Du khách thập phương về miền Tây Nam Bộ , khi tiếp cận ranh giới Cam-pu-chia , như nuí Sam , núi Cấm … tỉnh An Gaing , bên cảnh sông nước hữu tình , kinh rạch náo nức , khách còn ngạc nhiên trước những cây thốt nốt cao cao sừng sững giữa trời mây bao la .

Từ thời khẩn hoang , loài cây này đã có mặt , chúng được trồng dài theo bờ đê , trên các gò đất cao . Người Khơ-me goị cây này là Thnot ( cây dừa nước ) , từng tàu lá ngắn , xanh lặc loè xòe ra tựa giẻ quạt ,mũi lá nhọn hoắc . Cây thốt nốt phải trồng trên 15 năm mới thu hoạch được và có nhiều công dụng thú vị .

Chỉ có ngọn cây thốt nốt cái mới nở nhiều hoa , từ 30 đến 40 vòi nhô ra và dài 5cm . Cây đực hiếm mọn cả trái lẫn hoa . Hoa rở rộ vào sau tết Nguyên đán , cây có nước , thu hoạch liên tục và càng nắng hạn nước thốt nốt càng ngọt hơn .

Người ta dùng thanh tre nhỏ kẹp vào vòi hoa đã cắt đầu và dùng những ống tre đã được xông khói cho khô ráo để hứng nước tiết ra từ vết cắt . Và phải thường xuyên thay kẹp khi ống đã đầy nước .

Nước thốt nốt là nước giải khát đang lên ngôi hoàng hậu ở hai bên đường quốc lộ và khu du lịch Lâm viên – núi Sam – chùa Bà … Một ly nước thốt nốt vừa được hứng xuống bỏ thêm đá lạnh giá 2000đ , hớp vào từng ngụm ngọt lịm , dịu thanh , mát rượi , không thứ giải khát thiên nhiên nào đậm đà , ý vị sánh bằng .

Bổ trái thốt nốt ra , bên trong có ba , bốn múi chứa đầy ắp cùi trắng tinh khiết , nạo cùi cho vào ly , vừa uống vừa ăn thấy vị bùi béo , giòn với mùi thơm độc đáo . Chất men trong loại nước này thấm vào cơ thể uống nhiều cũng bị say .

Cây thốt nốt cao trên 10 thước vô cùng rắn chắc , năm tháng chịu đựng phong sương thời tiết khắc nghiệt nên vỏ thân cây già cứng như đá , đóng đinh không thủng .

Điều đáng nói chính là nước hoa thốt nốt cống hiến được nhiều thành phẩm . Nào chế rượu vang bồi bổ cơ thể , giúp tiêu hóa , làm bánh thốt nốt tựa bánh bò có ướp mùi thơm lấy từ xơ trái . Nước thốt nốt chóng lên men , nên theo kinh nghiệm đem về phải sơ chế ngay theo cách thắng cô đạc lại lại làm đường tán , ( từng miếng như đường phên ) , không tinh tế thành đường cát được . Nước cô thường đổ vào khuôn hình tròn đường kính 4cm , dày 2cm . Sau khi khô cứng , đường có vàng da gà dịu sáng , có khi màu trắng .

Đường thốt nốt được ưa chuộng khắp mọi nhà và có mặt khắp thị trường gần xa . Qua kênh rạch vào làng mạc , du khách còn đi qua những cây cầu khỉ dộc đáo và những ngôi nhà có cột kèo làm bằng thốt nốt .

Cây thốt nốt cao cả sâu nặng nghĩa tình với người địa phương như ta lúc đi xa về nhìn lại lũy tre làng , bụi chuối quanh ngôi nhà nơi mình đang sinh trưởng . Trong sân vườn và trước cổng đình chùa có hàng câ thốt nốt trang nghiêm chứng giám tâm linh của tín đồ và khách thập phương đến lễ bái và viếng cảnh thiền môn .

Nước cây thốt nốt ngày nay đã được cho vào đóng hộp bán tại các siêu thị và cửa hàng bách hóa . Đường thốt nốt được người dân sử dụng nhiều cách , nấu chè các loại tùy thích . Giới văn nghệ sĩ gặp gỡ nhau mời vào vườn cây thốt nốt , ngồi cầm từng tán đường cắn ăn , uống nước trà nóng giữa trời thanh gió mát , bàn chuyện thơ văn vừa ngọt ngào , vừa đạm bạc mà thanh tao phong cách đồng quê .


Đào Tăng ( theo VHNTAU )