Đọc ký sự “Quê Hương Ngày Trở Lại” Nguyễn Kim Bình Đã có nhiều người Việt xa xứ trở về thăm lại quê hương. Và cũng đã có nhiều bài viết ghi lại những điều mắt thấy tai nghe, những cảm nghĩ, hoài niệm, những ước ao từ những chuyến viếng thăm này. Một quyển sách khá nổi tiếng “Quê Nhà 40 năm trở lại” của tác giả Phan Lạc Tiếp là một thí dụ.
Tuy nhiên các câu chuyện trở về thăm lại quê cũ ở miền Bắc Việt Nam của những tác giả được sinh ra, lớn lên tại miền Bắc xã hội chũ nghĩa, và hiện sinh sống tại nước ngoài, có rất ít. Nếu có, cũng ít khi ghi lại tỉ mỉ nhiều chi tiết về những đổi thay, cả khung cảnh đất trời lẫn tâm trạng của người trở về, hoặc của những người còn ở lại. Hay đã khơi lại được nhiều kỷ niệm vui buồn thời thơ ấu ở nơi quê hương nay đã xa xôi cách biệt đó. Theo tôi, về tổng quan, cũng đã không gây được nhiều ấn tượng đến với độc giả như ký sự “Quê Hương Ngày Trở Lại” của tác giả Lê Mỹ Hân.
Nửa năm trước khi quyển ký sự này được xuất bản, tôi đã tình cờ đọc được trên một mạng internet; với phần ghi nhận đã có số độc giả khá cao. Tôi đọc với nhiều ngạc nhiên và thích thú. Qua ký sự này, tôi biết được rất nhiều điều mới lạ và bất ngờ về văn hóa, xã hội, tình cảm con người, ở những vùng đất mà từ lâu vẫn ước ao tìm hiểu. Những vùng đất cùng trên quê hương Việt Nam mà như ở một nơi xa xôi tận cùng của quả đất.
Quê Hương Ngày Trở Lại
Nguồn: tvvn.org
Giọng văn kể chuyện của Lê Mỹ Hân thật thu hút, thẳng thừng, không màu mè, không điệu đàn kiểu cách, qua một trí nhớ tuyệt vời và những nhận xét sắc bén. Dù nói về quê hương thân yêu nơi mình đã lớn lên, mà theo lẽ tự nhiên mọi người thường chỉ thấy cùng muốn nói hay, nói đẹp; hay dù đã được đào tạo trong một nền giáo dục nặng về phục vụ chính trị, dựa trên nhiều giả dối, chủ trương lúc nào cũng tung hô ca ngợi cái gì “của ta” thì đều tốt đều hay, tác giả đã thẳng thắn và trung thực nói lên cảm tưởng, nhận xét của mình về nhiều chuyện được chứng kiến, tìm gặp lại, trong một lần về thăm lại quê nhà. Không có kiểu “xấu che tốt khoe”, thiên lệch, ca tụng quá mức, xa rời thực tế về các vấn đề xã hội (và qua đó, bộ mặt chính trị) mà chúng ta thường thấy từ một vài người viết, đã trưởng thành và được giáo dục ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
Hoàn cảnh đặc biệt của chính mình (lớn lên ở miền Bắc, vào Nam sinh sống một thời gian khi mới trưởng thành, sau đó ra sống ở Nhật) đã giúp tác giả có được một cái nhìn khá bao quát, tường tận và chính xác cho nhiều vấn đề, thuộc nhiều lãnh vực, qua nhiều góc độ khác nhau. Và thường khi rất bất ngờ, lẫn thú vị. Lẽ ra chuyến về thăm lại quê hương, thăm người thân, bạn cũ, phải là một chuyến đi chỉ đầy ấp kỷ niệm ngọt ngào, hạnh phúc, thế nhưng thực tế cũng đã mang đến nhiều hình ảnh, nhiều đối diện, nhiều khám phá, thật ngỡ ngàng làm chua xót và đau lòng. Có những giòng chữ của tác giả làm người đọc xót xa cho cuộc sống thật nghèo nàn lam lũ, tương lai thật mịt mù, của nhiều người dân ở quê hương của tác giả, một vùng sơn cước miền Bắc. Mà chẳng riêng nơi này, theo tác giả, nhiều nơi của miền Bắc nói chung, vào thời gian tác giả trở về, cũng không tươi đẹp gì hơn.
Tác giả đã mô tả về thực trạng của quê hương mình như sau: