2 bài tạp văn của Đào Nguyên
Hoa ô môi ngày ấy
Nhà tôi nằm bên trái con lộ đi Núi Sập , cách T.p Long xuyên không xa .Hơn mươi năm trước từ nhà tôi nhìn sang bên kia đường , là một đoạn mương cạn nằm liền kề hơn công đất mọc toàn rau dại . Chốn ấy nhiều chuột, rác lẫn nước bẩn .Tuy là nơi khá hôi hám , nhưng những mái nhà vẫn xúm xít ngày một nhiều thêm; trong số đó có căn hộ nhỏ của dì Tư … Theo lời kể, gốc gác của dì Tư ở tận miệt thứ .Cha mất sớm nên dì phải bỏ học , đi làm thuê để phụ mẹ nuôi mấy đứa em. Đến khi lấy chồng rồi sinh con chẳng được mấy năm, dì quang gánh đến xứ này .Nghe chồng nói đi T.p tìm việc rồi dần vắng bặt tin , bỏ một mình dì bươn chải… Khi tôi đến đây ,cây ô môi do dì trồng trước hiên chỉ cao cở đứa trẻ lên tám ( từ đó người ta quen gọi là xóm Ô môi). Ấy vậy mà ngoảnh lại chắc nó cũng như bọn tôi , không biết mình cao lớn tự bao giờ .Nhớ , cây có dáng cổ thụ , thân nhẵn, lá lớn ; hoa buông từng chùm rực màu hồng tươi , qủa hình trụ dài màu nâu sẫm chia nhiều ngấn ngắn , trong chứa một thứ mật hơi chua ngọt… Và dáng dấp đẹp đẽ ấy , thường gợi trong tôi nhiều kỉ niệm .Tôi nhớ đôi mắt nhỏ H. nhỏ M. lúng liếng cười khi đôi chim sâu đến làm tổ ríu ran trong vòm lá . Nhớ cánh diều tôi thả thi với chúng bạn, mắc nhánh cứ xoay vòng tít tận chòm cao. Nhớ những đêm ngồi nghe chị Tr.(con dì Tư) kể chuyện quê. Nơi chị có những ngày đầm ấm ngắn ngủi bên mẹ cha ; nơi có nhiều cá tôm , hoa tràm trắng thơm nồng và vạt rừng đước xanh mà rể cây chúng như những chân người cần cù cố xoè ra bám đất . Nhớ cả những lần chị sang nhà phụ việc cho mẹ tôi , hay giúp tôi ôn bài vở . Nhưng nhớ nhất là lúc tôi được chị dành phần nửa trái ô môi .Nó đen đúa , vị kém xa nhiều trái chín khác , nhưng không hiểu sao hương sắc kia vẫn mãi đậm đà… Còn nhớ sau tết năm ngoái , cả xóm “Ô môi” được lệnh di dời để mở rộng con đường . Tiền đền bù không đủ để mua nền , mẹ con dì đành nổi trôi thêm lần nữa . Khi tôi tìm đến thăm thì dì Tư vừa mất . Căn bệnh quái ác đã lấy hết tiền của , gây thêm nợ nần rồi mới quất dì ngã gục…Còn chị Tr. sau đám tang , có người nói đã sang Đài Loan làm mướn; có người lại to nhỏ là chị đã theo lão quan trên tỉnh lắm bạc , nhiều quyền … Nhớ lại hôm người ta đốn cây ô môi , hoàn tất công trình .Tôi cứ nhìn hoài những cánh hoa màu hồng tươi nằm rơi vãi, lấm lem… mà cứ ngỡ đấy là mảnh vỡ của những giấc mơ, của những xốn xang thầm lặng … À ơi, mù u…
Không biết những hàng cây mù u soi bóng bên dòng sông quê tôi có tự bao giờ, có lẽ từ thuở người xưa đi mở đất đã gieo trồng rồi cây bám đất sinh sôi.
Ông nội tôi kể thời ông mới đến cù lao này, ngọn mù u đã cao xấp xỉ mái đình . Thân cây tròn thẳng , có thể cao trên chục mét ; lá mọc đối ,thon dài, phía gần cuống hơi thắt lại .Hằng năm cứ vào đầu tháng hai ,lẩn trong vòm lá xanh rộng là những chùm hoa trắng tinh nở rộ. Hoa mù u lớn , thơm dịu và có nhiều cánh như hoa mai. Lúc ấy , lúa cũng vừa vàng đồng, thế là hương hoa, hương lúa cùng hòa quyện theo làn gío xuân lan toả khắp nơi nơi….Rồi khỏang giữa tháng mười,quả mù u bắt đầu ửng chín. Quả căng tròn cỡ quả nhãn. Lúc này vỏ của chúng không xanh mà dần ngã sang màu vàng nhạt , và mỗi khi gió giật , quả lặng lẽ xa cành …
Gặp những năm cơ khổ, ông nội tôi cùng những người dân trôi nổi , tìm nhặt qủa mù u đem về giã nhuyễn, đắp dính vào mảnh tre khô , thắp sáng thay đèn. Lợi ích khác là gỗ mù u còn dùng để đóng ghe, làm cột nhà…; chất dầu trong quả nếu nấu cô đặc lại sẽ là thứ dùng thay xà phòng hay làm thuốc trị ghẻ lở, thấp khớp …ở những nơi xa thầy, xa chợ…
Nghe ông kể vậy nhưng mãi về sau, khi lần đầu về thăm quê nội, tôi mới có dịp ngắm kĩ càng cây mù u và còn nhặt trái nhờ nội làm đèn. Đêm ấy bên ánh đuốc chập chờn, bốc khói cay xè…Tôi không hiểu ông bà và cha tôi nghĩ gì, nhớ gì hay là do chất cay nồng ấy mà khóe mắt ai nấy đều đọng lệ…
Nhẩm tính mới đấy đã hơn mươi năm sống xa quê. Ngày cha tôi dìu dắt vợ con lên thành phố tìm việc , tôi hãy còn khóc nhè trên tay mẹ. Kỉ niệm tuổi thơ của tôi gắn chặt với phố phường . Lẫn trong những mơ ước, buồn vui là lắm thứ ồn ào , là mùi hôi hám của cống rãnh , rác rưởi…Hình ảnh nơi chôn nhau có dòng nước mát lành, ruộng vườn xanh ngát với những con người thật thà, cần mẫn lắm lúc chỉ là nỗi nhớ mong lung …
Mấy hôm rày không hiểu sao chị tôi theo chồng chẳng được bao lâu, lại bế con rời bỏ chốn sang giàu ấy , trở về cùng buồn vui dưới mái gia đình . Những lúc vỗ về cho con ngủ, chị hát : “ Con nước lên sông sâu à ơi… mù u chưa chín. Con nước lên sông sâu à ơi …mù u đã rơi !…” mà tôi nghe ngỡ chừng như là tiếng thở than của một bước lỡ lầm … Bùi Thụy Đào Nguyên
<bài viết được chỉnh sửa lúc 16.06.2007 09:09:59 bởi rongxanhag >
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 1 bạn đọc.
Kiểu: