết Trung Ương Đảng còn có khi sai nữa là. Huống chi, tôi đã viết tới trên 500 trang sách in. Nhiều người tỉnh táo, sáng suốt, khách quan đều đánh giá rằng những bài viết của tôi biểu hiện một ý thức trách nhiệm cao, một tinh thần xây dựng mạnh mẽ và thực sự đã có đóng góp không nhỏ cho nhân dân, cho đất nước, kể cả cho đảng Cộng sản Việt Nam. Nếu trí thức nước ta không vì quá sợ hãi trước thực tế trấn áp vừa tinh vi vừa tàn bạo thì không chỉ có tôi mà ch¡c ch¡n đã có rất nhiều kế sách hay, nhiều ý kiến sáng suốt hơn hẳn tôi đã được dâng tấu. Như vậy, rất có thể nước ta đã tránh được tối đa những lầm than cơ cực vì cứ phải "tìm những nỗi đoạn trường mà đi". Thế mà, người ta đã đầu tư rất nhiều công sức bới lông tìm vết, phát hiện cho được những sơ hở của tôi rồi thổi phồng lên với hy vọng trù diệt tôi cho được. Sao lại gian trá đến thế này ! Tôi hiến cho nhân dân nồi cơm Thạch Sanh, nồi cơm đó ăn sống người, sao chỉ nhặt ra những hạt sạn và bố cáo ầm ĩ rằng tôi ám hại nhân dân bằng toàn sỏi cát ? Tôi dâng Đức Vua bình rượu bổ trường sinh, sao chỉ chiết từ trong đó một ly ty nọc r¡n rồi lu loa lên rằng tôi đầu độc vua ?
Vả lại, nếu tôi phải ra tòa vì những bài viết đó thì tôi sẽ yêu cầu nhiều quan chức cao cấp đã từng được tôi trân trọng đệ trình những bài viết đó cùng đứng chung vành móng ngựa với tôi để chịu tội ghi ở điều 19 Bộ Luật Hình Sự : Tội không tố giác tội phạm.
Tôi đã viết những gì qua các trang viết đó ? Tất nhiên tôi không viết một cách vô thưởng vô phạt, không ăn theo nói leo, không viết chỉ vì nhuận bút, chỉ vì đồng lương, thậm chí vì mưu cầu lên lương lên chức. Tôi viết đến hao kiệt cả nơron, cả hồng cầu của mình.
Đâu phải chỉ một nhà văn nào đó thấy được "những câu chữ tâm huyết như máu rỏ lên trang giấy"của tôi.
Cách đây năm sáu năm tôi từng tha thiết khuyến nghị sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hãy ưu tiên trước hết cho nông thôn, hãy khoan bớt sự vội vàng tập trung đầu tư hình thành các tam giác đô thị đồ sộ để từng bước nhanh chóng xây dựng và củng cố cơ sở hạ tầng cho nông thôn, tôi đã đề suất thành lập Bộ Phát Triển Nông Thôn. Năm 1992 khi "Thảo luận về dự thảo sửa đổi hiến pháp Việt Nam 1980" tôi từng băn khoăn thổ lộ : "một chương như Chương 3, gồm tới bốn vấn đề lớn : văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ mà chỉ gồm 13 điều. Tại sao du lịch chỉ là một trong các hình thức văn hóa - thể thao lại cần phải dành riêng cả một điều cho nó ?". Quả nhiên đến nay, trường học, bệnh viện, cơ sở nghiên cứu khoa học... thì xơ xác tiêu điều, trong khi ngồn ngộn nhiều khách sạn hầu như bỏ không. Người ta hý hửng tháo khoán cho những kẻ thân tín của mình nhao nhao biến thành tư bản đỏ để nhỡn tiền chúng đang "sập tiệm"và rất có thể rồi ra chúng sẽ bị nhân dân treo cổ. Tôi không hề cực đoan, không đòi tư nhân hóa ồ ạt và triệt để nhưng tôi không thể bỏ qua sự hoang tưởng ngớ ngẩn khi người ta đưa vào dự thảo báo cáo chính trị Đại Hội VIII cái chỉ tiêu năm 2001 kinh tế quốc doanh phải chiếm tỷ trọng 60% GDP. Tôi không thể đồng tình với cái khẩu lệnh thôi thúc tư bản hóa máu mê hơn cả ở những nước tư bản : Đảng viên cũng phải biết làm giầu ! Tôi không thể không bầy tỏ sự ngạc nhiên trước cái lạnh lùng như là tàn nhẫn khi nghị quyết của hội nghị lần thứ 7 ban Chấp Hành Trung Ương khóa VII nhận định: Giá nhân công tương đối rẻ là lợi thế quan trọng để phát triển đất nước v v...
Thế đấy ! Thế mà người ta dám cả gan lu loa lên rằng tôi phản động, tôi chống chủ nghĩa xã hội. Ý người ta là chỉ được nói thầm cho riêng họ nghe thôi. Nói đàng hoàng, nói công khai là chống ! Họ thường đem "con ngáo ộp kẻ địch lợi dụng" ra để đe nẹt.
Đưa tôi ra tòa vì bản "Góp ý xây dựng Đảng" ư ?
Liên quan việc này thì may l¡m chỉ quy được tôi vào tội thuộc điều 117 : "Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi của người khác". Thế nhưng, trước hết, tôi không phải là Nguyễn Trung Trực cho nên tôi không chịu trách nhiệm gì về chuyện bịa đặt hay không bịa đặt. Thứ hai, muốn xác định rõ đấy có phải là những điều bịa đặt hay không thì cần tổ chức xác minh. Thú thật, đọc bài viết đó, trước những tư liệu cung đình rất phong phú, tôi nghĩ ngay rằng tác giả ít ra cũng phải là một vị tướng lĩnh nào đó đã từng tham gia ban chấp hành trung ương Đảng cho nên nói chung là tôi tin. Dẫu sao, trừ những cá biệt tồi tệ, tôi không thích phê bình theo lối đả kích hàng loạt cá nhân. Đối với một số nhân vật mà tôi đã có dịp quen biết hoặc hiểu được qua nhiều luồng thông tin thì tôi càng cho rằng thái độ gay g¡t của người viết là không thỏa đáng. Vả lại, ngay một lúc đòi khai trừ hàng chục ủy viên Bộ Chính Trị và ủy viên Trung Ương Đảng thì giải quyết được cái gì ? hay chỉ nói cho sướng miệng ! Ở ta hiện nay nói chung vai trò cá nhân không có mấy giá trị quyết định. Vấn đề là phải bàn thảo được, tác động được vào việc sửa đổi, uốn n¡n những gì thuộc chủ trương, đường lối, chính sách. Vẫn cơ chế, vẫn nhận thức tư tưởng như thế này thì bất cứ ai ngồi vào những vị trí đó cũng phải hành động, phải ăn nói không khác gì những người đang bị phê phán. Song le, tuy có những suy nghĩ bất đồng như vậy tôi vẫn tích cực tán phát bài viết đó vì tôi thấy ở đây có nêu lên được một số vấn đề quan trọng rất cần được lưu tâm giải quyết. Đúng như Nguyễn Trung Trực phản ảnh trong "Góp ý xây dựng Đảng", đã từ lâu trong đảng viên, trong quần chúng tồn tại âm ỉ một số dư luận liên quan đến sự đối xử tồi tệ với vị đại quốc công thần Võ Nguyên Giáp, với cái chết bí hiểm của các vị tướng tài năng Hoàng Văn Thái, Lê Trọng Tấn, với việc cựu tổng bí thư Đỗ Mười nhận "quà biếu ?!" hơn một triệu Đôla của tư bản Hàn Quốc, với trách nhiệm của những quyết định dẫn đến tình trạng đất nước bị cô lập đằng đẵng, bỏ phí thời cơ 1975, kìm hãm đất nước trong trì trệ, đói nghèo, tiếp tục tụt hậu so với ngay cả các nước trong vùng Đông Nam Á v v... Những nghi vấn ẩn ức này như nung ủ những chiếc nhọt bọc nhức nhối trong xã hội, tàn phá lòng tin con người, tạo nguy cơ gây chia rẽ, dẫn đến sụp đổ. Tôi còn tâm đ¡c với ý kiến tác giả "Góp ý xây dựng Đảng" đề xuất giải tán Ban Cố Vấn. Còn gì vô lý cho bằng trong khi cả bốn đồng chí lãnh đạo mới đều khỏe mạnh hơn, sáng suốt hơn, học vấn hơn, có khả năng cập nhật những kiến thức đáp ứng mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa hơn lại nhất nhất phải bị kèm cặp bởi các đồng chí đã quá già yếu cũ kỹ. Nói là trẻ nhưng các đồng chí lãnh đạo hiện nay cũng đã quá cái tuổi "ngũ thập tri thiên mệnh" từ lâu, nay đều đang ở cái tầm "lục thập nhi nhĩ thuận" rồi. Cả ba cuộc kháng chiến các đồng chí ấy đều từng nếm trải chứ đâu đến nỗi không biết gì. Nếu cần bảo trợ bằng uy tín thì phải cái cỡ khai quốc công thần như Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng kia chứ ! Nặng nề đến như Trung Quốc mà từ năm 1992, Đại Hội Đảng Cộng Sản Lần Thứ XIV cũng đã quyết định không duy trì Ủy Ban Cố Vấn nữa. Tôi không chỉ băn khoăn về gánh nặng chi tiêu tài chính của quốc gia như Nguyễn Trung Trực đã thổ lộ mà lo ngại chính là về tình trạng "l¡m cha con khó lấy chồng"có thể đã hoặc sẽ xảy ra làm nguy hại cho đất nước.
Vâng, tôi đã tán phát bài "Góp ý xây dựng Đảng" và nhiều bài khác. Điều đó có sao đâu. Điều 69 Hiến Pháp Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam đã bảo đảm rằng : "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí ; có quyền được thông tin... ". Nhà nước ta lại đã ký kết Công Ước Về Các Quyền Dân Sự Và Chính Trị, cam kết tôn trọng điều 19 Bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền Quốc Tế : "Mỗi người đều có quyền tự do có ý kiến và phát biểu ; quyền này cho phép bất cứ ai đều không phải lo ngại về những ý kiến của mình. Nó bao gồm cả quyền tìm kiếm, thu nhận và truyền bá các thông tin và ý tưởng, bất chấp biên giới, bằng bất cứ phương tiện nào". Tán phát những bài viết của tôi, của các vị lão thành cách mạng, các cựu chiến binh, các công dân nhằm biểu đạt tư tưởng, chính kiến, nhằm phê bình hay đóng góp ý kiến với Đảng, với Chính Phủ là việc làm không thể xem là phạm pháp, không ai được ngăn trở, đe dọạ.
Quy kết tôi vào "Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, của tổ chức xã hội, hoặc của công dân" thuộc điều 205a không xong (Hay họ còn tiếc rẻ là quá nhẹ, vì tội này nặng nhất chỉ 3 năm tù), họ lại r¡p tâm quy tôi vào "Tội tuyên truyền chống chế độ xã hội chủ nghĩa". Hãy đọc rõ lại điều 82 này ở Bộ Luật Hình Sự :
" 1- Người nào có một trong những hành vi sau đây nhằm chống chính quyền nhân dân thì bị phạt tù từ ba năm đến mười hai năm :
a) Tuyên truyền xuyên tạc chế độ xã hội chủ nghĩa ;
b) Tuyên truyền những luận điệu chiến tranh tâm lý, phao tin bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân ;
c) Làm ra, tàng trữ, lưu hành các tài liệu, văn hóa phẩm có nội dung chống chế độ xã hội chủ nghĩa.
2 - Phạm tội trong các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù từ mười năm đến hai mươi năm."
Nếu người ta không muối mặt dẫm lên đạo lý ; nếu tòa ra tòa, biết bảo vệ công lý và tôn trọng sự công minh thì ai dám kết tội tôi cho được. Bởi vì :
Trước hết, làm sao xác định được thế nào là chủ nghĩa xã hội ? Người không chỉ thẳng tay truy quét tư sản mà còn hăng hái quyết tâm tiêu diệt công thương nghiệp tư bản tư doanh đúng hay người thống thiết kêu gọi tư bản ngoại quốc vào liên doanh liên kết để bóc lột lao động Việt Nam đúng ? Người kịch liệt phê phán bí thư tỉnh ủy Vĩnh Phú Kim Ngọc có giáo lý XHCN hay người chủ trương Nghị Quyết Trung Ương 10 có giáo lý XHCN ? Đã không xác định được thế nào là chủ nghĩa xã hội thì làm sao quy kết được hành động nào, ý tưởng nào là chống chế độ xã hội chủ nghĩa ?
Suốt cuộc đời, đến tận ngày nay, tôi đã đổ mồ hôi, sôi nước m¡t cùng nhân dân tôi, đất nước tôi nên ch¡c ch¡n lương tri sẽ phỉ nhổ nếu ai đó đang tâm gán ghép tôi là chống chính quyền nhân dân. Dù xảo trá đến mấy cũng không thể chứng minh được những tài liệu tôi đã làm ra, những gì tôi đã viết ra là nhằm chống chủ nghĩa xã hội. Nếu chủ nghĩa xã hội được xem như một ước lệ tốt đẹp cần hướng tới thì tôi chính là người chống lại những cặn bã, những rơm rác đang làm bẩn lý tưởng đó, tôi chống lại bọn lưu manh chính trị đang lợi dụng mỹ từ xã hội chủ nghĩa để lừa bịp nhân dân, phá hoại tổ quốc. Hãy đừng để nhà chí sỹ Phan Bội Châu phải chết đau lòng một lần nữa trước cảnh nghịch đạo mà cụ từng phải chứng kiến :
"Ma cường quyền đ¡c thế sính hung uy ;
Thần công lý bó tay nghe tử tội"
Uất ức bao nhiêu trước cái tệ giận cá chém thớt. Giận ông Nguyễn Trung Trực người ta "chém" tôi. Càng đau đớn bao nhiêu khi giận tôi, người ta "chém" vợ, "chém" con tôi. B¡t tôi đi, họ c¡t luôn điện thoại. Cái điện thoại của cả nhà sử dụng chứ có phải của riêng tôi đâu. Càng phi lý khi điện thoại không đứng tên tôi mà là tên vợ tôi. Vợ tôi được cơ quan m¡c riêng từ hồi bà ấy trong cương vị Chánh Văn Phòng, Ủy Viên Ban Bí Thư Trung Ương Hội Liên Hiệp Phụ Nữ Việt Nam. Bấy giờ điện thoại riêng còn hết sức hiếm, đến nỗi cả mấy dãy nhà trong khu tập thể cũng được nhờ vả. Khi nổi khùng lên mà lại có quyền có thế, người ta không còn biết thương ai, không còn biết nể ai cả ! Hai chiếc computơ, một chiếc vợ tôi vừa xách đi công tác từ Hà Giang về, một chiếc là công cụ chung của cả con gái tôi, con dâu tôi, đặc biệt là con giai tôi rất cần cho công việc thường xuyên cũng bị đem đi. Con giai tôi phải chấm dứt hợp đồng, rời khỏi Viện Khoa Học Dầu Khí. Người ta có thể biện giải trí trá cách này cách khác, nhưng làm sao có thể trả lời câu hỏi : Các nước tiên tiến có cần viện trợ đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật cho Việt Nam nữa không khi mà một thanh niên hiền lành, chân thực, trẻ (sinh1967), khoẻ (nặng 80kg, cầu thủ bóng tròn nghiệp dư), thạc sỹ Địa Vật Lý đầu tiên và duy nhất được đào tạo từ Mỹ về mà không sử dụng ? Con gái tôi, thạc sỹ Dân số học từ Ấn Độ về liền được mời lên làm thư ký riêng cho bà thứ trưởng Bộ Lao Động Thương Binh Và Xã Hội, công an đến nh¡c khéo, người ta đành đưa con gái tôi đi "tăng cường cán bộ có năng lực cho Trung Tâm Nghiên Cứu Lao Động Nữ của Bộ". Chỉ sáu tháng tập sự, con gái tôi được quyết định vào biên chế nhà nước. Đây là một ngoại lệ hiếm hoi so với thông thường ít nhất cũng là hai năm trong tình hình hiện nay. Nhưng tôi biết, có ân huệ đó chẳng qua là vì yêu cầu công việc, người ta muốn giữ chân con gái tôi ở đấy. Vậy mà, khi tôi bị b¡t, công an gọi con gái tôi lên "hỏi han". Họ mập mờ nhứ nhứ vào mặt con gái tôi một bức thư từ nước ngoài gửi cho tôi để tung hỏa mù, buộc con gái tôi phải hiểu rằng nó đang là con của một tên gián điệp hay phản quốc gì đó. Bộ trưởng đã ký quyết định cử con gái tôi đi trình bầy báo cáo khoa học ở một Hội Thảo Quốc Tế tại Đài Loan nhưng bỗng nhiên chuyến đi bị hủy bỏ. Đang sống với một tập thể đầy yêu thương, trìu mến, vậy mà con gái tôi đành lẳng lặng nộp đơn thi tuyển vào Tổ Chức Bảo Trợ Nhi Đồng Quốc Tế của Vương Quốc Anh để rồi phải vượt qua 80 người dự tuyển mới được nhận việc. Ở trên đời, có thật những "Chuyện ngựa Tái ông". Bình thường, Bộ LĐTBXH không thể nào dễ dàng cho con gái tôi đi, nhưng khi tôi bị b¡t, bà Bộ trưởng LĐTBXH mặc dù rất mến mộ, thân thiết con gái tôi nhưng đành thả cháu đi cho đỡ phiền phức. Sang cơ quan mới, cháu không những được làm việc trong môi trường tốt hơn mà còn được nhận khoản lương cao gấp mười lần ở Bộ LĐTBXH. Một đồng nghiệp từng chứng kiến nhiều cuộc trầm luân của tôi rút ra một nhận định tổng hợp : "Anh tài thật, cứ mỗi lần người ta dìm anh xuống một nấc thì anh lại bật cao lên hai ba nấc". Tôi nghĩ không phải do tài giỏi mà hình như có Trời Phật phù hộ độ trì thế nào ấy, không chỉ có hiện tượng tôi vượt qua được tr¡c trở, nguy khốn mà những kẻ trực tiếp gây sóng gió cho tôi nếu không bị trừng phạt nặng nề thì cuộc đời từ bấy cũng chẳng ra sao cả. Cho nên tôi thường khuyên con cái hãy ăn ở cho có nhân, bởi vì "người mà có đức, muôn phần vinh hoa".
Cái chính sách "Tru di tam tộc" vừa mông muội, vừa tinh vi vô cùng tàn nhẫn này đang phát huy tác dụng rất khốc liệt. Nhiều người ngậm ngùi phân trần với tôi : "Chúng tôi cũng nghĩ và cũng thấy phải nói, phải viết như anh nhưng hèn quá. Chẳng qua chỉ vì sợ mất miếng cơm manh áo, sợ con cháu bị trù diệt". Thế là các báo cáo cứ đ¡c ý biểu dương thành tích ổn định chính trị, trong khi xã hội rã rời đau đớn trong căn bệnh ung thư mà không dám kêu, thấy sâu mọt đục khoét trong bộ máy chính quyền mà cứ đành làm ngơ !
Ngày 10 tháng 5 năm 1999, tôi được rời trại B 14 về nhà, sau 66 ngày giam cầm. Trong tù tôi cũng nghĩ như ai đó từng nghiến răng phán bảo :"Đánh xong Trần Độ, diệt nốt Thanh Giang thì tất cả sẽ im re !". Cho nên, điều ngạc nhiên và xúc động nhất khi ra tù là tôi được biết tất cả đã không im re, tất cả đã không vì thất đảm mà bỏ tôi. Đại tá, sử gia Phạm Quế Dương dõng dạc tuyên bố và được các đài phát thanh nước ngoài loan tải rộng rãi : "... ai cũng phản đối việc b¡t bớ Nguyễn Thanh Giang qua hai dạng. Một dạng bày tỏ công khai như tôi đây chẳng hạn. Kiểu thứ hai là phản ứng ngấm ngầm, chưa phải lúc nói ra. Điều bất mãn chống đối ngấm ngầm mới là đáng sợ. Có nghĩa là nước này không có dân chủ. Tựu trung là đại đa số, ai cũng chống lại quyết định độc đoán này của nhà nước". Nhà văn Hoàng Tiến gửi hai thư ngỏ tới các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các cơ quan thông tấn báo chí. Ông viết : "Nhà khoa học Địa Vật Lý Nguyễn Thanh Giang đã bị b¡t chiều ngày 4-3-1999. Ông là tác giả của nhiều bài viết gửi các nhà lãnh đạo Việt Nam nói về đường lối phát triển đất nước, về kinh tế, về khoa học, về giáo dục, và nhất là về tổ chức một xã hội dân chủ, tôn trọng quyền làm dân, quyền làm người, những quyền đã được pháp luật quốc tế và pháp luật trong nước ghi nhận... Sách xưa viết: "Trung ngôn nghịch nhĩ". Nhiều vụ án oan uổng cũng chỉ vì cái tội nói thẳng này. Chúng tôi nghĩ, chính quyền b¡t ông Nguyễn Thanh Giang thì sẽ có một ông Nguyễn Thanh Giang khác. Nếu b¡t hết các ông Nguyễn Thanh Giang, thì lại có những trí thức khác làm cái công việc của ông Nguyễn Thanh Giang. Vì cuộc đời vẫn cần giai tầng trí thức ... Theo chỗ tôi biết, điều kiện để được tối huệ quốc là vấn đề nhân quyền. Ta nên vì quyền lợi của đất nước, thả ông Nguyễn Thanh Giang, đổi lấy tối huệ quốc ...". Rất nhiều, rất nhiều người đã vì công lý, vì yêu quý tôi, vượt qua sợ hãi, bất chấp sự răn dọa của cường quyền, xả thân vì tôi. Ơn này tôi xin ghi tạc và mong ước sẽ có dịp đền đáp.
Rất nhiều, rất nhiều những người khác, những tổ chức khác, không chỉ ở trong nước mà ở cả nước ngoài, cả các tổ chức quốc tế cũng bầy tỏ mối quan tâm sâu s¡c đến tôi. Hàng chục ngàn người trên thế giới xuống đường biểu tình, hàng chục ngàn trí thức, các nhà khoa học, học sinh, sinh viên người Việt và người nước ngoài ký tên vào các bản lên tiếng ủng hộ tôi. Ông Brian Russell, chủ tịch Hội Địa Vật Lý Mỹ gửi thư cho chủ tịch nước Trần Đức Lương ; Viện Hàn Lâm Khoa học Nữu Ước gửi thư cho thủ tướng Phan Văn Khải, cho bộ trưởng ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm, cho bộ trưởng công an Lê Minh Hương ; Bộ Ngoại Giao Mỹ ra tuyên bố : "...Việc b¡t giam ông Giang là một biến cố đáng lo ngại và chúng tôi kêu gọi nhà cầm quyền Việt Nam phải thả ông ra ngay lập tức và vô điều kiện" ; ông Oliver Dupuis, nghị sỹ nghị viện Châu Âu gửi thư cho chủ tịch Trần Đức Lương ; ông Michel Pelchat, thượng nghị sỹ Pháp gửi thư cho tổng bí thư Lê Khả Phiêu, cho chủ tịch Trần Đức Lương, cho Đại Sứ Quán ta tại Pháp ; Ông Ann K. Cooper, giám đốc điều hành Ủy ban Bảo Vệ Các Ký Giả Quốc Tế gửi thư cho chủ tịch Trần Đức Lương, cho bộ trưởng Nguyễn Mạnh Cầm, cho TBT Lê Khả Phiêu ; bà Francoise Grossetête, nghị sỹ Châu Âu gửi thư cho đại sứ quán ta tại Pháp ; Ông John Hepworth, chủ tịch Ủy Ban Nhân Quyền Úc gửi thư cho chủ tịch Trần Đức Lương ; Ân xá Quốc tế Úc gửi bản tuyên bố cho thủ tướng Phan Văn Khải, cho bộ trưởng Lê Minh Hương ; hai thượng nghị sỹ Mỹ rất quen biết đối với Việt Nam, John Kerry và John McCain gửi thư cho đại sứ Lê Văn Bàng ; ông Robert Menard, tổng thư ký Tổ Chức Ký Giả Không Biên Giới gửi thư cho tổng bí thư Lê Khả Phiêu ; các ông Mark Mosee, Bob McDecmott, Sam Slow, nghị sỹ Quốc Hội Hawaii gửi thư cho chủ tịch Trần Đức Lương ; Ủy Ban Luật Pháp Quốc Hội Úc gửi thư cho thủ tướng Phan Văn Khải ; thượng nghị sỹ Mỹ Tom Campbell gửi thư cho đại sứ Lê Văn Bàng ; Hội Bằng Hữu Texas Vì Việt Nam Tự Do ra thông cáo ; ông Edward R. Royce, phó chủ tịch Tiểu ban Á Châu - Thái Bình Dương thuộc Quốc Hội Mỹ gửi thư cho đại sứ Douglas Peterson, yêu cầu can thiệp ; tổ chức quốc tế Human Rights Watch ra thông báo khẩn cấp ; bà Franẫoise Hostalier, cựu tổng trưởng, đại biểu quốc gia của đảng Dân Chủ Tự Do Pháp gửi thư cho sứ quán ta tại Pháp ; bà Loretta Sanchez cùng 26 Nghị Sỹ Quốc Hội Mỹ cùng ký tên vào một bức thư gửi cho thủ tướng Phan Văn Khải v v...
Cảm động biết bao trước tấm lòng ưu ái từ bốn biển năm châu. Đây mới thực là "tứ hải giai huynh đệ"! Đây mới thực là "LỖInternationale"! Muôn năm tinh thần Tuyên Ngôn Nhân Quyền Quốc Tế !
Do hạn hẹp nguồn thông tin, do sự ngăn trở của hoàn cảnh thực tế, tôi đã không gửi được thư cảm ơn đầy đủ, tôi xin đa tạ và bày tỏ lòng biết ơn sâu s¡c đến tất cả, tất cả.
Oái oăm thay, người ta đã lợi dụng xuyên tạc sự ủng hộ mạnh mẽ và vô tư này của quốc tế để mập mờ vu cáo tôi. Người ta lén lút loan tin bịa đặt rộng rãi trong cả nước, đặc biệt là về quê hương bản quán, về nơi cư ngụ, về các cơ quan công tác v v... của tôi, của vợ con tôi. Họ xảo trá thâm độc đến mức làm cho hầu hết họ hàng thân thích, đồng hương, đồng nghiệp... hiểu rằng tôi là CIA, là đã làm tay sai cho nước ngoài để được nhận mỗi tháng ba ngàn Đôla ! Cho tới gần đây Đào Duy Quát vẫn đi kh¡p đó đây rỉ rả bôi nhọ tôi. Cái lối nói bạt mạng, vô trách nhiệm, vô căn cứ của ông này làm cho đến nỗi một học trò cũ của tôi, lớn tuổi hơn ông ta, tham gia cách mạng trước ông ta, phải thốt lên : "Hàm hồ quá ! khiếm nhã quá ! Sao Đảng lại dùng một con người như thế làm công tác Văn Hóa Tư Tưởng !".
Thật vậy, không hiểu do đâu người ta thâm thù cá nhân tôi tệ hại đến thế ! Họ đầu tư công của tốn kém, nghiên cứu tính tình, tung tích, hành vi của tôi thật kỹ để lợi dụng khai thác. Tất cả đều vô hiệu. Không phải vì tôi luôn canh chừng, cảnh giác mà vì cái bản tính của tôi nó như thế : thuốc lá, trà, rượu, đàn bà, tiền bạc, miếng ngon, của lạ ... đều không quá hám, nên giăng bẫy tôi thật khó. Họ đành thì thụt loan truyền rất công phu rằng tấm bằng Hàn Lâm Khoa Học Nữu Ước của tôi là bằng giả. Họ bảo "bằng không có dấu", làm cho người hiểu biết không thể nhịn được cười . Làm công tác Văn Hóa Tư Tưởng với những cái đầu ng¡n cũn, chỉ thành thạo sử dụng mấy thủ đoạn xảo trá, hèn hạ, vô văn hóa, phản tư tưởng thì ch¡c ch¡n chỉ làm hại uy tín Đảng, bôi nhọ thanh danh tổ quốc, làm khổ nhân dân.
Càng đáng phàn nàn hơn là bản thông báo nội bộ của Thành Ủy Hà Nội đã đưa tin "Về việc b¡t giữ Nguyễn Thanh Giang" với nội dung sai trái, bằng ngôn từ xếch mé. Nội dung bản tin này không chỉ được phổ biến đến tất cả các chi bộ Đảng ở Hà Nội, mà rất nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Thật là hài hước đến mức đáng xấu hổ. Năm ngoái, Nội san Ban Văn Hóa Tư Tưởng Trung Ương Đảng đăng trân trọng bức thư một người Việt lưu vong xỉa xói, răn dạy đủ điều cho một lão thành cách mạng, Cựu Ủy Viên Trung Ương Đảng của mình. Năm nay, một bản tin nội bộ của Đảng lại đưa tin rất nghiêm trang về sự vụ liên quan đến một người không phải đảng viên ! Sao lại lén lút thế ? Sao lại bất chính thế ! Nếu quả thật "Hành vi của Nguyễn Thanh Giang có đủ dấu hiệu phạm tội", mà là tội hình sự, mà anh ta lại là dân thường thì cứ đưa tin trên tất cả các báo đài của nhà nước để nhân dân cùng biết mà căm thù, mà rút kinh nghiệm chứ ! Tội hình sự của một thường dân chứ có phải tội chính trị tư tưởng đâu mà Ban Văn Hóa Tư Tưỏng của Đảng phải nhúng tay vào ! Mà lại nhúng tay một cách độc quyền nữa chứ !
Đối với bên trong, họ ra sức tuyên truyền như tôi là phần tử chống Đảng, phản bội tổ quốc rất xấu xa nguy hiểm. Từ bên ngoài họ lại b¡n tin cho tôi rằng bọn chống cộng cực đoan vẫn xem tôi là kẻ thù. Giữa tháng 6 vừa qua, họ gửi vòng vèo qua người khác nhưng cố tình đến được tay tôi một bài viết ở một tạp chí nước ngoài, trong đó có đoạn như sau :"Ngày nay, trước nguy cơ tan rã, cộng sản có thứ đối lập mà ở mặt nào đó ta thấy rất chân thành, nhưng với mục đích cứu nguy tính mạng của đảng. Chân thành đến mức bị khai trừ, bị quản chế, thậm chí cả bị b¡t giam nhưng vẫn tha thiết với sự sống còn của đảng, thà chết vẫn gào lên đòi đảng phải thay đổi trở về với đường lối nguyên thủy, với đảng tính rực rỡ như mặt trời của họ. Hãy nghe đảng viên cộng sản bị b¡t Nguyễn Thanh Giang ca tụng đảng viên cộng sản bị khai trừ Trần Độ là "một nhà cách mạng trung kiên", "một trong những trí tuệ cao cả của đảng Cộng Sản Việt Nam". Nguyễn Thanh Giang còn trích dẫn lời một đảng viên lão thành Hoàng Hữu Nhân : "Anh Trần Độ là một đảng viên cộng sản gương mẫu, suốt đời lo làm tròn nhiệm vụ đối với tổ quốc... ". Dù dưới hình thức là kẻ thù hay đối lập ta phải nhìn thấy điều căn bản là mục tiêu của họ và của ta khác nhau. Khi mục tiêu của những đảng viên cộng sản đối lập là kiện toàn bộ máy độc tài, bạo lực, chuyên chế để có nền móng vững ch¡c áp đặt sự cai trị trên dân trên nước thì họ không thể là bạn của ta được".
Thật là buồn cười ! Vì sao họ lại phải răn đe tôi rằng đừng có trông mong, dựa dẫm vào nước ngoài ? Sao họ dám láo xược "suy bụng ta ra bụng người" như vậy! Đối với họ, tôi biết, chỉ cần vài trăm Đôla là mua được. Còn tôi, cách đây mấy năm, tôi đã từng phải sử dụng cái giọng huênh hoang hết sức bất nhã để tuyên bố thẳng thừng với mấy cán bộ công an rằng : "Tôi, nếu được ngồi trước tổng thống Bill Clinton thì cũng sẽ như ngồi trước chủ tịch Giang Trạch Dân hay trước tổng bí thư Đỗ Mười thôi. Tôi sẽ phải l¡ng nghe các vị ấy một cách kính cẩn, cũng như tôi phải nghiêm túc l¡ng nghe những bạn đồng tuế, những lớp trẻ thuộc hàng con cháu tôi. Nhưng, cuối cùng bao giờ tôi cũng nghĩ bằng riêng cái đầu của tôi, nói những điều từ cái đầu tôi nghĩ ra và làm theo những gì tôi nói"
Thế đấy, vì sao cả thế giới tiên tiến lại quý trọng và đồng tình ủng hộ những chính kiến của chúng tôi, vì sao ngay cả những lực lượng chống cộng rất cực đoạn cũng hiểu được thực chất của cái gọi là đối lập của chúng tôi, trong khi bộ máy tuyên truyền trong nước lại truy bức chúng tôi ? Vì những người ở bên ngoài đã đọc chúng tôi nghiêm túc, với một tinh thần khách quan. Còn ở trong nước thì sao ? Các vị lãnh đạo thì không có thời giờ đọc để quan tâm đúng mức. Đảng viên và quần chúng thì bị cấm đoán, bưng bít. Tất cả phó thác cho các "Quân sư Văn Hóa Tư Tưởng" tự tung tự tác. Lực lượng làm Văn Hóa Tư Tưởng của Đảng không phải không có rất nhiều bộ óc sáng suốt, tầm cỡ. Tiếc rằng họ lại bị khống chế tàn hại bởi một số cái đầu sơ cứng, lẩm cẩm ; bị thao túng bởi một số lực lượng trẻ loi choi, cơ hội, sẵn sàng lập công bằng những thủ đoạn lưu manh, hèn hạ, những hành động bất minh, vô đạo.
Nguy cơ khủng hoảng trầm trọng, thậm chí dẫn tới sụp đổ Đảng không phải chỉ nằm trong sự suy thoái về kinh tế mà nằm ngay cả trong sự kém cỏi, sơ cứng của công tác Văn Hóa Tư Tưởng. Nó gây mất lòng tin trong nhân dân, làm trò cười cho trí thức trong và ngoài nước. Chỉ riêng sự vụ của tôi cũng thấy rõ điều đó. Nhiều người cho rằng đây là một trong những vụ việc làm ảnh hưởng tai hại nhất đến uy tín của Đảng, của Nhà nước ta trên trường quốc tế. Tác động của ảnh hưởng xấu này gây nên những mất mát về kinh tế, những thiệt thòi cho nhân dân, cho đất nước lớn đến mức nào thì chưa ai thống kê và cũng không lường hết được. Những ai phải chịu trách nhiệm về những hệ lụy đó ? Rất cần nghiêm túc rút kinh nghiệm để tránh những điều đáng tiếc xảy ra trong tương lai.
Thiên ký sự này, tôi viết ra không chủ yếu nhằm phỉ báng ai, tố giác ai mà cốt để trần tình cùng bè bạn, họ hàng, quê hương ; cùng thế hệ hôm nay, cùng các thế hệ mai sau. Tôi mong chờ tất cả và tin yêu tất cả.
Nguyễn Thanh Giang Nhà A13P9 TTPK Hòa Mục
Phường Trung Hòa - Quận Cầu Giấy - Hà Nội
Tel. 8. 586 012
http://members.tripod.com/dansinh/van/12ntt.htm