THO TINH XUÂN DIỆU
XUÂN DIỆU
Tên thật là Ngô Xuân Diệu .
Sinh ngày 2/2/1916, mất ngày 18/12/1985
Sinh ra và lớn lên tại Bình Định . Cha gốc quê Hà Tĩnh, đỗ tú tài án học . Xuân Diệu học và đỗ bằng thành chung ở Quy Nhơn, rồi học ở Hà Nội, ở Huế, đỗ tú tài một và hai . Dạy học tại trường Thăng long Hà Nội . Làm tham tá nhà đoan ở Mỹ Tho . Ngoài làm thơ còn viết truyện ngắn, tiểu luận, phê bình, dịch thơ .
Thời thơ mới cũng như gần nửa thế kỷ sau năm 1945 Xuân Diệu được coi như nhà thơ tình số một của thơ ca Việt Nam . Nhà thơ đã thử định nghĩa tình yêu :
Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều
Nó chiếm hồn tôi bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu
Vì sao ?
Yêu là chết trong lòng một ít
Yêu
Thực ra, tình yêu ở Xuân Diệu không nhè nhẹ hiu hiu, buồn đau thì có nhưng lòng nhà thơ không bao giờ nguội lạnh, không chết dù là một ít, mà sôi nổi, nồng nàn, cuồng nhiệt :
Như kẻ hành nhân quáng nắng thiêu
Ta cần uống ở suối thương yêu
Hãy tuôn âu yếm, lùa mơn trớn
Sóng mắt, lời môi, nhiều thật nhiều ...
Trời cao treo thử chén xanh êm
Biển đắng không nguôi nỗi khát thèm
Nên lúc môi ta kề miệng thắm
Trời ơi, ta muốn uống hồn em
Vô biên
Không mãi du dương trong cõi tiên như Thế Lữ, lên tiếng chê trách trường phái thơ Loạn đương thời , Xuân Diệu , nói như Thế Lữ trong lời tựa tập Thơ Thơ (1939) "Là một người của đời , một người ở giữa loài người . Lầu thơ của ông xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian ..."
Ta ôm bó cánh tay ta làm rắn
Làm dây da quấn riết cả minh xuân
Không muốn đi mãi mãi ở vườn trần
Chân hóa rễ để hút màu dưới đất
"Vội vàng" sống, "giục giã" yêu, tận hưởng giây phút hiện tại . Đời người ngắn ngủi, thời gian không đợi, chủ đề đó không mới lạ , chuyện bỉnh chúc dạ du (cầm đuốc chơi đêm) xưa nay đông tây đã có - Nguyễn Công trứ dà cổ vũ nó - nhưng phải chờ đến thơ mới và với Xuân Diệu mới có cái say sưa, hối hả, quyết liệt này :
Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ
Đốt muôn nến sách mặt trời chói lọi
Thà một phút huy hòng rồi chợt tối
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm
Nếu có gì là "hưởng thụ" ở đây, thì không phải theo nghĩa vật dục tầm thường , mà nó chỉ là biêu hiện của khát vọng được sống, được hưởng hoa thơm trái ngọt của đời, của tình yêu . Mà yêu phải là hưởng thụ, nếu quan niệm khác đi e không tránh rơi vào chủ nghĩa giáo điều chấp nhận cái "buồn le lói suốt năm canh", chấp nhận sống tẻ nhạt, phí phạm .
Khát vọng giao cảm, yêu thương có một đối tượng chắc chắn hơn là thiên nhiên . Với tình yêu, với thiên nhiên, Xuân Diệu đều thiết tha say đắm như nhau . Ngôn ngữ dành cho thiên nhiên, ngôn ngữ của thiên nhiên cũng là ngôn ngữ của tình yêu
Nguyệt lác đác tiếng nổ dòn lách tách
Lòng phơi phới chùng đợi cái ong châm
Miệng thở ra hương, hương thở tình ngầm,
Hoa kỹ nữ đã mở lời trêu ghẹo ...
Chàng gió lạ đi khuya ngoài khuất nẻo
Nghe tiếng thơm liều liệu đến tìm hương
Cánh du lang tha thướt phất qua tường;
Áo công tử giải là vương não nuột .
Này hoa ngọc đã giật mình trắng muốt,
Thoảng tay tình gió vuốt - bỗng lao đao
Hương hiu hiu nên gió cũng ngọt ngào
Hôn nho nhỏ mà đầu hoa nặng trĩu
Hoa đêm
Người ta hay nói đến "khoảnh khắc thơ" khoảnh khắc tâm hồn, khoảnh khắc thiên nhiên . Nói khoảnh khắc vì nó chỉ diễn ra trong một lúc nào đó rồi nhanh chóng trôi qua, mà chỉ câu thơ, bản nhạc, bức họa ... mới ghi lại tươi nguyên, sống động, níu giữ, giành giật ra khỏi cái dòng chảy vô tình của thời gian . Những khoảnh khắc như thế ta bắt gặp nhiều lần trong thơ Xuân Diệu
Gió thầm mây lặng dáng thu xưa
Mới tạnh mưa trưa chiều đã tà
Buồn ở sông xanh nghe đã lại
Mơ hồ trong một tiếng chim qua
Thu
Nhưng "day tơ" trong không gian mỗi người hình như đã có dịp cảm thấy, nó mong manh biết bao, được thơ ghi lại thì nó còn lại mãi :
Không gian như có dây tơ
Bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ tiêu
Chiều
Cũng như cái khảnh khắc trăng này - thơ về trăng thì cũng không ai qua được Xuân Diệu :
Bâng khuâng chân tiếc dậm lên vàng
Tôi sợ đường trăng tiếng dậy vang,
Ngơ ngác hoa duyên còn núp lá
Và làm sai lỡ nhịp trăng đang
Dịu dàng những ánh tơ xanh
Cho gió du dương điệu múa cành
Cho gió đượm buồn thôi náo động
Linh hồn yêu điệu của đêm thanh
Trăng
Nhà thơ tự ví mình như một thứ kim loại dễ dàng chịu sức hút của muôn v^.t muôn loài :
Tôi chỉ là cây kim bé nhỏ
Mà vạn vật là muôn đá nam châm
Nếu hương đêm say dậy với trăng rằm
Sao lại trách người thơ tình lơi lả
Cảm xúc
Chính lòng yêu đời, nhạy cảm đã giúp nhà thơ cảm nhận ra những mối tương giao thầm kín, sự giao hòa, hô ứng giữa sự vật với nhau và với con người . Về mặt này Baudelaire đã có ảnh hưởng đáng kể đến Xuân Diệu . Taâm hồn nhà thơ như thu hút vào sự v^.t, lắng nghe bản hòa t^'u âm thầm "huyền diệu" giữa màu sắc, hương vị, âm thanh :
Này lắng nghe em khúc nhạc hường
Dẫn vào thế giới của du dương
Ngừng hơi thở lại, nghe trong ấy
Hiển hiện hoa và phản phất hương
Huyền diệu
Thơ tư duy bằng âm điệu, bằng trực cảm, bằng liên tưởng, phát hiện ra mối liên hệ thầm kín giữa các sự vật tưởng như vô can, xa lạ cũng là một cách cảm nhận tính thống nhất trong tính đa dạng của thế giới bên ngoài và bên trong con người . Đó cũng là cái "huyền diệu" của thi nhân . Cái "huyền diệu" cũng đạt tới được nhờ ngôn ngữ say nồng, táo bạo cho đến bây giờ vẫn là mới, là r^'t sáng tạo, chả trách mà có người đương thời chê Xuân Diệu là Tây, là lai căng, mất gốc . Nhưng bây giờ thì đã rõ tư duy ấy, cảm xúc aâ'y là phải đi với ngôn ngữ ấy, không thể khác được :Nhan sắc ơi, bình minh qúa, tháng giêng cười, tuôn âu yếm, lùa mơn trớn, rượu nơi mắt, gấm trong lòng, chùm mong nhớ, khóm yêu thương, tình gió thổi, hoa kỹ nữ, gió phong lưu, trăng mối lái, trăng vú mộng, tắt nắng đi, buộc gió lại ... Đó là ngôn ngữ, đó là tâm hồn Xuân Diệu .
GS LÊ ĐÌNH KỴ
<Edited by: khietnghi -- 2/5/2004 1:26:28 PM >
THU
Xuân Diệu
Nõn nà sương ngọc quanh thềm dậu
Nắng nhỏ b^ng khuâng chiều lỡ thì
Hư vô bóng khói trên đầu hạnh;
Cành biếc run run chân ý nhi .
Gió thầm mây lặng dáng thu xa .
Mới tạnh mưa trưa, chiều đã tà
Buồn dòng sông xanh nghe đã lại,
Mơ hồ trong một tiếng chim qua .
Bên cửa ngừng kim thêu bức gấm,
Hây hây thục nữ mắt như thuyền .
Gió thu hoa cúc vàng lưng dậu,
Sắc mạnh huy hoàng áo trạng nguyên .
VÀ CÂY ĐỜI MÃI MÃI XANH TƯƠI
Xuân Diệu
Mọi lý thuyết đều màu xám, và cây đời vĩnh viễn xanh tươi (*)
Vĩnh viễn chim ca, vĩnh viễn nắng cười ;
Vĩnh viễn anh yêu em như yêu sự thật
Và cây đời mãi mãi xanh tươi :
Mãi mãi em ơi
Cây đời trĩu trái,
Gió trong lá mùa thu rồi trở lại
Rì rào đôi ta tình ái muôn đời
Trong mắt đen em mãi mãi ánh trời
Ngời qua một sợi tóc mày rủ trán;
Mãi mãi môi em nhụy đời vô hạn
Và cây đời, ôi xán lạn xanh tươi .
1-1-1970
(*) Lời của Goethe
THƯƠNG MẾN ĐẦU TIÊN
Xuân Diệu
Đêm thanh trời đất lắng nghêng tai
Em khẽ bên anh nói một lời
"Em mấy đêm rồi không ngủ được
Bởi vì em nghĩ đến anh thôi"
Tình yêu là bữa tiệc muôn ngon,
Là suối trong xanh tắm mát hồn,
Là gió trên buồm căng phấp phới,
Là mây thương mến ấp đầu non
Nhưng xa hơn cả mọi chân trời
Hạnh phúc đưa ta đến tuyệt vời,
Là lúc trời tình chao sát cánh
Hồn ta như thể én bay đôi .
Em ơi, đẹp nhất khi con suối
Mới phát nguyên ra được nửa vời,
Thương mến đầu tiên em chẳng ngủ
"Cũng vì em nghĩ đến anh thôi"
14-5-1965
DÀI ĐÊM THÊM NHỚ ...
Xuân Diệu
Mặt anh đã được em nhìn
Trăm muôn quyến luyến, triệu nghìn yêu thương;
Mặt anh giờ ở trong gương
Vắng em, như một con đường quạnh hiu
Hỡi em ngàn thuở anh si !
Xa em chỉ xót xa vì nhớ em
Ngày dài, nỗi nhớ chưa êm,
Dài đêm thêm nhớ, thêm đêm nhớ dài ... 8-8-1965
<Edited by: khietnghi -- 2/6/2004 9:46:59 AM >
EM TẶNG QUẠT
Xuân Diệu
Lần đầu em tặng quạt anh,
Mở ra như thể nửa vành vầng trăng .
Tay cầm phơ phất líu lăng
Nửa như gió thổi, nửa bằng chim bay .
Vật thường sâu sắc ai hay
Đeâm đên gìn giữ, ngày ngày n^ng niu
Gần cùng trộn lẫn hơi yêu;
Cách xa, xin gởi hồn theo quạt nồng
31-8-1965
TẶNG QUẠT EM
Xuân Diệu
Còn vài hôm nữa em xa !
Tặng em chiếc quạt đôi ta níu gần;
Xin làm chiếc quạt tương thân
Bên em, họa có đỡ đần nhớ thương .
Chỉ là chiếc quạt vấn vương,
Không là chiếc bóng đêm trường cùng em .
Ước làm hoa nở em xem
Làm mây lui tới, làm thêm trăng vàng .
Quạt hè ôm ấp cưu mang,
Lòng anh em nhớ anh thương bốn mùa .
Dẫu khi cuối hạ sương mờ,
Ẩn mình, quạt vẫn đợi chờ tay em .
31-8-1965
ANH VỀ ẤM THƯƠ.NG ...
Xuân Diệu
Anh về ấm thượng tìm em,
Nhà tranh một túp, hương đêm một vùng;
Bóng xanh vườn nhãn um tùm,
Khói ngưng mặt nước, sương trùm đầu non .
Anh về Ấm Thượng thăm em,
Gọi tên yêu, khẽ gõ rèm cọ khô .
Em đang thức ngủ mơ hồ,
Tưởng rằng anh ở trong mơ gọi thầm .
Thấy tay em xiết nỗi mừng;
Nhìn em : gương mặt sáng bừng đêm khuya .
Làng không một tiếng chân đi;
Trái tim ta chuyện thầm thì cùng nhau .
Đêm về Ấm Thượng chưa lâu,
Núi sông cây cỏ nhuộm màu thần tiên .
Chỉ cần một ánh nhen lên,
Một lời ý hiệp - nên thiên sử tình
8-9-1965
GIÓ TRÊN ĐỒI
Xuân Diệu
Em dẫn anh lên đồi
Giới thiệu đất và trời ...
Sông Kỳ Cùng phía trước
Quanh xanh nước ánh ngời
Cây cỏ mát đôi bờ
Xa xa trường mái ngói
Thung lũng ruộng xanh lơ
Bản chiều thong thả khói
Em vẫn thích lên đây
Hưởng một mình bốn cõi;
Lên cao nghĩ tới người
Mến yêu càng vọi vọi
Nay anh đến thăm em
Ta lên cao rộng thấy
Em nhìn anh êm đềm
Như tặng anh cả đấy
Do la đỉnh tình yêu
Là đỉnh của tâm hồn;
Gió trên đồi hai ta
Mát rượi lòng anh luôn
11-1965
TIỄN BIỆT
Xuân Diệu
Anh yêu em như con mắt của đời
Anh tiễn em đến trước ga Hàng Cỏ;
Đến giờ rồi, em của tôi ra cửa,
Đôi ta giã từ ở giữa ngàn đôi .
Anh nhớ em trên suốt quảng đường dài;
Anh tưởng em đi, em dừng, em bước;
Ba lô nặng trĩu, còn túi đeo vai;
Anh tiếc không giúp đỡ gì em được .
Những người ye&u mến đâu muốn xa nhau
Nhưng vẫn cứ đi, lên đường, tiễn biệt ...
Nhiệm vụ thiêng liêng nghiêng chụm đôi đầu;
Và đôi trái tim nhìn nhau mãnh liệt .
Anh theo dõi từng cơn mưa trận gió
Trong hai ngày em tới đó hay chưa;
Gói thức an em ăn làm mấy bữa ?
Một ổ bánh mì, đôi qủa chanh đưa .
Lòng dạn lòng thắm mãi chớ phai .
Nghĩa dặn nghĩa năm dài vẫn đợi
Anh nhớ em dẫu canh tàn khắc vợi,
Anh yêu em như con mắt của đời
17-9-1965
GIÓ TRÊN ĐỒI
Xuân Diệu
Em dẫn anh lên đồi
Giới thiệu đất và trời ...
Sông Kỳ Cùng phía trước
Quanh xanh nước ánh ngời
Cây cỏ mát đôi bờ
Xa xa trường mái ngói
Thung lũng ruộng xanh lơ
Bản chiều thong thả khói
Em vẫn thích lên đây
Hưởng một mình bốn cõi;
Lên cao nghĩ tới người
Mến yêu càng vọi vọi
Nay anh đến thăm em
Ta lên cao rộng thấy
Em nhìn anh êm đềm
Như tặng anh cả đấy
Do la đỉnh tình yêu
Là đỉnh của tâm hồn;
Gió trên đồi hai ta
Mát rượi lòng anh luôn
11-1965
HÔN
Trời ơi, ôm lấy say sưa
Mặt khao khát mặt, lòng mơ ước lòng
Hôn em nước mắt chảy ròng;
Em ơi! Như ngọn đèn chong vẫn chờ.
Em hôn anh suốt một giờ
Anh hôn em mấy cho vừa lòng đau
Sao mà xa cách giữa nhau
Để cho tháng thảm ngày sầu thế em?
Chao ôi mãi mãi mắt tìm
Thấy rồi sung sướng ta đem nhau về
Hôn em ngàn thuở chưa xuê
Ấp iu da thịt, gắn kề tâm linh
Chiêm bao mà chẳng mơ mòng
Rõ ràng chân thật như trong cuộc đời.
QUẠT
Anh nằm khẽ quạt
Cho gió mát về em
Em ngủ ngon không biết
Nhưng vẫn thở êm đềm
Anh quạt cho đôi tay
Anh hằng ngày yêu mến
Anh quạt đôi lông mày
Sáu năm nay quyến luyến.
Gió nồm trên mặt biển
Anh mời về mát em
Gọi gió chiều gió sớm
Anh trải hồn gió đêm
Mát em mát nhiều nhiều
Yêu em, yêu lắm lắm
Một chiếc quạt trong tay
Đủ cho anh đằm thắm .
VÌ SAO
Bữa trước, riêng hai dưới nắng đào,
Nhìn tôi cô muốn hỏi "vì sao?"
Khi tôi đến kiếm trên môi đẹp
Một thoáng cười yêu thoả khát khao
- Vì sao giáp mặt buổi đầu tiên
Tôi đã đày thân giữa xứ phiền
Không thể vô tình qua trước cửa
Biết rằng gặp gỡ đã vô duyên?
Ai đem phân chất một mùi hương
Hay bản cầm ca! tôi chỉ thương
Chỉ lặng chuồi theo dòng xảm xúc,
Như thuyền ngư phủ lạc trong sương.
Làm sao cắt nghĩa được tình yêu!
Có nghĩa gì đâu, một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt,
Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu...
Cô hãy là nơi mấy khóm dừa
Dầm chân trong nước, đứng say sưa;
Để tôi là kẻ qua sa mạc
Tạm lánh hè gay; - thế cũng vừa
Rồi một ngày mai tôi sẽ đi.
Vì sao, ai nỡ bỏ làm chi!
Tôi khờ khạo lắm ngu ngơ quá,
Chỉ biết yêu thôi chẳng hiểu gì.
TỨ TUYỆT TƯƠNG TƯ
I
Lâu lắm em ơi, tháng rưỡi rồi
Sao nhiều xa cách thế, em ơi!
Sớm trông mặt đất thương xanh núi;
Chiều vọng chân mây nhớ tím trời.
II
Bỗng nhiên trời đất nhớ người yêu
Cây vắng: chim bay, nắng vắng chiều
Nước cũng lơ thơ, bờ líu ríu
Mây chừng ấy đó, gió bao nhiêu...
III
Hoa tím tương tư đã nở đầy
Mời em dạo bước tới vườn đây
Em xem: yêu mến em gieo hạt
Hoa tím tương tư đã nở đầy...
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 1 bạn đọc.
Kiểu: