Ngọc Lan
Cùng họ với Dạ hợp (Magnoliaceae). Loài đại mộc cao trên 25m; lá to, màu lục tươi; lá bẹ to dính nhau thành ống bao lấy chồi, rạch ra và vụng khi lá lớn lên. Hoa mọc ở ngọn nhánh ngắn, to, trắng, thơm và lưỡng phái; đài làm thành một bao có lông, rụng sớm lúa hoa chớm nở; cánh hoa màu trắng dày, gắn theo 3-4 luân sinh tam phân trên đế hoa rất lồi. Rất nhiều tiểu nhụy, chỉ ngắn, bao phấn nhỏ; tâm bì rất nhiều, rời nhau gắn theo đường xoắn ốc; mỗi tâm bì cho ra 1 manh nang, tư khai ở lằn bung.
***
Ngọc Lan thường được trồng trong khuôn viên nhà ở, biệt thự, đình chùa. Ngọc Lan trồng là loài nhập nội. có 2 loài khác nhau:
- Michelia alba DC - Ngọc Lan trắng, Sứ Ngọc Lan, Đại mộc to cao 15 - 25m; vỏ nhẵm màu xám, cành dài thẳng. Lá mọc so le, phiến thuôn bầu dục, chóp nhọn gốc tù, có lông thưa ở mặt dưới. Hoa màu trắng, thơm, mọc ở chót nhánh ngắn, ra hoa từ tháng 4-11, nở rộ khoảng tháng 4 - 6, có thể dùng chưng cất nước hoa. Nguồn gốc: Ấn Độ, được trồng phổ biến ở đồng bằng Nam Bộ. Đối với người Campuchia, cây Ngọc Lan chỉ được trồng trong khuôn viên đình chùa, kiêng trồng trong sân nhà.
***
- Michelia champaca L.Ngọc Lan ngà, Sứ vàng. Đại mộc cao đến 35m; là hình bầu dục thuôn dài, xanh đậm bóng ở mặt trên, xanh nhạt và có lông ở mặt dưới. Hoa màu vàng cam cam, rất thơm, dùng ướp trà hoặc chiết tinh dầu. Nguồn gốc Ấn Độ, đảo Java (Indonesia). Loài này được trồng ở miền Bắc, Đà Lạt.
***
Giống Michelia ở rừng tự nhiên nước ta cũng có 2 loài; M.braianensis Gagn - Giổi lông, phân bố ở Di Linh, ra hoa vào tháng 2; M. mediocris Dandy - Giổi xanh, phân bố vùng Quy Nhơn, Bảo Lộc, Kin Tum, Cao nguyên Đắc Nông. Cả 2 loài này tên địa phương thường gọi là Dầu gió, hoa cũng rất thơm; gỗ có mùi thơm dễ chịu, mềm, dễ gia công, không bị mối mọt, thường được dùng làm mộc trang trí nội thất hoặc mộc gia dụng, đặc biệt gỗ này làm cạt giường thì không có rệp.
Hai loài nhập nội thường thấy bán ở các điểm hoa kiểng cây chiết cành. Hai loài phân bố ở rừng tự nhiên thì có hạt và một số đơn vị lâm trường vùng Tây Nguyên đã thu hái, gieo hạt thành công để phục vụ trồng rừng, và nên chăng 2 loại này đưa vào chủng loại cây xanh trồng ở đường phố vừa cho bóng mát vừa có mùi hương.
(Hoa cảnh - số 10/1998)
[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/6453/95638B011FFA486785040B626ECA1BB4.jpg[/image]