Thân chào bạn langtuhanoi,
Trước xin chân thành cảm tạ mọi ý tốt, mọi lời khuyên bảo chân tình và hợp lý trong thư bạn (hiểu nhau đủ rồi khỏi phải trích ra choán chỗ).
Nên tôi chỉ nêu ra những phần cần làm sáng tỏ thôi :
Trước nhất nói chung, việc bạn hiểu khác hơn tôi hay người khác, đó là thường tình, thi hào Paul Valéry đã nhấn mạnh cái tính chất đó của « thơ » trong quan điểm sau đây :
PAUL VALERY
C'est une erreur contraire à la nature de la poésie et qui lui serait même mortelle, que de prendre qu'à tout poème correspond un sens véritable, unique et conforme ou identique à quelque pensée de l'auteur.
Thật là một sự sai lầm phản lại tính chất của thơ và có thể giết chết nó, nếu ta cho rằng mỗi bài thơ chỉ tương ứng với một ý nghĩa đúng thật, độc nhất và phù hợp hay đồng nhất với một tư tưởng nào đó của tác giả mà thôi. Ông nói thêm rằng :
Người ta gán cho thơ tôi nghĩa gì thì thơ tôi có nghĩa ấy. Mà nghĩa nào tôi định cho thơ tôi thì chỉ đúng với tôi thôi, không thể buộc ai phải thừa nhận. Còn nói riêng thì : Toàn bài thơ chỉ có 56 chữ đều được tôi săn sóc cân nhắc từng chữ một, nên ít khi có sơ sót ngoài ý muốn. Tôi dùng chữ « loạn » chứ không phải chữ « thù », mặc dầu đây chỉ là sự nói ví.
Cái đẹp của thơ là để cho mọi người tự do hiểu theo cách của mình như P. Valéry đã nói. Tác giả viết với cái lương tâm của mình làm quan tòa. Nói thế cũng có nghĩa là nếu ai trực tiếp lên tiếng phản đối, cho rằng có chỗ nào vi-phạm điều nọ điều kia, thì tôi vẫn giải thích được hợp lý cách hiểu vô tội vạ của mình, hoặc chứng tỏ được cách hiểu sai lầm của người khiếu nại.
Trích : sao bác lá nói giặc ngoài -thù trong là sao vậy...<đã đành là thơ nói -nhưng cả người viết và người đọc thì hiểu ngay vấn đề >càm nhận ngay thôi bác à. Xem ra người đọc hiểu rất khác chứ không phải giống như người viết. Người đọc hình như không lưu ý đến bài của Huongtinhdoi, đây là bài mới đưa ra mấy hôm nay.
Còn ngoài ra, trong suốt hai năm « trấn thủ lưu đồn », những việc tôi phải đối phó thì dĩ nhiên bạn làm sao biết hết được. Nên tôi không trách bạn gì cả. Chỉ lưu ý bạn là câu :
« hai năm trấn thủ ba lần giặc », tôi hiểu một cách, người trong trang thơ của tôi có thể hiểu khác, Huongtinhdoi có thể hiểu khác, cũng như bạn có thể hiểu khác hơn.
nhất là chớ lên làm to chuyện bác à <làm gì thì có đèn báo sai phạm >
vậy thì giặc ở đâu mà mọc ra được. Ðọc câu này thì người ta có thể tưởng rằng « không có giặc (nói ví) » mà tôi thì đang có thái độ « muốn làm to chuyện »
Bài của Huongtinhdoi cho tôi biết có sự tấn công của một vài nơi, ví dụ như là nói đến cái tên Bản Nháp dưới khía cạnh xấu v.v. Cái đó có thể nói ví là « giặc ngoài » được chứ? Cũng như những câu mà vài người ngoài nói với nhau về chúng tôi, trong câu chuyện có sự đánh giá chúng tôi theo góc nhìn của họ. Chúng tôi có bổn phận bảo vệ Bản Nháp thì có gì sai khi nói ví họ là « giặc ngoài » ?
Bài thơ của tôi rất rõ ràng : tôi hỏi các bạn tôi (bạn tâm tình) trước cái cảnh « loạn trong, giặc ngoài » tôi đối phó đã mõn hơi đuối sức, nên muốn bỏ cuộc « rả đàn tan nghé ».
Bởi thế nên tôi không thấy có gì phải xóa bài thơ ấy.
Mong bạn thông cảm vì giải thích nhiều hơn thì mất cả ý nghĩa của bài thơ.
Và tôi cũng hiểu rõ là bạn dành rất nhiều cảm tình cho tôi.
Chào thân mến,
LCR