Theo www.lutraquan.com

Xưa kia người ta quan niệm uống trà, thưởng thức trà là dành cho những ông tú, ông cử, ông đồ, dành cho nhà văn, nhà thơ, dành cho quan chức cao cấp, dành cho những người nhàn nhã.

Uống trà không đơn thuần là để giải khát mà ngày xưa người ta quan niệm uống trà là để tu tâm, dưỡng tính, tâm hồn rộng mở trong sáng hơn - đạo đức trong sáng hơn, trông rộng nhìn cao hơn xa hơn... uống trà để tâm trí được minh mẫn, sáng suốt, sảng khoái hơn. Do đó uống trà để học bài, làm bài, viết văn, làm thơ, để nghiên cứu, tụng kinh niệm Phật tốt hơn. Uống trà còn là cái thú rất thanh lịch, thanh tao, thanh nhã và rất thanh tao.

Họ vừa ngồi uống trà vừa thưởng nguyệt ngắm hoa. Vừa uống trà vừa xem hoa quỳnh nở vừa chờ trăng lên. Vừa uống trà vừa làm thơ, vịnh thơ, bình thơ... Vừa uống trà vừa nói chuyện (truyện Tấm Cám, truyện Lưu Bình, truyện Kiều,... ) để cho con cháu ngồi xung quanh nghe.

Người ta có thể uống trà độc ẩm (một người), nhị ẩm hoặc song ẩm (hai người), tam ẩm (ba người) và uống trà quần ẩm (uống nhiều người).

Người ta có thể uống trà trong trà gia, trong trà thất, uống ở quán, uống trong cung đình - miếu mạo trong ngày tiệc hội,...

Trà có thể uống vào sáng sớm, buổi trưa, buổi chiều và buổi tối đều được nhưng thú vị nhất và sảng khoái nhất là uống vào buổi tối để thưởng nguyệt, ngắm hoa để xem hoa quỳnh nở và để chờ trăng lên.

Văn hoá trà và nghệ thuật uống trà Việt là một bộ phận của nền văn hoá nói chung của dân tộc ra đã có cách đây hơn nghìn năm. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, văn hoá trà Việt đã mai một đi hầu như không còn nữa. Ngày nay hoà bình đã được lập lại, đất nước đã được thống nhất, non sông một dải, chúng ta mới có điều kiện để khôi phục và xây dựng lại văn hoá trà Việt Nam sao cho phù hợp với xu thế thời đại ngày nay.

Hướng tới văn hoá trà và nghệ thuật uống trà của người Việt Nam xưa và nay

Trước hết Lư Trà Quán nhà B6 Thanh Xuân Bắc xin trân trọng giới thiệu với các bạn trà như sau:

Lư Trà Quán được ra đời năm 1990 đến nay là 15 năm trên khoảnh đất bé cỏn con, dưới cầu thang gác chẳng vuông tròn, chiều dài khoảng 5m, chiều rộng trung bình là 1,7m; diện tích trước đây là hơn 8m2. Do đường phố được mở rộng nay diện tích chỉ còn 5m2. Bàn ghế đồ dùng chẳng có gì sang trọng, mà mang vẻ đơn sơ, mộc mạc. Khách đến uống trà còn ngồi bằng chiếu, bằng bàn ghế mộc do chính chủ quán đóng lấy,...

Vậy mà tính đến nay đã có gần 40 tờ báo đưa tin và giới thiệu, đài truyền hình Việt Nam đã hơn chục lần đưa tin và giới thiệu để bạn trà trong và ngoài nước biết đến. Đặc biệt là Đài truyền hình NHK Nhật Bản cũng đã phát sóng một chương trình nói về Lư Trà Quán ở nhà B6, Thanh Xuân Bắc.

Nếu các bạn đến uống trà mà không để ý thì không hiểu hết lý do tại sao Lư Trà Quán lại được đài truyền hình, các báo chí đưa tin nhiều đến như vậy. Nhưng chỉ để ý một chút thôi, bạn sẽ thấy Lư Trà Quán khác hẳn với những quán trà khác: Nhìn từ ngoài vào thì chính giữa có bồn chữ: Hoà, Kính, Thanh, Tĩnh được viết rất trang trọng. Và có lịch uống trà cũng ở giữa hơi chếch về phía bên trái của quán. Trên tường bên trái ở trên cao có ba chữ: Hoa, Tuyết, Nguyệt khá đẹp. Ở dưới có treo bảng đen to dùng làm bảng đối vui: về văn, sử, địa, thả thơ, bình thơ,...

Trên tường bên phải phía trên có ba chữ: Chân, Thiện, Mỹ khá đẹp, phía dưới là hai bức cuốn thư là hai bài thơ uống trà bằng chữ Hán, nhưng lại viết bằng chữ quốc ngữ và viết theo nghệ thuật thư pháp rất đẹp. Và một bài thơ cổ về uống trà được các cụ xưa rất ưa thích cũng được viết theo thư pháp, viết theo nghệ thuật, viết theo chữ thảo rất đẹp, mỗi chữ chỉ có một nét bút (khi viết không nhấc bút lên lần nào). Dưới nền đất có hai bếp than: một bếp để luộc chén, một bếp để đun nước sôi. Chủ quán và người phục vụ luôn vui vẻ và niềm nở với khách. Lư Trà Quán chỉ có trà, kẹo lạc, ít hạt dưa, hạt bí để ngồi nhâm nhi và vài ba bao thuốc lá, không có rượu, không có đề đóm, không có tú lơ khơ, không tá lả, không xổ số, không có cờ bạc...

Điều đó nói lên rằng Lư Trà Quán làm việc rất khoa học và rất văn hoá. Chính vì vậy, Lư Trà Quán đã được nhiều người yêu quý và mến mộ, báo chí truyền hình ca ngợi như vậy.

Tham khảo thêm về Văn hóa và nghệ thuật uống trà của người Trung Hoa xưa

Theo www.lutraquan.com


Căn cứ vào tài liệu sách vở ở Việt Nam hiện nay thì việc uống trà của người Trung Hoa đã có cách đây khoảng trên dưới 3000 năm.

Còn việc văn hóa trà và nghệ thuật uống trà của người Trung Hoa được bắt đầu phát triển (từ nhà Chu đến nhà Tần, nhà Hán)

Văn hóa trà và nghệ thuật uống trà của người Trung Hoa được phát triển mạnh từ đời nhà Tùy, nhà Đường về sau này được phát triển mạnh và rộng khắp đất nước.

- Người Trung Hoa coi việc văn hóa trà và nghệ thuật uống trà là một lạc thú cả về vật chất lẫn tinh thần.

- Người Trung Hoa còn nâng việc uống trà lên thành một thứ nghệ thuật khả ái, đạo vị và coi việc uống trà là một yếu tố cần thiết cuủa con người để vươn tới và hoàn thiện.

- Người Trung Hoa còn quan niệm trong cái dung tục của chuyện ái ân thì ẩm thực có sự trong sáng, thánh thiện của tình cảm, cái tế nhị của lối ứng xử, cái chuẩn mực của đạo đức; cái đẹp của nghệ thuật; cái cao siêu của tư tưởng, nó làm thức dậy trong con người những rung động về lòng nhân ái, về sự thanh lịch, sự tao nhã về tâm hồn, v.v….

- Người Trung Hoa coi văn hóa trà là một thứ nghệ thuật phi công thức. Do đó ở Trung Hoa không có trà đạo.

- Người Trung Hoa đã tìm thấy trong văn hoá có 2 tác dụng:

+ Tác dụng thứ nhất là cái thú tao nhã

+ Tác dụng thứ hai là để tăng cường sức khỏe, chữa trị, hạn chế được một số bệnh phát sinh và phát triển.

- Người Trung Hoa trước đây đã tổ chức hội trà, thi trà, bình phẩm trà từ cơ sở đến trung ương để tuyển chọn chè ngon, người sản xuất giỏi, chế biến giỏi, người sành trà nhất, thành lập viện bảo tàng, viện nghiên cứu về chè, v. v…

- Mới đây người Trung Quốc còn cho in ấn lại một số tác phẩm nói về chè nổi: Trà Kinh của Lục Vũ; Quản lý chè An huy của trịnh Vũ Đình; Trà Sư và trà Thoại, tác phẩm cổ nhất của Trung Quốc của Nhĩ Nhã 220 năm tr. CN.

Văn hóa trà Trung Hoa và nghệ thuật uống trà có tác dụng phát triển kinh tế và phát triển khoa học của đất nước

Muốn đạt được mục đích của văn hoá trà và nghệ thuật trà, và muốn thưởng thức hết hương vị của trà thì người ngồi uống trà phải thực hiện được bốn chữ: Hoà, Kính, Thanh, Tĩnh.

Vậy Hoà là gì? Hoà là tất cả mọi người đến uống trà phải hoà mình với nhau, hoà hợp với nhau và phải hoà đồng với nhau.

Khách phải hoà đồng với khách
Khách phải hoà đồng với chủ
Chủ phải hoà khách.

Người ngồi uống trà còn phải hoà với trời, hoà với đất, hoà với không gian chỗ mình ngồi uống trà. Nếu mọi người hoà đồng được với nhau, vị ngon của trà sẽ được nhân lên gấp bội.

Kính là gì? Kính là tất cả mọi người đến uống trà phải tôn trọng nhau. Kính trọng lẫn nhau.

Khách kính trọng khách
Khách kính trọng chủ
Và chủ phải kính trọng khách.

Chữ Kính còn có nghĩa là mọi người đến uống trà là không phân biệt giàu hay nghèo, không phân biệt sang hay hèn, không phân biệt cấp bậc, không phân biệt lứa tuổi.

Thanh: Thanh là thanh lịch, thanh tao, thanh nhã và thanh cao.

- Không nói tục, không nói bậy là thanh

- Tâm hồn phải trong sáng, đạo đức phải trong sạch là thanh

Tại sao nói uống trà là thanh cao? Vì người xưa vừa uống trà vừa xem hoa quỳnh nở, vừa chờ trăng lên; vừa uống trà, vừa thưởng nguyệt, ngắm hoa, vừa làm thơ, vịnh thơ, bình thơ,...

- Vừa uống trà vừa nói chuyện có văn hoá: truyện Tấm Cám, truyện Lưu Bình - Dương Lễ, truyện Nhị độ mai, truyện Kiều,...

- Thực hiện lời nói hay, cử chỉ đẹp là thanh.

Tĩnh: Tĩnh là tĩnh tâm, tĩnh lặng và tĩnh giác, là yên lặng, trật tự, không gây ồn ào và không làm náo động chỗ mình ngồi uống trà là Tĩnh. Nói nhỏ, nói nhẹ đủ nghe là tĩnh. Vì có tĩnh tâm, tĩnh lặng mới thưởng thức được hương của trà thơm tho, ngọt ngào đến dường nào.

Vì có tĩnh tâm, tĩnh giác mới nhận biết được trong trà có chất chan chát, chất thơm thơm, chất ngọt ngọt (chất tananh, chất cà phê và chất đường) thì ta mới sảng khoái, mới biết cái thú của trà.

Vậy Chân, Thiện, Mỹ là gì? Chân - Thiện - Mỹ là ba đức tính tốt đẹp nhất của con người sống trong xã hội mà xã hội nào, thời đại nào cũng cần thiết. Vậy:

Chân: Chân là gì? Chân là chân thật, chân là chân tu, chân chính, chân là thật thà. Người ta sống trong xã hội mà không thật thà với nhau, luôn luôn dói trá nhau, lừa đảo nhau, tìm mọi cách để lấy của cải của nhà nước, của nhân dân hay tìm mọi cách để moi móc của người khác làm của mình là không thật thà.

Trước hết ta phải thật thà với bố mẹ, gia đình, rồi mở rộng ra là ta thật thà với bạn bè, mở rộng xa nữa là ta thật thà với thày cô giáo và rồi thật thà với tất cả mọi người ngồi xung quanh ta.

Người với người phải là bạn, chứ không phải là gì khác.

Thiện: Thiện là gì? Thiện là ta luôn làm việc thiện, nghĩ tới cái thiện không nghĩ tới cái ác và không bao giờ có chuyện làm việc ác là thiện. Thương người nghèo khổ, giúp đỡ người tàn tật là thiện. Ví dụ: Hiện nay nhân dân ta đang làm nhiều việc như ủng hộ vào quỹ xoá đói giảm nghèo, quỹ học sinh vượt khó học giỏi, quỹ người bị nhiễm chất độc da cam, ủng hộ vào quỹ chống bão lụt,... là Thiện.

Mỹ: Mỹ là đẹp, cụ thể là ăn đẹp, nói đẹp, ở đẹp, đẹp cả về tâm hồn, đẹp cả về thể chất, cư xử đẹp, đối đãi đẹp, giao tiếp đẹp, ngoại giao đẹp. Người biết ăn, biết ở, biết cách cư xử, biết đối đãi với mọi người một cách đúng đắn là người sống đẹp.

Trước hết ta sống đẹp với bố mẹ, anh chị em nhà mình. Sau đó mở rộng ra là ta sống đẹp với bạn bè, mở rộng ra nừa là ta sống đẹp với hàng xóm, láng giềng, mở rộng ra nữa là ta sống đẹp với tất cả mọi người xung quanh ta là Mỹ.

Vậy Chân - Thiện - Mỹ là ba đức tính tốt đẹp nhất của con người, mà thời đại nào, xã hội nào cũng cần thiết. Do đó ta ngồi uống trà cần phải hướng tới ba đức tính tốt đẹp đó. Tuỳ theo sự cảm nhận của bản thân và sự tu dưỡng của chính mình để mọi người xung quanh phải tâm phục, khẩu phục là Chân - Thiện - Mỹ.

Hoa, Tuyết, Nguyệt là ba cái đẹp tinh khiết nhất trong thiên nhiên hay còn gọi là ba vẻ đẹp tinh khiết nhất trong trời đất. Vì rằng:

Hoa: Bất kỳ cây gì cũng ra hoa của chính nó. Hoa thì có hoa đơn, hoa kép, hoa chùm, mỗi loài hoa nó có vẻ đẹp riêng của nó. Bản thân của mỗi loài hoa nó không tự nó kết hợp với một loài hoa nào khác cho nên hoa là một trong ba vẻ đẹp tinh khiết nhất trong thiên nhiên.

Tuyết: Tuyết cũng là một trong ba vẻ đẹp tinh khiết nhất trong trời đất. Vì một hạt tuyết từ trên trời cao rơi xuống, nó trong suốt, đẹp đẽ, không vương chút bụi bẩn nào. Không một chút vẩn đục nào thì mới gọi là Tuyết, nếu chỉ có dù chỉ là rất nhỏ nhưng bụi bẩn thì sẽ không thể gọi là Tuyết được.

Nguyệt: Nguyệt là một trong ba cái đẹp tinh khiết nhất trong thiên nhiên. Từ xa xưa đến giờ người ta quan niệm rằng: tất cả các cô hoa hậu ở dưới hạ giới này: dù là hoa hậu của Việt Nam, của Anh, Pháp, Mỹ, hoa hậu của Nga, Trung Quốc, của Ấn Độ, của Hà Lan, Italia hay hoa hậu của Nhật Bản, của Ai Cập, Thái Lan,... thì không thể có cô nào sánh được với vẻ đẹp và trong trắng, tinh khiết của cô Nguyệt trên cung trăng.

Do đó người ta sinh con đẻ cái ra, người ta đặt tên là Hoa, là Tuyết, là Nguyệt để mong rằng đứa con, đứa cháu đó sau này nó cũng trong trắng, đẹp đẽ, tinh khôi, tinh khiết như Hoa, như Tuyết, như Nguyệt. Vậy ta ngồi uống trà, ta phải hướng tới ba cái đẹp tinh khiết nhất đó, để ta phấn đấu, để ta tu dưỡng cho tâm hồn của ta, đạo đức của ta được trong sáng, đẹp đẽ hơn.