Mikhail Aleksandrovich Sholokhov (1905-84), và Sông Đông êm
đềm


[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/2452/14D132377CAA43C58FD04949E67A566D.jpg[/image]

Sinh ngày 24/5/1905, con một nông dân Côdăc, chưa học xong tiểu học, M. Solokhov đã bị cuốn vào cuộc cách mạng và nội chiến của đất nước hồi đầu thế kỷ 20. Cái tên M. Solokhov xuất hiện lần đầu tiên trên báo dưới một bài phóng sự năm 1923 và truyện ngắn đầu tay của ông thì được in ra năm 1924. Bộ tiểu thuyết Sông Đông êm đềm ông bắt đầu viết năm 1928 và hoàn thành năm 1940. Năm 1932, Solokhov vào Đảng Cộng Sản Liên Xô (cũ). Năm 1937, ông được bầu làm đại biểu Xô viết tối cao và năm 1939 trở thành viện sĩ. Năm 1941, ông được trao giải thưởng Stalin hạng nhất cho bộ Sông Đông êm đềm và cũng chính tác phẩm này đã đem lại cho ông giải Nobel văn học năm 1965 với lời tuyên dương ông "đã diễn tả được một giai đoạn lịch sử trong cuộc sống của nhân dân Nga bằng sức mạnh nghệ thuật toàn vẹn trong bộ sử thi về Sông Đông". Thời kỳ chiến tranh vệ quốc (1941-1945), M. Solokhov là phóng viên mặt trận. Đầu những năm 1960, bộ tiểu thuyết Đất vỡ hoang của ông được giải thưởng Lenin.



Solokhov và bộ tiểu thuyết vĩ đại Sông Đông êm đềm của ông là tượng đài của văn học Xô viết. Gần như suốt cuộc đời mình, ông sống tại vùng quê sông Đông và chính cuộc sống và con người nơi đây đã cho ông chất liệu và cảm hứng để viết nên tác phẩm lớn lao này. Đó là câu chuyện về số phận con người trong sự biến động của lịch sử, là "nghịch lý Grigory Melekhov" khi nhân vật này lẽ ra gia nhập Hồng quân nhưng rồi lại đứng về phe Bạch vệ. Điều gì đã xảy ra? M.Solokhov lấy sự thật lịch sử làm chân lý nghệ thuật. Nhưng tác phẩm này cũng có số phận trắc trở. Nhà văn cùng quê Sông Đông A.S. Serafimovich đã cho đăng từng phần Sông Đông êm đềm trên tạp chí Tháng Mười do ông làm tổng biên tập và khi cuốn đầu ra thành sách, ông đã viết bài ca ngợi đang trên báo Sự Thật. Nhưng cũng ngay thời đó, Solokhov đã bị tiếng "đạo văn" vì người ta thật khó tin một nhà văn trẻ mới ngoài 20 tuổi học vấn ít ỏi lại có thể viết được một tác phẩm tầm cỡ đến vậy. Người ta cho là ông đã lấy cắp bản thảo của một sĩ quan Côdăc nào đó hoặc là của nhà văn Fedor Kriukov. Mặc tiếng thị phi, Solokhov tiếp tục viết cuốn thứ ba mô tả cuộc nổi dậy của những người Côdăc chống lại sự bạo hành của chính quyền mới.

Nhưng việc in ấn từng phần của tập này bị ách lại, tác giả bị buộc tội "theo thiên hướng Culăc". M. Gorky và A. Fadeev, những người nắm trọng trách văn học Xô viết hồi ấy, không ủng hộ nhà văn trẻ. Khi đó một cuộc gặp gỡ tình cờ với Stalin đã "bảo chứng" cho Solokhov. Bộ tiểu thuyết lại được in và từ đó trở đi không còn bị sửa chữa, biên tập nữa. Hơn thế, năm 1935, khi in lại cả ba tập, Solokhov đã lấy lại đúng bản viết ban đầu mà những năm 1920, ông đã phải sửa chữa theo kiểm duyệt. Tập bốn Sông Đông êm đềm, tập cuối cùng lại khiến độc giả bất ngờ khi Melekhov trở thành nạn nhân của quyền lực dân ủy và đã nổi lên chống lại cách mạng. Một lần nữa sự can thiệp của Stalin đã cứu nhà văn. Có thể nói, Solokhov là một nhà văn được Stalin rất sủng ái, ở quê nhà ông sống sung túc, có cả đàn súc vật, ở Mátxcơva, ông có căn hộ rộng lớn đầy đủ tiện nghi, đi về có máy bay riêng. Về mặt con người xã hội, Solokhov là một người cứng rắn, lạnh lùng, cả với các đồng nghiệp.


Nhưng bất chấp mọi điều, nếu xét tư cách nhà văn ở tác phẩm thì Solokhov là thực sự vĩ đại và đáng kính nể với tác phẩm Sông Đông êm đềm. Nhà văn Brazil Jorge Amado cho rằng nền văn học Xô viết chỉ có Sông Đông êm đềm là có thể sánh ngang với Chiến tranh và hòa bình. Có thể không thích, không ưa cá nhân ông nhưng không thể không thừa nhận tác phẩm của ông là vĩ đại. Đó là cuốn sách phải đọc khi muốn hiểu về nước Nga thế kỷ 20. Về sự lựa chọn của cá nhân giữa dòng xoáy lịch sử, về thân phận con người trong biến động và xáo trộn thời gian. Và cùng với thời gian, "nghi án" quyền tác giả của Solokhov đối với Sông Đông êm đềm cũng đã được giải tỏa. Bằng những phương tiện kỹ thuật hiện đại, các nhà khoa học đã chứng minh được nét chữ của Solokhov trên những bản thảo đầu tiên. M. Solokhov đúng là tác giả của Sông Đông êm đềm.


Lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh M. Solokhov được tổ chức rộng rãi ở nước Nga. Tại quê hương ông, nơi ngôi nhà ông sống nay thành viện bảo tàng, diễn ra "mùa xuân Solokhov", một lễ hội văn hóa thường niên đã hai chục năm qua, nhưng năm nay có nhiều hoạt động phong phú hơn. Tại các trường học, học sinh được tổ chức viết bài thi bình luận về các tác phẩm của Solokhov. Nhiều buổi chiếu phim, hội thảo về ông được tổ chức trong đó có giá trị và tầm vóc của Sông Đông êm đềm lại được phân tích và khẳng định sâu sắc thêm.


Hôm nay, sông Đông vẫn còn đó, và M.Solokhov khi dùng tính từ "êm đềm" đặt bên con sông quê hương có ngụ ý chăng mọi lớp sóng lịch sử tan đi để lại gì cho con người?

Nguồn: Thể thao & Văn hóa