LỜI CẦU NGUYỆN
Hãy cho ta những tháng năm cay đắng
Mất ngủ, bồi hồi, ngạt thở, xót xa
Cứ lấy đi cả đứa con, người bạn
Quà tặng bí huyền của những bài ca.
Ta nguyện cầu trong Thánh lễ linh thiêng
Sau biết bao những đêm ngày mệt mỏi
Để mây đen trên nước Nga tăm tối
Thành mây hồng trong ánh sáng quang vinh.
1915.
ANH ĐÃ KHÔNG CÒN NỮA
Anh đã không còn nữa giữa trần gian
Anh đã không đứng lên từ tuyết trắng
Hai mươi tám nhát gươm
Và năm phát đạn.
Áo liệm đau buồn
Tôi may cho người bạn đời yêu dấu
Đất Nga ơi, sao người yêu máu
Sao người yêu máu vậy, đất quê hương.
16-8-1921.
KHÚC TƯỞNG NIỆM Không, không phải dưới bầu trời xứ lạ
Và cũng không đôi cánh lạ giữ gìn –
Tôi cùng với đồng bào mình khi đó
Thật không may rằng tôi ở với nhân dân.
1961.
Thay lời tựa Trong những tháng năm khủng khiếp của cuộc trấn áp Ezhov, tôi đã trải qua 17 tháng trời trong những dòng người tập trung ở Leningrad. Một lần, có ai đó “nhận” ra tôi. Khi đó, một người phụ nữ đứng sau lưng tôi, tất nhiên là chưa bao giờ nghe tên tôi, như chợt tỉnh khỏi cái vẻ đờ đẫn vốn có, ghé vào tai tôi (ở đó tất cả đều nói thầm):
- Thế những chuyện thế này chị có tả được không?
Và tôi trả lời:
- Được.
Khi đó, có một vẻ gì giống như một nụ cười thoáng qua trên gương mặt của chị ta như ngày nào. Leningrad 1-4-1957.
Lời dâng Trước nỗi đau này rừng cúi xuống
Và dòng sông rộng lớn cũng ngừng trôi
Nhưng những cánh cửa nhà tù chắc nặng
Còn đằng sau là những kẻ khổ sai
Và nỗi buồn đau chết người.
Giờ đang thổi cho ai cơn gió mát
Và chỉ dành cho ai đấy hoàng hôn
Còn chúng tôi giờ đây, không biết được
Nghe khắp nơi tiếng cổng khoá đau buồn
Và nặng nề tiếng người lính giậm chân
Như đi vào lễ mi xa buổi sáng
Vào kinh đô của chết chóc, hoang tàn
Nơi đó gặp những người sắp chết
Dưới mặt trời và Nhê-va mù sương
Còn hy vọng vang lên chốn xa xăm
Nghe bản án… và bỗng trào nước mắt
Với mọi người tất cả đã cách ngăn
Cuộc đời như từ trong tim đau đớn
Tựa hồ như bị người ta đem quẳng
Nhưng một mình rảo bước… chỉ một mình
ở đâu những người bạn gái vô tình
Hai người bạn của tháng năm cay đắng?
Hình dung gì trong bão tuyết Xibêri
Trong ánh trăng thanh họ cảm thấy điều gì?
Cho tôi gửi họ lời chào vĩnh biệt.
3-1940.
Lời mở đầu Điều này chỉ xảy ra khi mỉm cười
Và vui vẻ lặng yên người đã chết
Và không cần vẻ tròng trành, đung đưa
Quanh những nhà tù thành phố Leningrad.
Và chỉ khi đau đớn đến cuồng điên
Đã bước đi dòng người bị kết án
Và tiếng còi ly biệt đã vang lên
Con tàu hoả rú những hồi còi ngắn
Những ngôi sao chết chóc trên đầu ta
Và nước Nga vô tội co rúm lại
Dưới những đế giày thấm máu
Và khúc nhạc buồn dưới những bánh xe.
1
Người ta đưa con đi buổi bình minh
Mẹ chạy theo sau như người đi đưa đám
Trong nhà tối tiếng trẻ khóc vang lên
Trên bàn thờ ngọn nến đang rơi xuống!
Trên môi con giá băng hình tượng thánh
Và mồ hôi trên trán… không quên!
Mẹ sẽ đứng bên tháp đồng hồ chuông điện
Như vợ những ông quan và sẽ tru lên.
11-1935.
2
Sông Đông êm đềm trôi thao thiết
Ghé vào nhà ánh trăng vàng.
Vầng trăng đội mũ lệch
Bước vào nhà nhìn ngó xung quanh.
Người đàn bà này đớn đau, tủi nhục
Người đàn bà này cô độc trên đời.
Chồng dưới mộ, con trai nơi tù ngục
Mọi người ơi hãy cầu nguyện cho tôi.
1938.
3
Không, không phải tôi, mà khổ đau ai đấy
Bởi có thể nào chịu nổi điều xảy ra
Hãy cứ để cho tấm vải đen che lấy
Và để những ngọn đèn sẽ mang bóng đêm đi.
1939.
4
Giá mà được đem tất cả bạn bè
Chỉ cho mi – kẻ buồn cười, người yêu mến
Kẻ tội lỗi của ngôi làng xa lắm
Điều gì xảy ra với cuộc đời mi –
Với túi đồ thăm nuôi thứ ba trăm
Dưới những cây thập tự kia sẽ đứng
Và với nước mắt của mình cháy bỏng
Giá băng đêm năm mới đốt lên.
ở đó cây dương nhà tù đang nghiêng mình
Không một tiếng động vang lên – và ở đó
Có biết bao kẻ vô tội lìa trần.
1938.
5
Kêu lên suốt mười bảy tháng
Gọi về nhà đứa con tôi
Dưới chân kẻ hành hình ngã xuống
Con trai và điều khủng khiếp của tôi ơi.
Tất cả đều lẫn lộn đến muôn đời
Và tôi không tài nào hiểu nổi
Giờ đây ai thú dữ, ai người
Còn lâu không ngày hành hình phải đợi.
Chỉ những bông hoa đầy bụi
Và tiếng ngân vang của bình hương
Vọng về đâu giữa thinh không.
Vào đôi mắt tôi, đang nhìn thẳng
Doạ bằng cái chết ngày sắp đến
Một ngôi sao lớn vô cùng.
1939.
6
Ngày tháng bay đi rất nhẹ nhàng
Điều gì đã xảy ra, không hiểu được
Con trai của tôi ra sao nơi tù ngục
Những đêm trắng vẫn ngó nhìn
Chúng lại vẫn ngó nhìn
Bằng con mắt diều hâu nóng bỏng
Về cây thập ác của con cao lắm
Và nói về cái chết của con.
Mùa xuân 1939.
7
BẢN ÁN
Và đã ngã xuống một lời sắt đá
Trên ngực hãy còn sống động của tôi.
Thì chẳng sao, tôi đã sẵn sàng rồi
Khắc phục nó bằng một cách nào đó.
Ngày hôm nay tôi có nhiều công việc:
Kỉ niệm xưa cần xoá hết tận cùng
Cần để cho được hoá đá tâm hồn
Cần phải học lại sống sao cho biết.
Nhưng không phải… tiếng xào xạc mùa hè
Tựa hồ như ngày vui bên cửa sổ.
Tôi từ lâu điều này cảm nhận ra
Ngày rất sáng và ngôi nhà bỏ xó.
1939.
8
GỬI CÁI CHẾT
Mi sẽ đến – sao chẳng đến lúc này?
Ta đợi mi – bây giờ ta khó ở
Ta tắt ngọn đèn và ta đóng cửa
Mi giản đơn và thật lạ lùng thay.
Vẻ nào cũng được, hãy nhận cho điều này
Hãy xông vào giết bằng liều thuốc độc
Hoặc lẻn đến gần như tên kẻ cướp
Hoặc đầu độc bằng cơn sốt ngất ngây.
Hoặc bằng câu chuyện do mi nghĩ ra
Mà tất cả đã từng nghe chán ngấy
Để chiếc mũ xanh trên cao ta sẽ thấy
Và vẻ xanh xao sợ hãi, kẻ trông nhà.
Sao cũng được. Sông Ênixây gào thét
Và ngôi sao bắc cực sẽ ánh lên
Và màu xanh những đôi mắt yêu thương
Điều khủng khiếp cuối cùng đem che khuất.
8-1939.
9
Và sự điên cuồng bằng đôi cánh
Đã bao trùm lên một nửa linh hồn
Và nó uống say bằng rượu mạnh
Vẫy gọi vào thung lũng màu đen.
Và tôi hiểu ra rằng, cho nó
Tôi phải nhường lại sự vinh quang
Tôi nghe theo cơn mê sảng của mình
Mà dường như nghe cơn mê xa lạ.
Và sự điên cuồng không cho phép
Một điều gì tôi được mang theo
(Dù cho tôi có nài nỉ, yêu cầu
Dù tôi có van xin nằng nặc).
Không đôi mắt của con tôi khủng khiếp –
Sự khổ đau đã hoá đá khô cằn
Không ngày, khi đổ xuống cơn giông
Không giờ trong nhà tù gặp mặt.
Không dịu dàng của bàn tay hơi mát
Không chiếc bóng bồi hồi của những cây gia
Không tiếng động nhẹ nhàng ở rất xa –
Là những lời an ủi lần sau chót.
4-5-1940.
10
HÀNH HÌNH
Những người sáng mắt nằm trong mộ
đừng nức nở về con. Dàn đồng ca thiên thần ca tụng Chúa
Và bầu trời trong ánh lửa cháy lên
Nói với Cha: “Sao cha nỡ bỏ con!”
Còn với mẹ: “Xin mẹ đừng nức nở…”
1938.
-----------
Mari Ma-đơ-len nức nở, thổn thức lên
Người học trò dấu yêu hoá đá
Và Đức mẹ đứng lặng im nơi đó
Không một ai dám ngước mắt nhìn.
1940.
Lời kết 1
Tôi nhận ra những gương mặt tóp vào
Dưới những mí mắt ánh lên nỗi sợ
Như trên trang giấy biết hình văn tự
Trên những má kia hiện nỗi khổ đau.
Như mái tóc từ tro bụi màu đen
Rồi bỗng nhiên hoá thành màu trắng
Và nụ cười trên đôi môi ngoan ngoãn
Trong nụ cười nỗi sợ hãi run lên.
Tôi cầu nguyện không chỉ cho một mình
Cho tất cả những ai cùng ở đó
Trong nắng hè, giữa mùa đông băng giá
Dưới bức tường màu đỏ mắt mù thêm.
2
Giờ điểm danh lại đến gần
Tôi nghe, nhìn và tôi cảm thấy.
Một người, chắc gì người ta dẫn tới
Một người, trên đất không giẫm chân lên.
Và một người, mái đầu đẹp rung rung
Nói rằng: “Đến đây, như về nhà vậy”.
Tôi muốn tên tất cả được gọi lên
Nhưng không còn danh sách, biết đâu tìm?
Dành cho họ tôi dệt nên tấm vải
Từ những lời nghèo, họ chỉ biết lời ngoan.
Tôi nhớ đến họ, khắp nơi và thường xuyên
Không quên họ trong những ngày khổ ải.
Và nếu miệng tôi người ta bắt khoá lại
Không nói ra lời muốn nói trăm triệu dân.
Thì cứ để cho người ta sẽ nhắc tên
Trước cái ngày sẽ điểm danh tôi vậy.
Và ở đất nước này, một lúc nào đấy
Người ta nghĩ rằng sẽ dựng tượng của tôi.
Tôi xin trân trọng rất cám ơn điều này
Nhưng chỉ với một điều – xin đừng dựng tượng
Ở nơi tôi sinh ra – gần bên bờ biển
Mối liên hệ với biển khơi đã không còn
Và cũng không ở nơi kín đáo trong vườn
Nơi chiếc bóng an ủi sẽ đi tìm kiếm
Mà ở đây, nơi ba trăm giờ tôi đã đứng
Nơi bao giờ cửa cũng đóng với tôi.
Và tôi sợ rằng trong cái chết của tôi
Quên vang lên khúc nhạc buồn đau đớn.
Quên rằng tôi đã đập cửa ngày xa vắng
Rằng bà già đã tru lên như con thú bị thương.
Mặc cho sự bất động của thế kỉ đồng
Dòng nước mắt tuôn ra như là băng tan chảy
Và bồ câu nhà tù sẽ hát nơi xa xôi ấy
Và những con tàu sẽ nhẹ nhàng bơi trên sóng Nêva.
10-3-1940.
LỜI CHÚC RƯỢU CUỐI CÙNG
Tôi uống cho ngôi nhà đổ nát
Cho cuộc đời độc ác của tôi
Cho sự cô đơn của hai người
Và cho anh tôi chúc, -
Vì gian dối của bờ môi
Vì vẻ lạnh lùng đôi mắt
Vì cuộc đời thô bạo và ác độc
Vì không cứu rỗi Đức Chúa Trời.
1934
MAIAKOVSKY NĂM 1913
Tôi đã không biết anh trong vinh quang của mình
Chỉ nhớ rằng anh dồi dào sinh lực
Nhưng có thể, ngày hôm nay, quả thực
Tôi nhớ về những ngày tháng xa xăm.
Trong thơ anh mạnh mẽ những tiếng vang
Những giọng nói rất chi là mới mẻ
Không hề lười biếng những bàn tay trẻ
Anh xây nên khủng khiếp những cánh rừng.
Cứ ngỡ rằng những gì thuộc về anh
Không như những gì có từ trước đó
Những gì anh đả phá – đều sụp đổ
Trong mỗi lời một bản án vang lên.
Anh cô độc và thường không bằng lòng
Anh sốt ruột và hối thúc phận số
Anh biết rằng sắp tới đời vui vẻ
Anh kiên cường trong một cuộc đấu tranh.
Và tiếng dội về của nước triều lên
Nghe rõ ràng mỗi khi mà anh đọc
Mưa giận dữ quất vào đôi con mắt
Với mọi người anh tranh luận rất hăng.
Và khi hãy còn một cái tên chưa quen
Tia chớp lóe lên trong phòng oi ả
Để bây giờ cả nước còn gìn giữ
Lời vang lên như hiệu lệnh đấu tranh.
3-1940