Trích Quốc Âm Thi Tập-Nguyễn Trãi

Tôi có đọc một số bài của Nguyễn Trãi nên đánh máy lại và đăng lên đây để mọi người đọc mà không cần phải mở sách
1. Thủ Vĩ Ngâm:
Góc thành  nam lều một gian
No nước uống thiêú cơm ăn
Con đòi trốn giường ai quyến
Bà ngựa gầy thiếu kẻ chăn
Ao bởi hẹp hòi khôn thả cá
Nhà quen xú xứa ngại nuôi vằn
Góc thành nam lều một gian

Ngôn trúc:
Am trúc hiên mai ngày tháng qua
Thị phi nào đến cõi yên hà
Bữa ăn dầu có dưa muối
Áo mặc này chi gấm là
Nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt
Đất cày ngõ ải lánh hương hoa
Trong khi hứng đọng vừa đêm tuyết
Ngâm được câu thần dặng dặng ca
***
Giũ bao nhiêu bụi, bụi lầm
Giơ tay áo đến tùng lâm
Rừng nhiều cây rợp hoa chày động
Đường ít người đi cỏ kíp xâm
Thơ dưới tục hiềm câu thế tục
Chủ vô tâm ấy khách vô tâm
Trúc thông hiên vắng trong khi ấy
Năng mấy sơn tăng làm bạn ngâm
***
Làm người chẳng có chức cùng tài
So nghĩ đều thì kém hết hai
Hiểm hóc cửa quyền chăng lọt lẫn
Thanh nhàn ách sách hãy đeo đai
Dễ hay ruột bể sâu cạn
Không biết lòng người vắn dài
Sự thế dữ lành ai hỏi đến
Bảo rằng ông đã điếc hai tai
***
Đã mấy thu nay để lệ nhà
Duyên nào đeo đẳng khó chăng tha
Một thân lẫn quất đường khoa mục
Hai chữ mõ màng chuyện quốc gia
Tài lẹt lạt nhiều nên kém bạn
Người mòn mõi hết púc còn ta
Quân thân chưa báo lòng canh cánh
Tình phụ cơm trời áo cha
***
Cảnh tựa chùa chiền lòng tựa thầy
Có thân chớ phải lợi danh vây
Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén
Ngày vắng xem hoa bẻ cây
Cây rợp chồi cành chim kết tổ
Ao quang mấu ấu cá nên bầy
Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế
Năng một ông này đẹp thú này
***
Cỏ xanh cửa dưỡng để lòng nhân
Trúc lợp hiên mai quét tục trần
Nghiệp cũ thi thơ hằng một chức
Duyên xưa hương lửa tựa ba chân
Nhan Uyên nước chứa bầu còn nguyệt
Đõ phủ thi niên bút có thần
Nợ quân thân chưa báo được
Hài hoa còn bợn dặm thanh vân
***
Đột xung biến tới áng can qua
Thú lều ta dưỡng tính ta
Sớm tối hằng lề phiến sách cũ
Hôm dao đủ bữa bát cơm xoa
Đêm than nguyệt hiện ngoài hiên trúc
Ngày vắng chim kêu cuối khóm hoa
Quân tử hãy lăm bền chí cũ
Chẳng âu ngặt chẳng âu già
***
 Chẳng hay rắp rắp đã bốn mươi
Ngày tháng bằng thoi một phút cười
Thế sự người no ổi tiết bảy
Nhân tình ai ủ cúc mồng mười
Thuyền chèo đêm nguyệt sông biếc
Cây đến ngày xuân lá tươi
Phú quý chẳng tham thanh tựa nước
Lòng nào vay vo hơi hơi

Mạn thật
Đủng đỉnh chiều hôm dắt tay
Trông thế giới phút chim bay
Non cao non thấp mây thuộc
Cây cứng cây mềm gió hay
Nước mấy trăm thù còn vây
Nguyệt bao nhiêu kiếp nhẫn này
Ngoài chưng mọi chốn đều thông hết
Bui một lòng người cực hiểm thay
***
Đường thông thuở chống một cây
Sự thế bao nhiêu huỡn đã khuây
Bẻ cái trúc hòng phân suối
Quét con am để chứa mây
Trì tham nguyệt hiện chăng buông cá
Rừng tiếc chim về ngại phát cây
Dầu bụt dầu tiên ai kẻ hỏi
Ông này đã thú ông này
***
Quê cũ nhà ta thiếu của nào
Rau trong nội cá trong ao
Cách sông Mai Tỉnh hồn Cô Dịch
Kề nước cầm đưa tiếng Cửu Cao
Khách đến vườn còn hoa lác
Thơ nên cửa thấy nguyệt vào
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghĩ
Lẫn thẫn làm chi án mận đào

Trần tình
Chén chẳng lo chuốc rượu La Phù
Khách đến ngâm chơi miễn có câu
Lòng một tấc son còn nhớ chúa
Tóc hai phần bạc bởi thương thu
Khó bền mới phải người quân tử
Mạnh gắng thì nên kẻ trượng phu
Cày ruộng cuốc vườn dầu hết khỏe
Tôi Đường Ngu ở đất Đường Ngu

Thuật Hứng
Một cày một cuốc thú nhà quê
Án cúc lan che vãi đậu kê
Khách đến chim mừng  hoa xảy rụng
Chè tiên nước ghín nguyệt đeo về
Bá Di người rặng danh hà thú
Nhan tử ta xem ngặt ấy lề
Hễ tiếng dữ lành tai giản đắp
Cầu ai khen liễn lệ ai chê

Thuật hứng
Đến chướng đào mận ngọt chăng thông
Quê cũ ưa làm chủ cúc thông
Sầu nặng thiếu lăng biển đã bạc
Hứng nhiều Bắc hải chén chứa không
Mai chăng bẻ thượng cành ngọc
Trúc nhặt vụn tiếc cháu rồng
Bui một tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông
***
Bình sinh nhiễm được tật sợ cuồng
Con cháu nhiều ngày chịu khó dường
La Ỷ lấy đâu chăng lái xái
Hùng ngư không kiếm phải thèm thuồng
Trì thanh phát có ương sen
Kho thu phong nguyệt đầy quá nóc
Thuyền chở yên hà nặng vạy then
Bui có một lòng trung liễn hiếu
Mài chăng khuyết nhuộm chăng đen
***

Tự thán
Non hoang tranh vẽ chập hai ngàn
Nước mấy dòng thanh ngọc mấy hoàn
Niềm cũ sinh linh đeo ắt nặng
Cật chưng hồ hãi đặt chưa an
Những vì chúa thánh ân đòi trị
Há kể thân nhàn tiếc tuổi tàn
Thừa chỉ ai rằng thì khó ngặt
Túi thơ chứa hết mọi gian nan
***
 Non nước cùng ta đã có duyên
được nhàn sá dưỡng tánh tự nhiên
Trường canh hỏi nguyệt tay dừng chén
Pha lão chơi thu khách nổi thuyền
Lòng chẳng mắc tham là của báu
Người mà hết lụy ấy thần tiên
Vua Nghiêu Thuấn dân Ngiêu Thuấn
Dường ấy ta đà phỉ thỏa nguyền
***
Giàu chẳng ríp khó còn bằng
Danh lợi lòng đà ắt dửng dưng
Dò trúc sông qua lòng suối
Tìm mai theo đạp bóng trăng
Giang sơn bát ngát kìa quê cũ
Tùng trúc bù trì ấy của hằng
Một phút thanh nhàn trong thuở ấy
Nghìn vàng ước đổi được hay chăng
***
Tơ tóc chưa hề báo sử sinh
Già hòa lủ tuổi nhiều hành
Chông gai nhẹ đường danh lợi
Mặn lạt no mùi thế tình
Sách một hai phiếu hàn bầu bạn
Rượu năm ba chén đổi công danh
Ngoài chưng phận ấy cầu đâu nữa
Cầu một ngồi coi đời thái bình
***
Lọ chi Tiên Bụt nhọc tầm phương
Đước thú an nhàn ngày tháng trường
Song có hoa mai trì có nguyệt
Án còn phiến sách triện còn hương
Tôi ngươi một tiết bền bằng đá
Biếm tóc mười phần chịu những sương
Chữ học ngày xưa quên hết dạng
Chẳng quên có một chữ cương
***
Phú quý hoàng hôn phú quý danh
Thân hòa tự tại phú hòa thanh
Tiền sen tích để bao nhiêu thúy
Vàng cúc đem cho biết mấy bình
Ngoài cửa mận đào là khách đổ
Trong nhà cam quýt ấy tôi mình
Ai hay ai chẳng hay thì chớ
Bui một ta khen ta hữu tình
***
Đương cờ ai dễ khứng nhường ai
Thua được tình có một mai
Gạch giảng nào bày mấy ngọc
Sừng hằng những mọc qua tai
Làm lành mới cậy chớ làm dữ
Có đức thì hơn  nửa có tài
Mấy kẻ tư văn sinh đất Việt
đạo này nối nắm đẻ cho dài
***
nẻo xưa nay cùng một đường
Đây xóc xóc nẻo tam cương
Đạo này đẻ trong trời đát
Nghĩa ấy bền chưng đá vàng
Gió kíp hay là cỏ cứng
Đục nhiều dễ biết đường quuan
Tôi ngươi thì một lòng trung hiếu
Mưa để nghìn đời tiếng hổ hang
***
Ngồi coi tháng lọa liễu ngày qua
Luống phụ triều đình luống phụ nhà
Hầu kế lăng căng những cổ
Thân nhàn lục cục mấy già
Giang sơn cách đường nghìn dặm
Sự  nghiệp buồn đêm trống ba
Nợ cũ trước nào báo bổ
Ơn thầy, ơn chúa liễu ơn cha.
***
Nẻo từ trước có đao binh
Nấn ná am quê cảnh cực thân
Đình Thốn ngọc tiêu xanh tuyết nhũ
Song mai hoa điểm quyển Hy kinh
Hẹn này nỡ phụ ba đường cúc
Tiếc ấy vì hay một chữ tình
Mọi sự đã chăng còn ước nữa
Nguyện xin được thấy thuở thanh bình