DẠ THƯA, LÀ BIẾT THỐT THƯA THẾ NÀO?
1. Tranh luận học thuật hay lộng ngôn cảm tính?
Thưa, học trò cũng đọc rất kỹ bài viết của mình, có trao đổi với Nhà phê bình văn học TS.Văn Giá, nhà văn Đỗ Tiến Thuỵ và gửi email cho một số anh em khác như anh Nguyễn Thanh Mừng ở Hội VHNT Quy Nhơn, anh Nguyễn Xuân Thu ở Hội VHNT Thái Nguyên v.v..., và có cho đăng trên một số trang blog như 360.yahoo.com, vnweblog..., đã nhận được nhiều ít commenst (góp ý) của các anh chị em. Tuy vậy, chưa ai nghĩ và cho rằng học trò "giận cá chém thớt gì" qua nội dung văn bản mà học trò đăng tải. Bản thân học trò thấy rằng, mình đang đứng trước một vấn đề, mà vấn đề ấy không đáng phải có một cuộc tranh luận theo chiều hướng căng thẳng, nên dùng chút suy nghĩ thiển thô lên tiếng, mong cho việc tiếp nhận các ý kiến lẫn nhau dừng lại trong chừng mực trao đổi học thuật. Vì thế mà có bài "Văn tế...thơ" kia.
Từ việc bài "văn tế" của học trò ra đời trong hoàn cảnh vừa nêu, xin có thêm vài suy nghĩ, cũng để thưa rằng, sự băn khoăn của học trò không hề mang tính cảm tính, mà hoàn toàn có cơ sở.
Bielinski viết: "Không phải nghệ thuật sinh ra phê bình, cũng không phải phê bình sinh ra nghệ thuật, mà cả hai đều là con đẻ của tinh thần thời đại. Cả hai đều là sự nhận thức thời đại, khác nhau là ở chỗ, phê bình là nhận thức triết học, nghệ thuật là sự nhận thức trực tiếp". (V.G.Bilelinski, Toàn tập, t.2, M., 1984, tr.348). Trong bài viết của học trò, trước cái lời khiêm cung mà học trò thưa là: "Nhân cái vụ "Gửi VB" này, học trò tếu táo một hai vần", trở lên thì tạm gọi là phần "Tiếp nhận văn học" còn từ cái dòng vừa dẫn trở xuống thuộc về sáng tác. Nếu nhìn một văn bản theo hướng nhận thức đúng về bản chất của nó, học trò tin rằng các hạ (Nghiêm Phu) sẽ không vội vàng khép tội cho học trò là "giận cá chém thớt gì". Trong phần đầu, học trò nêu ra cái "hiện trạng" trao giải lung tung, đăng bài vô lối của báo chí Việt Nam nói chung và báo Văn Nghệ của...nói riêng, dẫn ra các ví dụ về hiện trạng ấy, là để chứng minh cho cái nhận định về việc có hay không chuyện "trao giải nhầm" cho tập thơ "Gửi VB" của Phan Thị Vàng Anh mà Nhà thơ Lê Thiếu Nhơ có viết một bài phê bình đăng trên E Văn: "Gửi VB gửi gì cho thơ?". Và học trò cũng đã mạnh dạn đưa ra chính kiến của mình trong bài viết đó là: "Trộm nghĩ, "Gửi VB" không có tội, tác giả của nó lại càng không, hay-dở chẳng có gì đáng tội. Tội là do những kẻ gán danh cho nó!". Ấy thế thì sao lại có thế "gán" cho học trò cái tội "giận cá chém thớt gì" khi học trò chỉ là một anh nông dân nhờ may mắn thời đại mà biết đến internet, chả quen biết cả hai tác giả trên kia, chỉ nghiên cứu các văn bản của họ ở dạng đã công bố, thì xin hỏi, động cơ (hoặc động lực) của học trò khiến phải giận cá chém thớt ở đây là gì, thưa các hạ (Nghiem thu)? Vậy có nên chăng, học trò xin trả lại chữ mà các hạ (Nghiem thu) dùng để gán cho học trò: "Nặng cảm tính.".
2. Mâu thuẫn hay phi logic trong cách góp ý của (Nghiem phu)?
Các hạ (Nghiem phu) viết: "Vẫn có những dòng suối trong trẻo len lỏi trườn ra sông bằng được để góp chút nước mát lành cho biển cả nhạt dần độ mặn.
Vẫn có những cơn gió nhẹ nhõm trên cao kia để đón những làn mây lang thang rong ruổi khắp sân trời.
Dù cảm nhận bằng trái tim hay bằng lý trí, đều phải được soi rọi bằng con mắt trong veo của người bình dị. Thế nên, chưa trả nghĩa cho thiên nhiên, cho cuộc sống này, thì sao có thể là trang nam tử." Học trò đang cố gắng liên tưởng, nói chính xác là cố gắng lắp ghép cái mạch dẫn từ câu "gán tội" của các hạ cho học trò, đến cái đoạn vừa dẫn kia, có "quan hệ" với nhau như thế nào? Và các hạ đang chỉ điểm cho học trò điều gì? Đang định hướng cái gì? Và, đang giáo huấn cái nghĩa của câu nói ấy cho lĩnh vực gì?
Học trò phải cúi đầu công nhận đây là một đoạn văn rất đẹp, mà các hạ (Nghiem phu) đã cô đúc lại nhiều tầng nghĩa chỉ trong một ít câu chữ. Thế nhưng, có vẻ như, đằng sau những chữ ấy, mới tàng ẩn một tinh thần "giận cá chém thớt" của người viết ra nó, chứ không phải là để gán tội cho học trò. Người viết (các hạ) đang đứng trên một cái bục cao vời vợi, trỏ xuống những giáo huấn, mà xin hỏi, những giáo huấn ấy đã khách quan chưa? Sao ở đây lại có một hành động "trả nghĩa cho thiên nhiên" trong chừng mực một lời góp ý mang tính trao đổi về văn học? Phép ẩn dụ này làm cho học trò cảm thấy tổn thương cho thế hệ mình, chẳng khác gì các hạ ( Nghiem phu) đang bảo thế hệ học trò vô ơn ư? Mà vô ơn với ai? Với cái cụ có chức có quyền tự in thơ của mình lên báo, rồi coi thường bạn đọc bằng cách cho họ đọc thứ học chả biết nó là gì ư? Hay vô ơn với hai tác giả Lê Thiếu Nhơn và Phan Thị Vàng Anh? Hay vô ơn với các hạ (Nghiem phu) - tầng lớp cao vòi vọi?
Nếu như không phải thế, thì học trò nhận thấy, ở đoạn viết "rất đẹp" kia chình ình một sự mâu thuẫn, có thể nópi là một sự phi logic về nhận thức đáng kể. Học trò cũng cảm thấy đau lòng và mất tự tin trong việc bớt tiền ăn sáng đi mua báo mỗi sớm, ăn cắp thời gian đời mình mỗi ngày, nếu như các hạ ( Nghiêm phu) là đại diện cho những người đang gán cho thế hệ học trò là vô ơn, là "chưa thể là trang nam tử". Nhưng học trò cũng trộm nghĩ, có lẽ học trò nhầm, vì nói thế thôi, chứ cũng hiếm những người "bề trên" mà thể hiện như thế, học trò lại có chút niềm tin rằng các hạ (Nghiem phu) không đại diện cho một sự "giận cá chém thớt" ngầm nào cả.