1. CHẤM PHÁ TRÀ VIGIA


Không bình thường chút nào kẻ hai lần mổ thận tại Chợ Rẫy với hai bận tận Khiu Sim vẫn cứ chơi rượu gạo như chưa hay chẳng có gì xảy ra

Không bình thường chút nào kẻ 5 ngày học tập cải tạo tại Việt Nam rồi 4 năm nằm trại Thái Lan vẫn cứ Phan Rang đẹp, cuộc đời & tình yêu đẹp hát vào những đỉnh trời

Không bình thường chút nào kẻ giữa trận trường kì ăn độn cứ tìm cho ra gói Jet phả khói trầm tư về cõi hủy phá & sáng tạo, hủy phá để sáng tạo, hủy phá trong sáng tạo, anh chàng Shiva thiên kỉ xưa chịu chơi thế là cùng

Không bình thường chút nào kẻ đào lên lấp lại cơ man lần vẫn ao đất đó không trồng hay nuôi thứ gì cả cho nắng Phan Rang vắt đi giọt mồ hôi cuối cùng, kẻ sáng tạo phong thái uống rượu cao cường đồng chí Lí Bạch sống lại cũng bái phục, kẻ tuyên ngôn người uống rượu lọc bằng thận ta bằng trái tim không bao giờ chịu cũ

Không bình thường chút nào kẻ đột hứng làm chuyến Mĩ Sơn đường về tung bụi mù môi trường văn nghệ tỉnh lẻ đìu hiu banh ngực trần mang cuộc đời vào cuộc chơi nhỏ & lớn, tối/sáng, vô danh hay rền tiếng, kẻ xem nhẹ giải Hội Nhà văn Việt Nam với Nobel, Nhóm Mở Miệng hay Bill Gates được/bị đặt ngang nhau, tôn thờ đồng thời khinh thường tất cả đàn bà con gái

Không bình thường chút nào kẻ khả năng ngày đẻ 3 bài thơ dẫu không xu dính túi vẫn từ chối gửi đăng báo, kẻ vĩnh viễn lãng phí tài năng, sức khỏe & cuộc đời thực của mình cho mục tiêu mơ hồ nào đó

Cũng rất là bình thường...

------------------------------------------------------------
* Mĩ Sơn đường về là bút kí đầu tay của Trà Vigia,
in trong Tagalau số 2 (Hội VHNT các DTTS xuất bản năm 2001).
Bút kí xuất sắc này đã tạo một dư luận đáng kể với bạn đọc Chăm và Việt trong khu vực.
Hiện nay, Trà Vigia là tay viết chủ lực của Tagalau - Tuyển tập sáng tác-sưu tầm-nghiên cứu Chăm
(Inrasara chủ biên, đã ra được 4 số)

NGUỒN TỪ :TIENVE.ORG/

2. MỘT NGÀY TRONG ĐỜI CỦA TRẦN WŨ KHANG


Một ngày trong đời của Trần Wũ
Khang một ngày như mọi ngày, hắn
bước chậm rãi về phía chuồng bò
dáng cao lớn khom khom, hắn dừng

Lại nấn ná hồi lâu rồi bước
tới. Một ngày như mọi ngày buổi
sáng hắn mở chốt chuồng từ từ
vậy thôi, nhìn lũ bò bước ra

Khỏi chuồng chậm rãi hắn đếm một
- hai - ba - bốn - năm từng con một,
rồi nhìn theo đuôi con cuối cùng
đi khuất sau khóm xương rồng, hắn

Quay lại ngồi trên ghế mây dưới
giàn mướp ở đó có sẵn bình
trà với ly đen vợ hắn vừa
mang tới. Một ngày như mọi ngày

Hắn nói cám ơn mình đảm đang
nuôi anh ngày ba bữa chẳng làm
ra đồng tiền hạt gạo trăn trở
nỗi đẩy bánh xe thi ca Việt

Đang mắc kẹt dưới lầy lăn tới
đâu không biết & không ai biết,
hắn chậm rãi nhâm nhi nhìn vào
trời nắng. Một ngày như mọi ngày

Buổi chiều khi cái đuôi lọ con
bò cuối cùng lọt thỏm vào chuồng,
hắn bước đi dáng lom khom cao
lớn về phía chuồng từ từ đóng

Chốt lại một ngày trong đời của
hắn.

---------------------------------------------------------------------------------------
* Trần Wũ Khang là tay viết nghiệp dư, có vài bài đăng báo vào khoảng 1996.
Sau gần 10 năm ẩn, xuất hiện trở lại vào 2004. Theo tôi, anh có 3 cái đáng chú ý:
- 2 bài thơ khá hay: Quà tặng của quỷ sứ và Nỗi niềm phê bình (tienve.org)
- Tiểu luận Nhà phê bình chuyên-nghiệp-dư (tienve.org)
- Và nhất là các bài viết (dẫu đầy cảm tính) đã khơi mào cuộc tranh luận về Thơ trẻ.

3. ANH ĐẠM


Có người thơ tấp tểnh đi buôn
lận lưng ít nắng quê làm vốn
đi, cứ đi phiêu giạt đất trần
chân sạn, buồn đầy, hai tay trắng

Hai mươi năm trở lại xóm thôn
cũ tiếng bò trưa, vầng trăng muộn
mới điệu cười, lạ nhịp sống

Hốt nhiên
chàng úp mặt
khóc oà

------------------------------------------------------------------------------------------
* Phú Đạm, anh ruột Inrasara, thời trai trẻ có làm thơ tiếng Chăm, sau đó nín bặt.

4. THƯ CHO & CỦA PHĂNG

*
Phăng mầy ạ
thiên tài thì mầy ăn đứt rồi
khi tụi tao còn viết sai chính tả tiếng Việt
thơ mầy đã được rao bán khắp xóm cùng thôn

đẹp trai thì mầy đẹp rồi
mầy trắng như Kinh ấy

giờ
mầy lang bạt xó xỉnh nào của đời hả Phăng

Vẽ xong Chân dung đồng một vụ
rồi
mầy chung thân luôn kẻ đồng một vụ
như chàng Rimbaud ấy nhưng không
buôn ngà voi hay súng đạn cho bọn thích bắn giết nhau
mầy theo bầy cừu gặm cỏ khô
đất nắng Chàbang đồi cao lũng thấp

Có đẻ gì mới cho Tagalau không Phăng
sống xa/khác người phố hội sao mầy
hệt nhà thơ tụi tao thế
chơi một tập tạm được rồi thôi làm
một bài thơ [xém] để đời rồi nghỉ

Chán mầy lắm rồi Phăng à

*
miệt đông núi chàbang
4 giờ 23 phút chiều ngày 5 tháng 6 năm 2004
có vài cái mới
4 mẹ đẻ non – thiếu cỏ
2 con suy dinh dưỡng – đã thịt
đực pachu bị bắt cắp tối kia
đời khá vô thường
còn thơ
sinh đẻ thiếu kế hoạch
mỗi cái được: đám học trò tao tốt nghiệp
100%.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* Hứa Phăng, 16 tuổi có tập thơ: Xây sầu trong tim lở (in ronéo, 1972) với bút danh Chế Thảo Lan.
Từ 1975 không làm thơ nữa. Hiện là giáo viên cấp II trường xã.
Truyện ngắn "Chân dung đồng một vụ" in ở Tagalau 1, kí tên Trầm Ngọc Lan.

5. TRÀ MA HANI

Em đồng nội lang thang sông suối bàn chân trần nhỏ bé em mưa núi nắng đồi lũ đồng bão cát bãi nắng pharang cháy da cũng là em tuyết laval cắt thịt
Em băng rừng vắt tây nguyên run người chính là em ru rú khu ổ chuột sàigòn co ro đời tái nhợt em
Chòi rách miền tây loạt xoạt bọn trộm rình & em năm sao hotel tokyo genève ấm nồng hai hàng lính canh đứng gác
em nước mắt tủi hổ & em tiếng cười giòn tan, em bóng tối & em ánh sáng, em búi tóc dính bùn qua đêm & em má môi đường đường son phấn giày cao gót nện phố du du
Em khôn ngoan thổ cẩm lời lỗ tính toán miệt mài chi li & em lãng đãng ngây thơ dại khờ em, hoa xương rồng & nắng em
Đinh vít guồng máy fulro nghiền đời thơ mộng em bấy nát thoáng chốc em chiến sĩ thi đua mầm non mô phạm
Em lễ rija praung cổ tay tròn uốn cong điệu biyen, tiaung mê đắm đám trai làng theo em nhịp nhịp nhịp linga tiếng hát em hút hồn gió salatan quét cuồng nộ vào đồi trọc quê hương

Tên em vang vào gió vào nắng vào khoảng rỗng đường biên được & mất, yêu & ghét giữa vô danh & vinh quang trong có mặt & vắng mặt của hữu hạn & vô hạn
Em đay nghiến tôi & em xoa dịu buồn tôi, em phấn khích vui tôi & em nhụt chí nam nhi tang bồng hồ thỉ tôi, em khai mở khả tính tôi & em còng khóa tự do tiger bật nút trúng thưởng tôi, bơm phồng đàn ông bất thường nổi hứng vô độ ba gai thiếu trật tự tôi & em vắt xẹp lép thần xác hạn định tôi
Em cháy bỏng tôi & em nguội lạnh tôi, em vẫy gọi & xô đẩy, quyết liệt & rũ mệt, em lễ hội của tiệc tùng shiva dionysos tôi, hy vọng & tuyệt vọng của tôi, tủi hổ & kiêu hãnh của tôi từ
Đáy của đáy của đáy đời em ngoi lên ngóc lên đứng lên là
Em của tôi mãi mãi là của & cho tôi.

Khi đất & lửa bất ngờ xộc đến mang em đi.
Vĩnh viễn.

------------------------------------------------------------------------------------------------
* Trà Ma Hani, bút danh của Thuận Thị Trụ, hiện là giám đốc Công ty thổ cẩm Inrahani.
Tập thơ Em, hoa xương rồng & nắng đoạt giải thưởng Nhà xuất bản Kim Đồng 2001-2003.

-----------

6. HÀM BỘ – GIẤC MƠ TRIỂN HẠN


Giấc mơ bị giam cầm từ rất sớm
dẫu bé con

Đã chết những dấu chân
dấu chân vẫn con đường mòn ấy
từ làng lên đồi và ngược trở về
làm quen thuộc hơi gió

đã chết những cơn mưa đầu đời
chết
những câu thơ chưa kịp khai sinh
những khoanh rừng

Với ngọn gió và ngọn đồi quen thuộc
với khoảng rỗng trần gian nơi những ý tưởng chưa đầy tràn
anh ở lại
với hơi thở và hơi thơ câm nín
với giấc mơ triển hạn và
cuộc sống mãi mãi làm triển hạn

Khi hơi thở cuối cùng đã hết hạn chờ đợi
anh đi

Ở lại
những dấu chân bị xóa
tên sông đã chết
lang thang những câu thơ trì hoãn.

-------------------------------------------------------------
* Hàm Bộ, nhà Yogi cuối cùng của Chăm, Guru của tôi.
Phong thái và đối nhân xử thế của anh khiến tôi không thể không liên tưởng đến Vivekananda.
Cũng như Vive, anh mất khá sớm: 42 tuổi.

7. DIỆP MI LAN hay ĐOẢN THI LÃNG MẠN MỚI


Từ Paris em mail cho anh
Chúng mình gặp nhau ở quê, anh nhé
Ừ, chúng mình gặp nhau ở quê
Từ Sàigòn anh mail cho em

Mình sẽ nói với nhau thật nhiều
Ừ, thật nhiều, em nhé

Chúng mình phóng xe lên bãi cát
Qua những đụn cát

Không bóng người
Bên kia là cát bên này là biển
Bên này là đời bên kia là tháp
Không bóng ma

Chúng mình không vật nhau như loài chó
Không nói với nhau như loài người

Chúng mình hát vào đêm tối
Như hai kẻ điên
Chúng mình hát vào nhau
Như hai kẻ điên vừa đánh rơi tiếng nói.

8. ĐIỆU CUỒNG VŨ BUỒN

hay Chuyện Ong Ka-ing Cân
Ở đó gió không còn nhảy múa trên ngọn đồi sớm mai nữa
ở đó con gà trống chờ hiến tế không gáy tiếng cuối cùng
ngọn lửa cháy thiếu nhiệt tình ở đó
chai rượu lễ tẩy trần không ai rót

Ở đó ông thấy thế giới thật buồn

Bọn trẻ hết tin vào lễ thánh
giàn nước bỏ hoang
bài tụng ca vọng không vào nắng
ông thấy thế giới thật buồn ở đó

Ông nhảy điệu cuồng vũ thật buồn ở đó
ông thấy
một hoài vọng đang chết và
một nền văn minh đang chết
niềm tin đang chết
chậm

Ở đó mọi vật thể trôi đi
rất chậm
ngôi nhà, làng, gió, những kỉ niệm rơi khỏi ông
ông thấy thế giới thật buồn

Rời bỏ cuộc lễ, ông đi
nửa đêm hôm ấy
người làng tìm thấy một Ong Ka-ing say vùi bên hốc đá.

9. CHUYỆN ANH T’MAUNG


Có một người
nông dân quá nông dân
mút mùa cày thuê từ
đồng này sang khác đến
thuộc lòng từng tên con trâu
quen thân từng khóm cỏ bụi tre đám bùn đồng Hamu Lanung, Hamu Rok
đồng Hamu Lai Hamu Jawil Hamu Pa-auk Hamu Kai Prauk Hamu Ong Dhan Hamu Mưbiơn Hamu J’Ngwa Hamu Jađaw Hamu Gađak Hamu Li-aung Hamu Kai Kơm Hamu Mưbhauk Hamu Car Canang Hamu Gơm Dei Hamu Mưklung Hamu Pơrya…

Đêm trôi từ quán càphê này sang khác
quán càphê nhà quê vô danh không
làm gì không
chuyện với ai
trôi
như thể bóng mờ

Có một người
không tình yêu tình bạn không
gia đình không tổ quốc không hối hả không lo lắng không
như một bóng mờ
trôi

Từ quán càphê này sang khác mỗi ngày
chọn góc khuất có một người
ngồi viết tên con trâu, dòng sông, cánh đồng
bằng nét chữ rất nét vào cuốn sổ ghi rất đẹp
để làm gì không hiểu

Một người
cuộc sống được đo bằng bước chân theo đường cày và
từ nhà qua quán càphê từ quán càphê
này sang khác không gì cả
sống để từ từ già nua
hơn cả bóng mờ

Khi tất cả con sông bị lấp cánh đồng đã chết con trâu lần lượt rời bỏ đời cày
có người suốt ngày ngồi quán càphê lẩm nhẩm
không gì cả
chỉ những cái tên

Một người
ngày mai đi về phía giàn lửa.

10. CHUYỆN CHĂM H’RI

Tặng Trà Vigia, tác giả truyện ngắn “Chăm H’ri”

Là hạt giống cuối cùng của hoàng tử bị bỏ rơi
khi
năm tháng qua đi lịch sử qua đi
bóng tối qua đi ánh sáng qua đi
ông ở lại
không căm giận than van trách oán

Cư trú đường biên đêm và ngày
một sinh thể nhùng nhằng
giữa thế giới loài người và lũ vượn
lưu giữ thứ kí ức
về tàn cuộc

Khi sự chờ đợi làm thứ gió bào mòn dốc trán
hi vọng thành nỗi xa hoa tinh thần
ông đi xuống với thế giới con người

Kể rằng
ông khước từ ngôn ngữ lũ vượn cả
chối bỏ tiếng nói loài người

Kể rằng
ông chỉ huýt sáo
buồn hay vui ông huýt sáo chán nản hay hứng tình ông
huýt sáo chép sách hay tu rượu ông huýt sáo
bóng ma ông dật dờ làng qua làng

Kể rằng
ông là Chăm H’ri cuối cùng
đang sứ mệnh lưu giữ một bí mật
không cứu vớt ông không thể cứu vớt ai

Khi nửa khuya tiếng huýt sáo ông vang lên kì lạ
khiến trái nứng của góa bụa trong làng thức giấc
chùm lông nách quý bà bắt đầu dậy mùi là
ông lên đường làm cuộc gieo vãi

Để
khi mảng nắng đầu tiên của ngày sắp khai vỡ trên đồi trọc
ông đi về phía rừng thế giới riêng ông.

11. CHUYỆN ÔNG KLƠNG MAN


Không gì buồn hơn khi ông hiểu
ông đã hết thời. Xa
công văn đi và đến xa
giọng ba đời cô thư kí với tiếng máy chữ cũ kĩ xa
cửa văn phòng mở, đóng đúng giờ không gì
buồn hơn

Ông về vườn nhưng
ông hiểu vườn đã hết thời
(từ điển hôm nay cần xóa từ về vườn, có lẽ)
bờ mương không còn cong, dòng nước thôi
làm lững lờ
lối cỏ, điệu cò đã vào qui củ. Thật quá buồn

Ông về. Nhà đang hết thời
cánh trẻ đổ hút vào phố
(không thể tránh)
bà cả ngày dán mắt vào nỗi niềm phim bộ
(không thể trách) bởi làng cũng vừa hết thời

Cây kuao vừa bị đốn hạ, hết
tiếng bò ngọ trưa hết
tiếng chó tru ma nửa khuya hết
bài tụng ca ban mai

Không gì buồn hơn.

12. THƯỢNG ĐẾ TỤT HẬU

hay Chuyện ông Klơng Man (2)

Ông chưa nghe tên Nietzsche bao giờ
và chắc sẽ không bao giờ nhưng
ông thét lên: “Thượng đế đã chết” khi

Giữa ban ngày, ông thấy Mĩ
đánh nhau với Iraq
cánh tay & mảnh sọ người văng tung tóe vào
bữa tiệc chiều nơi một làng nghèo & xa
đàn ông & đàn bà háo hức xúm quanh tivi trắng đen
ông thấy thượng đế bị thương khi

Cháu ruột ông kêu với người yêu nó ở xa, rất xa
bằng thứ giọng lạ: em đang khóc đây
nó hớp ngụm coca cầm tay đang
mắt nó ráo hoảnh
anh bỏ rơi em rồi: nó thở vào cái môbai bé xíu
mắt chăm chăm vào gương soi nhỏ &
kẽ đậm chân mày rất đen mẹ nó cho
trong ánh mắt kia, thượng đế giẫy giụa ông thấy

Với Font chữ Chăm được kẽ nét đầu tiên
với bản Glang Anak đầu tiên được dịch, in
& được mang tặng
với tháp Po Rome được phục chế
thượng đế chết

Với ca Sida đầu tiên của Chăm, cô gái bán bia ôm đầu tiên,
tên ăn mày đầu tiên, con sông lấp đầu tiên
chứng mất ngủ đầu tiên của ông, quần jean đầu tiên con Xanh sắm,
xe trâu đầu tiên được đẩy vào phòng trưng bày, cơn gió xalatan trái vụ
đầu tiên thổi qua rừng trắng
mùi đốt rạ tuổi thơ đã mất
vụ giết người vừa xảy ra hôm qua, li dị tại phiên tòa đầu tiên, phá thai đầu tiên, chiếc xe Dream đầu tiên chạy vào làng, bể hụi đầu tiên, ông chồng uống
thuốc rầy đầu tiên
kut được xây, ngọn đồi tuổi thơ bị san bằng,
xe rác đầu tiên thải thối qua cầu nắng
làm
thượng đế chết nhưng không. Ông nói
thượng đế không chết
thượng đế rớt lại phía sau.

-----------

13. BÍ ẨN CỦA THÂN

hay Chuyện ông Dhan Than
Thân đó, nằm kia!
từng dọc ngang chinh phục quý cô nõn nường
đại náo khắp làng trên xã dưới
bắp tay bò mộng đó
vật đổ mọi mọi bọn thanh niên xóm Dưới
cặp giò cột nhà Halam đó
lừa qua 3-4 hậu vệ đội bóng huyện bên và
chân chiến đó
xoay vòng phục vụ chỉn chu ba bà vợ
nuôi 22 đứa con to cẳng cồ vai
đang nằm kia, thân đó
làm mùi

Đòi quan đầu tỉnh mở lớp xóa mù tiếng Chăm cho cánh trẻ
lớn tiếng yêu cầu ông Thiệu không san bằng làng Thành Tín
phác đơn lên Bộ phát triển Sắc tộc miễn nghĩa vụ quân sự cho Chăm
ông đấy ư?
đang cháy

Tiếng lửa reo như tiếng pháo, thân đó
nước da màu đồng hun, tôi thấy
đôi mắt rất sáng
tôi thấy, đã rất buồn, thân đó
cháy
thành tro
đang làm cổ tích.

14. KHOẢNG TRẮNG CÒN LẠI


May, Glang Anak chưa là đối tượng luận văn tiến sĩ
chưa bị đóng khung trong công trình hàn lâm. Và may
chưa nhập kho thư viện
để
ẩn ngữ còn cám dỗ bước chân hoang

May
ariya chưa được nhà nghiên cứu chia chương mục
các ngài giáo sư chưa phân nội dung, hình thức
chưa rạch ròi đo đếm. May

Kẻ mới vào làng văn còn lưỡng lự tới lui
người yêu thơ còn học làm quen đời chữ
thông điệp lạ xa
khép mình sau trang sách vô danh. Rất may
chưa bị lôi ra ánh sáng, còn hoang hóa, còn ẩn mình
ý nghĩa còn cơ hội mời gọi
trái tim lầm sai

Không đáng buồn ư? Một cuốn sách
bị xâu xé, cưỡng bức, tra xét, phanh phơi

Glang Anak sẽ không còn xa lạ
ẩn ngữ thôi sống đời ẩn ngữ. Và cả mi nữa
Inrasara
không còn bao lâu nữa sẽ
làm quen thuộc

Chẳng đáng buồn ư?

15. CUỘC SỐNG NHƯNG KHÔNG


như thể sắp mưa
như thể sự thành khẩn, như thể một bài thơ
như thể bữa cơm thân mật
như thể một bài phê bình
như thể cơn gió lạ sắp quét qua đồi trọc
như thể điếu văn thương tiếc nhưng không
như thể cuốn tiểu thuyết lớn vừa khóc chào đời
nhưng không

như thể luận văn mạo nhận
như thể bài điểm sách khách quan
như thể lời khen, như thể tiếng hú của loài vượn tiền sử
như thể nắng lạ, một vài từ đang chết như thể
tiết trinh bị xâm hại, như thể mây bay rừng trắng
nhưng không
như thể tiếng bước chân cha vừa đi qua

như thể hứa hẹn một tương lai tươi sáng
như thể em chưa xa như thể
nhà văn
như thể buổi họp sắp kết thúc như thể
sắp có quả phạt đền nhưng không
như thể tình yêu là vĩnh viễn nhưng không
như thể chưa có bão số 9
nhưng không như thể tận cùng của chịu đựng
như thể bức thư chưa được viết nhưng không
như thể chiến tranh Iraq chưa xảy ra nhưng không
như thể khủng hoảng hạt nhân
như thể giá vàng xuống như thể hàng thổ cẩm đang ăn
nhưng không

như thể sống lặp lại…