Lận đận cái phận tuổi "Canh"

NHỌC NHẰN CUỘC SỐNG XA QUÊ

Lận đận cái phận tuổi "Canh"

PHI VA (Ba Lan)

…Làm sao hình dung nổi điều gì sẽ xảy ra trong chặng đường mới của Hà. Nào riêng gì tuổi Canh, mỗi người mỗi số phận dường như đã an bài. Cái gì tới nó sẽ tới, nếu tốt lành nó sẽ tốt lành mà thôi. Phải không Hà?!

Nào riêng gì tuổi Canh, mỗi người dường như mỗi số phận

Hơn ba giờ chiều, chợ sân vận động Warszawa đã vắng tanh. Chẳng lạ gì khi ngày thứ hai đầu tuần thường bán đuội, thêm nữa đã giữa tháng ba nhưng tiết trời năm nay còn lạnh lắm, đang mùa tuyết tan đường xá ướt bẩn lép nhép dưới chân người. Trong quán bia tươi gần bến xe đầu chợ, Hà cứ níu kéo tôi uống thêm ly nữa trước khi chia tay :


- Đã lâu mới gặp, chú cháu mình làm thêm ly nữa. Không biết rồi đây cháu có còn dịp nào may mắn tái ngộ chú nữa không. Nào chú! Cụng ly cái nào…

Tôi có thói quen hay lang thang trên khu chợ sân vận động vào tầm tan buổi chợ chiều. Khoảng thời gian này, những người Việt bán hàng ở mọi chỗ cũng đã thảnh thơi sau một ngày làm việc bận rộn nên dễ chuyện trò, hỏi han đồng hương quen biết. Gần như người nào trong túi tiền cũng rủng rỉnh ít nhiều. Rồi để chuẩn bị cho một bữa tối vui vẻ, ngon miệng quây quần cùng gia đình, bè bạn ở nơi trú ngụ, họ thường chạm trán nhau trong mấy quán cho thuê băng đĩa, cửa hàng bán đồ thực phẩm Á châu.


Chiều nay, đúng lúc đang chọn mấy củ khoai lang, khoai sọ đặc sản quê hương cho cô con gái thì tôi chợt nghe thấy sau lưng một giọng nói, tiếng cười xứ Nghệ quen quen. Tôi quay lại, nhận ngay ra Hà. Cái miệng lúc nào cũng như cười, nốt ruồi to đen trên sống mũi. Anh chàng mập mạp ra nhưng dáng bộ lại có vẻ phong trần già dặn hơn trước, đang đứng nắm tay một cô gái thâm thấp, đẫy đà. Hà cũng nhận ra tôi ngay, cậu ta vồ lấy mừng rỡ rồi quay ra giới thiệu liền:


- Đây là vợ cháu. Chúng cháu mới cưới trước Tết vừa rồi. Xin lỗi, lu bu quá cháu cũng quên địa chỉ cô chú.


- Không sao, thật tình mừng cho cậu!

Vợ Hà giọng lí nhí bẽn lẽn nhìn tôi chào. Lúc này tôi mới để ý thấy cô gái có gương mặt hiền lành, chân thật, đã mang cái bụng lùm lùm khoảng vài ba tháng. Hà nhìn tôi cười gãi đầu, gãi tai rồi dặn vợ mua hàng xong chờ chỗ bến xe.


Từ chối không được, tôi phát ngạc nhiên khi cậu ta cứ nằn nì kéo bằng được tôi vào quán bia tươi gần đó để làm một ly, nói muốn hàn huyên đôi chút mà như thể có chuyện gì quan trọng.



* * *

Tôi biết Hà vào năm 94, khi cậu ta chân ướt chân ráo mới tới Ba Lan. Tổ chức đường dây đưa người trong nước điện sang đã nhận đủ 5.000 đô từ tay gia đình, họ thả Hà tự do ngay tại một ngã ba vắng vẻ trên khu chợ sân mà chẳng cần chờ người nhà đến nhận. Giữa trời tuyết lạnh, phong phanh trên người chiếc áo gió mỏng manh, Hà đang tha thẩn tìm hỏi đường về nhà ông cậu ruột thì gặp tôi. Xem giúp kỹ mảnh giấy đã nhầu nát mới hay địa chỉ ông cậu tận dưới tỉnh, số điện thoại thấm nước mồ hôi nhòe nhoẹt phai mờ không liên lạc được nên mới ra nông nỗi này. Tôi nhìn vẻ mặt hốc hác, thất thần sau bao đêm ngày băng đồng, vượt dốc của Hà mà thật ái ngại. Tỉnh Radom cũng không xa lắm, cách Warszawa khoảng trên dưới trăm cây số gì đấy. Thôi, đã giúp thì giúp đến chót, tôi quyết định đưa Hà ra ga mua vé chuyến Express cùng đi Radom.


cứ phải biền biệt, sống cô đơn mới làm nên chuyện

Ngồi trên tàu hơn giờ đồng hồ, Hà thật thà kể hết chuyện này chuyện nọ cho tôi nghe. Cậu ta sinh năm 70, Canh Tuất. Năm Hà mới 16 tuổi, cả nhà đang yên ấm, bỗng người bố dở chứng bỏ bê vợ con chạy theo một người đàn bà góa còn trẻ ra Hà Nội sinh sống. Người mẹ buồn bã ốm lên ốm xuống một thời gian. Hà đành phải bỏ học đi làm phụ hồ thêm lấy tiền giúp mẹ nuôi hai đứa em còn nhỏ đang học cấp hai. Phụ hồ hết việc, sẵn có sức khỏe Hà lăn xả xin làm bốc vác kho chợ rồi phụ thuê ở các xưởng mộc, tiệm sắt trong thị trấn. Mỗi nơi một tí, nghề nào cũng chẳng đến đầu đến đũa nhưng miễn là kiếm được đồng tiền mang về cho mẹ.


Năm 22 tuổi, Hà xin được vào làm công nhân cầu đường ở tỉnh. Công việc rải đá, trải nhựa hết đoạn đường này đến cây cầu kia, tuy không nặng nhọc lắm nhưng suốt ngày phơi mình dưới nắng mưa, ăn ở không nơi cố định. Hà được cái hiền lành dễ tính, dạng người “ăn no vác nặng” không quản ngại bất cứ việc gì. Anh em trong đội quý mến, phụ trách tin tưởng, nên chưa đầy 6 tháng hợp đồng thử việc, cậu ta đã được tuyển dụng chính thức, rồi một năm sau được cất nhắc lên chân phó một đội bảo dưỡng cung đường bộ với đồng lương tuy không bao nhiêu nhưng ổn định.


Sau gần hai năm đeo đuổi cái nghề thợ “lục lộ” lang bang đây đó, Hà ngỡ tưởng cuộc đời mình sẽ cứ thế mà trôi đi. Một hôm, trời giông bão, mưa dầm dề suốt ngày làm công việc ngưng trệ. Nằm trong lán uống chung can bia hơi với vài người bạn ở đội khác sang chơi. Hơi ngà ngà, một anh chàng nổi danh là “thầy tướng số“ của những bàn nhậu bỗng đột nhiên "ngứa nghề", anh ta hỏi ngày tháng năm sinh của Hà, rồi bấm đốt ngón tay, đoạn nhìn chăm chăm lên gương mặt như hớp hồn anh, rồi phán: “Ông tuổi Canh Tuất lại sinh tháng Thìn. Sang năm có điềm không ngồi yên chỗ. Trai tuổi Tuất tuyệt vời nhưng hỏng chữ Canh. “Canh cô mồ quả”! Cái số ông là cứ phải biền biệt, sống cô đơn quạnh quẽ mới làm nên chuyện. Cái nốt ruồi to đen là vượng tình duyên, nhưng nó nằm chình ình sống mũi lại cản đường phu thê, cứ phải thật xa nhà may ra mới lấy được vợ…”.

Tôi phì cười nhưng Hà lại gật gù ra chiều tâm đắc :

- Lúc đầu cháu cũng nghĩ thằng này ba láp, nói láo nháo động viên cháu tiếp tục cái nghề “lục lộ” quanh năm cơm đường cháo chợ, nằm lán xa nhà. Ai ngờ ngay tháng ấy cháu nhận được thư ông cậu ruột ở Ba Lan kêu sang làm ăn gấp. Ông ấy còn hứa với mẹ cháu sẽ gửi ứng tiền cho vay trước để thanh toán cho đường dây đưa người, cháu sang làm ăn có tiền sẽ trả dần sau. Mọi việc diễn biến quá nhanh, ăn tết vừa xong họ gọi cháu đi liền, “thông đồng bén giọt“ sang tới đây đúng hai tháng trời. Trục trặc với ông cậu một chút, may lại gặp chú thương tình. Giờ nghĩ lại thấy thằng cha nghề ngỗng nói năng tập toạng thôi, thế mà linh!

* * *
Sau ngày ấy chừng dăm tháng, tôi bất ngờ gặp lại Hà đang gồng mình đẩy xe hàng trên sân. Mặt mũi đỏ gay, mồ hôi nhễ nhại, Hà dừng lại kể lể vắn tắt với tôi về chuyện ông cậu bị quả lừa cụt hết vốn, mất luôn cửa hàng rồi lại được tin bà vợ mắc bệnh nan y khó sống nên đành trở về Việt Nam rồi. Đứa cháu ruột một mình ở lại, “thân cô thế cô” tự tìm đường xoay xở vậy thôi. Vốn liếng quý báu lúc này của Hà là thân trai sức dài vai rộng, trước mắt chỉ còn con đường nai lưng làm thuê để nuôi sống bản thân, trang trải nợ nần. Hà lần mò quay về Vác (*), tìm lại nghề xưa bằng cách gia nhập vào đội quân cửu vạn đẩy xe trên chợ sân vận động. Được cái thời kỳ này còn kiếm ăn được, Hà khoe mới hai tháng hành nghề cũng dư ra chút đỉnh, vừa hôm qua cũng đã gửi tay về biếu mẹ trăm đô!

- Thôi chú ạ, số cháu tuổi Canh nó vậy, cứ phải cô đơn quạnh quẽ, một cõi xa nhà may ra mới làm nên chuyện. – Hà lặp lại y xì như lời phán của gã thầy số tập toạng trong nước, cậu ta cho tôi số điện thoại nhà rồi vội vã đẩy chiếc xe đi.


Mấy tuần sau vào ngày lễ nghỉ ngơi rảnh rỗi, tôi định bụng làm mấy món nhậu rồi nhấc điện thoại rủ Hà chiều tối qua nhà chơi vui. Một giọng nói xứ Nghệ đáp lại nhưng không phải là Hà:


- Ối, chú không biết à? Nó bị cảnh sát “hỏi thăm” tuần trước. Vào trại rồi. Dạ…, có lẽ phải gặm bánh mì đen chừng ba tháng gì đó. Dạ, tụi cháu cũng sắp phải chuyển nhà nơi khác. Đều không giấy tờ cả mà chú!


Thế là đứt liên lạc, mất địa chỉ. Tội cho cái "số Canh" của Hà, lại cô đơn mỏi mòn nơi giam giữ xứ người. Tôi biết, thường thường sau vài ba tháng là bị họ trục xuất về nước, còn số phận Hà rồi sẽ ra sao?


Tôi phải xuống dưới tỉnh làm ăn với gia đình, ít khi đi đâu. Dễ đến dăm năm sau, có ông bạn đồng hương người miền Nam buôn bán thất bát trên Vác dạt về tỉnh tôi mở quán ăn. Ngày khai trương quán bar mang tên Sài Gòn, ông ta mời tôi đến mở hàng khoe đầu bếp xịn làm món chả giò "ngon hết xảy"!


Cũng có thể tay đầu bếp xịn bar Sài Gòn kia ắt hẳn sẽ cho ra lò thứ “Saigonki “đặc biệt, tôi đến ăn thử lúc quán đang đông khách. Ôi chao, thật ngạc nhiên quá đỗi khi bắt gặp anh chàng Hà tuổi Canh trong bộ đồ đầu bếp. Chú cháu gặp nhau trong hoàn cảnh đúng là “nước sôi lửa bỏng” nên chỉ còn biết hoan hỉ giơ tay chỉ mặt, thốt lên mừng rỡ vài câu rồi hẹn hò gặp lại bữa sau.

Hà nom vẻ sương gió, bụi đời, già đi nhiều so với cái tuổi ba mươi. Cậu ta bần thần nhớ gì kể nấy mấy chuyện đã qua cho tôi nghe. Sau ba tháng ngồi trại, bị hỏi lên hỏi xuống, người bị bắt xúi nhau “ngậm hột thị”, ú ớ giả bộ y như kẻ câm điếc. Nhà chức trách bản địa chẳng thể xác minh quy kết được Hà là người nước nào, từ đâu tới, làm những gì để kết tội trục xuất (Người Việt bị bắt vào trại vì không giấy tờ thường theo nhau khai sai tên tuổi nơi xuất xứ để tránh bị trục xuất). Cuối cùng đến hạn họ đành lăn tay, chụp ảnh, nhập vào máy toàn tên tuổi ma rồi phần lớn thả ra.

Ra trại, Hà nằm bẹp ở nhà bạn vì ốm “suy dinh dưỡng”, hậu quả của những tháng ngày khủng hoảng tinh thần, nuốt toàn bánh mì, cháo ngô, súp cải. Sau hai tuần gượng dậy được, cậu ta lại lao lên chợ sân tìm việc khuân vác, trông thuê, bán mướn cho các chủ hàng nuôi thân qua ngày.


May sao mùa đông năm ấy, có người đồng hương thương cảm xin cho Hà được chân quét dọn, phụ việc tại một nhà hàng châu Á. Chịu khó, hiền lành lại chăm chỉ, cậu ta được lòng ông đầu bếp người Việt gốc Hoa quê ở Chợ Lớn - Sài Gòn. Lúc vắng khách, ông ta chỉ dẫn dạy bảo cho Hà khá nhiều ngón nghề trong việc chế biến, xào nấu các món ăn. Chỉ cần thế thôi, một năm sau Hà đã kiếm được mỗi tháng sáu bảy trăm đô bằng nghề đứng bếp quán bar. Cậu ta thanh toán hết nợ nần, còn gửi về mỗi năm đôi lần đỡ đần cho mẹ. Cuộc sống còn đầu tắt mặt tối, phải thay đổi xoành xoạch bar này quán kia, chạy vạy hết tỉnh này tỉnh nọ vì không giấy tờ hợp pháp nhưng cũng đã cảm thấy dễ thở, mở mày mở mặt hơn trước.


Tuy vậy, có điều Hà vẫn canh cánh trong lòng khi mỗi lần rửa mặt, tay chạm vào cái nốt ruồi đậu trên sống mũi. "Nó vượng đường tình duyên nhưng nằm nhầm chỗ nên cản bước phu thê, đi thật xa nhà mới lấy được vợ”. Lời thằng cha thầy số tập toạng hồi đó vẫn cứ day dứt bên tai Hà như một món nợ khó trả. Một lần cậu ta chua xót phân bua với tôi : “…Thì đã cách xa nhà hàng vạn cây số rồi đấy thôi, sao đợi mãi mà không thấy ai sẽ là vợ mình. Chẳng lẽ cái số “Canh cô mồ quả” quái ác đeo đuổi cháu mãi đến thế kia…”.

Cái gì tới nó sẽ tới, nếu tốt lành nó sẽ tốt lành mà thôi.

Kể ra trên đất người, kiếm tìm con gái đàn bà xứ mình làm vợ cũng hơi bị khó. Thân phận lận đận, nhẹ túi như Hà lại càng khó hơn. Tôi "ừ hữ" gạt đi cái chuyện số má để an ủi cậu ta: “Yên tâm chờ đợi đi chú em! Đức nhân thắng số. Cứ tà tà gieo thóc đi rồi chim trời sẽ tới…”.


Thế rồi cũng có một ngày, chim trời lại từ quê hương bay tới. Hà hớn hở phấn chấn ra mặt khoe tôi cuộc tình đầu tiên. Mới có dăm lá thư đi thư về, cô giáo trẻ cùng làng được ông cậu mai mối đã ngày càng tỏ ra mặn nồng, sẵn lòng chia sẻ tình thương với chàng “quản lý nhà hàng” nơi hải ngoại. Tấm hình chụp nàng tươi cười, tay nghiêng nghiêng vành nón bài thơ, ghi đằng sau dòng chữ “Bao giờ chúng mình bên nhau?” đã làm cho Hà bao đêm dài thao thức trằn trọc, cậu ta náo nức, hùng hục “cày” như điên" mong chóng đến ngày đủ tiền có thể rước nàng sang "dinh", trút bỏ phận Canh.


Tôi cũng vui lây, phấp phỏng dõi theo mối tình qua những bức thư của Hà. Tưởng đã yên bề, một bữa cậu chàng mặt ỉu xìu như bánh đa nhúng nước gặp tôi cho hay: “Hỏng rồi chú ơi, hắn lấy chồng rồi!“. Hỏi ra mới biết cô nàng không chịu xuất ngoại theo chàng bằng đường dây vượt đồng, lội suối. Tình càng lụi tàn khi bức thư cuối, Hà thật thà thú nhận chỉ làm nghề nấu bếp quán bar chứ không phải quản lý nhà hàng như ông cậu ruột tưởng lầm.


Một tuần sau lại một tin không hay, Hà đột ngột tới chia tay tôi trở về Vác. Bar Sài Gòn đành dẹp tiệm sau vụ “xì căng đan” về một người Việt làm thịt chó mèo bị phát hiện. Cậu ta đi rồi, lòng tôi nặng trĩu. Mỗi lần nhớ tới Hà, muốn quên đi chữ Canh mà không sao quên được…



* * *

…Cạn hết ly bia Hà vui lắm, mắt sáng láng, giọng quả quyết:


- Lần này chú thấy rõ ràng nhá, 36 tuổi cháu đã lấy vợ rồi sẽ có con. Cô ấy đúng là "chim trời" thương cháu thật tình từ nhà bay sang. Vài ngày nữa thôi, tụi cháu sẽ đi xa hơn để hy vọng rồi đây không còn lận đận cái phận tuổi Canh, chú hỉ?


Tôi tròn mắt ngạc nhiên, Hà ghé tai tôi thầm thì. Ra là như thế, tôi giật mình khi biết cậu ta đã quyết định cùng cô vợ bụng mang dạ chửa sẽ theo đường dịch vụ vượt biên sang Đức để xin vào trại tỵ nạn. Mọi chuyện đã sắp sẵn cho việc giải quyết giấy tờ hợp pháp cả ba khi đứa trẻ được ra đời trên đất người.


Làm sao hình dung nổi điều gì sẽ xảy ra trong chặng đường mới của Hà. Nào riêng gì tuổi Canh, mỗi người mỗi số phận dường như đã an bài. Cái gì tới nó sẽ tới, nếu tốt lành nó sẽ tốt lành mà thôi. Phải không Hà?!



P.V


(*) Vác : Cách gọi tắt chỉ Warszawa