Nhà văn Thanh Châu từ trần mang theoi bí ẩn TTKH xuống mồ!
 

 



Nhà văn lão thành Thanh Châu đã từ trần lúc 11 giờ 30 ngày 8.5.2007, thọ 96 tuổi. Ông tên thật là Ngô Hoan, sinh năm 1912 tại Thanh Hóa (quê gốc Diễn Châu, Nghệ An) trong một gia đình dòng dõi quan lại.
Ra Hà Nội học và làm báo từ rất sớm. Năm 1937, ông tham gia làm Báo Tiểu thuyết thứ bảy, sau đó là biên tập viên Báo Vệ quốc quân. Sau 1954 làm việc tại Báo Văn Nghệ. Một số tác phẩm tiêu biểu: Trong bóng tối (tập truyện ngắn 1936), Người thầy thuốc (tập truyện ngắn 1938), Tà áo lụa (tiểu thuyết 1942), Cái ngõ tối (truyện vừa 1944), Cún số 5 (truyện thiếu nhi 1942, tái bản nhiều lần), Vàng (truyện thiếu nhi 1950), Những ngày trao trả tù binh (tập phóng sự 1954), Không rời quê hương (tập phóng sự 1955)... Riêng truyện ngắn Hoa ti gôn (in trên Tiểu thuyết thứ bảy tháng 7.1937) khiến nhiều người cho là có liên quan mật thiết đến nhà thơ nữ "bí ẩn" T.T.Kh...
Linh cữu nhà văn Thanh Châu hiện quàn tại chùa Vĩnh Nghiêm (Q.Phú Nhuận, TP.HCM). Lễ động quan lúc 15 giờ ngày 10.5.2007, sau đó an táng tại Nghĩa trang đồng hương Bến Tre (thuộc huyện Dĩ An, tỉnh Bình Dương).
H.Đ

Tham khảo: Vui một chút (Nguyễn Học sưu tầm)
 
TTKH trong bài thơ "Hai sắc hoa ti gôn" có câu:

"Nếu biết rằng tôi đã lấy chổng
Trời ơi! Người ấy có buồn không?
Có thầm nghĩ đến loài hoa... vỡ?
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng?

T.T.Kh.
 
1. Phản ứng bình thường
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh kiếm vợ Nhật thế là xong
Vợ anh không đẹp bằng em lắm

Nhưng cũng làm anh đỡ lạnh lùng"
2. Phản ứng cổ điển

"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh vế xách vịt nhổ sạch lông
Tiết canh làm đại vài ba dĩa
Mượn rượu cho nguôi vết thương lòng"
3. Phản ứng bạo lực
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Em đừng có tưởng thế là xong
Anh về mài nhọn con dao yếm
Mổ bụng chồng em lấy bộ lòng"
4. Phản ứng "không có hậu"
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về tự tử thế là xong
Mộ anh cỏ dại vàng xơ xác
Khi viếng thì em hiểu nỗi lòng"
5. Phản ứng kiểu chính trị
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về lê gót tận biển đông

Lên tàu vượt biển đi qua ... Mỹ

Xa mặt mong sao sẽ cách lòng
6. Phản ứng kiểu xuất hiện đen

"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về luyện kiếm thế là xong
Kiếm anh sắc hơn là em nghĩ
Sẽ dzớt trăm em, trả hận lòng!"
7. Phản ứng kiểu "samurai" (võ sĩ đạo)

"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về cắt dế thả trôi sông
Dế anh trôi nổi theo giòng nước
Em đứng nhìn theo có tiếc không?"
8. Phản ứng tiêu cực
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về cạo trọc thế là xong
Trao em mớ tóc làm dây búi
Để tối hôm nay siết cổ chồng"
9. Phản ứng kiểu thi sĩ
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh đau anh khổ suốt ngàn đông

Chắc anh phải làm thơ tình ái
Để cho đau khổ thêm chất chồng"
10. Phản ứng tự lừa mình
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Lòng thề không nhớ kẻ sang sông
Nhưng rồi những lối trong tim nhỏ
Vẫn tìm ngã ngách để ngóng trông"

11. Phản ứng thời tin học
"Nếu biết rằng em đã có chồng
Anh về tưởng tượng đại là không
Email cứ viết, phone cứ gọi
Cứ thế mà theo chẳng ngại ngùng"
12. Phản ứng kiểu hoạ sĩ "Vincent Van Gogh"
"Nếu biết rằng em sắp có chồng
Đi về tự thiến thế là xong
Móc ruột phơi gan trao em hết
Để ngày Vu quy nấu cháo lòng"
13. Phản ứng kiểu cay cú
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Đường xa Vê-Gát anh cứ dông
Vi za, mát cạt vào canh bạc (Visa, Master cards)
Vỡ nợ đời anh hận bóng hồng"

14. Phản ứng vô vọng
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về thay nệm lẫn chăn bông

Phủi sạch hương xưa vùi kỷ niệm
Chẳng vấn chẳng vương chẳng nặng lòng"
15. Phản ứng tích cực
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về giặt nệm trải chăn bông

Sửa lại song thưa rèm buông lõng
Mở tiệc đêm đêm tuyển ngựa hồng"
16. Phản ứng cứng rắn
"Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Thì anh ra bụi bẻ cành bông
Vặt cánh hoa tươi làm lưu niệm
Gởi tặng chồng em lá với cành.
17. Phản ứng lo sợ
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Đời anh thôi thế là đi đứt
Thằng chồng nhà em hoạn anh mất
Vì biết em anh nhỡ lòng thòng !!!
18. Phản ứng mơ mộng
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về học võ luyện khí công
Sống lâu để đợi chồng em chết

Mổ lợn khao làng, rước em dzông ...
19. Phản ứng hiệu quả
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Thôi em yên phận thế là xong
Khi nào em rỗi anh xin tới
Với cả chồng em, kết bạn lòng ! (bạn thân)
20. Phản ứng mạnh
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh ra chợ tạm dưới cầu đông

"Xoáy" đại vài ba liều thuốc chuột
Lén bỏ cho em rót cho chồng ...
21. Phản ứng tiêu nhân
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về tậu đất hông nhà em
Lựa lúc chồng em công tác vắng
Lẻn sang hai đứa sẽ "lòng thòng" !!!
22. Phản ứng chờ đợi

Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về gác đệm, gửi chăn bông

Xin em nghĩ lại ngày xưa ấy
Mà bỏ chồng em, anh vẫn mong !!!
23. Phản ứng tiếc của
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Trời ơi như vậy có tiếc không
Ngày xưa sao cứ ngu là thế
"Làm đại" đi rồi có phải không !?!?

24. Phản ứng cùn
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Em đừng cứ tưởng thế là xong
Chọn ngày chợ họp đông anh tới

Nói đại ngày xưa em có bầu !!!
25. Phản ứng kiểu vô học
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh đến nhà em, em biết không
Bắt bố mẹ em làm cơm đãi
Uống rượu say rồi sẽ chửi dông...
26. Phản ứng du côn
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Chờ ngày hai đứa để phòng không
Lẻn vào mìn đặt vài ba trái
Cho nổ khi nào em biết không ?
27. Phản ứng trai làng
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về tạ lỗi với dòng sông (quê hương)
Duyên em đỏng đảnh làm rơi hết
Cái thói chua ngoa để khổ chồng.

28. Phản ứng kiểu sổ số
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Mừng cho em đã thoả lòng mong
Đời người con gái yêu thương lắm
Nhưng mấy ai may lấy được chồng !?

______________________

Đi tìm tác giả bí ẩn T.T.Kh

T.T.Kh là một câu chuyện chưa từng có trong lịch sử văn chương. Đó là câu chuyện về một thi sĩ bí ẩn bỗng nhiên tung lên thi đàn mấy bài thơ tình tuyệt tác làm ngẩn ngơ độc giả rồi lặng lẽ biến mất trong cái bàng hoàng sửng sốt của người yêu thơ.
Bảy mươi năm đã trôi qua kể từ ngày xảy ra câu chuyện kỳ lạ ấy. Rất nhiều người đã tìm cách vén lên bức màn bí ẩn của câu chuyện nhưng hầu như chưa ai làm thỏa mãn độc giả. Còn người yêu thơ vẫn luôn khát khao được biết sự thật: T.T.Kh là ai và đã vì ai mà sáng tác nên những áng thơ tình đặc sắc đó?

Có một số nhân vật được các nhà sưu tầm đưa ra để giả định rằng đó là T.T.Kh. Nam giới có, phụ nữ có. Trong số những "nghi can" có hai nhà thơ nổi tiếng là Thâm Tâm và Nguyễn Bính. Độc giả tưởng như đã lần ra được tung tích của con người kỳ lạ này nhưng sự thực không phải như vậy. Bởi tất cả những thông tin đưa ra đều do lời người khác kể lại. Còn bản thân những người như Thâm Tâm, Nguyễn Bính chưa bao giờ có phát biểu chính thức nhận mình là T.T.Kh. Vì thế, tuy người kể cũng là người có uy tín trong làng văn làng báo nhưng độc giả vẫn thấy mơ hồ khó tin. Việc tìm kiếm con người thật của T.T.Kh thành ra vẫn rơi vào vòng lẩn quẩn trong bao nhiêu năm qua, khiến câu chuyện thêm nhuốm màu huyền thoại.
Bằng cách phân tích các hình ảnh, biểu tượng, tình tiết văn học, thói quen sử dụng ngôn ngữ trong thơ, trong truyện ngắn..., tác giả Trần Đình Thu đưa ra một cách làm mới: so sánh đối chiếu với những người được cho là T.T.Kh lâu nay để nhận xét xem ai là người phù hợp nhất. Đó là cách làm khá đặc biệt so với những nhà sưu tầm khác trước đây chỉ hoàn toàn dựa vào lời kể của nhân chứng. Vì thế, Thanh Niên xin giới thiệu loạt bài viết trích từ bản thảo cuốn sách Giải mã nghi án văn học T.T.Kh chưa xuất bản của tác giả để bạn đọc tham khảo.

Kỳ 1: Câu chuyện tình buồn 70 năm trước

Có thể nhiều bạn đọc đã biết, đã thuộc làu thơ T.T.Kh nhưng vẫn có một số người khác chưa nắm rõ câu chuyện như thế nào. Vì thế, trước khi bước vào phân tích lý giải, chúng tôi xin dẫn lại toàn bộ câu chuyện này một cách có hệ thống. Câu chuyện T.T.Kh bắt đầu vào tháng 7/1937, khi tuần báo Tiểu thuyết thứ Bảy đăng một truyện ngắn mang tên Hoa ti gôn của nhà văn Thanh Châu. Nội dung truyện ngắn được tóm tắt như sau:

Có một họa sĩ nghèo mới ra trường. Trong một lần đi tìm cảnh vẽ, chàng đã gặp một thiếu nữ đang hái hoa ti gôn trong vườn. Từ đó, chàng đâm ra mê người đẹp, luôn đạp xe vào làng để ngắm trộm nàng hái hoa.
Năm tháng qua đi, chàng họa sĩ trở nên nổi tiếng. Tranh vẽ của chàng bán được giá rất cao. Họa sĩ trở nên giàu có. Một mùa đông, chàng đi vẽ ở một vùng nọ. Trong một bữa tiệc chiêu đãi, họa sĩ trông thấy một thiếu phụ. Chàng ngờ ngợ như đã từng gặp người này ở đâu. Cuối cùng nhớ ra, nàng chính là cô gái hái hoa ngày ấy. Trong khi khiêu vũ với nàng, chàng nhắc lại chuyện cũ. Nàng vô cùng ngạc nhiên.
Nàng kể chuyện cuộc đời mình cho chàng nghe. Nàng lấy một người chồng môn đăng hộ đối nhưng cuộc hôn nhân quá tẻ nhạt. Từ đó, nàng hay lui tới chỗ họa sĩ trọ để chơi và để chàng vẽ cho một bức chân dung. Chuyện gì đến đã đến. Một buổi sáng, hai người đi chơi ở một ngôi chùa trên đỉnh núi, chàng đã tỏ nỗi lòng mình. Nàng đáp lại tình yêu của chàng.
Chàng bàn với nàng trốn đi Nhật để chung sống với nhau. Nàng nhận lời. Chàng về Hà Nội, sắp đặt xong mọi việc thì nhận được thư nàng vào giờ chót. Nàng từ chối chuyến đi vì không đủ can đảm vượt qua. Trong thư, một dây hoa ti gôn nhỏ ép rơi ra. Chàng nhìn những nụ hoa hình quả tim vỡ, đỏ hồng như nhuộm máu, lặng lẽ hôn lên những cánh hoa và khóc.
Bốn năm sau, một hôm chàng nhìn thấy trên bàn mình một phong thư viền đen. Mở ra xem thì đó là của người chồng nàng báo tin nàng đã chết. Chàng đáp xe lửa đến nơi để đặt lên mộ nàng dây hoa quen thuộc. Từ đó, chàng luôn mua hoa ti gôn về đặt trong phòng mình.
Hoa ti gôn là một truyện ngắn không có gì đặc sắc nhưng nhẹ nhàng và bay bổng. Truyện ký thác một tâm sự khắc khoải, nhớ nhung hoài niệm. Hình ảnh dây hoa ti gôn được lặp đi lặp lại nhiều lần như muốn khơi gợi một điều gì đó không tiện nói ra. Tác giả của nó - nhà văn Thanh Châu, khi đó là một chàng trai trẻ 25 tuổi, vừa quyết định bước vào nghiệp văn chương. Chàng cũng vừa trải qua một chuyện tình buồn.
Hai tháng sau ngày Thanh Châu đăng truyện ngắn nói trên, một sự kiện đặc biệt xảy ra. Vào tháng 9/1937, tòa soạn tuần báo Tiểu thuyết thứ Bảy nhận được một bài thơ của một tác giả ký tên là T.T.Kh. Đó là bài Hai sắc hoa ti gôn, được đăng vào ngày 23/9/1937.
Bài thơ Hai sắc hoa ti gôn đã gây nên xúc động lớn trong lòng người yêu thơ bởi những câu thơ quá da diết. Giới văn nghệ xôn xao. Gần hai tháng sau, tòa soạn lại nhận được một bài thơ nữa. Bài thơ này có tựa đề là Bài thơ thứ nhất dù đó là bài thơ thứ hai gửi đến. Bài này được đăng trên số báo ngày 20/11/1937. Và một năm sau nữa, tòa soạn nhận thêm bài Bài thơ cuối cùng. Bài này được đăng trên số báo ra ngày 30/10/1938.
Từ đó, tuần báo Tiểu thuyết thứ Bảy không còn nhận thêm bài thơ nào của con người bí ẩn này nữa. Ngược lại, có một bài thơ cũng ký tên T.T.Kh gửi đến một tờ báo khác. Đó là Bài thơ đan áo.

Những bài thơ mang tên T.T.Kh đã làm cho độc giả bàng hoàng sửng sốt. Nhưng tác giả của nó đã lặng lẽ rời bỏ văn đàn, không bao giờ xuất hiện ở đâu nữa. Không ai biết một chút gì về con người bí ẩn này. Nghi án văn học T.T.Kh từ đó bắt đầu...

Năm 1942, Hoài Thanh - Hoài Chân xuất bản Thi nhân Việt Nam lần đầu tiên, T.T.Kh đã được đưa vào tập sách quan trọng này. Song song đó, nhiều người lại liên tục công bố những thông tin về T.T.Kh. Nào Thâm Tâm, nào Nguyễn Bính, nào em gái nhà thơ Tế Hanh, nào là Trần Thị Khánh... Rất nhiều "ứng viên".
Câu chuyện về Thâm Tâm có khá nhiều người kể. Chẳng hạn Nguyễn Vỹ, một người có mặt trong Thi nhân Việt Nam đã viết một bài dài trên Tạp chí Phổ Thông vào những năm 1960. Ông Vỹ cho biết, một buổi tối trên đường về nhà, ông gặp Thâm Tâm đang lang thang. Ông mời Thâm Tâm về nhà mình uống rượu. Ngà ngà say, Thâm Tâm cao hứng kể chuyện tình của mình. Thâm Tâm cho biết, người yêu của mình là một nữ sinh tên là Trần Thị Khánh. Nàng đã có lần gợi ý Thâm Tâm đến nhà hỏi cưới nhưng chàng bảo sự nghiệp chưa có gì. Bẵng đi một thời gian, một hôm chàng nhận được phong thư báo tin nàng sắp lấy chồng. Đã bị người yêu bỏ đi lấy chồng, lại còn bị đám bạn chế nhạo, Thâm Tâm đâm ra bị quê. Vì thế đã phải thức một đêm để làm một bài thơ tựa đề là Hai sắc hoa ti gôn, ký tên T.T.Kh. Thâm Tâm làm như vậy với dụng ý để các bạn của mình tin là của Khánh làm, cho khỏi mang tiếng bị tình phụ. Sau đó, Thâm Tâm gửi bài thơ tới tòa soạn. Về phần cô gái đó, sau khi đọc được bài thơ Hai sắc hoa ti gôn, liền viết thư phản đối Thâm Tâm kịch liệt. Thâm Tâm bèn lấy những câu chữ trong bức thư này để viết tiếp các bài thơ sau này, vẫn ký là T.T.Kh...
Ngược với Nguyễn Vỹ thì một số tác giả, chẳng hạn như Hoàng Tiến, lại cho rằng chính cô Trần Thị Khánh, cô người yêu của Thâm Tâm đã sáng tác ra những bài thơ ký tên T.T.Kh. Một số tác giả khác còn tiến thêm một bước cụ thể hơn nữa khi cho rằng Trần Thị Khánh chính là em gái họ của nhà thơ Tế Hanh...
Với Nguyễn Bính, không thấy có những câu chuyện cụ thể như trường hợp của Thâm Tâm. Người ta chỉ dựa vào bài thơ Cô gái vườn Thanh đề tên tác giả Nguyễn Bính để cho rằng Nguyễn Bính chính là T.T.Kh.
Trần Đình Thu
T.T.Kh. với những câu thơ xót xa cảm động:

Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời

Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
Và từng thu chết, từng thu chết
Vẫn giấu trong tim một bóng người...
Vậy T.T.Kh. là ai? Nam hay nữ? Bút danh này chỉ thấy ghi ở ba bài thơ đăng trong Tiểu thuyết thứ Bảy và một bài trên báo Phụ nữ, rồi thôi, không thấy xuất hiện nữa.
Ông Hoài Thanh, năm 1941, có soạn cuốn Thi nhân Việt Nam cũng trích dẫn T.T.Kh. với lời ghi chú: "Sau khi bài thơ kia đăng rồi, xóm nhà văn bỗng xôn xao, đến mấy người nhất quyết T.T.Kh. chính là người yêu của mình. Và người ta đã phê bình rất náo nhiệt. Có kẻ không ngần ngại cho những bài thơ ấy là những áng thơ kiệt tác...".
Hôm nay xin công bố với bạn đọc, một thông tin chúng tôi được biết về T.T.Kh. Người kể còn sống, mà T.T.Kh. cách đây bốn năm vẫn còn gặp. Chúng tôi thấy cần phải công bố ngay vì nó có lợi cho việc là văn học sử sau này.
Số là vào dịp hội đền Bà Tấm năm nay (Kỷ Tỵ, 1989), chúng tôi rủ nhau sang Phú Thụy dự hội. Cùng đi có nhà thơ Lương Trúc thuộc lớp thơ trước Cách mạng tháng Tám, năm nay đã 74 tuổi (tên thật là Phạm Quang Hòa), bạn thân với các nhà thơ Thâm Tâm, Nguyễn Bính và Trần Huyền Trân. Chính bài Tống biệt hành Thâm Tâm viết tặng Phạm Quang Hòa khi đi hoạt động cách mạng. Nguyễn Bính cũng có bài thơ tặng Phạm Quang Hòa mở đầu bằng hai câu:

Tôi và anh: Bính và Hòa
ở đây xa chị, xa nhà, xa em...
Và đây kết thúc bằng hai câu:

Đây là giọt lệ phân ly
Ngày mai tôi ở, anh đi, bao giờ...?

Nhà thơ Lương Trúc là người cung cấp tư liệu, và tất nhiên ông sẽ sẵn sàng chịu trách nhiệm về họ tên tác giả Hai sắc hoa ti-gôn được công bố dưới đây. Cùng nghe hôm đó với tôi có nhà thơ Trần Lê Văn và nhà thơ Tú Sót.
T.T.Kh. tên thật là Trần Thị Khánh, người yêu của Thâm Tâm. Hai người yêu nhau, nhưng biết không lấy được nhau, hẹn giữ kín mối tình, để đỡ phiền đến gia đình của nhau sau này. Cô Khánh đọc Tiểu thuyết thứ Bảy in truyện ngắn Hoa ti-gôn của Thanh Châu (số tháng 9-1937) xúc động, tự thổ lộ câu chuyện riêng bằng bài thơ Hai sắc hoa ti-gôn và gửi đăng Tiểu thuyết thứ Bảy.
Bài thơ in ra gây xôn xao trong làng văn chương như ông Hoài Thanh ghi nhận. Tiếp đó để giải thích lý do viết bài Hai sắc hoa ti-gôn, T.T.Kh. gửi đến Tiểu thuyết thứ Bảy một bài nữa, với tiêu đề là Bài thơ thứ nhất và viết tặng riêng Thâm Tâm bài thơ Đan áo.

Lại càng xôn xao, nhiều người cho là nam giới giả danh, nhiều người nhận là người yêu của mình, trong số này có nhà thơ Nguyễn Bính.
Thâm Tâm hồi ấy còn trẻ, với tính hiếu thắng của tuổi trẻ, ông đã gửi báo Phụ nữ đăng bài thơ Đan áo để minh chứng với thiên hạ rằng T.T.Kh. chính là người yêu của mình. Tất nhiên không có sự đồng ý của T.T.Kh.

Và thế là T.T.Kh. giận, cô viết bài thơ lấy tiêu đề Bài thơ cuối cùng gửi đăng ở Tiểu thuyết thứ Bảy, vừa hờn vừa giận đầy yêu thương, và cũng từ đấy T.T.Kh. "tắt lịm" trên thi đàn.
Sau này, Thâm Tâm có viết một bài thơ dài để trả lời T.T.Kh. bài Các anh, (tập thơ mới của Thâm Tâm, nhà xuất bản Văn học 1987, có in bài Các anh nhưng đây chỉ mới trích một phần).

Lời bàn: Có người viết hàng trăm bài thơ, in hơn chục tập thơ, mà không gây được mộ vang hưởng nào trong nghệ thuật thơ. T.T.Kh. viết bốn bài, có bài đã gây được vang hưởng.

Thơ hay đâu cần nhiều.

Phê-lích ác-ve (Félix Arvers, 1806-1850) chỉ nhờ bài Tình tuyệt vọng mà tên tuổi được ghi trong văn học sử Pháp. Mới hay trong "lãnh địa" nghệ thuật, số lượng chỉ là cái không đáng kể. T.T.Kh. cần phải đợc xem xét và đáng giá như một tác giả của dòng thơ lãng mạn trước Cách mạng tháng Tám. Điều đó không có gì là quá đáng.

Được biết T.T.Kh. về sống ở Thanh Hóa đã bốn năm nay, không biết bây giờ bà còn hay mất, nhưng cứ xin phép cho chúng tôi được công bố điều bí mật trên vì nghĩ rằng:
Thời gian đi đã dài, nhà thơ Thâm Tâm đã mất, ông nhà cũng quy tiên. Vả lại, cũng vì công việc của văn sử học, nếu đã tìm ra tác giả của một tác phẩm nổi tiếng thì dù đắn đo đến đâu rồi cũng phải công bố.

Hoàng Tiến
(Nhân dân Chủ nhật số 23 tháng 7-1989)
Source: http://www.avsnonline.net
***
Hồi septembre 1937, Tiểu thuyết thứ Bảy đăng một chuyện ngắn của ông Thanh Châu: Hoa ti-gôn. Ít ngày sau tòa báo nhận được một bài thơ nhan đề Bài thơ thứ nhất, rồi lại nhận được bài nữa: Hai sa ('c hoa ti-gôn. Hai bài đều ký T. T. Kh. và đều một nét chữ run run. Từ đấy tòa soạn Tiểu thuyết thứ Bảy không nhận được bài nào nữa và cũng không biết T. T. Kh. ở đâu.

Nhưng sau khi hai bài thơ kia đăng rồi, xóm nhà văn bỗng xôn xao. Có đến mấy người nhất quyết T. T. Kh. chính là người yêu của mình. Và người ta đã phê bình rất náo nhiệt. Có kẻ không ngần ngại ch o hai bài ấy là những áng thơ kiệt tác.
Nói thế đã đành quá lời, nhưng trong hai bài ấy cũng có những câu thơ xứng với vẻ lâm ly của câu chuyện. Cô bé T. T. Kh. yêu. Người yêu của cô có nét mặt rầu rầu và có lẽ đã đọc nhiều văn Tư ` Trẩm Á. Cô kể: những buổi chiều thu, đứng dưới dàn hoa ti-gôn,
Người ấy thường hay vuốt tóc tôi,
Thở dài trong lúc thấy tôi vui;
Bảo rằng: "Hoa giống như tim vỡ,
Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi!"
Cô bé ngây thơ không tin. Ai ngờ lời nói văn hoa kia bỗng thành sự thực. Chàng đi...

Ở lại vườn Thanh có một mình,
Tôi yêu gió lạnh lúc tàn canh,
Yêu trăng lạnh lẽo rơi trên áo,
Yêu bóng chim xa, nắng lướt mành.
Và một ngày kia tôi phải yêu
Cả chồng tôi nữa, lúc đi theo

Những tà áo đỏ sang nhà khác!
- Gió hỡi, làm sao lạnh rất nhiều?
Ngày ấy buồn nhất trong đời nàng:
Người xa xăm quá -- Tôi buồn lắm

Trong một ngày vui pháo nhuộm đường.

Từ đó mùa thu qua, rồi mùa thu qua, nàng vẫn luôn luôn tưởng nhớ, nhưng tin buồn
chàng nào có hay; cho nên nàng tự hỏi:
Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng,
Trời ơi! người ấy có buồn không?
Một nỗi đau đớn trần truồng, không ẩn sau liễu Chương Đài như nỗi đau đớn của nàng Kiều ngày trước.
Cho đến hôm nay, xem chuyện, tình cờ lại thấy cánh hoa xưa. Nàng không sao cầm lòng được:

Cho tôi ép nốt dòng dư lệ
Nhỏ xuống thành thơ, khóc chút duyên!
Bốn năm đã qua từ ngày tờ báo vô tình hé mở cho ta một cõi lòng. Ai biết "con người vườn Thanh" bây giờ ra thế nào? Liệu rồi đây người có thể lẳng lặng ôm nỗi buồn riêng cho đến khi về chín suối?
Novembre 1941
Hoài Thanh - Hoài Chân
__________
* Trích Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh - Hoài Chân.
Truyện Thúy Kiều:
Khi xưa hỏi liễu Chương đài,
Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay!
Tài Liệu
+ Thi Nhân Việt Nam Hiện Đại - Quyển Thượng của Phạm Thanh.

+ Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh - Hoài Chân.

[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/2452/D38C6B23332F4FEBAFC77822E58CD35E.JPG[/image]

Attached Image(s)