Ngọc Lý
-
Số bài
:
3255
-
Điểm thưởng
:
0
- Từ: 27.08.2005
|
RE: CHUYỆN CỦA THIÊN TÀI - Nguyễn Thế Hoàng Linh
-
29.05.2006 14:51:58
. VIII. 16.11.03 Người bảo “đời là bể khổ”. Người bảo “đời là một bát sơri”. Người bảo nghệ thuật là “khó hiểu”. Người bảo nghệ thuật là “giản đơn”. Người bảo người là “ác”. Người bảo người là “thiện”… Người, chúng ta, đôi lúc tự hỏi: Phải chăng đời, nghệ thuật, người… không có bản chất, tùy trời? Như thế có vẻ duy tâm. Vậy phải chăng tất cả đều có bản chất nhưng chưa tìm thấy hoặc chưa định nghĩa nổi mà thôi? Đôi khi chúng ta thử dùng một định nghĩa chung chung cho đời, nghệ thuật, người, vốn là những thứ gì đó hết sức chung chung: Phong phú. Những định nghĩa có thể sai hoặc đúng, hay hoặc không hay. Nhưng phải chăng là những nỗ lực tìm kiếm đáng trân trọng? Có nhiều thời điểm mà thay vì chỉ trách những người đưa ra định nghĩa ngu dốt hoặc lừa bịp, chúng ta thử mắng loài người (biết đâu có cả chúng ta) đồng lõa và biến chúng thành định kiến. Định kiến tàn sát sự phong phú. Đồng nghĩa với hủy diệt đời, nghệ thuật, người… Có vẻ may mắn thay, sự phong phú khiến không phải ai cũng định kiến. Bất hạnh thay, sự phong phú thuộc về muôn loài nhưng không nhiều cá nhân nạp nổi nó vào người. Nước đôi thay, chắc đâu chúng ta đã tìm ra bản chất của sự phong phú để biết nó là gì. Đôi lúc, định kiến giúp phong phú không bị lợi dụng biến thành một thứ rỗng tuếch, sa đọa. Chỉ đôi lúc thôi… Đời, nghệ thuật, người… thật luẩn quẩn. Đấy là tại ở trong môi trường luẩn quẩn. Và có một cái đầu luẩn quẩn. Còn lại, mọi thứ khá dễ hiểu nếu thực sự muốn hiểu. Còn lười và nhát, thì chịu. (20.10.03) Hôm nay là thứ bảy. Bạn dậy trước chuông báo thức 6 giờ một chút. Đầy là lần vỡ giấc thứ ba hay thứ tư gì đó trong đêm. Ông anh họ thiu thiu ngủ bên trái. Bác gái nằm giường đối diện cũng dậy. Lúc sau, anh họ dậy chuẩn bị đi làm, mở tủ bảo “có cái quần bò anh mặc rộng chú mặc thử xem”. Nháy: Chiều đi đá bóng. Vừa nãy bác bảo “hôm nay phạt cháu không được về”. Chả là hôm qua có chuyện. Vừa đi đá bóng về buổi chiều, bác hỏi: Hôm nay cháu có đi học không. Dạ, có ạ. Học mấy tiết? 3 tiết ạ. Cháu nói dối bác. Hôm nay “nó” lại đến báo với bác là cháu không đi học cả buổi. Bác không hài lòng một tí nào. Cháu làm bác buồn lắm (bác theo lên cầu thang). Tại sao hôm nay cháu không đi học? Cháu mệt ạ. Không đúng. Một tuần đi học có hai buổi cháu không thể nói là mệt được. Mệt sao cháu còn đi chơi. Bác là bác rất không hài lòng. Các anh các chị chưa bao giờ dám nói dối bác. Cháu có định đi học nữa không nói thử bác nghe. Tí nữa thì bạn bảo “không” và rơi vào cuộc tranh luận chắc chắn thua. Bạn bắt đầu giở miếng im lặng của mình ra. Ngồi cúi đầu nghe. Có tiếng chị út gọi í ới xuống ăn cơm. Nghe một lúc, tự nhiên bạn đứng dậy bước xuống cầu thang. Bác vói theo: Bác đang nói sao cháu lại tự ý bỏ đi. Các anh chị chưa bao giờ dám thế. Ừ nhỉ, sao bạn lại làm thế nhỉ? Bạn thu thập đủ thông tin để viết rồi chăng? Bạn biết điệp khúc đến đây là lặp lại chăng? Hay bạn bỗng quên sự hiện diện của tất cả xung quanh? Bác lại theo xuống: Thức ăn bác để trong chảo, nồi cơm phải cắm lại cho nóng. Bác bắt đầu lấy thức ăn ra cho. Anh họ và chị út ngồi vào bàn. Bác đi ra bán hàng. Chị út bảo: Hư nhé. Hôm nay đi đâu? Không biết. Anh họ bảo: Thằng này Bôn thật. Trốn học mà để bị nói. Đã thế lại còn không chịu quay bài. Anh dạy em, biết, quay ngay. Chả thằng nào là không biết quay cả. Lại một điệp khúc. Tung hứng nhau bằng mấy món từ đã cũ. Lát sau, bác vào. Kéo ghế ngồi xuống đầu bàn. Anh chị họ hơi cúi đầu ăn phía đối diện với bạn, làm khán giả bất đắt dĩ. Ngôn từ không có gì mới. Sự im lặng cũng rưa rứa. Kết luận: Con hứa với bác gì nào? Chị út mớm: Lần sau cháu không thế nữa, hứa đi. Im lặng. Kệ cha sự im lặng của bạn có ý nghĩa gì, với người khác, nó tương đương đồng ý. Anh họ bảo chị út và bạn: Chủ nhật bận gì không, anh đưa hai đứa đi mua sắm. Em đủ rồi. Ê. Đồ của chú toàn thứ lởm khởm quá đát. Hơi bị xịn, tiền triệu đấy. Á. Thế thì anh không dám. Ừ, đúng rồi, con dẫn các em đi mua… Sáng nay bạn mặc cái quần bò ông anh cho, khá vừa. Rồi ngồi ở giường. Bạn muốn về nhà viết quá. Tụi bạn rủ đi đá bóng lúc mười rưỡi nhưng không thú lắm, người đang mệt. Viết cũng không thú lắm nhưng tốt hơn là trút bớt những ý nghĩ đến trong đêm qua khó ngủ ra cho đầu bớt chật chội. Để chúng lúc nhúc, lên men khá khó chịu. Hôm qua nghĩ cái gì nhỉ? Đã nhủ cố nhớ còn viết mà chúng lại còn thích chơi trò ú tim. Đã nhủ viết lại sẽ nhạt đi nhưng dù sao thì cũng nên viết. Cố tìm lí do cho có lí do chứ có khi chả có lí do gì cũng thôi thúc phải viết. Rồi ráp nối thành một câu chuyện hay một cái gì đó. Chà. Hôm nay lại bị “cấm túc” thế này. Nhưng mà chắc là ra được thôi. Ngồi đi. Bác lên nhắc lại bài học thuộc lòng luân lí. Hãy để bác nói, đôi khi nói là một cách giải toả tốt. Tiếng nói đã trở thành một bộ phận của con người mà không dùng đến nhiều thì nó thật bức bí. Căn nhà hơi lạnh, hơi quạnh quẽ. Bác cứ nói đi, bạn là một thính giả trung thành và biết điều. Bạn vừa nghe vừa kiểm kê lại những ý nghĩ hôm qua… Quả thực bạn đang đấu tranh với cái gì? Tham nhũng? Khủng bố? Bạo hành? Lộng quyền? Lề thói? Không! Mà chả ai hơi đâu mà lo xử lí bạn, kẻ vô dụng, nếu bạn quả thực đang làm điều ấy. Hơn nữa, họ không thông minh đến thế đâu. Đơn giản bạn chỉ viết ra cái cảm giác và sự xoay xở với đời sống quanh bạn. Nó chứa đựng nhiều trạng thái, giai đoạn, nhiều cuộc đấu tranh đủ loại. Và cuộc đấu tranh hiện tại của bạn là với chính những người thân. Cuộc đấu tranh mà một bên là những người ban phát, phán xét. Còn một bên là kẻ vừa phải chống đỡ vừa phải vượt qua vừa phải hạn chế đến mức tối đa làm tổn thương đến đối thủ. Bạn thử phân tích kỹ hơn sự lạc lõng của mình trong thế giới này. Bạn là con dơi không phải chim không phải thú mà lại là cả hai? Không chắc, quanh bạn còn nhiều phe hơn thế. Giữa thế giới tân kỳ này, bạn biết gì? Để dễ dàng có một công việc kiếm kha khá? Vi tính, ngoại ngữ của bạn làng nhàng. Để là một người am hiểu nghệ thuật, biết đàn hát vẽ vời? Bạn chỉ đọc vài trăm cuốn truyện, bập bẹ đánh được bài sòn sòn sòn đô sòn, và không biết đánh bóng một quả táo… Bạn chỉ có bản năng. Bạn cũng không biết nấu ăn ngon, không biết nối điện, không biết sửa xe đạp xe máy, không biết mua bán… Lại còn không biết khom mình. Bạn chỉ biết mỗi đá bóng được khen hay và làm thơ như một thiên tài. Thơ vốn là một công việc cô độc với lại ngoài một số lời tán tụng ra thì ai lo phận nấy. Thêm nữa, chưa mấy ai biết đến bạn. Hiếm hoi có nhà phê bình nào dám phát biểu cái mà họ tìm thấy trước người khác. Cũng có thể họ không tìm thấy. Đôi lúc bạn nhận được một vài sự coi trọng về nghệ thuật. Đó là một niềm an ủi. Nhưng bạn luôn có cảm giác mình chẳng phải là nghệ sỹ. Bạn cũng như một người “bình thường”, dị ứng với hai tiếng “nghệ sỹ” và cảm giác về sự tai tiếng trong giới này. Bạn biết đó chỉ là một cảm giác, một quan niệm truyền khẩu chung chung. Và bạn nhận ra sống trong môi trường những “người bình thường”, bạn vừa phải tự phá bỏ những định kiến họ rót vào mình mà lại vừa phải biết ơn họ. Vừa phải khao khát một ngày họ cũng phá bỏ chúng để chung sống trong một tầm nhận thức khách quan và lành mạnh hơn. Vậy thôi, bạn sống bình thường. Nhưng bạn lại không đủ thời gian lưu tâm đến những công việc bình thường. Và bạn lại mặc cảm. Để không kiêu hãnh, khinh bỉ và xa lánh thì bạn phải mặc cảm. Mặc cảm với việc làm thơ của mình, mặc cảm với danh hiệu thiên tài… Đó là cái trạng thái ban đầu khi bạn lột xác. Những hỗn mang bao trùm lấy bạn, thách thức bạn. Dần dà thì bạn cũng dung hoà được một phần. Không quá kiêu hãnh mà cũng không chìm sâu vào mặc cảm. Làng nhàng. Và lạnh lẽo. Và chờ nắng ấm. Đó là lúc bạn xác định được cuộc chiến, cuộc chơi. Đây là một thử thách nữa. Bác bạn là đối thủ, là cửa ải đáng gờm nhất. Là người làm bạn mệt nhất nhưng cũng là người bạn muốn thôi mệt nhất. Bạn thường nhớ đến một câu trong truyện “Muối của rừng” của Nguyễn Huy Thiệp mà bạn sẽ tìm cuốn truyện để trích cho chính xác: “Ông Diểu tức giận giương súng. Hành động hy sinh thân mình của con khỉ cái làm ông căm ghét. Đồ gian dối, mày chứng minh tấm lòng cao thượng hệt như một bà trưởng giả! Sự tan rã đạo đức bắt đầu từ những tấn bi kịch thế này, lừa ông sao được?” Tất nhiên, chỉ có một số điểm tương đồng. Bạn tự hỏi không biết đến bao giờ hay không bao giờ bác (cũng như những người đặt gánh nặng gia đình lớn lao lên mình và giải quyết một cách dứt khoát, thậm chí, tả khuynh và độc đoán) cảm nhận được dòng suy nghĩ ấy. Ở đây, bạn thấy bệnh tinh thần của bác còn nặng hơn của bạn. Mọi người biết ơn bác nhưng sẽ khó ai có thể chia sẻ được với bác. Chỉ có một cách giải quyết thôi, vứt bớt những gánh nặng vô hình đi. Bác thích gánh nặng của sự hy sinh này chứ? Không, tất nhiên là không rồi, có ai thích mệt đâu. Vậy thì thuyết phục bác lần nữa nhé. Thế bác đi du lịch, đóng cửa hàng lại, mặc kệ con cháu một thời gian. Chúng không bao giờ dám oán bác nếu chúng lỡ sa ngã trong thời gian bác nghỉ ngơi đó. Ông bà thì đã có người giúp việc và con cháu khác nữa. Ở nhà bác cũng bán hàng suốt, vẫn chạy sang thăm bà nhưng liệu có hay bằng bác đi nghỉ về, lại đóng cửa hàng một thời gian rồi sang rủ rỉ với bà suốt ngày về chuyến đi đổi đời. Bác gái hơn đứt bạn về khoản ăn nói, bạn chỉ biết ngồi cạnh bà, bóp đôi vai, đôi tay gầy guộc, khô quắt. Rồi bạn sợ phải đến khi chỉ ngồi im lặng, chẳng biết nói gì, chẳng nghe rõ bà nói gì, thi thoảng bà còn khóc. Và bạn lại mặc cảm về sự vô dụng và vô cảm của mình, và lảng tránh. Bác đi chứ? Không! Bác còn nhiều lí do lắm. Bác không thoát được ra đâu. Nếu không có một lực đẩy cực lớn. Nếu không có một sự đổi mới quan niệm cũng như mức sống lớn lao trong xã hội. Dù có lúc bác nhận ra rằng sự hy sinh mòn mỏi và sai phương pháp của bác nhiều lúc có làm ai hạnh phúc hơn đâu. Mọi người còn lo cho bác nữa. Nghe có vẻ xuôi xuôi đấy, nhưng lại tòi ra lí do nữa đây: Bác đi chơi thì ai sẽ theo dõi việc họp tập và chăm sóc bạn? Ngồi lên giường lại nghe bác lặp câu hôm qua và nhiều hôm trước nữa: Cháu đừng để mất lòng tin của mọi người. Thật ra, có gì để mất đâu. Đã ai thực sự đặt lòng tin vào bạn đâu. Bạn nói cho bạn vài năm tự quyết, tự tìm tòi rồi bạn sẽ không ăn bám nữa. Chả ai tin bạn cả. Họ nhìn vào sự bỏ học, sự dậy muộn, sự vụng về, lờ đờ trong nhà của bạn. Và họ nhìn bạn thương hại: Đừng mơ. Bạn bảo bạn không học được ở trường, bạn vừa không hứng thú tí ti vừa đau mắt đau đầu. Họ nhìn vào sự lên mạng, sự viết, sự đọc truyện, sự đá bóng của bạn. Và họ nhìn bạn bắt vở: Không học được, mệt mỏi sao còn viết, còn đá bóng được. Lại còn hăng nữa chứ. Họ đôi lúc khuyến khích bạn đi chơi cho khuây khoả. Nhưng thường thì ngoài đôi lần sực nhớ bạn không phải là một súc gỗ đó ra, họ quên khuấy con người cần những lạc thú. Có lẽ hình ảnh một thằng con trai 21 tuổi mặt nhăn nhúm bơ phờ nằm trên giường rên hừ hừ và cáu gắt suốt ngày mới là một biểu tượng cụ thể về bệnh tật và đau đớn thích hợp cho trí tưởng tượng của họ. Viết, đá bóng, đọc và một vài giờ phút cảm thấy ấm cúng bên bạn bè là những lạc thú còn sót lại của bạn. Nó giúp bạn có một trạng thái cân bằng tương đối. Mặc dù những cơn đau càng ngày càng ra sức ngăn cản chúng. Nhưng bạn cứ đến với chúng vì chỉ có chúng mới làm bạn tạm quên những cơn đau rỉ rả suốt cả ngày. Bác sẽ không biết buổi chiều hôm qua, sau khi đá bóng, ra vòi nước táp những luồng nước máy lên mặt, vuốt lên đầu; lấy nước trong xô nước chè thua độ vừa tan hết thanh đá to tướng phả lên mặt lần nữa; rồi phóng xe trên đường, bạn có một cảm giác sảng khoái hiếm hoi. Đầu và da mặt bạn mát lạnh. Người ngưng đau. Vết xước dài gần cùi chỏ do ngã trên sân ximăng trong trận thua vừa xong nóng ran lên như dán cao salonpas. Khá thú. Cổ họng hơi nghẹn và lồng ngực hơi rỗng. Nhưng như thế đã là tốt lắm rồi. Bạn tận hưởng nó vì biết nó sẽ qua đi rất nhanh. Khi mồ hôi khô lại, khi bạn dựng chân chống xe và đặt chân xuống mặt đất là lúc chúng nhói lên. Và tiếp tục đùa cợt với bạn trong màn đêm. Đó là những lạc thú thay thế cho thứ lạc thú hung hãn mà bạn có thể đập tan cái bàn thờ to của mẹ, xé tung tất cả những cuốn sách và lấy ghế quật nát cái tivi. Mọi người bảo bạn hiền lành. Đúng mà cũng không đúng. Bạn có thể côn đồ hơn bất cứ thằng côn đồ nào. Có thể chửi bậy, làm bậy bậy hơn bất cứ kẻ thô bỉ nào. Và đôi lúc bạn muốn thế chứ, để thoát khỏi trạng thái dồn nén. Nhưng bạn nghĩ đó không phải là bản lĩnh của thằng đàn ông. Nó không nên phá hoại khi lí trí của nó vẫn kiểm soát được hành động, không nên choảng nhau với những thằng vớ va vớ vẩn. Đôi lúc bạn nghĩ suy tưởng thế có AQ không, có vô nghĩa hơn không. Khi mà sự chịu đựng ấy khiến họ tiếp tục công cuộc dạy dỗ để bạn trở thành một thằng đàn ông mà “con gái nó không coi thường”. Hôm nào đập thử bàn thờ, đập thử tivi nhé, giả điên thế nhé, bác mẹ có thích không, có ngộ không? Bác không biết cái sân bóng bạn đến nó dễ chịu đâu. Nó hình chữ nhật. Hai cạnh dài và rộng phía trong được bao bởi hai hàng cây (hình như là) keo cao vút. Phía sau hai hàng cây là một lùm lau lách um tùm như rừng. Trú ngụ trong ấy là đàn cò. Có đến hàng trăm con. Thi thoảng chúng bay rợp trời. Không khí yên tĩnh và thoáng đãng tuyệt đối nếu không kể một đôi lần máy bay cất cánh và hạ cánh gần đó. Có những lúc tổ chim bị gió thổi xuống. Không có chim non ở trong. Chúng là những kiệt tác. Như những chiếc giỏ bện rơm, xơ lá hình trái tim. Lại còn có cả một cái quai vòng qua miệng giỏ, chắc để móc vào cành cây. Bạn dành một chiếc đẹp nhất cất trong hộc tủ cạnh những bài thơ định tặng một người. Hay là hai gì đó. Nhưng thôi. Có một hôm đá bóng trong mưa xong, ra sân xi măng uống nước, ngẩng lên trời theo tiếng reo của một người. Một cái cầu vồng bắc ngang hai hàng cây. Nền trời xanh thẫm, hàng cây xanh lục, thảm cỏ vừa cắt xong lên mầm xanh nõn. Êm dịu và hoang vắng. Như đứng từ ngoài nhìn vào một bức tranh. Bạn chợt muốn có cái máy ảnh bên cạnh để chụp. Rồi lại thôi, vào ảnh chắc sẽ không đẹp. Ở trước cửa hiệu thuốc cạnh nhà, có một cây hoa sữa cưa nhánh gần gốc. Từ chỗ bị cưa cụt, nảy lên những mầm xanh bụ bẫm và nõn nà. Rất độc lập. Bạn lại muốn lưu lại. Cứ nấn ná. Rồi thì mấy hôm sau ngó qua, ai đã vặt hoặc cắt trụi mất rồi. Chả hiểu họ làm thế để làm gì. Ngứa tay hái chơi? Không muốn nó mọc chỗ đó hút chất của cây to? Hay đem trồng nơi khác? Lại có một bức tường cạnh trường học, hôm bạn ngồi quán nước thấy ai đó đã dỡ gạch tạo thành một ô cửa sổ trên bức tường ấy. Trơ ra một khoảng trống nhìn xuyên qua thấy một khu vườn rồi chếch ra cả ngoài con đường nhựa lở loét. Cũng chẳng biết sẽ chụp không. Cơ bản là không muốn lắm. Những cái đó làm bạn dịu lại, nhẹ đi. Nó lí giải cho cảm giác còn háo hức đi một chặng đường hơn chục cây số để chạy nhảy một chút, uống nước, thi thoảng ăn thịt chó, rồi về. Rồi đau và chấp nhận đau. Bất cứ thằng con trai nào cũng đầy máu nóng. Nó không bắt nạt được đứa mạnh thì nó bắt nạt đứa yếu hơn. Không kiếm được đứa yếu hơn thì nó bắt nạt con gái. Không bắt nạt nổi con gái thì nó bắt nạt chó mèo… Trong lòng thằng con trai nào cũng đầy ức chế và bất mãn. Nhưng tuỳ cách xử lí mà khối tích tụ ấy tiêu hao đi hay không. Vận động, đọc sách và làm việc theo sở thích khiến thằng con trai bớt côn đồ. Nhưng như thế chưa đủ. Dù bạn có viết bao nhiêu chăng nữa, có gặp thêm bao nhiêu người chăng nữa thì độc giả hay những người tiếp xúc cuối cùng cũng khó hình dung ra thực chất bạn là ai. Mỗi người thường chỉ va chạm với một mảnh vỡ trong chiếc gương bạn. Và họ chỉ tìm và so sánh những gì phản chiếu chính họ. Không hy vọng một ngày họ tập hợp lại và ghép chung những ký ức. Không hy vọng những ký ức không bị xáo trộn hoặc nhầm lẫn. Mà những điều đó cũng chẳng làm bạn rầu lòng. Biết rõ bạn là cái gì để làm gì. Cuộc đời bạn có nhiều lần vỡ. Lần vỡ đầu tiên là hồi bạn chừng 6 tuổi, hạnh phúc với tuổi thơ. Một bữa cơm tối, bố mẹ cãi nhau, bố đập tan mâm cơm. Bạn vẫn nhớ khung cảnh đó. Khi ấy, mọi người ngồi ăn trước cửa, hóng gió. Nếu quay mặt ra ngoài cửa, bên phải là cây chanh và giàn thiên lý. Lần đầu tiên bạn thấy bố hung dữ. Sững sờ. Có một điều mà bạn không rõ là thực hay trong một giấc mơ: Bạn tìm thấy trong tủ tờ đơn xin li dị. Bạn như hiểu rất rõ mấy dòng chữ ấy. (Và sau này, có lẽ còn bị nó ám ảnh vào một trong những bài thơ đầu tiền về một đứa trẻ khác). Bạn vội lén lút mang sang đưa cho bác. Dưới tay bác, mọi việc đều được giải quyết đâu vào đấy. Không biết bác có nhớ chuyện này không. Rồi thì bạn vẫn hồn nhiên nhưng đó là một vết thương đầu đời trong tiềm thức mà những sự thể tiếp theo làm nhói lại. Nhìn bạn lặng lẽ, ít ai biết bạn có một tuổi thơ hiếu động và đầy kỷ niệm. Bạn tự hỏi bạn có phải là người cần nhiều lạc thú hơn mức bình thường. Không. Nhu cầu của bạn không cao. Có điều, bạn đã ngồi im rất lâu trong những năm cấp ba và đại học. Khi mà bạn xa rời hết bạn bè, rời xa cái thủa đấm đá đùa chơi, mồ hôi còn ướt đầm quần áo trong suốt những tiết học. Khi mà bạn rời xa căn nhà phía trước là con mương ăm ắp nước. Và các cửa sổ đều nhìn ra cánh đồng. Xanh. Xanh lắm. Hãy làm một chút miêu tả về âm thanh phố xá. Khi rời sân cỏ để về căn phòng tầng hai cách mặt đường chừng mười mét. Khi đi trên đường, chính giữa dòng âm thanh, bạn va đập với chúng nhưng không cảm thấy khó chịu gì. Đơn giản vì lúc đó cảm giác tự do, sổ lồng đang tràn ngập. Bạn hát hoặc tiếng động cơ của bạn át đi âm thanh phố phường bủa vây. Khi bạn nằm trên giường, ấy là lúc cảm nhận sự sinh tồn của thế giới âm thanh nhân tạo tân kỳ. Chúng nhan nhản và đầy bon chen. Tiếng ô tô cạ mặt đường và tiếng còi sằng sặc của nó lấn át những tiếng xích líp xe đạp và động cơ xe máy. Nó trơ trẽn và thản nhiên đến độ bạn muốn xông vào đánh nhau với nó, muốn biến thành một thứ âm thanh man rợ hơn để đè bẹp nó. Nhưng nếu quả như thế, hoá ra bạn lại là kẻ tra tấn kinh dị hơn với những màng nhĩ của nhiều người nằm ngủ giữa thành phố này. Bạn thúc thủ trước nó, bó tay trước nó. Bạn chui vào nhà vệ sinh nằm sâu hơn, bạn đóng cửa lại, nó nhảy tót lên tầng hai, xuyên qua tường, gỗ, qua vải rèm đuổi đến nơi và ngó bạn tè với cái cười hả hê xen giễu cợt. Thôi được, bạn chấp nhận chung sống với nó như chung sống với những cơn đau. Như bao người khác vẫn luôn chung sống với tiếng ồn và bụi bặm. Quả thực lâu lâu cũng thành quen. Không để ý đến thì nó cũng trở nên vô nghĩa. Thế là dường như nó cáu, nó kêu gào to hơn. Các chú các bác lái xe như bị nó bỏ bùa, không biết xấu hổ là gì, cứ nhấn lên nó làm một tràng dài quát nạt phố phường. Liên miên liên miên đục vào óc. Hết xe này đến xe kia khoe giọng hát của mình trong cuộc thi ngoài trời. Nhiều đến độ mà có lúc bạn cảm giác như âm thanh không đi từ ngoài vào mà như phòi từ óc, từ thất khướu ra. Chúng cộng hưởng với nhau và dùng sức rung của mình âm ỉ phá hoại nội tạng. Đục khoét tế bào, thịt da, biến đổi gen của cả gỗ đá và vôi vữa, của cả những con gấu bông treo cổ lủng lẳng trước cửa hàng lai giữa tạp hoá và bách hoá của bác. Sớm nay, thấy bạn (dùng chiến thuật) ngồi thừ trên giường. Bác gọi xuống ăn sáng mấy lần bạn cứ lờ đi. Đến lúc bác gắt: Bác bảo xuống ăn sáng có nghe không nhỉ! Rồi lên cầu thang, thì bạn mới cúi đầu lò dò bước xuống. Thế là bác xiêu lòng, bảo: Lần này bác cho về. Lần sau không thế nữa nhé. Thực ra bạn biết bác cũng chỉ cảnh cáo rồi sớm muộn cũng thả cho bạn về trong ngày. Nhưng bạn muốn về ngay. Để viết. Ăn sáng xong, bạn ra trông hàng giúp bác một chút trước khi về. Lúc ngồi rỗi thế này, các ý nghĩ tha hồ nhảy nhót trong đầu. Có một chị vào hỏi mua giấy gì gì đó, không nghe rõ, hỏi lại, à, giấy vệ sinh. Giấy vệ sinh ở đâu nhỉ, bác trai thì đang cạo râu hay làm gì đó trong nhà tắm. Bạn ngó vào đủ ngóc ngách của cửa hàng. Chị mặt nhàu đợi lâu nói: Thôi cảm ơn, sốt ruột. Rồi bỏ đi. Bạn lại cười một mình. Đầu óc bạn lúc này và có lẽ cả mai sau nữa không thích hợp với việc quản lí và ghi nhớ những đồ vật cụ thể. Bạn không đi trên mây bởi thế giới của những ý tưởng cũng rất đắt hàng. Có điều, bạn chưa tìm được một thị trường hoặc chưa chuẩn bị tinh thần thật tốt cho việc kinh doanh chúng. Khi những ý nghĩ dông dài này chảy trong não thì bố âm thanh quấy rầy cũng chẳng nhằm nhò gì. Bởi chúng còn huỷ hoại khiếp hơn cả âm thanh. Xe. Lúc nào cũng xe. Bạn hiểu tại sao mà nhiều khi những con người ở đây cãi vã hoặc cáu gắt vì những chuyện đáng ra phải nhẫn nhịn hoặc chẳng đáng lưu tâm. Bởi vì họ bị trò đầu độc âm ỉ của tên phố xá bẩn thỉu làm mụ mị phần nào. Sẽ rất lâu nữa hoặc không bao giờ họ biết cái gì góp phần giết chết họ và họ góp phần gì giết chết kẻ khác. Ôi! Những tiếng còi xe. Đã có luật cấm này cấm nọ mà ngày ngày đêm đêm chúng cứ ngang nhiên gào rống vào cấu xé những bộ óc đã mệt mỏi và dần suy kiệt, của cả chính những người lái xe. Đồng chí nào mai sau làm quản lí giao thông xin nhớ cho cái vụ này. Hôm nay là thứ bảy, chừng nửa tháng sau cái ngày tôi khóc. Vèo một cái. Nhanh thật. Trong khoảng thời gian ấy, tôi vẫn đến lớp, thỉnh thoảng nghỉ một tiết thấy không ai thông báo gì. Thế là sáng xách xe đi rồi lẻn về nhà ngủ hoặc viết. Hôm qua vệ tinh của bác lại đến báo cáo. Hoá ra bác bảo tôi nghiêm túc rồi, không phải theo dõi nữa. Nào ngờ cô bé kia thấy tôi vắng cả buổi liền cung cấp tin giật gân ngay. Lúc đó tôi không có nhà. Chả biết đường nào mà lần. Thế là bị phạt. Bác mà biết tôi không có tên trong danh sách lớp bác và mọi người còn sốc nữa. Thôi thì viết. Lại đánh một canh bạc nữa. Chả ai tin tôi cả. Chỉ tin dư luận. Tôi lại viết để tìm sự ủng hộ của dư luận. Thứ mà tôi hay bẻ bai. Nhớ lại cái lúc tôi khóc, nước mũi chảy tong tỏng xuống trang sách. Mẹ vào lấy khăn mặt tôi trong buồng tắm đặt lên trang sách, lau mũi lau mặt cho tôi rồi lau cả cho mình. Mẹ lại hỏi: Mẹ xin hai bác cho con về nhà nhé. Tôi im lặng. Chà, đây lại biến thành một cuộc thương lượng. Tôi hơi chờ xem mẹ có ngã giá cao hơn không. Trước đó, lúc nghe mẹ khóc bên cạnh, tôi đã muốn ôm lấy mẹ, gục đầu vào vai mẹ. Nhưng cưỡng lại. Tôi chưa làm thế bao giờ. Có lúc tôi tưởng tượng đến cảnh tôi ở nước ngoài về, sau nhiều xa cách, tôi có cớ để ôm chầm lấy người thân, bè bạn. Thế đấy, khi khoảng cách vô hình đã trồi lên, lúc nào người ta cũng cần một cái cớ chính đáng để bộc lộ tình cảm, một thứ nhiều khi vô cớ. Mới đó mà tôi đã định chơi trò đấu giá. Tôi im lặng suốt. Thế là mẹ lại hỏi: Mẹ xin hai bác cho con về nhà hai tuần nhé. Thất vọng, tụt giá rồi. Mẹ mua vé khách sạn cho con đi tập lại nhé. Vô nghĩa. Tôi định chờ mẹ bảo: Mẹ cho con thôi học nhé. Nhưng chờ đến bao giờ. Thôi thì tôi im lặng. Tôi thôi xúc động rồi. Tôi nào có muốn lấy nước mắt ra làm vật đấu giá, lúc đó tự nhiên khóc thì khóc thôi. Tự dưng mẹ lại ra giá. Rồi tự dưng tất thảy lại phá sản. Lát sau mẹ về. Tôi vẫn không nói lời nào… Và hôm sau tôi đốt. Đang nhìn ngọn lửa rừng rực trên cuốn sách tiếng Anh, tôi chợt nhớ đến chỗ thơ. Thế là trong đầu tôi loé lên ý nghĩ: Đốt! Tôi chạy lên nhà, mở tủ, lấy tập “Mầm sống” xuống. Cho từng tờ vào lửa. Này thì… những giọt lệ bay trong lòng vắng-hoa sữa vỡ vương hương đăng đắng… Này thì… ta tin em chẳng thể-yêu ta tẹo nào đâu… Này thì… nhìn sân trường đầy sỏi đá xi măng-thấy lòng cũng cỗi cằn như thế… Này thì… đời người là hoa hồng héo-chỉ còn xơ lá với gai mòn… Đốt tờ nào tôi đọc lướt qua tờ ấy. Rồi lửa bén nhanh quá, chẳng buồn đọc. Lúc ấy, mẹ sắp đi làm, mẹ xuống bếp thấy thế, mẹ bảo: Sao con lại đốt sách đi? Im lặng nhìn ngọn lửa. Tay tiếp tục thả giấy vào. Mẹ lật cuốn sách lên, nó được đổi tư thế, càng cháy tợn. Thấy cả thơ, mẹ bảo: Đừng đốt, để mẹ đọc. Tay cứ thả, tai cứ như điếc, miệng cứ như câm. Tôi đốt chút, chả hả hê gì. Nhưng thấy cũng hay hay. Chả làm gì được, mẹ đi làm kẻo muộn giờ. Tôi ngồi trên nền gạch, xé những trang thơ ra và đốt cho bằng hết. Cũng chẳng có gì lạ kỳ để tả. Như người ta đốt vàng mã thôi mà. Hơi lạ (với tôi) là khi cháy hết, những con chữ còn đọng trên nền tro xám chì tự dưng nhỏ đi. Rồi tôi đổ nước vào đống tro tàn. Chúng xèo xèo sền sệt. Tôi tống vào thùng rác. Cái nồi inox đen sì. Biết mà. Định bỏ đó, nghĩ thế nào lại lấy giẻ rửa bát ra cọ rồi ngâm nước. Không thích để người khác giải quyết hậu quả cho mình. Đốt xong thấy người hơi nhẹ. Chả mất gì cả. Cuốn sách thì vớ vẩn. Tập thơ thì đã gửi hết lên mạng rồi. Chỗ còn lại trong tủ thì không nỡ giết. Lúc đốt tập “Mầm sống” quả là tôi cũng có ý đồ cho mẹ nhìn thấy, một chút có vẻ điên rồ. Một kiểu hăm doạ của trẻ con. Tôi biết mình còn thích nhõng nhẽo. Nhưng mẹ thì lúc nào cũng bận. Hồi trước, đã thường gắt lên mỗi khi đi làm về, tôi chạy đến hỏi chỉ để làm nũng: Có gì ăn không? Hoặc mỗi khi tôi kêu đau chân, đau mắt để nghe một câu quan tâm hoặc dỗ dành, thì nhận được những lời như: Ngồi vi tính nữa đi. Đá bóng nữa đi. Tôi không đòi hỏi gì cả, tôi để tất cả tự do. Nhưng mọi người thì khác. Họ muốn và ép tôi sống theo cách của họ. Và bi kịch đó là bài học vỡ lòng cho kẻ viết nhiều hơn mức để chơi. Viết thế đủ chưa nhỉ. Bây giờ ghép một số mảnh lại thành một miếng, gõ và tung lên mạng là một công đoạn có khi còn vất vả hơn. Xin lỗi những ký ức còn bị giam trong não. Tớ không viết nữa. Ai bảo các cậu đi trốn hoặc chợt ùa ra nhiều quá. Tớ mệt rồi. … Định dừng viết thì lại có chuyện. Chiều nay bạn đi đá bóng với thằng em về. Cô giúp việc bảo “mẹ anh dặn vào bác, bác phải vào viện”. Tắm vù cái rồi đèo thằng em vào bác. Bạn bắt đầu tưởng tượng: Cuối cùng thì những cơn mệt tích tụ đã quật ngã bác? Hay bác biết bạn không có tên trong danh sách lớp. Và sốc trước một chuỗi ngày dối trá của đứa cháu? Bạn từng nghĩ đến chuyện này. Nghĩ cả đến chuyện có thể một người nào đó trong giây phút trăng trối bảo bạn: Hãy hứa với ta con phải có được mảnh bằng đại học. Lúc đó, bạn sẽ không hứa hoặc phải thất hứa. Hồi lễ mừng thọ ông bà nội, bạn được giao nhiệm vụ thay mặt các cháu phát biểu, bạn có hứa sẽ học tốt và nên người, không ăn bám nữa sau vài năm. Đôi lần, ông hoặc các bác gợi lại lời hứa đó trước việc bạn bảo lưu một năm. Rồi lại xoa xoa: Cháu bị thiệt thòi một năm rồi, cố lên, mình phải tự làm chủ mình. Khi ấy, bạn chỉ biết tìm đến trạng thái trống rỗng. Bạn không muốn cãi lại. Không biết thanh minh thế nào. Bạn đã nói là làm. Học tốt và nên người? Là một nhà thơ thiên tài và để có được danh hiệu ấy, bạn phải âm thầm nhẫn nhục trong nhiều năm, như thế đủ chưa? Bác gái nói “Bác chỉ cần cái danh tiếng. Bác không đòi hỏi ở cháu điều gì. Chỉ cần cháu làm rạng danh dòng họ là bác mãn nguyện”. Là một nhà thơ thiên tài như thế có là danh không? Và đủ chưa? Nếu chưa đủ bạn sẽ còn làm cái khác. Bạn còn phải sống dài dài. Mà chả cần vì họ nói bạn phải sống hay không. Nhưng cho bạn nghỉ tí đã. Và cho bạn thời gian để giúp họ nhìn thấy điều đó. Nhưng vì không thấy thì làm sao họ cho bạn thời gian được. Mà họ lại chẳng bao giờ dành thời gian để thấy. Lại phải chơi với cái thứ dư luận cục mịch và ù ì. Lại còn phải năn nỉ nó bằng sự kiên trì của mình… Theo dòng suy tưởng, bạn cảm giác, ở nhà bác, mọi người đang chờ bạn với những ánh nhìn đầy trách móc. Và đợi bạn có thể là một vài cái tát. Bạn sẽ nhận thôi. Lại lặng im thôi. Và cúi mặt mỉm cười với mình thôi. Có lẽ đó là một thời điểm mấu chốt để yên tâm ra đi. Như một kẻ tội đồ. Một kẻ lạc loài vô cảm. Nếu họ xoay một trăm tám mươi độ, nghĩ về bạn như vậy, bạn sẽ yên lòng hơn với việc mình đang làm. Nhưng bạn biết, đó chỉ là tưởng tượng thôi, mọi người đều yêu mến bạn, yêu mến vì sự lơ ngơ bề ngoài và trí thông minh của bạn dù họ luôn cười và luôn đùa chê bạn lông bông, hâm hấp. Nhưng sẽ có nhiều trách móc đấy, nếu quả thực bác vào viện là do bạn. Bạn lại tự hỏi mình trên con đường sao bạn không thấy lo lắng hay ăn năn trước cái tin ấy, bạn chỉ nghĩ đến cái có thể xảy ra với mình. Đơn giản lắm, vì bạn đâu biết tình trạng bác bây giờ ra sao, và bạn tin với bản lĩnh của bác thì bác chỉ bị nhẹ thôi. Mà chắc gì bác đã biết được chuyện gian dối của bạn. Dù gì thì các vệ tinh của bác cũng khó biết hoặc biết cũng khó nói. Có thể bác sẽ không biết cho tới khi đọc những dòng này. Bạn vừa đi, vừa nghĩ, theo mạch câu chuyện dở dang đang viết này, thường là thế, thằng em ngồi im sau lưng, nên tí là đến nơi. Hoá ra là chị út phải vào viện mổ ruột thừa. Cũng chẳng ngạc nhiên lắm. Cô giúp việc này mới đến nên thường nhầm lẫn. Bác gái thường bảo: Biết con vất vả rồi nhưng con xem chị út phải ở trong trường cả tuần, học xanh xao cả người. Hai chị em cùng phấn đấu. Ra trường bác khao to. Chị út là người bạn học lớp một với tôi. Chúng tôi cùng đi bộ đi học và cùng đi bộ về. Thế giới lúc đó thật yên bình, rộng lớn và luôn mới lạ. Tôi nhớ có lần đi học về, rủ chị từ Thanh Xuân vào Hà Đông ăn giỗ. Hôm đó trời mưa to vừa tạnh. Hai đứa rẽ vào công viên ở đầu cầu chơi cầu trượt. Tôi ngã vào vũng nước ướt hết quần. Đường phố trũng nên ngập nước như mặt sông, lội nước rất thú. Bỗng chị bị tuột mất dép. Chúng tôi mò mãi không thấy. Người lớn thì thật xa lạ. Thế rồi chưa đến nơi đã lủi thủi đi về. Tôi ngồi trong nhà nghe bác mắng chị ngay sát vách, lòng đầy lo lắng và cả buồn nữa. Chúng tôi chỉ đi chơi thôi mà. Có làm gì xấu, có làm gì ác đâu. Lần khác, chúng tôi lại vào nhà ông bà ngoại tôi ở Hà Đông. Tôi có một người chị họ ngoại nữa, cũng trạc tuổi chúng tôi. Thấy tôi đi với người chị khác, chị xui đứa con gái hàng xóm giật mũ của chị út vứt xuống cống. Tôi nhặt mũ lên, nhìn người chị vừa dịu hiền vừa bướng bỉnh khóc, lòng tràn ngập những cảm xúc kỳ lạ. Vừa tức giận vừa thương xót vừa không hiểu tại sao. Vừa muốn mắng cho đứa con gái và người chị họ ngoại vừa thừ người ra. Bây giờ thì chúng tôi sống trong một thế giới khác. Trước thì tháng gặp một hai lần. Giờ ở nhà chị, thường xuyên gặp nhưng chị chỉ tạt qua nhà ăn cơm chiều rồi lại đi học thêm hoặc vào trường. Ở nhà bác, chị cả khá chiều chuộng, anh họ đá cùng đội bóng, chị út hay gọi thân mật là “thằng lợn này” nên tôi nhiều khi thấy ấm cúng và thoải mái. Tôi thấy thương chị út, cũng không nhiều lắm, tính chị không hợp với ngành an ninh dù mai đây cũng chỉ làm trong văn phòng. Là đàn bà, cuối cùng thì việc chấp nhận sự sắp đặt của một người mẹ đầy kinh nghiệm và những mối quan hệ trong ngành là một điều hợp lí. Chỉ khổ chị sức yếu, suốt ngày ốm đau mà phải học tập liên miên. Cũng may chị có nhiều bạn, tôi cũng gặp vài người, bạn tốt. Ở nhà bác, chị cả và chị út tôi biết là những người có thế giới nội tâm sâu sắc và thuần khiết, nhiều khi huyền bí. Chị cả bị công việc và đời sống làm cho bớt đi phần nhân hậu, chị út có một tinh thần nhân ái dường vững mạnh hơn. Cái đó sẽ làm chị gặp nhiều gian nan trong cái nghề này. Nhưng rồi sẽ được nhiều người yêu quí. Mẹ chị cũng đã từng như vậy. Bây giờ thì buôn bán nhiều, lo nhiều hơn, xã hội thực dụng hơn nên hơi khác. Phù! Chị đã mổ xong, còn yếu nhưng có vẻ ổn rồi. Tôi và thằng em lại về. Đêm. Phố phường lành lạnh, đã sạch hơn trước. Trên Hồ Gươm lúc này chắc đang có lễ hội du lịch tưng bừng. Vừa rồi đi đá bóng với thằng em về qua bị tắc mãi ở đó. Những trận bóng và bác bấm huyệt gần nhà làm tôi thấy khoẻ hơn. Dù đó là hai yếu tố mâu thuẫn. Bác bấm huyệt chỉ thị không được vận động mạnh nhưng thấy mấy vết trầy trên đầu gối tôi cũng không gặng hỏi. Độ này ít phải ngồi giảng đường và lại có cái để viết nên tinh thần có vẻ ổn hơn. Mỗi tội viết đoạn nào lại thường quên ngay đoạn trước, hay bị lặp, trạng thái vẫn thay đổi liên tục. Anh họ trong bữa cơm hôm qua nói với bác trai: Bao giờ cưới chị xong, con mua vé để hai cụ đi xem phim với nhau. Kiếm tiền cuối cùng cũng để làm gì. Sea Games này nhà tôi cũng định đi xem với nhau. Cả những trận bóng ném thằng em thi đấu nữa. Mọi người bắt đầu thấy cần xích lại gần nhau và biết tận hưởng cuộc sống. Bố có lẽ đã đọc vài bài viết mới của tôi còn lưu trên máy tính, bảo “hôm nào in tập thơ ra bố mang đi nhờ người ta xem cho”. Vài lần trước, bố đưa giúp tôi, chỉ thấy phản ứng làng nhàng. Họ bảo có năng khiếu đấy, chỉ thế thôi. Tôi không cần những sự ban ơn bề trên của họ. Tôi chỉ cần mọi người tin tôi thêm một chút, một chút nữa thôi. Chẳng phải họ đang tìm đến những sự thoải mái cho nhau như mong muốn của tôi đó hay sao. Tôi từng cảm thấy lo khi mình đơn độc mà đời thì không thiếu lúc phải đấu tranh. Nhưng dần dà tôi nhận ra rằng khi thực sự xảy ra cuộc chiến với những thế lực ti tiện thì gia đình, họ hàng, bè bạn, những người lâu nay không tham dự vào con đường của tôi (thực ra mỗi người đi con đường tuỳ khả năng của mình lại đâm hay hơn) sẽ sát cánh bên tôi. Khi có một động lực, một sức đẩy lớn thì họ sẽ trở nên nhân ái và hùng mạnh. Và họ tìm thấy niềm hạnh phúc khi bảo vệ lẽ phải khi đã có người đi tiên phong. Tôi biết điều đó nên chưa bao giờ tôi khinh ghét họ. Hơi buồn chán là cứ phải đến lúc khó khăn, cứ phải đến lúc nguy nan, cứ phải đến lúc nước đến chân… Trong bữa cơm chủ nhật, bố mẹ tôi vừa vào thăm chị út xong, bảo chị còn xanh lắm. Học nhiều quá. Sức khoẻ yếu thì học thêm tại chức tiếng Trung với cả phấn đấu vào Đảng vội làm gì. Tôi nói: Cho con đi bệnh viện. Mẹ bảo: Sao? Tôi cười: Bệnh viện tâm thần ấy. Mẹ cười: Con tinh khôn lắm. Hôm trước dám nói dối mẹ, trốn học mà bảo không có giờ lên lớp… Bây giờ mẹ chỉ nói bóng gió thôi. Chứ trước đây thì um nhà rồi. Cái bệnh của tôi bố mẹ đã hết thuốc chữa. Căn bản cũng xuôi xuôi sau khi đọc một số cái tôi đưa. Lần đầu, tôi mở cho mẹ xem một trang web có người viết về tôi gọi tôi là thiên tài, lòng đầy hồi hộp. Đầu tiên mẹ hỏi: Con tự viết à? Tôi chỉ cho mẹ xem tên người viết ở cuối bài. Mẹ xem xong bảo: Đây là trang hài hước à? Đôi lần tôi nửa đùa nửa thật: Con đứng trong 5 nhà thơ Việt Nam hay nhất. Mẹ bảo: Chả khiêm tốn tí nào. Hoặc: Con chỉ hoang tưởng. Mưa dầm thấm lâu, với lại cộng cả bệnh đau của tôi, mẹ bớt nặng lời. Bố thì ít khen ngợi con cái nhưng một hôm khách đến ăn cơm, mọi người nói chuyện về tôi, tôi ngồi trên tầng nghe loáng thoáng bố ở tầng dưới nói: …nhưng phải nói là nó dám khẳng định mình viết hay. Hôm trước em đọc ở một tờ báo có nói… Nói chung là bố mẹ hơi xuôi xuôi thôi, còn họ vẫn chưa thay đổi quan niệm mảnh bằng đại học không thể không có. Trong nhà, tôi đã trở thành một kẻ bất trị. Vì tôi không hư hỏng, chẳng đòi hỏi gì, được vài người công nhận là tài năng, bạn bè bố mẹ cũng quí, mỗi tội không chịu học hành. Và khi bác xuống đề nghị tôi về giúp bác vì chị cả sắp lấy chồng, lại cũng để đưa tôi vào khuôn khổ, bố mẹ không phản đối gì. Vì thế mà bên cạnh việc muốn đổi gió và tập điều độ, tôi hơi bực, tôi đi. Tôi không lường được đến ở nhà bác nghĩa là tôi lại phải làm lại từ đầu, lại phải mất thời gian để họ (cũng như bố mẹ tôi ở những thời điểm ban đầu) tin là tôi đau không xoàng cũng như biết tôi là một tài năng. Để họ giảm bớt sự coi thường và lợi dụng vô thức, như một thứ phản xạ theo chuẩn mực vốn có với bất kỳ một thằng bé hai mốt tuổi lười học, sống lơ ngơ và luôn có thời gian rảnh nào. Nói đây là cuộc chiến thì to tát quá. Nhưng đây là một trận bóng. Bố mẹ dắt bóng nhưng không lừa qua được tôi. Nhưng lại không muốn mất bóng nên chuyền sang cho bác. Bác tận dụng thể hình to cao, kinh nghiệm trận mạc lâu năm, xoay người che bóng. Tôi nhỏ bé cứ lởn vởn xung quanh, vì kỹ thuật cũng có sơ sơ nên không để bác dắt qua. Có điều bác che bóng khéo quá, cứ câu giờ cho đến hết trận đấu thì thôi. Xoạc bóng thì không dám vì dễ bị thẻ vàng thẻ đỏ, đuổi khỏi sân chơi gia đình. Về phía bác, tiếp nhận bệnh nhân tôi chuyển viện với vẻ đầy tự tin. Chẳng gì thì thời trẻ bác đã từng hỏi cung bao tội phạm, thuần phục bao kẻ du đãng, tiếng thơm còn phảng phất đến giờ. Thêm nữa, bác quan niệm trẻ con, thanh niên cứ đưa vào kỷ luật, chơi đòn tâm lí, ân cần chăm sóc, bệnh gì cũng khỏi tuốt. Kết quả đợt điều trị này chưa biết ra sao. Hơi lo cho bác vì ca này khá nặng. Chắc bác chưa chữa cho thi sỹ bao giờ. Cái bệnh thơ nó loạn lắm. Mà bác thì dùng toàn công thức. Bây giờ bác đang trăm mối lo. Con gái cả sắp lấy chồng, con gái út mổ ruột thừa còn nằm viện, chuẩn bị hàng bán ngày 20-11… Lại còn thằng cháu ngỗ ngược quỉ quái đội lốt trẻ em mắc những bệnh vô phương cứu chữa vì có phải bệnh đâu. Mẹ thì độ này da sạm đi. Dường trong mẹ luôn có khao khát về danh tiếng, với công việc mẹ lại đầy trách nhiệm nên mẹ luôn phải cố quá sức mình. Thật ra sự thể có cái gì đâu, mọi người lo quá làm khổ nhau. Để bạn yên và bạn có thể giúp họ rất nhiều mỗi khi bạn có thời gian bên họ. Bạn có thể tìm hiểu và tư vấn cho bác nên bán hàng gì, giúp gia đình tìm một tráng thái cân bằng. Và danh tiếng thì không có mới buồn cười. Nhưng những áp lực dai dẳng khiến bạn đâm bệnh. Chả nghĩ nhiều cho ai được. Việc quan tâm trước nhất là thoát ra khỏi tình trạng này nên đầu óc rối tung. Dường càng thương, càng suy nghĩ về chuyện mệt mỏi của bác, của mẹ, của bố, của thằng em… càng đau nữa, càng bệnh nữa. Dường mọi người đều liên hệ với nhau bằng những sợi dây tình cảm vô hình. Đó cũng là một thứ trói buộc. Khi mà ai ai cũng giật thì chúng xoắn lại, gỡ mãi không ra. Vừa gỡ xong mối này lại rối mối kia. Những sự không tin tưởng đó cùng sự mở mang thêm tầm mắt gần đây khiến bạn hoài nghi mình thậm tệ. Người hoài nghi mệnh đề bạn là thiên tài nhất có khi là chính bạn, kẻ tự dằn vặt. Người ngoài chỉ tin, thờ ơ hoặc chế giễu. Họ không trăn trở. Vì bạn có là thiên tài (thơ) hay không, với họ, không quan trọng. Họ không phải thiên tài, và họ cho rằng thiên tài (thơ) của chả làm nên được cái gì, thế là họ không cần quá bận tâm đến điều đó. Căn bản vì các dòng suy nghĩ cứ chảy nên bạn hay quên. Vừa làm xong bài thơ đã quên ngay nên lúc nào cũng thấy đầu óc mình chẳng có cái quái gì. Thế thì là thiên tài thế nào được. Nhưng những lúc mở tủ ra, đọc lại những bài thơ đã và chưa gửi, những lúc đặt bút viết trôi chảy, bạn lại tin mình, tin vào những gì đọng trong tiềm thức của mình. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có thời gian mở tủ đọc lại. Hoặc khi thất vọng về mình, chẳng còn tâm trí đâu nhớ ra nên mở tủ đọc lại. Hoặc mở tủ đọc lại thì dễ lại đâm chán đời, bất mãn. Tội bác quá, bệnh nhân này quả khó chữa. Vì nó lại muốn chữa cho chính bác sỹ. Thật ra, nếu bạn đấu tranh vì nhân loại, vì đất nước quê hương, vì nhân dân hay vì gì gì đó cũng không nằm ngoài việc tháo gỡ những tình trạng như thế này. Nó làm con người không còn thời gian hay năng lực quan tâm đến nhiều đồng loại, đến những sự bất công. Và càng cô độc vì không được hiểu, con người ta càng dễ ích kỷ. Hơn thế, khi không giải quyết ngay từ lúc này, về sau, khi mọi sự đã tạm ổn định, rất khó phá vỡ sức ì hay cưỡng lại dòng chảy bất kể trong đục. Và thế là thế hệ sau lại phải gánh những tàn tích. Lại buồn, lại khổ nhiều hơn cần thiết. Mà đời người thì có mấy đâu. Mà cuộc sống thì không thiếu những điều tươi đẹp để tận hưởng. Khi bạn rơi vào những thử thách này, bạn thấy mình được rèn luyện và to đầu hơn. Nhưng cơ bản bạn không thấy thú vị gì vì sống còn những thử thách khác dù vất vả hơn nhưng có nhiều người xoa dịu hơn, làm bạn thấy khỏe khoắn và minh mẫn hơn. Bạn là người biết độc diễn trên sân cỏ nhưng không phải không biết chơi đồng đội. Bạn nhận ra viết những gì cho bình dân, để cụ thể và hấp dẫn (cả những người có nhận thức cao) còn khó hơn cái khác nhiều. Cái khác ở đây cứ để mập mờ như vậy vì khó định nghĩa. Nếu họ chưa đạt đến tầm cao, chả nhẽ cứ bỏ mặc họ mà đi một mình. Đi một mình được đã đành nhưng mấy ai không ăn bám vào bình dân. Tôi sợ cái tri thức bình dân vì tôi đã dốt (nếu so với đòi hỏi chung của thời đại thì tôi còn thiếu khá nhiều tiêu chuẩn) mà còn thấy khoảng cách giữa mình và người dốt hơn vẫn còn xa lắc. Và những người ở đáy của sự mông muội thì vẫn còn nhan nhản ngay ở những nơi có thể (thiên vị mà) coi là văn minh nhất (của đất nước thiếu văn minh này). Cũng vì sợ điều đó mà tôi muốn bình dân là một cái mặt bằng được nâng cấp hơn. Sự khập khiễng ấy thường làm đẹp cho nghệ thuật miêu tả chúng chứ không phải cho đời sống của những nhân tố khập khiễng đó. Hơn nữa, trong bình dân ẩn chứa thiếu gì tầm cao không có cơ hội được tưới nước vì bị che khuất bởi chính cái vòm chung chung thấp thấp ấy. Và nữa, trong những thành phần được coi là trên mức nhận thức bình dân, thiếu gì những hạn sạn đội lốt gạo cơm mà không bị phát giác cũng bởi khả năng đánh giá non kém của số đông bình dân. Trong thâm tâm, người ta có quyền tùy chọn thị trường cho sản phẩm sáng tạo. Thay vì bắt chước cá tính của một số người: “Tôi viết chỉ để phục vụ tôi”. Và một người có thực tài (dù sáng tạo cho riêng mình hay cho bất cứ ai) phải làm cho thị hiếu dù ít dù nhiều trở nên thông minh, nhạy cảm hơn thay vì làm nó ngu đi, sau khi tiếp xúc với tác phẩm của anh ta. Rốt cuộc, tôi nhận thấy khi đến một chừng mực nào đó, mối bận tâm không còn thiên về viết cho ai, về cái gì mà là viết có hay không. Khi đã hay thì chắc chắn nó sẽ cho ai đó và vì cái gì đó. Trọng tâm lại chuyển sang câu hỏi: Mình viết có hay không? …
<bài viết được chỉnh sửa lúc 31.05.2006 12:52:41 bởi Ngọc Lý >
|