Chương II
súc tích khí lục
a.phần lý thuyết
nguyên nhân thứ nhất, khiến cho ta có tánh hay sợ, là thiếu sức khoẻ...
Sức khoẻ, không phi là sức mạnh của gân cốt, mặc dầu sức mạnh của gân cốt là hiện tượng của sức khoẻ. Ta phi khéo phân biệt chỗ đó.
Thật vậy, có nhiều người to lớn vạm vỡ, nhất thời có thể vác c trăm cân, không thấy mệt, thế mà gặp chút nghịch cnh là đủ thấy con người của họ rụng rời, chán nn... Họ nhát như cheo. Gân cốt họ to lớn mạnh dạn, nhưng mà khí lực của họ rất kém cỏi sa sút.
Sức khoẻ ở ni khéo tu dưỡng khí lực, chớ không phi ni sự điêu luyện thân thể mà thôi.
Naponeon đâu phi là một người to lớn, mạnh mẽ, nhưng khí lực của ông dồi dào, có khi đánh trận suốt ngày nầy qua ngày kia, thức suốt đêm kia qua đêm nọ, thế mà tinh thần ông vẫn minh mẫn hoạt bát luôn luôn, không ai sánh kịp. Sức làm việc của ông là một câu chuyện phi phàm, là nhờ đâu ? Nhờ ông khéo tu dưỡng khí lực.
Các bạn hẳn cũng có nghe nói đến khoa học khí công của người Trung Hoa và ấn độ. Có nhiều nhà luyện khí, nhỏ thó, sức mạnh về gân cốt cũng tầm thường, nhưng, một cái đấm hay một cái đá, hoặc một cái ngó của họ, cũng đủ làm cho cái con người của mình đo điên ng ngẩn... ấy là nhờ khí lực của họ hết sức đầy đủ dồi dào.
Tại sao khí lực của sức lực lại khác nhau? Khí lực ở dưới quyền thẩm sát của cái Thần, mà sức lực thì ở dưới quyền kiểm tra của cái Khí.
Đấy là chỗ mật pháp của khoa học khí côn, chưa phi chỗ tôi nói ở đây.
Khí lực là môi giới giữa thần minh và xác thịt. Khí lực không khác nào dầu xăng, thể chất như cái xe, còn thần minh như người cầm lái vậy. Không khí lực thì thân thể không bao giờ tuân lệnh nổi ý chí của thần minh.
Hiếm kẻ nói: “ tôi đâu có muốn sợ... Tôi đã hiểu không có gì phi sợ c. Thế sao qu tim tôi đập mạnh, rồi cái sợ ở đâu nó tràn vào lấn c tâm hồn... ” Đó là tại ta thiếu khí lực.
* *
*
Tích tụ khí lực, ngoài những phưng pháp khí công để tăng gia nó, cũng có nhiều cách giữ gìn cho nó đừng tn mát vô ích.
Giữ gìn cho nó đừng tn mát, là phưng pháp tiêu cực: - còn tập luyện khí công là phưng pháp tích cực. ở đây, tôi chỉ bàn qua phưng pháp tiêu cực. Tuy là tiêu cực, nhưng cũng phi dụng công như phưng pháp tích cực, có khi còn khó khăn hn c trăm lần như ta sẽ thấy sau đây:
Tóm lại, có hai cách để súc tích khí lực:
1) Công phu dưỡng khí
2) Công phu luyện khí
Một cái tiêu cực, một cái tích cực; một cái thuộc âm, một cái thuộc Dưng, ta phi cho nó đi liền với nhau một cách điều hoà mới mong có được sự thăng bằng của sức khoẻ.
ở đây, tôi muốn các bạn, để ý đến công phu dưỡng khí trước hết vì như các bạn đã biết, về phưng diện tiền bạc, nếu muốn giàu có, trước phi lo cần kiệm, rồi sau mới lo làm thêm tiền. Về phưng diện súc tích khí lực cũng một thế.
công phu dưỡng khí...
Vật chất và tinh thần, quan hệ với nhau rất mật thiết. Một thể chất bạc nhược không bao giờ có đặng một tinh thần dũng mãnh. Cái đó, là một điều hết sức hiển nhiên
*
* *
Nguyên nhân làm cho ta hao tán khí lực, là sự náo động vô íc. Ta nên phân biệt cho kĩ náo động và hoạt động. Phàm muốn thi hành một điều gì, ta phi quan sát cử động của ta, đừng cho nó có những phung phí vô ích.
Sống phi hoạt động nhưng không nên náo động chút nào c. Quay máy xe hi là để mà chạy đi một chỗ nào nhất định... Tới ni rồi, vô lý lại không tắt máy, để hao xăng vô ích. Để máy chạy vô ích trong lúc xe nghỉ, đó là náo động; để máy chạy trong lúc xe đi, đó là hoạt động.
Một cái động vô ích, và một cái động hữu ích, đó là chỗ phân biệt náo động và hoạt động
Trong đời ta, cần phi kiểm tra và trừ khử một cách gắt gao những náo động, những phung phí vô lối khí lực ta, nếu ta muốn đi đến một tinh thần thanh sng và tự chủ.
Mỗi một cử động vô ích, như la hét, cười cợt, nhy nhót, rùn vai, rút cổ, ra tay ra chân, nóng ny, vụt chạc...tòan là những cử động vô ích, chỉ làm tiêu hao khí lực, chớ không bổ dụng vào đâu c. Ta nên biết, bất kì là một cử động nào, dầu yếu hay mạnh, cũng đều làm cho khí lực tiêu hao.
Vậy ta phi hết sức tiết kiệm những khí lực hao tổn vô lối ấy, bòn mót nó như bòn vàng.
* *
*
...ở một xứ kia, rất xa... có một ngọn núi rất cao. Trên miền núi, có những đường suối chy rất trong, ban đêm cũng còn thấy nhấp nhô những ánh sáng dưới đáy... Cái trạng thái đặc biệt ấy, làm cho hai người lữ khách đi lạc vào khu ấy, để ý.
Muốn khám phá cái trạng thái huyền bí ấy, mấy người nầy lấy tay mò dưới đáy và bốc lên một bụm cát để xem.
Một người la lên:
-ý...vàng đây anh.
-Phi,vàng.
Rồi anh này, vẫn ngồi lẳng lặng suy nghĩ.
Anh trước thì lo hốt lên đổ xuống, chi một hồi cho đã, đứng dậy, chùi tay và thở ra, than:
“Thật vậ, đấy là chất vàng. Nhưng mà, nó có lợi gì cho mình. Anh không thấy vàng ở đây, chỉ là những cái mạt rất nhỏ, có thấm vào dâu mà để ý tới nó cho tốn công vô ích”. Anh ngồi suy nghĩ tr lời:
Không. Mình phi thủng thỉnh mà bòn từ chút, rồi hiệp lại mới nên một thỏi chớ.
Thôi anh ! Tôi không phi đem cái đời của tôi chôn ni chốn hoang sn cùng cốc này. Tôi muốn làm giàu một cách nhanh chóng kìa. Người ta quyết chắc với tôi rằng ở ngoài những miền biển kia có rất nhiều giống thú lạ, da nó rất quý. Anh cũng dư biết tôi là một tay thiện xạ, bá phát bá trúng. Tôi sẽ bắt đầu đi vào con đường tôi đã nói.
Tôi cũng biết như anh vậy. Nhưng mà, tôi cũng biết cái phần số dành cho những tay thợ săn mạo hiểm và khinh suất, l đễnh đi vào chỗ đầy nguy hiểm mà không dè trước. Anh nên biết, ni đây là một chỗ đồng hoang cỏ cháy: không có một cái suối, không có một bóng cây.Ví dầu anh có thể thâu thập đặng rất nhiều tấm da quý, giá đến thiên kim vạn lượng đi nữa, trước khi anh bị sự đói, khát nó vật ngã anh, anh liệu có thể một mình anh chở c kho tàng ấy mà đi về tới quê hưng xứ sở anh không?
Tôi đây, cũng là một tay thiện như anh. Tôi đây, tôi cũng biết ham muốn cách làm giàu nhanh chóng như anh. Nhưng mà, anh sẽ thấy, tôi lại vui lòng ở lại đây, đi bòn từ miếng vàng vụn, nhứt định không đem tấm thân này xông pha trong cuộc nguy hiểm, mà tôi biết trướ, sẽ đem lại cho ta toàn là những điều bất lợi
Anh là một người nhát gan.
Không, tôi là tín đồ của Điềm Đạm, tôi biết suy nghĩ sâu xa.
Còn tôi, tôi là một người can đm, tôi không cần suy nghĩ đắn đo gì c
Anh lầm. Anh chỉ là một người nhiệt hứng nhất thời, nghĩa là một người táo bạo mà thôi
Vậy, thì anh không chịu theo tôi phi không? Anh sẽ hối hận khi thấy tôi sau này đầy rẫy của qúy.
Than ôi! Tôi vẫn sợ không còn thấy mặt được nhau nữa, vì tôi đã thấy trước, anh đã lăn mình vào hố sâu vực thẳm …
ở lại một mình, sau khi đã hết sức trầm tư mặc tưởng, anh đứng dậy, một cách qu quyết, tự bo: “Thôi bây giờ là tới kì hành động”. Anh đốn cây, bẻ lá về làm một cái chòi tạm, và kiếm những cách để nuôi sống bằng hoa qu…Anh đan rổ và rây để đãi vàng. Mỗi ngày anh làm việc một cách nhẫn nại, từ sớm tới trưa, từ trưa tới chiều…không chút sờm lòng.
Nay một chút, mai một chút… và cứ thế mãi. Vàng của anh góp lại, vừa đủ cho anh mang đi, anh mới lần mò trở về quê cũ.
Ba ngày ròng rã, sớm đi tối nghỉ, anh đi gần tới ven biển. Bỗng xa xa, anh thấy dạng một vật sù sù… Phát nghi, anh lần đến… thì ra một đống xưng người giữa những tấm da thú lạ. Nhìn kỹ những mnh áo quần cung tên, qu quyết là của người bạn cũ.
Có lẽ anh ấy đã không thể chịu nổi với những giày vò thống khổ của đói, khát, nóng, lạnh, với những trường hợp cừu thù nó vây quanh anh, nó rình rập từng chặng đường rong ruổi của anh, những cái mà người bạn điềm tĩnh của anh trước kia, đã suy nghĩ biết trước.
Trái lại, người bạn của anh, ngày nay đã nghiễm nhiên là một người giàu có hằng vạn, thế lực rất to tát là thế nào. Chỉ vì khéo điềm tĩnh, nhẫn nại, khéo thực hành những nguyên tắc của anh đã dự định: Súc tích và sức mạnh.
Rời ra, mỗi một miếng vụn, không đáng kẻ là gì; nhưng, nếu hiệp lại muôn vàn miếng ấy, nó là một thế lực, một sức mạnh không còn ai là dám xem thường…
Nhà dưỡng khí, họ thu thập khí lực, không khác nào anh bòn vàng nầy.
Mỗi một củ động vô ích, mỗi một dục vọng thừa thi là mỗi một sức mạnh tiêu hao.
Không điềm tĩnh, thì không bao giờ suy nghĩ sâu xa cho đặng, trước khi hành động cho có kết qu mỹ mãn.
Súc tích những khí lực tn mát đó đây vô ích, là một yếu tố chắc chắn của Thành Công.
Nhưng không phi bất kì ai cũng làm được, không phi bất kì là ai cũng biết khám phá được những khí lực ấy, vì họ không biết phân biệt những đặc tính của nó là gì.
Cái đặc quyền ấy, chỉ có những tín đồ của Điềm Đạm là giữ được mà thôi, và cũng nhờ sự Điềm Đạm ấy, họ mới giữ được đặc quyền ấy.
Không điềm tĩnh, thì không thể xua đuổi được những dục vọng, những hứa hẹn, những hy vọng o huyền của bn ngã.
Không điềm tĩnh thì khó mà làm cho im lặng cái tiếng kêu van của vật dục, cái tự đắc, nghĩa là của tấm lòng háo thắng và nhiệt hứng cấp thời nó xô đẩy ta vào những hành động phi lí, ngu khờ, l đễnh.
B. phần thực dụng
Dưới đây là những phưng pháp gin di để súc tích khí lực.
Muốn cho các bạn dễ nhớ và dễ nhận được những mạch lạc của mấy phưng pháp dưới đây, tôi xin tóm lại đại khái những điều nói trên.
Trong đời ta, có hai lối hành động: hoạt động và náo động; hay là nói một cách khác: hành động có thức và hành động vô ý thức.
Một đàng, là ý thức, phê phán, lí luận; một đàng, là vô ý thức và náo động nhất thời không phi nghĩ suy gì c.
Người Điềm Đạm, tức là người tự chủ, người biết lấy ý mà kiểm soát, điều khiển những cử động vô ý thức của mình.
* *
*
Vậy, bắt đầu, phi kiểm soát từng hành vi vụn vặt mà vô tâm của mình, để cho cái Thần của mình thường làm chủ được cái khí lực và cái thân thể của mình.
Bấy lâu nay, ta vẫn hành động vô tâm, tha hồ cho dục vọng muốn làm gì thì làm. Có việc ta biết là phi, nhưng dục vọng ta không nghe, ta cũng tuân theo mà làm sai với cái quyết định trước kia của ta. Ta đã vô tình để cho nó làm chủ ta một lần.
Một lần khac, cũng thế... và nhiều lần như vậy... Ta cũng tưởng đó là một vài chuyện nhỏ, nên bỏ qua. Nhưng mà không. Sở dĩ nước loạn, nhà nguy thường không phi là tại quy luật không nghiêm hay sao?. Chuyện gì cũng dễ dã, bỏ qua, tha thứ... Dung túng, là mồi cho nghịch loạn sau này. Cha dạy con mà không nghiêm, thầy dạy trò mà không nghiêm, vua xử tôi mà không nghiêm... là đã đi vào con đường diệt vong của thế lực và trật tự rồi vậy. Tới khi hữu sự, vua bị lờn, cha bị khi, thầy bị khinh... còn đâu là kỉ luật uy thế của kẻ cầm quyền. Thần minh của ta đối với c thể của ta, cũng một thể.
Ta nên biết, mỗi một tế bào trong c thể ta; không khác nào mỗi cá nhân trong một xã hội có tổ chức hẳn hoi. Nó có một trí thức riêng biết tuân theo ý chí của thần minh.
Các bạn có nghe nói phưng pháp tự kỉ ám thị của Coúe không ? Cũng là lợi dụng cái ý thức của các tế bào và tạng phủ trong c thể ta, để gây tạo sức khoẻ bằng sự sai khiến của Thần minh.
Những nhà tu Fakir bên ấn Độ, những nhà nội công của Trung Hoa, có thể sai khiến tạng phủ họ đến ngưng hi thở, ngưng máu chy... cũng làm nhiều điều mà người phưng Tây không thể hiểu nổi, vì đã chấp c sinh lý như chôn sống trăm ngày dưới nước mà không chết...Cái đó không phi hoang đàng. Nó là sự thật, và đã có lắm nhà bác học âu Tây chứng nhận.
G. Soulie de Morant nói: “Mỗi tế bào có vừa đủ trí thức đẻ làm việc theo trách vị của nó. Mỗi một nhóm tế bào, mỗi một tạng phủ, cũng có một trí thức, hiểu biết và phn ứng riêng, để làm việc theo phận sự của nó đối với toàn c thể. Các trí thức ấy, chịu dưới quyền sai sử của một ý thức chung, là thần minh hay ý chí ”.
Những nhà khí sĩ Trung Hoa, ấn Độ sai khiến tạng phủ, nói chuyện với tạng phủ của họ quen với kỉ luật của ý chí.
Vậy, chớ ta không thấy nhiều người không đau gì c, thế mà thầy thuốc bo đau, là họ đau ngay theo lời dẫn dụ của nhà y sĩ sao? Cái gì làm cho họ đau đó? Trí tưởng tượng của họ... Trí tưởng tượng mà theo đuổi mãi, biến thành ý định. YÙ định tức là ý thức.
Theo Tây âu, người ta cho tạng phủ trong c thể ta là vô ý thức. Nhưng mà người á đông lại khác. Họ cho c thể của ta cũng có ý thức, nhưng chỉ là một ý thức thuộc về thiên tính rất thô s. Trừ tạng tâm ra, các tạng phủ khác đều là những nhóm tế bào có một trí thức đần độn mà tạng gan là đần độn nhứt. Cho nên, trong các tạng, chỉ có tạng tâm là dễ sai khiến, vì khôn ngoan, lanh lợi hn hết.
Nếu thường ngày, ta không quen tập luyện cho tạng phủ ta quen với kỉ luật, với sự tuân mạng lệnh của Thần minh, thì khi hữu sự, nó không nghe theo ta. Cái đó là lẽ cố nhiên.
Ta là một nhà kị mã. Hằng ngày, con ngựa ta cỡi, ta bo nó đi bên đông, nó cứ chạy bên tây. Ta cũng vẫn bỏ qua không kể... Cứ như thế mãi...Đến ngày ngộ chiến, ta bo nó chạy theo ý ta, nó không nghe... cái đó cũng không trách cho nó được.
Con trong nhà, nó muốn gì được nấy, tha hồ làm gì thì làm, thì khi cần nghe theo mạng lệnh của mình, nó không nghe, đó cũng không có gì là lạ nữa.
Trong một nước cũng vậy, mà bất kì là trong một xã hội nào cũng thế.
Nhứt là trong kỉ luật nhà binh, nếu quân pháp không nghiêm, thì ra trận, đánh đâu thất đó. Đấy là một điều hết sức hiển nhiên, không cần chứng dẫn, ai ai cũng đều công nhận.
Đừng khinh thường việc nhỏ. Nhiều cái nhỏ mới ra cái lớn.
**
*
Bởi vậy, trong những hành vi vụn vặt trong đời hằng ngày của ta, ta phi kiểm tra kĩ lưỡng, và phi dụng ý thức mà điều khiển nó. Ta phi tập sai khiến nó—từ cái ăn, cái ngủ, cái làm...
Ví như ta muốn ăn đồ ngon. ấy là c thể ta, dục vọng ta, nó muốn sự sung sướng... Ta phi lấy lý mà suy, và nếu thấy không có lợi gì cho xác thịt, hãy ra lệnh cho nó đừng ăn. Và, dầu có thèm cho đến mấy, ta cũng không để cho nó bỏ qua cái mạnh lệnh đầu tiên của ta. Ta đã thắng được nó. Nó đã bị thua và tuân lệnh theo ta rồi.
Cứ mỗi một cái nhỏ nhặt như thế, ta cứ tập cho nó quen sự vâng lời, thì đến khi việc lớn không bao giờ nó dám cãi.
Ta không ưa anh X... Thấy anh, tự nhiên ta xây qua chỗ khác. Đó là cái dục vọng của tấm lòng tự đắccủa ta nó khiến ta như thế. Ta hãy tự bo: Hãy cười và bắt tay anh ấy, và đừng ghét anh ấy nữa, vì đó là vô lý. Người ta, ai cũng có ý nghĩ riêng của họ, không quyền nào ta bắt buộc c thy phi có một ý muốn như ta, một thái độ như ta. Luận như thế và cho đó là phi, rồi hãy quyết định không nghe lời cám dỗ của bn ngã, hãy nắm tay anh ấy, và vui vẻ với người ta. Ta đã thắng được dục vọng ta, vì nó phi chiều theo mệnh lệnh của ta.
ở nhà, muốn mở của sổ, nhưng mình không chịu mùi hoa dạ lý. Biết nó không có hại, song vì nó không chiều sở thích của mình nên mình không chịu mở cửa. Hãy đi lại cửa, mở ra... và hãy đứng đấy, đừng có chiều thị dục của mình và nên tự bo: “ Vô lý mà phi sợ nó. Nó vẫn dễ chịu kia mà”.
* *
*
Có nhiều cách để điêu luyện tinh thần tự chủ ấy. Có một anh học trò khoa khí công hỏi thầy: “ Vậy chớ công phu đầu tiên của một nhà luyện khí phi như thế nào?”. ông thầy nói:“ Anh nhứt định dán tem cho thật ngay ngắn và luôn luôn nằm bên tay măt bao thư !”.
- Rồi thôi sao?
- Bấy nhiêu thôi.
Thấy anh học trò mình ngời ng ngác, ông thầy nói thêm:
Thì cứ làm như thế đi. tuy là một việc rất dễ, rất thường... nhưng mà luôn luôn như thế, tất anh phi thâu bớt những cử động hấp tấp, vụt chạc của anh,anh tập luôn luôn phi trầm tĩnh, và tuy là một chuyện nhỏ, cái thần minh anh vẫn làm chủ cái tay anh luôn. Cứ mỗi một hành vi, bất kỳ là hành vi nào, lớn nhỏ cũng vậy, hãy tập “ dán con tem cho thật ngay, và luôn luôn bên tay mặt”. Tôi không còn phi nói gì thêm với anh nữa.
Đừng đi kiếm những việc khó làm, lớn lao đâu khác làm gì... Cứ những chuyện vụn vặt nhỏ nhít ấy mà làm, đừng thấy nhỏ mà dể khinh, vì chính những hột cát ấy hiệp lại mới thành bãi cát sa mạc...
*
* *
Nếu những cử động hằng ngày mà được thi hành dưới sự kiểm soát của ý thức thì tới khi gặp đại sự, như gặp phi sự khủng phiếp nguy c, ta không còn phi nói như anh trước kia:“ Tôi vẫn không muốn sợ, và tôi biết không có gì phi sợ, thế mà sao qua tim tôi đập mạnh, mồ hôi toát trán... rồi thì cái sợ ở đâu nó tràn vào... lẫn c tâm hồn...” Trái lại, lúc ấy, nếu ta không chịu sợ, thì c thể ta không dám cãi ta... ta vẫn giữ được sự điềm tĩnh như thường.
a . kiểm soát những xúc động về tình cm
1. thổ lộ chân tình
Trong các cử động vô ý thức là hao tồn khí lực hn hết, chỉ cho sự thổ lộ chân tình là nên trừ khử trước nhất.
Bất kì là ở vào trường hợp nào, tốt hn hết ta hãy lặng lẽ làm thinh. Ta phi gắng sức, vì đó là một sức mạnh không phi dễ gì kềm thúc.
Ví như mõi một lời nói, mỗi một cử động, mỗi một cái múa tay, múa chân vô ích mà kiềm lại được, là thêm cho mình khí lực đó.
Đừng lãng phí khí lực của ta trong những câu chyện vụn vặt: bàn tán câu chuyện hàng ngày, phê bình người kia kẻ nọ... Đừng tưởng đó là mất vẻ giao thiệp, chính đó là cách bớt những cử động vô ích cho mình và cho người.
Khi nào cần phi nói, thì hãy nói. Nói một cách có ý thức: lựa lọc từng lời. Phi thay vào những câu ngớ ngẩn, bằng những câu nói có ý nghĩa. Đừng cãi lẫy vô ích với ai c. Nếu ta biết trước rằng không ích gìcho hai bên, thì hãy làm thinh và để cho bên địch họ phung phí khí lực của họ: còn ta, ta hãy giữ gìn củng cố nó lại. Nhứt là đừng bao giờ vô tình để cho người ta bắt buộc mình phi nói.
Trong khi nói, đừng hấp tấp, vội vàng. Thủng thỉnh mà nói. Nói cho rõ ràng, qu quyết. Trong ngày, hãy kiểm soát và thâu rút lời nói lại- được nhiều chừng nào hay chừng nấy.
Đừng lẫn lộn sự nói nhiều và nói ít.
Có người suốt đời nói mãi, mà vẫn như chưa từng có nói. Có kẻ suốt đời ít nói, nhưng mà nói rất nhiều.
Không lạ, một thánh nhân dẫu nói suốt đời, cũng vẫn còn là nói thiếu... Còn lắm kẻ, một ngày không nói một lời, mà hễ nói ra toàn là những lời vô ý nghĩa, hoặc đi gieo sự ngờ vực, sự tan rã, sự cừu thù giữa con người... Họ chính là kẻ nói rất nhiều.
Cũng đừng sa vào thái qua. Nhiều kẻ tâm trí sâu hiểm, họ thấy hại cho kẻ khác, cũng vẫn làm thinh. Cái đó, không phi họ thu thập khí lực, mà họ tiêu tan khí lực bằng sự giày vò của ghen ghét, giữa ác tâm... ở ngoài, thấy hoa hoãn nhưng ni trong là một sức phá hoatị ghe gớm mà ta không đề. Cái không nói của người điềm đạm, không có ẩn một ác ý gì c.
2 hiếu danh
Nói nhiều, thưng là do ni tấm lòng tự đắc nó xui như thế. Ta kiếm đủ c hội, để tỏ cho xung quanh thấy ta là giỏi, là hay để tho mãn cái lòng tự đắc, hiếu danh của mình. Không phi những sự phách lối, thô kệch của bọn đụng ai cũng khoe khoang mình đâu! Một cách tinh vi, ta thừa đủ c hội để khen người nầy, tặng người kia, nhưng rốt lại, người được khen ấy, cũng là bầu bạn, anh em, học trò, hoặc con cháu ta.
Cứ quan sát kỹ chung quanh, ta sẽ thấy trong câu chuyện hàng ngày, ít có ai tránh khỏi cái tánh hiếu danh ấy... Nhứt là mình, phi kiểm soát cho kỹ lời nói, nhứt định đừng để nó phi sa vào xu hướng đó.
3 nóng ny
Bất kỳ là ở vào trường hợp nào, đừng bao giờ đê lộ ra vẻ nóng ny, bực tức... Dẫu phi đứng trước những khiêu khích thậm tệ, hãy giữ thái độ trầm tĩnh. Nên tự nhủ: “ Nếu ta giận là ta mắc kế. Bởi ta không vừa ý họ, nên họ muốn tr thù ta bằng cách làm cho ta bực tức đau đớn... Nhứt định, ta không để cho ai lợi dụng và sai khiến ta như một con vật thụ động”.
Trở nên là những xúc động vô ích về tình cm. Ta phi kiểm soát nó cho kỹ, và tẩy trừ nó, đừng cho nó lộn vào các hành động có ý thức của ta hằng ngày.
Trở xuống, bàn đến cách kiểm soát những xúc động về cm giác.
b . kiểm soát những xúc động về cm giác
Tư tưởng của ta sở dĩ hoạt động, là nhờ nhưng nhận thức ngũ quan. Đem những cm giác ấy mà gii phẫu, lý luận là một điều rất hay cho sự tự chủ của ta sau nầy về những xúc động do ngoại giới gây nên.
Ta nên biết: Hình thái của ngoại vật thường làm cho tinh thần bên trong ta biến đổi. Đi vào trong quán nước, hay một đền thờ, một c quan chánh quyền... không phi tâm hồn ta có một cm giác như nhau. Vách sn, bàn ghế, hình cnh, cách bố trí của một toà thánh hay một dinh thự... gây ni lòng ta một cm giác trang nghiêm tôn kính mà ta không thể có được khi bước vào quán nước tròng làng.
Nếu sự bất ngờ xui đến cho ta phi chứng kiến một cuộc án mạng hay tai nạn ghê hồn nào, tự nhiên ta xây mặt chỗ khác... Đó là một cử động không ở dưới quyền của ý thức.
Cách ăn mặc, dáng đi đứng của người, khiến ta đối đãi với họ, có những cử chỉ như thế nầy, hoặc như thế kia...Trời sẫm, khí lạnh bên ngoài làm cho tinh thần ta uể oi, buồn chán... Nhiều vật, rờ đến, khiến cho hồn ta khó chịu hay sợ sệt... Có người sợ da cóc, sâu, dế... một cách hết sức vô ý thức.
Không phi đi tìm nó, nhưng nếu phi gặp nó thì hãy trấn tĩnh lại, ngó ngay vào nó và đừng sợ nó nữa. Dùng lý luận mà thắng những cái cử động vô ý thức đó.
Nếu có sự náo nhiệt ồn ào, xe chạy hay máy rồ... làm cho thần kinh ta khó chịu... đừng nhăn mặt, nhíu mày tỏ vẻ bực bội khó chịu gì c. Hẵy lẳng lặng nghe tiến còi nhà máy, hay tiến xe chạy đi! Bạn sẽ thấy, rồi cũng không có cái chi là khó chịu nữa.
Nếu có một hi nồng, hôi hám, hãy tìm cách dời cái gốc làm cho hôi thối ấy đi ni khác, nếu ta biết nó hại; bằng không, thì đừng có sợ nó mà bịt mũi, nhăn mày. Hãy tự nhủ: “ Ta không để cho cái vật vô nghĩa nầy làm cho náo động lòng ta”.
ăn uống, ta ưa món nầy, chê món kia. Nếu biết món ăn ấy có ích cho ta, nhưng ta không thích, hãy cứ ăn món ấy và tự nói: “ Ta nhất định không để thị dục ta ưa muốn cái điều ta biết là không có ích. Ta không khứng để dục vọng ta làm chủ lấy ta nữa. Đang khi một món ngon lành khích động làm cho ta thèm thuồng nhểu dãi, thế mà ta lại “thắng” được nó ngay, đâu phi là một việc dễ dàng. ăn kiêng cữ hoặc ăn chay theo các thầy tu cũng là một lối để tập cách tự chủ lấy thị dục của mình ”.
Toàn là những việc nhỏ nhặt... Tuy vậy các bạn cũng nên biết: Một cục đá, một giọt nước là nhỏ nhưng nhiều cục đá, nhiều giọt nước, mới làm nên trường sn đại hi...; một bước là vắn, nhưng nhiều bước hiệp lại, thì ngàn dặm cũng không xa...
*
**
Lưng Khi Siêu, luận về tự trị, có nói: “ Phàm xưa đến nay, những người thành được những việc vĩ đại, đều nhớ thắng được mình một cách mạnh mẽ”. Người Thái Tây, không cần nói đến; cổ nhân cũng không cần nói đến, hãy nói đến những kẻ gần đây.
“ Tăng Văn Chính, lúc thiếu thời, có tật hút thuốc và dậy trễ. Sau định tâm chừa lấy. Ban đầu, tật ấy thường quật lại rất mạnh, khó thể trị được, nhưng Văn Chính xem nó như kẻ thù, quyết hạ cho được nó mới nghe. Về sau, Văn Chính giết được giặc là Hồng Tú Toàn, một tay anh hùng cái thế hùng cứ hn 10 năm đất Kim Lăng. Chính cũng là một tinh thần ấy mà Văn Chính đã giết đặng cái tật xấu nó chiếm cứ tâm hồn hn 10 năm.
Hồ Văn Trung khi ở trong quân, mỗi ngày đều viết nhật ký vài mục, đọc th vài bài, đánh cờ một bàn.
Lý Vàn Trung mỗi ngày đậy sớm viết theo Lan Đình 100 chữ.
Suốt đời họ, lấy đó làm thường thường, người thường tình thấy thế, há chẳng cho rằng những sự tiểu tiết ấy không có liên lạc gì đến việc lớn sao? Nhưng các người ấy đâu hiểu đặng rằng dặt ra các phép tắc có chừng mực, và làm theo đó luôn luôn một cách không sai chạy, thật là một sự to tát đệ nhất của phẩm cách con người. Kẻ khéo quan sát, đều xem xét mãnh lực tinh thần con người bằng cách ấy”.