Những bài viết dưới đây được lấy từ quyển: BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Của bác sĩ: R.D.G LESLIE

Người dịch: Hòang Minh Hùng

Hiệu đính: GS BS Trần Phương Hạnh, GS BS Mai Thế Trạch

Nhà xuất bản thành phố Hồ Chí Minh

Chân thành cảm ơn.
[sm=flower.gif]

Chương: BỆNH TIỂU ĐƯỜNG LÀ GÌ ?

Tên khoa học của bệnh tiểu đường (bệnh đái tháo đường) là Diabetes Mellitus, khác với đái tháo đường nhạt Diabetes Insipidus. Loại kể sau ít gặp và hai bệnh hoàn toàn khác nhau. Diabetes Mellitus là chữ Latin, gốc Hy Lạp, chữ Hy Lạp diabetes có nghĩa là xuyên qua, mellitus có nghĩa là mật ong. Ngữ nguyên này phản ánh tình trạng rõ ràng các bệnh nhân tiểu đường khi chưa được điều trị đều có lượng nước tiểu gia tăng rất nhiều đồng thời trong nước tiểu chứa một lượng đường khá lớn.

* Các chất nội tiết mất điều hòa:

Khi hệ thống hóa học trong cơ thể con người phát sinh trở ngại, tiếp theo đó hiện tượng các chất nội tiết mất điều hòa thì trong nước tiểu có quá nhiều lượng đường nhất là loại đường glucose - tên một loại đường đơn, có công thức C6H12O6 tìm thấy ở mật, nho và quả ngọt có thể điều chế nhân tạo từ carbohydrate bằng ghép thủy phân. Bệnh tiểu đường phát sinh do nhiều nguyên nhân. Nhưng đặc điểm chung là: chất đường, chất glucose tích tụ trong máu quá nhiều và theo nước tiểu tống ra ngoài.

* Hệ thống hóa học trong cơ thể con người:

Chất đường glucose chứa trong cơ thể con người luôn được khống chế nghiêm ngặt. Thông qua món ăn, thức uống, con người được chất glucose. Có thể kể hai nguồn gốc chính của chất này:

- Nó có thể đi trực tiếp vào cơ thể do món ăn, thức uống ngọt hoặc các cacbohydrat (như bánh mì hay khoai).
- Nó có thể đi gián tiếp vào cơ thể do món ăn khác.

Loại đường glucose trước hết vào máu con người rồi vào các tế bào của cơ thể. Tại tế bào, đường glucose phát huy vai trò tạo năng lượng. Nếu lượng đường glucose trong máu quá nhiều, cơ thể con người lại tạm thời không cần tiêu hao năng lượng thì lượng glucose bị chuyển hóa và lưu giữ lại theo hai cách hoặc ở dạng đường tồn trữ ở gan, hoặc chuyển thành chất béo.

Cơ thể muốn biến glucose thành năng lượng hay tồn trữ glucose đều phải trông cậy vào chất insulin.



Insulin là gì?...

Insulin là gì?

Tuyến tụy (the pancreas) là một loại tuyến nằm ở xoang bụng, đằng sau dạ dày. Tuyến tụy có thể chế tạo nhiều chất trong đó có các enzymes có thể giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn, và các hormones có thể điều hòa mức đường glucose. Insulin là một loại hormone do các tế bào của tuyến tụy tạo ra.

* Công dụng của insulin:

Insulin là chất cơ thể không thể không có để biến glucose ra năng lượng. Lượng insulin cần thiết lại do lượng đường trong máu quyết định. Nếu khi hàm lượng đường glucose trong máu đạt tới mức quân bình nhất định thì chất insulin được phóng thích ra. Chất này làm công việc "mở cửa' các tế bào gan, bắp thịt và chất béo để chất glucose lọt vào các tế bào này trong tình trạng bình thường, chỉ trong vòng 2 giờ thì lượng glucose dư trong máu có thể xâm nhập các tế bào chứ không còn sót lại trong máu nữa. Nhưng nếu cơ thể một cá nhân không sinh sản đủ chất insulin hay chấy insulin của đương sự không hoạt động hữu hiệu bình thường, thì các tế bào vốn đóng kín chẳng có cách nào mở ra được nên đường glucose tồn đọng trong huyết dịch và đương sự sẽ mắc bệnh tiểu đường.

* Khi insulin không phát huy tác dụng:

Khi chất insulin thiếy hay tác dụng của nó suy giảm, yếu đi, có thể dẫn đến một số vấn đề sau:

- Có đường ở máu cao:
Vì chất đường glucose chưa có thể chuyển thành năng lượng nên lượng đường ở máu tăng lên cao.

- Năng lượng dự trữ của cơ thể bị phóng thích:
Vì không đủ chất insulin để biến đổi glucose thành năng lượng, cơ thể không thể vận dụng lượng đường dự trữ và chất béo. Điều này đưa đến sự sút giảm thể trọng (giảm ký).

- Nước tiểu có đường:
Tình trạng thông thường xảy ra là thận sẽ hấp thu lượng đường glucose nó phải lọc để tránh lượng chất này đi vào nước tiểu. Nhưng nếu lượng đường ở máu quá cao đưa đến tình trạng thận không thể đãi lọc ra toàn bộ lượng đường glucose thì đường sẽ xuất hiện ở nước tiểu.


Phần trên đã trình bày khi hệ thống hóa học của cơ thể hỗn loạn có thể đưa tới tình trạng chứng trạng lượng đường trong máu tăng cao rõ ràng.

@ Đường trong máu quá cao đưa tới lượng nước tiểu gia tăng.

@ Vì lượng nước tiểu gia tăng cơ thể cần có nhiều nước để bù đắp nên miệng có cảm giác khát nước.

@ Trong nước tiểu có một lượng đường lớn nên xung quanh bộ phận sinh dục dễ bị nhiễm khuẩn và phát viêm.

@ Lượng huyết đường cao làm thủy tinh thể của con mắt hơi biến dạng có thể đưa tới tình trạng thị lực tạm thời không rõ.

@ Lượng chất béo dự trữ giảm đi nên khiến thể trọng giảm đi.



Các loại bệnh tiểu đường?...

CHƯƠNG: CÁC LOẠI BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Bệnh tiểu đường chia làm hai loại hình chính:
+ Loại hình 1 tức loại hình hoàn toàn phụ thuộc vào insulin.
+ Loại hình 2 tức loại hình không hoàn toàn phụ thuộc vào insulin.

BỆNH TIỂU ĐƯỜNG LOẠI I:

Bệnh tiểu đường loại I hay loại dựa vào insulin có thể phát sinh ở bất cứ lứa tuổi nào nhưng thường gặp nhiều ở lứa tuổi còn trẻ. Nguyên nhân phát bệnh là các tế bào tạo insulin của tuyến tụy hòan toàn bị phá hủy cho nên loại hình bệnh này phải trị liệu bằng insulin. Các tế bào insulin tại sao lại bị phá hủy? Ít ra một phần nguyên nhân là do một chứng viêm nặng mà ra. Bệnh tiểu đường thuộc loại hình này có tỷ lệ phát bệnh 25/ 10000.

Loại hình này có thể do nhân tố bên ngoài (như do một loại mầm bệnh) xâm nhập vào cơ thể vốn có sẵn một loại gien đặc biệt ở tình trạng quá nhạy cảm (đó là loại leukocyte antigen). Nhưng không phải người nào vốn có sẵn loại gien đặc biệt này điều mắc bệnh mà phần lớn không hề hấn gì. Nhưng đối với lớp người này tỷ lệ mắc bệnh có phần tương đối cao hơn bình thường một chút.

BỆNH TIỂU ĐƯỜNG LOẠI II:

Loại bệnh tiểu đường không hoàn toàn phụ thuộc vào insulin cũng có thể phát sinh ở bất kì lứa tuổi nào nhưng thường gặp nhiều ở lứa tuổi trưởng thành, tỷ lệ phát bệnh chiếm 4/100. Ở lớp bệnh nhân này các tế bào tạo insulin ở tuyến tụy chưa bị phá hủy nhưng số tế bào này có thể ít hơn bình thường nên không sản xuất đủ insulin. Do đó các tế bào gan, bắp thịt và mỡ không phát xuất phản ứng bình thường với insulin của tuyến tụy.

Bệnh tiểu đường loại II này có tính cách di truyền. Trong gia đình bệnh nhân thường có người mắc cùng căn bệnh. Do loại gien nào tạo ra căn bệnh loại này, hiện giờ còn là nghi vấn đối với chúng ta.

*** Các Nguyên Nhân Khác Dẫn Đến Bệnh Tiểu Đường ***

Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến việc sản xuất chất insulin hoặc chức năng bình thường của nó, các nguyên nhân này có thể đưa đến bệnh tiểu đường. Chúng gồm:

+ Các gien insulin bất thường:

Hiện tượng này ít thấy. Trong tình trạng này, các gien insulin tạo thành nơi sinh sản insulin của cơ thể không thể phát huy tác dụng bình thường.

+ Các gien insulin tiết ra không đủ:

Các tế bào tạo ra insulin vì tuyến tụy viêm hay trong tụy chất sắt đọng lại – chứng nhiễm sắt tố sắt mô (hemochromatosis) hay chứng nhiễm hemosiderin (hemosiderosis) khiến cho chúng bị phá hủy.

+ Chức năng của insulin suy giảm:

Tác dụng của insulin bị một số thuốc (như loại thuốc có chứa steroid, thuốc ngừa thai, thuốc lợi tiểu) hoặc bệnh tật (bệnh gan, bệnh tuyến giáp trạng) ảnh hưởng. Có một số trường hợp yếu tố gây ảnh hưởng nào sẵn trong người bệnh tiểu đường, đến lúc bệnh nhân bị sốc, chất hormone trong cơ thể đương sự có sự biến hóa từ đó phát sinh bệnh tiểu đường. Tuy sự thực cơn sốc bản thân không là nguyên nhân phát sinh bệnh này.


** Có thể đề phòng bệnh tiểu đường không?

Trước mắt câu trả lời là “không thể”. Bệnh tiểu đường không có cách nào để phòng nhưng có thể trị liệu được.