Thơ SERGEI ÊXÊNHIN

 
 
ĐỪNG ĐẾN BÊN CỬA SỔ

Xin đừng đến gần em bên cửa sổ
Xin chớ giẫm lên hoa cỏ trong vườn
Em từ lâu chẳng còn yêu anh nữa
Nhưng chớ buồn mà xin hãy lặng im.

Dù vẫn thương anh bằng cả tấm lòng
Nhưng có ích gì cho anh vẻ đẹp?
Và tại sao lại không để em yên
Và tại sao anh cứ hoài day dứt?

Chẳng bao giờ còn yêu lại nữa rồi
Em bây giờ chẳng còn yêu ai nữa
Chẳng còn yêu, chỉ thương hại mà thôi
Xin đừng đến gần em bên cửa sổ!

Anh hãy quên rằng em đã yêu anh
Quên rằng em đã cuồng điên một thưở
Nhưng bây giờ chỉ còn lại lòng thương
Xin đừng đến, đừng làm em đau nữa.
1912.


NƯỚC MẮT ĐẦY VƠI

Trên đầu tôi một ngôi sao đang cháy
Nhưng chỉ lơ mơ qua áng mây mù
Trước mặt tôi một con đường rộng rãi
Nhưng lại mọc đầy cỏ dại hoang vu.

Cả thế gian gửi đến những nụ cười
Nhưng lại chứa đầy những lời buồn tủi
Thay vì động viên là nước mắt đầy vơi
Số mệnh tôi mang đến lời thăm hỏi.
1912.


EM ĐÃ KHÓC

Em đã khóc trong một chiều tĩnh lặng
Nước mắt đắng cay đã rơi xuống thật mau
Khi đó anh rất buồn và đau đớn
Nhưng dù sao hai đứa chẳng hiểu nhau.

Thế rồi em đi về miền xa ngái
Tất cả ước mơ đều tàn úa không màu
Và bây giờ chỉ mình anh còn lại
Chẳng một lời thăm hỏi để hồn đau.

Anh thường hay mỗi khi hoàng hôn xuống
Lại đi về nơi chốn đã gặp nhau
Lại nhìn thấy trong giấc mơ hình bóng
Và lại nghe trong yên lặng u sầu.
1912-1913.


CÂY BẠCH DƯƠNG

Cây bạch dương màu trắng
Bên cửa sổ nhà tôi
Được phủ đầy tuyết trắng
Như màu bạc sáng ngời.

Trên những cành tơ lụa
Tuyết ven một đường viền
Những chùm con buông xõa
Trắng xóa dải đăng ten.

Cây bạch dương đứng đấy
Trong giấc ngủ mơ màng
Những bông tuyết đang cháy
Trong ngọn lửa màu vàng.

Còn bình minh lười nhác
Lặng lẽ đi vòng quanh
Rồi rắc thêm lớp bạc
Còn tươi rói lên cành.
1913.


BUỒN BÃ QUÁ...

Buồn bã quá… đớn đau trong lồng ngực
Hành hạ con tim không chút xót thương
Những tiếng động buồn bã của thời gian
Không cho phép cõi lòng tôi thổn thức.

Một ý nghĩ cay đắng vẫn nằm lên
Mà không hề chịu buông tha đầu óc…
Đầu như chong chóng vì tiếng động ồn
Ai nói cùng tôi sống làm sao được?

Tâm hồn tôi giờ cũng đang nức nở
Không tìm ra an ủi một người nào
Thân xác bước đi nhọc nhằn khó thở
Vẻ hoang vu và gương mặt u sầu.

Số phận trao cho ta để làm chi
Chẳng còn nơi cho mái đầu cúi xuống
Đời nghèo khổ và đời ta cay đắng
Sống mà không hạnh phúc thật nặng nề.
1913


MIỀN QUÊ TÔI BỊ BỎ

Miền quê tôi bị bỏ
Miền quê tôi bị hoang
Cả tu viện, cánh rừng
Không rộn mùa cắt cỏ.

Những ngôi nhà xiêu lệch
Mà tất cả có năm.
Những mái nhà sủi bọt
Thành gỗ lát hoàng hôn.

Dưới áo bào rơm rạ
Gió vuốt những vì kèo
Và gió kia đem vã
ánh mặt trời lên rêu.

Quạ khoang giương cánh đập
Vào cửa sổ không sai
Anh đào như bão tuyết
Đang vẫy những bàn tay.

Không còn như chuyện kể
Nhưng huyền thoại đã từng
Cây vũ mâu thì thầm
Điều chi cùng lữ thứ?
1914


BÃI LẦY VÀ ĐẦM NƯỚC

Bãi lầy và đầm nước
Chiếc khăn của trời xanh.
Và rừng thông xào xạc
Vàng dát trên lá cành.

Chim vành khuyên thánh thót
Giữa tán lá cây rừng
Người cắt cỏ rào rạt
Mơ bóng mát rừng thông.

Tiếng kẽo kẹt nặng nề
Xe lăn trên đồng cỏ
Mùi hương của gỗ khô
Bốc lên từ xe ngựa.

Rặng liễu lắng tai nghe
Tiếng huýt cành trong gió…
Ôi miền quê ruột rà
Ôi miền quê bị bỏ!…
1914


NƯỚC NGA YÊU DẤU

Ôi nước Nga yêu dấu của tôi ơi
Nhà gỗ thông của Người mang tượng Chúa
Một màu xanh tít tắp tận chân trời
Cho đôi mắt được ngắm nhìn thuê thỏa.

Giống như kẻ hành hương mùa trẩy hội
Tôi ngắm nhìn đồng ruộng của nước Nga
Bên bờ giậu quanh làng thấp te tái
Những cây dương gầy guộc vẫn vui đùa.

Hương táo chín và mật thơm lan tỏa
Trong nhà thờ ca tụng Đức Chúa Trời
Có tiếng kêu vù vù sau làng nhỏ
Rồi trên đồng là điệu nhảy vui tươi.

Tôi chạy theo lối mòn hoa cỏ nát
Ra bao la đồng ruộng trải ngát xanh
Đón chào tôi - như vành khuyên lúc lắc
Là tiếng cười các cô gái vang lên.

Nếu thiên thần đồng thanh cất tiếng gọi:
“Bỏ nước Nga lên sống ở thiên đường!”
Tôi sẽ nói: “Thiên đường tôi chẳng lấy
Hãy trao cho tôi tổ quốc yêu thương!”
1914


MIỀN QUÊ THÂN YÊU

Miền quê thân yêu! Con tim mơ ước
Làn nước xanh đầy ánh nắng mặt trời.
Tôi chỉ muốn giá mà tôi mất hút
Vào màu xanh khúc giao hưởng của ngưòi.

Trên bờ ruộng áo long bào được khoác
Mộc thảo hoa, cỏ ba lá mọc đầy
Đứng thành chuỗi như thành tràng hạt
Liễu như những bà sư nữ dịu dàng thay.

Từ đầm nước toả ra làn khói
Như cái đòn triêng treo giữa trời xanh.
Tôi bí mật để dành cho ai đấy
Giấu trong tim những ý nghĩ của mình.

Tôi chào đón, tôi nhận về tất cả
Hạnh phúc thay được trải hết lòng mình.
Tôi đi đến mặt đất này là để
Sau đó rồi từ giã nó cho nhanh.
1914.


TRÊN CÁI ĐĨA BẦU TRỜI MÀU XANH

Trên cái đĩa bầu trời màu xanh
Làn khói mật của đám mây vàng úa.
Mọi người ngủ. Đêm cũng mơ màng
Chỉ mình tôi bị nỗi buồn hành hạ.

Những đám mây được đem làm dấu Thánh
Rừng thông thở ra làn khói ngọt ngào.
Sau vòng trời nứt ra vết rạn
Những ngón tay của sườn núi dăng cao.

Trên đầm nước tiếng diệc kêu quang quác
Tiếng nước kêu óc ách thật rõ rành
Từ đám mây đang nhìn, như giọt nước
Một ngôi sao cô đơn.

Tôi ước ao giá trong làn khói đục
Bằng ngôi sao đem đốt cháy khu rừng
Rồi với chúng giá mà tôi được chết
Như chớp nguồn vụt biến giữa không trung.
1913-1914?


BỨC TRANH THÊU

Một cô gái ngồi thêu trong phòng nhỏ
Trên vải thưa thêu thập ác, thêu gươm.
Cô vẽ hình những người chết trong rừng
Trên ngực họ thêu những bông hoa đỏ.

Tơ mềm mại thêu nên người dũng cảm
Vị anh hùng – nhân vật cõi lòng đau.
Chàng nằm đó sau tơi bời trận đánh
Trên hoa văn máu thấm những cây lau.

Thêu xong tranh thì ngọn đèn phụt tắt.
Cô gái cúi mình. Vẩn đục ánh mắt nhìn.
Cô gái buồn. Cõi lòng cô thổn thức.
Sau cửa sổ kia đêm đang vẽ bức tranh.

Bím tóc buồn xua những đám mây đen
Qua mớ tóc xoăn mặt trăng dần tỏ
Trong ánh lập loè, nhấp nháy lung linh
Cô gái như bóng ma ngồi khóc bên cửa sổ.
1914.


TÔI RA ĐI

Tôi ra đi như tu sĩ khiêm nhường
Hay là kẻ lãng du tóc trắng -
Đang rót ra trên thảo nguyên bằng phẳng
Dòng sữa của bạch dương.

Tôi muốn đo điểm cuối của đất trời
Nên phó mặc cho ngôi sao trong suốt
Và tin vào hạnh phúc người thân tôi
Trong luống cày bằng tiếng vang lúa mạch.

Ánh bình minh bàn tay sương lạnh giá
Đem quất vào những quả táo ban mai
Trong khi dồn cỏ khô trên đồng cỏ
Những người đang cắt cỏ hát cho tôi.

Khi nhìn vào cuối bờ giậu của riêng
Tôi nói với tôi những lời như vậy:
Hạnh phúc thay kẻ trang điểm cho mình
Bằng cuộc đời lãng du bị gậy.

Hạnh phúc thay trong niềm vui nghèo khó
Sống cuộc đời không có bạn, không thù
Đi trên đường ngoằn ngoèo trong xóm nhỏ
Yêu thiết tha những đống cỏ khô.
1914.
 

 
 

TRÊN TẤM VẢI XANH TRỜI

Trên tấm vải xanh trời
Những ngón tay đỏ thắm.
Trên đồng, trong rừng thẫm
Tiếng lục lạc khóc cười.

Sương giăng trong thung lũng
Rêu trải lớp bạc ra
Trăng nhìn qua mái nhà
Giống như chiếc sừng trắng.

Trên đường vẻ hiên ngang
Ngựa phi nhanh sùi bọt
Xe tam mã điên cuồng
Múa vòng khô-rô-vốt.

Các cô gái trộm nhìn
Qua bờ rào người đẹp
Chàng trai khoẻ, tóc xoăn
Đang sửa chiếc mũ lệch.

Sáng hơn áo màu hồng
Bình minh xuân cháy khắp
Tấm kim loại màu vàng
Trò chuyện cùng lục lạc.
1915.


NÀNG TIÊN CÁ TRONG ĐÊM GIAO THỪA

Anh chẳng yêu em, người yêu của em ơi
Không âu yếm cùng em mà người khác
Em đi ra con sông phía sau đồi
Từ giã bờ em chui vào lỗ đục.

Chẳng có ai tìm ra nắm xương khô
Em trở lại mùa xuân nàng tiên cá
Còn anh sẽ đưa ngựa đến bên hồ
Em bưng nước từ bàn tay cho ngựa.

Em sẽ hát anh nghe trong âm thầm
Em buồn lắm sống cuộc đời tiên cá
Em quyến rũ và em bỏ bùa anh
Rồi sẽ đưa anh về sau bờm ngựa.

Đứng trên mặt nước ngôi nhà tháp gỗ
Tiên chơi trò bịt mắt bắt dê
Từ tảng băng nhìn những ô cửa sổ
Đang cháy lên sau làn khói sương mờ.

Em sẽ mang hoa cỏ đến bên giường
Và em sẽ đặt anh nằm bên cạnh
Sẽ nhìn anh bằng ánh mắt yêu thương
Sẽ hôn anh thật nhiều và âu yếm!
1915.


MỤ PHÙ THUỶ

Trông khủng khiếp, tóc rối bời, màu trắng
Mụ phù thuỷ chạy ba chân bốn cẳng.
Còn đêm đen lặng lẽ đứng giật mình
Trăng lấy mây che làm những chiếc khăn.
Thổi vù vù ngọn gió – người hay hát
Lao vút nhanh vào rừng sâu rậm rạp.
Còn khu rừng đem doạ những mác thông
Cú vọ kêu lên sợ hãi giấu mình.
Mụ phù thuỷ vẫy bàn tay gầy guộc
Những ngôi sao từ đám mây chớp chớp.
Những con rắn treo những chiếc vòng khuyên
Rồi xoáy vòng theo cơn bão điên cuồng.
Dưới tiếng chuông kêu mụ phù thuỷ nhảy
Mây giữa trời cũng dường như run rẩy.
1915.


EM RA ĐI

Em ra đi rồi em chẳng quay về
Em đã quên góc phòng anh yên lặng
Và bây giờ em cười với người ta
Khoác trên vai tấm khăn quàng màu trắng.

Để anh buồn, anh tiếc thương, đau khổ
Ngọn lửa hồng trong lò sưởi phôi pha
Nhưng cành hoa tím ép trong quyển sổ
Lại cứ nhắc về hạnh phúc ngày xa.
1914-1915?


CHỈ CHO NGƯỜI

Chỉ cho Người – một vòng hoa ta kết
Và ta rắc hoa lên những lối mòn
Ôi nước Nga – một góc yên, tĩnh mịch
Chỉ với Người ta tin tưởng, yêu thương.

Ta ngắm nhìn trời đất rộng mênh mông
Tất cả – gần cũng như xa – tất cả
Những lối nhỏ ta không hề xa lạ
Tiếng sếu gọi bầy gần gũi thân thương.

Mặt nước hồ trỗi dậy một màu xanh
Gọi hướng về một buổi chiều dằng dặc
Và trên bụi cây reo lên những giọt
Sương lạnh lùng và sương tốt lành.

Và dù cho gió xua đuổi màn sương
Mặc luồng gió cứ vẫy vùng đôi cánh
Nhưng tất cả như sân gác nghiêm trang
Của những đạo sĩ hành nghề bí ẩn.
1915


ÔI NƯỚC NGA

Cỗ xe ngựa đã bắt đầu lên tiếng
Chạy qua cánh đồng và những bụi cây
Lại nhìn thấy bên đường ngôi nhà nguyện
Và những cây Thánh giá nguyện hồn ai.

Giờ trong ngực một nỗi buồn đau đớn
Ngọn gió mang hơi lúa mạch từ xa
Tiếng chuông vang trên làn bụi trắng
Để bàn tay làm dấu Thánh tình cờ.

Ôi nước Nga – cánh đồng màu đỏ thẫm
Và màu xanh não nuột trên sông
Tôi yêu đến mừng vui, đau đớn
Hồ nước mênh mông thấm một nỗi buồn.

Nỗi đau xót lạnh lùng thì không thể
Đem ra đo nơi bờ bến sương mờ.
Nhưng không tin, không yêu Người như thế
Thì tôi không thể học được bao giờ.

Và không trao cho ai điều trói buộc
Không giã từ với giấc mộng dài lâu
Khi vang lên trên thảo nguyên thân thuộc
Lời nguyện cầu của những cây vũ mâu.
1916.


BẦU TRỜI XANH VÀ VÒNG CUNG MÀU SÁNG

Bầu trời xanh và vòng cung màu sáng
Bờ thảo nguyên lặng lẽ chạy vòng quanh
Trên ngôi làng làn khói đang bay lượn
Đám cưới quạ khoang làm bờ giậu nhẹ nhàng.

Tôi lại nhìn thấy bờ dốc quen thuộc
Với màu đất sét đỏ, liễu hờ buông
Lúa kiều mạch mơ màng bên hồ nước
Thơm ngát mùi hoa cỏ với mật ong.

Quê hương tôi! Ôi nước Nga yêu mến
Người vẫn sống bằng sương khói ngụ ngôn.
Và nôn nao dưới đôi cánh thiên thần
Thập ác những mồ vô danh cầu nguyện.

Có nhiều người bằng vẻ mặt quê hương
Từng cháy lên, trong giếng lò ẩm ướt
Ai mạnh mẽ, ác tà, ai mơ ước
Ai nếm mùi cây trái của quê hương.

Chỉ tôi tin: sẽ không sống những người
Ai thôi yêu đinh ba và tù ngục…
Sự thật muôn đời và tiếng rừng xào xạc
Sau tiếng gông xiềng sẽ sưởi ấm lòng tôi.
1916


TÔI LẠI VỀ ĐÂY

Tôi lại về đây trong gia đình tôi
Quê hương tôi vẻ dịu dàng đằm thắm!
Bóng tối loăn xoăn đứng ở sau đồi
Đang giơ vẫy bàn tay bằng tuyết trắng.

Màu xám bạc của một ngày u ám
Như xù lông bay lượn giữa bầu trời
Và nỗi buồn của buổ chiều ảm đạm
Xao xuyến hoài không dứt giữa lòng tôi.

Trên mái vòm của nhà thờ chính
Bóng hoàng hôn đổ xuống thấp hơn.
Những bạn bè của ngày vui thoáng bóng
Sao giờ đây nhìn thấy đã không còn!

Năm tháng cứ dần trôi vào quên lãng
Và các ngươi đi theo đến nơi nào.
Chỉ có nước vẫn còn theo ngày tháng
Sau cánh cối xay vẫn cứ lao xao.

Và tôi thường xuyên trong màn sương chiều
Sau tiếng rì rào những cây cỏ lác
Tôi cầu khói lượn lờ trên mặt đất
Về quá khứ không trở lại thân yêu.
1916


RA KHỎI GIẤC MƠ

Đừng thơ thẩn, đừng giẫm nhàu bụi thắm
Vết thiên nga không đi kiếm nữa rồi.
Với mái tóc của em vàng rộm
Đến muôn đời ra khỏi giấc mơ tôi.

Với nước da của em màu dâu chín
Em dịu dàng, em xinh đẹp ngày xa
Em đã từng như hoàng hôn chiều tím
Như tuyết trắng trong, như ánh sáng chói loà.

Đôi mắt em giờ khô như hạt mạch
Tên mỏng manh tan tác tựa âm thanh
Nhưng còn lại trong nếp khăn nhàu nát
Hương mật ong từ những cánh tay lành.

Giờ tĩnh mịch, khi bình minh trên mái
Như chú mèo đang rửa mặt bằng chân
Anh nghe những lời ngọt ngào êm ái
Hát về em của ong gió, thuỷ thần.

Ngọn gió xanh bên tai anh thủ thỉ
Rằng em đã là mơ ước, bài ca
Xin đặt đôi môi lên điều huyền bí:
Bờ vai và dáng hình ai đã nghĩ ra.

Đừng thơ thẩn, đừng giẫm nhàu bụi thắm
Vết thiên nga không đi kiếm nữa rồi.
Với mái tóc của em vàng rộm
Đến muôn đời ra khỏi giấc mơ tôi.
1916.


NGÀY TRÔI QUA

Ngày trôi qua, thêm vào đường giới hạn
Tôi lại xích gần đến sự ra đi.
Tôi vẫy nhẹ ngón tay màu trắng
Cắt nước tìm những điều bí ẩn kia.

Trong dòng xanh số phận cuộc đời tôi
Bọt sôi lên rồi đóng thành váng lạnh
Đóng dấu lên kẻ tù binh câm nín
Và đặt vào nếp gấp mới trên môi.

Cứ mỗi ngày tôi trở nên khác hẳn
Cuộc đời xui cho ai đấy và tôi
Nơi nào đó trên đồng, bên mép ruộng
Tôi giật bóng tôi ra khỏi xác rồi.

Em ra đi không hề mang áo ấm
Đặt tay lên đôi vai uốn của tôi
Và bây giờ một nơi nào xa lắm
Em lại say sưa ôm ấp với người.

Có thể khi cúi mình trên người đó
Em hoàn toàn đã quên hẳn về tôi
Và dán mắt vào bóng đêm huyền ảo
Em đổi thay nếp gấp của bờ môi.

Nhưng sống theo tiếng gọi thời xa vắng
Có khác chi nghe tiếng vọng sau đồi.
Tôi hôn bằng màu xanh của đôi môi
Thành bóng đen in hình lên bức ảnh.
1916.


ĐANG DẦN TẮT HOÀNG HÔN

Đang dần tắt hoàng hôn đôi cánh đỏ
Bờ giậu kia lặng lẽ ngủ trong sương.
Đừng buồn nhé, ngôi nhà tôi trắng xoá
Rằng hai ta chỉ còn lại một mình.

Ánh trăng thanh lau chùi trên mái rạ
Như cái tù và bao phủ màu xanh
Tôi không bước ra vội vàng, tất tả
Tiễn cô ấy ra sau những đống rơm.

Tôi biết rằng thời gian làm lành hẳn
Nỗi đau này như ngày tháng dần trôi
Và đôi môi, và tâm hồn trong trắng
Cô ấy sẽ lo gìn giữ cho người.

Không mạnh mẽ, kẻ niềm vui cầu khẩn
Chỉ những người kiêu hãnh sống mà thôi.
Rồi người ta sẽ vội vàng đem quẳng
Như cái vành đai đã han gỉ hết rồi.

Tôi không buồn trông chờ nơi số phận
Tuyết bột kia sẽ dữ dội xoáy vòng.
Rồi một ngày cô ấy chắc sẽ đến
Nhà của tôi và sưởi ấm cho con.

Cô ấy sẽ cởi khăn và áo ấm
Và cùng tôi bên bếp lửa sẽ ngồi
Rồi lặng lẽ nói những lời âu yếm
Rằng đứa con rất giống với tôi.
1916.


NƠI BÍ ẨN MUÔN ĐỜI

Nơi bí ẩn muôn đời thiu thiu ngủ
Có những cánh đồng không phải nơi tôi.
Tôi, người khách vô tình, người lữ thứ
Mặt đất ơi, trên đồi núi của Người.

Những cánh rừng rộng mênh mông và nước
Và vững vàng những đôi cánh trên cao.
Nhưng thế kỷ, tháng năm và khoảnh khắc
Đã làm mờ sự chạy những vì sao.

Tôi không hôn bằng Người đâu, mặt đất
Và cũng không gắn bó số phận mình.
Con đường mới của tôi trời sắp đặt
Từ khi mặt trời mọc ở phương đông.

Từ buổi đầu, cho tôi, trời sắp đặt
Vào bóng đêm câm nín tôi bay.
Không điều gì trong phút giây ly biệt
Không điều gì tôi bỏ lại cho ai.

Nhưng cho hoà bình ở trên cao lắm
Yên lặng này, nơi nằm ngủ cơn mưa
Hai mặt trăng tôi thắp trên vực thẳm
Những con mắt không tắt bao giờ.
1916.


HÃY CÒN CHƯA KHÔ CƠN MƯA CHIỀU QUA

Hãy còn chưa khô cơn mưa chiều qua
Trên cây cỏ giọt nước xanh còn đọng!
Đang buồn bã đất cày trên đồng ruộng
Và héo mòn, gục xuống bụi rau lê.

Quanh vũng nước, trên đường, ta lượn khắp
Ngày mùa thu vẻ hoang dại, rụt rè.
Và trong mỗi người đàn ông ta gặp
Ta muốn nhận ra gương mặt mùa thu.

Ngươi mỗi ngày đẹp hơn và ẩn ước
Khi nhìn vào miền đất chẳng rõ ràng.
Ta dành cho ngươi chỉ niềm hạnh phúc
Của chúng ta và tình bạn thuỷ chung.

Và nếu như cái chết theo ý trời
Bằng bàn tay ta làm ngươi nhắm mắt
Ta thề bằng cái bóng trên đồng sạch
Ta sẽ đi theo cái chết và ngươi.
1916.

NƯỚC NGA VÀNG

Ồ, tôi tin hạnh phúc là có thực
Đến một khi chưa tắt ánh mặt trời.
Bình minh như quyển sách kinh đỏ rực
Báo trước rằng sẽ có một tin vui.
Ồ, tôi tin hạnh phúc là có thực.

Nước Nga vàng, xin Người hãy ngân vang
Hãy xúc động, thổi không ngừng ngọn gió!
Hạnh phúc kẻ bằng niềm vui ghi nhớ
Nỗi buồn nước Nga của trẻ mục đồng.
Nước Nga vàng, xin Người hãy ngân vang.

Tiếng thì thầm dòng nước chảy tôi yêu
Ánh hào quang của sao trên ngọn sóng.
Và tôi yêu nỗi đau khổ ngọt ngào
Tôi cảm tạ nhân dân Người rộng lượng.
Tiếng thì thầm dòng nước chảy tôi yêu.
1917.


SỚM MAI MẸ HÃY ĐÁNH THỨC CON NHÉ

Sớm mai mẹ hãy đánh thức con nhé
Người mẹ hiền nhẫn nhục của con ơi!
Con sẽ ra con đường sau đồi nhỏ
Đón người khách yêu quí đến nhà chơi.

Con đã thấy hôm nay trong rừng vắng
Vệt bánh xe trên nội cỏ xanh tươi
Và ngọn gió sau rừng mây lay động
Chiếc vòng cung vàng ánh dưới vòm trời.

Buổi bình minh ngày mai khách sẽ tới
Chiếc mũ-trăng uốn gập dưới lùm cây
Con ngựa cái với đuôi hồng phấp phới
Trên bình nguyên sẽ vẫy, sẽ đùa vui.

Sớm mai mẹ hãy đánh thức con nhé
Và thắp đèn sáng phòng khách nhà ta.
Thiên hạ nói một mai này con sẽ
Thành nhà thơ nổi tiếng của nước Nga.

Con sẽ hát ngợi ca mẹ và khách
Và bếp lò, gà trống, mái nhà tranh…
Lên những bài ca của con sẽ rót
Dòng sữa con bò của mẹ màu vàng.
1917


TRÊN MẶT TUYẾT ĐẦU MÙA

Tôi lang thang trên mặt tuyết đầu mùa
Giữa hồn tôi hoa linh lan bừng nở
Chiều thắp sáng trên con đường tôi qua
Một ngôi sao- ngọn nến xanh rực rỡ.

Sáng hay tối, không thể nào biết rõ
Gà gáy hay tiếng gió hát trong rừng?
Những con thiên nga nằm trên đồng cỏ
Có vẻ thay cho đông giá trên đồng.

Ngươi đẹp quá trắng ngời gương mặt nước
Sưởi ấm máu tôi băng giá nhẹ nhàng
Tôi chỉ muốn được ôm vào, ghì sát
Những ngực trần trắng mịn của bạch dương.

Ôi màn sương trong rừng mơ màng ngủ!
Vẻ vui tươi của đồng ruộng tuyết đầy!…
Trên những đùi của những cây thuỳ liễu
Tôi chỉ mong được khép lại vòng tay.
1917


TẶNG KLYUEV

Lúc này đây tình yêu tôi đã khác
Tôi biết rằng vẫn rầu rĩ trong lòng
Về một điều, rằng cái chổi trăng
Không thể hắt té thơ trên vũng nước.

Buồn rồi vui với ngôi sao nhỏ
Rồi ngôi sao rơi xuống giữa bờ mi
Anh muốn thay trong tim ngôi nhà gỗ
Nhưng trong tim không dễ xây nhà.

Và một người vẫn chờ trong đêm vắng
Như ngày xưa, người đó chỉ ngang qua
Những dấu nhạc đem cho ai, người bạn
Mà anh mạ vàng cả một lời ca?

Về mặt trời anh không thể hát
Vào cửa sổ con không thấy thiên đàng.
Cối xay gió không thể rời mặt đất
Dù cối xay có đôi cánh vẫy vùng.
1918.


TÔI TỪ GIÃ NGÔI NHÀ CHA MẸ

Tôi từ giã ngôi nhà cha mẹ
Rồi ra đi bỏ lại nước Nga xanh.
Như ba ngôi sao, cây bạch dương nhỏ bé
Đứng bên hồ sẽ an ủi mẹ hiền.

Ánh trăng sáng một màu vàng của ếch
Trải dài ra trên mặt nước nhạt nhoà.
Giống như màu của táo kia, trắng toát
Đổ ra trên chòm râu bạc của cha.

Tôi chưa trở về đâu, còn lâu nữa!
Còn lâu hát cùng bão tuyết vang ngân.
Nước Nga xanh đã có người canh giữ:
Cây phong già đứng trên một bàn chân.

Tôi biết rằng có niềm vui trong đó
Rằng hôn lên chiếc lá giọt mưa rơi
Chính vì thế cây phong kia già cũ
Có cái đầu rất giống với tôi.
1918.
 
 
THẰNG NGÔNG

Cơn mưa nhỏ như những chiếc chổi ướt
Đang quét phân dương liễu vãi trên đồng.
Gió hãy làm cho lá kêu sột soạt
Ta cũng như mày, gió ạ, thằng ngông.

Ta mến yêu những khi rừng xanh thắm
Giống như đàn bò rảo bước nặng nề
Thở bằng lá phì phò trong những bụng
Một phần cây, đến đầu gối, bùn dơ.

Này đây mi, đàn bò vàng ta ơi!
Còn ai hát về rừng hay hơn thế?
Ta nhìn thấy buổi hoàng hôn đang ghé
Liếm dấu chân bỏ lại của con người.

Ôi nước Nga bằng gỗ của ta ơi
Một mình ta – người đưa tin, thi sĩ.
Thơ ta – nỗi buồn của loài muông thú
Ta nuôi chúng bằng những cỏ và cây.

Lúc nửa đêm cái gàu trăng hãy ngó
Rồi múc vào dòng sữa của bạch dương!
Có vẻ như muốn bóp cổ ai đó
Bằng bàn tay của thập ác nghĩa trang!

Trên ngọn đồi thơ thẩn một bóng đen
Đổ vào vườn vẻ dữ dằn tên trộm
Ta tự mình cũng là tay lỗ mãng
Một máu cùng tên trộm ngựa thảo nguyên.

Ai nhìn ra đang sôi sục trong đêm
Rặng anh đào dại rì rầm sôi động?
Giá mà trong đêm trên thảo nguyên xanh
Ở đâu đó cầm dùi cui ta đứng.

Đã khô bụi cây trên mái đầu ta
Vòng tù hãm của thơ ca cuốn hút.
Ta khổ sai trong mạch nguồn cảm xúc
Buộc xoay vòng cái cối của thơ ca.

Đừng sợ chi, hỡi ngọn gió điên cuồng
Lá trên đồng cứ cuốn vào lặng lẽ
Ta chẳng sợ mất cái tên “thi sĩ”
Ta trong thơ, cũng như gió, thằng ngông.
1919


TÔI – NHÀ THƠ CUỐI CÙNG CỦA NÔNG THÔN
Tặng A. Mariengof

Tôi – nhà thơ cuối cùng của nông thôn
Cây cầu gỗ khiêm nhường trong bài hát.
Tôi đứng sau lễ mi-xa tiễn biệt
Lá bạch dương vẫn lắc những bình hương.

Sẽ cháy hết màu vàng trong ngọn lửa
Từ xác thân ngọn nến, sẽ tàn thôi
Và mặt trăng đồng hồ quê giục giã
Sẽ gióng lên giờ phút cuối cho tôi.

Trên lối nhỏ của ruộng đồng xanh thắm
Sẽ bước ra vị khách thép và gang.
Lúa kiều mạch bằng ban mai rót xuống
Sẽ gom về lúa mạch cánh tay đen.

Những bàn tay chết, bàn tay xa lạ
Những bài ca không sống với ngươi đâu!
Chỉ tội những bông lúa mì cho ngựa
Về người chủ xưa buồn bã u sầu.

Ngọn gió làm đau tiếng hý vang trời
Điệu nhảy lồng lên cầu siêu cho ngựa.
Sắp tới đây đồng hồ quê giục giã
Sẽ gióng lên giờ phút cuối cho tôi.
1920


THẾ GIỚI CỦA TA CỔ XƯA, BÍ ẨN

Thế giới của ta cổ xưa, bí ẩn
Còn ngươi lặng im như gió ngồi lên
Đưa bàn tay ra bóp cổ ngôi làng
Bàn tay đá của những con đường lớn.

Giữa trời tuyết thật vô cùng khiếp đảm
Vẻ kinh hoàng đang giãy giụa, kêu la
Ta chào ngươi, cái chết đen của ta
Bước ra đường ta cùng ngươi chào đón!

Đô thị hỡi, ngươi trong cơn giao chiến
Đặt tên ta như rác bẩn, xác chôn
Đồng ruộng tái tê trong đôi mắt buồn
Vẻ sững sờ như những dòng điện tín.

Bắp thịt gân trên cổ bầy quỉ ác
Tấm lót bằng gang lên đó đặt vào
Đành chịu chăng? Bởi không phải lần đầu
Ta từng chịu lung lay và mất mát.

Thôi con tim đớn đau thì cứ mặc
Bài ca này của sự thật thú muông
… Kẻ đi săn đuổi theo chó sói rừng
Rồi vòng vây cứ dần dần siết chặt.

Con thú né… và từ nơi mai phục
Có ai người lúc ấy bóp cò nhanh
Bỗng chồm lên… và địch thủ hai chân
Bị xé ra từng phần vì nanh vuốt.

Ta chào con thú yêu thương của ta!
Chẳng vô tình mi nhảy vào dao sắt.
Ta cũng thế – bị khắp nơi đuổi bắt
Giữa những kẻ thù sắt thép ta qua.

Cũng như mi – ta sẵn sàng chờ đợi
Dù nghe tiếng kèn chiến thắng hoan ca
Nhưng sẽ thử thách máu thịt kẻ thù
Bằng cú nhảy chết người trong lần cuối.

Dù trên tuyết, rồi đây ta sẽ đổ
Sẽ chôn mình trong tuyết trắng quê hương…
Nhưng bài ca về cái chết đau buồn
Sẽ hát ta nghe ở bờ bến nọ.
1921


TÔI KHÔNG KHÓC

Tôi không khóc, không nài, không thương xót
Như khói trên cành, tất cả đều qua
Hoa táo trắng đã úa vàng, phai nhạt
Tôi đã không còn trẻ lại bao giờ.

Mi giờ đây đã không còn đập mạnh
Con tim này thui chột bởi giá băng
Và xứ sở bạch dương nhung gấm
Không còn xui tôi dạo bước chân trần.

Hồn lãng du! Mi mỗi ngày mỗi ít
Thức dậy lên ngọn lửa ở bờ môi
Vẻ tươi tắn của tôi ơi đã mất
Ánh mắt cuồng và cơn bão lòng tôi.

Giờ tôi ky bo trong nhiều ước muốn
Cuộc đời tôi? Hay chỉ một giấc mơ?
Tựa hồ như buổi sớm xuân vang động
Trên ngựa hồng tôi đã phóng về xa.

Trong đời này chúng ta đều cát bụi
Những cây phong lặng lẽ trút lá vàng…
Đến trọn kiếp xin mang niềm an ủi
Rằng đã đến cuộc đời nảy nở rồi tan.
1921.

SÁNG MAI TẤT CẢ SẼ LÀNH

Tất cả mọi thứ trên đời này chỉ
Được bắt đầu từ những tháng ngày xanh
Giá mà tôi đã không là thi sĩ
Có lẽ đã thành kẻ trộm, lưu manh.

Dù vóc dáng tôi gầy xương, thấp bé
Nhưng anh hùng trong mắt bọn trẻ thơ
Và thường xuyên bao nhiêu lần cũng thế
Mũi rách tả tơi khi trở về nhà.

Nhìn thấy tôi mẹ vô cùng kinh sợ
Tôi từng lời nói rít qua kẽ răng:
“Chẳng sao đâu! Con vấp vào hòn đá
Chỉ đến sáng mai tất cả sẽ lành”.

Và giờ đây khi trong lòng nguội lạnh
Tính ngang tàng, nóng nảy những ngày xưa
Thì có điều gì băn khoăn, lo lắng
Tràn ra thơ như chẳng có bến bờ.

Cả một đống đầy những lời vàng ngọc
Như vẫn còn đeo bám lấy từng dòng
Muốn nhắc lại thuở ngang tàng, gan góc
Của thằng lõi con tính nết lông bông.

Như ngày xưa tôi kiên cường gan góc
Chỉ bây giờ cú đấm mới tinh khôn...
Nếu ngày xưa người đánh tôi vào mặt
Thì giờ đây đang rỉ máu trong hồn.

Và tôi nói với bọn người xa lạ
Một bọn người hèn hạ, lũ lưu manh:
“Chẳng sao đâu! Tao vấp vào hòn đá
Chỉ đến sáng mai tất cả sẽ lành!”
2-1922.


XIN ĐỪNG CHỬI RỦA

Việc thế mà! Xin đừng chửi rủa
Bởi vì tôi đâu phải kẻ buôn lời.
Thật nặng nề cái đầu vặn ngửa
Cái đầu vàng của tôi.

Chẳng còn tình yêu với làng quê, thành thị
Tôi biết làm sao có thể mang về?
Vứt hết cả. Bộ râu dài tôi để
Thành kẻ lãng du đi ngang dọc nước Nga.

Tôi sẽ quên trường ca và sách vở
Và sẽ đeo một cái túi lên vai
Chính vì thế mà trên đồng ngọn gió
Hát cho tôi nhiều hơn hát cho người.

Người tôi bốc lên mùi hành, củ cải
Sẽ buồn lo gương nước lặng buổi chiều
Sẽ hỉ mũi thật to vào tay ấy
Và sẽ điên lên trong tất cả mọi điều.

Tôi cũng chẳng cần nhiều hơn may mắn
Chỉ lãng quên và nghe bão tuyết thôi
Vì nếu thiếu thói ngông cuồng, dớ dẩn
Thì tôi đây không thể sống trên đời.
1922.


TÔI GIỜ ĐÂY KHÔNG CÒN TỰ DỐI MÌNH

Tôi giờ đây không còn tự dối mình
Một nỗi lo trong con tim u ám.
Tôi nổi tiếng là kẻ xì căng đan?
Và tôi nổi tiếng là tên bịp bợm?

Tôi không phá rừng, không người độc ác
Không giết người bất hạnh chốn ngục tù
Tôi chỉ là kẻ lêu lổng, lãng du
Cười với tất cả mọi người tôi gặp.

Tôi – kẻ chơi bời của Mạc Tư Khoa
Khu Tver mọi con đường lớn nhỏ
Trong những hẻm vắng đến từng con chó
Dáng đi nhẹ nhàng của tôi chúng nhận ra.

Từng con ngựa đau khổ đón chào tôi
Gật đầu với tôi mỗi lần gặp gỡ.
Tôi – người bạn của loài muông thú
Chữa vết thương lòng cho muông thú thơ tôi.

Tôi đội mũ không phải vì đàn bà
Con tim tôi không say mê dại dột –
Mà cho tiện lợi, nỗi buồn giảm bớt
Lúa mạch vàng dâng cho ngựa cái tơ.

Giữa mọi người tôi không có bạn bè
Mà lòng tôi say mê vương quốc khác.
Chiếc cà vạt đẹp nhất sẵn sàng cho
Tôi khoác lên cổ từng con chó đực.

Thế nên giờ đây tôi chẳng đau lòng
Đã rõ ràng trong con tim u ám.
Tôi nổi tiếng là kẻ xì căng đan
Và tôi nổi tiếng là tên bịp bợm.
1922.


GIỮA ĐƯỜNG PHỐ MẠC TƯ KHOA

Vâng! Giờ đã quyết rồi không lưỡng lự
Tôi giã từ mãi mãi với quê hương
Trên đầu tôi chẳng còn ngân vang nữa
Tiếng rì rào những cành lá bạch dương.

Ngôi nhà thấp vắng tôi còng lưng xuống
Con chó già của tôi chết từ lâu.
Giữa đường phố Mạc Tư Khoa uốn lượn
Sống chết mặc trời ai biết được đâu.

Tôi thấy yêu thành phố này rắc rối
Dù có vẻ gì phục phịch, già hom
Cái màu vàng của Á châu đắm đuối
Như đã ngủ yên trên những mái vòm.

Rồi những khi trong đêm trời trăng sáng
Trăng trên trời nhưng đâu có nhìn lên
Tôi bước đi đầu tôi hơi cúi xuống
Trên con đường vào quán rượu thân quen.

Trong quán rượu tiếng kêu gào ầm ĩ
Nhưng suốt đêm thâu tận ánh bình minh
Tôi ngồi đọc thơ cho nhiều gái đĩ
Và uống rượu cùng với những lưu manh.

Con tim đập cứ mỗi ngày mỗi mạnh
Và giờ đây tôi nói với mọi người:
“Tôi cũng thế, như các người hư hỏng
Chẳng còn đường quay trở lại cho tôi”.

Ngôi nhà thấp vắng tôi còng lưng xuống
Con chó già của tôi chết từ lâu.
Giữa đường phố Mạc Tư Khoa uốn lượn
Sống chết mặc trời ai biết được đâu.
1922.


HÁT THƯƠNG CHO NHỮNG BÀN TAY

Hãy hát lên. Trên cây đàn nguyền rủa
Những ngón tay lượn múa nửa vòng cung
Trong cơn say này dường như nghẹn thở
Bạn thân yêu ơi, người bạn cuối cùng.

Đừng nhìn sang đôi bàn tay ngà ngọc
Và bờ vai, suối tóc mượt như tơ
Tôi đi kiếm ở đây niềm hạnh phúc
Lại tìm ra cái chết, thật không ngờ!

Tôi đâu biết tình yêu – mầm bệnh hoạn
Đâu biết rằng tình yêu – bệnh kinh niên
Tình đến gần nheo mắt nhìn du đãng
Tôi trở thành kẻ mất trí, cuồng điên.

Hãy hát lên. Gợi cho lòng tôi khóc
Buổi ban đầu tha thiết những ngày qua
Thôi giờ để người ta hôn kẻ khác
Người ta xinh sao lòng dạ xấu xa.

Khoan hãy gượm. Tôi ơi đừng nguyền rủa
Hãy bình tâm. Xin chớ qưở trách người
Hãy để cho tôi hát về mình nhé
Dưới dây trầm tôi hát khúc bi ai.

Tuổi thanh xuân vẫn tuôn chảy không ngừng
Chất trong tim những mối tình mãnh liệt
Biết bao nhiêu cô gái tôi đã nâng
Bao phụ nữ trong góc phòng đã riết.

Có ở đời một sự thật đắng cay
Tôi đã nhìn bằng con mắt thơ dại:
Xin xếp hàng lần lượt những đời trai
Mang sức lực của mình dâng cho gái.

Thì cớ gì tôi lại phải ghen tuông
Thì tại sao phải làm tôi đau đớn
Cuộc đời ta – những là chiếu với giường
Cuộc đời ta – nụ hôn vào vực thẳm.

Hãy hát lên những lời ca đau khổ
Thương những bàn tay bất hạnh đời ta
Chỉ sau khi nói những lời nguyền rủa...
Bạn thân yêu, tôi không chết bao giờ*.
1922.
__________________

*Trong cuộc đời của Esenin có rất nhiều người phụ nữ. Esenin không nói cụ thể như Puskin khi nhà thơ gọi Natalia Goncharova là mối tình thứ 113 của mình mà chỉ nói chung chung kiểu như: “Biết bao nhiêu cô gái tôi đã nâng/ Bao phụ nữ trong góc phòng đã riết…” hoặc “Tôi hạnh phúc đã hôn nhiều phụ nữ…”, “Tôi đã trở thành một gã Đông-Gioăng… vv”. Ngoài tập thơ “Mối tình của tên du đãng” Esenin đề tặng Avgusta Miklashevskaya thì những bài thơ viết về những người phụ nữ khác nhà thơ không chú thích. Nhưng qua nội dung bài thơ này hay cả trong trường ca “Người đen”: “Gọi một người phụ nữ/ Tuổi trên bốn mươi gì đó/ Là cô bé cưng/ Và hư đốn của mình…” thì người ta đã đoán ra người phụ nữ này là Isadora Duncan. “Isadora Duncan (1877-1927) – nữ nghệ sĩ múa, biên đạo, nhà cải cách ba lê Hoa Kỳ. Là một trong những người đặt nền móng cho vũ đạo hiện đại<……> Là người đầu tiên lấy phần nhạc của bài Quốc tế ca để soạn ra phần múa. Duncan chủ trương đưa múa vào giảng dạy tại nhà trường, mở ra một trường phái múa mới (Xem: Đuncan. Từ điển bách khoa Việt Nam. Tập1). Duncan là một phụ nữ nổi tiếng, một thời là vợ của nhà thơ. Hôn nhân giữa Esenin và Duncan là một mẫu mực của những cuộc tình không biên giới. Duncan ngoài tiếng mẹ đẻ (tiếng Mỹ) còn nói thạo tiếng Pháp, tiếng Đức nhưng chỉ biết một vài câu tiếng Nga thông dụng. Còn Esenin ngoài tiếng mẹ đẻ (tiếng Nga) không biết một ngoại ngữ nào nhưng hai người vẫn hoàn toàn hiểu nhau. Họ từng đi du lịch khắp châu Âu và Bắc Mỹ cả năm trời. Và những cái chết bí ẩn của họ cũng khiến cho người đời không thể không suy nghĩ. Esenin tự tử tháng 12 năm 1925 ở Leningrad (nước Nga), theo giả thiết chính thức, là đã thắt cổ bằng caravát còn Duncan hai năm sau chết ở nước Pháp trong một tai nạn ôtô. Chiếc khăn quàng tung bay trong gió của cô dường như có một bàn tay vô hình đem quấn vào bánh xe làm cho cô chết vì bị thắt cổ. Một cái chết đau thương nhưng cũng không kém phần lãng mạn. Câu nói cuối cùng: “Vĩnh biệt bạn bè, tôi về với vinh quang!”


CHIA TAY VỚI MARIENGOF

Có hạnh phúc mãnh liệt trong tình bạn
Và trong lòng cơn co giật cuồng điên
Thân xác tôi bị ngọn lửa đốt lên
Như một cây nến trắng.

Người dấu yêu! Hãy đưa tay tôi bắt
Bởi một điều, cách khác, chẳng hề quen
Tôi muốn trong phút giây này ly biệt
Rửa mái đầu bằng thứ bọt màu vàng.

Tô-li-a, Tô-li-a, có phải anh
Đã bao lần, đã bao khoảnh khắc
Bây giờ lại, như sữa kia, đông đặc
Quanh quầng mắt không nhúc nhích, đứng yên.

Dưới trăng này tôi và anh tạm biệt
Đợi đến ngày vui, liệu có còn không?
Giữa những người nổi tiếng và trẻ trung
Đối với tôi, anh là người tốt nhất.

Rồi một năm, một thời gian nào đó
Biết đâu ta còn gặp lại nữa mà…
Thật khủng khiếp – trong hồn đang đi qua
Tựa hồ như tình yêu, như tuổi trẻ.

Rồi trong anh người khác sẽ thay tôi
Có phải thế – nghe theo lời to nhỏ –
Mà đôi tai của tôi nức nở
Như mái chèo vỗ óc ách trên vai?

Dưới trăng này tôi và anh tạm biệt
Một ngày vui với tôi sẽ không còn
Nhưng giữa những người rạo rực, trẻ trung
Đối với tôi, anh là người tốt nhất.
1922.


NIỀM VUI SINH THÔ LỖ

Niềm vui sinh thô lỗ
Nỗi buồn sinh dịu dàng.
Tôi chẳng cần gì cả
Không một ai tôi thương.

Chỉ thương tôi chút xíu
Thương con chó không nhà.
Con đường này thẳng ra
Dẫn tôi vào quán rượu.

Những con quỉ, chửi gì?
Hay tôi người xứ khác?
Vì chén rượu mà ta
Đặt những chiếc quần cộc.

Tôi nhìn ra cửa sổ
Trong tim oi và buồn.
Hãy biến đi đường phố
Vào mặt trời xa xăm.

Trên đường cậu bé con.
Nóng, khô bầu không khí.
Cậu bé sướng vô cùng
Cậu đang ngồi ngoáy mũi.

Cứ ngoáy đi, cậu bé
Đưa cả ngón tay luôn
Nhưng mà mạnh như thế
Đừng chui vào trong hồn.

Tôi nhút nhát, rụt rè
Nhìn vào, be một dãy!
Tôi gom những nút be
Đem hồn tôi bịt lại.
1923.


ĐƯỜNG PHỐ NÀY

Đường phố này với tôi quen thuộc lắm
Và tôi rất quen với mái nhà tranh.
Trên cửa sổ ngất ngểu đường dây bện
Được kết bằng rơm rạ màu xanh.

Từng một thời nặng nề bao tai biến
Năm tháng dữ dằn của sức mạnh cuồng điên.
Giờ nhớ lại những ngày xưa thương mến
Giờ nhớ về chốn làng mạc màu xanh.

Tôi không tìm vinh quang hay tĩnh lặng
Đã quen rồi thói danh hão phù hoa
Bây giờ đây khi đôi mắt tôi nhắm
Chỉ nhìn ra ngôi nhà của mẹ cha.

Tôi nhìn thấy trong vườn mưa bụi
Tháng tám mùa thu lặng lẽ đến gần.
Những cây gia với bàn chân tươi rói
Giữ trong vườn tiếng chim hót râm ran.

Tôi đã yêu ngôi nhà này bằng gỗ
Những thanh gỗ tròn trong bếp cháy lưa thưa
Bếp lò ta lạ lùng và hoang dã
Kêu vù vù trong những đêm mưa.

Một giọng nói ồm ồm nghe thổn thức
Khóc cho ai còn sống hay chết rồi.
Mày thấy gì, con lạc đà bằng gạch
Mà kêu rú lên trong tiếng mưa rơi?

Nó đã thấy những miền xa tít tắp
Giấc mơ nào, những ngày tháng nở hoa
Afghanistan cát vàng sa mạc
Và khói sương bàng bạc Bukhara.

Những xứ sở này tôi vẫn biết
Nơi đã từng qua không ít chặng đường.
Giờ còn lại chỉ một điều tha thiết
Là được quay về lại với quê hương.

Nhưng đã tắt cơn mê thiu thiu ngủ
Tất cả tan vào sương khói màu xanh
Hoà bình cho ngươi – cánh đồng rơm rạ
Hoà bình cho ngươi – hỡi mái nhà tranh.
1923.


TÔI MỆT MỎI NHƯ THẾ CHƯA TỪNG

Tôi mệt mỏi như thế chưa từng.
Trong băng giá của mùa đông màu xám
Tôi mơ thấy bầu trời Riazan
Và mơ thấy cuộc đời tôi phóng đãng.

Từng yêu tôi có rất nhiều phụ nữ
Tự mình tôi không yêu nổi một người
Có phải thế, sức mạnh nào hung dữ
Cứ kéo tôi vào với rượu không thôi.

Vô thiên lủng những đêm say suốt sáng
Nỗi buồn trong cơn phóng đãng hoành hành!
Có phải thế mà đôi mắt gặm nhấm
Tựa hồ như những chiếc lá màu xanh?

Tôi không đau khi người ta phụ bạc
Thắng lợi dễ dàng cũng chẳng hề vui
Màu vàng rộm của biết bao mái tóc
Giờ đang chuyển sang màu xám hết rồi.

Đang chuyển sang tro tàn và nước
Khi hiện ra làn sương đục mùa thu.
Tôi chẳng tiếc những tháng năm đã mất
Và không mong trở lại một điều gì.

Tôi mệt mỏi hành hạ mình vớ vẩn
Với nụ cười trên gương mặt lạ kỳ
Tôi thích mặc trên thân hình nhẹ mỏng
Ánh sáng êm, vẻ yên lặng tử thi…

Và bây giờ đã không còn khó nhọc
Bước từ ổ này sang ổ khác lưu manh
Như vào chiếc áo sơ mi trói buộc
Khối bê tông thiên nhiên được biến thành.

Trong người tôi cũng theo điều như thế
Đang trấn an bầu nhiệt huyết điên cuồng
Nhưng dù sao, tôi luôn luôn kính nể
Những cánh đồng một thuở đã yêu thương.

Về miền quê, nơi tôi từ tấm bé
Đã nô đùa trên hoa cỏ màu vàng
Tôi gửi lời chào quạ khoang, chim sẻ
Và cả cú mèo nức nở trong đêm.

Tôi kêu về miền xa thẳm mùa xuân:
“Chim chóc ơi, trong run rẩy màu xanh
Hãy nhắn rằng tôi đã thôi gây chuyện
Để ngọn gió sẽ bắt đầu xao xuyến
Và lúa mạch đen cũng sẽ rùng mình”.
1923?

THÚ VUI CÒN LẠI

Giờ còn lại một thú vui duy nhất
Cho ngón tay vào miệng húyt sáo vang
Một tin đồn xấu xa bay đi khắp
Rằng tôi kẻ hay gây sự, tục tằn.

Thật buồn cười nghe tin đồn như thế
Trong cuộc đời nhiều mất mát đắng cay .
Thật xấu hổ đã từng tin Thượng Đế
Lại đau lòng không tin nữa giờ đây.

Như khung cảnh nhìn từ xa vàng ánh
Ngọn lửa cuộc đời cháy sáng trong đêm.
Tôi thô lỗ và tôi hay sinh chuyện
Là để cho mình được cháy sáng lên.

Nhiệm vụ nhà thơ là xoa và đánh
Với quyền hành mà số phận ban cho.
Tôi muốn cóc đen và hoa hồng trắng
Được lên duyên chồng vợ ở trong thơ.

Dù ước mơ của một thời hoa đỏ
Đã không trở thành hiện thực như mong
Nhưng nếu quỷ trong hồn tôi lót ổ
Thì thần tiên cũng sống ở trong lòng.

Vì lẽ đó tháng ngày xanh sôi nổi
Đã lên đường bay về chốn xa xôi
Tôi chỉ muốn khi trong giờ phút cuối
Xin một điều ở người đến với tôi:

Vì tội lỗi của tôi là rất nặng
Vì không tin vào thần thánh thiêng liêng
Hãy đặt tôi vào áo quan màu trắng
Của nước Nga dưới tượng Thánh ngủ yên.
1923.


NGỌN LỬA MÀU XANH

Rạo rực trong lòng ngọn lửa màu xanh
Giờ anh đã quên ngôi nhà cha mẹ
Lần đầu tiên anh đi hát về tình
Lần đầu tiên thôi không còn gây sự .

Anh đã từng như vườn hoang bỏ phế
Đã từng thích uống rượu đến say mê.
Rồi bỗng nhiên chán chường không thích nữa
Đã chia tay không một chút chần chừ.

Anh chỉ muốn nhìn vào đôi mắt em
Ôi đôi mắt màu nâu như vực thẳm
Để em thôi yêu quá khứ của mình
Và để với người ta em quên hẳn.

Ơi gương mặt và thân hình duyên dáng
Giá mà em biết được hắn kiên tâm
Giá mà em biết rằng tim du đãng
Có thể trở thành dễ bảo và ngoan.

Thì muôn đời anh sẽ quên quán rượu
Thì muôn đời anh đi bỏ làm thơ
Để được vuốt ve bàn tay êm dịu
Và mái tóc em màu của mùa thu.

Thì muôn đời em sẽ bước theo anh
Đi về quê hay về nơi xa lạ
Lần đầu tiên anh đi hát về tình*
Lần đầu tiên thôi không còn gây sự.
1923.


*Tập thơ “Mối tình của tên du đãng” có bảy bài: “Ngọn lửa màu xanh”, “Hát về một thời du đãng”, “Em yêu ơi hãy ngồi lại kề bên”, “Anh buồn rầu ngồi ngắm nhìn em”, “Em đừng lạnh nhạt làm khổ anh”, “Buổi chiều bệnh viện”, “Em giản dị như là tất cả” Esenin đề tặng Avgusta Miklasevskaya – nữ diễn viên nhà hát Kamerny, người mà Esenin “một thời từng gọi người yêu”. Tất nhiên, đây không phải là lần đầu tiên Esenin đi hát về tình nhưng lần nào cũng vậy, với nhà thơ, tình chợt ùa đến như có vẻ là lần đầu tiên (hoặc cuối cùng). Còn với Avgusta (tháng Tám – mùa thu) cũng vậy, nàng lớn tuổi hơn nhà thơ và đang yêu người khác nên có những câu: “em uống bằng người khác” hay “mỏi mệt ánh mắt nhìn…” là vì thế.



HÁT VỀ MỘT THỜI DU ĐÃNG

Thôi cứ mặc em uống bằng người khác
Nhưng vẫn còn gì đấy để cho anh
Còn hương khói mùa thu trong mái tóc
Và còn đây mỏi mệt ánh mắt nhìn.

Tuổi mùa thu trưởng thành anh yêu quí
Hơn cả thời tuổi trẻ với mùa hè
Và nét buồn của em đầy quyến rũ
Gấp hai lần tưởng tượng của nhà thơ.

Tận đáy lòng anh không hề nói dối
Và cũng không hề ngạo mạn bao giờ.
Bằng thái độ chân thành anh muốn nói
Rằng đã quên thời du đãng ngày xưa.

Đã đến lúc chia tay trò ngổ ngáo
Với thói hung hăng, ương ngạnh, cứng đầu
Giờ con tim đập dồn lên trong máu
Đầy men tình nên men rượu qua mau.

Giờ mùa thu đã đến ngoài cửa sổ
Bằng những cành liễu đỏ, tía, hồng tươi
Và anh đã sẵn sàng ra gặp gỡ
Với mùa thu đến hẹn một câu mời.

Với nhiều người giờ đây anh hòa giảng
Chẳng ai bắt hay thua thiệt cho mình
Mà bởi vì nước Nga giờ khác hẳn
Khác cả từng nghĩa địa, mái nhà tranh.

Giờ anh đang nhìn bằng đôi mắt sáng
Nhìn đó đây cả bốn phía xung quanh
Chỉ còn em vừa là em, là bạn
Vừa có thể là người vợ của anh.

Rằng chỉ vì em mà anh cố gắng
Học cho mình lòng kiên định, thủy chung
Anh sẽ hát về một thời du đãng
Và những con đường vắng buổi hoàng hôn.
1923.


EM YÊU ƠI HÃY NGỒI LẠI KỀ BÊN

Em yêu ơi hãy ngồi lại kề bên
Và đôi mắt hãy nhìn nhau em nhé
Anh muốn nhìn ánh mắt em thuỳ mị
Để nghe trong lòng cơn bão sôi lên.

Đây là màu vàng của mùa thu
Đây, màu sáng của làn tóc rối
Tất cả chúng như một niềm cứu rỗi
Cho tâm hồn lo ngại kẻ lãng du.

Anh từ lâu đã bỏ lại quê mình
Nơi đồng cỏ, những cánh rừng tươi tốt
Trong danh tiếng thị thành đắng cay, khó nhọc
Anh muốn sống đời một kẻ lang thang.

Anh chỉ muốn con tim thôi âm ỉ
Nhớ mùa hè và nhớ mảnh vườn xưa
Nơi đã nghe những chú ếch đồng ca
Rồi anh lớn lên trở thành thi sĩ.

Giờ ở đấy cũng mùa thu đó em
Những cây phong nghiêng mình bên cửa sổ
Đang thả xuống những bóng cành bóng lá
Tìm những người chúng còn nhớ chưa quên.

Họ từ lâu không còn nữa trên đời
Ánh trăng thanh ngoài nghĩa trang đơn giản
Lên những cây thập ác kia chiếu sáng
Rằng ta sẽ về với họ em ơi.

Rằng ta sẽ về khi trả hết nợ đời
Ta sẽ về ngủ yên trong im lặng
Và tất cả những con đường gợn sóng
Chỉ vui cho người còn ở lại mà thôi.

Nên em ơi, hãy ngồi lại kề bên
Và đôi mắt hãy nhìn nhau em nhé
Anh muốn nhìn ánh mắt em thuỳ mị
Để nghe trong lòng cơn bão sôi lên.
1923.


ANH BUỒN RẦU NGỒI NGẮM NHÌN EM

Anh buồn rầu ngồi ngắm nhìn em
Thật đau lòng và thật là đáng tiếc!
Chỉ còn lại sắc đồng, em có biết
Chỉ sắc đồng còn lại với hai ta.

Những bờ môi người khác đã mang xa
Thân thể em nồng nàn và hơi ấm
Tựa hồ như mưa phùn rơi lấm tấm
Cõi lòng anh một chút cứng đờ ra.

Nhưng dù sao anh không sợ điều này
Đối với anh có một niềm vui khác.
Bởi một điều có còn lại gì đâu
Ngoài vàng úa tàn phai và ẩm ướt.

Bởi một điều anh đâu có giữ mình
Cho nụ cười, cho cuộc đời yên lặng.
Thật đau lòng ngắn ngủi chặng đường anh
Thế mà sao sai lầm đã lắm.

Thật buồn cười cho cuộc đời trục trặc
Đã vậy từ xưa và vẫn thế sau này.
Như nghĩa trang, trong vườn đang rải khắp
Lá úa vàng, xương cốt bạch dương rơi.

Cũng như vầy, sẽ tàn úa hai ta
Thôi ồn ào, ta giống như người khách…
Nếu mùa đông trong vườn chẳng có hoa
Thì về nó ta chẳng cần thương tiếc.
1923.


EM ĐỪNG LẠNH NHẠT LÀM KHỔ ANH

Em đừng lạnh nhạt làm khổ anh
Và đừng hỏi rằng anh bao nhiêu tuổi
Bị ám ảnh giống như người động kinh
Tâm hồn anh – khung xương vàng còm cõi.

Có một thời khi còn ở quê xa
Anh mơ ước, kiểu trẻ con – vào khói
Mơ nổi tiếng, giàu có và người ta
Anh yêu hết và được người yêu lại.

Vâng! Anh giàu, anh người giàu có lắm
Chiếc mũ xưa giờ đây đã không còn.
Chỉ còn lại chiếc áo che trước bụng
Và một đôi giày cao cổ đã sờn.

Sự nổi tiếng cũng không hề nói hết
Từ Mạc Tư Khoa cho tới Pa-ri
Cái tên anh làm người ta khủng khiếp
Tựa như lời chửi mắng kẻ vứt đi.

Và tình yêu có phải trò ngộ nghĩnh
Em hôn mà môi cứng tựa sắt tây.
Anh vẫn biết rằng tình anh nẫu chín
Còn tình em không biết gọi mê say.

Anh đau khổ lúc này còn quá sớm
Và cũng không tai họa nếu như buồn
Vàng hơn cả mái tóc em vàng rộm
Là tiếng đùa thiên nga trẻ trên nương.

Anh bây giờ giá mà được về nơi
Có tiếng kêu bầy thiên nga sôi nổi
Được đắm chìm trong quên lãng muôn đời
Và mơ ước, kiểu trẻ con – vào khói.

Nhưng ước mơ một điều khác mới hơn
Về hoa cỏ và miền không ai hiểu
Rằng bằng lời không nói được con tim
Và điều này con người không biết gọi.
1923.


BUỔI CHIỀU BỆNH VIỆN

Buổi chiều chau lông mày đen cau có
Những chú ngựa ai đứng dưới sân nhà
Có phải tôi đã chia tay tuổi trẻ
Và chia tay em trong buổi chiều qua?

Đừng sụt sịt bộ ba kia lười biếng
Cuộc đời trôi nhưng dấu vết không còn
Có thể lắm ngày mai giường bệnh viện
Sẽ ru tôi yên giấc ngủ ngàn năm.

Có thể lắm ngày mai rồi sẽ khác
Tôi ra đi chữa lành hẳn muôn đời
Nghe tiếng mưa rơi và nghe cây hát
Cũng như người sống khỏe mạnh đấy thôi.

Tôi sẽ quên thế lực đầy nguy hiểm
Đã bao phen hành hạ chẳng cho yên
Chỉ gương mặt dễ thương và âu yếm
Chỉ mình em tôi không thể nào quên.

Và dù cho tôi có yêu người khác
Với người ta tôi sẽ kể đôi điều
Về em đấy – người tôi yêu mến nhất
Rằng một thời tôi từng gọi người yêu.

Tôi đi kể về cuộc đời đã sống
Lững lờ trôi như nước chảy qua cầu...
Đầu óc tôi bây giờ đang điên loạn
Chẳng biết đầu tôi sẽ dẫn về đâu?
1923.


EM GIẢN DỊ NHƯ LÀ TẤT CẢ

Em giản dị như là tất cả
Như trăm nghìn người con gái nước Nga
Em thấu hiểu ánh bình minh đơn lẻ
Và nhận ra cơn giá lạnh mùa thu.

Thật buồn cười anh đem lòng thương mến
Thật dại khờ đem ý nghĩ tơ vương
Gương mặt em nghiêm khắc và thánh thiện
Như ảnh Thánh treo ở chốn nguyện đường.

Anh đã từng phớt lờ bao ảnh ấy
Tiếng hò reo, thô bạo vẫn tôn thờ
Nhưng bây giờ bỗng nhiên lời trỗi dậy
Thật dịu dàng, đằm thắm những vần thơ.

Anh chẳng muốn bay tận chốn mây mù
Lên đến đó cần quá nhiều thân thể.
Sao mà tên của em ngân vang thế
Tựa hồ như cơn gió lạnh mùa thu?

Anh không nghèo, không bé dại, đáng thương
Và biết nghe những tấm lòng nhiệt huyết
Từ ngày nhỏ đã biết làm cho thích
Những ngựa cái già ở chốn thảo nguyên.

Chính vì thế mà anh chẳng giữ mình
Để cho em, cho người này, người khác
Vật bảo đảm cho niềm vui hạnh phúc
Là trái tim cuồng thi sĩ của anh.

Chính vì thế mà anh buồn bã
Lác mắt nhìn như chiếc lá rơi ra…
Em giản dị như là tất cả
Như trăm nghìn người con gái nước Nga.
1923.


TƯỞNG NHỚ BRYUSOV

Chúng ta đều chết
Đều về cõi hư vô
Nhưng mà tôi biết
Nước Nga chẳng quên ta bao giờ.

Ta yêu nhiều cô gái
Nhiều phụ nữ ta yêu
Bánh mì ta ăn đấy
Từ cái túi rất nghèo.

Nhưng mà ta không yêu
Phường con buôn tráo trở
Hành tinh này mỹ miều
Hãy đi và gặp gỡ.

Ta những vần thơ cũ
Nhắc lại chừng bốn chục lần
Rồi ta biết thả
Khói và Gô-gôn.

Nhưng dù sao ta đã
Hai mà một luôn luôn
Ơi người bạn mến thương
Chớ than phiền, oán trách!

Bryusov chết rồi
Còn ta rồi sẽ chết
Nhưng không nài xin ngày
Từ túi nghèo xơ xác.

Nhưng mà ta giành giật
Giữ cái túi nghèo xơ.
Valery Yaklevich!
Hãy yên giấc ngàn thu!
1924.

BATUM

Những con tàu biển
Đi đến thành phố Constantinopol
Còn đi về Mạc Tư Khoa tàu hoả
Đi xa sự ồn ả
Hay là sự tập trung
Cứ mỗi ngày tôi cảm thấy
Một nỗi buồn.

Tôi ở miền xa
Xa lắm
Thậm chí tôi ngỡ rằng
Trăng còn ở gần hơn
Có vô vàn những hạt nước
Trong con sóng
Biển đen.

Cứ mỗi ngày
Tôi lại đi ra bến
Để mà đưa tiễn
Những kẻ không xót thương
Tôi nhìn trừng trừng
Tôi nhìn như dán mắt
Về miền quyến rũ xa xăm.

Có thể từ Lơ Ha-vrơ
Hay từ Mác-xây
Sẽ bơi về đây
Nàng Louisa hay Janet
Những người này
Tôi vẫn nhớ thương da diết
Nhưng họ là những người
Không tồn tại trên đời.

Mùi vị của biển
Khói và cay
Có thể lắm
Ngài Mitchell
Hay ngài Claud
Sẽ nhớ về tôi
Ở thành phố New York
Khi đọc bản dịch này.

Tất cả chúng ta đi tìm
Trong đời bằng những cái mũi khoan
Và gọi chúng ta có những
Dấu vết không thể nhìn.
Có phải vì thế chăng
Mà như ngọn đèn có tán
Những con sứa chiếu sáng từ nước lên?

Chính vì thế
Mà khi gặp cô gái người ngoại quốc
Trong tiếng kêu cót két
Của con tàu
Thì tôi nghe
Giọng lè nhè của cây đàn hộp
Hoặc là tiếng khóc
Của bầy sếu xa xăm.

Có phải cô ấy chăng?
Có phải là cô ấy?
Nhưng chẳng lẽ trong đời
Dễ dàng nhận thấy?
Nếu như bây giờ cô ấy
Đuổi kịp
Và vun vút mang đi
Cái quần rộng lai ngày trước.

Cứ mỗi ngày
Tôi lại đi ra bến
Để mà đưa tiễn
Những kẻ không xót thương
Tôi nhìn trừng trừng
Tôi nhìn như dán mắt
Về miền quyến rũ xa xăm.

Còn những người khác ở đây
Họ sống theo kiểu khác
Không tình cờ mà đêm đêm
Vang lên tiếng huýt –
Điều đó có nghĩa là
Sự thính nhạy của chó
Bị những kẻ buôn lậu vượt qua.

Nhưng lính biên phòng không sợ
Hãy nhanh lên.
Kẻ thù không thoát khỏi
Chúng ở trong tầm nhìn.
Chính vì thế mà thường xuyên
Vang lên tiếng súng
Trên những bờ
Biển mặn.

Nhưng vẫn sống kẻ thù
Dù người ta cố tình đuổi hết
Bởi thế mà trở nên xanh biếc
Cả thành phố Batum.
Thậm chí tôi cứ ngỡ
Biển có màu chàm
Trong tiếng cười và tiếng ồn
Đường phố.

Nhưng người ta cười là vì có
Một nguyên nhân.
Bởi vì trong đời đâu có
Nhiều lắm chuyện lạ thường.
Có một gã cuồng
Một gã điên
Đặt con gà trống vào bóng tối.

Tự mình cười lên.
Tôi lại đi ra bến
Để mà đưa tiễn
Những kẻ không xót thương
Tôi nhìn trừng trừng
Tôi nhìn như dán mắt
Về miền quyến rũ xa xăm.
1924.


HỒI TƯỞNG

Bây giờ tháng Mười đã khác
Tháng Mười đã khác bây giờ.
Đất nước buổi xấu trời
Tháng Mười như con thú
Gào thét không nguôi
Tháng Mười năm 1917.

Tôi nhớ một ngày
Nặng nề và tuyết
Tôi thấy nó bằng con mắt mờ mịt
Cái bóng thép
Lơ lửng treo trên
Thành phố Petrograd ưu phiền.

Tất cả đều linh cảm một điều
Một điều gì khủng khiếp
Tất cả đều đã biết
Không phải ngẫu nhiên một điều
Những người lính mang mũ thép.

Họ tản ra…
Rồi xếp vào hàng…
Quần chúng run chân…
Và ai đó bỗng nhiên xé tờ khẩu hiệu
Của một kẻ hèn nhát trên tường.

Thế là bắt đầu…
Những ánh mắt nhìn trước nhìn sau
Khổ đau vì nội chiến
Và khói lửa “Rạng Đông”
Bình minh thép xuất hiện.

Số phận đau khổ bắt đầu
Khắp đất nước người ta thét gào
Đến khản cả cổ
Được phất lên dòng chữ đề bằng lửa:
“Hội đồng Đại biểu công nhân”.
1924.



NHÀ XUẤT BẢN VINH QUANG!

Nhà xuất bản vinh quang! Trong sách này
Tôi đã say bằng cảm xúc mới lạ
Đã học nhận thức trong từng phút giây
Rằng nước Nga đứng lên thành công xã.

Dù trong sách còn nhiều chỗ vụng về
Cây bút chì thầm thì cùng trang giấy
Tâm hồn tôi còn nửa tỉnh nửa mê
Chưa hiểu hết ra ngày vui như vậy.

Nhưng các anh bằng nhận thức nhà thơ
Đọc không phải trong lời mà chỗ khác
Rằng chính quyền Xô Viết khắp đất nước
Không còn viết bằng ngôn ngữ ngày xưa.

Sự thử nghiệm bạo dạn đến nhường kia
Khi đọc xong xin đừng cười tôi đấy –
Chỉ bởi vì còn lắm chỗ vụng về
Cây bút chì thầm thì cùng trang giấy.
1924.


NỖI BUỒN NÀY

Nỗi buồn này bây giờ không xua được
Bằng tiếng cười lảnh lót tháng ngày xa.
Cây gia trắng của tôi giờ héo gục
Bình minh hồng đã vắng tiếng hoạ mi.

Đối với tôi bấy giờ tất cả mới
Biết bao tình chất chứa giữa tim tôi
Còn giờ đây dù một lời êm ái
Thành đắng cay rơi xuống khỏi bờ môi.

Miền đất rộng đã quen nhìn đôi mắt
Đã không còn thơ mộng nữa dưới trăng.
Mương xói nhỏ… gai dầu… sườn núi dốc
Chỉ làm cho đất Nga rộng thêm buồn.

Không khỏe mạnh, thấp gầy, còm cõi
Mặt nước gương màu xám, nhạt nhoà
Nhưng tất cả đều thân thương, gần gũi
Tôi ngậm ngùi, nước mắt muốn trào ra.

Căn nhà nhỏ đứng cô đơn, xiêu vẹo
Cừu khóc vang, và theo gió đằng xa
Đang vẫy chiếc đuôi gầy con ngựa cái
Ngó trân trân xuống mặt nước ao tù.

Đấy những gì ta gọi là Tổ Quốc
Là những gì mà tất cả mọi người
Ngày xấu trời ngồi uống say và khóc
Rồi bằng lòng chờ đợi những ngày vui.

Chính vì thế mà nỗi buồn ngày trước
Bằng tiếng cười không xua được chúng đi
Cây gia trắng của tôi giờ héo gục
Bình minh hồng đã vắng tiếng hoạ mi.
1924.


NHỮNG TIẾNG BUỒN THƯƠNG

Đem ra điều khuyên ngăn khu rừng úa
Bằng lời vui, bằng ngôn ngữ bạch dương
Và đàn sếu bay ngang qua buồn bã
Không bao giờ còn một chút tiếc thương.

Thương cho ai? Ta chỉ người du lịch
Đi qua cuộc đời, bỏ lại ngôi nhà.
Bụi gai dầu mơ những người đã chết
Với trăng tròn vành vạnh chốn đầm xa.

Tôi một mình giữa cánh đồng trơ trọi
Ngọn gió mang những đàn sếu bay xa
Tôi nghĩ về tuổi thanh xuân sôi nổi
Nhưng không hề thương tiếc những ngày qua.

Tôi chẳng tiếc những tháng năm uổng phí
Chẳng hề thương thời gian tím trong đời.
Lửa thanh lương trà trong vườn cháy đỏ
Nhưng lửa này không thể ấm cho ai.

Lửa thanh lương trà cháy không hết cả
Cỏ hoa không gục xuống bởi màu vàng
Cây mùa thu lặng im trút lá
Cũng như tôi tuôn những tiếng buồn thương.

Và nếu như thời gian bằng ngọn gió
Dồn tất cả vào một đống chẳng ai cần…
Xin hãy nói… làm sao cho rừng úa
Khuyên ngăn bằng ngôn ngữ thật dễ thương.
1924.


THƯ GỬI MẸ

Mẹ của con giờ đây còn mạnh khoẻ?
Mẹ kính yêu, cho con gửi lời chào
Xin hãy để trên ngôi nhà của mẹ
Toả ánh chiều trong nỗi nhớ nôn nao.

Con nghe rằng mẹ giấu điều lo lắng
Mẹ hay buồn, hay lo nghĩ về con
Mẹ hay bước ra ngoài con đường vắng
Trong chiếc áo len lạc mốt, cũ sờn.

Rằng mỗi khi qua làn khói lam chiều
Mẹ nhìn thấy chỉ một điều khủng khiếp
Có vẻ như trong một vụ đánh nhau
Có ai đấy đâm con bằng dao thép.

Chẳng sao đâu! Xin mẹ hãy yên lòng
Đấy tất cả chỉ là cơn mộng mị
Con đâu có còn đến nỗi lông bông
Để chết đi khi chẳng nhìn thấy mẹ.

Con bây giờ vẫn như thế, dễ thương
Chỉ ao ước một điều rất đơn giản
Sao cho thật mau thoát khỏi nỗi buồn
Để trở về ngôi nhà ta thấp vắng.

Con sẽ về khi hoa nở trên cành
Mang hơi thở mùa xuân quanh vườn tược
Chỉ có điều mẹ trong ánh bình minh
Đừng thức con như tám năm về trước.

Đừng thức dậy những giấc mơ đã tắt
Đừng khơi lên mộng ước đã không thành
Con là kẻ sớm chịu nhiều mất mát
Nếm trải nhiều mệt nhọc giữa ngày xanh.

Và đừng dạy con cầu nguyện. Không cần!
Thời ấu thơ chẳng quay về lần nữa.
Chỉ mẹ là niềm vui, niềm an ủi của con
Chỉ mẹ – đối với con là ánh hồng khôn tả.

Mẹ hãy quên đi những điều phiền muộn
Mẹ đừng buồn, đừng lo lắng về con
Đừng hay bước ra ngoài con đường vắng
Trong chiếc áo len lạc mốt, cũ sờn.
1924.

NHỮNG MÔ-TÍP BA TƯ


CÔ HÀNG NƯỚC

Vết thương xưa đã dịu bớt trong hồn
Con tim giờ đang quên cơn mê sảng
Giữa màu xanh hoa cỏ Tê-hê-ran
Trong quán nước tôi đi tìm quên lãng**.

Cô hàng nước khoe bờ vai tròn lẳn
Như để làm duyên trước chàng trai Nga
Cô mời tôi uống nước chè đỏ thắm
Thay cho rượu vang và rượu vốt-ca.

Xin mời em, cô chủ quán, xin mời
Trong vườn em hoa hồng đang đua nở
Chẳng vô tình em chớp mắt cùng tôi
Tấm khăn choàng màu đen như hé mở.

Ở nước Nga những thiếu nữ thanh tân
Chúng tôi không giữ bằng xích như chó
Chúng tôi hôn nhau không phải trả tiền
Không đánh nhau và chẳng cần dao rựa.

Em bước đi những bước thật rộn ràng
Gương mặt em như vầng đông buổi sáng
Tôi tặng em chiếc khăn Khorasan***
Từ Shiraz tôi đem về tấm thảm.

Tôi thật tình, không nói dối bao giờ
Em hãy rót cho tôi chè đặc nữa
Hôm nay đây tôi chỉ biết mình thôi
Chịu trách nhiệm về em tôi không thể.

Bởi trong vườn rào giậu đã có rồi
Nên đôi mắt chẳng cần nhìn ra cửa
Chẳng vô tình em chớp mắt cùng tôi
Tấm khăn choàng màu đen như hé mở.
1924.


BẰNG TIẾNG BA TƯ

Người đổi tiền hôm nay tôi đã hỏi
Điều gì lâng lâng như áng mây mù
Biết nói sao cùng Laly yêu quí
Lời “anh yêu em” bằng tiếng Ba Tư?

Có điều gì như thế muốn hỏi xem
Nhẹ hơn gió, êm hơn nước hồ Van*
Biết nói sao cùng Laly yêu quí
Lời ngọt ngào và âu yếm “nụ hôn”?

Và hỏi thêm có điều gì như thế
Khi rụt rè trong sâu thẳm con tim
Biết nói sao cùng Laly yêu quí
Lời thân thương, trìu mến “em của anh”?

Người đổi tiền trả lời tôi ngắn gọn:
Ô, tình yêu không ai nói bằng lời
Yêu là khi ta thở dài thầm kín
Đôi mắt nhìn như châu ngọc đầy vơi.

Tên gọi nụ hôn cũng không hề có
Nụ hôn không như dòng chữ chết rồi
Mà nụ hôn thoảng mùi hoa hồng đỏ
Những cánh hoa tan chảy ở trên môi.

Và tình yêu chẳng cần ai bảo vệ
Với tình yêu ta biết mọi vui buồn
“Em của anh”- chỉ bàn tay có thể
Gỡ tấm khăn choàng che mặt màu đen**.
1924.
_________________

*Van – hồ nước mặn không có dòng chảy nằm trên độ cao 1720m ở phía đông Thổ Nhĩ Kỳ (xưa là vương quốc Ba Tư).
**Khăn che mạng của phụ nữ Hồi giáo.


SAGANÊ

Saganê của anh, Saganê!
Bởi vì anh người đến từ phương bắc
Anh kể em nghe cánh đồng lúa mạch
Dưới ánh trăng từng đợt sóng dội về
Saganê của anh, Saganê.

Bởi vì anh người đến từ phương bắc
Nơi mặt trăng to sáng gấp trăm lần
Và Shiraz của em dù có đẹp
Cũng không hơn đồng ruộng Riazan*
Bởi vì anh người đến từ phương bắc.

Anh kể cho em về những cánh đồng
Mái tóc này anh mượn từ lúa mạch
Em hãy lấy ngón tay xe sợi tóc
Anh sẽ không đau, một chút cũng không
Anh kể cho em về những cánh đồng.

Dưới ánh trăng từng đợt sóng dội về
Nhìn mái tóc của anh em hãy đoán
Em thân yêu cười vui với anh đi
Chỉ xin em đừng gợi lên hoài niệm
Dưới ánh trăng từng đợt sóng dội về.

Saganê của anh, Saganê
Người con gái nơi phương xa cũng vậy
Sao mà người ta giống với em ghê
Và có lẽ đang nhớ về anh đấy...
Saganê của anh, Saganê.
1924.

*Riazan là quê hương của Esenin.



HÔN GIỐNG NHÀ THƠ

Em nói rằng Sadi*
Xưa chỉ hôn vào ngực
Em ơi chớ vội gì
Khi nào anh sẽ học.

Em hát: “ở bên sông**
Hoa đẹp hơn thiếu nữ”.
Giá mà anh chẳng nghèo
Bài hát này xin sửa.

Anh bẻ cánh hoa tươi
Bởi niềm vui chỉ một
Để cho trên cõi đời
Saganê đẹp nhất.

Đừng đem điều di chỉ
Anh không hiểu bao giờ
Sinh ra làm thi sĩ
Nên hôn giống nhà thơ.
19-12-1924.
--------------
*Sadi (1213-1293) – nhà tư tưởng, nhà thơ Ba Tư, tác giả của tập thơ “Vườn Hồng” nổi tiếng.
**Sông Euphrates.


MẮT EM BỪNG NGỌN LỬA

Chưa bao giờ anh đến biển Bôxpho
Xin em đừng hỏi anh về nơi đó
Trong mắt em anh vẫn thấy biển bờ
Trong mắt em vẫn cháy bừng ngọn lửa.

Anh chưa đến thành Bát-đa đêm hội
Chưa mang tơ và thuốc nhuộm hoàng điều.
Hãy ngồi xuống bên anh, lên đầu gối
Hãy nghiêng thân hình xinh đẹp, đáng yêu.*

Và xin em đừng hỏi nữa bao giờ
Về một điều em chẳng cần biết đến
Rằng trong cái tên xa thẳm – nước Nga
Người ta gọi anh nhà thơ nổi tiếng.

Trong lòng anh vẳng tiếng ta-lian-ka**
Dưới ánh trăng lòng vẫn nghe tiếng chó.
Chẳng lẽ sao em cô gái Ba Tư
Không muốn một lần đến thăm nơi đó?

Anh đến nơi đây chẳng phải vì buồn
Em gọi anh một điều gì thầm kín.
Và đôi bàn tay xinh đẹp của em
Quàng lấy anh tựa hồ như đôi cánh.

Anh từ lâu đi tìm chốn lặng yên
Dẫu cuộc đời ngày xưa không trách cứ
Hãy kể cho anh nghe một điều gì
Về đất nước, quê hương em đi chứ.

Dìm trong anh nỗi nhớ ta-lian-ka
Bằng hơi thở ngập tràn hương quyến rũ
Để lòng anh về cô gái phương xa
Không thổn thức, không buồn, không suy nghĩ.

Cho dù anh chưa đến biển Bôxpho
Anh nghĩ ra cho em về nơi đó
Vì đôi mắt em vẫn giống biển bờ
Đôi mắt em đang cháy bừng ngọn lửa.
21-12-1924.
-------------------------
*Trong thơ cổ Ba Tư thân hình của người con gái đẹp là một hình tượng rất phổ biến và, - khác với thơ cổ VN - bao giờ cũng được ví với cây thông, cây bách (cypress).

**Ta-lian-ka – đàn phong cầm nhỏ.


EM NHỚ THUỘC ĐIỀU NÀY

Dưới ánh chiều của miền quê vàng rực
Những bông hồng trôi lặng lẽ trên đồng
Em yêu ơi, hát anh nghe bài hát
Bài hát ngày xưa từng hát Khayyam*
Những bông hồng trôi lặng lẽ trên đồng.

Dưới trăng vàng Shiraz đẹp nên thơ
Sao nhấp nháy lượn vòng như đàn bướm
Tôi không thích một điều: người Ba Tư
Giữ thiếu nữ dưới tấm khăn che mạng
Dưới trăng vàng Shiraz đẹp nên thơ.

Có phải vì xứ sở nắng nhiều hơn
Để che đi nước da màu bánh mật?
Hay để cho đàn ông sẽ yêu hơn
Họ không muốn nắng phơi lên gương mặt
Để che đi nước da màu bánh mật?

Em yêu ơi, đừng vấn khăn che mạng
Vắn tắt thôi, em nhớ thuộc điều này
Rằng cuộc đời của ta là rất ngắn**
Hạnh phúc ta được ngắm ít lắm thay
Vắn tắt thôi, em nhớ thuộc điều này.

Cả những gì không đẹp ở trong đời
Vẫn ánh lên vẻ đáng yêu quá đỗi
Bởi thế nên những đôi má tuyệt vời
Trước thiên hạ che đi là tội lỗi
Mẹ thiên nhiên sinh ra thế mà thôi.

Những bông hồng trôi lặng lẽ trên đồng
Giờ con tim đang mơ về xứ khác
Em yêu ơi, giờ anh hát cho em
Những bài hát Khayyam chưa từng hát
Những bông hồng trôi lặng lẽ trên đồng
1924.
----------------------
*Omar Khayyam (1048-1131) - nhà toán học, thiên văn học, nhà tư tưởng, nhà thơ, danh y Ba Tư, tác giả của thơ rubaiyat nổi tiếng khắp thế giới. Omar Khayyam là một thiên tài đa dạng tầm cỡ như Leonardo da Vinci (1452-1519) nhưng từ nửa cuối thế kỷ 19 trở về trước chỉ được một số rất ít các nhà khoa học ở châu Âu biết đến qua một vài công trình toán học (trong phương pháp của Khayyam có cốt lõi của công thức mà sau này nổi tiếng với tên gọi Nhị thức Newton) và lịch (lịch do Khayyam lập ra có độ chính xác cao hơn lịch Gregorian ở châu Âu thế kỉ 16 nhưng đã không được áp dụng). Kể từ năm 1859 (sau hơn 700 năm) khi bản dịch “The Rubaiyat of Omar Khayyam” của Edward Fitzgerald (1809-1883) ra đời cho đến nay, Omar Khayyam là nhà thơ có số bản in nhiều nhất trong khối các nước nói tiếng Anh. Đây cũng là một thực tế ở cả châu Âu và rất nhiều nước khác. Thơ rubaiyat của Omar Khayyam được dịch ra hầu hết các thứ tiếng của thế giới.
** “Nghệ thuật thì dài lâu mà cuộc đời thì ngắn ngủi” (Ars longa, vita brevis). Điều này đã từng được bác sĩ Hippocrates (460-370 tr. CN), Seneca (65-4 tr. CN) hay Goethe (1749-1832) trong “Faust” nói đến nhưng ở đây Esenin dựa theo một trong những mô-típ rất quen thuộc của Khayyam.


MÀU THANH THIÊN ĐÃ MẤT

Bầu không khí rất trong và rất xanh
Tôi bước ra giữa cánh rừng hoa lá
Màu thanh thiên níu bước kẻ du hành
Ngươi chẳng bao giờ đến sa mạc cả
Bầu không khí rất trong và rất xanh.

Ngươi đi qua đồng cỏ như vườn hoa
Trong vườn hoa nở đầy bông hoa dại
Ngươi không giữ nổi ánh mắt tò mò
Để không áp vào bông hoa đỏ chói
Ngươi đi qua đồng cỏ như vườn hoa.

Tiếng rung động đâu đây nghe xào xạc
Mượt mà như những bài hát Sadi*
Chỉ phút chốc đã bừng trong ánh mắt
Dưới trăng vàng trời đất cũng say mê
Mượt mà như những bài hát Sadi.

Giọng nói của em ngọt ngào như mật
Êm đềm như tiếng sáo của Hasan
Khi trong vòng tay riết chặt của em
Chẳng còn chút gì khổ đau mất mát
Chỉ còn nghe tiếng sáo của Hasan.

Đó mới chính là vận may ao ước
Cho những ai mỏi mệt chặng đường dài
Và ngọn gió thổi lên niềm khao khát
Để cho anh uống những cặp môi say.
Để quên đi mỏi mệt chặng đường dài.
1925.
---------------
*Thơ Sadi:
Sau khi chết nếu được lên thiên đàng nhưng chẳng có em
Thì anh sẽ nhắm mắt vào cho khỏi thấy thiên đàng hạnh phúc.
Bởi không có em, với anh, thiên đàng có khác gì địa ngục
Không, con đâu có tội gì mà Người trừng phạt, Thánh Ala?
***
Tôi hỏi em: “Anh có tội gì đâu mà em nhìn đi nơi khác
Tình đắm say của những ngày xưa và âu yếm ở đâu rồi?”
Em trả lời: “Hãy nhìn vào gương mà xem mái đầu anh đã bạc
Chẳng phải là màu áo cưới tân hôn mà là màu chết đấy thôi”.


SỐNG Ở ĐỜI NHƯ THẾ

Ánh trăng vàng dưới bầu trời se lạnh
Mùi hương hoa đinh tử, rặng trúc đào.
Ta dạo bước giữa lặng yên thanh vắng
Giữa màu xanh âu yếm đẹp làm sao.

Chốn xa xôi kia là thành Bát-đa
Nơi ngày xưa đã sống nàng Sêhêradát
Nhưng giờ đây tất cả đã mờ xa
Tiếng ngân vang trong vườn xưa đã tắt.

Những bóng ma xa xôi trên mặt đất
Những mầm cây quanh mộ chí lô nhô
Khách viễn du đừng nghe người đã khuất
Đừng lặng yên cúi xuống những nấm mồ.

Hãy nhìn xem quanh ta đẹp như mơ
Những bờ môi như hoa hồng mời gọi
Nếu bỏ qua trong tim những hận thù
Thì cuộc đời sẽ đáng yêu biết mấy.

Sống ra sống và yêu hãy ra yêu**
Dưới trăng vàng hãy hôn và dan díu
Người đã chết nếu như muốn cúi chào
Người đang sống xin nhớ đừng quấy nhiễu.

Đấy là điều đã từng ca nàng Sêhêradát
Giờ lại nhắc những chiếc lá sắc đồng
Với những kẻ chẳng còn chi khao khát
Sống ở đời như thế có thương không.
1925.


NHỮNG CÁNH CỬA Ở KHORASAN*

Những cánh cửa ở Khorasan như thế
Nơi người ta rắc lên những bông hồng
Nơi người đẹp Ba Tư trầm ngâm, lặng lẽ
Những cánh cửa ở Khorasan như thế
Nhưng tôi không thể mở được bao giờ.

Dù trong tay tôi sức lực có thừa
Có cả đồng, cả vàng trong mái tóc
Giọng nói của em như mộng, như mơ
Dù trong tay tôi sức lực có thừa
Nhưng cánh cửa kia tôi không thể mở.

Trong tình yêu can đảm để làm gì
Để làm gì? Còn hát cho ai nữa
Saganê chẳng thèm giận hờn chi
Vì cánh cửa kia tôi không thể mở
Trong tình yêu can đảm để làm gì.

Đã đến lúc tôi về lại nước Nga
Ôi Ba Tư! Với người xin từ giã
Đến muôn năm tôi với người chia xa
Vì tình yêu muôn đời cho quê mẹ
Đã đến lúc tôi về lại nước Nga.

Thôi, người đẹp Ba Tư, thôi xin chào
Dù cánh cửa mở ra tôi không thể
Em cho tôi nỗi đau khổ ngọt ngào
Trên quê hương tôi hát về em nhé
Thôi, người đẹp Ba Tư thôi xin chào.
3-1925.
--------------------
*Khorasan là quê hương của Omar Khayyam cũng là quê hương của “Ali Baba và bốn mươi tên cướp”.

EM ĐẸP LẮM BA TƯ

Quê hương của Firdawsi* màu xanh
Nhưng kỷ niệm xưa trong lòng vẫn ấm
Anh chẳng thể quên xứ sở của mình
Trong những đôi mắt trầm tư mặc tưởng.
Quê hương của Firdawsi màu xanh.

Anh biết rằng em đẹp lắm Ba Tư
Những bông hoa như ngọn đèn cháy đỏ
Và bây giờ anh lại nhớ phương xa
Hơi mát mẻ thì thầm nhắc anh đó
Anh biết rằng em đẹp lắm Ba Tư.

Anh đang uống hôm nay đây lần cuối
Những mùi hương say đắm tựa hơi men
Trong giờ phút chia ly nghe giọng nói
Của Saganê yêu dấu vang lên
Anh đang nghe hôm nay đây lần cuối.

Nhưng có lẽ nào anh lại quên em?
Trong cuộc đời kẻ bôn ba đây đó
Với tất cả người quen biết xa gần
Anh sẽ luôn đi kể về em nhé
Đến muôn đời anh sẽ chẳng quên em.

Điều bất hạnh của em anh chẳng sợ
Nhưng dù sao anh vẫn kẻ du hành
Anh sẽ viết về nước Nga bài hát
Khi hát lên em hãy nhớ về anh
Trong bài ca em sẽ nghe lời đáp.
3-1925.
-----------------------
* Firdawsi (Phi-đô-xi) (934-1024) – nhà thơ Ba Tư, tác giả của trường ca Shahnameh (Sách Vua) nổi tiếng kể về lịch sử Iran từ buổi sơ khai cho đến cuộc chinh phục vương quốc Ba Tư của người Arập vào giữa thế kỷ thứ 7. Có thể gọi Shahnameh là một Iliát của phương Đông.



LÀM THI SĨ

Làm thi sĩ – thì cũng có nghĩa là
Nếu sự thật cuộc đời không vi phạm
Giữ vết thương thành sẹo ở trên da
Căm người khác vẫn nhẹ nhàng, tình cảm

Làm thi sĩ – nghĩa là hát tự do
Để thiên hạ muôn người ai cũng biết.
Chim hoạ mi chỉ có một bài ca
Nên hoạ mi chẳng hề đau khi hót.

Chim hoàng yến ca giọng ca người khác
Thì sẽ buồn cười, nhỏ nhặt, đáng thương
Cuộc đời cần ở nhà thơ giọng hát
Của riêng anh, dù là giọng ễnh ương.

Mahômét xưa viết kinh Koran
Đã khôn ngoan cấm ta dùng rượu mạnh*
Nên nhà thơ thời nay đã không ngừng
Uống rượu vang khi nhà thơ đau đớn.

Khi nhà thơ đi đến với người tình
Nhưng người tình trên giường cùng kẻ khác
Thì nhà thơ giữ nước mắt long lanh
Không thả vào tim người tình dao sắc.

Dù đau khổ nhưng nhà thơ can đảm
Vẫn huýt gió vang khi trở về nhà:
“Có gì đâu, ta chết đời du lãm
Cuộc đời này điều chẳng lạ với ta”.
8-1925.
----------------------
*Kinh Koran cấm rượu bất kể mạnh hay nhẹ nhưng theo cách hiểu của Esenin (người Nga) thì chỉ cấm rượu mạnh. Mặt khác Esenin dựa theo mô típ của Khayyam. Trong thơ rubaiyat của Khayyam thì rượu là chủ đề chính. Thời Khayyam sống chưa có Vodka, Cognac, Whisky… mà rượu ở đây là Wine, Vino… nghĩa là rượu vang.


ĐÔI BÀN TAY EM

Đôi bàn tay em như cặp thiên nga
Trong mái tóc vàng của tôi lặn ngụp
Cuộc đời này mãi đẹp bởi người ta
Bài hát tình yêu hát rồi lại hát.

Có một thuở xa xôi tôi đã hát
Và bây giờ hát lại bài hát này
Bởi giờ đây đang hít vào trong ngực
Những lời yêu thật âu yếm mê say.

Nếu con tim biết yêu đến tận cùng
Thì con tim sẽ trở thành vàng tấm
Chỉ một điều ánh trăng Tê-hê-ran
Những bài hát tình yêu không sưởi ấm.

Tôi chẳng biết làm sao tôi sống nổi
Trong vòng tay âu yếm của Sa-ga
Hay vẻ yêu kiều của em đắm đuối
Làm cho tôi rầu rĩ suốt đến già?

Mọi thứ ở đời đều có vẻ của mình
Thứ đẹp cho tai, thứ bùi cho mắt
Người Ba Tư bài hát viết không nên
Thì nghĩa là không phải người Shiraz.*

Những bài hát tôi viết ra cũng vậy
Tôi nghe lời đồn đại của người ta:
Giá hắn ta hát ngọt ngào, êm ái
Thì đã bắt về được cặp thiên nga.
8-1925.
---------------------
*Thơ ca là niềm tự hào dân tộc của người Ba Tư. Thơ ca Ba Tư có một vị trí đáng kể trong nền thơ ca nhân loại với nhiều tên tuổi lớn. Shiraz được coi là cái nôi của thơ ca Ba Tư, là quê hương của Sadi, Hafiz… Người Ba Tư thường nói: “Nếu không biết hát thì không phải người Shusu, nếu không biết làm thơ thì không phải người Shiraz”.


TẠI VÌ ĐÂU

“Tại vì đâu ánh trăng chiếu lu mờ
Lên thành quách, lâu đài, lên vườn tược
Cứ ngỡ như đi giữa cánh đồng Nga
Dưới màn sương mù kêu lên sột soạt”.

Anh đã hỏi, Laly yêu dấu ạ
Những cây tùng yên lặng đứng trong đêm
Nhưng hàng cây không một lời thủ thỉ
Mà ngọn cây cứ kiêu hãnh vút lên.

“Tại vì đâu ánh trăng soi buồn vậy?”
Trong rừng yên anh hỏi những cành hoa
Hoa nói rằng: “Nhà ngươi đâu cảm thấy
Những bông hồng xào xạc bởi xót xa”.

Những cánh hoa hồng rã rời, tan tác
Những cánh hoa như thủ thỉ bên tai:
“Saganê giờ đã yêu người khác
Saganê hôn người khác mất rồi.

Hoa nói rằng: “Người Nga không để ý..
Bài hát cho tim nhưng hát phải có đời… ”
Nên vì thế trăng vàng soi uỷ mị
Nên trăng mờ, trăng buồn bã khôn nguôi.

Đã từng gặp quá nhiều điều gian dối*
Nước mắt, khổ đau ai muốn ai không
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nhưng dù sao muôn đời ta vẫn đợi
Vẫn mang ơn trần thế những đêm hồng.
8-1925.
-----------------------
* “Người đẹp dễ đổi thay” (La donna è mobile). Câu này trong vở Opera “Rigoletto” của Verdi (1831-1901) đã trở thành những lời có cánh nhưng ở đây lại là mô típ của Khayyam.

TỔ QUỐC YÊU THƯƠNG

Cây nằm ngủ. Bình nguyên thân thương sao
Cành ngải cứu hơi nước đeo trĩu nặng
Chẳng ở đâu còn có quê hương nào
Làm trỗi dậy trong lòng tôi hơi ấm.

Tất cả chúng ta đều chung số phận
Cứ thử đi hỏi hết thảy người ta –
Vừa đau khổ, vừa mừng, vui, buồn, giận
Dù sao ta sung sướng ở nước Nga.

Ánh trăng thanh bí huyền dài ngất ngểu
Liễu khóc thầm, thủ thỉ những hàng dương
Nhưng chẳng ai nghe tiếng kêu đàn sếu
Mà lại không yêu đồng ruộng quê mình.

Và giờ đây khi cuộc đời can hệ
Đến số phận tôi bằng ánh sáng mới hơn
Dù sao tôi vẫn là thi sĩ
Của ngôi nhà gỗ nhỏ vàng ươm.

Cứ hàng đêm, khi ngả xuống đầu giường
Lại nhìn thấy kẻ thù rất dữ dội
Tuổi trẻ nào đang khai khẩn đất hoang
Trên cánh rừng của tôi, trên đồng nội.

Nhưng dù sao tôi linh cảm được rằng
Tôi có thể yên lòng và tôi hát:
Hãy cho tôi được tổ quốc yêu thương
Yêu tất cả và nhẹ nhàng tôi chết.
7-1925.


CƠN GIÓ NHẸ

Cơn gió nhẹ. Buổi chiều xanh ảm đạm
Đôi mắt mở to tôi đứng lặng nhìn.
Những gà mái ở Ba Tư rất giống
Với những mái gà ở Riazan.

Trăng cũng thế, chỉ rộng hơn một chút
Chút vàng hơn và từ phía đằng bên
Trong đời này tình yêu anh và em
Với tất cả đều giống nhau y hệt.

Tôi không thể nào trong đêm ấm áp
Tôi không thể nào không hát không ca.
Các cô gái ôm người yêu dấu nhất
Như những chú gà thứ hai, thứ ba.

Chà, tình yêu! Tất cả đều quen biết
Tình yêu kia cũng biết những con mèo
Chỉ mình tôi, kẻ không nhà đi nhặt
Rất khiêm nhường những mảnh nát tình yêu.

Hạnh phúc không có. Nhưng chẳng buồn rồi
Có ở khắp nơi những con gà mái
Đối với tôi có ở khắp mọi nơi
Những cô gái đa tình trẻ dại.

Cùng với họ mọi niềm vui tôi nhận
Chỉ bằng thơ tôi nói với họ thôi:
Chính vì thế mà người ta yêu đời
Rằng cuộc đời khắp nơi đầy gà trống.
7-1925.


MUÔN ĐỜI NAY VẪN THẾ

Đã rõ ràng, muôn đời nay vẫn thế
Ta biết điều khi đến tuổi ba mươi
Ngày mỗi mạnh, những kẻ từng bất trị
Biết giữ luôn mối quan hệ với đời.

Em yêu ơi, anh gần ba mươi tuổi
Và cuộc đời ngày một đáng yêu hơn
Chính vì thế con tim này mơ thấy
Anh đang cháy lên bằng ngọn lửa hồng.

Nếu như cháy thì sẽ cho cháy hết
Không ngẫu nhiên ngọn lửa cháy thành màu
Anh tháo ra chiếc nhẫn từ con vẹt
Điềm báo rằng ta sẽ cháy cùng nhau.

Nhẫn đeo cho anh cô gái Xứ-gan
Rồi anh tháo từ tay trao em đó
Nên bây giờ khi buồn bã cây đàn
Anh không thể không nghĩ suy, lo sợ.

Trong đầu anh vũng lầy đang dạo bước
Và trong tim băng giá với sương mù
Có thể lắm, với một người nào khác
Chiếc nhẫn này em đã đem cho?

Và có thể khi yêu nhau đến sáng
Người ta tự mình sẽ vặn hỏi em
Sao từ nhà thơ buồn cười, ngớ ngẩn
Em biết khơi ra tình cảm chân thành.

Thôi đành vậy! Vết thương này sẽ qua.
Chỉ đắng cay nhìn thấy rìa cuộc sống.
Lần đầu tiên trong đời tên du đãng
Bị con vẹt kia nguyền rủa đánh lừa.
7-1925.


TÔI THẤY GIẤC MƠ

Tôi thấy giấc mơ. Con đường màu đen.
Con ngựa trắng. Bàn chân rất khỏe
Và ngồi trên con ngựa
Một cô gái đến với tôi
Cô gái xinh đẹp tuyệt vời
Nhưng mà không yêu dấu.

Ê, cây bạch dương nước Nga!
Con đường ta chật chội
Và cô gái như một giấc mơ
Chỉ dành cho người yêu dấu
Ngươi hãy giữ lấy cành
Như những bàn tay thành thạo.

Trăng chiếu sáng. Màu xanh mơ màng
Ngựa khua móng guốc.
Ánh trăng thanh bí huyền
Như dành cho một người duy nhất
Ánh sáng của người này không khác
Và người này không có trên đời.

Tên du đãng là tôi
Làm thơ thành say, thành ngớ ngẩn
Nhưng dù sao có sự nhanh nhẹn
Cho khỏi nguội lạnh con tim
Và vì nước Nga bạch dương
Tôi làm lành với người không yêu dấu.
7-1925.


CƠN BÃO TUYẾT

Cơn bão tuyết châm chích và vùi dập
Ánh trăng thanh lạnh lẽo chiếu trên trời
Giờ tôi lại thấy rìa làng quen thuộc
Và ngọn lửa hồng bên cửa sổ nhà tôi.

Ta đều khách lãng du, đâu cần nhiều lắm
Những gì đời cho tôi, tôi hát về người.
Giờ ngồi quanh bữa cơm chiều đầm ấm
Giờ tôi lại nhìn thấy mẹ già tôi.

Mẹ nhìn đâu mà nước mắt dầm dề
Rồi lặng im như không hề đau đớn
Con không thể nào quay được mặt đi
Để cốc chè trên bàn tay rơi xuống.

Ơi mẹ của con dịu dàng, thắm thiết
Xin mẹ quên đi những ý nghĩ buồn
Mẹ hãy nghe sau tiếng đàn của tuyết
Con kể mẹ nghe về cuộc đời con.

Con đã thấy nhiều, đã đi nhiều chốn
Đã yêu nhiều và đau khổ cũng nhiều
Rồi từ đó uống rượu và gây chuyện
Tốt nhất mẹ đừng thấy đứa con yêu.

Và bây giờ con nằm đây sưởi ấm
Áo treo lên và giày cởi vất ra
Con lại vui và lại đang hy vọng
Vào vận may như thuở ấu thơ.

Ngoài cửa sổ bão tuyết đang nức nở
Trong tiếng ồn ào hoang dã đau thương
Tôi cứ ngỡ những cây gia trút lá
Những cây gia trắng xoá ở trong vườn.
20-9-1925.

NGƯỜI CẦM LÁI

Chưa từng có ai
Điều khiển hành tinh nổi
Và cũng chưa có ai
Bài hát của tôi ca ngợi.
Chỉ có ông
Với bàn tay cầm lái của mình
Nói rằng thế giới
Là một Đại gia đình.

Tôi không bị cám dỗ
Bởi những khúc hát anh hùng
Và không run sợ
Từng thớ thịt đường gân
Mà tôi hạnh phúc rằng
Trong thời u ám
Tôi bằng những tình cảm
Đã hít thở cùng với ông
Và sống bằng.

Không phải chúng ta
Tất cả đều
Gần gũi
Với cảnh lên voi
Và xuống ngựa…
Như chàng trai khiêm nhường
Từ thành phố Xim-biếc
Trở thành người cầm lái
Của đất nước, quê hương.

Giữa những con sóng ầm ầm
Ông dọn sạch quang
Rất nghiêm khắc, nhẹ nhàng
Và dịu dàng, đằm thắm
Ông có nhiều ý tưởng
Theo phong cách Mác-xít
Nhưng ông làm việc
Hoàn toàn theo kiểu Lênin.

Không!
Đây không phải cảnh bạo ngược ngang tàng
Không phải nổi loạn và ngai vàng
Của Pu-ga-chốp!
Ông không hề đặt
Một ai úp mặt vào tường
Mà tất cả được làm
Theo luật pháp.

Ông đầy trí thông minh
Và lòng dũng cảm
Chỉ một điều ông quyết định
Cầm lái là để cho
Trước mũi tàu
Những con sóng vỡ ra
Giành khoảng bao la rộng lớn
Cho con tàu.

Ông – người cầm lái con tàu
Người thuyền trưởng
Liệu ông có khiếp đảm
Trước bão tố cuồng phong?
Bởi người ta tập trung
Đến từ các nước
Và tất cả Đảng
Là những thuỷ thủ của ông.

Chớ nhát gan
Ai người chưa quen với biển:
Họ vì những điều hứa hẹn
Tốt đẹp vô cùng
Và khi bước lên bến
Sẽ là những cuốn sách chỉ nam.

Thì khi đó nhà thơ
Có số phận khác
Và không phải tôi
Mà ông sẽ hát
Bài ca đấu tranh
Cho các bạn
Bằng những lời
Mới và khác hẳn.

Ông sẽ nói rằng:
Chỉ có người bơi giỏi
Đã được luyện rèn
Trong cuộc đấu tranh
Mở ra cho nhân loại
Một hành tinh
Chưa từng có ai nhìn thấy.
17-01-1925.


MỘT BIỂN TIẾNG

Một biển tiếng của những bầy chim sẻ.
Còn màn đêm như có vẻ rõ ràng
Luôn luôn như vậy qủa là tuyệt thế.
Còn màn đêm như có vẻ rõ ràng
Trên những đôi môi trinh trắng, hồn nhiên
Một biển tiếng của những bầy chim sẻ.

Ái chà chà! Mặt trăng chiếu sáng
Dù có đem quăng vào nước vẫn hay.
Tôi không hề mong muốn sự yên lặng
Trong thời tiết màu xanh này.
Ái chà chà! Mặt trăng chiếu sáng
Dù có đem quăng vào nước vẫn hay.

Em thân yêu, có phải em? người ấy?
Những bờ môi này không hề mệt mỏi.
Những bờ môi này như dòng nước đang tuôn
Làm đã cuộc đời trong những nụ hôn.
Em thân yêu, có phải em? người ấy?
Có phải bên tai anh thỏ thẻ hoa hồng?

Anh không biết điều gì sẽ xảy ra.
Có thể gần hay là ở đâu xa
Có tiếng sáo mừng vui đang thổn thức.
Trong một buổi chiều êm
Anh yêu quí những đường viền trên ngực.
Có tiếng sáo mừng vui đang thổn thức
Anh không biết điều gì sẽ xảy ra.
1925.


HÃY CHÁY LÊN NGÔI SAO

Hãy cháy lên ngôi sao, đừng rụng nhé
Và những tia lạnh lẽo hãy tuôn ra
Bởi một điều sau bờ tường nghĩa địa
Con tim này đang sống chẳng hề khua.

Ngươi chiếu bằng mùa thu và lúa mạch
Và trải đầy sự yên tĩnh trên đồng
Bằng run rẩy tựa như lòng thổn thức
Của những bầy sếu còn lại trên không.

Còn tôi đây ngẩng đầu lên trong gió
Dường như trong rừng nhỏ, ở sau đồi
Tôi lại nghe một bài ca ai đó
Hát về quê hương, về mái nhà tôi.

Và mùa thu với màu vàng úa
Làm vơi đi sinh lực của bạch dương.
Cho những người tôi đã yêu rồi bỏ
Tiếng khóc rơi trên cát chiếc lá vàng.

Tôi vẫn biết được rằng sắp tới
Không tại tôi, không do lỗi của người
Dưới bức tường quanh nấm mồ ngắn ngủi
Tôi đành phải nằm ở đó mà thôi.

Ngọn lửa hồng thân thương rồi tắt hẳn
Và con tim sẽ thành bụi thành tro
Bạn bè tôi sẽ đặt hòn đá xám
Và dòng chữ vui được viết bằng thơ.

Nhưng trong khi nghe nỗi buồn đưa linh
Tôi viết ra cho mình câu dễ hiểu:
Hắn đã từng yêu quê hương của mình
Cũng giống như thằng say yêu quán rượu.
8-1925.


ĐỜI DỐI GIAN

Đời – dối gian với nỗi buồn say mê
Chính vì thế mà cuộc đời rất mạnh
Rằng cuộc đời bằng bàn tay vụng về
Đang viết nên những ngôn từ đau đớn.

Tôi thường xuyên khi đôi mắt khép vào
Tôi nói rằng: “Chỉ con tim lo ngại
Đời – dối gian nhưng đời vẫn đẹp sao
Những niềm vui được làm bằng giả dối.

Tôi ngước mắt nhìn bầu trời xám xịt
Số phận mình tôi đoán, nhìn vào trăng
Hãy yên tâm, kẻ người trần mắt thịt
Đừng đòi chi cái sự thật không cần”.

Tuyệt vời thay trong gió anh đào dại
Nghĩ cuộc đời này giống một con đường
Mặc cho dối gian những người bạn gái
Và dễ dàng thay đổi những bạn thân.

Mặc người ta với lời lẽ dịu dàng
Mặc lưỡi người còn sắc hơn dao ngọt
Tôi sống đây từ lâu đã sẵn sàng
Với tất cả tôi quen không thương xót.

Những đỉnh cao làm hồn tôi lạnh giá
Ấm áp đâu ra từ ánh sao trời.
Những người tôi từng yêu, giờ đã bỏ
Những kẻ tôi sống bằng – giờ họ quên tôi.

Dù như người bị cuộc đời xua đuổi
Với nụ cười tôi nhìn buổi ban mai
Mặt đất này tôi yêu thương, gần gũi
Tôi mang ơn tất cả cuộc đời này.
8-1925.


NÀO, HÔN ANH ĐI

Nào, hôn anh đi, em hãy hôn anh
Dù đau đớn, dù cho máu chảy.
Không hoà nhập giữa lý trí lạnh lùng
Và con tim bừng lên như lửa cháy.

Chiếc cốc vại lật úp trên bàn
Giữa những người vui ta không như vậy
Bạn gái ơi, một điều em có thấy
Trên mặt đất ta sống chỉ một lần!

Em hãy xem bằng lặng lẽ nét nhìn
Và hãy trông: qua màn sương ẩm ướt
Mặt trăng giống như con quạ màu vàng
Đang bay liệng, lượn lờ trên mặt đất.

Nào, hãy hôn anh đi! Anh muốn lắm
Một bài ca cái chết hát cho anh
Rõ một điều cái chết này linh cảm
Kẻ đang ngồi ngự trị giữa trời xanh.

Ôi thế lực úa tàn phai nhạt!
Nếu phải chết thì ta sẽ chết!
Trước khi chết đôi môi người thương
Ta muốn, giá mà được hôn.

Để muôn đời trong giấc ngủ màu xanh
Không giấu diếm và xấu hổ không cần
Trong tiếng rì rào của anh đào dại
Vang lên lời: “Em mãi mãi của anh”.

Và để trên chiếc cốc vại ánh đèn
Chiếu vào bọt sùi lên không tắt
Người bạn gái hãy uống và hãy hát:
Trên mặt đất ta sống chỉ một lần!
1925.


KHÔNG TRỞ VỀ

Không trở về ngôi nhà của mẹ cha
Tôi – người lãng du muôn đời muôn kiếp.
Đứng bên đầm về kẻ đã đi xa
Cứ mặc cho bụi gai dầu than khóc.

Cứ mặc cho những đồng cỏ cong vênh
Bằng cây tầm ma về tôi nhắc đến
Và vòng cung vang lên lúc nửa đêm
Lời cây hoa chuông như người mau miệng.

Mặt trăng kia đang đứng ở trên cao
Những chiếc mũ không làm sao ném đến.
Bài hát không nhận ra điều bí ẩn
Sống ở đâu và chết ở đâu.

Nhưng mà khi cảm thấy rằng già cả
Dẫn về quê tất cả mọi con đường
Những chiếc xe buồn thiu sẽ chở
Một nửa xác người, một nửa bộ xương.

Chẳng vô tình từ ngày xửa ngày xưa
Trong dân gian có một câu thành ngữ:
Ngay cả con chó luôn luôn trở về
Trút hơi thở cuối cùng trên sân chủ.

Tôi trở về với ngôi nhà của mình
Đã sống đời kẻ lãng du tội nghiệp…
. . . . . .
Đứng bên đầm trong buổi chiều màu xanh
Bụi gai dầu cảm động trào nước mắt.
1925.


BÌNH MINH ĐANG GỌI RA

Bình minh đang gọi ra bình minh khác
Trên cánh đồng lúa mạch bốc khói sương…
Tôi nhớ về người tôi thương mến nhất
Nhớ mẹ hiền già lão, yêu thương.

Như ngày trước mẹ đi ra đồi nhỏ
Nắm chặt trong tay cây gậy của mình
Mẹ nhìn vào đôi dày trăng đã cũ
Đang bơi trên dòng sông ngủ mơ màng.

Và cay đắng trong lòng, con biết mẹ
Với một nỗi lo và một nỗi buồn
Rằng giờ đây thằng con trai của mẹ
Đã không còn nhớ gì đến quê hương.

Rồi sau đó mẹ đi ra nghĩa địa
Mẹ nhìn vào hòn đá xám chằm chằm
Mẹ trút ra hơi thở dài nhè nhẹ
Mẹ tiếc thương những anh, chị em con.

Mặc chúng con trưởng thành trong cay đắng
Còn các em đã lớn tựa mùa xuân
Dù sao mẹ đôi mắt hiền, sống động
Đừng để cho dâng ngập nỗi đau buồn.

Quá đủ rồi! Khổ đau đã lắm!
Giờ đến lúc mẹ thấy một điều rằng
Cả cây táo cũng vô cùng đau đớn
Khi phải trút đi những chiếc lá vàng.

Bởi một điều niềm vui là hiếm lắm
Như tiếng ngân vang buổi sớm mùa xuân
Đối với con nếu trên cành rữa xuống
Thì cháy thành tro trong gió còn hơn.
1925.

THÁNG NĂM XANH

Tháng năm xanh. Trời ấm áp màu hồng
Chuông bờ giậu không kêu lên xủng xoảng
Cây ngải cứu toả ra mùi hương
Anh đào ngủ trong áo choàng màu trắng.

Trên hai cánh của ô cửa sổ
Đóng vào khung những rèm sáo mỏng manh
Trăng đồng bóng đang ra sức thêu vẽ
Trên nền nhà những viền, dải đăng ten.

Cái phòng khách của nhà tôi dù nhỏ
Nhưng tinh tươm. Tôi sắp xếp cho mình…
Buổi chiều này thấy cuộc đời yêu quá
Như kỷ niệm về người bạn thân thương.

Vườn bốc lên tựa hồ như đám cháy
Và mặt trăng cố rán hết sức mình
Trăng muốn để cho mỗi người run rẩy
Bởi một lời nhức nhối “mãi yêu anh”.

Chỉ có tôi trong ấm áp màu hồng
Dưới tiếng phong cầm tháng Năm vui vẻ
Tôi không còn mong ước gì hơn
Đến tận cùng tôi nhận về tất cả.

Tôi nhận về – hãy hiện ra, hãy đến
Cả nỗi đau và cả vẻ hân hoan…
Hoà bình cho ngươi, cuộc đời tĩnh lặng
Hoà bình cho ngươi, hơi mát màu xanh.
1925.


TẶNG EM GÁI SHURA 1

Anh chưa thấy ai người xinh như thế
Nhưng em biết không, có một điều này
Trong lòng anh có một điều ganh tị –
Em gợi lại thời tuổi trẻ mê say.

Em – câu hát màu lam thời tuổi trẻ
Em của anh biết mấy yêu thương.
Con bò ta giờ sống ra sao nhỉ
Có còn vân vê những cọng rơm buồn?

Câu em hát sao mà yêu đến thế
Làm dịu trong anh giấc mộng tuổi thơ.
Cây thanh lương trà có còn cháy đỏ
Rắc lá đầy lên cửa sổ trắng mờ?

Mẹ giờ hát bài gì bên khung cửi?
Làng quê ta anh từ giã muôn đời
Chỉ biết rằng bão tuyết rừng rực cháy
Dồn lên thềm những chiếc lá vàng rơi.

Anh biết rằng tru khẽ về ta đó
Thay cho nước mắt và âu yếm ngọt ngào
Con chó già phút ra đi trước ngõ
Ai oán giã từ như đã chết nàng dâu.

Nhưng mà thôi ta đừng quay lại nữa
Bởi một điều ai quay được thời gian.
Như tình yêu, như niềm vui, nỗi khổ
Là chiếc khăn xinh đẹp của Riazan.
13-9-1925.


TẶNG EM GÁI SHURA 2

Em hãy hát bài ca mà thuở trước
Hát ru ta đã từng hát mẹ già
Anh chẳng tiếc thương những điều mong ước
Dẫu không thành, anh vẫn tiếp lời ca.

Anh đã từng quên và anh đã biết
Nên bây giờ nghe hồi hộp trong tim
Có vẻ như từ ngôi nhà thân thiết
Nghe run run trong giọng hát của em.

Em hãy hát cho anh nghe bài hát
Cũng như em, giai điệu của quê hương
Và anh sẽ khép mắt vào một chút
Để ngắm nhìn lại những nét thân thương.

Hát đi em, niềm vui cho anh đấy
Đến muôn đời anh vẫn mãi yêu thương
Hàng giậu cửa trong vườn thu khép lại
Và chiếc lá rơi, rụng xuống trong vườn.

Hát đi em để cho anh nhớ lại
Những bóng hình giờ đang ở rất xa
Anh sung sướng và anh hình dung thấy
Mẹ yêu kính của ta cùng với bầy gà.

Đến muôn thuở anh vẫn còn yêu mãi
Giọt sương móc trên cành lá bạch dương
Những chiếc lá vàng dệt làn tóc rối
Chiếc áo bên ngoài chất phác, thân thương.

Và anh thấy trong lòng mình thanh thản
Con tim rộn ràng với men rượu, lời ca
Anh ngỡ em – cây bạch dương đang đứng
Vẫy chào anh bên cửa sổ hiên nhà.
13-9-1925.


TẶNG EM GÁI SHURA 3

Anh là kẻ đi ngang qua cuộc đời
Còn em giơ cánh tay vui ra vẫy!
Trên vầng trăng mùa thu này cũng vậy
Ánh sáng dịu êm, âu yếm, gọi mời.

Lần đầu tiên anh sưởi ấm từ trăng
Lần đầu tiên sưởi ấm từ hơi lạnh
Giờ anh sống và lại đang hy vọng
Vào một tình yêu mà nay đã không còn.

Điều này được làm nhờ bình nguyên của ta
Miền đất rộng mênh mông, vùng cát mặn
Và nhàu nát sự ngây thơ trong trắng
Nỗi buồn thương cho ai đó ruột rà.

Chính vì thế muôn đời không giấu diếm
Rằng tình yêu không riêng rẽ, một mình
Một tình yêu của cả em và anh
Là tình yêu quê hương mình yêu mến.
13-9-1925.


TẶNG EM GÁI SHURA 4

Trái đất này mới lắm mèo làm sao
Anh và em không bao giờ đếm nổi
Cây đậu thơm thấy trong giấc chiêm bao
Và ngôi sao xanh giữa trời vẫy gọi.

Thực hay mơ, hay là đang ngái ngủ
Chỉ nhớ rằng từ ngày tháng rất xa
Con mèo kêu khò khò trên giường ngủ
Nhìn sang anh với đôi mắt hững hờ.

Còn anh khi đó chỉ là cậu bé
Nhưng đùa vui theo câu hát của bà
Mèo nhảy xổ vào giống như hổ trẻ
Vồ cuộn len của nó bị văng ra.

Tất cả qua rồi. Bà không còn nữa
Và thế rồi sau đó một vài năm
Từ con mèo người ta làm chiếc mũ
Chiếc mũ này ông mình đội đã sờn.
1925.


CÒN KHÓC MÃI TRONG HỒN

Mỗi chúng ta đều mong ước vận may
Người chài lưới – mong thuyền về đầy cá
Người nông dân – mong con ngựa, cái cày
Làm ra bánh mì quanh năm đầy đủ.

Ta uống nước đều từ cốc, từ chén
Cũng có thể từ hoa súng, hoa mơ
Nơi vực thẳm có mây hồng bay lượn
Sẽ không nguôi vàng ánh ở đôi bờ.

Ta sung sướng khi nằm trên cỏ dại
Dán mắt vào mặt nuớc phẳng như gương
Bỗng nghe thấy cõi lòng ta tê tái
Ánh mắt ai nhìn hờn dỗi, yêu thương.

Thương chim cuốc kêu hoài… Ôi chim cuốc..
Kêu cho ngày cứ sáng mãi không thôi
Nơi con tim biết nuôi niềm ao ước
Sẽ vui lên dưới gánh nặng cuộc đời.

Chỉ có tôi quên mình kẻ nông dân
Nên giờ đây tôi tự mình kể lại
Lạ lùng chăng nơi cuộc sống an nhàn
Tôi lại nhớ rừng, nhớ đất cày ải.

Ai cứ ngỡ rằng thương cho ai đấy
Ngỡ như mình đã từ chối quê hương
Ai những kẻ từ bùn lầy lớn dậy
Tiếng chim xưa còn khóc mãi trong hồn.
12-6-1925.


MÀN SƯƠNG XANH

Màn sương xanh. Cánh đồng tuyết trắng
Ánh trăng thanh mỏng mảnh vàng chanh.
Con tim ngọt ngào với nỗi đau yên lặng
Một điều gì gợi nhớ tháng ngày xanh.

Tuyết bên thềm như ai rắc cát trắng
Dưới trăng thanh có ai nói nên lời
Tôi kéo mũ lông mèo trùm xuống trán
Rồi lặng lẽ rời ngôi nhà của cha tôi.

Tôi lại về đây, quê hương thân thiết
Bạn bè tôi còn ai nhớ, ai quên?
Tôi buồn như kẻ hành hương tội nghiệp –
Người chủ ngày xưa ngôi nhà gỗ của mình.

Tôi lặng lẽ vò nhàu chiếc mũ mới
Màu lông chồn không hợp với hồn tôi.
Tôi hồi tưởng về bà, về ông ngoại
Tôi nhớ về nghĩa địa trắng tuyết rơi.

Tất cả ngủ yên, chúng ta đều đến đấy
Trong cuộc đời này dù muốn, dù không –
Chính vì thế mà tôi luôn nhận thấy
Với nhân gian tôi trải hết cõi lòng.

Chính vì thế mà suýt bật khóc oà
Rồi mỉm cười, cõi lòng tôi chợt tắt –
Con chó nhỏ trên thềm và ngôi nhà
Tựa hồ như nhìn thấy lần sau chót.
24-9-1925.


QUÊN HẾT SỰ ĐỜI

Khu rừng nhỏ. Mênh mông thảo nguyên
Ánh trăng thanh trải dài, rộng khắp.
Giờ đột ngột bỗng lại nghe vang lên
Trong không gian tiếng kêu lục lạc.

Con đường ta không phẳng lì, không đẹp
Nhưng ta yêu, ta thương mến suốt đời
Theo đường này đã muôn đời, muôn kiếp
Mọi người Nga đi trên đó mà thôi.

Chà, các ngươi, những cỗ xe trượt tuyết!
Tiếng kêu vang lạnh cóng gỗ cây dương.
Bố của tôi – người nông dân thứ thiệt
Lẽ tất nhiên, tôi con của nhà nông.

Tôi đâu có cần chi sự nổi tiếng
Là nhà thơ - tôi cũng chẳng bận lòng.
Miền quê nghèo xác xơ thương mến
Tôi không nhìn thấy nó đã nhiều năm.

Có ai người dù một lần nhìn thấy
Miền quê này, mặt nước phẳng như gương
Mà lại không vui mừng nhường ấy
Được hôn từng bàn chân của bạch dương.

Thì làm sao mà tôi không rơi lệ
Khi trong cơn giá lạnh mùa đông
Hay mùa xuân theo tiếng đàn vui vẻ
Với tuổi thanh xuân tươi trẻ của làng.

Ơi phong cầm, ngươi mang hồn dân tộc
Có biết không, sau tiếng hát của ngươi
Không chỉ một niềm vinh quang khó nhọc
Nghe tiếng reo vang quên hết sự đời.
21/22-10-1925.

GỬI CHÚ CHÓ NHÀ KACHALOV

Jim, hãy đưa ta bàn chân lấy may
Bàn chân thế chưa bao giờ được ngắm.
Nào, hai ta cùng sủa dưới trăng này
Trong tiết trời lặng yên và thanh vắng
Jim, hãy đưa ta bàn chân lấy may.

Nào, Jim yêu, đừng liếm ta rối rít
Hiểu cùng ta một điều tối giản đơn
Bởi đời là gì Jim đâu có biết
Có biết đâu đáng sống lắm trên trần.

Chủ của Jim đáng yêu và danh tiếng
Khách khứa thường hay lui tới đầy nhà
Ai cũng cố mỉm cười và âu yếm
Vuốt ve bộ lông Jim mượt như tơ.

Trong loài chó, quả là Jim tuyệt đẹp
Với vẻ đáng yêu, tin cậy, dịu dàng
Jim chẳng thèm hỏi han chi ai hết
Như người say, cứ sấn đến đòi hôn.

Jim yêu dấu, giữa bao nhiêu khách đấy
Có đủ hạng người thế nọ thế này.
Nhưng một nàng buồn, lặng hơn hết thảy
Có bỗng tình cờ từng ghé đến đây.

Nếu nàng đến, giao phó cho Jim đấy
Dù vắng ta, hãy đắm đuối nhìn nàng
Thay ta hôn bàn tay thật dịu dàng
Vì tất cả, có và không có lỗi.
1925


NGỰA VÀ XE TRƯỢT TUYẾT

Những con ngựa và những xe trượt tuyết
Rõ một điều quỉ mang xuống trần gian.
Trên thảo nguyên phi nước đại ngang tàng
Tiếng nhạc ngựa cười vang, trào nước mắt.

Không trăng sáng, chẳng còn nghe tiếng chó
Phía ngoài rìa chốn hoang mạc xa xăm
Hãy gắng giữ, cuộc đời ta điên cuồng
Đến muôn thuở ta đã già đâu chứ.

Mặc đêm tối, hãy hát lên xà ích
Nếu ngươi cần ta sẽ hát cùng ngươi
Hát về một thời tuổi trẻ vui tươi
Về ánh mắt những cô nàng tinh nghịch.

Có nhiều khi mũ lông ngươi đội lệch
Rồi gióng ngựa vào giữa hai càng xe
Chỉ người ta kêu tên, hãy nhớ về
Khi đè trên lớp cỏ khô, ghì chặt.

Và phong thái lấy từ đâu chẳng biết
Khi giữa đêm hôm khuya khoắt vắng tanh
Đã từng rủ rê không chỉ một nàng
Sau tiếng đàn ta-lin-ka khoan nhặt.

Tất cả đi qua, tóc ta giờ thưa bớt
Ngựa không còn, sân nhà rộng thênh thang
Tiếng đàn nay đã chùng xuống, u buồn
Quên hết mất những điều xưa đã học.

Nhưng dù sao, lửa lòng đâu đã tắt
Ta vẫn còn yêu tuyết với giá băng.
Về tất cả những gì đã xa xăm
Tiếng nhạc ngựa cười vang trào nước mắt.
19-9-1925.


ĐÊM MÀU XANH

Đêm màu xanh và đêm đầy trăng
Ta xưa trẻ trung, xinh đẹp đã từng.

Không giữ lại và không hề lặp lại
Tất cả bay qua… bay xa… bay mãi…

Ánh mắt nhạt nhòa, con tim giá băng…
Hạnh phúc màu xanh! Ôi những đêm trăng!
05-10-1925


BÌNH NGUYÊN TUYẾT TRẮNG

Bình nguyên tuyết trắng, trăng màu trắng
Chiếc áo quan trùm kín cả đất trời.
Những cây bạch dương khóc trong rừng vắng
Ai chết nơi này? Ai chết? Chính là tôi?
1925


ÔI BÃO TUYẾT

Ôi bão tuyết, rõ mi đồ quái quỉ
Đóng hàng đinh trắng toát lên mái nhà.
Chỉ có ta, chỉ mình ta không sợ
Con tim ngang tàng ta đóng tiếp vào mi.
1925


TẠM BIỆT NHÉ, BẠN TÔI

Tạm biệt nhé, bạn tôi, xin tạm biệt
Bạn thân yêu, bạn trong trái tim này
Dù biệt ly theo ý trời định trước
Vẫn hẹn rằng sẽ gặp gỡ ngày mai.

Tạm biệt nhé, chẳng lời, không tay bắt
Chớ để nỗi buồn dâng ngập bờ mi
Trên đời này cổ xưa là cái chết
Nhưng sống, tất nhiên, cũng chẳng mới gì.
1925


ÁO MÀU TRỜI

Áo màu trời và màu xanh đôi mắt
Tôi không hề nói cho em sự thật.

Em hỏi tôi: “Bão tuyết có xoáy không?
Để lấp lò sưởi và đi trải giường?”

Tôi trả lời em: “Từ trên cao lắm
Có ai đấy rắc đầy hoa bụi trắng.

Em lấp lò đi và hãy trải giường
Không có em anh nghe bão trong lòng”.
1925.


CƠN BÃO KHÓC

Như cây vĩ cầm, cơn bão khóc
Cô gái dễ thương, nụ cười ác độc
Tôi rụt rè trước ánh mắt màu xanh?
Cần nhiều thứ và nhiều thứ không cần.

Ta chẳng giống nhau và thật xa xôi
Em còn trẻ, còn tôi sống hết rồi.
Hạnh phúc cho tuổi trẻ, còn cho tôi – kỷ niệm
Là đêm tuyết trắng trong cơn gió lạnh.

Cơn bão tố với tôi là vĩ cầm
Trong lòng tôi sóng gió nụ cười em.
10-1925.


TẠM BIỆT NHÉ, BAKU!

Tạm biệt nhé, Baku! Không còn gặp lại.
Một nỗi buồn đau, sợ hãi trong hồn.
Con tim này đớn đau, gần gũi
Và mạnh hơn, lời giản dị: bạn thân.

Tạm biệt nhé, Baku! Màu xanh Tuyếc
Máu lạnh tanh, sức lực yếu dần.
Nhưng ta mang hạnh phúc này đến chết
Ngọn sóng Caxpiên, tháng Năm Balakhan.

Tạm biệt nhé, Baku! Như bài ca đơn giản
Lần cuối cùng ôm người bạn thân thương…
Như bông hồng vàng, cái đầu của bạn
Gật đầu trong làn khói tử đinh hương.
5-1925.


NHƯ CHIM KHÔNG CÁNH

Bầu trời xám, em nhìn xem, đẹp thế
Treo lửng lơ, dán vào ánh mắt nhìn
Em đừng nghĩ anh không tin Thượng Đế
Thế tại sao anh cầu nguyện hằng đêm.

Anh cần lắm, anh rất cần cầu nguyện
Và anh mong hơi ấm của người ta
Để hồn anh như con chim không cánh
Từ mặt đất này không thể bay xa.
10-1925.

LÒNG VẪN NHỚ VỀ EM

Người yêu ơi, anh nhớ
Mái tóc em sáng ngời
Chẳng dễ dàng, mừng rỡ
Phải xa em, em ơi.

Anh nhớ mãi những đêm
Rừng bạch dương xao động
Ngày khi đó ngắn hơn
Ánh trăng thu dài rộng.

Anh nhớ mãi lời em:
“Thời gian trôi thấm thoắt
Anh mãi mãi quên em
Khi bên người yêu khác”.

Hôm nay cành hoa nở
Nhắc lại mối tình xưa
Êm đềm tay anh thả
Lên tóc những cánh hoa.

Con tim không quên được
Kỷ niệm xưa êm đềm
Giờ bên người yêu khác
Lòng vẫn nhớ về em.
1925.


ĐÊM TRĂNG

Đêm trăng sáng thế này tôi chẳng thể!
Biết làm sao ngủ được dưới trăng này
Tôi hình như vẫn đang còn gìn giữ
Ở trong lòng tuổi trẻ đã vụt bay.

Người bạn gái của một thời xa vắng
Trò chơi này em chớ gọi yêu thương
Thà cứ để ánh trăng này yên lặng
Đến cùng anh trăng rọi xuống đầu giường.

Vẻ bạo dạn nhường này thôi cứ để
Ánh trăng thanh vẽ những nét ngoằn ngoèo
Bởi chia tay bây giờ em chẳng thể
Như ngày xưa em đã chẳng biết yêu.

Trong cuộc đời yêu chỉ một lần thôi
Và bởi thế em thành người xa lạ
Những cây gia cứ vô ích gọi mời
Dìm trong tuyết những đôi chân nghiêng ngả.

Anh cũng biết mà lòng em cũng biết
Rằng giờ đây chỉ còn ánh hồi quang
Trên cành cây giờ chẳng còn hoa đẹp
Trên cành cây chỉ còn tuyết và sương.

Rằng từ lâu chúng mình đã chia tay
Anh và em đều đã yêu người khác
Nên chẳng băn khoăn, phiền muộn lúc này
Chơi lại trò chơi tình yêu không đắt.

Nhưng mà thôi hãy ôm nhau ve vuốt
Trong lửa tình hừng hực của nụ hôn
Cho anh nhớ mãi người yêu thưở trước
Và con tim này mơ mãi mùa xuân.
30-11-1925.


ĐỪNG NHÌN NHƯ TRÁCH MÓC

Đừng nhìn anh bằng cái nhìn trách móc
Giờ với em chẳng dấu vẻ coi thường
Nhưng anh yêu ánh mắt như mời mọc
Và nét dịu dàng, nhí nhảnh, dễ thương.

Anh cứ ngỡ như em nằm sóng sượt
Và có khi nhìn thấy thế anh vui
Như cáo già đang giả vờ nằm chết
Chộp xong mồi lại ngơ ngác con nai.

Thì chộp đi, anh đâu còn nhút nhát
Chỉ mong sao đừng nguội lạnh đam mê
Cảnh tượng này bao lần anh đã gặp
Giữa hồn anh đã đau đớn, ê chề.

Nên em ạ, chẳng yêu nữa bây giờ
Em chỉ nhắc anh một thời vang bóng
Giờ nhìn em anh lại nhớ người xưa
Người con gái có đôi mắt xanh thắm.

Dù người ấy không có nét dịu hiền
Và có lẽ vẻ ngoài hơi lãnh đạm
Nhưng dáng đi của người ấy trang nghiêm
Đã lay động giữa hồn anh sâu thẳm.

Người như thế làm sao anh quên nổi
Em nói rằng em chẳng muốn xa anh
Anh vẫn nghe điều vuốt ve giả dối
Dù con tim em chẳng tự dối lòng.

Nhưng dù sao, với em dẫu coi thường
Anh cứ băn khoăn một điều muôn thưở:
Giá như không còn địa ngục, thiên đàng
Thì con người cũng nghĩ ra tất cả.
1-12-1925.


ĐỪNG ĐỐT LẠI LẦN SAU

Em chẳng yêu cũng chẳng hề thương tiếc
Hay tại vì anh chẳng mấy đẹp trai?
Đừng nhìn anh cho đam mê mỏi mệt
Mà đôi tay em hãy khoác vai này.

Em nhiệt thành với tuổi trẻ xinh tươi
Anh với em chẳng dịu dàng, không thô lỗ
Nói cùng anh đã âu yếm với bao người?
Bao bàn tay, đôi môi em còn nhớ?

Anh vẫn biết đều qua như bóng tối
Chẳng mảy may phai nhạt bớt lửa tình
Đã bao người em ngồi lên đầu gối
Và bây giờ em ngồi vậy cùng anh.

Thôi cứ để đôi mắt kia hờ khép
Em nghĩ về người nào đó xa xôi
Anh bây giờ chẳng còn yêu tha thiết
Tình yêu xưa anh đã để mất rồi.

Đam mê này chẳng gọi là duyên số
Phút say sưa bột phát của một ngày
Khi tình cờ anh và em gặp gỡ
Cười với nhau rồi lặng lẽ chia tay.

Rồi em lại đi tiếp chặng đường em
Quên những ngày chẳng lấy gì vui vẻ
Chỉ xin đừng động đến kẻ chưa hôn
Người chưa cháy xin em đừng gọi nhé.

Nếu một ngày em dạo chơi trên phố
Với người tình em kể chuyện tình yêu
Và có thể ngay trong giờ phút đó
Cũng tình cờ hai ta lại gặp nhau.

Em ngả vào vai người ấy thật gần
Rồi em nói với anh lời nhỏ nhẹ,
Một chút hơi hơi cúi xuống: “Chào anh!”
Anh cũng đáp lại lời em: “Chào chị!”

Và trong lòng chẳng có gì lo sợ
Và trong lòng không một chút nôn nao
Người đã yêu, chẳng thể nào yêu nữa
Kẻ cháy rồi, đừng đốt lại lần sau.
4-12-1925.


KHÔNG CAM CHỊU

Có thể sớm, cũng có thể muộn màng
Có một điều lâu nay chưa hề nghĩ:
Tôi đã trở thành một gã Đông-Gioăng
Với chút dại khờ, mộng mơ thi sĩ.

Có điều gì xảy đến với tôi chăng?
Cứ mỗi ngày lại ngồi bên người khác
Cứ mỗi ngày tôi đánh mất lòng thương
Không cam chịu cảnh người ta phụ bạc.

Tôi vẫn mong con tim này dần bớt
Đập nhẹ nhàng, rung những nhịp giản đơn
Tôi chỉ muốn tìm trong bao đôi mắt
Những điều vu vơ, gian dối, lạnh lùng.

Hãy giữ lấy tôi, điều tôi khinh bỉ
Tôi vẫn luôn để ý vẻ coi thường
Trong lòng tôi giờ lạnh lùng rên rỉ
Tiếng xạc xào của nhánh tử đinh hương.

Giữa hồn tôi - ánh hoàng hôn dần tắt
Tất cả bây giờ nghe thấu mù sương
Vì tự do tôi chịu điều trừng phạt
Thách thức này hãy nhận lấy Đông-Gioăng!

Và bình tĩnh tôi nhận lời thách thức
Nhưng nhìn ra cũng thế, chẳng gì hơn
Hoa mùa xuân với tôi là bão tuyết
Và tình yêu là những phút xao lòng.

Đấy là điều đã xảy đến với tôi
Nên từ đó cứ tìm bao người khác
Để muôn năm được hạnh phúc mỉm cười
Không cam chịu cảnh người ta phụ bạc.
13-12-1925.


CHỈ LÀ NGƯỜI MƠ MỘNG

Anh là ai? Chỉ là người mơ mộng
Màu mắt xanh nhòa trong khói sương tan
Cuộc đời này anh như người ở tạm
Giữa mọi người đang sống ở trần gian.

Anh lại hôn em như một thói quen
Bởi vì anh đã hôn bao người khác
Chẳng khác gì như bật một que diêm
Rồi đi nói những lời yêu chân thật.

“ Em thân yêu”, “muôn đời”, “yêu dấu nhất”
Nhưng trong lòng cũng vẫn thế mà thôi
Và tất nhiên, chẳng còn đâu sự thật
Nếu say mê đã thui chột trong người.

Và bởi thế lòng anh không cứng rắn
Chẳng hề mong, không đòi hỏi lửa tình
Em của anh - cây bạch dương di động*
Trời sinh em cho thiên hạ và anh.

Nhưng trong khi đi tìm người thân thiết
Anh lại luôn mỏi mệt bởi thờ ơ
Giờ với em chẳng hề ghen một chút
Và với em không trách cứ bao giờ.

Anh là ai? Chỉ là người mơ mộng
Màu mắt xanh nhòa trong khói sương tan
Và anh đã yêu em nhưng mà cũng
Như mọi người đang sống ở trần gian.
1925.
--------------------
* “Cây bạch dương di động” ở đây là Sofia Tolstaya – cháu gái của Đại văn hào Lev Tolstoy – người phụ nữ cuối cùng đã cố gắng cứu vớt cuộc đời của Esenin đang khủng hoảng tinh thần nghiêm trọng nhưng dường như đã muộn màng. Cuộc hôn nhân của họ đã không hạnh phúc. Cuối tháng 12-1925 Esenin đi từ Mạc Tư Khoa về Leningrad không cho vợ biết và đã tự kết thúc cuộc đời mình khi nhà thơ mới 30 tuổi.


EM SẼ NHỚ VỀ ANH

Những bông hoa bảo tôi rằng: vĩnh biệt
Những nụ hoa cúi xuống giọng đau buồn
Rằng mãi mãi tôi không còn được biết
Mặt hoa hồng và gương mặt quê hương.

Nhưng em ạ, dù sao thì anh đã
Thấy mặt đất này và đã thấy em
Nên giờ đây trước phận mình nghiệt ngã
Anh vui lòng nhận cái chết dịu êm.

Và bởi vì anh đã từng hiểu được
Đã đi qua cuộc sống với nụ cười
Anh vẫn nói rằng trong từng khoảnh khắc
Mọi thứ trên đời đều lặp lại thôi.

Đến một ngày rồi sẽ có một người
Chẳng xua đi nỗi đau người đi trước
Và người đó sẽ viết cho em tôi
Những bài ca đẹp hơn điều mong ước.

Rồi em yêu sẽ ngồi với người tình
Cùng lắng nghe bài ca trong đêm tối
Và biết đâu em sẽ nhớ về anh
Như bông hoa không bao giờ lặp lại.
27-10-1925.

NƯỚC NGA

1

Ngôi làng nhỏ chìm sâu trong thung lũng
Những mái nhà con che khuất bởi cánh rừng.
Chỉ nhìn thấy nơi gò cao, nơi trũng
Một màu xanh vời vợi của trời xanh.

Chó sói dữ từ cánh đồng trơ trụi
Quen bóng tối dài đằng đẵng mùa đông.
Quanh khắp sân sáng ngời lên sương muối
Và tiếng ngựa kêu khụt khịt trong chuồng.

Sau cành lá như đôi mắt cú vọ
Bão tuyết nhìn vào những chiếc khăn nâu
Và đứng sau lưới gỗ sồi dúm dó
Như quỉ ma những cuộn sợi gai dầu.

Chuyện ma quỉ luôn làm ta sợ hãi
Rằng trên sông băng có những hố sâu
Rằng những buổi tối mùa đông tê tái
Trên bạch dương treo những sọi dây màu.

2

Nhưng tôi yêu người, tổ quốc mến yêu ơi!
Tại vì sao - điều tôi không thể nói
Tôi yêu niềm vui ngắn ngủi của người
Yêu tiếng hát mùa xuân trên đồng nội.

Yêu biết bao tiếng đàn muỗi vo ve
Trên khu lều những đêm mùa cắt cỏ
Khi các chàng trai dạo đàn ta-lin-ka
Các cô gái nhảy vòng quanh bếp lửa.

Lung linh như phúc bồn tử đen huyền
Những đôi mắt sau bờ mi rực lửa.
Nước Nga của tôi, tổ quốc yêu thương
Tôi sung sướng nằm lăn trên thảm cỏ.

3

Quạ đen kêu báo tin điều tai hoạ
Tiếng kêu dài inh ỏi giữa tầng không
Rừng nổi gió, cây ngả mình bốn phía
Nước dưới hồ sủi bọt trắng màu tang.

Tiếng sấm nổ chẻ trời ra từng mảng
Những đám mây đen trùm lấy khu rừng
Từ màu vàng lẻ loi còn chút sáng
Ngọn đèn trời tàn lụi giữa không trung.

Sau cửa sổ những chàng trai nhập ngũ
Đã được giao nhiệm vụ tới chiến trường
Những người phụ nữ tiễn đưa nức nở
Tiếng khóc dài đâm thủng cả tầng không.

Những thợ cày tập trung nhau lặng lẽ
Không nước mắt, không than vãn, buồn rầu
Họ đem chất những bánh mỳ vào bị
Rồi lên đường bằng một chiếc xe trâu.

Những người dân theo họ đến cổng làng
Rồi nói với họ những lời gì đó.
Nước Nga ơi, đâu rồi những anh hùng
Điểm tựa của Người trong thử thách gian khó.

4

Ngôi làng nhỏ ngóng chờ tin mòn mỏi
Ai biết giờ này nơi ấy ra sao?
Tin tức đâu, thư từ đâu chẳng thấy
Chốn đạn bom biết sống chết thế nào?

Mùi trầm hương thơm lừng trong rừng nhỏ
Tiếng gõ đều trong ngọn gió nhức xương.
Bỗng một hôm không ai ngờ đến cả
Có những người mang đến một chồng tin.

Những người thợ cày nâng niu quyển sổ
Người ta đưa cho ký nhận thư từ
Các cô gái đưa bàn tay chộp lấy
Dải băng viền quanh ở những bức thư.

Họ dồn thư cho cô Lusha đọc
Xúm vòng quanh gạn hỏi hết mọi điều
Ngồi chồm hỗm nghe tin rồi họ khóc
Khóc để mừng chiến thắng của người yêu.

5

Ơi những cánh đồng, luống cày tươi rói
Người đẹp hơn trong đau khổ của mình.
Tôi yêu những túp lều tranh đứng đợi
Những mẹ già tóc đã chẳng còn xanh.

Tôi cúi xuống nâng niu đôi giày bện
Hoà bình cho các ngươi liềm hái cày bừa.
Qua ánh mắt những nàng dâu tôi đoán
Số phận người chồng đang ở chiến trường xa.

Tôi bằng lòng với nghĩ suy yếu dại
Dù có trở thành hạt bụi, cây rêu.
Tôi tin hạnh phúc với những người con gái
Ngọn nến sáng lên như ánh sao chiều.

Ý nghĩ họ, xem chừng không thể đếm
Họ chẳng sợ gì sấm chớp, bão giông
Sau cái cày những ước mong thầm kín
Chẳng mơ về cái chết hoặc xiềng gông.

Họ tin vào những dòng thư nguệch ngoạc
Được viết ra với khó nhọc, nặng nề
Họ khóc đón niềm vui và hạnh phúc
Như trong mùa đại hạn đón cơn mưa.

Với ý nghĩ người thân xa vời vợi
Trên cỏ hoa còn đọng giọt sương trong
Họ cảm thấy hình như sau làn khói
Tiếng cười vui mùa cắt cỏ trên đồng.

Ôi nước Nga, tổ quốc mến yêu ơi
Chỉ tình yêu với Người tôi gìn giữ
Tôi yêu niềm vui ngắn ngủi của Người
Yêu tiếng hát mùa xuân trên đồng nội.
1914.


ĐỒNG CHÍ

Anh là con một công nhân bình thường
Và câu chuyện kể về anh rất ngắn.
Chỉ có điều tóc anh như màu đêm
Và đôi mắt màu xanh, rất diễn cảm.

Bố của anh suốt từ sáng đến chiều
Nai lưng ra làm để nuôi con nhỏ
Nhưng mà anh không phải làm gì cả
Anh có hai người bạn: Chúa và mèo.

Con mèo của anh điếc đặc và già
Không nghe ra con ruồi hay con chuột
Còn Chúa ngồi ở trên tay Đức Mẹ
Nhìn các con sống ở dưới mái nhà.

Mác-tin sống vậy, không một ai quan tâm
Ngày gõ vào đời như mưa rơi trên sắt
Chỉ thỉnh thoảng sau bữa ăn trưa buồn
Bài Mác-xây-e bố dạy cho anh hát.

“Khi lớn lên - ông nói – con sẽ hiểu
Tại sao ta nghèo con sẽ nhận ra!”
Và con dao cùn run run, vặn vẹo
Trên đồ ăn một mẩu bánh mì khô.

Nhưng ngoài cửa sổ
Bằng ván
Có hai ngọn gió
Vẫy cánh.

Với dòng nước
Mùa xuân
Nhân dân Nga
Đứng dậy…

Ngọn sóng ầm ầm
Cơn dông ca hát!
Từ màn sương màu xanh
Cháy lên những đôi mắt.

Tay vẫy rồi lại vẫy
Thây trên thây đè lên
Cái răng chắc của mình
Phá tan nỗi sợ hãi.

Tất cả như bay lên
Tất cả đều lên tiếng.
Vào cái miệng mở toang
Nguồn nước mạch chảy đến…

Và có người đã chết
Giây phút cuối thật buồn
Nhưng mà hãy tin rằng
Trước thù không sợ sệt!

Hồn người đó, như xưa
Vững vàng, không sợ hãi
Và vẫn còn ước mơ
Bàn tay không thấm máu.

Người đó đã sống cuộc đời
Chẳng vô tình những bông hoa bị nát
Nhưng không giống với các người
Ơi những giấc mơ đã tắt…

Bỗng bất ngờ, đột ngột
Được báo cho Mác-tin
Một tin đau đớn rằng
Bố của anh đã chết.

Với đôi mắt mờ đục
Và đôi môi tái xanh
Anh quì xuống phủ phục
Ôm lấy xác cha mình.

Nhưng anh chau bờ mi
Đưa tay chùi giọt lệ
Rồi chạy vào trong nhà
Đứng lên dưới tượng Chúa.

“Chúa có nghe, có thấy
Tôi đây chỉ một mình
Tôi đang gọi Ngài đấy
Bạn của Ngài – Mác-tin!

Bố tôi bị giết rồi
Nhưng chết không hèn nhát
Ông đang gọi chúng tôi
Chúa tôi trung thành nhất.

Gọi chúng tôi đấu tranh
Giúp những người đang sống
Giữ chí khí của mình
Vì công bằng, lao động!..”

Và âu yếm nghe theo
Lời của đứa con yêu
Đức Chúa nhảy xuống đất
Từ bàn tay chắc nịch.

Người đi tay nắm tay
Còn bóng đêm đen thẫm
Điều tai hoạ dâng đầy
Vẻ yên lặng màu xám.

Ước mơ sinh hy vọng
Về tự do muôn đời
Hai bờ mi mơn trớn
Cơn gió nhẹ tháng Hai.

Nhưng bỗng nhiên lóe sáng
Vang lên khẩu súng đồng
Ngã xuống vì trúng đạn
Hỡi ôi Đức Chúa con.

Hãy nghe đây:
Sự hồi sinh đã mất!
Xác anh ta đem chôn cất:
Anh nằm
Trên cánh đồng
Mác-xơ.

Ở nơi kia còn lại mẹ già
Nơi mà anh ta
Không bao giờ quay về nữa
Giờ đang ngồi bên cửa sổ
Con mèo già
Dùng chân bắt ánh trăng xa…

Mác-tin bò trên sàn:
“Hỡi những con đại bàng dũng mãnh
Bắt bỏ tù
Bắt hết các anh!”
Giọng Mác-tin yếu dần
Có ai đấy đè, ai đấy bóp
Rồi tiếng súng vang lên.

Nhưng lặng lẽ ngân vang
Sau cửa sổ
Khi mờ khi tỏ
Lại vang lên
Một lời
Sắt đá:
“Chính thể Cộng-hoà!”
3-1917.

SÁCH THÁNH CA

1

Ơi quê hương hạnh phúc
Và thời gian tuyệt vời!
Không có gì tốt đẹp
Hơn đôi mắt của Người.

Cho các ngươi, màn sương
Cho cừu trên cánh đồng
Tựa như chùm lúa mạch
Trên tay tôi vầng dương.

Lễ Phục sinh thiêng liêng
Lễ Giáng sinh thần thánh
Để mà thức đến sáng
Mà uống cho say mềm.

Vai ta lắc bầu trời
Tay ta rung bóng tối
Trong lúa mỳ cằn cỗi
Ta hít thở lúa trời.

Nước Nga quê hương ơi
Ơi thảo nguyên và gió!
Trên phòng nhỏ vàng úa
Lót ổ tiếng sấm trời.

Nuôi gió bằng kiều mạch
Thung lũng – lời nguyện cầu
Đồng đất cày xanh màu
Giúp ta con bò đực.

Và không một hòn đá
Qua bẫy đá, cung tên
Ta chẳng thể đào lên
Thiếu bàn tay của Chúa.

2

“Đức Mẹ Maria!
Những bầu trời hát ca
Trên những đồng vàng ánh
Suối tóc hãy rót ra.

Hãy rửa mặt chúng tôi
Bằng cánh tay đất đai.
Phía sau những dãy núi
Những con tàu đang bơi.

Hồn người chết trong đó
Kỷ niệm đến muôn đời.
Ai khổ đau than thở
Xiềng xích chẳng buông lơi.

Người kêu trong bóng đêm
Và người đánh bằng trán
Qua dấu hiệu bí ẩn
Cánh cửa chẳng mở thêm.

Nhưng ai bước ra đây
Nhận ra trong khoảnh khắc!
Ta bằng mái của mây
Đè những ai mù mắt”.

3

Ơi Đức Chúa Trời
Có phải Người
Ru mặt đất trong mộng
Tinh cầu chiếu bụi bặm
Trên mái tóc chúng tôi.

Rì rào bá hương trời
Qua màn sương và hố
Trên thung lũng tai hoạ
Những cục lời rụng rơi.

Chúng hát về một thời
Của đất và nước khác
Trên những cành cứng nhắc
Mồm trăng cắn không thôi.

Thì thầm về những bụi
Rừng rậm không đi qua
Nơi nhảy múa hát ca
Cơn mưa vàng đầu gối.

4

Vị cứu tinh trên ấy!
Đồi núi hát thiên đường.
Trong thiên đường tôi thấy
Gương mặt của quê hương.

Dưới cây sồi Mô-ri-xơ
Ông già tôi hung đỏ
Chiếu lên áo ông già
Sao dày như hạt đỗ.

Và chiếc mũ lông mèo
Ông đội trong ngày lễ
Như mặt trăng nhìn vào
Tuyết trên những ngôi mộ.

Trên đồi tôi kêu ông:
“Ơi Đức Cha hãy đáp…”
Nhưng bá hương mơ màng
Thả những cành xuống thấp.

Giọng nói không bay đến
Bến bờ ông xa xăm
Tựa như bông lúa vang
Tuyết dưới đất lên tiếng.

“Hãy đứng dậy, hãy nhìn!
Số phận không biết được.
Ai người nếm trải hết
Sẽ biết được thời gian.

Sẽ gọi lên trên đó
Bằng ống lửa và gió
Và đám mây nanh vàng
Cắn vào rốn sông Ngân.

Bụng dạ trút ào ào
Quyền hành đem thiêu huỷ
Nhưng ai mơ trinh nữ
Sẽ bước vào tàu sao”.
1917.


BỒ CÂU GIOÓC-ĐA-NI

1

Đất của tôi màu vàng!
Đền mùa thu màu sáng!
Bầy ngỗng kêu oang oang
Hướng về đám mây trắng.

Những linh hồn biến dạng
Không đếm hết, một đoàn
Từ mặt hồ cất cánh
Bay lên vườn địa đàng.

Phía trước, thiên nga buồn
Như rừng, trong đôi mắt
Có phải Người khóc chăng
Ơi nước Nga đã mất?

Hãy bay đi, đừng đập
Tất cả đều có thời
Gió thổi vào bài hát
Bài hát đến muôn đời.

2

Bầu trời như quả chuông
Mặt trăng như cái lưỡi
Còn mẹ là quê hương
Tôi – người bôn sê vích.

Vì tinh thần đoàn kết
Của vũ trụ, con người
Những bài thơ tôi viết
Ca cái chết của người.

Lực lưỡng và khỏe mạnh
Đến cái chết của người
Tôi dùng trăng tôi đánh
Vào quả chuông – bầu trời.

Cho những người đồng hương
Những bài thơ tôi viết
Tôi nghe trong màn sương
Những lời ca thật tuyệt.

3

Đến đây rồi, đây con chim bồ câu*
Trên lòng bàn tay bồ câu gieo gió
Cuốn lên ánh bình minh trên đồng cỏ
Đồng cỏ Gioóc-đa-ni của tôi.

Tôi ca tụng Người, xứ sở màu xanh
Những ngôi sao chen chúc giữa tầng không
Bây giờ tôi lại hướng về thiên đường
Đôi bàn tay của tôi đã giơ lên.

Tôi nhìn thấy những cánh đồng vui
Có một bầy ngựa, lông màu hung nhạt
Với ống sáo của mục đồng liễu hát
Sứ đồ Anđrây đang bước dạo chơi.

Chứa chất đầy nỗi đau và giận dữ
Ở đằng kia, nơi ngoài mép rìa làng
Trút nỗi bực mình, một nàng trinh nữ
Đang dùng roi quất những chú lừa con.

4

Hỡi con người, những anh em của tôi!
Tất cả chúng ta, một khi nào đấy
Sẽ theo nhau ta đi về chốn ấy
Nơi vẫn giẫm mòn một giải sông Ngân.

Đừng tiếc thương những kẻ đã đi xa
Cứ mỗi giờ có những người từ giã
Về chốn ấy hoa linh lan đua nở
Còn tốt hơn dưới những cánh đồng ta.

Giữ tình yêu – số phận ăn của đút
Hạnh phúc không sống mãi đến muôn đời.
Ai hôm nay đang người yêu dấu nhất
Mai trở thành kẻ hành khất mà thôi.

5

Ô, ngày mới, về đây, ô ngày mới
Ngày xuyên qua những đám mây đen!
Chàng trai trẻ, đầu mặt trời tươi rói
Lại gần ta, bờ giậu hãy ngồi lên.

Hãy trao cho ta mái tóc của ngươi
Để ta dùng lược của trăng ta chải.
Cái phong tục đón chào khách như vậy
Dưới mặt đất ta học đã lâu rồi.

Cái bóng sồi Mô-ri-xơ rất cổ**
Với ngọn đồi ta đều có họ hàng
Bằng cơn mưa lên những đồng vàng úa
Đã đến thăm ta Ngài Abraham.

Ngươi hãy ngồi lại gần đây, lên bậc
Rồi nghiêng mình lặng lẽ xuống bờ vai
Ngôi sao xanh ta đem làm nến thắp
Ta thắp sáng lên trước mặt nhà ngươi.

Và cho ngươi ta sẽ nguyện cầu
Ngợi ca miền Gioóc-đa-ni ngươi đó…
Đến đây rồi, đây con chim bồ câu
Trên lòng bàn tay bồ câu gieo gió.
1918.
____________
*Bồ câu Gioóc-đa-ni: Theo truyền thuyết là con bồ câu đã bay trên đầu Chúa Giê-su khi Chúa hiện ra trên bờ sông Gioóc-đa-ni sau khi Ngài chịu Giăng làm phép báp-têm ở dưới sông (Tân Ước_Mác1:9, 10).
**Cây sồi Mô-ri-xơ: Hình tượng trong sách Thánh. Esenin giải thích khái niệm này trong bài “Những mạch nước Maria”(Esenin đề tặng A. Mariengof tháng 10-1918): “Cây tượng trưng, có nghĩa là “gia đình”… trong Do Thái giáo cây này có tên là cây sồi Mô-ri-xơ… Chúng ta là con cháu của cây này, những hạt giống của cây sồi hoàn vũ…” Có thể so sánh với hình ảnh cây Bồ đề trong đạo Phật, nơi Đức Phật đã ngồi tu luyện trong 49 ngày đêm để tìm ra chân lý.

LỜI KÊU GỌI

Hãy vui lên!
Mặt đất đã đệ trình
Một cái chậu nhà thờ mới nhất!
Đã cháy hết
Những cơn bão tuyết màu xanh
Và con rắn đã mất
Cái nọc đọc của mình.

Ôi tổ quốc
Cánh đồng nước Nga của tôi
Và các anh, những đứa con của Người
Hãy dừng lại đây
Bên bờ giậu
Hãy ca tụng mặt trăng, mặt trời
Mặt trăng, mặt trời của Chúa!

Còn trong những vườn trẻ
Một ngọn lửa hồi sinh
Của khắp mọi nơi trên trái đất
Thành phố mới Nazareth(1)
Trước mặt các anh.
Và những mục sư ca tụng
Một buổi sáng
Ánh sáng sau những ngọn đồi…

Điều kỳ diệu của nước Anh hãy cúi xuống
Và hãy tung ra trên biển!
Sự thần kỳ phương bắc của ta
Những đứa con nước Anh không thể nhận!

Và ngươi sẽ không nhận ra thần tượng
Không nghe ra tiếng gọi kín thầm
Vì ánh mắt nhìn mờ sương
Và trên đôi môi của ngươi – tấm thảm.

Tất cả ngang bướng hơn, tất cả phí hoài
Cái miệng ngươi bóng tối không nắm bắt.
Không, trong vườn trẻ ngươi không nói ra sự thật
Cho Chúa Jêsus Christ của ngươi!

Nhưng hãy biết điều này
Những kẻ đang ngủ say:
Có một ngôi sao từng sáng rực
Ngôi sao của Phương Đông!(2)
Và vua Herod không thể dập tắt
Bằng máu của những đứa bé con…

“Nàng Salome hãy nhảy cẫng lên!”
Đôi chân của nàng nhẹ nhàng như đôi cánh.
Và hãy hôn bằng đôi môi vô hồn
Nhưng giờ đóng đinh của nàng sắp đến!
Và đã đứng dậy Ngài Giăng
Kiệt sức vì vết thương
Nâng lên từ dưới đất
Cái đầu lâu bị cắt
Và đôi môi của Ngài
Lại vang lên lời
Lại dọa dẫm
Cả thành phố Sodom:
“Hãy hồi tâm lại!”

Ôi những con người, những anh em của tôi
Các anh ở đâu? Đáp lời tôi nhé
Tôi không cần người tráng sĩ
Không biết gì sợ hãi trên đời.

Tôi không cần chiến thắng của ngươi đâu
Tôi không cần cống phẩm!
Tất cả chúng tôi là táo và anh đào
Của khu vườn xanh thắm.

Tất cả chúng tôi – những chùm nho trĩu nặng
Của mùa hè vàng
Chúng tôi có đầy đủ đến ngày tận cùng
Cả ấm áp và ánh sáng!

Ai đó khôn ngoan không thể tả
Tất cả đều giống như mình
Cho người sống – bằng bài ca hát lên
Cho người chết – giấc ngủ trong ngôi mộ.

Ai đó dạy chúng tôi và yêu cầu
Đo đếm và nhận thức.
Chúng tôi sinh ra đời đâu phải vì giết chóc
Mà để tin và để yêu nhau!
1917
___________

(1)Nazareth – thành phố quê hương của Chúa Giê-su Christ.
(2)Ngôi sao Phương Đông: ngôi sao báo tin Chúa Giê-su ra đời (Tân Ước_Ma-thi-ơ 2:1-12).
–Vua Herod (73-4 tr CN) – vị vua tàn bạo, thích quyền lực, giết hết những ai là đối thủ. Theo truyền thuyết đã giết hết bé trai từ 2 tuổi trở xuống khi nghe tin Chúa Giê-su ra đời. (Tân Ước_Ma-thi-ơ 2:16).
–Salome: con gái của Herodias, là một cô gái xinh đẹp và quyến rũ. Trong ngày sinh nhật vua Herod nàng đã nhảy múa giữa những người dự tiệc làm vua rất thích và hứa sẽ cho nàng điều chi nàng muốn. Nàng Salome, theo lời xui của mẹ, bảo vua rằng nàng muốn cái đầu của Giăng Báp-tít (John the Baptist). Vua rất buồn nhưng vẫn sai chém đầu Giăng như nàng yêu cầu… (Tân Ước_Ma-thi-ơ 14: 6-11).
–Thành phố Sodom (Sodom and Gomorah) – là thành phố trong Kinh Thánh (Tân Ước_Ma-thi-ơ 10:15; 11: 20-24).
Hai khổ thơ trên đây của Esenin nói về một sự tích trong Kinh Thánh. Trước Esenin, sự tích này cũng đã từng được nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch Oscar Wilde (1854-1900) chuyển thành vở kịch Salome nổi tiếng thế giới. Trong vở kịch này nàng Salome có phần đam mê mãnh liệt hơn, mọi tình tiết cũng phức tạp và gay cấn hơn. Giăng là một vị Thánh, xa lạ với những quyến rũ thân xác của phụ nữ nên ông thẳng thừng từ chối… Nhưng Salome không chịu đầu hàng: đã không chiếm đoạt được người tình bằng xương bằng thịt thì vẫn có được người tình, dù là xác chết… Vở kịch này cho thấy một sự ghen tuông, thói đỏng đảnh tai ác của phụ nữ trong tình yêu. Chính nàng Salome của Wilde (chứ không phải của Kinh Thánh) trong suốt hơn một trăm năm nay là nguồn cổ vũ cho rất nhiều nhà đạo diễn, nhiều hoạ sĩ, nhạc sĩ trong sáng tạo của mình.


NGƯỜI ĐÁNH TRỐNG TRỜI

1

Ê, những kẻ tôi đòi
Bụng bám vào mặt đất
Bây giờ mắt trăng từ dưới nước
Ngựa đã uống hết rồi.

Những ngôi sao như lá vàng đang rót
Xuống những dòng sông trên đồng.
Cách mạng muôn năm
Cả trên trời, dưới đất!

Ta ném hồn như bom
Vãi ra tiếng còi bão tuyết.
Ta sợ gì nước bọt
Nhổ vào cánh cổng trời xanh?

Có phải ta sợ những thống soái
Của bầy khỉ trắng kia chăng?
Thế giới này như đội kỵ binh
Khát khao những bờ bến mới.

2

Nếu đây là mặt trời
Trong âm mưu cùng với chúng
Thì ta giương súng
Cả hàng ngũ hướng vào.

Nếu đây là mặt trăng
Người bạn của thế lực kia đen tối
Thì ta sẽ từ trời xanh
Ném đá ào ào vào gáy.

Ta xua hết mây đen
Những con đường nhào đất
Quả đất như lục lạc
Lên cầu vồng treo lên.

Còn ngươi hãy ngân vang
Mẹ – mặt đất ẩm ướt
Về rừng, về cánh đồng
Của mền quê xanh mướt.

3

Hỡi những người lính, những người lính
Chiếc roi da lấp lánh trên vòi rồng
Ai tình hữu ái và tự do mong muốn
Người đó coi cái chết tựa lông hồng.

Hãy đoàn kết chặt chẽ như bức tường!
Những ai căm ghét màn sương và khói
Bằng bàn tay đã chai sần người ấy
Giật mặt trời làm một chiếc trống vàng.

Giật mặt trời và bước đi trên đường
Rót lời gọi trên những hồ sức mạnh
Trong bóng tối của nhà thờ và đinh
Thành màu trắng của một bầy khỉ trắng.

4

Hãy vững tin rằng chúng ta sẽ thắng!
Rằng bến bờ mới mẻ chẳng xa xăm
Móng vuốt trắng tinh của từng ngọn sóng
Sẽ cào cấu lên những bãi cát vàng.

Sắp tới đây một đợt sóng cuối cùng
Sẽ vẩy lên mặt trăng nhiều vô kể
Và con tim – ngọn nến sau ngày lễ
Của công xã và quần chúng nhân dân.

Da sạm đen, đoàn kết một đoàn quân
Ta đi lên đoàn kết toàn thế giới
Ta đi lên bằng nhiệt tình sôi nổi
Và đám mây của bầy khỉ sẽ tan.

Ta đi lên, còn ở sau rừng cây
Xuyên qua màn sương, xuyên qua màu trắng
Người đánh trống trời của ta sẽ đánh
Sẽ đánh vào chiếc trống – mặt trời.
1918-1919.


SOROKOUST
(Những lời cầu nguyện cho người chết trong 40 ngày)
Tặng A. Mariengof
1

Tù và chết đang thổi!
Còn ta biết làm sao được bây giờ
Trên những con đường lầy lội?

Các ngươi, những kẻ yêu bọ chét
Các ngươi có muốn chăng……..

Đầy ắp vẻ dịu dàng trên gương mặt
Yêu hoặc không yêu – cứ nhận lấy cho mình.
Thật dễ chịu khi hoàng hôn trêu chọc
Và trút vào những đôi mông chắc nịch
Cái chổi nào thấm máu của bình minh.

Sắp tới đây giá lạnh bằng bụi vôi nhuộm trắng
Ngôi làng này và những đồng cỏ kia.
Sẽ không còn nơi để ẩn náu kẻ thù
Sẽ không còn nơi lẩn tránh.
Và đây, kẻ thù với cái bụng
Bằng sắt, và sẽ xoè rộng bàn tay.

Chiếc cối xay gió cũ sẽ vểnh đôi tai
Cối xay gió nghe hơi và tiên đoán
Và con bò trong sân im lặng
Vì đầu óc của mình đã rót hết cho bê con
Bên bờ giậu cọ cái lưỡi của mình
Cảm nhận ra trên cánh đồng có điều chi tai họa.

2

Phía sau làng, có phải là vì thế
Mà tiếng phong cầm nức nở khóc than:
Ta-li-a-la-la, ti-li-gôm
Treo trên khung cửa sổ trắng.
Và ngọn gió mùa thu màu vàng
Có phải vì thế mà chạm vào mặt nước màu xanh
Như chiếc bàn chải ngựa kia bằng sắt
Chải sạch lá vàng từ những cây phong.
Đang bước đi một người đưa tin khủng khiếp vô cùng
Bước chân khệnh khạng đập vỡ những cánh rừng.
Và tất cả những bài ca đều trở nên buồn bã
Sau tiếng kêu của ễnh ương trong rơm chí choé.
Ô, bình minh điện khí hoá
Bằng dây đai và vẻ ôm choàng
Lên bụng những mái nhà con
Đang thức dậy một cơn sốt bằng gang thép!

3

Các ngươi có nhìn thấy chăng
Đang chạy trên thảo nguyên
Trong sương hồ đang cắt
Thở phì phò bằng lỗ mũi sắt
Một con tàu trên bàn chân gang?

Còn sau lưng
Trên hoa cỏ rậm
Như trong cuộc đua tuyệt vọng
Vắt đôi chân nhỏ lên đến tận đầu
Con ngựa nhỏ tung bờm đang phóng?

Kẻ khờ khạo dễ thương
Nó về đâu cố theo cho kịp?
Chẳng lẽ nó không biết rằng con ngựa bằng da bằng thịt
Đành chịu thua ngựa bằng thép bằng gang?
Chẳng lẽ nó không biết rằng trên những cánh đồng
Bước chân xưa đã không còn quay trở lại
Khi mà hai cô gái Nga xinh đẹp nơi đồng nội
Bị đem dâng để lấy ngựa – một kẻ mục cư?
Số phận nơi bán mua đã khác hẳn bây giờ
Lạch nước sâu thức dậy bằng tiếng kêu cót két
Dùng hàng nghìn pút da ngựa và cả thịt
Người ta đem mua đầu máy bây giờ.

4

Vị khách kinh tởm kia, quỉ hãy bắt mi đi!
Bài hát của ta và mi không thể nào quen nổi.
Ta chỉ tiếc rằng từ cái thời ta hãy còn nhỏ tuổi
Đã không phải dìm mi như cái xô xuống đáy giếng sâu.
Giờ chúng vẫn đứng và nhìn ngó mà chẳng u sầu
Tô những bờ môi trong những nụ hôn bằng sắt
Chỉ có ta, như người hát thánh ca, đành phải hát
Lời nguyện cầu cho tổ quốc yêu thương.
Chính vì thế mà trong tháng chín u buồn
Trên mặt đất khô và lạnh lẽo
Đập đầu vào bờ giậu
Quả thanh lương trà đỏ như máu đang tuôn.
Chính vì thế mà đâm rễ nỗi buồn
Trong tiếng đàn ta-lian-ka thành chuỗi
Và chàng thợ cày mê mải
Đắm chìm trong “nước mắt quê hương”.
1920
________________

*Phần 3 của tác phẩm nói về một biến cố hiện thực. Trong bức thư gửi Livshits E. N. , Esenin viết: “Điều này đã làm tôi cảm kích… chỉ nỗi buồn thú vật thân thương đã mất và sức mạnh khủng khiếp, chết chóc của cơ giới. Một ví dụ về điều này. Chúng tôi đi tàu từ Tikhoretskaya đến Piattigorsk, bỗng nghe thấy tiếng kêu và chúng tôi ngó qua cửa sổ thấy một con ngựa non chạy đuổi theo con tàu và không hiểu sao nó lại nghĩ rằng sẽ vượt con tàu. Con ngựa chạy đuổi rất lâu nhưng cuối cùng đã đuối sức và đến một ga nào đấy người ta đã bắt lấy nó. Sự kiện này với ai đó thì không có gì nhưng với tôi nó nói lên rất nhiều điều. Con ngựa sắt đã thắng con ngựa bằng xương thịt. Và con ngựa non, đối với tôi, là hình ảnh về làng quê đang dần chết…” Những bài thơ “Tôi – thi sĩ cuối cùng của nông thôn”; “Thế giới của ta cổ xưa, bí ẩn”… cũng đều về đề tài này.
Nguyễn Bính của Việt Nam đã từng tê tái với cảnh “hoa xoan đã nát dưới chân giày..” và đã rất khổ sở khi thấy cô em đi tỉnh về mặc áo cài khuy bấm nhưng sợ mất lòng em ông đã không dám nói ra, mà chỉ thầm van xin cô hãy giữ lấy cái vẻ quê mùa với quần nái đen, khăn mỏ quạ. Còn Esenin của nước Nga, trước đó mấy chục năm, đã phát khóc lên khi thấy con ngựa bằng xương bằng thịt đành chịu thua ngựa bằng thép bằng gang… Ta thấy hai nhà thơ này có những nét thật giống nhau.

LỜI TỰ THÚ CỦA TÊN DU ĐÃNG

Không phải ai cũng biết hát
Không phải người nào cũng được trời cho
Quả táo rơi dưới chân người khác.

Này là lời thú nhận lớn nhất
Do một tên du đãng xưng lời.

Tôi cố ý để đầu tóc rối bời
Với cái đầu như cây đèn trên vai.
Mùa thu lụi tàn của tâm hồn người khác
Tôi thích trong bóng tối soi lên.
Tôi thích những hòn đá sỉ nhục
Ném vào tôi như mưa đá cơn giông
Khi đó tôi chỉ nắm tay thật chặt
Cái bong bóng nghiêng của mái tóc mình.

Rất dễ chịu tôi nhớ về khi đó
Cái đầm rêu, giọng khản của cây sồi
Bố mẹ tôi hiện sống ở đâu đó
Bố mẹ chẳng hề cần đến thơ tôi
Như máu thịt, ruộng đồng, tôi quí họ
Và như mưa xuân tưới xuống cỏ cây.
Họ lấy cào đánh vào các ngươi đó
Vì mỗi tiếng kêu các người ném vào tôi.

Những người nông dân tội nghiệp!
Bố mẹ, có lẽ, đã không còn đẹp
Và vẫn hay sợ Chúa, sợ đầm lầy
Ôi, giá mà bố mẹ hiểu con đây
Rằng con trai bố mẹ ở nước Nga này
Là nhà thơ ưu tú nhất!
Có phải con tim bố mẹ đã từng lạnh ngắt
Khi con nhúng đôi chân trần vào vũng nước mùa thu
Thế mà bây giờ con đi ngao du
Mũ cao sang, giày bóng mượt.

Nhưng trong hắn vẫn còn vẻ ham mê ngày trước
Của cái dòng ngổ ngáo nông thôn.
Với mỗi con bò đeo tấm biển của quầy hàng thịt
Hắn đã cúi chào từ chốn xa xăm.
Và khi gặp những người xà ích
Hắn lại nhớ mùi phân của ruộng đồng
Hắn sẵn sàng nâng đuôi từng con ngựa
Như váy cưới nàng dâu trong lễ tân hôn.

Tôi yêu quê hương
Tôi yêu quê hương mình tha thiết!
Dù quê hương có nỗi buồn da diết
Cái miệng lem luốc của con ngựa làm cho tôi thích
Và trong đêm khuya tiếng ếch nhái dặt dìu.
Tôi đau đớn ngọt ngào bằng hoài niệm ấu thơ
Mơ về khói sương của những chiều tháng tư.
Có vẻ như đang ngồi sưởi ấm
Cây phong nhà trước đống lửa bình minh
Trên cây phong có biết bao nhiêu là trứng quạ khoang
Và tôi đã từng trèo lên ăn cắp trứng!
Không biết bây giờ có còn xanh trên ngọn?
Và có như xưa, chắc chắn lớp vỏ bì?

Còn con chó thân yêu kia
Con chó trung thành và loang lổ?!
Mày già trở nên mù và kêu the thé
Kéo cái đuôi lòng thòng mày chạy quanh sân
Không còn đánh hơi ra đâu bánh mì, đâu cửa.
Những trò nghịch ngợm kia tao quí hóa
Khi mẹ sắp những mẩu bánh mì tròn
Tao cùng với mày, theo lượt cắn ăn
Không xâm phạm của nhau dù một chút.

Tôi giờ vẫn như ngày trước
Tấm lòng tôi vẫn như xưa.
Như cây thỉ xa, nở hoa trên gương mặt.
Trải chiếc chiếu thơ
Tôi muốn nói ra những lời dịu ngọt.

Chúc ngủ ngon!
Chúc tất cả ngủ ngon!
Giọt sương reo vang trên hoa cỏ hoàng hôn
Và hôm nay tôi vô cùng muốn
Đái từ cửa sổ vào trăng…

Ánh sáng màu xanh, ôi ánh sáng màu xanh!
Trong màu xanh này chết đi không thấy tiếc.
Nhưng mà tôi nghĩ rằng trơ trẽn thật
Gắn mình vào cái đuôi của ngọn đèn!
Chòm sao Phi mã xưa tốt bụng ghé thăm
Nhưng liệu ta có cần nước kiệu ngươi chầm chậm?
Ta đến đây như bậc thầy cứng rắn
Để hát ngợi ca những chú chuột đồng
Cái đầu ta tựa như ngày tháng tám
Rót rượu nho của mái tóc măng.

Tôi muốn làm một cánh buồm màu vàng
Về xứ sở mà chúng ta muốn đến.
1920


TRỞ LẠI QUÊ HƯƠNG

Tôi trở về thăm quê cũ
Về thăm ngôi làng nhỏ
Nơi tôi đã từng sống thuở ấu thơ
Nơi cái chòi gỗ bạch dương của nhà thờ
Vút lên tháp chuông không còn cây Thánh giá.

Có biết bao nhiêu đổi thay nơi đó
Trong cuộc sống thôn quê lạc hậu, nghèo nàn
Và có biết bao điều khám phá
Bám theo tôi sau mỗi bước chân.

Ngôi nhà cha mẹ thân yêu
Tôi đã không còn nhận ra được nữa
Cây phong quen thuộc không còn đung đưa bên cửa sổ
Và mẹ tôi không còn ngồi bên bục cửa
Ném cháo mạch ra sân nuôi những chú gà.

Mẹ đã già, chắc vậy, đã già
Vâng, mẹ đã già
Tôi buồn bã ngắm nhìn quanh bốn phía
Sao chẳng có vẻ gì quen thuộc cả!
Chỉ ngọn đồi vẫn trắng xoá như xưa
Và dưới chân đồi
Một hòn đá màu xám rất to.

Đây là bãi tha ma!
Những cây Thánh giá lắc lư
Tựa như người chết trong trận đánh giáp la cà
Những cánh tay cứng đờ giang rộng còn vật vã.

Một ông già đang quét lá
Trên con đường nhỏ về phía tôi.
“Ơi ông bạn già ơi
Làm ơn chỉ giùm tôi
Nhà bà Tatyana Esenina với”.

“Nhà bà Tatyana…
Sau ngôi nhà gỗ này.
Thế cậu là ai?
Người bà con?
Hay là thằng con trai phiêu bạt?”

“Vâng ạ, là con trai
Nhưng mà ông già sao lại thế này
Hãy nói cho con nghe
Có điều gì làm ông buồn bã vậy?”

“Ừ, ông buồn cháu ạ
Ông buồn vì cháu không nhận ra ông!…”
“Thì ra đây là ông của cháu hay sao?”
Thế rồi bắt đầu một câu chuyện buồn rầu
Bằng nước mắt rơi lên những cành hoa bụi.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

“Cháu hình như đã gần ba mươi tuổi
Còn ông đã chín mươi
Sắp sửa về chín suối
Đã đến lúc chia tay với cuộc đời”.
Ông nói mà trán ông nhăn lại
“Chà!… Thời buổi!…
Thế con có vào đảng không?”
“Dạ thưa, không!…”
“Thế mà các em con đã vào đoàn
Như thế để làm gì không biết!
Ngày hôm qua tranh Thánh chúng đem vứt hết
Cây Thánh giá cũng đã bị gỡ ngoài nhà thờ.
Chẳng còn nơi để cầu nguyện nữa bây giờ.
Ông chỉ còn nước đi vào rừng
Cầu nguyện những cây dương…
Chỉ còn cách như vậy…
Thôi ta đi về nhà
Rồi con sẽ thấy”.
Và chúng tôi đi trên con đường bên mép ruộng
Tôi mỉm cười với đồng đất, cánh rừng
Còn ông buồn rầu nhìn cái tháp chuông.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

“Chào mẹ, con chào mẹ!”
Tôi đưa khăn lau giọt nước mắt rơi
Đến con bò cũng phải khóc lên thôi
Khi nhìn thấy cảnh nghèo nàn như thế.

Tờ lịch trên tường với bức ảnh Lê Nin
Đấy là cuộc đời của các cô em gái
Chứ không phải của tôi
Nhưng tôi sẵn sàng quì xuống ngắm nhìn Người
Ơi quê hương của tôi yêu dấu.

Hàng xóm chạy sang thăm…
Một người phụ nữ với đứa bé con.
Không còn ai nhận ra tôi – những người hàng xóm.
Con chó già theo kiểu của Bai-rơn*
Đã đón tôi bằng tiếng sủa vang trước cổng.

Ôi quê mẹ dấu yêu!
Người không trở thành như tôi muốn
Không phải.
Và tôi, tất nhiên, cũng thay đổi rất nhiều
Ông và mẹ càng buồn và thất vọng bao nhiêu
Thì càng cười vui bấy nhiêu các cô em gái.

Tất nhiên, Lê Nin với tôi không là thần tượng
Tôi biết thế giới này…
Và tôi yêu gia đình tôi…
Nhưng dù sao tôi vẫn nghiêng mình cúi xuống
Rồi sau đấy tôi ngồi lên chiếc ghế dài.

“Nói điều gì đi em gái của anh!”
Em gái tôi mở cuốn “Tư bản”
Như mở quyển Thánh Kinh
Em nói về Các Mác
Về Ăng-ghen…
Còn tôi, tất nhiên
Những sách này không bao giờ tôi đọc.

Tôi cảm thấy buồn cười
Như cô bé nhí nhảnh
Đang tóm lấy cổ tôi…
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Con chó già theo kiểu của Bai-rơn
Đã đón tôi bằng tiếng sủa vang trước cổng.
6-1924.
-----------------------
*Esenin nhắc đến con chó già sủa “theo kiểu của Bai-rơn” là dựa vào câu chuyện con chó với người hành hương trong trường ca nổi tiếng của Bai-rơn “Chuyến hành hương của Sai-đô Ha-rôn” (Childe Harold’s Pilgrimage).

'And now I'm in the world alone,
Upon the wide, wide sea:
But why should I for others groan,
When none will sigh for me?

Perchance my dog will whine in vain,
Till fed by stranger hands;
But long ere I come back again,
He'd tear me where he stands.

Và bây giờ một mình đơn độc
Lênh đênh trên sóng, xa nhà
Ai người đáng cho ta thương khóc?
Ai người đang khóc vì ta?

Chỉ con chó ta nuôi, có thể
Còn nhớ thương ta ít nhiều
Nhưng người khác cho ăn, nó sẽ
Quên người chủ trước từng yêu.
(Bản dịch của Thái Bá Tân)



NƯỚC NGA XÔ VIẾT

Tặng A. Sakharov

Cơn bão đi qua. Chẳng mấy ai lành lặn
Tôi trở về thăm lại chốn quê xưa
Thăm lại người thân, thăm lại bạn bè
Thăm lại nơi đã tám năm rồi vắng bóng.

Biết gọi ai? Biết chia sẻ cùng ai
Niềm vui hay nỗi buồn rằng tôi còn sống?
Chiếc cối xay – con chim còn một cánh
Đứng bên nhà đôi mắt chẳng mở ra.

Chẳng còn ai tôi quen biết nơi này
Những người biết tôi đã từ lâu quên lãng
Còn nơi ngày xưa có ngôi nhà thấp vắng
Giờ còn đống tàn tro che lấp bởi bụi đường.

Nhưng cuộc sống cứ sôi lên
Xung quanh tôi người ta lăng xăng, bận rộn
Trẻ cũng như già
Chẳng còn ai để tôi ngả mũ chào thưa
Chẳng còn trong đôi mắt nào tôi tìm thấy niềm thông cảm.

Trong đầu tôi nảy ra nhiều suy nghĩ:
Quê hương là gì?
Chẳng lẽ chỉ là những giấc mơ?
Với mọi người tôi là kẻ hành hương khắc khổ
Chỉ còn trời thì lại ở rất xa.

Nhưng dù sao tôi vẫn là
Một người dân của xóm
Cái xóm đang và sẽ còn nổi tiếng
Rằng nơi đây có bà mụ đã sinh ra
Một nhà thơ nhiều tai tiếng của nước Nga.

Nhưng lý trí bảo tôi rằng:
“Nghĩ lại đi mi! Sao lại đi hờn dỗi
Đấy chỉ là ngọn lửa mới
Trong ngôi nhà thế hệ khác mà thôi.

Dù sao thì mi đã già thêm một ít rồi
Tuổi trẻ khác họ hát bài hát khác
Đối với họ sẽ trở nên thân thiết
Không phải làng mà cả thế giới này là mẹ quê hương”.

Quê hương ơi! Tôi thành một kẻ buồn cười
Trên má hóp một màu hồng khô khốc
Giữa quê mình tôi như người ngoại quốc
Tiếng của đồng bào trở thành xa lạ với tôi.

Tôi thấy rằng:
Ngày chủ nhật những người dân làng
Trong uỷ ban như trong nhà thờ tụ họp
Bằng những lời nói sần sùi, không trau chuốt
Họ tranh luận với nhau về cuộc sống của mình.

Rồi buổi chiều khi ánh nắng màu vàng
Của hoàng hôn rắc lên những cánh đồng màu xám
Những đôi chân trần của đàn bê ngoài cổng
Giẫm xuống hào nơi có rặng cây dương.

Vẻ thiếu ngủ của người lính bị thương
Cùng với những nét nhăn trên gương mặt
Anh ta kể về vai trò của Budyonny
Những người lính Hồng quân đánh lùi Perêkốp.

“Chúng tôi đã bắt hắn ta như thế
Hắn là… là tên tư sản… ở Crưm…”
Đến những cành phong dài cũng vểnh tai lên
Và những bà nông dân ồ lên trong cảnh trời nhập nhoạng.

Từ trên đồi một tốp đoàn viên Kôm-sô-môn
Họ chơi đàn phong cầm rất nhanh và mạnh
Họ hát những bài hát tuyên truyền của Demyan
Tiếng cười vui vang lên khắp thung lũng.

Thế đó quê hương!
Người sinh ra tôi như vậy
Vẫn nói trong thơ rằng tôi cùng với nhân dân
Nhưng thơ của tôi ở đây chẳng có ai cần
Và cả tôi ở đây cũng chẳng ai cần đến cả.

Tôi biết làm sao được!
Xin lỗi nhé quê hương
Những gì tôi làm được cho Người tôi cảm thấy bằng lòng
Cho dù hôm nay chẳng ai đọc thơ tôi cả
Tôi đã hát về Người khi Người đã đau thương.

Tôi nhận về tất cả.
Với tất cả tôi bằng lòng
Tôi đi theo cách mạng đã sẵn sàng
Tôi dâng hết lòng mình cho Tháng Mười, Tháng Năm
Nhưng riêng thơ của mình tôi xin giữ lại.

Tôi không trao Nàng Thơ cho ai khác
Không cho mẹ, cho vợ hoặc bạn bè
Chỉ có mình tôi là người Nàng Thơ uỷ thác
Những bài hát dịu dàng Nàng chỉ hát cho tôi.

Các bạn trẻ hãy sống vui và khoẻ mạnh lên!
Các bạn có cuộc đời và bài ca cũng khác
Tôi một mình đi về miền không ai biết được
Để muôn đời tâm hồn nổi loạn trở thành ngoan.

Nhưng mà khi đó
Khi khắp nơi trên trái đất này
Sẽ qua đi hận thù bộ tộc
Sẽ không còn giả dối và buồn rầu nước mắt
Thì tôi lại hát
Bằng tất cả nhiệt tình tôi sẽ ngợi ca
Một phần sáu quả đất
Với cái tên ngắn gọn “Nước Nga”.
1924.

Ở KAPKAZ

Xưa những nhà thơ Nga nhóm “Parnasse”
Từng khát khao những xứ sở không quen
Và chỉ có một mình Ngươi, Kavkaz
Ngân vang sau màn sương phủ bí huyền.

Nơi đây Puskin trong men tình rực lửa
Nhớ người tình xưa đã viết câu thơ:
“Người đẹp ơi em đừng hát nữa
Bài hát buồn của xứ Gruzia”.

Cũng nơi đây nhà thơ Lermontov
Kể câu chuyện về Azamat hiên ngang
Để đổi con ngựa của Kazbich
Đã đem cô em gái thay cho vàng.

Để xua đi trên gương mặt nỗi buồn
Dòng suối vàng sôi lên vì cơn giận
Như nhà thơ và như một sĩ quan
Đã dùng súng để trấn an người bạn.

Và ở đây chôn Griboedov
Cống vật của ta cho sương khói Ba Tư
Ông nằm ở dưới chân núi lớn
Trong tiếng khóc của đàn Zu-na.

Và bây giờ nơi này tôi lại đến
Tôi đến đây mà không biết nguyên nhân:
Để khóc than cho người xưa thương mến
Hay để trộm xem giây phút cuối của mình!

Sao cũng được! Trong tôi nhiều suy nghĩ
Về những con người vĩ đại đã xa xôi
Chữa lành họ bằng tiếng gào ầm ĩ
Của những dòng sông và thung lũng của Ngươi.

Họ đã chạy đến đây vì quân giặc
Và chạy đến đây để tránh bạn bè
Để chỉ nghe tiếng bàn chân bước
Và để ngắm nhìn những ngọn núi mờ xa.

Còn tôi cũng vì những điều như thế
Để chia tay với du lãng muôn đời
Đã chín muồi trong tôi hồn thi sĩ
Với đề tài sử thi ở trong tôi.

Tôi thấy yêu những vần thơ cháy bỏng
Có Maiakovski và một số nhà
Nhưng Maiakovski là nhà thơ lớn
Ông viết về liên hiệp công-nông nghiệp Mạc Tư Khoa.

Và Klyuev – ông từ vùng Ladozh
Thơ của ông giống như chiếc áo bông
Nhưng hôm qua một mình tôi đã đọc
Và hoàng yến kia đã chết ở trong lồng.

Những người khác chẳng có gì đáng đọc
Họ trưởng thành lên dưới ánh mặt trời
Những trang giấy thậm chí còn bẩn ướt
Họ chẳng nhận ra điều cần thiết cho đời.

Xin lỗi nhé, Kapkaz, tôi về họ
Còn về Ngươi, nói đến chỉ vô tình
Ngươi đã dạy cho thơ Nga tôi đó
Chảy thành tia như ép quả sơn xanh.

Để tôi viết một trường ca thật tuyệt
Một mai này trở lại Mạc Tư Khoa
Để quên đi nỗi buồn không cần thiết
Và để chia tay với thói lãng du.

Để một điều trên quê hương xứ sở
Tôi nhắc hoài nhắc mãi trước khi xa:
“Người đẹp ơi em đừng hát nữa
Bài hát buồn của xứ Gruzia”.
9-1924.


STANZAS

Tặng P. Chagin


Tôi rất biết
Tài năng của mình.
Làm thơ - không có gì khó nhọc
Nhưng có một điều khác
Là tình yêu với quê hương
Luôn vấn vương
Và hành hạ tôi không ít.

Viết mấy câu thơ
Dường như mọi người đều có thể
Về trăng, sao, về các cô gái trẻ…
Nhưng có một tình cảm khác
Xâm chiếm con tim
Và nhiều ý nghĩ khác
Ngự trị trong đầu không để tôi yên.

Tôi muốn trở thành thi sĩ
Và một người công dân
Để làm gương
Và niềm tự hào cho người khác
Người công dân thứ thiệt
Chứ không phải như người cùng mẹ khác cha
Của đất nước Liên bang Xô Viết.

Tôi đi xa Mạc Tư Khoa biền biệt.
Cũng chẳng cần gì khôn khéo
Tôi hoà giải với công an
Vì những ẩu đả trong quán rượu của mình
Tôi bị họ giữ
Trong trại tạm giam
Tôi cám ơn họ về tình cảm công dân
Nhưng quả là khó khăn
Nằm ngủ trên chiếc ghế cứng
Với hơi rượu còn đầy trong giọng
Tôi đọc một bài thơ suông
Về cảnh cá chậu chim lồng
Thật đáng thương của con chim hoàng yến.

Nhưng tôi không là chim hoàng yến!
Tôi là một nhà thơ!
Và tôi không như kẻ nhếch nhác, vật vờ
Dù có đôi khi tôi là người say rượu
Nhưng trong đôi mắt của tôi
Bừng lên ánh sáng vô cùng kỳ diệu.
Tôi nhìn ra
Và tôi hiểu
Rằng thời đại mới
Không phải những lời suông
Rằng cái tên Lê Nin
Như ngọn gió thổi khắp mọi miền đất nước
Mang đến sự chuyển động cho nghĩ suy và nhận thức
Như ngọn gió cần cho những chiếc cối xay.

Những người thân yêu hãy quay trở về đây!
Tôi nghĩ rằng sẽ có nhiều lợi lộc.
Tôi chỉ là hàng cháu con
Còn các người là hàng chú bác.
Nào, Xéc-gây
Hãy im lặng ngồi xuống đây đọc Mác
Để lĩnh hội sự anh minh
Trong những dòng khô khốc.

Thời gian trôi như những dòng suối chảy
Vào dòng sông mù sương
Thấp thoáng phố phường
Như những con chữ trên trang giấy.
Mấy hôm trước còn ở Mạc Tư Khoa
Mà bây giờ đã Baku rồi đấy.
Còn chuyện làm thơ như vậy
Được gợi lên bởi nhà báo Chagin.

“Kìa, hãy nhìn
Những cái tháp khoan
Có đẹp hơn tháp nhà thờ không cơ chứ
Và những giếng phun dầu mỏ
Có khác gì những huyền bí trong sương
Điều gì sống động hơn
Xin nhà thơ hãy hát”.

Dầu trên mặt nước
Như cái chăn của người Ba Tư
Và buổi chiều
Rắc sao khắp bốn phía
Nhưng tôi rất chân thật
Xin thề rằng
Những chiếc đèn lồng
Tuyệt vời hơn sao ở Baku.

Tôi nghĩ về sức mạnh của nền công nghiệp
Và tôi nghe ra sức mạnh của con người.
Ta hoàn toàn có thể
Gom ánh sáng trên trời
Và rất dễ
Làm ra trên mặt đất này.

Tôi đưa bàn tay
Vỗ nhẹ lên ngực
Rồi nói với mình:
“Đã đến lúc
Nào, Xéc-gây
Hãy im lặng ngồi xuống đây đọc Mác
Để lĩnh hội
Sự anh minh trong những dòng khô khốc”.
1924.


LÊ NIN

Đoạn trích từ trường ca “Gulyai-Polye”.


Khi pháp luật còn chưa được củng cố
Đất nước xôn xao như buổi xấu trời
Trước tự do chúng ta còn lớ ngớ
Ta chồm lên như người bị quất roi.

Ôi xứ sở thân thương! Ôi nước Nga!
Một nỗi đau trong lòng ta thắt lại.
Bao năm rồi trên cánh đồng chẳng nghe
Tiếng chó sủa và tiếng gà trống gáy.

Bao năm rồi cuộc đời ta tĩnh lặng
Đã mất đi những lề thói hằng ngày.
Như đồng cỏ và như thung lũng
Bị người ta đào bới khắp nơi.

Tiếng rên rỉ và bước chân rầm rập
Kêu ầm vang tiếng xe tải ngựa thồ
Khắp bốn phía đều nghe tiếng guốc
Tiếng leng keng tôi nhìn thấy trong mơ.
Vây quanh ta tất cả là binh sĩ
Thấy rõ rành chứ đâu phải trong mơ
Thực tế đây, không hề mộng mị
Ngựa đi như nước chảy
Hết đội này tiếp đến đội kia
Họ đi về đâu? Chiến tranh đã xảy ra?
Trên thảo nguyên không nghe lời nói
Trăng có sáng không, tôi không hiểu nổi
Hay người kỵ sĩ để móng sắt rơi ra?
Tất cả đều rối mù…

Nhưng tôi hiểu ra:
Trên quê hương khắp mọi chốn
Lửa và gươm sáng loáng
Người ta dùng giải quyết mối bất hoà.
. . . . . .

Ôi nước Nga –
Tiếng ngân vang bí huyền, khủng khiếp
Trong cây bạch dương, trong màu hoa tuyết.
Ông từ đâu đến
Ông kêu gọi người ta nổi loạn?
Thiên tài nghiêm khắc! Ông lôi cuốn tôi
Không phải bằng dáng vẻ bên ngoài.
Ông không ngồi lên yên ngựa
Ông không bay ngoài dông tố.
Không chém cổ, chặt đầu
Không như người lính mưa nắng dãi dầu.
Chỉ một điều ông thích
Là săn chim cun cút.

Đối với ta, ông là anh hùng
Ta yêu những người đeo mặt nạ màu đen
Còn ông với nước mắt như con trẻ
Trên xe trượt tuyết mùa đông.
Và ông không mang đầu tóc
Như những người mà phụ nữ thích
Ông với vầng trán mênh mông
Cái nhìn của ông khiêm tốn vô cùng
Ông giản dị và dễ gần
Trong mắt tôi ông là người như thế.
Nhưng không hiểu bằng sức mạnh nào
Mà ông làm chuyển rung thế giới
Và ông đã làm rung chuyển…
Gió hãy nổi lên!
Cuốn hết gông xiềng
Hãy rửa sạch làu
Vết nhục xiềng gông và tôn giáo.
. . . . . .
Đã từng có một thời tàn khốc
Ta làm theo những thế lực điên cuồng
Trên nỗi khổ của những người nông dân
Đã phất lên sự phồn vinh đế quốc.
. . . . . .
Chế độ quân chủ thối nát!
Hàng thế kỷ nay chỉ biết tiệc tùng
Giới quý tộc đem bán chính quyền
Cho chủ nhà băng và tài phiệt.
Nhân dân đang rên xiết
Đất nước chờ đợi một người…
Và ông đã đến.
. . . . .
Ông bằng những lời mạnh mẽ, hùng hồn
Dẫn chúng ta theo con đường mới
Ông nói rằng: “Để chấm dứt đau khổ
Phải giành tất cả về tay công nhân
Để cứu chúng ta chỉ có một con đường
Đó là chính quyền Xô Viết”.
. . . . . .
Và ta xông lên trong tiếng gào bão tuyết
Nơi đôi mắt ông hướng về
Ta đến nơi ông đã nhìn thấy hết
Mang về cho tất cả các bộ tộc tự do.
. . . . . .
Và bây giờ ông mất đi…
Tiếng khóc làm ta choáng váng.
Không còn nghe giọng của Nàng Thơ.
Từ những khẩu đại bác to
Vang lên những phát súng
Rằng người cứu chúng ta đã không còn.
Ông không còn nhưng những người còn sống
Sẽ tiếp tục sự nghiệp của ông
Để đất nước như dòng sông cuộn chảy
Sẽ kết thành một khối tựa bê-tông.

Đối với họ
“Lê Nin không bao giờ chết!”
Cái chết không dẫn đến đau buồn.
. . . . . .
Sẽ nghiêm khắc và sẽ cứng rắn hơn
Họ biến sự nghiệp của ông thành hiện thực…
1924.

NƯỚC NGA ĐÃ MẤT

Vẫn còn nhiều đièu ta chưa hiểu nổi
Những học trò của chiến thắng Lê Nin
Và những bài ca mới
Ta vẫn theo giọng cũ hát lên
Như ông bà dạy ta từ tấm bé.

Bạn bè của tôi ơi!
Đất nước đang bị phân chia
Trong niềm vui sôi lên một nỗi buồn đau đớn!
Chính vì thế mà tôi muốn
Xách quần lên
Chạy theo những đoàn viên thanh niên cộng sản.

Tôi không đổ lỗi cho người đã mất
Lấy đâu những người già
Đuổi theo người trẻ?
Họ như lúa mạch trồi gốc rễ
Thối mục ra rồi vãi rắc đầy.

Và tôi, tự mình tôi
Không già, không trẻ
Tôi chỉ là hạt bụi với thời gian
Có phải vậy mà trong quán rượu, tiếng đàn
Gợi cho tôi một giấc mơ dịu ngọt?

Đàn ghi ta thân thương
Hãy hát vang lên!
Cô gái Xứ-gan hãy chơi bài gì đó
Để cho tôi quên những tháng ngày ăn phải bả
Chẳng biết gì đến yên lặng, dịu êm.

Tôi đổ lỗi cho chính quyền Xô viết
Chính vì thế mà tôi giận hờn
Rằng thời tuổi trẻ thân thương
Tôi không thấy gì trong đấu tranh người khác.

Thế tôi thấy gì?
Tôi chỉ thấy toàn trận mạc
Vâng, thay cho bài hát
Là tiếng ca-nông
Chẳng thế mà tôi với cái đầu tóc vàng
Tôi chạy khắp hành tinh đến kiệt sức.

Nhưng dù sao, tôi là người hạnh phúc
Trong sấm chớp bão giông
Tôi tìm ra những ấn tượng sâu sắc vô cùng
Cơn gió lốc trang điểm cho số phận
Và cuộc đời tôi những cánh hoa vàng.

Tôi người không mới!
Chẳng có gì giấu nổi
Rằng tôi để trong quá khứ một bàn chân
Và mong muốn đuổi theo đoàn quân
Tôi bị trượt và ngã bàn chân khác.

Nhưng cũng còn những người khác
Những người
Bị lãng quên và bất hạnh hơn tôi
Họ như hạt cám trên sàng
Những sự kiện họ không tài nào hiểu nổi.

Tôi biết họ
Và tôi nhìn thấy:
Những con mắt của bò cũng chẳng buồn hơn
Giữa những lo toan vặt vãnh đời thường
Như cái đầm nhuốm hồng máu họ.

Vào cái đầm này ai người ném đá?
Xin đừng động đến họ!
Rồi sẽ thấy mùi hôi
Tự họ sẽ từ giã cõi đời
Như cây mùa lá rụng.

Và có những kẻ khác
Những kẻ tin rằng
Sẽ nhìn vào tương lai dè dặt
Dò trước tính sau
Họ nói về cuộc đời mới làu làu.

Tôi nghe. Và tôi nhìn vào kỷ niệm
Những nông dân đặt điều, thêu dệt chuyện:
“Với chính quyền Xô viết ta như chuột hải ly
Hoa vải thôi… chứ đẹp nhất làm gì…”

Những người này họ chỉ cần ít ỏi
Cả đời họ rặt chỉ thấy
Bánh mì và khoai tây.
Vậy thì tại sao tôi chửi rủa đêm ngày
Số phận mình đắng cay và không may mắn?

Tôi đến phát ghen
Với người cả đời ra trận
Để bảo vệ tư tưởng lớn
Còn tôi giết tuổi trẻ của mình
Chẳng còn gì, dù là chút hoài niệm mong manh.

Đây qủa là vụ xì-căng-đan!
Một vụ xì-căng-đan lớn!
Tôi phải xa một thời gian
Bởi tôi đã có thể làm
Những điều không phải thế
Rằng những cái tôi làm chỉ để đùa cho thiên hạ.

Đàn ghi ta thân thương
Hãy hát vang lên!
Cô gái Xứ-gan hãy chơi bài gì đó
Để cho tôi quên những tháng ngày ăn phải bả
Chẳng biết gì đến yên lặng, dịu êm.

Tôi biết rằng nỗi buồn không dùng rượu để dìm
Tâm hồn không bao giờ lành lặn
Bằng sự hoang vu và đập phá cuồng điên.
Bởi thế mà tôi muốn
Xách quần lên
Chạy theo những đoàn viên thanh niên cộng sản.
1924.



NƯỚC NGA VÔ GIA CƯ


Các bạn ơi hôm nay tôi buồn
Một nỗi đau thức dậy
Sau vụ xì-căng-đan!
Tôi nhớ về
Câu chuyện buồn thương
Câu chuyện về Oliver Twist*.

Ta mỗi người mỗi khác
Khóc cho số phận của mình
Người pháo đài đã biết
Kẻ Sibêri đã quen.
Chính vì thế mà bây giờ
Các cha đạo, ông từ
Đi cầu nguyện kính chào
Tất cả thành viên Hội đồng Dân uỷ.

Chính vì thế mà nông dân
Đong rượu bằng stof**
Khi kể chuyện cho những người bà con
Nhìn lên ảnh Mác
Như là Savaof***
Và thả khói thuốc
Vào đôi mắt Lê Nin.

Số phận trớ trêu!
Ta thành những người bị bỏ
Và lên những gì xưa cũ
Ngưòi ta đóng cọc vào.
Nhưng dù sao
Còn nhà tu, ni viện
Với mỗi lời “A-men”
Đều bị lập biên bản.

Và người ta nói rằng
Quên về những ngày nguy hiểm:
“Ta cho chúng nó…
Không phải lông mà thành bụi…
Tôi một mình
Cắt 15 thằng đỏ
Và cứ như thế
Mỗi một thầy tu”.

Nước Nga mẹ hiền ơi!
Hãy tha lỗi cho tôi
Xin tha lỗi!
Nhưng cái điều này dã man, đê tiện
Trên con đường ngắn ngủi của mình
Tôi không âu yếm
Và không hôn.

Họ có nhà có cửa
Họ có bánh mỳ
Họ với những lời nguyện cầu
Phồn vinh và no đủ.
Nhưng mà còn có
Trên mặt đất đau buồn
Tất cả người hiền, kẻ ác
Bị lãng quên.

Những thằng bé chừng bảy-tám tuổi
Lang thang đây đó chẳng ai trông
Những con người vật vạ, lông bông
Chúng là dấu hiệu
Của sự trách móc chúng ta.

Các bạn ơi hôm nay tôi buồn
Một nỗi đau sau vụ xì-căng-đan thức dậy
Tôi nhớ về
Câu chuyện buồn thương
Câu chuyện về Oliver Twist.

Tôi cũng lớn lên
Rách rưới và bất hạnh
Giữa những buổi bình minh
Nặng nề và loãng.
Nhưng nếu như tất cả cậu bé
Đứng dậy thành hàng
Thì sẽ có hàng ngàn
Nhà thơ tuyệt thế.

Trong họ có Puskin
Lermontov
Koltsov
Trong họ có Nekrasov
Và trong họ có tôi.
. . . . .

Có phải thế mà nỗi buồn của tôi
Vang lên thành lời
Khi tôi nhìn vào họ
Những kẻ khốn nạn trên đời.

Tôi biết tương lai
Là của họ…
Lịch thời gian là của họ…
Và tất cả vinh quang trên đời.
Có phải vì thế
Mà những dòng thơ cay đắng của tôi
Đối với tất cả những người khác
Giống như thuốc độc giết người.

Tôi chỉ hát cho họ
Những kẻ qua đêm trong nhà bếp
Và những kẻ
Ngủ trong toa-lét.
Cứ để cho họ
Nếu đọc những dòng thơ tôi
Sẽ biết rằng đứng sau họ
Có những kẻ hờn giận trên đời.
1924.
______________________

*Nhân vật trong tiểu thuyết của Charles Dickens.
**Đơn vị đo lường cũ của Nga bằng 1/10 xô.
***Tên hiệu của Đức Chúa Trời trong đạo Do Thái.

THƯ GỬI NGƯỜI PHỤ NỮ


Em còn nhớ không
Tất nhiên, em còn nhớ
Khi anh đứng
Dựa bức tường
Em lo âu đi lại trong phòng
Có điều gì gay gắt
Như ném vào mặt anh.

Em nói rằng
Đã đến lúc hai ta từ giã
Rằng em bị hành hạ
Vì cuộc đời rồ dại của anh
Rằng em phải lo cho công việc của mình
Còn số phận của anh
Như người trôi xuống dốc.

Em thân yêu!
Em đã chẳng yêu anh
Đã không biết rằng trong cuộc đời
Anh như con ngựa kiệt sức sùi bọt mép
Bởi người cưỡi ngựa cứ thúc giục không thôi.

Em không biết rằng
Anh ở trong làn khói đặc
Trong u mê cơn lốc xoáy cuộc đời
Anh day dứt, không thể nào hiểu được
Đi về đâu số kiếp nổi trôi.

Mặt đối mặt
Nhưng không nhìn thấy mặt
Nhận ra nhau chỉ khi ở rất xa
Khi mặt biển kia gào thét
Thì con tàu trên đó sẽ lắc lư.

Trái đất tựa con tàu
Nhưng bỗng nhiên ai đó
Vì những chân trời mới vinh quang
Đã hướng thẳng con tàu vào dông tố
Tay lái vẫn vững vàng.

Thì có ai trên boong tàu rộng lớn
Là người không ngã xuống, không nôn
Chỉ có ai đã trải đời lão luyện
Giữ được lặng yên trước sự tròng trành.

Thì khi đó anh
Trong tiếng ồn ào hoảng loạn
Anh nhận ra công việc của mình
Anh đi xuống hầm tàu
Để không còn thấy người ta nôn mửa
Và hầm tàu đó
Chính là quán rượu Nga
Anh lao vào với những cuộc say sưa
Để quên đi đau khổ
Và tự giết mình
Trong những cơn say.

Em thân yêu!
Anh đã làm em khổ
Đã từng có một nỗi buồn
Trong đôi mắt em đó:
Rằng trước mặt em anh đã
Tàn phá đời mình không một chút tiếc thương.

Nhưng em không biết rằng
Trong làn khói đặc
Trong u mê cơn lốc xoáy cuộc đời
Anh vẫn hoài day dứt
Anh đã không thể nào hiểu được
Đi về đâu số kiếp nổi trôi.

.................................................. ....

Năm tháng qua nhanh
Bây giờ anh đã thêm tuổi tác
Đã suy nghĩ và cảm xúc theo kiểu khác
Anh xin được nói câu chúc mừng
Và khen ngợi kẻ lái tàu ngày trước!

Hôm nay anh
Thấy rạo rực trong lòng
Anh nhớ lại nỗi buồn của em ngày trước
Và bây giờ
Anh vội vàng xin được
Kể với em
Anh ra sao và điều gì đã xảy ra!

Em thân yêu!
Anh sung sướng nói với em rằng:
Anh đã may không bị rơi xuống vực
Hôm nay đây trên quê hương Xô Viết
Anh say sưa với những chuyến du hành.

Anh đã trở thành
Người khác hẳn ngày xưa
Giá mà em còn ở đến bây giờ
Anh đã không làm em khổ
Vì ngọn cờ tự do
Và vinh quang lao động
Anh sẵn sàng đi đến biển Măng-sơ.

Hãy tha lỗi cho anh...
Anh biết rằng bây giờ em đã khác
Em sống với người chồng
Thông minh và nghiêm túc
Em chẳng cần những đau khổ ngày xưa
Và anh là kẻ
Em đã không còn cần đến bao giờ.

Em hãy sống cuộc đời
Có ngôi sao đưa đường dẫn lối
Một cuộc đời đã hoàn toàn thay đổi.
Xin gửi lời chào em
Một người mãi mãi nhớ đến em
Người quen biết
Xéc-gây Ê-xê-nhin.
1924.



GỬI CÁC NHÀ THƠ GRUZIA

Người xưa làm thơ
Theo thể bát cú và iambơ
Thơ cổ
Đã chết
Nhưng bây giờ thời của ta
Là thời oanh liệt
Nên tôi lại giở ra
Cái hàm thiếc.

Miền đất xa!
Bến bờ xứ lạ!
Những con đường sỏi Gruzia.
Rượu vang màu hổ phách
Trong những đôi mắt lấp lánh ánh trăng
Những đôi mắt sâu thẳm
Như những chiếc tù và màu xanh.

Các nhà thơ Gruzia!
Lúc này tôi nhớ các anh.
Xin chúc mọi sự tốt lành
Chúc một buổi chiều vui vẻ!

Những người anh em đồng chí
Bằng tình cảm và ngòi bút của mình
Những dòng sông từ ngữ sôi lên
Và tiếng xào xạc
Tôi yêu các anh
Như dòng sông Kura gào thét
Yêu những lời quanh bàn tiệc sum vầy.

Tôi – người bạn từ phương bắc
Và là người anh em!
Các nhà thơ - tất cả một máu chung.
Và tôi cũng là người châu Á
Trong hành động, suy nghĩ
Và cả trong lời.

Bởi thế mà tôi
Ở nơi đất khách
Các anh gần gũi, thân thiết
Và dễ chịu biết bao.

Tất cả đều gan dạ
Tháng ngày trôi
Và lời của con người
Sẽ dồn vào một ngôn ngữ
Nhà sử học khi viết sử
Sẽ mỉm cười sự thù địch của ta.

Ông ta sẽ nói rằng:
Trong dòng chảy của thời gian
Có những tìm tòi và biểu hiện…
Các bộ tộc với nhau từng quyết chiến
Nhưng các nhà thơ không xích mích bao giờ.

Có sự chứng kiến
Của một điều:
Nhà thơ với nhau
Là anh em kết nghĩa*.


Ách áp bức
Của nước Nga quân chủ
Ép vào cổ con người
Chúng tôi đã kết liễu nó rồi
Và đây
Đôi cánh tự do rộng mở.

Mỗi nhà thơ trong bộ tộc của mình
Bằng âm điệu và thổ ngữ của anh
Chúng ta tất cả
Hát bằng giọng mình
Theo tình cảm thiêng liêng
Của toàn nhân loại…

Đã xảy ra
Một điều kỳ lạ:
Rằng ta không bao giờ
Còn nô lệ cho ai cả.

Các nhà thơ Gruzia!
Lúc này tôi nhớ các anh.
Xin chúc mọi sự tốt lành
Chúc một buổi chiều vui vẻ!

Những người anh em đồng chí
Bằng tình cảm và ngòi bút của mình
Những dòng sông từ ngữ sôi lên
Và tiếng xào xạc
Tôi yêu các anh
Như dòng sông Kura gào thét
Yêu những lời quanh bàn tiệc sum vầy.
1924.
_______________________

*Trong nguyên bản: Kunak – một phong tục của vùng bắc Kavkaz gần như tục làm anh em kết nghĩa.

THƯ CỦA MẸ

Bây giờ biết có điều gì
Còn nghĩ ra được
Và có điều chi
Tôi còn có thể viết?
Khi mà trước mặt tôi
Trên chiếc bàn nhỏ
Có một bức thư
Của mẹ tôi gửi đến.

Mẹ viết rằng:
“Nếu con có thể
Thì hãy về thăm mẹ
Trong ngày Thánh đản nghe con
Nhớ mua cho mẹ chiếc khăn
Và mua cho bố chiếc quần
Chứ ở nhà bây giờ
Thiếu thốn nhiều thứ lắm.

Mẹ không ưa một nỗi kinh hoàng
Rằng con là thi sĩ
Rằng con kết bạn
Với thói hư danh
Sẽ là rất hay hơn
Giá mà từ thời thơ ấu
Con chỉ học đi cày.

Mẹ đã già rồi
Và hay đau ốm
Nhưng giá như con ở nhà
Từ những ngày đầu
Thì bây giờ bên mẹ
Đã có nàng dâu
Và mẹ dắt tay đứa cháu bé
Âu yếm xoa đầu.

Thế mà những đứa con của mình
Con đành để thất lạc
Và người vợ của mình
Con dễ dàng trao người khác
Không gia đình, không bè bạn
Như thuyền không bến
Con chỉ biết vùi đầu
Vào rượu chè như vực thẳm sâu.

Con trai của mẹ
Con đã làm sao thế?
Ngày xưa con là đứa hiền lành
Và rất ngoan ngoãn
Mọi người đều nói với bố con rằng:
Ông là người hạnh phúc
Ông Alexandr Esenin!

Những điều mẹ cha mơ ước
Đã không thành hiện thực
Và giờ đây ở trong lòng
Càng thêm đắng cay và đau đớn
Khi mà bố con
Lại nghĩ rằng
Con làm thơ như thế
Là để kiếm tiền được nhiều hơn.

Mà dù cho con
Có kiếm được bao nhiêu đi nữa
Thì con đâu có gửi về nhà
Chính vì thế mà cay đắng
Khi lời cứ tuôn ra
Rằng chính mẹ đây cũng biết
Theo kinh nghiệm của mình
Các nhà thơ bạc tiền đâu có thiết.

Mẹ không ưa một nỗi kinh hoàng
Rằng con là thi sĩ
Rằng con kết bạn
Với thói hư danh
Sẽ là rất hay hơn
Giá mà từ thời thơ ấu
Con chỉ học đi cày.

Giờ đây chỉ còn một nỗi buồn
Giờ bố mẹ như sống trong bóng tối
Đến con ngựa cũng không.
Nhưng giá như con ở nhà
Thì tất cả đều làm ra
Và với trí thông minh như vậy
Có lẽ con trở thành
Ông chủ tịch xã ta.

Thì khi đó sống vui hơn
Không có gì sợ sệt
Và con cũng không cần
Nỗi nhọc nhằn không cần thiết
Khi đó mẹ sẽ bắt
Cô vợ của con
Quay tơ và xe chỉ
Còn con, như người con trai cả
Sẽ chăm sóc bố mẹ tuổi già”.
…………………………….

Tôi vò nát bức thư
Rồi đắm chìm trong khủng khiếp.
Chẳng lẽ không còn lối thoát
Trên con đường tha thiết của mình
Nhưng lại nghĩ rằng
Sau này tôi sẽ kể
Tôi sẽ kể cho mẹ
Trong bức thư trả lời.
1924.


TRẢ LỜI THƯ MẸ

Mẹ yêu quí của con
Mẹ hãy sống như vẫn sống.
Con cảm nhận được rằng
Ký ức và tình yêu của mẹ
Nhưng mà chỉ có một điều
Mẹ không hề hiểu
Con đang làm gì
Và sống ra sao.

Bây giờ chỗ mẹ mùa đông
Và những đêm trăng
Con biết rằng mẹ
Suy nghĩ không chỉ một mình
Mà dường như có ai đấy
Đang rung cây anh đào dại
Rồi rắc tuyết vương vãi
Lên cửa sổ nhà mình.

Mẹ kính yêu!
Làm sao mẹ ngủ được trong bão tuyết?
Khi mà trong ống khói nhà mình
Có tiếng rên dài và ai oán
Mẹ muốn nằm
Nhưng nhìn thấy không phải chiếu chăn
Mà chiếc quan tài hẹp
Và người ta sắp sửa chôn mình.

Dường như cả một nghìn
Ông từ bằng giọng mũi
Đang khóc than
Rủa nguyền bão tuyết!
Và tuyết dồn lên
Thành đống như ngôi mộ
Và ở bên kia đó
Chẳng vợ con, chẳng bạn bè.

Hơn tất cả
Con yêu mùa xuân
Và yêu nơi nước chảy
Mạnh mẽ thành dòng
Nơi mà mỗi thanh gỗ nhỏ
Giống như một con tàu
Trước cảnh mênh mông như thế
Con mắt chẳng cần phóng về đâu.

Nhưng cái mùa xuân
Mà con yêu đấy
Là một cuộc cách mạng vĩ đại
Mà con vẫn gọi tên!
Chỉ về mùa xuân này
Mà con khổ đau một nỗi
Chỉ một mùa xuân này
Con đợi chờ và kêu gọi!

Chứ điều ghê tởm này
Là một hành tinh lạnh!
Và cho đến một ngày
Mặt trời – Lênin chưa tan biến!
Chính vì điều này
Mà với tâm hồn thi sĩ
Con ra đi gây sự
Rồi uống rượu, đập phá ngang tàng.

Nhưng rồi sẽ đến một thời gian
Mẹ yêu thương ạ!
Thời mong đợi!
Không phải ngẫu nhiên mà tất cả
Đều có vũ khí trong tay:
Một người kia – cầm súng, cầm cày
Còn một người này – cầm bút.

Mẹ hãy quên chuyện tiền bạc
Tất cả hãy quên đi
Đâu đã đến nỗi gì
Cứ làm như cái chết
Vì con đâu phải con bò
Hay con lừa, con ngựa
Để cho người ta
Xâu mũi dắt đi!

Con sẽ tự mình
Khi thời gian đến
Khi mà tiếng súng
Vang lên khắp hành tinh
Thì con sẽ trở về
Mua cho mẹ chiếc khăn
Và sẽ mua cho bố
Những thứ mà bố cần.

Chứ bây giờ đang bão tuyết
Như nghìn ông từ giọng mũi
Đang khóc than
Rủa nguyền bão tuyết.
Và tuyết dồn lên
Thành đống như ngôi mộ
Và ở bên kia đó
Chẳng vợ con, chẳng bạn bè.
1924.

THƯ GỬI ÔNG NGOẠI

Cháu đã giã từ
Ngôi nhà cha mẹ.
Ông của cháu ơi!
Cháu lại thư cho ông đó…
Bây giờ nhà ông bên cửa sổ
Bão tuyết đang reo vang
Và trong ống khói nhà ông
Gió gào lên ầm ĩ.

Có vẻ như một trăm con quỉ
Leo vào trên gác thượng nhà ông.
Còn ông thì không ngủ suốt đêm
Bàn chân của ông giãy đạp.
Cháu muốn trùm cho ông
Cái áo khoác
Và muốn về nơi đó
Đập hết chúng bằng cây gậy thông lò.

Nghe những lời ngây thơ
Của tâm hồn trắng trong đứa cháu nhỏ!
Chẳng vô tình mà ông cố
Đã trả ba thùng lúa
Đưa ông đến ông từ
Trong một bãi hoang
Dạy ông: “Ăn cho đàng hoàng”
Và “Cha” “Biểu tượng của lòng tin”.

Người ta nuôi ngựa tốt
Chọn lựa đồ ăn
Đem tình yêu bảo vệ
Và chỉ bản thân mình
Đem ra xét xử
Rồi bằng cách như thế
Ông đã dạy đứa cháu của mình.

Nhưng thằng cháu bài học này
Đã không hiểu được
Mà làm ông đắng cay
Cháu đi về xứ khác
Theo ông thì bây giờ
Cháu lêu lổng, vất vơ
Và có điều dại dột
Là theo đuổi việc làm thơ.

Ông nói rằng
Người ta ăn trộm cháu của ông
Rằng cháu là đứa dại dột
Còn thành phố là nơi lừa bịp
Nhưng mà ông ơi
Nếu quả là như vậy
Thì con ngựa tồi
Kẻ trộm đâu thèm lấy.

Con ngựa xấu trong chuồng
Không ai ăn trộm
Nhưng mà ai muốn
Nhìn mặt nước phẳng như gương
Thì sẽ nói rằng:
Trong nước vũng đừng chết
Mà người ta phải biết
Từ giã quê hương.

Và cháu từ giã xóm thôn
Đi về miền xa vắng
Ở đây mùa xuân
Hoa hồng to hơn nắm đấm.
Cháu gửi về ông
Lời chào nồng ấm
Ơi người ông cô đơn số phận
Cháu gửi đến từ xa.

Bây giờ đang bão tuyết
Khắp nơi ở Riazan
Còn ở trong ông
Cơn ngứa nhìn thấy cháu.
Nhưng mà ông biết không
Chẳng có xe trượt tuyết nào
Có thể chở ông
Đến với cháu được đâu.

Cháu biết rằng
Giá mà ông đến với hoa hồng
Đi về miền nắng ấm.
Chỉ một điều thật chán:
Lời nguyền rủa của ông
Mạnh hơn cả đầu tàu
Nên đến muôn thuở
Chẳng kéo ông đi được nơi đâu.

Còn nếu như cháu sẽ chết?
Ông ơi, ông có nghe không?
Nếu cháu sẽ chết
Thì ông có lên tàu không
Để mà có mặt
Trong buổi lễ tang
Để hát lên câu hát
Lời cầu nguyện đau buồn?

Mà ông ngồi xuống đi ông
Ông ngồi xuống và đừng khóc
Xin ông hãy tin
Vào con ngựa sắt
Ái chà, con ngựa sắt
Như cái đầu tàu!
Hình như người ta
Đã mua từ nước Đức.

Cái miệng của con tàu
Đã quen với lửa
Và khói như bờm ngựa
Đen và dày đặc
Giá mà cái bờm này có được
Cho con ngựa của ta
Thì sẽ làm ra
Biết bao nhiêu là bàn chải.

Cháu biết rằng
Thời gian làm mòn cả đá…
Và ông, ông ạ
Khi nào đó ông sẽ hiểu rằng
Con ngựa khi đã thắng yên cương
Đi về miền xa tít tắp
Thì dù con ngựa tốt nhất
Chỉ có chở xương về…

Ông sẽ hiểu điều này nữa
Rằng cháu chẳng vô tình
Đi về nơi ấy
Nơi mà bay không nhanh bằng chạy
Còn ở nơi chỉ bao trùm bão tuyết
Và đám cháy mà thôi
Thì con ngựa tồi
Kẻ trộm đâu thèm lấy.
12-1924.


THƯ GỬI EM GÁI EKATERINA

Alexandr* của ta đã viết về Delvig
Về cái sọ dừa ông đã viết
Những dòng thơ.
Thật tuyệt vời và xa
Nhưng dù sao, gần gũi
Như vườn hoa!

Chào em gái!
Chào em!
Anh là nông dân hay không phải nông dân?!
Thế bây giờ ông ngoại có còn chăm sóc
Những cây anh đào ở Riazan?

Chà, những cây anh đào!
Em chưa quên nó chứ?
Bố của ta đã từng vất vả
Để con ngựa cái
Gầy và lông màu hung
Kéo cày dỡ khoai trên đồng.

Bố cần khoai tây
Còn ta cần vườn cây.
Thế rồi vườn cây bị chặt
Thật đáng tiếc thay!
Cái đệm ướt cũng biết điều này
Chừng… bảy…
Hay tám năm về trước.

Anh nhớ về ngày lễ
Ngày lễ tháng Năm.
Nở hoa cây anh đào dại
Và cả tử đinh hương.
Anh đã ôm từng cây bạch dương
Trong lần uống rượu
Say hơn một ngày xanh.

Những cây bạch dương!
Những cô gái – bạch dương!
Không yêu họ chỉ là có thể
Những ai trong độ tuổi thiếu niên
Không đoán trước cây trái của mình.

Em gái của anh!
Trong cuộc đời bạn bè ít quá!
Anh cũng như tất cả
Có một dấu ấn trong anh…
Nếu con tim hiền dịu của em
Mỏi mệt
Thì hãy bắt nó quên và lặng im.

Sasha em biết
Sasha là người tốt
Và Lermontov
Hợp với sức Sasha.
Nhưng mà anh đau ốm…
Bằng tuyết bột tử đinh hương
Giờ anh chỉ cố gắng
Chữa bệnh cho tâm hồn.

Anh thấy tiếc cho em
Chỉ còn lại một mình
Còn anh đây sẵn sàng
Dù là trận quyết đấu.
“Hạnh phúc cho ai không uống đến cùng”**
Và không nghe hết lời của sáo.

Nhưng cái vườn của ta!…
Cái vườn…
Bởi trong vườn mùa xuân
Dạo chơi con trẻ
Những đứa con của em thỏ thẻ.
Mà thôi!
Thì cứ để
Cho chúng nhắc không đúng chỗ
Rằng đã từng sống trên đời…

Những con người kỳ cục, dở hơi.
1925.
______________

*Alexandr Puskin.
**Ý thơ Alexandr Puskin trong tiểu thuyết thơ “Épghênhi Ônhêgin”.

NHỮNG BÔNG HOA

I

Những bông hoa bảo tôi rằng: vĩnh biệt
Những nụ hoa cúi xuống giọng đau buồn
Rằng mãi mãi tôi không còn được biết
Cánh đồng làng và gương mặt quê hương.

Nhưng em ạ, dù sao thì anh đã
Thấy mặt đất này và đã thấy em
Nên giờ đây trước phận mình nghiệt ngã
Anh vui lòng nhận cái chết dịu êm.

II

Thời gian xanh và buổi chiều êm
Biết làm sao không yêu người cho được
Những bông hoa, lòng tôi không thể khác
Mến yêu người, tôi uống gọi bằng “em”.

Đinh tử hoa, mộc tê thảo hát lên.
Với hồn tôi xảy ra điều tai hoạ.
Đinh tử hoa, mộc tê thảo hát lên.
Với hồn tôi xảy ra điều tai hoạ.

III

Chà, hoa chuông, nhiệt huyết của mi
Trong lòng này đã gọi ra bài hát
Và kể rằng có một loài thỉ xa
Những đôi mắt của người yêu xa lắc.

Xin đừng hát mà thương cho tôi với
Chẳng bài ca lửa vẫn cháy trong lòng
Đã đến đây giống như vần thơ “mới”
Một mối tình gắn bó keo sơn.

IV

Những bông hoa, không phải là tất cả
Biết được rằng tôi rung động con tim
Không mọi người, vẻ lạnh lùng trong đó
Có thể đốt lên ngọn lửa của mình.

Không mọi người giang rộng tay có thể
Biết nắm bắt được số phận ngặt nghèo.
Như con bướm tôi lao vào bếp lửa
Với lòng nhiệt tình tất cả mang theo.

V

Tôi không yêu những bông hoa trong bụi
Chưa bao giờ tôi gọi chúng là hoa.
Dù đôi môi của tôi từng chạm tới
Nhưng những lời êm ái chẳng tìm ra.

Tôi chỉ yêu có một bông hoa
Bông hoa này cắm rễ vào lòng đất
Tôi yêu mến và tôi thiết tha
Như yêu loài thỉ xa phương bắc.

VI

Trên thanh lương trà có những bông hoa
Những bông hoa – rồi sau là quả
Chúng rơi xuống mặt đất như mưa
Từ trên cao những bông hoa màu đỏ.

Chúng không như loài hoa trên mặt đất
Hoa thanh lương trà là chuyện khác rồi.
Chúng giống như cuộc đời ta, như xác
Bị chia ra trong sương khói muôn đời.

VII

Tình yêu ơi, cho tôi xin lỗi nhé
Không một điều gì tôi chỉ ngang qua.
Nhưng trên con đường tôi yêu hơn cả
Là những gì không lặp lại bao giờ.

Không lặp lại cả anh và cả em
Ta chết đi – sau ta là những kẻ
Họ đã khác, họ không người như thế
Em chẳng của anh, anh chẳng của em.

VIII

Những bông hoa, hãy nói rằng: vĩnh biệt
Những nụ hoa cúi xuống giọng đau buồn
Rằng mãi mãi tôi không còn được biết
Mặt hoa hồng và gương mặt quê hương.

Thôi đành vậy! Dù không thấy bao giờ!
Giờ đây tôi đã mê loài hoa khác
Và bởi thế bằng lời bài hát
Tôi sẽ ngợi ca mặt đất nên thơ.

IX

Thế con người, không lẽ, chẳng là hoa?
Em thân yêu, điều này em cảm thấy
Rằng ở đây không phải những lời suông.

Như thân cây, lúc lắc thịt xương
Còn cái đầu này, với em, chẳng lẽ
Không phải bông hồng vàng?

Hoa người trong nắng trong mưa
Hoa biết bò trườn, đi lại.

X

Những bông hoa đã đi, tôi đã thấy
Và con tim từ ấy dịu dàng hơn
Có một điều trong đời tôi nhận thấy
Từ tháng Mười mọi chuyện bắt nguồn.

Những bông hoa đã đánh nhau quyết liệt
Và hoa đỏ kia chiến đấu tốt hơn
Có nhiều người bị rơi vào bão tuyết
Nhưng dù sao với sức mạnh cương quyết
Họ đã giết đi những kẻ hành hình.

XI

Tháng Mười ơi, tháng Mười!
Tôi thấy tiếc làm sao
Những bông hoa đỏ kia đã chết
Nụ hoa bị cắt bằng thép
Nhưng dù sao tôi không sợ thép đâu.

Những bông hoa biết đi!
Họ đem giết thép
Từ thép làm ra những con tàu
Từ thép làm ra những ngôi nhà đẹp.

XII

Và bởi vì tôi đã từng hiểu được
Rằng cuộc đời không tu viện với tôi
Tôi gửi gắm trong vần thơ tha thiết
Rằng lặp lại thôi mọi thứ trên đời.

Chính vì thế mà tôi đây vẫn hát
Tôi hát lên chẳng phải những lời suông
Và tôi trao cho người yêu dấu nhất
Đầu của tôi như một bông hồng vàng.
1924.


CƠN BÃO TUYẾT

Thời gian hãy xe búp sợi của mình
Của linh hồn sống muôn đời không đổi.
Không!
Không bao giờ tôi sắp đặt nổi
Với bản thân mình
Tôi là người xa lạ.

Muốn đọc nhưng quyển sách rơi
Tôi ngáp dài
Rồi chìm vào giấc ngủ…
Còn bên ngoài cửa sổ
Ngọn gió đang khóc than
Dường như ngọn gió
Linh cảm cái chết đang gần.

Cây phong phủ kín băng
Bằng ngọn màu đen của mình
Giọng khò khè về quá khứ
Vào trời xanh.
Cây phong nào?
Nó chỉ là cây cột đáng xấu hổ
Giá mà được treo cổ trên đó
Hoặc đập phá cho tan tành.

Và người đầu tiên
Là tôi, cần treo cổ
Trói chéo tay lại sau lưng
Vì một tội rằng
Bằng bài hát giọng khàn khàn
Tôi đã quấy rầy giấc ngủ
Của quê hương.

Tôi không yêu
Tiếng gáy của con gà trống
Và tôi kêu
Rằng giá mà có đủ sức mạnh
Thì tất cả gà trống
Tôi sẽ diệt hết trơn
Để cho đêm đêm
Không còn nghe tiếng gáy.

Nhưng tôi đã quên rằng
Chính tôi cũng là gà trống
Đã gào thét hết mình
Trước mỗi buổi bình minh
Không nghe theo lời bố mẹ
Để xao xuyến con tim
Và thơ cũng thế.

Cơn bão tuyết rít lên
Như con lợn đực
Bị người ta sắp chọc tiết.
Và màn sương
Lạnh buốt
Không biết được
Đâu xa
Đâu gần…

Còn mặt trăng, chắc hẳn
Đã bị những chú chó xơi
Bởi đã từ lâu lắm
Không còn thấy trên trời.
Mẹ dứt sợi chỉ từ khung cửi
Cùng với cái cọc sợi
Rồi mẹ buông lời.

Con mèo nặng tai
Lắng nghe lời của mẹ
Từ trên chiếc ghế
Nó buông thõng cái đầu.
Chẳng vô tình mà những người hàng xóm
Hay sợ hãi nói rằng
Con mèo trông rất giống
Như con cú vọ màu đen.

Đôi mắt của tôi nhắm
Nhưng hễ mở ra
Là lại nhìn thấy cảnh
Từ câu chuyện cổ ngày xưa:
Đôi chân của con mèo
Tôi ngỡ là cây gậy
Còn mẹ như mụ phù thủy
Từ trên đồi.

Tôi không biết được rằng tôi
Đau ốm hay là không đau ốm
Nhưng chỉ những ý tưởng
Dạo bước không đúng chỗ trong đầu.
Vang lên trong tai tôi
Tiếng xẻng của người đào mộ
Cùng với tiếng than thở
Của tiếng chuông xa.

Tôi là con ma
Nằm trong quan tài tôi thấy cả
Tiếng nguyện cầu nức nở
Của ông từ.
Đôi mí mắt người chết
Tôi hạ xuống thấp
Rồi tôi đặt
Lên đó hai đồng xu.

Để với những đồng tiền này
Từ đôi mắt người chết
Người đào mộ sẽ trở nên ấm áp
Mà lấp đất cho tôi
Và ngay trong lúc này
Không cảm thấy mình thô bỉ.

Và sẽ nói to về tôi:
“Chà, thằng cha này dớ dẩn!
Hắn ta trong cuộc đời
Phá phách, ngang tàng đã lắm…
Nhưng không thể nào đọc xong
Dù chỉ năm trang
Của cuốn “Tư bản”.
1924.

MÙA XUÂN

Cơn mê sảng đã kết thúc.
Đã tan biến nỗi buồn.
Tôi tiếp nhận cuộc đời như giấc mộng đầu tiên.
Ngày hôm qua trong cuốn “Tư bản” tôi đã đọc
Rằng có một qui luật
Dành riêng cho các nhà thơ.

Cơn bão tuyết bây giờ
Hãy gào lên như quỉ
Hãy đánh vào kẻ chết đuối kia trần trụi –
Còn tôi với cái đầu tỉnh táo
Thành người đồng chí sảng khoái và vui.

Những gì mục nát chẳng nên tiếc thương rồi
Và với tôi cũng không cần thương tiếc
Nếu tôi có thể sẵn sàng xin chết
Trong bão tuyết này thì cứ để mặc tôi.

Tính tình tang, con chim vành khuyên ơi!
Ta chào chim nhé!
Xin chim đừng có sợ!
Ta không động đến chim đâu.
Và nếu như chim muốn
Hãy đậu xuống bờ rào
Theo qui luật của chim.

Trong cuộc đời có qui luật xoay vần
Đó là phép cư xử
Của người đang sống trên đời
Còn nếu chim muốn như người
Thì chim sẽ
Có quyền nằm và ngồi.

Xin chào cây phong của tôi
Cây phong của tôi tội nghiệp
Xin lỗi, tôi đã làm cây phong bực
Quần áo của ngươi rách tả tơi
Nhưng mà rồi đây sẽ
Lành lặn trở lại thôi.

Không cần lệnh trát gì cả
Cây tơ hồng buông chiếc mũ màu xanh
Rồi lặng lẽ
Và âu yếm
Ôm tháng Tư vào lòng.

Và cô gái sẽ đến với tháng Tư
Cô sẽ lấy nước giếng tưới ra
Để rồi đây trong tháng Mười khắc nghiệt
Ngươi có thể chống lại những cơn bão tuyết.

Còn khi đêm đến
Mặt trăng bơi giữa trời
Không phải trăng bị những chú chó xơi
Mà tại vì không nhìn thấy rõ
Vì những cuộc đánh nhau ẩu đả
Của con người.

Nhưng cuộc đánh nhau đã kết thúc rồi
Chính vì thế
Trăng bằng ánh sáng vàng chanh
Đang khoắc lên
Cây cối màu xanh
Vầng hào quang vang vọng của mình.

Thì tim ta ơi, hãy uống
Mùa xuân!
Hãy xao xuyến bằng
Những vần thơ mới!
Còn bây giờ tôi đi ngủ
Thôi không còn chửi rủa
Những con gà trống nữa rồi.

Mặt đất ơi, mặt đất ơi!
Ngươi không phải là kim loại
Vì rằng kim loại
Không nẩy lộc đâm chồi.
Ta cần nắm bắt lấy
Chỉ một dòng thôi
Là bỗng nhiên
Cuốn “Tư bản” hoàn toàn dễ hiểu.
1924.


CON ĐƯỜNG CỦA TÔI

Cuộc đời bước lên bờ
Người dân xưa của xóm
Tôi đi hồi tưởng
Về những điều đã thấy trong vùng.
Thơ tôi ơi
Hãy lặng lẽ
Kể về cuộc đời tôi.

Ngôi nhà gỗ nông dân
Mùi nhựa chưng từ gỗ
Cái bàn thờ đã cũ
Những ngọn đèn lắt lay.
Cũng còn may
Là tôi còn gìn giữ được
Cảm giác ngày xưa vẫn còn đây.

Ngoài cửa sổ
Bão tuyết trắng reo.
Tôi lên chín tuổi
Ghế nằm, bà ngoại, con mèo…
Bà hát câu gì đấy
Buồn buồn về thảo nguyên
Rồi bà ngáp
Xéo cái miệng của mình.

Bão tuyết rít gầm lên
Bên ngoài khung cửa nhỏ
Tựa như những người chết đang nhảy múa.
Khi đó đế chế Nga
Đánh nhau với người Nhật
Và tất cả mọi người có cảm giác
Nhìn thấy những cây thập ác từ xa.

Khi đó tôi còn chưa biết
Những việc làm đen tối của nước Nga.
Tôi không biết được rằng
Tại sao lại chiến tranh.
Với tôi, đồng ruộng Riazan
Nơi những nông dân cắt cỏ
Và trồng lúa
Là quê hương.

Tôi chỉ nhớ
Rằng nông dân than phiền
Và chửi rủa
Cả Sa hoàng, cả Chúa
Nhưng câu trả lời
Chỉ mỉm cười chốn xa xôi
Là ánh bình minh thưa thớt
Màu vàng chanh của quê tôi.

Khi đó lần đầu tiên
Những vần điệu vang lên
Có rất nhiều tình cảm
Làm đầu óc say sưa, choáng váng
Và tôi nói với tôi:
Nếu như cơn ngứa này đã thức dậy
Thì cả hồn tôi sẽ trút thành lời.

Những tháng năm xa
Bây giờ đã như trong sương mờ.
Tôi nhớ, ông ngoại
Với một nỗi buồn, ông nói:
“Chuyện nhảm nhí, vứt đi…
Mà, nếu như cứ say mê
Thì hãy đi viết về lúa mạch
Nhưng viết về ngựa nhiều nhất”.

Tôi khi đó trong đầu óc
Có sự say mê với Nàng Thơ
Và có những ước mơ
Lượn lờ trong im lặng
Rằng tôi sẽ trở thành
Người giàu có và nổi tiếng
Rồi người ta sẽ dựng tượng
Của tôi đặt ở Riazan.

Bước sang tuổi mười lăm
Tôi đã yêu các cô gái
Và sung sướng nghĩ rằng
Chỉ một mình
Rằng cô bé
Đẹp nhất trong số đó
Đến tuổi, sẽ cưới cho mình.
. . . . .

Năm tháng qua mau
Đổi thay trên gương mặt
Cả ánh sáng, sắc màu
Cũng khác.
Người nông dân mộng mơ -
Tôi lên thủ đô
Trở thành nhà thơ hạng nhất.

Rồi tôi thấy mệt
Với nỗi buồn nghề viết
Nên cất bước đường xa
Tôi đến nhiều xứ sở
Không tin vào gặp gỡ
Không khổ vì chia xa
Bởi cuộc đời gian dối cả mà.

Khi đó tôi hiểu
Thế nào là nước Nga.
Thế nào là vinh quang cũng hiểu ra.
Và chính vì thế
Mà trong lòng một nỗi buồn tuôn ra
Đắng cay như là thuốc độc.

Rõ điều quỉ tha ma bắt
Rằng tôi là thi sĩ!...
Không có tôi thì điều nhảm nhí cũng đầy.
Cứ mặc tôi chết đây
Nhưng chỉ…
Không
Đừng dựng tượng ở Riazan.

Nước Nga… Sa hoàng…
Buồn…
Và thói trịch thượng của giới thượng lưu.
Thôi đành thế!
Mạc Tư Khoa hãy nhận vào
Thói côn đồ tuyệt vọng.

Ta hãy nhìn
Rồi xem ai sẽ thắng!
Tôi trong thơ của mình
Tôi đánh
Vào lũ lưu manh
Bằng nước đái
Của con ngựa cái Riazan.

Các người có thích không?
Vâng, các người đúng đắn
Thói quen với Lorigan*
Và quen với hoa hồng…
Nhưng còn bánh
Các người ăn
Là do chúng tôi
Chở đến…

Rồi tiếp tháng năm trôi
Trong những tháng năm này có việc
Mà bằng lời
Không thể nào kể hết:
Thay vị trí của Sa hoàng
Là một đoàn quân
Của giai cấp công nhân hùng mạnh.

Điều lệ được mang theo
Bằng qui tắc khác
Tôi trở về thăm
Ngôi nhà thân thuộc.
Cây bạch dương lá xanh
Trong chiếc váy trắng
Đứng bên đầm.

Cây bạch dương!
Tuyệt trần… Còn bộ ngực
Như thế này
Phụ nữ không có được.
Từ những cánh đồng đầy ánh mặt trời
Mọi người
Chở lúa mạch trên xe ngựa
Đi ngược chiều với tôi.

Họ không còn nhận ra tôi
Tôi là người khách qua đường với họ
Nhưng có một người phụ nữ
Đi qua không nhìn.
Như có dòng điện
Không tả được, run run
Tôi cảm thấy như chạy khắp lưng.

Chẳng lẽ cô ta?
Chẳng lẽ không nhận ra?
Thôi thì cứ mặc
Cho cô ấy đi qua…
Không có tôi
Cô ấy cũng khổ đau không ít
Chẳng vô tình mà cái miệng
Đành im lặng khổ đau.

Rồi những buổi chiều
Tôi kéo mũ xuống thấp
Để cho
Khỏi lạnh đôi mắt
Tôi ngắm nhìn
Thảo nguyên
Và nghe tiếng hát
Của dòng suối vang lên.

Thôi đành thế!
Tuổi trẻ đã qua rồi
Giờ đã đến lúc tôi
Bắt tay vào công việc
Để cho tâm hồn quen phá phách
Hát lên giọng trưởng thành.

Và để cho cuộc đời khác của làng
Sẽ làm đầy
Trong tôi sức lực mới
Như trước đây
Con ngựa cái
Đã đưa tôi đến với vinh quang.
1925.
_____________________

*Một loại nước hoa nổi tiếng của Pháp.

NGƯỜI ĐEN


Bạn thân yêu của tôi
Tôi vô cùng đau đớn
Nhưng tôi không biết tại vì sao
Có phải tại vì ngọn gió
Trên cánh đồng hoang vắng thét gào
Hay tại hơi men làm trơ trụi
Như lá vàng thu tháng chín lao xao.

Trên đầu tôi đôi tai phe phẩy
Như đôi cánh chim
Có bàn chân ai chọc vào đấy
Thấy khó chịu vô cùng.
Người đen
Một người đen
Một người đen như mực
Ngồi xuống đầu giường
Người đen
Không cho tôi ngủ suốt đêm.

Người đen
Lấy ngón tay chỉ lên cuốn sách dở ẹc
Rồi cúi xuống trên người tôi
Như thầy tu cúi trên thây người chết.
Người đen kể về cuộc đời
Của một tay xỏ lá ba que nào đấy
Gợi lên cho tôi một nỗi buồn và sợ hãi.
Người đen
Một người đen!

“Hãy nghe đây, nghe đây –
Người đen lẩm bẩm nói với tôi –
Trong cuốn sách này có nhiều cái tuyệt
Nhiều lời hay, ý đẹp.
Thằng cha này
Sống ở một đất nước
Xứ sở của những tên kẻ cướp
Và của những thằng đại bịp.

Tháng mười hai ở đất nước này
Tuyết trắng khủng khiếp
Và bão tuyết làm thành
Những guồng xe chỉ thật vui
Hắn ta là một kẻ phiêu lưu
Nhưng là kẻ phiêu lưu
Vào loại thượng hảo hạng.

Hắn cũng là người tao nhã
Bởi hắn là một nhà thơ
Dù không phải nhà thơ lớn
Nhưng hắn viết lách cũng tạm
Và hắn gọi một người phụ nữ
Tuổi trên bốn mươi gì đó
Là cô bé cưng
Và hư đốn của mình”.

“Hạnh phúc – người đen nói tiếp –
Là sự khéo léo của khối óc, bàn tay
Còn những linh hồn chết
Thì bất hạnh là điều ai cũng đều hay
Nhưng không sao
Còn nhiều đớn đau khổ sở
Được mang về
Bởi những hành động dối gian.

Trong sấm chớp, bão giông
Khi thói đời bội bạc
Trong những khổ đau, mất mát
Và khi nhà ngươi buồn
Thì hãy biết cười lên
Đó mới là người cao thượng”.

“Người đen!
Mi không được nói thế!
Mi đâu phải là người
Đàng hoàng, tử tế.
Ta đâu có cần gì
Cuộc đời của nhà thơ tai tiếng
Tốt nhất mi hãy đi đi
Tìm người khác mà kể chuyện”.

Người đen
Nhìn chằm chằm vào mặt tôi
Đôi mắt xanh tái mét
Dường như nói với tôi:
“Mày là thằng đại bịp
Thằng kẻ trộm láo xược
Không biết xấu hổ rồi”.
........................................

Bạn thân yêu của tôi
Tôi vô cùng đau đớn
Nhưng tôi không biết tại vì sao.
Có phải tại vì ngọn gió
Trên cánh đồng hoang vắng thét gào
Hay tại hơi men làm trơ trụi
Như lá vàng thu tháng chín lao xao.

Đêm rét buốt làm sao
Ngã tư đường im ắng
Tôi ngồi bên cửa sổ một mình
Không hề mong bè bạn và em.
Cả cánh đồng phủ trắng
Những hạt bụi vôi
Và cây cối như những người kỵ sĩ
Tụ họp trong vườn tôi.

Ở đâu đó
Có tiếng chim cú đêm đang khóc
Và đoàn kỵ sĩ
Đập vào tiếng guốc
Lại vẫn người đen
Ngồi xuống chiếc ghế bành
Vứt chiếc áo khoác
Và nhấc chiếc mũ lên.

“Hãy nghe đây, nghe đây! –
Giọng khàn khàn trong cổ
Hắn nhìn vào mặt tôi
Rồi sát gần thêm nữa –
Ta không thấy một ai
Trong những thằng xỏ lá
Lại ngốc nghếch như mày
Khổ sở vì mất ngủ.

Cứ cho rằng lầm lỡ
Nhưng trăng đẹp thế này
Thì còn đòi gì nữa
Để mà không ngủ say?
Hay mày cần bắp vế
Người phụ nữ lẳng lơ
Mày dựa đầu và sẽ
Đọc cho nàng nghe thơ?

Ồ, mà ta yêu các nhà thơ!
Họ qủa là những người thú vị
Ta luôn tìm thấy ở họ
Những câu chuyện vẩn vơ -
Những câu chuyện kiểu như
Kẻ tóc dài quái vật
Đi tán tỉnh hết trên trời, dưới đất
Nhưng thực ra hắn là kẻ mọc sừng.

Ta không còn nhớ ra
Trong một làng nhỏ
Ở Kaluga
Hay Riazan gì đó
Có một cậu bé con
Sinh ra trong một gia đình nông dân
Hắn có mái tóc vàng
Và đôi mắt xanh thắm...

Rồi trở thành người lớn
Hắn là một nhà thơ
Dù không phải nhà thơ lớn
Nhưng hắn viết lách cũng tạm
Và hắn gọi một người phụ nữ
Tuổi trên bốn mươi gì đó
Là cô bé cưng
Và hư đốn của mình”.

“Người đen!
Mi là người khách kinh tởm
Đấy là câu chuyện
Người ta đồn đại về mi đã từ lâu”.
Tôi vô cùng tức giận
Và cây gậy của tôi
Bay thẳng vào mặt hắn
Sống mũi rách tả tơi...
......................................

... Trăng đã chết
Cửa sổ lấp ló ánh bình minh
Ôi bóng đêm!
Sao bóng đêm đi nói loạn cả lên?
Tôi đội mũ đứng một mình
Không còn ai cả.
Một mình...
Và chiếc gương tan vỡ...
14-11-1925

NHỮNG NGÔI SAO
 
Những ngôi sao trên cao, những ngôi sao sáng!
Có điều chi giữ kín ở trong mình?
Những ngôi sao giấu nghĩ suy sâu thẳm
Sức mạnh nào làm mê hoặc tâm linh?
 
Những ngôi sao thường xuyên, những ngôi sao san sát!
Có điều chi thật hùng tráng, tuyệt vời?
Sao quyến rũ tri thức đầy khao khát
Sức mạnh nào vĩ đại thế, sao ơi?
 
Và tại sao khi các người tỏa sáng
Vẫy gọi giữa trời, ôm ấp cả bao la?
Âu yếm những con tim, ngắm nhìn đằm thắm
Những ngôi sao giữa trời, những ngôi sao xa?
1911.
 

 
 
NHỮNG GÌ ĐÃ QUA - KHÔNG TRỞ LẠI
 
Không trở lại cùng ta đêm dịu mát
Không được nhìn người bạn gái mến thương.
Không bao giờ ta còn nghe tiếng hát
Chim hoạ mi đã vui hót trong vườn!
 
Đêm mùa xuân đã trôi về dĩ vãng
Không nói với đêm: “Hãy quay lại, hãy chờ”.
Để bây giờ thời tiết mùa thu đến
Trời không ngừng trút xuống những cơn mưa.
 
Đang ngủ say trong mộ người bạn gái
Tình yêu đầu đã chôn chặt trong tim.
Cơn bão mùa thu không còn thức dậy
Giấc ngủ say và máu chẳng sôi lên.
 
Bài hát kia của hoạ mi đã tắt
Về cuối trời hoạ mi đã bay xa
Không bao giờ còn vang lên tiếng hát
Trong cái đêm dịu mát đã từng ca.
 
Đã bay đi những niềm vui thương mến
Trong cuộc đời từng nếm trải khi xưa
Giữa hồn ta giờ chỉ còn hoài niệm
Những gì đã qua – không trở lại bao giờ.
1911-1912.
 
ĐÊM
 
Dòng sông ngủ mơ màng
Rừng thông đen yên lặng
Hoạ mi không hót vang
Đỗ quyên không lên tiếng.
 
Đêm. Bốn phía lặng yên.
Chỉ con suối róc rách.
Trăng bằng ánh sáng của mình
Phủ lên khắp nơi ánh bạc.
 
Dòng sông lấp lánh.
Con suối ánh lên.
Hoa cỏ óng ánh
Trên khắp thảo nguyên.
 
Đêm. Bốn phía lặng yên.
Trong thiên nhiên ngủ hết.
Trăng bằng ánh sáng của mình
Phủ lên khắp nơi ánh bạc.
1911-1912.