CÁNH CỬA QUỐC TẾ
                                             Kịch ngắn
                            PHẠM NGỌC THÁI
 
                 NHÂN VẬT:


1.   Ông Hoàng               Chuyên viên ngoại thương Việt Nam

2.   Thanh                       Trợ lý giám đốc Công ty VN

3.   Smit                          Giám đốc Công ty Tư bản Nhật  

4.   Andrây Côhen         Giám đốc Công ty Tư bản Pháp

5.   Gien Ny                    Nữ phóng viên báo Quốc tế

6.   Hippy                       Cô bán hàng ở hotet Hồng Kông

7.   Martin                     Nữ ca sĩ

                    Cùng một số khách ăn chơi tại quầy hàng của khách sạn.

                 Kịch xẩy ra tại một khách sạn của người Việt Nam
                          ở Hồng Kông thời nay.
 
 
                      MỞ MÀN
                             Tại một hotel Hồng Kông. Vắt vẻo ngồi trên quầy bán hàng là cô nhân viên Hippy béo tốt, son phấn và cám dỗ. Phía dưới, mấy tay chơi đang ngồi chè chén, bia rượu. Nữ ca sĩ Martin dáng điệu uyển
       chuyển hát lượn qua các bàn.Bên này là lối cửa ra vào. Bên kia một cửa khác thông vào trong. Nhìn ra một hành lang. Theo hành lang có đường lên gác thượng. Nhạc rộ. Ca sỹ Martin đang hát, thỉnh thoảng có tiếng trêu của các gã tay chơi.Gien Ny, một nữ phóng viên xinh đẹp bước vào khách sạn. Cô đưa mắt nhìn quanh rồi tiến về phía Hippy.
GIEN NY -   (chào) Good morning Hippy! Họ vẫn chưa đến đây cơ à?
HIPPY -    (lắc đầu) Chắc là chị Gien Ny hôm nay có một cuộc phỏng vấn quóc tế
            quan trọng?
                                        (Hippy chỉ về phía bàn ghế còn để trống. Trên bàn có đặt
                                        một lọ hoa đẹp)
                 Bàn khách dành cho họ đấy! Đã được đặt từ hôm qua, nhưng sáng nay
 chưa thấy quan khách tới.
GIEN NY -   Quan khách đến đây hôm nay có những ba nước cơ đấy! Cả Á và Âu.
 Trong đó có cả ngài chuyên viên, thương gia Việt Nam của chúng ta. Hãy
 tiếp đón họ cho cẩn thận, Hippy nhé!
HIPPY -   Em biết rồi. Thì chính người đại diện của công ty Việt Nam đến đây đặt
            tiệc, nói là để tiếp khách quốc tế mà lị.
                 Chúc chị Gien Ny sẽ có một bài phóng sự thật kêu, đăng trên trang nhất
 báo Quốc tế đấy!
GIEN NY -   Thôi, chào Hippy! Chị cũng đi đây. Lát nữa chị sẽ quay lại.
                                       (Tiếng gọi rượu từ đám khách chơi. Hippy mang rượu tới.
                                       Gien Ny đi ra phía cửa thì gặp một thanh niên Việt Nam ăn
                                        mặc lịch sự bước vào – Đó là Thanh.)
THANH -   Ô… good morning Miss Gien Ny!
GIEN NY -   Good morning (bắt tay). Anh cũng biết tên tôi?
THANH -    Một nữ phóng viên xinh đẹp và nổi tiếng như cô Gien Ny, có quan
 khách ngoại giao nào đến Hồng Kông mà lại không biết? Nhưng dù đã sang
 sinh sống ở Hồng Kông, cô Gien Ny vẫn là một thiếu nữ Việt Nam đấy!
GIEN NY -   (cười) Cám ơn anh đã nhắc khéo.
THANH -   Tôi xin tự giới thiệu: Tôi là Thanh, trợ lý của giám đốc công ty Việt
 Nam. Tôi sang Hồng Kông lần này là để giúp việc cho ông chuyên viên
 Hoàng.
GIEN NY -    (ngắt lời) Xin lỗi…
THANH -   Sao cô Gien Ny vội vã thế? Mời nữ phóng viên vào trong này đã…
                                        (Thanh chỉ về phía bàn có đặt lọ hoa và hỏi Hippy):
               - Chắc kia là bàn đặt tiệc của chúng tôi?
HIPPY -   Đúng vậy. Xin mời ngài!
GIEN NY -  (với Thanh) Để lát nữa quan khách đông đủ cả, tôi sẽ quay lại.
                            (Gien Ny đến gần cửa chợt lưỡng lự, quay lại hỏi Thanh):
             -  Nghe nói, các ông đến Hồng Kông lần này còn để gặp công ty tư bản Nhật,
            giải quyết một vụ bị tổn thất hàng hoá lớn lắm?
THANH -  (chột dạ) Ấy… cô Gien Ny đừng đưa vấn đề đó lên báo chí. Nếu
 không thì??? Chả là, chúng tôi cũng đang tìm cách tháo gỡ, nên không
 muốn làm rùm beng.
GIEN NY -   Thế!... Ngài Smit giám đốc công ty Nhật đã đồng ý nhận hàng cho các
 ông chưa?
THANH -   (lắc đầu) Còn găng lắm! Ông chuyên viên Hoàng vẫn đang tiếp tục
 thương thuyết với họ.
                           ( thái độ Thanh có vẻ dò hỏi)
               Nói thật là… tôi vội về đây cũng có ý muốn tìm cô Gien Ny, nhờ trợ giúp!?
GIEN NY -   ủa, liệu tôi có thể làm được gì để giúp cho các ông?
THANH -   Chúng tôi biết ảnh hưởng của nữ nhà báo Gien Ny, đối với các thương
 gia quốc tế ở Hồng Kông này là rất lớn! Nhất là… được sự mến mộ của
 nhiều quan chức các công ty tư bản Nhật.
GIEN NY -   Các vị đánh giá quá cao về tôi, làm tôi xúc động quá!
THANH -   Hãy dùng ảnh hưởng của Gien Ny….
GIEN NY -   Để làm xúc động trái tim ngài giám đốc Smit! Có phải ý anh trợ lý
 Thanh muốn nói với tôi như thế không?
THANH -   Nếu một khi giám đốc Smit đã có thân tình với cô Gien Ny rồi – Thì tôi
 tin: việc ông ta nới tay chấp nhận cái lô hàng của chúng tôi, sẽ không còn là
vấn đề khó khăn.
GIEN NY -   Nghĩa là… tôi cần phải đóng vai một người tình, theo mỹ nhân kế của
 các ông?
THANH -   Thời gian có ít, tôi xin đi vào việc ngay! Ông giám đốc công ty của chúng
            tôi ở Việt Nam, đã hứa là sẽ không để cho cô Gien Ny bị thiệt.
GIEN NY -   Tôi muốn biết tôi sẽ được gì nào?
THANH -    Một khoản tiền đô la đáng kể sẽ được chuyển vào tài khoản của cô Gien
 Ny, tại ngân hàng Hồng Kông này. Nếu cô làm lay chuyển được trái tim của
Ngài giám đốc Smit, nhận lại lô hàng cho chúng tôi?
GIEN NY -   (cười lớn) Nghĩa là, tôi cần phải ngủ với ngài giám đốc Smit? Cần thiết
 nữa, thì ngủ với tất cả ban hội đồng quản trị của công ty tư bản Nhật?
THANH -   Đó lại là tài của cô Gien Ny! Ông giám đốc công ty Việt Nam của
            chúng tôi, đã hứa là sẽ rất sòng phẳng.
GIEN NY -   (phẫn kích) Thôi đi! Một nữ phóng viên báo quốc tế biến thành kẻ đi
 làm trò tình dục kế, để kiếm chác lấy một món hời béo bở?
THANH –   Việc làm của Gien Ny còn thể hiện tinh thần vẫn yêu quê hương đất
  nước,  đối với những người Việt Nam… tuy đã ra sống ở nước ngoài.
GIEN NY -   (sẵng giọng)   Các anh không thể mang những quan hệ tình cảm với
  quê hương đất nước, áp đặt cho chúng tôi làm cái trò dơ dáy ấy được.
THANH -   Đấy là cô Gien Ny cứ suy diễn ra thế chứ? Chúng tôi nào… Mà, nếu có
phải dùng chút nữ tính để cứu một sự tổn hại lớn cho quốc gia, tôi nghĩ cô
 Gien Ny cũng nên làm.
GIEN NY -   Cứu cho quốc gia khỏi bị tổn hại, hay là để cứu cho mấy ông trong ban
 lãnh đạo các người khỏi bị mang tội? Thôi, xin chào anh trợ lý!
               (Gien Ny đi ra đến cửa, song quay lại nói nhỏ vào tai Thanh):
 -   Các anh vẫn chả hiểu gì về tư bản? Cho dù tôi có ngủ với ông giám đốc
 Smit đi chăng nữa. Cũng chẳng vì tình cảm với tôi mà họ chịu thiệt hại,
 nhân nhượng cho các anh đâu! Làm ăn kinh tế mà lại cứ lèm nhèm, vô
 nguyên tắc như mấy ông, thì ngang bằng… phá hoại!
            (với Hippy) bye-bye Hippy!
HIPPY -   Bye-bye chị Gien Ny!
                                  (Gien Ny ra khuất. Nhạc rộ lên. Martin hát. Tiếng trêu đùa của
                                 mấy tay chơi. Thanh chán chường ngồi phịch xuống ghế)
THANH -   (một mình) Cái con nữ phóng viên cao đạo.
                                   (ít phút sau, chuyên viên Hoàng từ ngoài cửa bước vào)
Ô. HOÀNG -   Anh Thanh này! Tôi nhìn thấy, như cô nữ phóng viên Gien Ny vừa ở
 đây đi ra. Chắc là anh đã có tác động?...
THANH -   Tôi đã nói rã cả bọt mép mà chẳng ăn thua gì.
Ô. HOÀNG -   Người ta chịu giúp thì tốt, còn không… cũng không thể trách người
 ta được.
THANH -   Thế còn việc ông thương lượng với ngài Smit?
Ô. HOÀNG -   Cũng hết cách.
                                   (không khí trầm hẳn. Chuyên viên Hoàng ngồi xuống ghế rót
                                   rượu ra uống.)
THANH -   Thế mà ở trong nước lại cứ ca ngợi: chuyên viên Hoàng là một nhà
 ngoại thương tài ba? khả năng giao thiệp quốc tế rất giỏi?
Ô. HOÀNG – (hơi gắt) Không phải lỗi do tôi.
THANH - Tất nhiên. Nhưng dù sao thì… trước khi đi, ông cũng đã được giám đốc
công ty là chú tôi… giao trách nhiệm việc tới Hồng Kông lần này.
Ô. HOÀNG -   Anh là cháu của ông giám đốc. Vừa chân ướt chân ráo về công ty,
 làm ngay cái chức trợ lý. Là một trong những người phụ trách về quản lý
kinh doanh, các anh hời hợt thiếu trách nhiệm, đến mức để cho thời hạn giao
 hàng quá chậm trễ so với hợp đồng. Bị công ty tư bản Nhật từ chối không
 nhận hàng. Mới gây ra sự tổn thất tiền của như thế này! Anh còn nói cái
 gì?
THANH -   (xuê xoa) Dù sao, ngài chuyên viên cũng là bạn thân thiết của chú tôi
 cơ mà?
Ô. HOÀNG -  Bao nhiêu lần tôi khuyên giải chú anh về việc cất nhắc, sử dụng
 người. Nào, chú anh có nghe?
THANH -   Bây giờ ngài chuyên viên có trách cứ đến mấy, sự việc cũng đã thế!
Tốt nhất là suy nghĩ để tìm cách cứu.
Ô. HOÀNG -   Nhưng người ta nhất định không chấp nhận, thì cứu bằng cách nào?
               Chỉ còn cách là bỏ ra bán rẻ, bán tháo cho dân ở trong nước. Lấy lại được
 đồng nào hay đồng đó.
THANH -   Nếu thế thì chú tôi sẽ bị kỷ luật cách chức giám đốc. Bị đuổi về nhà mất.
Ô. HOÀNG -   Chưa phải đi tù, vẫn còn là cái phúc.
THANH -    Thôi… tôi xin ngài chuyên viên đừng nản lòng. Tìm mọi cách mà cứu?
Ô. HOÀNG -   Cứu cả chính anh… cùng một bầy đoàn thân tín, mà chú anh lôi kéo
 vào trong ban lãnh đạo nữa… chứ gì?
THANH -   (lúng túng) Thì… thì…
                              (vừa lúc ấy giám đốc Smit xuất hiện ở cửa khách sạn)
Ô. HOÀNG -   Ô kìa, giám đốc Smit đã đến rồi! Chúng tôi đang chờ ngài!
                                                (đón khách)
SMIT -   Good morning! Còn dở chút công việc phải giải quyết nốt ở công sở, giờ
 mới tới dự tiệc với các ông được.
THANH – (kéo ông Hoàng ra nói nhỏ) Ông chuyên viên nhớ nhé! Dù sao thì vẫn
 phải cố thuyết phục ông ta, may ra vẫn còn…
Ô. HOÀNG -   (gạt đi) Anh không phải dậy tôi!
                                       (quay lại gọi cô bán hàng)
               Miss Hippy, two champagne please! (cho 2 sâm banh)
HIPPY -    (quay gọi vào phía trong) Two champagne please!
                                    (một anh bồi đi ra đặt lên bàn hai chai sâm banh.
                               Thanh lùi lại phía sau. Có tiếng chuông điện thoại ở quầy)
HIPPY -   (nghe điện thoại) Vâng, tôi xin báo ngay ạ!
            (với ông Hoàng) Thưa ngài chuyên viên Việt Nam! Điện thoại ở sân bay báo
 về cho ngài: nói là, ông giám đốc công ty tư bản Pháp Andrây Côhen đã
 đến sân bay. Ngài cho người ra đón ạ!
THANH -   (lại phía ông Hoàng) Để tôi thuê xe của khách sạn ra đón ngài Andrây
 Côhen!
Ô. HOÀNG -    Đường phố Hồng Kông đông xe cộ, chú ý lái xe cho cẩn thận.
                                 (Thanh chào Smit rồi vội đi ra)
SMIT -   Người Việt Nam ở Hồng Kông hay từ nơi khác đến đây, thường hay tới
 hotel này!
Ô. HOÀNG -   Bởi vì, đây là khách sạn của người Việt Nam sang sống ở Hồng Kông.
 Từ ông chủ khách sạn đến nhân viên: như cô bán hàng Hippy, cô ca sĩ
 Martin… đều là người Việt Nam!
SMIT -   Ô kê! Hôm nay chúng ta sẽ nói chuyện thật thoải mái bằng tiếng Việt
 Nam, tiếng mẹ đẻ của các bạn. Tôi đã từng sống và làm việc nhiều ở Việt
 Nam, nên thông thạo tiếng Việt Nam không kém gì tiếng Nhật Bản.
Ô. HOÀNG -   Giữa tôi và ngài Smit, chúng ta đã quá biết về nhau.
SMIT -   Chốc nữa, cả ông Andrây Côhen đều là những bạn thương gia quen cũ,
 chúng ta lại có dịp hàn huyên.
Ô. HOÀNG -   Thị trường Nhật và khối liên minh châu Âu, đều là hai thị trường
 tiêu thụ hàng may mặc lớn đối với Việt Nam chúng tôi.
SMIT -   Xu thế của ngành dệt may bây giờ là liên doanh sản xuất và kinh doanh
 thương mại quốc tế!
Ô. HOÀNG -   Đúng như vậy! Việt Nam đang phát triển kinh tế thị trường, nên
 cánh cửa quốc tế của chúng tôi cũng rộng mở.
SMIT -   May every thing be happy! (cầu chúc cho mọi sự tốt đẹp)       
               Uống đi ông chuyên viên. Một lần nữa, chúng ta cạn cốcđể chúc mừng cho
 cuộc gặp gỡ này!
                          (chạm cốc vui vẻ. Nhạc rộ. Ca sĩ Martin uốn éo hát
                          lượn qua bàn của họ.)
SMIT -   (chỉ về phía cô ca sĩ) Ông Hoàng thấy thế nào?
Ô. HOÀNG -   Một cô ca sĩ xinh đẹp, giọng hát cũng rất hay!
                                   (chuyên viên Hoàng rót một ly sâm banh mời Martin. Cô ca sĩ
                                   đón ly rượu, nghiêng mình cảm ơn và tiếp tục hát qua các bàn
                                   khác. Smit mải ngắm cô ca sĩ, chuyên viên Hoàng khẽ gọi đến
                                   mấy lần vẫn không để ý.)
Ô. HOÀNG -   Ngài Smit!... Ngài Smit!...
SMIT -   Cô ca sĩ Việt Nam đẹp thật! Ông chuyên viên cứ ngắm kỹ cô ta mà xem, cả
 thân hình mềm mại rất hoà nhập với dáng điệu uyển chuyển.
                   (ông Hoàng vẫn đăm chiêu suy nghĩ, không để ý đến lời Smit)
Ô. HOÀNG -   Vì tình hữu hảo Nhật-Việt và quan hệ quốc tế lâu dài. Cũng vì sự
 thân thiện riêng đã có giữa tôi và ngài… Tôi vẫn mong ngài giám đốc Smit
 xem xét, để chấp nhận lại lô hàng vừa rồi?
SMIT -   (chợt hiểu. Phá lên cười) Thì ra ông chuyên viên vẫn lẩn quẩn nghĩ về cái
             lô hàng, mà công ty Nhật buộc phải từ chối không nhận vừa qua?
Ô. HOÀNG -   Dù sao thì… về chỉ tiêu kỹ thuật hàng may mặc, vẫn được công ty
 Việt Nam đảm bảo chất lượng tốt đấy chứ!? Chỉ do chúng tôi sơ ý giao hàng
 bị…hơi chậm…
SMIT -   Vấn đề là ở chỗ đó. Hàng may gia công mà giao hàng chậm, quá hạn so với
 hợp đồng. Thị trường Nhật bị lỗi thời, hết mốt. Có bán hạ giá, dân Nhật họ
 cũng không mua đâu.
Ô. HOÀNG -   Thế cho nên… tôi mới phải sang tận Hồng Kông này để thương
 thuyết với ngài Smit? Nếu các ngài không nhận hàng, thì thiệt hại lần này
 đối với công ty của chúng tôi lớn quá!
SMIT -   (cười) Nhưng tiền bạc mà công ty các ông bị tổn thất, là tiền bạc của nhà
 nước Việt Nam mất, đã có nhân dân Việt Nam gánh chịu. Cùng lắm thì ông
 giám đốc công ty chỉ bị… cách chức. Mọi sự vẫn chả sao?
Ô. HOÀNG -   Nói như ngài Smit như thế thì…
SMIT -   Mà biết đâu... Ông giám đốc công ty Việt Nam, lại có thân thiện nhiều với
các quan chức cấp trên… ông ta sẽ được thuyên chuyển sang  một tổ chức khác, rồi lại được đề bạt làm cái chức vụ phó, vụ trưởng rất oách nào đó?
Ô. HOÀNG -   Tôi đang chóng cả mặt mà ngài Smit vẫn còn giễu cợt.
SMIT -   Tôi nói thật chứ không giễu cợt đâu. Nếu vì quí và nể chuyên viên Hoàng
 để nhận lô hàng đó? Nghĩa là, công ty Nhật sẽ phải chấp nhận tổn thất hàng
 triệu đô-la về phần mình. Kinh doanh kiểu như thế, trước sau cũng sẽ bị phá
 sản.  Khi ấy chúng tôi phải tự bắn vào đầu mình mà tự sát.
Ô. HOÀNG -   (thở dài)  Thế thì biết làm như thế nào?     
                              (vừa lúc đó, nữ phóng viên Gien Ny xuất hiện ở cửa)
SMIT -   (reo lên) Cô phóng viên nhà báo xinh đẹp Gien Ny đến với chúng ta, kìa!
 (gọi) Miss Gien Ny!
GIEN NY -   Oh, very happy to meet you again dear sirs!
                                                  (rất hân hạnh được gặp lại các ngài)
SMIT -   (với ông Hoàng) Đây là cô Gien Ny, nữ phóng viên của toà báo Quốc tế tại
 Hồng Kông!
GIEN NY -   Ngài Smit không cần phải giới thiệu. Tôi cũng đã có dịp được làm quen
 với ông Hoàng.
                     ( ông Hoàng tiến lại bắt tay thân mật chào Gien Ny)
SMIT -   À, thì ra các vị cũng đã biết nhau.
GIEN NY -   Xin lỗi! Tôi đã làm gián đoạn câu chuyện của các ngài.
SMIT -   Không sao. Mời cô Gien Ny vào đây cùng uống rượu với chúng tôi.
                           (Smit rót một ly sâm banh đưa mời Gien Ny):
               Chắc là tôi và chuyên viên Hoàng sắp có vinh dự được cô phóng viên hành
 hạ?
GIEN NY -   Đúng thế, thưa ngài Smit! Xin được phỏng vấn ngài?
SMIT -   Chúng tôi rất vui được làm vừa lòng Gien Ny.
GIEN NY -   Thưa ngài giám đốc: Bí quyết nào đã giúp cho công ty Nhật của
 ngài trở thành một trong những công ty tư bản nổi tiếng nhất thế giới?
SMIT -   Các bậc tiền bối đã truyền lại dậy con cháu rằng: Muốn công ty hay quốc
 gia luôn phát triển, thì phải tìm người giỏi hơn mình để làm lãnh đạo.
                              (quay sang phía ông Hoàng)
     Như ông chuyên viên đã biết: Ông chủ của công ty này không phải là tôi!
 Rất tiếc là hôm nay ông ấy đang có cuộc viễn du sang các nước phương Tây,
 nên không đến để hội ngộ với các vị được. Tôi chỉ may mắn được ông chủ tin
 cậy mời về làm giám đốc công ty.
Ô. HOÀNG -   Theo như tôi biết, ngài được ông chủ rất tin cẩn giao toàn quyền
 điều hành mọi công việc của công ty?
SMIT -   Không tin nhau thì làm kinh doanh thế nào được.
GIEN NY -   Bởi vì, ngài Smit là một nhà kinh doanh thương mại quốc tế tầm cỡ, tài
 ba!
SMIT -   (cười)  Đấy là bí quyết thứ nhất, thưa cô phóng viên xinh đẹp!
GIEN NY -   Thế còn bí quyết thứ hai, thưa ngài?
SMIT -   Không lôi kéo anh em họ hàng vào trong tổ chức để chia nhau phần lãnh
 đạo. Chúng túng thiếu, có thể giúp chúng ít tiền. Tuyệt nhiên không được vì
 tình thân, dòng họ… mà kéo nhau vào. Nó chỉ làm hỗn loạn tổ chức công ty,
 đi đến chỗ bị phá sản, diệt vong thôi!
GIEN NY -   Thật là những bí quyết đáng được trân trọng.
SMIT -   Cái tệ nạn: hễ ông cha làm một chức quyền lớn, thì họ hàng con cháu lôi
 bè, kéo đảng để chiếm hết quyền này, chức khác. Rất tệ hại! Rất tệ hại! Đó
 là một sự phá hoại chứ không phải xây dựng, phát triển đâu.
GIEN NY -   (với ông Hoàng) Thưa ngài chuyên viên Việt Nam! Ngài nghĩ như thế
 nào về ý kiến của giám đốc Smit?
Ô. HOÀNG -   (lúng túng) Thì… bây giờ ở Việt Nam cũng đang sửa đổi.
GIEN NY -   Xin có sự chất vấn nho nhỏ với ngài về vấn đề này?
Ô. HOÀNG -   Cô Gien Ny cứ hỏi.
GIEN NY -   (quay về phía Smit) Rất cám ơn ngài Smit!
SMIT -   Gien Ny cứ tự nhiên.
GIEN NY -   (với ông Hoàng) Tôi nghe nói: Hậu quả xẩy ra đối với lô hàng mà công
 ty Việt Nam đã gia công vừa rồi, để công ty Nhật từ chối không nhận hàng –
 Lỗi cũng do tệ nạn thuộc về ban lãnh đạo công ty, phải không ạ?
Ô. HOÀNG -   À… à… về phía lãnh đạo công ty cũng đã tién hành kiểm điểm…
SMIT -   Chuyên viên Hoàng nói đúng! Chủ yếu là do lãnh đạo. Chứ… những ngày
 sang Việt nam, tôi đã xuống trực tiếp các phân xưởng sản xuất hàng gia
 công. Phải nói là, tôi rất có thiện cảm với anh chị em công nhân.
GIEN NY –   (với Smit) Ngài thấy những công nhân Việt Nam thế nào ạ?
SMIT -   Thật là những con người lao động đầy thông minh, sáng tạo. Họ rất cần cù,
  chịu khó làm việc.
Ô. HOÀNG -   Cám ơn lời khen của ngài Smit!
SMIT -   Này, nhưng tiền công những sản phẩm hàng gia công… mà lãnh đạo đã trả
 cho công nhân còn ít quá thì phải?
Ô. HOÀNG -   (ấp úng) Vấn đề này…
SMIT -   Tiền hàng gia công phía Nhật Bản đã trả cho công ty rất sòng phẳng,
 nhưng lãnh đạo Việt Nam lại khấu trừ quá nhiều, rồi mới trả cho công
 nhân?
Ô. HOÀNG -   Ngài Smit cũng phải thông cảm, có rất nhiều khoản mà công ty phải
 chi phí xung quanh những sản phẩm gia công ấy.
SMIT -   (cười lớn) Chuyên viên Hoàng muốn giảng giải cho tôi về điều kiện cần tổ
 chức kinh doanh đó sao?
Ô. HOÀNG -   Tôi đâu có ý múa rìu qua mắt thợ.
SMIT -   Nếu lãnh đạo ăn bớt tiền của công nhân nhiều quá. Công nhân phải lao
 động  với một giá quá rẻ mọn. Như thế không khuyến khích được sản xuất
 đâu?
GIEN NY -   (với ông Hoàng) Nghĩa là ở Việt Nam chúng ta, vẫn còn tình trạng ở
 một số xí nghiệp hay công ty – Lãnh đạo ăn chẹn hoặc bóc lột công nhân,
 phải không ạ?
Ô. HOÀNG -   Không thể giải thích một cách đơn giản được đâu, cô Gien Ny ạ!
GIEN NY -   (với Smit) Thưa ngài giám đốc Smit! Theo tôi được biết, giá nhân công
 lao động ở Việt Nam hiện nay vẫn thuộc vào loại rẻ trên thế giới. Thí dụ như
 đem so với giá thuê nhân công Nhật Bản, thì các ngài phải trả tiền công cho
 công nhân Nhật Bản cao hơn nhiều?
SMIT -   Đúng là giá thuê nhân công ở Việt Nam cũng rẻ hơn nhiều nước trên thế
 giới. Nhưng ta không thể coi họ như những kẻ hành khất, rớt cho họ những
 đồng tiền công quá thấp, mà lại đòi hỏi họ làm việc với tinh thần và ý thức
 cao nhất được.
                      (quay lại phía ông Hoàng)
     Ông chuyên viên có đồng ý với tôi như thế không?
Ô. HOÀNG -   Thì chúng tôi vẫn đang đổi mới.
SMIT -   Ồ tất nhiên! Tất nhiên! Quy luật là phải phát triển để tồn tại, nếu không là
 chết!
GIEN NY -   (nói riêng với ông Hoàng) Ngay như cái anh trợ lý mà tôi đã được nói
 chuyện ban nẫy, nghe nói… là cậu cháu ruột ông giám đốc công ty của các
 ông. Chả có tư cách gì cả?
Ô. HOÀNG -   (cắt ngang) Chúng ta không nên đem vấn đề nội bộ riêng ra để chất
 vấn ở đây!
                             (Gien Ny cười mỉm rồi lảng sang chuyện khác)
GIEN NY -   Rất cám ơn các ngài đã giành cho báo Quốc tế chúng tôi một cuộc
 phỏng vấn quí giá.
                 (chào ông Hoàng rồi quay lại phía Smit):
     Thank you very much, good-bye Mr.Smit! (hôn gió)
MARTIN -   (chạy đến) Chị Gien Ny!
GIEN NY -   Ô, chào Martin! How are you? (sức khoẻ em thế nào?)
MARTIN -   Beautiful! (tuyệt vời)… Lần nào đến hotel này chị Gien Ny cũng nhảy
 với em. Chị Gien Ny nhảy một vũ điệu quốc tế với em đi?
                  (một gã tay chơi tiến gần đến quầy chỗ Hippy. Hắn gọi một cốc
                  rượu rồi lả lơi đùa rỡn với Hippy. Một gã say khác nói hướng về
                  phía Martin):
GÃ SAY -   (gọi) Martin! Lets sing! Sing as sweet as you are Martin!
                                        (Hát đi! Hát cho thật hay vào Martin!)
                      (hắn tiến đến đút một đồng bạc vào áo trong cô ca sĩ. Cả bọn cười
                   ồ. Martin đập vào tay gã)
GIEN NY -   (Với Martin) Gien Ny cũng đang ngứa ngáy tay chân đây. Nào, nhảy
 đi!
                    (quay về phía ông Hoàng và Smit):
     -  Xin lỗi các ngài!
SMIT -   Cô Gien Ny cứ tự nhiên!
                                 (nhạc. Gien Ny và Martin nhảy. Không khí sôi động, say sưa.
                                 Smỉt thì đắm say nhìn Gien Ny khiêu vũ. Ông Hoàng vẫn
                                 trầm ngâm suy tư uống rượu. Lúc này từ ngoài cửa tiến vào hai
                                 người khách mà không ai để ý: Đó là Andrây Côhen và trợ lý
                                 Thanh)
ANDRÂY CÔHEN -   (nhìn Gien Ny nhảy. Vỗ tay) Hoan hô! Gien Ny múa đẹp lắm!
                                (nhạc dừng. Martin tiến lại phía bàn của đám khách chơi rót
                                 rượu uống. Gien Ny thôi khiêu vũ quay lại phía Andrây Côhen)
GIEN NY -   Ô, chào ngài Andrây Côhen! Very happy to meet you again dear sir!
                                                                             (rất hân hạnh được gặp lại ngài!)
ANDRÂY CÔHEN -   Tôi cũng rất vui được gặp lại Gien Ny!
MARTIN -   Ôm hôn đi Gien Ny! Hôn cho thắm thiết vào!
HIPPY -   (Phụ hoạ) Hôn đi! Hôn đi!
ANDRÂY CÔHEN -   Lần này Gien Ny có theo tôi về Pháp không?
GIEN NY -   Chả lẽ ông vẫn sống độc thân?
ANDRÂY CÔHEN -   Tôi vẫn chờ em Gien Ny!
                            (vừa nói Andrây Côhen vừa tiến lại chào Smit cùng
                             chuyên viên Hoàng. Họ bắt tay nhau thân mật)
Ô. HOÀNG -   Chào ngài giám đốc công ty tư bản Pháp!
ANDRÂY CÔHEN -   (với ông Hoàng) Nhận được điện báo của chuyên viên Hoàng,
 tôi lập tức thu xếp công việc của công ty Pháp, rồi đáp máy bay đến Hồng
 Kông ngay.
Ô. HOÀNG -   Cũng đã gần mười năm rồi mới gặp lại ngài.
ANDRÂY CÔHEN -   Khi đó buộc phải đình lại. Tạm dừng quan hệ hợp tác với
 công ty Việt Nam, rút về pháp. Tôi cũng rất tiếc.
Ô. HOÀNG -   Chỉ bởi vì trình độ kỹ thuật may hàng xuất khẩu của công ty Việt
 Nam, khi đó có phần còn non yếu.
SMIT -   Tôi xác nhận: Kỹ thuật may mặc của công ty Việt Nam hiện nay đã rất
 khá. Nếu như lần này họ tổ chức ban lãnh đạo lại cho tốt, thì cả công ty Nhật
 với Pháp cùng đầu tư liên doanh với công ty Việt Nam để sản xuất hàng may
 quốc tế!
Ô. HOÀNG -   Rất cám ơn thịnh tình của các ngài!
                            (quay về phía cô bán hàng)
                 Miss Hippy, three whisky please! (cho 3 whisky!)
HIPPY -   (gọi vào trong) Three whisky!
                                  (một người bồi bàn mang rượu ra đặt lên bàn)
Ô. HOÀNG -   (với Andrây Côhen) Lần này, công ty Pháp đồng ý quay trở lại liên
 doanh với công ty Việt Nam chúng tôi chứ?
ANDRÂY CÔHEN - Nếu không, tôi đã không gấp rút sang Hồng Kông để gặp gỡ
 chuyên viên Hoàng.
                   (CôHen quay về phía Smit):
-         Mặc dù tôi biết công ty của họ, vừa để xẩy ra một vụ tổn thất hàng may
 gia công khá lớn với công ty Nhật của ngài.
SMIT -   Do bộ máy quản lý lãnh đạo còn hơi tạp. Nhưng về kỹ thuật làm hàng may
 của nhiều công ty may Việt Nam bây giờ, ta có thể yên tâm được.
ANDRÂY CÔHEN -   (với ông Hoàng) Phải sửa! Phải sửa thật kiên quyết! Chuyên
 viên Hoàng đồng ý với tôi như thế chứ?
Ô. HOÀNG -   sẽ không còn tái diễn những sai phạm như thế nữa đâu, các ngài cứ
 yên tâm.
SMIT -   Nào! Hãy nâng cốc chúc mừng cho những liên doanh hợp tác quốc tế giữa
 Pháp-Nhật-Việt ngày càng triển vọng tốt đẹp!
Ô.HOÀNG -   Việt Nam chúng tôi sẽ còn mở nhiều những mối liên doanh quốc tế
 trên mọi lĩnh vực: như du lịch, hải sản, viễn thông, công nghiệp, nông-lâm-
nghiệp, hầm mỏ, v.v…
ANDRÂY CÔHEN -   Ô kê! Ô kê! Các công ty tư bản Pháp rất sẵn sàng.
SMIT -   Đó cũng chính là xu thế phát triển kinh tế thương mại toàn cầu của thế giới
 hiện nay.
                         (chạm cốc vui vẻ)
GIEN NY -   (bước lại)  Thưa ngài giám đốc công ty tư bản Pháp Andrây Côhen!
 Xin được phỏng vấn ngài?
ANDRÂY CÔHEN -   Xin mời Gien Ny!
GIEN NY -   Ngài có thể cho biết: các công ty tư bản Pháp nói riêng và liên minh
 châu Âu nói chung, đánh giá đối với hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam
 sang đó như thế nào?
ANDRÂY CÔHEN -   (cười) Các doanh nghiệp may của Việt Nam vẫn cần phải nỗ
 lực nhiều. Để có nhiều hàng đẹp, hàng tốt và nhiều hàng cao cấp mà giá
 thành còn phải hạ nữa… Thị trường quốc tế là phải cạnh tranh! Cạnh tranh
 rất quyết liệt!
Ô. HOÀNG -   Nhưng những năm qua kim ngạch xuất khẩu hàng may Việt Nam
 vào EU vẫn tăng trưởng đấy chứ!? Điều đó chứng tỏ năng lực và kỹ thuật
 sản xuất của Việt Nam chúng tôi, cũng đã dần bắt kịp được thị trường thế
 giới!
ANDRÂY CÔHEN -   Thí dụ như hàng Trung Quốc họ xuất khẩu vào EU chẳng
 hạn: Có những mặt hàng may mặc của họ, có khi phẩm chất còn thấp hơn
 so với hàng Việt Nam các bạn. Nhưng họ lại vẫn đánh bạt được Việt Nam?
 Bởi vì giá hàng của họ rất hạ, rất rẻ. Và các bạn còn nhiều những đối thủ
 láng giềng khác nữa đấy! Như Phi Lip Pin, Thái Lan, Inđônêxia… Đồ may
 của họ rất đẹp! Lại thích ứng với mốt thị trường rất nhanh, rất sinh động.
 Dân tiêu dùng châu Âu  rất chuộng.
GIEN NY -   Thế còn những chính sách thiện chí đối với Việt Nam - về phía chính
 phủ các nước EU như thế nào, thưa ngài?
ANDRÂY CÔHEN -   EU vẫn là một thị trường lớn, một thị trường rất quan
 trọng… luôn mở cửa chào đón hàng dệt may Việt Nam. Hiện tại và càng
 quan trọng hơn trong tương lai.
                                            (Andrây Côhen quay về phía ông Hoàng)
                 Nhưng yêu cầu của khách hàng châu Âu thường rất cao. Các công ty may
 Việt Nam phải cẩn thận.
SMIT -   Người tiêu dùng hàng may Nhật Bản cũng khá khó tính. Đặc biệt về mốt
 thời trang. Giới trẻ họ rất nhậy bén. Quảng cáo các mốt thế giới trong
 những thành phố Nhật Bản quay đến chóng mặt. Sản xuất hàng xuất khẩu
 vào Nhật Bản phải rất kịp thời. Chậm trễ, hết mốt sẽ không còn người mua.
 Các bạn sẽ phải chấp nhận những tổn thất không nhỏ - Như lô hàng gia
 công vừa rồi?
Ô. HOÀNG -   Bài học này chúng tôi sẽ không bao giờ quên.
GIEN NY -   Với tư cách một nữ nhà báo, xin chúc cho quan hệ liên doanh hợp
 tác của các ngài thành công tốt đẹp!
                (nhạc rộ lên. Không khí vui vẻ cùng với tiếng hát của Martin)
GIEN NY -   Bây giờ Gien Ny xin chụp vài pô ảnh về cuộc gặp gỡ quốc tế của các
 ngài, để đăng trên trang báo Quốc tế.
HIPPY -   Chị Gien Ny đưa khách lên tầng gác thượng mà chụp ảnh. Trên đó có
 thiên nhiên, có đầy đủ phông cảnh và cả vườn hoa nữa đấy!
GIEN NY -   Phải đấy, xin mời các ngài lên trên tầng thượng!
HIPPY -  (chỉ cho khách) Các ngài đi theo đường hành lang ấy ạ!
MARTIN -   (chạy lại) Chụp cho Martin vài kiểu ảnh,chị Gien Ny!
GIEN NY -   Chị chụp cho khách đã. Lát nữa chị sẽ chụp riêng cho Martin.
GÃ SAY -   (đến chỗ Martin) Cứ về theo anh Martin! Về với anh, anh sẽ thuê một
 gã thợ ảnh tầm cỡ, chụp cho em toàn nuy.
MARTIN -   Đồ nỡm, đây không thèm.
                                 (cả đám khách cười ồ)
GÃ SAY -   (đến bên Hippy) Rót rượu cho anh, cô em! Con bé ca sĩ nó không đi với
 anh, thì em đi với anh vậy! Ôi, bộ ngực phóng túng của em, ngon như trái
 táo tây.
HIPPY -   (hẩy tay gã ra) Có muốn gẫy tay không thì bảo?
                                  (cả bọn lại cười)
GÃ SAY -   Cô em làm gì mà đáo để thế!
                             (đám quan khách lần lượt đi ra phía hành lang lên tầng thượng.
                 Chuyên viên Hoàng đi sau - Trợ lý Thanh từ nẫy vẫn lầm lì ngồi
                 riêng một chỗ rót rượu uống, lúc này tiến về phía ông Hoàng)
THANH -   (gọi) Ngài chuyên viên, xin ngài dừng lại ít phút!
Ô. HOÀNG -   Có chuyện gì vậy anh Thanh?
THANH -   Tôi thấy ông toàn bàn với họ về liên doanh với hợp tác? Ông chả quan
 tâm gì đến chuyện giải quyết lô hàng gia công đã bị Nhật từ chối ? Thế là
 là… nghĩa là như thế nào?
Ô. HOÀNG -   Anh đi theo để giúp việc cho tôi, hay anh định chỉ thị cho tôi đấy?
THANH -   Tôi chỉ xin nhắc lại…
Ô. HOÀNG -   Tôi cũng đã thuyết phục hết cách rồi, nhưng không cứu được. Ngay
            khi còn ở trong nước, tôi biết cũng không hy vọng.
THANH -   Sao ông không từ chối đừng đi, để cho người khác sang đây? Đằng này
 ông lại nhận với chú tôi…
Ô. HOÀNG -   Tôi nhận chỉ thị trực tiếp của đồng chí bộ trưởng, chứ không phải
 riêng của chú anh! Trọng tâm là phải ký bằng được hợp đồng liên doanh với
 công ty tư bản Nhật và Pháp, để mở rộng cánh cửa sản xuất kinh doanh
 quốc tế!
THANH -   Nhưng cứu vụ bị tổn thất vừa rồi, cũng là một nhiệm vụ hết sức quan
 trọng?
Ô. HOÀNG -   Nhiệm vụ là phải tạo cơ hội để phục hồi và phát triển công ty! Còn
 lỗi tại mình gây ra, người ta không chấp nhận thì phải chịu. Không thể vì
 thế mà bất cần, rũ tuột tất cả đi được.
THANH -   Thế này thì ông giám đốc – chú tôi, chết chắc rồi!?... Tôi chắc cũng sẽ
 chết theo luôn.
Ô. HOÀNG -   Chú anh sẽ được trên chiếu cố có nhiều công lao, cùng lắm thì bị
 đình chỉ công tác, về hưu. Còn anh, chú đã được tha thì cháu chắc cũng
 chỉ xuống làm công nhân, có gì mà chết!
THANH -   Nói như ông… còn nước mẹ gì nữa.
                                   (Gien Ny quay lại giục ông Hoàng)
GIEN NY -   Mời ngài chuyên viên lên chụp ảnh, tất cả đang chờ ngài.
Ô. HOÀNG -   Tôi sẽ lên ngay!
                                   (ông Hoàng vội vã theo Gien Ny đi khuất.)
THANH -   (một mình lẩm nhẩm) Ta phải điện ngay về trong nước, báo cho
 chú ta biết tình hình mới được.
                       (Hippy cũng vừa ở phòng trong trở lại bên quầy)
THANH –   (gọi) Hippy! Cô Hippy!
HIPPY -   Ông gọi em ạ?
THANH -   Phòng gọi điện thoại quốc tế của khách sạn, ở đâu cô nhỉ?
HIPPY -   (chỉ vào trong) Ông cứ đi theo lối này vào trong đó. Phòng điện thoại có
 treo biển đấy, ông vào mà gọi!
                       (Thanh vào khuất. Lớp quan khách vừa chụp ảnh cũng từ trên
                       tầng thượng xuống)
SMIT -   (vừa đi vừa nói với ông Hoàng) Hy vọng những năm tới, công ty của bạn
 cũng như ngành dệt may Việt Nam, sẽ đạt được sự phát triển thật mỹ mãn.
ANDRÂY CÔHEN -   Liên minh châu Âu cũng dành nhiều thuận lợi cho Việt Nam.
 Mong rằng Việt Nam sẽ thắng lợi trong cuộc cách mạng kinh tế thị trường.
Ô. HOÀNG -   Chúng tôi vô cùng cảm kích trước thiện chí của những công ty tư
 bản các ngài.
SMIT -   Chốc nữa, mời chuyên viên Hoàng và ngài Andrây Côhen về trụ sở của
 công ty tư bản Nhật. Chúng ta sẽ đi đến phần bàn cụ thể, về kế hoạch liên
 doanh với công ty may của Việt Nam.
GIEN NY -   Xin chúc cho các ngài đặt được quan hệ quốc tế cao cả và hữu nghị.
                          (nhạc rộ. Martin hát. Một lát, Thanh hớt hải từ phòng điện thoại
                          chạy ra)
THANH -   (với ông Hoàng) Tôi vừa gọi điện thoại về trong nước.
Ô. HOÀNG -   Có tin tức mới à?
THANH -   Xin mời ông chuyên viên ra ngoài này!
                           (Thanh kéo ông Hoàng ra ngoài phía hành lang, rồi nói tiếp):
Chú tôi nói: báo lại với ông chuyên viên rằng - Nếu công ty Nhật không
chấp nhận lại lô hàng gia công, thì cũng không cần thiết quan tâm đến việc liên doanh hợp tác gì hết!
Ô. HOÀNG -   Các anh gây ra tội. Không đưa các anh ra truy tố trước toà, thế đã là
 quá nhân đạo. Nay vì cá nhân, các anh muốn phá cả công ty à? Cho tất cả
 tan nát theo các anh, thì các anh mới thoả à?
THANH -   Chú tôi nói, ông cứ về nước… tội vạ đâu chú tôi chịu.
Ô. HOÀNG -   Nhiệm vụ Bộ giao cho tôi, tôi phải hoàn thành. Nếu cần thì anh cứ về
 trước, tôi phải ở lại để thực hiện những hợp đồng liên doanh.
                       (nói xong ông Hoàng quay trở lại phía mọi người. Thanh bực
                       bội đi ra phía cửa khách sạn)
THANH -   (lảm nhảm) Cái lão này, chẳng ra cái gì! (ra khuất)
Ô. HOÀNG -   (với khách) Tôi xin thay mặt cho công ty Việt Nam, cám ơn tinh
 thần hữu nghị hợp tác của các ngài!
ANDRÂY CÔHEN -   Chúng ta nâng cốc vì sự phát triển trong hoà bình của nền
 kinh tế thế giới!
SMIT -   Chúc cho sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam được tốt đẹp!
                                 (mọi người chúc tụng trong tiếng nhạc. Andrây Côhen tiến về
                                  phía Gien Ny)
ANDRÂY CÔHEN -   Chuyến này Gien Ny có đồng ý theo tôi về Pháp không?
GIEN NY -   Ngài muốn em theo ngài về ở hẳn bên Pháp à? Em còn phải suy nghĩ?
MARTIN -   (phụ họa) Về làm bà phu nhân Andrây Côhen đi, chị Gien Ny!
                                       (lại phía Andrây):
   Hay là, nếu chị Gien Ny không đi, ngài cho em theo ngài về Pháp vậy? Suốt
 ngày em sẽ hát cho ngài nghe!
HIPPY -   (cũng tiến lại) Em đồng ý theo ngài Andrây Côhen đấy! Em sẽ hầu hạ
 ngài. Chị Gien Ny mà không theo ngài thì thật uổng.
ANDRÂY CÔHEN -   Đừng đùa nữa Hippy!
HIPPY -   Em tình nguyện về ở với ngài thật mà. Em sẽ làm phu nhân cho ngài.
 Ngài thấy đấy, bộ ngực nở nang này của em bao nhiêu người thèm khát.  
MARTIN -   (với Hippy) Này thôi, cô đừng đòi tranh của người ta!
MỘT GÃ -   (lại kéo Martin)Cô em theo anh, anh nhận cô em làm phu nhân.
MARTIN -   Bỏ ra, đồ khỉ.
GÃ SAY -   (hát) “Anh theo nàng về quê…”
                                    (gã kéo Martin đi…)
MARTIN -   (nói với lại) Ông Andrây Côhen! Nếu ông đồng ý thì cứ gọi em nhá!
                                    (theo gã say ra khỏi khách sạn)
MỘT GÃ -   (với Hippy) Còn cô em thì phần anh.
                                    (Hippy ngúng nguẩy đi vào trong. Gã cũng ra)
GIEN NY -   (với mọi người) Chào các ngài, em đi đây!
ANDRÂY CÔHEN -   (nói với theo) Tối nay, tôi sẽ đón Gien Ny ở đâu?
GIEN NY -   Ở nơi mọi lần ngài vẫn đón em ấy!
                           (khách khứa tản ra hết. Chỉ còn lại 3 người thương gia)
SMIT -   May every thing be happy! (chúc cho mọi sự tốt đẹp!)
                … và chuyến đi của chuyên viên Hoàng thắng lợi!          
                                  (chạm cốc)
ANDRÂY CÔHEN -   Phải, đã thay đổi không thể thay đổi nửa vời. Thiên niên kỷ
 mới, tư duy mới.
SMIT -   Nào, bây giờ thì xin mời các vị về công ty Nhật. Chúng ta sẽ  bàn bạc
 để tiến hành kí kết hợp đồng!
                     (Mọi người vui vẻ. Thanh lảo đảo từ ngoài vào. Hắn nhìn cảnh
                     tượng lắc đầu đi về phía hành lang)
THANH -   (than vãn) Thế này thì hết cách gỡ rồi!
                                            (nói như hét lên):
                 Hết cáh gỡ rồi. Chết chắc rồi, chú ơi!...
 
                                 (Hắn thiểu não bước ra. Ngoài cửa Martin trở lại, vừa đi vừa hát
                                    trong tiếng nhạc hoạ)
 
                                              HẠ MÀN.
 
 
 

 
             NHỮNG ÁNG VĂN CHƯƠNG
                   LÊN ÁN CỘNG SẢN
 

                                                  PHẠM NGỌC THÁI
 
                                          Phần 1.
                                   THƠ ĐẤU TRANH
 
                   NƯỚC ĐÃ MẠT RỒI

                               I.

Thế đã chết những tháng năm đẹp đẽ
Bầu trời không còn xanh. Mây phủ kín linh hồn.
Tim nhỏ xuống những dòng thơ cào xé
Tổ quốc ơi! Bọn ưng khuyển hoành hoành.
 
Nhân dân tôi như cá dưới dao, nằm trên thớt
Kẻ thù kề cận ngoại bang, kẻ phản bội nhân dân
Chúng trâng tráo nhe nanh, nhe vuốt
Nước mạt rồi quằn quại dân đen.

Thằng Tàu đó, chính kẻ thù vạn thuở
Lẫn giặc trong nhà hại nước cầu vinh
Miệng nói vì dân nhưng tâm địa sói lang
Đảng cộng sản ư? Xin thắt vòng tang trắng!

Lũ quan lại địa phương cướp đất của dân, đủ điều độc đoán
Cấu kết với quan trên - Tiếng ai oán đau lòng!
Thành một bầy quan bọ cạp dày đen tổ quốc
Xưa bần cố nông, giờ "vô sản hoá lưu manh". (1)

                             II.

Cùng với Mỹ kết anh em bè bạn
Cuộc chiến tranh nào cũng chỉ chết nhân dân?
Con đường Phan Châu Trinh xưa "đề huề Pháp-Việt" (2)
Nay nhập vào khối Hoa Kỳ 
mà tiến về phía "Tượng thần tự do" bất khả muôn năm!

Vừa để chống giặc Tàu vừa nâng nước lên ngang tầm thời đại
Con đường "tư bản" mới chính là chủ nghĩa dân sinh
Xã hội lắm bọ dòi, nhà nhà thì vô phúc
Đó là kết cục đường lối cũ suy vong.

Đảng xã hội, đảng dân chủ hay một đảng nào tích cực
Đảng nào tốt thì cầm quyền!
Chẳng phải cũng qui luật cạnh tranh của Marx - Ăng Ghen? (3)
Chính qui luật để bảo vệ non sông gấm vóc
Nếu chỉ một đảng độc quyền: sẽ thành hùm beo cắn xé nhân dân.

Tổ quốc ta yêu! Ngàn năm thương xót
Có nhìn nay chính phủ đang hoá những yêu tinh?
                                          Hà Nội - 4/6/2013
 
(1)  Tầng lớp giai cấp vô sản trong guồng máy lãnh đạo nhà nước XHCN biến chất thành "những tập đoàn tham nhũng, lũng loạn" hoặc… "vô sản hoá lưu manh".                          
2)  Đường lối cách mạng của cụ Phan Châu Trinh là không theo con đường bạo động, để tránh đổ máu nhân dân - Cụ chủ trương: "Pháp - Việt đề huề"...
3)   Cũng theo Marx - Ăng Ghen: "cạnh tranh" chính là qui luật của sự tiến bộ!... Không chỉ trên lĩnh vực kinh tế mà còn cả trong chính trị cũng như các lĩnh vực khác.                                        
 
      NÓI THẬT THÌ PHẢI VÀO TÙ
 
Nói thật thì phải vào tù, nên đành sống giả?
Thơ viết mãi về tình yêu và đàn bà,
                                            cũng đã chán rồi!
Mười năm chiến trường huân chương đầy ngực
Nay lặng nhìn vận nước khôn nguôi.
 
Ta ủng hộ ai? Ủng hộ chính thể nào?
XHCN ư…
Marx đã thành hoang tưởng.
Theo Lê-nin…
Hoá ra lại  gây tổn hại cho dân tộc, giống nòi (*)
Con đường này cả thế giới đều sai.
 
 “Độc lập” gì mà nhân quyền sụp đổ?
“Tự do” gì mà đàn áp lương tri cả nhân dân?
 
                                         Tháng 2-2014
 
(*) Chủ nghĩa Marx hoang tưởng đã đành - Ngay cả lãnh tụ Lê Nin cũng ngộ tưởng khi tuyên bố: Những nước nhược tiểu như Việt Nam ở châu Á, hay châu Phi, Mỹ la-tinh... vừa ra khỏi ách thuộc địa, có thể tiến thẳng lên CNXH - đốt cháy giai đoạn không cần qua TBCN, khi có Liên bang Xô Viết làm chỗ dựa - Thì chính Liên Xô cùng các nước XHCN ở Đông Âu lại sụp đổ đầu tiên.
     Sự ngộ tưởng của Lê Nin không chỉ trở thành một hệ quả đối với nhân dân Nga, đất nước Nga... mà còn kéo theo sự lầm lạc của những nước như Việt Nam và các nước nhược tiểu đó!  Trên con đường tiến lên CNXH, nó dẫn đến sự thoái hoá của bộ máy nhà nước và xã hội: 
      Nay nhiều nơi trên thế giới, nhất là ở Ukraine từng thuộc Liên bang Xô viết cũ, hàng loạt tượng đài Lê Nin bị nhân dân đập phá - Cảnh báo CNCS đã và đang hoàn toàn bị sụp đổ.
 
                  BIỂN ĐẢO QUÊ HƯƠNG
 
                    Hãy cứ đo bể ta bằng luật-điều quốc tế
                      Trời xanh ta xanh bao nhiêu hải lý
                      Nhưng chớ đo lòng căm giận chúng ta
                      Máu hơn ba chục năm trời ta đã đổ ra.
                                       Chế Lan Viên

                      I-

Chúng muốn cướp biển ta - Lũ Tàu khốn kiếp!
Anh em gì? răng với chả môi…
Từ thuở nghìn năm cha ông đã nói rồi:
“Phải coi chúng muôn đời là giặc”.

Nếu bị mất lòng dân thì mất hết!
Sao lại đàn áp người biểu tình
                             khi họ chống giặc Trung?
Nếu ta mà sợ sệt luồn mình
Cũng có nghĩa là hại dân, hại nước.

Rất hoan nghênh ông Thủ tướng đã lên tiếng
                              bảo vệ chủ quyền Tổ quốc (*)
Lên án bọn Tàu xâm phạm địa phận biển Đông ta!...
Tội lỗi thay những ai chỉ biết co ro,
                      khi giặc vào để chiếm nhà?
Nếu Đảng không còn đủ đức tin với giống nòi
Cấp thiết phải thay bằng con đường dân chủ.

Sinh mạng bao chiến sỹ hải đảo và máu nhân dân
                                    vẫn đổ nơi biển trời xứ sở
Nhìn cảnh bọn Tàu cậy mạnh ức hiếp mình,  
                             không khác gì một lũ sói lang
Hoà bình đấy mà bao hờn căm uất hận
Với thằng Tàu - Bản chất chúng là không có anh em!
                            II-

Ta sẵn sàng đối xử hiền hoà
Nếu chúng biết tôn trọng chủ quyền ta,
                                 hòa hảo làm ăn đều có lợi.
Không cần úp mở gì: Chúng chỉ lui nhường,
                              một khi không nuốt nổi ta!
Ừ, thì cả hai bên cùng đóng kịch, diễn trò
Miễn rằng: Nếu anh biết tôn trọng tôi…
                  tôi cũng sẽ tôn trọng anh, là được.

Cậy nước lớn
Chúng chỉ muốn nuốt sống, ăn tươi người khác.
Kẻ thù lớn kề sát cạnh ta
       vừa thâm độc, tính lại bẩn như loài cầm thú.
Muốn đất nước, dân tộc mình
Không phải nhấn chìm mãi
                          trong cảnh máu xương nhuộm đỏ?
Xã hội phải thật sự có nhân quyền
Để liên minh với nước Mỹ hùng cường
              cùng bầu bạn, anh em trên trường quốc tế!

Bản thân tôi đã vào đảng nơi chiến trường
Trải qua ba lần đạn bom bắn vào cơ thể
Là ba lần máu đổ với mấy mảnh xương tan
May không chết, được Đảng kết nạp ngay trên chốt.
Nếu ở đến bây giờ,
Cũng phải hơn 40 năm là người trong tổ chức?
Nhưng tôi đã xin ra khỏi Đảng.

"Tượng thần tự do" một đỉnh cao sáng lạn
Ở ngay nước Hoa Kỳ!
Của nhân loại vĩnh hằng…
Con đường ta cần đến, cần đi
Không có đảng độc quyền:
- Trước hết, không phải vì đảng
Mà phải vì Nhân dân - Tổ quốc!

ÔI, biển đảo quê hương ta ngàn năm tha thiết
Chưa bao giờ được yên bình, đầy bão táp phong ba.
 
                                                Hà Nội - 6/2014
      
(*)   Trong cuộc họp báo quốc tế tại Philippines ngày 22/5/2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có tuyên bố trước toàn thế giới, rằng: “ Việt Nam không đánh đổi chủ quyền lấy một thứ hoà bình, hữu nghị viển vông…” - Nhưng rồi lời nói của ông cũng chỉ là sáo rỗng?
 
 
 
         NGƯỜI LÍNH TRẬN NĂM XƯA
             NGHĨ VỀ NGÀY 30-4

Tôi không bật vô tuyến để coi lễ duyệt binh ở Sài Gòn
Cũng không xem bắn pháo hoa ngoài Hà Nội
Sống giữa Thủ đô mà lòng buồn không tả nổi
" 30 - 4 " đâu có phải là ngày chung của dân tộc Việt Nam?

Chỉ là dân mình giết nhau
                    lập lên một chính thể chưa có nhân quyền
"Chủ nghĩa xã hội" gì đâu? "mèo mả gà đồng"…
Nước non đầy rẫy những quan tham
Cưỡng chế, chiếm đất của dân, đục khoét trăm đường,
                            tàn phá quốc gia hơn những thằng phá hoại.
Cái tên Nhà nước do dân, vì dân...
                             phải chăng cũng chỉ là giả dối?

Chí ít hãy trả cho ta một bầu trời
                      có luật pháp, nhân quyền, tự do như nước Mĩ
Văn nghệ sĩ ta không cần "đảng trị" trên tác phẩm của mình
"Nhân văn giai phẩm" xưa, chính là ngọn cờ
                                                     đòi quyền sống thiêng liêng
Thôi ! Bỏ Tổng bí thư đi
Hoặc giả như hàng loạt nước Âu Châu mà bầu ra Tổng thống. (1)

Lấy ngọn cờ tư bản mà đi...
Thế lực nào không mang lại quyền sống cần thiết cho dân nghèo
Đạp bỏ.
Nguyên thủ nào yếu hèn, cấu kết, uốn gối trước giặc Tàu
Mở đường cho dân Tàu tràn vào
                            ngông cuồng chiếm đất, lấn át dân ta
Đạp bỏ.
Kẻ nào lợi dụng thế lực chính quyền
                                bức chế sự tự do của văn nghệ sĩ
Đạp bỏ.
.....

Nghĩa là ông Tổng thống phải đem sinh mạng mình ra
                                                          hành trình trước quốc dân
Nếu làm tổn hại nước non,
                                            sẽ phải xử như một tội nhân dân tộc.

Ôi đất nước,
Con úp mặt lên mảnh đất của Người
                        thấm đầy máu giống nòi và nước mắt
Tổ quốc có bao giờ buồn thế này không?
Tôi đã đi suốt Trường Sơn
                                         đến khi kết thúc chiến tranh
Hiến cả tuổi thanh xuân. Cứ ngỡ
                          mình đã góp phần hy sinh vì Tổ quốc
Có ai ngờ lại mang mối thảm sầu
                          cho hàng triệu người, nửa nước? (2) 
 
Hãy mở một "Hội nghị Diên Hồng" để hỏi dân:
Có nên cho Đảng cộng sản vẫn nắm quyền
Hay chính phủ cần đa đảng?
Thế kỉ XXI rồi
Xã hội con người phải có mọi quyền tự do cuộc sống
Chính thể nào trấn áp nhân quyền của ta
                                         thì đào mồ chôn lấp nó đi.

                                     * * *
 
Người lính trận năm xưa
                                 lớn lên trên mảnh đất nghèo quê
Mơ một giấc mơ bình thường, rằng:
Dân mình sẽ được sống tự do bằng con đường Tư bản.

                           Hà Nội - Đêm 30/4/2015
 
(1)   Cuối năm 1990-1991 toàn bộ hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Âu Châu bị sụp đổ,
      để thay bằng một thể chế khác.
(2)   Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã nói về ngày 30- 4 rằng :
          "Có hàng triệu người vui mà cũng có hàng triệu người buồn".     
 
 
 
       HỘI NHÀ VĂN VIỆT NAM ĐÃ TRỞ THÀNH
                  NỖI NHỤC CỦA QUỐC GIA

Còn ai muốn xin vào Hội nhà văn Việt Nam nữa không?
Khi cái danh hội viên Hội nhà văn đã trở thành nhơ nhớp
Hàng loạt các nhà văn cội gạo tuyên bố từ bỏ Hội
Như rũ bỏ một chiếc áo lâu ngày lấm lem, rơm rác. (1)
Ý Nhi không thể ở lại, vì kẻ lãnh đạo Hữu Thỉnh
Chỉ là hiện thân của một con "biến hình trùng"...    
Chúng lồng lộn dã tâm tim cách thanh trừng
Những anh em trong "Văn đoàn độc lập"...  (2)
Như Nhà nước và Đảng cộng sản từng đàn áp
                                nhân văn giai phẩm năm xưa
Ngọn cờ đầu sáng chói ngàn thu
            của văn nghệ sĩ đòi dân chủ, tự do.

Còn ai muốn xin vào Hội nhà văn Việt Nam nữa không?
Nhà văn Võ Thị Hảo cảnh báo:
Lãnh đạo Hội đã vi phạm hiến pháp,
                 sự tự do sáng tác, nhân quyền của nhà văn
Kẻ thì bảo: người tử tế không ở lại làm bia chắn cho Hội nhà văn
Dư Thị Hoàn tuyên bố:
                            Hội nhà văn đã biến ra... "sợt rác".
Ôi, cái gọi là Hội nhà văn Việt Nam
Thảm hại hơn bao giờ hết!
 
Nhà thơ Bùi Minh Quốc lên án
                                    HNVVN ngày càng sa đọa
Tiêu xài phung phí tiền thuế đóng góp của nhân dân
Hội viên càng đông thì chất lượng càng thấp.
Nhưng "con biến hình trùng" Hữu Thỉnh
                                             vẫn phồng mang trợn mắt:
Chúng ta nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng?
Chúng ta hãnh diện khi được làm...
                                   nô lệ tiên phong cho Đảng?
Hãy đổi tên thành Hội nhà văn của Đảng cộng sản.
Để khỏi làm nhục nhã quốc gia
Khỏi làm ố danh cho cả Tổ quốc Việt Nam ta!

Hội nay như quái thai của Đảng cộng sản cầm quyền
Sặc sụa mùi nô bộc
Chúng coi đường hướng văn chương
                       chỉ là nói theo Đảng như con vẹt
Nên cả một thời tác phẩm văn học hầu hết thấp ngang bồn-toa-lét
Nhổ bọt vào cái danh hội viên HNVVN đã thành nhơ nhớp.

Mồm hô hào yêu nước
Nhưng khi biển Đông bị giặc Tàu xông vào ăn cướp
                                   đánh phá dân chài, bắn giết chiến sỹ ta 
Lãnh đạo Hội lại sợ sệt né tránh
                                 không dám động đến lũ Tàu-ô...
Có nghĩa là để cầu thân mà bỏ nước?
Có khác gì phản lại nhân dân?
 
Nghĩa là HNVVN thành "cái đít" của Đảng!
Nghĩa là cái đít của Đảng
                      là cái mồm văn nghệ sĩ của Hội nhà văn
Nghĩa vụ của Hội nhà văn là phải ca ngợi... "cái đít"!
Tác phẩm của Hội nhà văn trọng tâm là ca ngợi... "cái đít"!
Đảng bảo thơm là thơm
Đảng bảo thối là thối
Mà dẫu có thối nhưng Đảng bảo rằng... thơm,
                    văn nghệ sĩ của Hội vẫn phải nói là “thơm”.

Các nhà thơ, nhà văn của Hội phải thi nhau ngửi mà ca ngợi
Phải tuyên truyền cho mọi người cùng ngửi và ca ngợi
Thối đấy! Nhưng vẫn phải nói
                          nó đẹp như hoa hồng, thơm tựa hoa lay-ơn
Tóm lại, tác phẩm của Hội nhà văn chỉ được phép ngợi ca... "cái đít"!

Còn ai muốn xin vào Hội nhà văn Việt Nam nữa không?
Khi cái danh hội viên Hội nhà văn đã trở thành nhơ nhớp
Chắc rồi Hội sẽ tuyển mộ hàng loạt hội viên
Là những mớ văn chương xóm, phường, ba-lăng-nhăng hợp tác
Đứa đốn mạt nào còn định đút tiền
                                để chạy vào Hội nhà văn sọt rác
Nó phải ngu hơn lợn!

                                           Hà Nội, tháng 6 - 2015

(1)   Ngày 11- 5 - 2015 đồng loạt 20 nhà văn, nhà thơ đã tuyên bố... từ bỏ  HNVVN.
(2)   Ngày 5 - 5 - 2015 tại Hội nghị của Hội nhà văn TP. HCM - Lãnh đạo HNVVN đã chỉ đạo
gạch tên 9 người đang sinh sống tại TP. HCM (trong tổng số 26 người toàn quốc), đã tham gia "Văn đoàn độc lập"... không được làm đại biểu đi dự Đại Hội HNVVN sẽ diễn ra vào tháng 7/2015 - Nhằm "loại bỏ" để thanh trừng những hội viên tham gia trong Văn đoàn độc lập Việt Nam.
 
 
           NGƯỜI CHƠI MƯA
                      Tặng Chủ tịch Hữu Thỉnh
                      và Ban chấp hành HNVVN

Mưa dại, mưa khôn, mưa rừng, mưa rú
Mưa mãi rồi võng mái nhà tôi
Tiểu tiện vào mưa làm cái thú người
Nước này trắng hơn hay các thứ mưa
                     của Hội nhà văn qua làng, qua phố?

Ta lấy mưa chơi cho thoả chí
Sao lu hết rồi, ếch nhái nhảy tứ tung
Ngẫm khúc mưa nay mà thấy lạ lùng
Khi gió giật lung tung,
                   lúc lại lầm rầm như thằng lẫn.
 
Xem các thứ mưa hò reo làm trò quẫn
Điệp khúc nào nghe mãi cũng nhàm tai
Mới lấy mưa để mưa chơi
Nhìn các loại: Chủ tịch, Hội đồng…
          rặt những phường chèo múa may thơ phú.

Hữu ý - vô tình: ai biết ai nhân bản?
Họ lên diễn đàn còn tôi đứng chơi mưa
Tiểu tiện vào mưa như một trò đùa
Oàm oạp quanh hồ tai nghe toàn chão chuộc.
 
                                     Mùa xuân, 2014
 
 
 
  BÀI CA ÔNG TÂN CHỦ TỊCH HỘI NHÀ VĂN

Ông Tân Chủ tịch ơi! Sao ông tham lam thế?
Hay sợ hết quyền rồi, đời sẽ dẫm đạp lên ông...
Gọi ông là "tân", thật ra thì đã cũ mèm.
Bốn khóa - hai mươi năm
Cả linh hồn, trí não ông đều rách nát.

Ông trơ trẽn tới mức không cần nhân cách
Mặt ông mo rồi, máu cũng đã hơi tanh...
Ông lãnh đạo Hội nhà văn mà suy yếu toàn phần
Tổ chức thì hỗn mang,
                          nền văn học nước nhà thấp kém.

Ông giỏi nịnh Đảng để lấy tiền nhà nước
Khéo bầy trò tổ chức tiêu pha
Hãy nhớ! Đây là tiền đóng thuế, tiền máu của dân ta
Không phải để cho Hội nhà văn tiêu xài, không kết quả?

Khi dùng trao giải thưởng văn chương
            thì tư lợi, cửa quyền, đầy những mánh mung
Thẩm định tác phẩm đa phần thấp kém và bậy bạ.
Lúc hội thảo thơ "tân con cóc" (1)
                         lại hùa nhau hò reo, hỉ hả
Ai muốn vào Hội nhà văn... phải chạy chọt, đút tiền
Xem ra, ông có tội nhiều hơn công thì phải?

Hàng loạt các hội viên
                  ngán ngẩm ông mà bỏ ra khỏi Hội (2)
Vì quyền sống tự do chân chính của con người
Không phải lũ nô bộc viết thuê!
Hội nhà văn giờ bung bét
                                 có khác gì một bãi tha ma?
Ông trát trấu, bôi tro vào mặt mình
Ngẩng lên thẹn trời, cúi đầu ngượng đất.

Ham hố quyền vị nhất thời, thơ phú vứt vào sọt rác
Là văn nghệ sĩ thường cầu danh thơm để nghìn thu ?
Phải chăng ông cũng chỉ một tên cơ hội "đục nước béo cò"...
Mãi mãi về sau nền văn học này
Đời sẽ bêu riếu tên ông...
Dấu hoen nhục, ông định rửa bao giờ cho sạch ?
 
                                                  Hà Nội, tháng 7- 2015

(1)  Thơ "tân con cóc": mượn chữ của Trần Mạnh Hảo
(2)   Ngày 11- 5 - 2015 đồng loạt 20 nhà văn, nhà thơ... sau này tiếp tục còn một số hội viên khác nữa, đã tuyên bố từ bỏ  HNVVN.
 
 
                 BÀI CA TƯỢNG ĐÀI HỒ CHÍ MINH

Tôi lại viết bài thơ đất nước
Đất nước đã mạt và buồn
Nhìn lên bầy quan tham
Chế độ thì băng hoại
Trông xuống oan khuất chốn dân tình
                              ngập trong bao kiếp đời khổ ải.

Ông Hồ Chí Minh ơi! Ông khóc hay ông cười?
Chúng đang đua nhau lấy trăm nghìn tỷ
                                                 dựng tượng đài ông...
Đấy là tiền thuế, máu của nhân dân
Con cháu đang bám vào cái xác của ông
Để đầu cơ chính trị, tàn phá nước non.
 
Ông có nghe tiếng dân bao miền oán than
Bao làng quê vẫn vô cùng nghèo khổ
Cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc
Trẻ thơ chưa đủ trường để học
Người ốm đau bệnh tật thiếu bệnh xá, thuốc men
Mà chúng còn định dùng 1.400 tỷ
                                         để dựng tượng đài ông
Máu và nước mắt dân đen ngập tràn trong đó...
Làm sao nuốt nổi, ông ơi?

Ông khóc hay ông cười?
Bọn tham nhũng đang bám vào tượng đài ông mà phá nước
Đẩy nền kinh tế xã hội tới kiệt cùng
Nợ vay nước ngoài ngày càng chồng chất
Có ai nghĩ: Theo chủ nghĩa Marx - Lenin lại sai đường, lạc bước?  (*)
Có ai nghĩ: Chính chủ nghĩa tư bản
                                   mới là con đường đưa dân tộc đi lên!
Giá khi đó ông đừng thân Tàu,
                                  mà thân Mỹ có hơn không!?

Hôm nay chúng định dùng 1.400 tỷ dựng tượng đài ông
Giáo sư Ngô Bảo Châu thì bảo:
-  Nếu không thần kinh cũng là đồ khốn nạn!
Mà không phải chỉ một thằng khốn nạn
Trong chính phủ, trung ương liệu đếm có hết tên?

Ông có thấy không? Những bọn cẩu quan
Tàn hại giống nòi
Nên khóc hay nên cười…
Chủ nghĩa Mác-xít Lê-nin-nít
                         đang hoàn toàn sụp đổ, ông ơi! (*)
1.400 tỷ để dựng tượng đài
Liệu ông có nuốt trôi?

Mà ông cũng chỉ được một phần
Ai nói chúng sẽ không chia nhau, lại quả?
Hậu duệ giờ quá nhiều "phường mèo mả..."
Ông Hồ Chí Minh ơi!

                       Hà Nội. Tháng 8 - 2015
 
(*) Chính đương kim Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã nói: đến cuối thế kỉ XXI này, không biết có còn CNXH không?
 
 
        NGHĨ VỀ NHỮNG TƯỢNG ĐÀI LÊ NIN
                      BỊ GIẬT ĐỔ Ở NGA

Ukraine, Kharkiv, Kiev... cùng các quốc gia vùng Baltic...
Hàng trăm tượng đài Lê Nin
                          bị nhân dân giật đổ không thương tiếc
Chủ Nghĩa Mác-Lê chưa thành thân đã hết thời
Cả xã hội loài người lên án.

                                    I-

Cách mạng vô sản: một cuộc chiến tranh phi lý
                                                      đời đời còn phỉ báng
Tắm nhân loại vào những vũng máu tàn khốc, đau thương
Vì ông - Lê Nin: nhân dân Nga phải đổ bao máu xương
Để giành lại
Một nhà nước do Đảng cộng sản lãnh đạo, cầm quyền
Chính phủ, trung ương biến thành những tập đoàn lũng loạn
Tham nhũng, cửa quyền, vô nhân đạo
Hành tiến con đường xã hội chủ nghĩa tha hoá, hủ lậu
Đời sống xã hội dân Nga trở nên tồi tệ, bần cùng
Kéo lùi lịch sử nước Nga...
             không bằng thời Nga tư bản dã thú ngày xưa.

Vào những năm 90 - Xô Viết Nga và toàn bộ
                                      khối XHCN Đông Âu sụp đổ.
Nếu không có ông - Lê Nin
Nước Nga... cứ tiến theo con đường tư bản Nga lúc đó
Thì giờ chắc cũng sẽ không thua kém Mỹ!
Chính ông - Lê Nin: đã kéo nước Nga tụt lại hàng thế kỷ...
Chính ông - Lê Nin: đã đẩy nước Nga vào con đường "chết"...
Chính ông - Lê Nin: một trùm cộng sản
                              trở thành tội đồ hại nước, hại non.

Cho dù nay nhân dân Nga đã và đang
                        giật đổ hàng trăm tượng đài ông
Những tượng đài
Khi đó người ta phải bỏ ra hàng triệu triệu đô-la
Bằng tiền thuế, máu của dân Nga mà xây dựng
Chỉ còn lại một đống phế liệu hoang tàn
Ôi, những tượng đài Lê Nin
Đến chết vẫn còn làm
                              tổn hại tiền của của nhân dân.

Không chỉ nước Nga
Mà bao quốc gia
Bao dân thuộc địa theo ông làm cuộc chiến tranh
Cuộc cách mạng vô sản đẫm máu, đau thương và phi lý
Tắm máu triệu triệu người dân
Để xây dựng một chính thể XHCN vô nhân, bất nghĩa
Chính ông - Lê Nin: đã trở thành một tội đồ quốc tế!

                                        II-

Nhớ khi xưa Đảng vẫn dậy ta:
" Chủ nghĩa tư bản dẫy chết - Chủ nghĩa xã hôi ưu Việt " ???
Xem ra toàn những lời ma
Ma cà rồng
CNTB không những không dẫy chết mà thăng hoa
CNXH lần lượt bị đánh đổ và thối nát
Cho nên
Nguyễn Tấn Dũng, Trương Tấn Sang, Nguyễn Phú Trọng (1)
Phải lần lượt sang Mỹ cầu cứu Obama
Vì sao?
Vì CNXH như con rắn nhiều đầu phun nọc độc
Sinh ra những lớp quan lại hoá lưu manh
Đảng cộng sản cầm quyền
Những "đầy tớ nhân dân" giàu nứt đố đổ vách
                                                   như các đế vương
Tham nhũng, độc quyền
Kẻ bám gót giặc Tàu hại nước
Chà đạp lại giai cấp cần lao
Đàn áp dân chủ và nhân quyền dân tộc.

Bản cáo chung toàn nhân loại vang lên:
Rằng, chủ nghĩa Mác-xít Lê-nin-nít phải hoàn toàn sụp đổ!
Goóc Ba Chốp , Đặng Tiểu Bình
                           đều đã được tặng thưởng giải nobel
Vì đã có công góp phần với loài người
                          sớm đánh gục chủ nghĩa Marx - Lenin ! (2)
Chỉ còn lại Việt Nam, Cu Ba
Chủ nghĩa xã hội hiện hình như những bóng ma
Thoi thóp và dẫy chết.

                                        *

Không chỉ tượng đài Lê Nin
Mà nhiều tượng đài
          các lãnh tụ Đảng cộng sản trên thế giới (3)
Bị nhân dân giật đổ cả rồi.
Người ta đặt câu hỏi:
Vậy tượng đài Hồ Chí Minh rồi sẽ ra sao
 Một khi CNXH ở Việt Nam đã không còn?
Như hồi 1990 - Đông Đức mất vào tay Tây Đức
Người ta cũng giật đổ những tượng đài của Marx.

" Hỡi những tấm lòng lạnh tanh máu cá
Những nhiệt tình xuống quá độ âm! " (4)
Hỡi những nhà lãnh đạo chóp bu
                            của Đảng cộng sản Việt Nam!
Có tham nhũng cũng không nên
                          bám vào cái xác của người đã chết?
Mà lại quả, chia nhau…
Nhất là khi nhân dân còn quá khổ nghèo, đói khát
Thì dẫu linh hồn có sa xuống chín tầng địa ngục sâu
Cũng không gột sạch được lỗi lầm.

                                   Hà Nội tháng 9/2015
 
(1)   Khi đó họ đều là đương kim Thủ tướng, Chủ tịch nước và Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam.  
(2) -  Goóc Ba Chốp nguyên tổng bí thư Đảng cộng sản Liên Xô. Ông đã được nhận giải nobel hoà bình 1990.
     -  Đặng Tiểu Bình một lãnh tụ tối cao của Đảng cộng sản Trung Quốc, xoá bỏ tư tưởng chủ nghĩa xã hội với câu nói của một chính trị gia, thành một danh ngôn nổi tiếng thế giới: "Mèo trắng hay mèo đen miễn là bắt chuột tốt".
(3)    Theo tin trên mạng: Từ cuối năm 1989 - không chỉ ở 15 nước thuộc Liên Xô cũ, còn nhiều quốc gia khác tại Đông Âu, Mông Cổ, Ghana, Ethiopia, Afghanistan - Hàng ngàn tượng đài các lãnh tụ của Đảng cộng sản đã bị đập phá hoặc giật sập.
(4)   Thơ Chế Lan Viên
 
  RƯỚC GIẶC VÀO NHÀ  
  
Chúng dám mang nghĩa nước non
                                  rước giặc vào nhà
(Tập Cận Bình - Tên Thái thú Trung Hoa)
Khác nào Lê Chiêu Thống?
Tôi là một người lính
Thuở chiến tranh đã từng cầm súng
Nhìn chính phủ Việt Nam ươn hèn, đổ đốn
Lại nhớ câu thơ Trần Dần:
" Tôi bước đi, không thấy phố, không thấy nhà,
Chỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ ".

Việt Nam quê hương tôi!
Có bao giờ nhục như thế này không?
Ở trong nước mà như người vong quốc
Máu ta đổ xuống đất này
                         đã thành suối, thành sông
Xương dân tộc chất cao như núi
Để bọn chúng hôm nay
Cắt từng mảnh đất cha ông
                             nhượng đem cho giặc
Tàn hại nước non vơ vàng, vơ bạc
Bán biển trời, bán đảo, phản dân.
Tên Bộ trướng Quốc phòng thì ôm gối Hán gian
Lão Tổng bí thư quì sụp, dạ vâng...
Mà chúng gọi đấy là "hữu nghị"?

Tầu của quân Tàu vào biển đảo mình
                                        bắn giết ngư dân
Đánh phá chiến tầu hải quân ta
Máu bao chiến sỹ trên Trường Sa, Hoàng Sa
                                         ngày đêm vẫn đổ
Thế mà chúng lại coi giặc Tàu là "bố" !?

Hèn với giặc, ác với dân
Công an như thể lũ sài lang
Đàn áp những người biểu tình yêu nước
Một nhà nước mà...
Cơ quan hành pháp như bầy ăn cướp
Giả dạng côn đồ
Đánh đổ máu nhân dân, hành hung các bloger ái quốc
Một quốc thể không còn chính nhân luật pháp.

Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam!
Tên Thái thú giặc Tàu
Dám trâng tráo,
            huênh hoang trước Liên Hiệp Quốc
Do tổ tiên cổ đại của hắn - Người Trung Hoa để lại?
Thế mà bọn chúng vẫn đón hắn vào nhà
Rước voi giày mả tổ.
 
Linh hồn muôn ức triệu người dân
Người đang sống và những người đã khuất
Nhìn Chính phủ dẫm đạp lên cả cha ông
Việt Nam
Có bao giờ hèn, nhuc thế này không ?

                        *

Đảng cộng sản Việt Nam
Cái tàn dư cuối cùng
         của chủ nghĩa Marx - Lê trên trái đất
Thực ra nó đã quá thối nát
Chỉ còn lại bộ khung
                      bên trong toàn bọ mà thôi.
Tổng bí thư cuối cùng chăng ?
                               của Đại hội Đảng XII
Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Phú Trọng...
Trên chính trường kẻ nào thắng thế?  (*)

Nhân dân mong đợi
Có một Goóc Ba Chốp mới ở Việt Nam
Để hoả táng cái tàn dư cuối ấy
                                      của Đảng cộng sản
Như đã từng đạp đổ
            cả khối XHCN Đông Âu khi trước.
Nhân dân không mong đợi
Tổng bí thư mới lại là
            một tên Lê Chiêu Thống hèn nhát?
Bám đít giặc Tàu
Biến Tổ quốc Việt Nam thành địa phương Đại Hán.

Các tổ chức chính trị
Nếu còn yêu giang sơn, nòi giống
Hãy làm một cuộc cách mạng bất bạo động
Để thực hiện một chính phủ đa nguyên, đa đảng
Chôn vùi sự độc tài chính trị của Đảng cộng sản
Vì nền tự do, dân chủ, nhân quyền
Vì quê hương yêu dấu, bờ cõi được yên bình
Tổ quốc Việt Nam ơi!

                              Viết đúng ngày
              Tên Thái thú Tập Cận Bình vào Việt Nam
                             Hà Nội, 5/11/2015
 
(*) Sau Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XII vào cuối tháng 1/2016 phái thân Tàu đã thắng thế: Nguyễn Phú Trọng được tái nhiệm làm Tổng bí thư đảng - Thủ tướng Nguyễn Tần Dũng bị thất thế phải về vườn.
 
 
   BARACK OBAMA NGƯỜI BẠN LỚN CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM

Giá như ông Tổng bí thư của Việt Nam
Có được tấm lòng với nhân dân
                                bằng một phần ông ấy?

Hỡi những kẻ hại dân, hại nước!
Hãy dỏng ai mà nghe
Mở mắt mà nhìn
Bài diễn văn ông Obama đọc ở Mỹ Đình
Hôm 24 tháng 5
Trước 4.000 trí thức, sinh viên
Rằng:
-  Mọi công dân có quyền tự do ngôn luận
Tự do báo chí
Quyền hội họp và quyền biểu tình...
Đó cũng là trong hiến pháp Việt Nam.
Rằng, cũng ông Obama nói:
-  Duy trì các quyền này là biểu hiện đầy đủ nhất
Của nền độc lập
Rất nhiều quốc gia trân trọng
Kể cả tại đây,
Một quốc gia tự tuyên bố là
            "của Dân, do Dân và vì Dân".

Giờ chúng phản lại nhân dân
Đi ngược lại cả hiến pháp Việt Nam.

                    ***

Sao có thứ lực lượng vũ trang
Mặc quần áo thanh niên xung phong
Hung hãn như lũ hồng-vệ-binh Tàu cộng
Vặn cổ, đè đầu, đánh đập nhân dân
Cả bà già, trẻ con
Như loài chó má!
Đấy là cha, là mẹ, là vợ, là anh, là chị,
                                         là em của các ngươi
Ai nuôi các ngươi nên người?
Sao còn dám mệnh danh là công an nhân dân?
Ôi, cái bộ máy công quyền
Của Chính phủ, Nhà nước Việt Nam
Bức áp dân tình,
Đục khoét tàn phá quốc gia khác nào phản tặc?

Biển bị đầu độc
Hàng nghìn tấn cá chết xác ngập đầy bờ cát
Dân 4 tỉnh miền Trung bị đầu độc
Cả dân tộc Việt Nam đang bị đầu độc
Người dân đấu tranh
"Cá cần nước sạch. Dân cần Nhà nước minh bạch"
Đó là tiếng kêu thét của một dân tộc đang bức bách...
Đó là tiếng kêu thét của những người yêu nước...
Bọn bay là ai?
Bạn bay là lũ cầm thú gì?
Nhân dân biểu tình, đấu tranh
Còn chính vì sự phản bội lại dân tộc, nước non
Của bè lũ nhà ngươi nữa đấy!

                        ***

"Hỡi những tấm lòng lạnh tanh máu cá
Những nhiệt tình xuống quá độ âm" (*)
Tên bám gót theo Tàu lòng dạ vô lương
Trâng trâng tuyên bố:
       "Dân chủ đến thế là cùng"...
Mở mồm nói hữu nghị Việt-Trung
Nhưng bản chất việc làm
           có khác nào thằng Hán gian hèn nhát?
Còn báo chí, truyền hình
Mang danh là cơ quan ngôn luận chính thống của Đảng
Mà không trung thực
Đến bài diễn văn của Tổng thống Hoa Kỳ trước nhân dân
Cũng cố tình cắt xén...
Sợ công lý như loài dơi sợ ánh sáng.
Bưng bít sự thật
        Như vụ biển bị đầu độc
        Nạn cá chết đã trở thành thảm kịch của non sông
        Cuộc sống triệu triệu người dân đang bị đe doạ
        Truyền hình không dám nói
        Không dám đưa tin
Đáng lý phải lên tiếng đấu tranh
Đòi Nhà nước có biện pháp kịp thời khắc phục?
Thì lại hùa nhau đấu tố người đã lên tiếng vì yêu nước...
- Chúng vì dân hay theo lãnh đạo hại dân?
 
Biển Đông giặc Tàu vào đánh chiếm liên miên
Máu các chiến sỹ ngoài hải đảo và ngư dân vẫn đổ
Chính phủ cộng sản đang cắt dần
                 biển đảo và đất đai cho chúng?
Chính phủ cộng sản đang biến dần
                cả dân tộc này thành nô lệ cho Tàu Cộng?
Sự việc để mất đảo Gạc Ma
Thiếu tướng Lê Mã lương đã nói:
Một vị tướng lãnh đạo cấp rất cao của Đảng
Ra lệnh cho các chiến sỹ hải quân ta
Trong bất kỳ trường hợp nào cũng không được đánh trả
( Nghĩa là, nếu quân Tàu vào chiếm đảo
          thì phải đầu hàng, chứ không được đánh??? )
Đó là lệnh của kẻ phản quốc!  
64 chiến sỹ hải quân Việt nam phải bỏ mạng
Và đảo Gạc Ma rơi vào tay địch.
Hãy đem treo cổ tên tướng đã ra lệnh đó lên
Giữa sơn hà
Cùng với tên "nãnh tụ" đảng của nó
Để cảnh báo cho những kẻ nhận giặc là bố !?

                             ***

Chủ nghĩa cộng sản dẫy chết
Nhà nươc XHCN sinh ra
Những tập đoàn vô sản lãnh đạo
                   lũng loạn, tham nhũng, lưu manh
Con đường chính trị Phan Chu Trinh bất diệt!
Chính ông Obama cũng nói:
Sẽ mở trường Đại học Fulbright phi lợi nhuận ở Việt Nam
Để học từ Nguyễn Du đến tư tưởng Phan Chu Trinh...

Chính phủ Hoa Kỳ đã tuyên bố
Xoá bỏ lệnh cấm vận
Bán vũ khí sát thương cho Việt Nam
Để bảo vệ Tổ quốc!
Mỹ sắn sàng hỗ trợ nhiều mặt
Một khi Chính phủ Việt Nam
     thực thi đầy đủ các cam kết của mình
Như quyền ứng cử, bầu cử phải tự do và công bằng
Đảm bảo chế độ dân chủ, nhân quyền...

Tổ phụ Lập quốc Lý Thường Kiệt của ta đã nói:
"Sông núi nước Nam vua Nam ở..."
Ông Obama cũng nhắc lại những lời như thế!
Chủ quyền của mỗi quốc gia phải được tôn trọng
Không một kẻ nào được xâm phạm.
 
Nước non này cha ông ta gìn giữ cả nghìn năm
Máu giống nòi bao đời đã đổ
Mà nay Đảng Cộng sản hại nước, hại dân
Bọn bay hãy dỏng tai mà nghe
Mở mắt mà nhìn
Bài diễn văn ông Obama đọc ở Mỹ Đình
Hôm 24 tháng 5
Tổng thống Hoa kỳ, một chính phủ ngoại bang
Dậy cho bọn bay đó
Bọn bay có biết không?

Barack Obama người bạn lớn của dân tộc Việt Nam ./.
                   Bài viết nhân ngày Tổng thống Mỹ B.Obama
                          sang thăm VN 23-25/5/2016
 
  (*)  Thơ Chế Lan Viên


                      
              XỬ TỘI FORMOSA

Formosa
Nó là tội đồ của dân tộc Việt Nam ta!
Gây thảm hoạ đến long trời, lở đất
Đầu độc biển và nạn cá chết
Di họa dân sinh không biết đến bao giờ.


Phải xử tội tên lãnh đạo
                       đã dẫn dắt Formosa vào đất nước
Chỉ vì lòng tham giết cả nước non
Đem nó ra vạch mặt trước nhân dân
Tống tù chung thân.

Ta lên án nhà cầm quyền
Lên án Bộ chính trị của Đảng cộng sản Viêt Nam
Sau một thời gian đã dài thảm họa nước non
Mà vẫn lấp liếm...
Không có một phán quyết nghiêm chỉnh nào
                                        về thủ phạm tội ác
Vẫn để cho Formosa ung dung tồn tại
Đó là mưu đồ của bộ máy quan lại
Cố tình trục lợi trên lưng của nhân dân
Cái chết của biển, của cá
Chính là cái chết của đạo đức, lương tâm...
Nhân dân yêu cầu Đảng cộng sản Việt Nam
Phải đem Formosa
Truy tố trước pháp luật và đóng cửa vĩnh viễn.

                                      *

Phải xử tội
Kẻ đã ra lệnh cho các cơ quan
                               báo chí, truyền thông
Cố tình bưng bít sự thật
Cố tình lừa gạt nhân dân
Tiếp tay cho những tâm địa hại nước
                        trong Chính phủ, Trung ương
Cùng lũ phản động nước ngoài
Lôi cổ chúng ra trước vành công lý
Chiểu theo pháp luật
Truy xét từng tên.                                    
                      *

Tại sao ông Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam?
Khi biển cả bị đầu độc, hàng trăm tấn cá chết
Nhân dân 4 tỉnh miền Trung lâm vào thảm khốc
Không tới thăm dân? Tìm cách cứu dân?
Lại tới thăm Formosa
Vỗ an kẻ thù
Rằng: "Hãy an tâm..."
Hành động khác gì một tên
                                 phản dân, phản nước?
Chỉ có một tên phản dân, phản nước
Mới đồng loã với kẻ làm hại Tổ quốc,
                                Dân tộc mình như thế!
 
                                    *

Bô y tế thì vô nhân bất nghĩa?
Khi dân bj ngộ độc biển, ngộ độc cá
Do Formosa gây ra
Chúng lại cấm tất cả các bệnh viện
Cấm các bác sĩ không được xét nghiệm
Cũng không được thông báo kết quả xét nghiệm
Phụ họa với chủ trương lừa gạt của trên   
Nói láo rằng: " Biển cơ bản là sạch..."
Ngày 24 tháng tư
Người thợ lặn đầu tiên Lê Văn Ngày đã chết
Rồi hàng loạt thợ lặn ở khu công nghiệp Sơn Dương
Cũng nguy cơ bị nhiễm
Chúng bỏ mặc
Không xét nghiệm
Không kiểm tra sức khoẻ
Còn đe dọa chấm dứt hợp đồng...
"Lương y như từ mẫu"
Chúng lại trở thành những kẻ hút máu dân mình
Những tên lãnh đạo nào?
Phải lôi ra trước vành móng ngựa
Mà trừng trị.

                              *

Bộ công an thì đàn áp nhân dân như thổ phỉ
Những người lâm nạn xuống đường
Yêu cầu Nhà nước phải có biện pháp cứu giúp
Chúng dùng lực lượng vũ trang
                         thẳng tay dã man, đè bẹp
Đánh đập cả phụ nữ, trẻ thơ
Bắt giữ những phóng viên đi làm phóng sự điều tra
Đồng loã với Chính phủ
Che dấu cho bọn tội phạm Formosa
Cấm không được quay phim, chụp ảnh
Ai nói chuyện với ngư dân lâm nạn
Chúng cũng đe nạt
Mua chuộc cả lũ côn đồ
Hành hạ các luật sư yêu nước
Mang danh là "công an nhân dân..."
Mà không khác gì bọn cướp ngày
Vô nhân, thất đức.
 
Nói theo cách nói của ông Hồ Chí MInh
Hỡi tên Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng!
Ngươi hãy công khai trả lời trước toàn thế giới rằng:
- Nhân dân yêu nước
Hay Bộ máy của Chính phủ 
              Đảng cộng sản Việt Nam phản dân, phản nước?
Chính các ngươi đang cúi nạp trước bọn Tàu
Từng bước rước chúng vào
Chiếm cả biển đảo, đất đai, thành phố Việt Nam ta!

                                  *

Phải xử tội formosa
Dân tộc ta là dân tộc biển
Quốc gia ta là quốc gia biển
Bảo vệ bờ biển dài
Là bảo vệ sự sinh tồn của ngư dân,
                         của cả dân tộc tự nghìn năm
Hãy hợp lực toàn dân bên trong và bên ngoài
Cần có cả thế giới và Hoa Kỳ hợp lực
Đánh cho tan bè lũ quan chức Đảng công sản
                                                   trục lợi, tham lam
Đã lộ rõ bộ mặt vô tổ quốc và vô dân tộc.

500 triệu đô-la bồi thường để bịt công luận
Với thảm họa giáng xuống đầu
                   1 triệu dân 4 tỉnh miền Trung
Tức là bồi thương 500 đô ($) một người...
Là cái giá diệt dân quá rẻ mạt
Di hại biển nhiễm độc
             và sự tồn sinh của các loài thuỷ sản
Phải 50 năm mới trở lại đươc như xưa...
Không thể để cho Chính phủ đứng ra dàn xếp
Thông đồng với Formosa
Mà phải để người dân giải quyết.

Luật sinh tồn bảo rằng:
Dân ta phải đấu tranh
Không chỉ với Chính phủ - Nhà nước
Mà với cả chính sách diệt chủng dân tôc Viêt Nam
                                           của bọn giặc Trung...
Lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam
Thì lại quá hèn hạ, cúi đầu tiếp tay cho chúng.

Chúng muốn ép ngư dân ta phải đổi nghề
Là dã tâm
Giúp cho Formosa cùng với bọn Tàu chiếm biển.
Hãy lấy giải pháp giúp ngư dân bám biển
Duy trì ngành nghề truyền thống lâu dài
Mới là liệu pháp bảo vệ dân,
                    bảo vê đất nước, giống nòi.
 
Dân tôc gặp đại nạn
             mà chế độ vẫn cố tình bưng bít
Dùng bạo lực hành xử với nhân dân
Tàn độc đủ đường và vô liêm sỉ
Với Chính phủ này
Mất nước đến nơi rồi - Việt Nam ơi!

Đã đến lúc không thể dung tha cho Đảng cộng sản
Giành quyền dân chủ, tự do
Nhân dân phải đứng lên truy tố Formosa
Khởi kiện chúng ra Toà!
Bảo vệ biển, bẩo vệ cá
Là bảo vệ sư tồn sinh của dân tộc, nước nhà.
Formosa phải bồi thường thiệt hại,
Phải khắc phục hậu quả và làm sạch biển...
Rồi tống cổ nó cút khỏi Việt Nam ta!

                                       Tháng 7-2016
 
 
         ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM MÌNH ĐỂU QUÁ,
                  PHẢI KHÔNG EM
                                                 Tặng cô giáo Trần Thị Lam
                               Tác giả bài thơ “Đất nước mình ngộ quá phải không anh”
 
Đảng cộng sản Việt Nam mình đểu quá, phải không em
Bẩn hơn cả “đít” thằng Formosa mang chất độc
Làm cho cá và biển quê mình phải chết
Tội Đảng lần này trời đất chẳng dung tha...
 
Những chiếc bánh trưng em kể đã xa xưa
Như chuyện cọc sóng Bạch Đằng
                cha ông ta đánh tan giặc Nguyên cũng cũ
Đảng cộng sản bây giờ phản nước, buôn chế độ
Lũ quan tham Chính phủ thời nay toàn đứa hại giống nòi
 
Em thương dân bốn nghìn năm
“Trước những bất công vẫn không biết kêu đòi...” (1)
Thì đến trí thức, văn sĩ giờ
                                phần lớn uốn lưng sống nhục
Nhà báo như những con chó mực... (2)
Gã Chủ tịch Hội nhà văn chỉ là tên cơ hội,
                               làm tay sai cho bọn Việt Gian
 
Đảng cộng sản Việt Nam mình kinh tởm quá, phải không em
Cái “chủ nghĩa xã hội” thối tha
Hàng nghìn tượng đài Lê Nin
                               ở thế giới và bị chính dân Nga đạp đổ
Kể làm gì Việt Nam mình dựng tượng đài nghìn tỷ
Giành cho ông Hồ một phần,
                              chúng chia nhau đục khoét đấy, em ơi!
 
Em nói “sinh mạng con người chỉ như cái móng tay” thôi
Thế mà chúng lại rêu rao
                      “Nhà nước của dân, do dân và vì dân”, em ạ!
Quốc Hội toàn những ông bà nghị gật đầu
Để chiếm đất và vét vơ của nả…
Kẻ tìm đường chạy ra nước ngoài
Đứa về hưu hạ cánh an toàn
                     sau khi đã hút kiệt máu xương dân…
 
Anh cũng không biết Việt Nam mình rồi sẽ đi về đâu? như em
Nhưng anh biết chắc chắn một điều
Dân mình phải vùng lên đấu tranh
                                   để giành quyền tự do, dân chủ
Đánh cho chính thể Đảng cộng sản độc tài này phải đổ
Lôi lũ quaan hại giống nòi kia ra trước vành công lý nước nhà
 
Đảng cộng sản Việt Nam mình đáng phỉ nhổ quá, hỡi em xa!
Anh chỉ phát triển bài thơ em cho thêm sâu, thêm rộng
Để gửi cho thế giới yêu chuộng hoà bình
                                                          và gửi cả trời xanh
Nỗi đau dân tộc này không biết đến bao năm…
 
                                                              25-7-2016
 
(1)  Thơ của Trần Thị Lam
(2)  Nguyễn Như Phong, một nhà báo của Đảng cộng sản đã phát biểu: “Chó khôn nhờ chủ - nghĩa là nhờ sự dậy dỗ của Đảng – Nhà báo là phải như những con chó!”
 
 
                                          Phân 2.
                         VĂN CHƯƠNG PHẢN BIỆN
               PHÊ PHÁN CNXH VÀ SỰ THOÁI HOÁ
 
 
                   BẰNG VIỆT PHÊ PHÁN XÃ HỘI BẰNG THƠ
                    
                                                      PHẠM NGỌC THÁI
 
         - Tôi xin bình luận qua tập thơ "Nheo mắt nhìn thế giới" của Ông.
   "Nheo mắt nhìn thế giới" - Nxb Văn học 2008, là một tập thơ có tiếng vang và hay nhất của Bằng Việt. Trong lời giới thiệu tập thơ, ông đã viết:
-  Thơ đối với tôi (tức tác giả) không chỉ là thơ mà còn là một thái độ sống. Đã là một thái độ sống, thì bút pháp thể hiện cốt sao nói được hết điều mình cần nói, cần tỏ thái độ...
      Một đoạn khác cũng lời giới thiệu ấy, Ông còn nhấn mạnh:
    "Nheo mắt nhìn thế giới" - đầu đề tập thơ này thoạt nghe có vẻ hơi kênh kiệu, thậm chí có phần xấc lược! Nhưng đọc kỹ các bạn sẽ thấy, thực ra là một thái độ, một tâm trạng khá kìm nén, đến mức có phần nhẫn nhịn, lặng lẽ chiêm nghiệm, đôi khi chua chát, ngậm ngùi...”.
      Nhìn tổng thể tập thơ bắt nguồn từ một cách nhìn của một cõi lòng có phần u uẩn, dồn ứ cảm xúc mà tạo thành thi phẩm, mang tính phê phán xã hội sâu sắc. Vậy ta hãy xem, qua những bài thơ Bằng Việt đã phê phán xã hội thế nào? Xin mở đầu trang bình luận này bằng việc:
*  phân tích bài "Nhớ Trịnh"-
                   Có khi
                   Một ngày ruổi rong, một ngày tất bật
                   Cũng không làm xong một việc ra hồn!
                   Có khi 
                   Cả tuần lao lung, cả tuần suy ngẫm
                   Cũng không nhìn thấu bản thể mình!
     Tôi nói về đoạn thơ giữa trước:
                   Ngày sống vội, tuần sống vội, năm sống vội
                   Tuổi hoa niên, trung niên, kế tiếp tuổi già
                   Chong chóng quay, rút cuộc được gì?
                   Được chuyển động - làm bù nhìn của gió...
      Bằng Việt không chỉ là nhà thơ, mà còn thuộc hàng thủ lĩnh chính trị trong cơ quan tuyên huấn Đảng, Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thủ đô, phó Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật VN, đồng Chủ tịch Hội đồng thơ HNVVN. Có thể nói: suốt cuộc đời ông luôn tỏ ra trung thành, mẫn cán, phụng sự chế độ như một cái ..."chong chóng quay" ( thơ đã viết). Vậy sao lại phải thốt lên: Chong chóng quay, rút cuộc được gì? /- Rồi ông tự trả lời: Được chuyển động - làm bù nhìn của gió...
      Có nghĩa là, tất cả sự phụng sự không biết mệt mỏi ấy: Ngày sống vội, tuần sống vội, năm sống vội/-  Cả đến những bổng lộc, vinh quang mà ông đã có (tôi xin nói về ý nghĩa của sự "vinh quang" này sau), cũng chỉ để làm..."một bù nhìn"! Nhưng là bù nhìn của ai: bù nhìn của gió...?
      Gió thổi thì chong chóng phải quay! "gió" ở đây nó biểu thị cho một thế lực - Đó chính là bộ máy nhà nước. Ta đọc tiếp những câu thơ dưới:
                      Và gió, quẩn quanh đầu sông, cuối bãi,
                      Cũng một kiểu bù nhìn của nóng lạnh, Âm-Dương      
     Khí trời thay đổi lúc nóng, khi lạnh thì tạo thành gió - Vậy "gió" lại cũng chỉ là "một thứ bù nhìn"... của trời đất ( tức Âm-Dương)! Hình tượng "Âm-Dương" tác giả sử dụng, chính là để chỉ về chế độ, cũng chỉ như... "một thứ bù nhìn" - theo chủ nghĩa Marx hoang tưởng mà thôi! Nó vận hành như gà mắc tóc:                                   
                      cứ quẩn quanh nơi đầu sông, cuối bãi
      Đó là một bộ máy cổ hủ, thậm chí còn bị tha hoá...
    (nếu ta suy xét ở các bài khác thì thấy ý nghĩa này rõ hơn: như bài "Ngô đồng", "Người của thế kỷ trước", hay "Ngôn ngữ và chính trị" v.v...). Rồi tác giả kết luận:
                      Còn Âm-Dương có từ đâu, tồn tại tới đâu
                      Thì mở hết giác quan, ta vẫn là mù tịt!
      Với kiến thức của một học giả, sự từng trải một đời người và chân dung của một văn nghệ sĩ có tầm vóc, mà Bằng Việt phải than: Mở hết các giác quan, ta vẫn là mù tịt!/ -  Ông hoài nghi? Nói chính xác là ông không còn tin vào thể chế của chủ nghĩa Marx là đúng nữa! Ôi, nhưng đó lại chính là lý tưởng mà cả đời ông cống hiến, để bây giờ sụp đổ thế ư? rồi tác giả buồn bã kết luận:
                      Rầu rĩ trở về câu thơ của Trịnh:
                      "Đêm thấy ta là thác đổ..."
                      Vậy ngày ơi, ta là gì?
      Nghĩa là, hôm nay chỉ là đêm trường - Còn ngày mai khi trời sáng lạn thì sao? Ông chợt thấy mình rồi sẽ chẳng là gì cả! Mai ngày khi thời thế đổi thay, chủ nghĩa Marx đã không còn, xã hội đi theo một hướng khác đúng đắn và hợp lý hơn! Nói một cách cụ thể, tên tuổi với niềm vinh quang mà ông có hôm nay sẽ chỉ giả ảo nhất thời. Nó giống như một "bóng ma" trong chốn quan trường, một thứ bù nhìn của cái thế thời này! Lòng Bằng Việt tan nát, nên mới  nhắc đi nhắc lại mãi câu thơ:
                     "Đêm thấy ta là thác đổ..."
                      Có lẽ nào, chỉ thế thôi sao?
*   Tôi phân tích sang bài "Ngô đồng"-
                     Thất vọng với ngàn xưa hay thương xót ngô đồng
                     Trót được tôn quá cao, đẩy mãi vào lịch sử 
                     Để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá
                     Lưu luyến thưở vàng son xa lạ với đời thường!
      Ngay vào câu thơ đầu ta đã thấy: Phải chăng như vua Ngô xưa, ngồi ở quá cao không nghe lời ai, có mắt như đui… để đến lúc cả thành trì bị đốt cháy mới chịu tỉnh ra? Thì nước đã mất, nhà đã tan rồi! Đồng thời còn tồi tệ hơn, thất vọng và chua xót bởi cả đến lớp hậu duệ giờ cũng theo đó... mà bị đổ đốn và tha hoá. Tức là ông thất vọng cho guồng máy nhà nước đương đại đó! Hình tượng"ngô đồng" mà Bằng Việt dùng trong bài thơ, là để chỉ cho lớp quan chức chốn cung đình. Luận theo ý nghĩa thực tiễn thì ta thấy, từ trên cao nhà nước xuống đến dưới các cấp địa phương… vẫn bao tệ nạn, tha hoá. Không ít vùng nông thôn Việt Nam ngày nay, chính quyền bạo hành, đè nén dân tình, lại hình thành các kiểu địa chủ phong kiến ngày xưa. Bằng Việt đã lên án, Ông chỉ trích sự xuống cấp về cả nhân cách, phẩm giá của những lớp "ngô đồng" ấy, giờ chỉ còn là:
                      Những chậu cảnh rẻ tiền, bầu cây thô tháp
                     Lá nhăn nhúm răng cưa, xoè rẻ quạt
                     Giống lai tạp bình dân, xa rời danh giá cũ
                     Chỉ khiến nguội tanh trí tưởng tượng ngàn đời! 
      Đã cổ hủ, thoái hoá mà vẫn cố bám lấy quyền vị và những vàng son để hưởng lợi lộc, vinh hoa, thì tất yếu sẽ sinh ra ung nhọt trong xã hội. Xét ra nhiêù nước ở thế giới, trên con đường tiến đến chủ nghĩa xã hội: Tầng lớp giai cấp vô sản trong guồng máy lãnh đạo nhà nước, từ giai cấp vô sản thuần tuý biến chất thành "Tầng lớp giai cấp vô sản hoá lưu manh", hoặc "Tập đoàn giai cấp vô sản tham nhũng, lũng loạn..."! Đó cũng là kết quả tất yếu để đến cuối thập kỷ 90, sang 1991 của thế kỷ XX, hàng loạt các nước XHCN ở Đông Âu bị sụp đổ. Hệ thống chủ nghĩa cộng sản tan rã, lan rộng trên phạm vi toàn thế giới. Ông than:
                      Ngô đồng ơi, ngô đồng
                      Có phải nhầm không đấy?
                      Giờ hoá hèn mọn vậy
                      Biết trách ai, ngô đồng?                    
     Ta nói như thế không phải là thương xót cho những sự đổ vỡ ấy, mà để nhìn thấy sự hoang tưởng của chủ nghĩa Marx - khi Người đã vạch ra một viễn vọng của chủ nghĩa cộng sản? Viễn vọng cùng chủ nghĩa đó đã tan tành!
 *  Tôi phân tích bài "Người của thế kỷ trước" - Nói về những gương mặt đặc trưng cho một chế độ của một thế kỷ đã đi qua, song những con người cổ hủ của thế kỷ đó vẫn tiến tới, cùng với lớp hậu duệ kế thừa trong guồng máy đương đại cũng bị thoái hoá (như đã phân tích ở bài trên): Để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá/ - đang ngất ngưởng phán xét, điều hành xã hội ở thế kỷ mới này:
                     Anh đâu cần ai thương,
                      Anh bình giá mọi điều bằng cái nhìn khinh bạc
                     Anh đứng trên mọi điều để xét nét thời gian/
                     Nhưng có ích gì đâu!
                     Khi trên khuôn mặt anh đã in vết thẫm mầu...
      Với những con người đã bất chấp cả điều hay, lẽ dở - Tức là khinh bạc cả quyền lợi cộng đồng, coi thường luân lý... để xét nét mà phán quyết! Thì đâu còn phải là người của nhân dân, của đất nước nữa? Đó chính là lớp quan lại đang dẫm đạp lên quyền lợi dân tộc mà chúng ta thấy không ít trong xã hội ngày nay. Nếu lớp quan lại  đó chiếm nhiều trong bộ máy nhà nước, thì tất dẫn đến lúc bọn họ sẽ bán cả nước để cầu vinh! Như thơ ông viết:
                    Anh đầy khôn ngoan, đầy so đo, đầy tránh né
                    Anh sống đến hôm nay, dương dương tự đắc
                    Nhưng than ôi!
                     ...Tôi ngồi uống với anh như uống cùng ảo ảnh
                     Uống cùng bao nhiêu khát vọng không thành?                        
      Đó cũng chính là hình ảnh của cái guồng máy "như một thứ bù nhìn" mà Bằng Việt  đã tả trong bài "Nhớ Trịnh".
*  "Một đàn thằng ngọng đứng xem chuông" – Là một bài thơ chế nhạo những kẻ hợm hĩnh. Đó là phường ngu dốt, kệch cỡm... lại luôn luôn lên mặt dậy dỗ, thuyết giáo cho đời. Tác giả không có ý bôi xấu hoặc chế giễu những người bị khuyết tật, như thơ đã  viết:
                       Không phải ngọng bẩm sinh
                       Chúng đánh lưỡi, chúm môi... dần hoá ngọng.
      "ngọng" cũng chỉ là biểu tượng, tác giả dùng để ám chỉ lớp quan cách dởm đời. Đó chính là những thứ quan hay hống hách thường thấy nhan nhản thời nay. Chúng như phường trưởng giả học làm sang. Có khác nào Tú Xương cũng đã từng giễu cợt những phường như thế ở thời xưa:
                      Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang
                      Đứa thì mua tước, đứa mua quan
                      Phen này ông quyết đi buôn lọng
                      Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng.
      Đọc bài thơ của Bằng Việt ta thấy cả một sự nực cười và chua chát. Những loại quan ngọng đó càng tỏ ra oai vệ, càng lên cao giọng, ỷ quyền đe nạt mọi người, thì chúng lại càng "ngọng", ngọng đặc quánh lại. Người đời bây giờ biết nhiều loại quan ngọng như thế lắm! Người ta không dại gì nói chuyện tử tế, đứng đắn với chúng, có khi lại mang vạ vào thân. Cho nên:
                     Người đời thừa hơi nói mãi chuyện khôn
                     Thì ngọng hùa nhau cùng dồn đến dại...
      Có thể chúng sẽ đổ xô vào cấu xé, dẫm đạp lên cả những người dân yêu nước? Và nếu một khi luật pháp lại thuộc về những kẻ quan lại cầm quyền như thế, thì xã hội này đâu có còn là của nhân dân?
 *  Tôi nói đến bài "Sự kiện tày đình" - Tác giả chỉ đi từ sự việc thay đi, đổi lại của pháp luật: Cấm đăng kí xe, xong rồi lại cũng pháp luật - cho đăng kí xe thoải mái? Nhưng đây cũng chỉ là một hiện tượng lấy ra làm minh chứng. Thực tế sự thay đổi pháp luật ở xã hội ta nó diễn ra tuỳ tiện tới mức, như ông viết:
                    Mình tự trói tay mình, rồi lại tự cởi ra
                    Tự biểu quyết xong, lại tự chê mình phạm vào hiến pháp!
                    Khi quyết đáp, cũng viện đủ lý do quyết đáp
                    Khi huỷ đi lại cười trừ: "Chưa hợp lòng dân!"
     Ông muốn chỉ trích sự méo mó, một sự ẩm ương đến nực cười của lớp quan chức nhà nước đương thời, những người làm ra pháp luật, cầm cương nẩy mực ở xã hội. "pháp luật" có khác nào thứ trò và những thứ trò đó cứ ngang nhiên diễn đi, diễn lại. Một bài thơ mang tính chất rất điển hình của thời thế hôm nay.
*  Giờ tôi phân tích về bài "Ngôn ngữ và chính trị" - Tác giả đứng trên bình diện của thời đại, thế giới mà phân tích nhân tình thế thái:
                    Tôi đến Vácsava khi Liên Xô đã đổ
                    Thấy tiếc toà nhà cao như trường Lômônôxốp
                    Kiến trúc thời Xtalin, giờ bỗng bị bỏ hoang!
      Khi Liên Xô còn vững, nước Nga trở thành thành trì trung tâm của khối XHCN. Nhưng khi Liên Xô bị đổ rồi, thì than ôi!... đến cái tiếng Nga cũng không ai muốn dùng. Ngay cả người Nga lúc ra nước ngoài cũng không muốn sử dụng cái tiếng nói mẹ đẻ của họ nữa. Thứ ngôn ngữ của một dân tộc lớn như thế, mà nay cả thế giới khinh miệt nó. Ông đã phải than lên:
                 Ngôn ngữ tội tình gì?...
                 Mà dâu bể khó lường, mà giậu đổ bìm leo?
                 Hay cũng nhiễm thói đời, như đồng tiền đen bạc
                 Lúc thắng thế vung vinh, lúc tủi phận bọt bèo?!
    Thế mới biết thế thời "Được làm vua, thua làm giặc" là vậy!
    Sự sụp đổ của Liên Xô cùng hàng loạt các nước XHCN ở châu Âu - Nó báo hiệu sự tan vỡ của Chủ nghĩa Marx-Lenin! Một số lãnh thổ trong Liên bang Nga rơi vào cảnh nội chiến tương tàn, không biết khi nào mới hồi phục được như trước? Lại trở về thời kỳ của "tư bản dã thú" đã qua từ hàng trăm năm trước. Marx hoang tưởng đã đành, mà ngay cả lãnh tụ Lê Nin cũng ngộ tưởng khi tuyên bố rằng: Những nước vừa ra khỏi ách thuộc địa như Việt Nam, Trung Quốc... ở châu Á, hay các nước nhược tiểu ở các châu lục khác trên thế giới, có thể tiến thẳng lên CNXH không cần qua TBCN (nghĩa là đốt cháy giai đoạn) - Khi đã có Liên bang Xô viết làm chỗ dựa. Thì chính Liên Xô lại đổ đầu tiên!
      Như thế là sự ngộ tưởng của Lê Nin không chỉ trở thành một hệ quả đối với nhân dân Nga, đất nước Nga - mà còn kéo theo sự lầm lạc trên con đường đi tới của lịch sử các nước vừa giải phóng ra khỏi ách đô hộ của thực dân hay đế quốc? Nó sẽ dẫn đến sự thoái hoá của bộ máy nhà nước và xã hội đó!
      Đứng trước thực tế ấy, Bằng Việt hoài nghi về Học thuyết Marx? Ông không còn lòng tin vào thể chế, dù cả đời ông đã phụng sự cho thể chế ấy! Khi ông nhận ra mình cũng chỉ là... "thứ bù nhìn" của một guồng máy bù nhìn, trong cái chủ nghĩa hoang tưởng kia mà thôi - như ở bài "Nhớ Trịnh":
                   Chong chóng quay, rút cuộc được gì?
                   Được chuyển động - làm bù nhìn của gió,
                   Và gió, quẩn quanh đầu sông, cuối bãi,
                   Cũng một kiểu bù nhìn của nóng lạnh, Âm-Dương...
 *  Giờ ta xem xét đến bài thơ "Nheo mắt nhìn thế giới" - mà ngay cái đầu đề của bài cũng được lấy để đặt tên cho cả tập thơ của ông.
      Bài thơ gồm có ba đoạn ngắn. Hai đoạn trên chỉ là sự tả: Ở trên máy bay với độ cao 3000m nhìn xuống - người thì như hạt bụi, các cao ốc như hộp diêm, rừng già như tóc rối. Còn trông ra cả vũ trụ kia... toàn mây trắng mây, như vẩy rồng, vẩy cá, một màu xanh da trời vô cùng, vô tận. Thực ra ông chỉ lấy đó làm hình tượng. Ý nói, ta hãy rút ra một tầm xa mà nhìn và suy xét cả thời đại mà xem ? Sau mỗi đoạn ấy tác giả đều bung ra một câu kết, thán rằng:
               -  Kết đoạn 1/.  Nheo mắt biết buồn gì?
               -  Kết đoạn 2/.  Nheo mắt biết vui gì?
      Có nghĩa là: Khi đứng trên một tầm để bao quát cả xã hội cùng thế giới, thì… chẳng biết nên vui hay buồn? Tức là lòng ông hoang mang. Nhưng ông hoang mang vì cái gì? Chính là "Thế sự"! Như đã phân tích: ông không biết, cả chủ nghĩa Marx cùng thế chế mà ông đã suốt đời phụng sự đó, rồi sẽ đi về đâu? đến đâu? Bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ.
    ình hình xã hội tác động lên tư tưởng, nhân sinh quan Bằng Việt, lý tưởng trở nên mờ mịt. Bằng Việt thảng thốt cảm thấy đời ông có thể sẽ trở thành vô nghĩa? Bởi thế ở đoạn thơ thứ 3, ông viết với một tâm trạng nửa vời và mang đầy sự phẫn chí:
                   Nheo mắt vì rợn ngợp
                   Nheo mắt vì bất cần
                  Có thể đầy phấn kích 
                  Có thể đầy phân vân
                  Hay nhuốm màu khinh bạc
                  Hay chan hoà bao dung...
      Để cuối cùng dồn nén vào một câu tổng quát: Nheo mắt nhìn thế giới/ -  Bằng Việt "rợn ngợp" trước bao sự kiện lớn thế giới đã đành, nhưng cũng vì cả những điên đảo, sự rối loạn của xã hội và thế thời đang bao phủ lên tâm hồn cùng nhỡn quan… Bởi vậy Bằng Việt than:
                  Có mở hết giác quan, ta vẫn là mù tịt!
      Ông "bất cần" vì chán cái thời thế có quá nhiều sự đen bạc, giả tạo này! Tôi xin chép ra đây những vần thơ của Chế Lan Viên:
                   Lũ ta là con rối
                   Cho cuộc đời giật dây...
      Phải chăng, bởi không muốn làm một con rối và thứ "bù nhìn" như thế nữa? Cái lý tưởng cùng chủ nghĩa suốt đời ông theo đuổi bỗng trở thành bong bóng. Vừa hoang tưởng lại vừa chìm trong sự tha hoá, nên tâm trạng mới:
                   Có thể đầy phấn kích
                   Có thể đầy phân vân
      Nghĩa là, không biết mình nên "khinh bạc" hay nên "độ lượng mà bao dung"? Với tâm trạng ấy, trong một bài thơ khác Bằng Việt tự thán:
                   Người đàn ông đã đến tuổi gàn
                   Đã đến tuổi không còn gì để mất
                   Mới hiểu được góc nhìn ngoài sự vật
                   Thấy rõ hình hài những thứ vô vi...
      "những thứ vô vi" ở đây chính là sự vô nghĩa bao quanh cuộc đời. Những "đạo nghĩa" tưởng như cao cả mà ông tâm huyết, nay tất cả đã… tan vỡ! Cũng giống như nỗi lòng của Tú Xương ngày xưa, tự vỗ an mình:
                     Ngủ đi! Ngủ đi...
                     "Ngủ quách sự đời thây kẻ thức"
                       ...
                       Ngủ đi!... Ngủ ư?... lại mất ngủ rồi!
      Bằng Việt muốn ngủ để quên tất cả mà không ngủ được, bởi thế mới... "bất cần"! Ông không muốn mở to mắt nhìn ra xã hội và thế giới nữa, nên:
                      "Nheo mắt nhìn thế giới"...
     Đó là một thái độ phủ nhận và phủ nhận một chủ nghĩa hoang tưởng, cùng guồng máy  hiện hành của Bằng Việt.
     Trang viết đã dài, tôi chỉ xin bình thêm một bài nữa:
*   "Rượu của Nguyễn Cao Kỳ" - Thuộc trong những bài thơ có tiếng tăm nhất của tập Nheo Mắt Nhìn Thế Giới này. Hơn 30 năm sau chiến tranh, Nguyễn Cao Kỳ từ Mỹ trở về Việt Nam thăm quê, có tặng cho vị thiếu tướng công an một chai rượu. Vị thiếu tướng mang ra cho anh em uống. Mọi người thì vui vẻ:
-  Ồ, rượu ngon thì cứ uống! Đâu cần cố chấp mãi chuyện xưa.
-  Nhưng một người thì nhất quyết: "không"!
      Đấy, câu chuyện diễn tả lại chỉ có thế. Bài thơ đặt ra trước chúng ta một câu hỏi: Chiến tranh qua lâu rồi, trong chúng ta những người ở hai chiến tuyến, có nên giữ thái độ hận thù và mặc cảm nữa hay không? Một câu hỏi không phải dễ trả lời. Nhưng đọc lên ta thấy cũng phân vân: Không thể trách những người bỏ qua tất cả, cứ uống tràn - Nhưng cũng không thể trách anh chàng đã nhất định không chịu uống kia? và thế là:
                    Bữa rượu bỗng dưng trở thành đắng đót.
    Nó khoáy vào một vết thương của cả hai bên, chưa sao lành lại được:
                    Vì sao không?
                    Chẳng cố chấp quá ư!
                    Cậu là lính phòng không, chúng tớ đều cựu chiến binh cả chứ!
                    Cũng bom đạn, cũng Trường Sơn, cũng vào sinh ra tử
                    Sống đến hôm nay, đâu phải để hận thù!
      Nhưng rượu dù ngon mà sao vẫn đắng? Thế đấy! Sự đời, chuyện đất nước, chuyện con người:
                    Có phải tự đáy lòng không vượt qua mặc cảm
                    Không vượt qua nỗi buồn của cuộc chiến tranh xưa,
                    Không vượt qua chính mình, không vượt qua quá khứ
                    Vết thương cũ còn đau khi gió chuyển sang mùa...
      Thái độ của nhà thơ trung thành với hiện thực. Tác giả giữ sự khách quan với ý nghĩ của các nhân vật trong việc mô tả. Ông chỉ đặt ra câu hỏi, chứ không có ý định phê phán ai, hay lên tiếng ủng hộ ai - Bởi vì, chính Bằng Việt cũng có trả lời được câu hỏi đó đâu?
      Ông cũng uống, nhưng chẳng qua là muốn quên đi tất cả: cứ uống! Ông không thể trả lời được về cả cuộc chiến tranh xưa cùng những bối rối của hôm nay?
-  Ừ thì giải phóng xong rồi, nhưng để phụng thờ cái gì và... " lý tưởng" gì đây? Chủ nghĩa Marx ư? Hoang tưởng! Thế thời này đâu còn phải là của dân tộc, của nước non? Ta lại trở về với bài thơ Nhớ Trịnh - Và ông thấy mình bỗng nhiên đã trở thành một "con rối", một thứ bù nhìn quay như 'chong chóng"... trong cái guồng máy có phần phi nhân nghĩa của đương đại này.
      Bài thơ trăn trở trong đó một câu hỏi: Chúng ta đang ở đâu và... phải đi đến đâu đây?
      Tôi đã được xem một bức tranh lớn nổi tiếng của danh hoạ Pháp Henri Paul Gauguin (1848-1903), có một cái tên rất dài, tôi nhớ đại để là: Chúng ta là ai? đang ở đâu? và sẽ đi đến đâu? -  Nhân sinh quan chủ đạo của nhà thơ trong tập thơ này chính là ở câu hỏi đó! Hơn thế, về một phương diện nhất định - Bằng Việt đã phủ nhận chính cái thế thời mà chúng ta đang sống hôm nay!
      Đến đây - Tôi xin tặng Bằng Việt đôi khúc thơ nhỏ, trích ra từ trong thiên sử thi gọi là: "Tiểu trường ca Thế Giới Tự Do - Phạm Ngọc Thái", như sau:
                  Khúc 1 -   Năm xưa ta đã trải thảm đỏ cho Mỹ rút về nước
                                   Nay ta lại trải thảm đỏ để Mỹ vào Việt Nam
                                    Nếu Mỹ không mang bá mộng xâm lăng...
                                    (Chuyện thời thế - Thế thời: Phải thế!).
                  Khúc 2 -   Thằng Tàu - ta cố tranh thủ kết đồng minh
                                   Nhưng bản chất chúng là kẻ thù truyền kiếp của Việt Nam...
                                    Ngàn năm trước đã thế!
                                    Ngàn năm sau vẫn thế!
                                    (Nếu một khi ta không đủ mạnh).
     "Nheo mắt nhìn thế giới" là một tập thơ mở - Nó mở cái gì? Nó mở ra một câu hỏi: Chúng ta là ai? đang ở đâu? và chúng ta sẽ đi đến đâu đây?
       Bằng Việt đáng quí ạ:
                   Chúng ta đi về phía "Tượng thần tự do" - Nước Mỹ.
                   Việt Nam đi về phía "Tượng thần tự do" - Nước Mỹ.
                    "Tượng thần tự do" muôn năm!!!

                                                       Hà Nội, mùa thu 2012
                                                                       PNT.
 
 
         HỮU THỈNH CHỦ TỊCH HNVVN - MỘT CHÂN DUNG THƠ TẦM THƯỜNG, NHÂN CÁCH KÉM, THAM LAM, XẰNG BẬY…

                                                          PHẠM NGỌC THÁI
 
       Hữu Thỉnh rất nhỏ mọn, lòng dạ tham lam, làm việc khuất tất… đã kéo nền thi ca đương đại trở nên bát nháo chi khươn. Biến một Hội nhà văn cấp quốc gia và cả Ban chấp hành trở nên tầm thường.
    Trước hết xin nhận định về chân dung ông Chủ tịch Hội nhà văn thuộc loại nào?      
              CHÂN DUNG THƠ HỮU THỈNH CƠ BẢN
              THUỘC LOẠI THƠ TẦM THƯỜNG, KHÔNG TỒN TẠI
     Như tôi đã từng bình luận: Thơ Hữu Thỉnh nhiều bài viết kém, tư duy bát nháo, mới chỉ ở dạng nháp hoặc tư liệu trong bản thảo, cũng bê hết ra để in thành tập, sau đó tranh giành lấy giải thưởng.
     Chưa một ông Chủ tịch nào tham lam, thơ phú thì xoàng xĩnh mà lại vơ nhiều giải thưởng quốc gia đến như vậy? Trần Mạnh Hảo đã viết:
-   Ông Hữu Thỉnh đạt kỷ lục ăn giải văn chương trong thời đại ngày nay là... vô địch thế giới! Người ta tính đến nay ông đã 05 lần "ăn" giải thưởng văn học quốc gia, kể cả giải thưởng Vua Thái Lan gọi là "Giải Asean - 1000 USD" mà chính ông Chủ tịch tự đề cử cho mình... cùng với nhiều giải khác...Trong một thành phần ban giám khảo do chính Hữu Thỉnh đã thiết kế... rồi ông Chủ tịch "tế nhị khách quan?..." xin rút ra khỏi Hội đồng xét giải.
     Hay như nhà văn Nguyễn Quang Thân lên tiếng phê phán:
-    Ông Hữu Thỉnh ăn tham, kiểu tự mình cho mình giải thưởng là vừa đá bóng vừa thổi còi, vừa lĩnh thưởng vừa khen ban chấm giải... công minh!
     Thí dụ như việc ông ta đem "Thương lượng với thời gian" - Một tập thơ hỏng, tư duy nhăng nhố, tứ nghĩa lung tung.. rồi cũng chỉ để vứt vào... sọt rác, cùng với một trường ca biển viết hỗn độn, xô bồ, làng nhàng, nhạt nhẽo - Mặc dù bị dư luận chê bai chỉ trích rất nhiều, nhưng Hữu Thỉnh vẫn bất chấp, trơ tráo lấy bằng được cái giải lớn của quốc gia. Thật là một Chủ tịch Hội nhà văn đáng mỉa mai.
      Tôi đã từng bình tập "Thương lượng với thời gian", nay xin trích giới thiệu lại trong bài viết này để càng thấy rõ hơn cái chân dung non yếu, mà không biết tự thẹn của ông Chủ tịch Hội:
                     "THƯƠNG LƯỢNG VỚI THỜI GIAN"
                     MỘT TẬP THƠ LÀM NHÀM, NHIỀU BÀI VIẾT HỎNG
          Hữu Thỉnh làm nhiều bài thơ rất ẩu, tư duy lung tung, rồi tìm những từ hay hình ảnh hoa hoét hoặc có nỗi đoạn trường ghép lại. Có bài mới đọc lên cứ tưởng... cũng thấy là lạ, nhưng rồi gấp lại thì bài thơ chỉ màng màng như một lớp sương khói, hoặc đó cũng chỉ là một ý tưởng nhạt thếch, nông choèn. Tôi có thể nêu các kiểu làm thơ tạp-pí-lù ra đây đến vài chục bài trong tập thơ trên năm mươi bài của ông.
 *   Thí dụ bài "Bóng mát":
                    Tôi như cây biết giấu lá vào đâu
                     Giữa gió bụi cõi người
                     Nếu giấu lá thì còn đâu bóng mát
                     Bóng mát mà không che nổi chính tôi.
    Mới đọc thì có vẻ nỗi đời, nỗi người, nỗi trần ai đây? nhưng ngẫm kỹ thì bài thơ rất lung bung. "gió bụi cõi người" nghe cũng đoạn trường đấy chứ? nhưng gắn với hình ảnh "lá" ở câu trên - "lá" kia biểu tượng cho cái gì của anh ta? Cũng chẳng rõ. Nếu nó đã làm thành bóng mát thì tại sao lại phải dấu? Ta lại xem câu kết:
                    Bóng mát mà không che nổi chính tôi
     Tại sao có bóng mát rồi mà lại không che nổi chính anh ta? - Thế là, tất cả vẫn mới chỉ là một mớ ý nghĩ còn mơ hồ, lộn xộn, thậm chí hình ảnh đá nhau, chưa định hình để lập được thành tứ và nghĩa. Hữu Thỉnh vơ hết vào làm thành một bài cho xuất bản, chẳng cần biết để nó diễn đạt cái gì? Bài thơ trở thành...vô nghĩa!
     Trần Mạnh Hảo nói Hữu Thỉnh làm thơ rất ẩu, chính là vậy.
     Thơ Hữu Thỉnh nhiều bài bất cần tính lôgich trong tư duy triết lý, dù chỉ là một bài thơ ngắn vài câu.
*   Thí dụ một bài thơ khác:
                     Đôi luống thời gian
                     Ai ải mùi đời
                     Hì hục câu thơ
                     Gieo chỗ không người
                     Tấm chăn ngôn từ
                     Dầy sao không ấm 
                     Thi nhân dậy chưa
                     Gà đang chuyển sớm
                                ( Mồ hôi đón ngõ )
       Đọc lên cũng đã thấy cái thời gian ai ải mùi đời kia, chắc là thời gian như cuộc đời thum thủm toàn phân tro chăng? Mấy từ "ai ải mùi" mà tác giả sử dụng cốt chỉ để thơ cho có vẻ hình tượng "kêu" đấy thôi. Nhưng đó là cách sử dụng bất kể ý nghĩa. Sau đó tự nhiên chuyển sang ý thi nhân làm thơ gieo vào chỗ không người... rồi đến gà qué báo sáng, thế là hết thơ? Cũng chẳng biết "cái thời gian ai ải mùi đời" kia với người thi nhân làm thơ nó có quan hệ với nhau thế nào? Nó được đưa vào trong bài thơ để nói lên ý nghĩa gì? cũng đã được thêm một bài. 
     Hữu Thỉnh làm thơ rất nhiều bài đại loại nham nhúa như thế!
     Cũng có khi chỉ do một ý tưởng nào đó chợt vụt đến, thoáng qua mà tác giả vội ghi lại. Đáng lý nó mới chỉ là tư liệu trong một bản nháp. Nhưng Hứu Thỉnh đã sử dụng ngón nghề của một tay thơ chuyên nghiệp, thêm dăm ba chữ mắm muối vào đó, hoặc tìm đại vài hình ảnh cho có vẻ kêu kêu - Bất cần hình ảnh đó, ý nghĩa có hợp với bài thơ không? xào xáo nó lên, lại được thêm một bài thơ nữa, gộp lại thành tập… để lấy giải thưởng văn chương.
 *  Ví dụ bài "Những người đi lại phía tôi":
                    Những người đi lại phía tôi
                    Bao nhiêu bóng mát một lời lá bay
                    Mặc ai xô dạt mỗi ngày
                    Múc đau lòng giếng vẫn đầy sao hôm.
      Hình ảnh thì cũng có vẻ hoa mỹ, nỗi mình, nỗi đời - Nhưng bài thơ nói gì nhỉ? Nếu kết lại thì hình như là... vô nghĩa! Nó "vô nghĩa", bởi vì nó tư duy theo kiểu vơ váo và lắp ghép nhằng.
      Tôi xin phân tích hình ảnh "bao nhiêu bóng mát" ? Có phải bao nhiêu người đang đi lại phía nhà thơ, đã đem cho ông ta bóng mát chăng? Nếu thế thì cũng có tính nhân văn đấy chứ? nhưng liền ngay sau đó lại là hình ảnh:
                      ...  một lời lá bay
      Chả lẽ để đáp lại "những bóng mát" mà người đời đã đem lại cho ông, tức là những danh lợi mà ông đã được hưởng, ông chỉ cần đáp lại cho họ, tức là cho cộng đồng... "một lời lá bay" ư? – Tao cũng chả cần phải trả cho chúng mày nhiều… một đôi lời ve vuốt suông, hay chút bổng lộc gì đó cỏn con thôi? sau đó ông thoảng qua như là ...lá bay…
     Rồi ông cứ việc ung dung hưởng "những bóng mát" mà người đời mang lại cho ông -  Bởi vì ngay câu thơ thứ ba viết:
                     Mặc ai xô dạt mỗi ngày...
    Thể theo sự liên kết trong tư duy bài thơ thì: Ông cứ mặc cho cuộc sống những kẻ đã mang lại bóng mát cho ông bị xô dạt, chìm nổi. Ông mặc xác tất cả. Rồi bài thơ kết:
                     Múc đau lòng giếng vẫn đầy sao hôm
      Hình ảnh "múc đau lòng giếng" có vẻ ghê, nhưng để nói cái gì?
-  Ta giả sử nếu cái giếng kia biểu thị cho đời: Ông cứ việc múc đau lòng đời, tức là ông cứ việc vơ vét, hưởng thụ những lợi lộc của đời mang lại... cho đến cuối đời ông. Vì hình ảnh "sao hôm" sẽ biểu thị cho cái nửa đời chiều của ông mà: vẫn đầy sao hôm /-  là vậy.
 -   Còn nếu ta giả sử hình ảnh "cái giếng" kia để chỉ bản thân nhà thơ: Ông múc đau ông,  nghĩa là ông sẵn sàng hy sinh bản thân cho hạnh phúc của mọi người - Thì sao câu thơ trên ông lại viết: "Mặc ai xô dạt mỗi ngày"???... Thế là bài thơ trở thành khập khiễng, ý thơ phi lý, hình ảnh như những cánh hoa giấy đẹp nhưng lung tung. Bài thơ này cũng chỉ là một bài... thơ rác.                    
     Có lẽ không phải là Hữu Thỉnh không biết cái hạn chế trong sáng tác thơ của mình? và có lẽ cũng không phải là không biết sự kém cỏi của tập thơ "Thương lượng với thời gian"? Cho nên cũng đã có lúc ông tự thú…
*  Ta hãy đọc bài "Người làm mùa":
                     Những gié vàng lại tụ hội vàng tươi
                     Mùa hoàn hảo? Thiên nhiên bầy kiệt tác
                     Sao với ta vẫn chỉ vài nét phác
                     Tẩy xoá hoài người vẽ mãi chưa xong?
       Ý muốn liên hệ với "mùa thi ca" của ông ta đây! Đã biết thơ mình mới chỉ là những nét phác, nhạt nhẽo, nông cạn - Còn với mình thì "tẩy xoá" mãi vẫn không viết nổi một bài thơ hay. Thế mà vì lòng tham, ông Chủ tịch đã 05 lần lấy giải thưởng quốc gia, rồi lại  mang ra lấy tiếp cái giải thưởng Hồ Chí Minh kèm với mấy trăm triệu đồng nữa đấy?
* Tôi ví dụ bài "Vô thanh":
                     Tôi ngồi nhặt sỏi đếm buồn
                     Gió đi tìm khói chon von mấy đồi
                     Mây kia ham sự nhất thời
                     Bao nhiêu oan nghiệt mắt người ngước lên.
     Thực ra bài thơ mới chỉ là mấy sự lắp ghép ý chợt đến ở dạng bản thảo, tư duy nửa chừng, chưa ra đâu vào đâu và chưa nói được cái gì? Đây cũng đích thị là một bài thơ để... loè đời! Cái ngón nghề mà Hữu Thỉnh tìm ra trong quá trình sáng tác thơ của mình chính là thủ thuật rất xảo ấy, đã thành sở trường trong quá trình làm thơ của ông. Trong một bài viết, Trần Mạnh Hảo nói Hữu Thỉnh làm thơ hay lấy "râu ông nọ cắm cằm bà kia" là vậy! Đấy là tôi mới ví dụ một số bài thơ ngắn cho dễ đọc. Để bạn đọc khỏi nhàm chán, tôi chỉ xin ví dụ thêm một bài thơ dài hơn, nhưng cũng viết ẩu làm nhàm như thế!
*  Bài "Lời mẹ": Nói về mẹ thường là những bài thơ rất máu thịt, da diết. Nhưng Lời Mẹ của Hữu Thỉnh thì phải nói, thơ viết hồ đồ đến mức độ... hơi nhăng nhít. Bài thơ chia làm 3 khúc, mỗi khúc có 8 câu, tổng cộng toàn bài là 24 câu.
     Khúc I-  Khúc đầu tiên này thì nó còn kể lể có chuyện một tý, tuy cũng chỉ viết nôm na tung hứng bừa đi thôi, chẳng có gì gọi là chắt lọc hay nghệ thuật tinh tuý. Nhưng thôi, ta chấp nhận như thế. Tạm gọi là cũng được:
                     Mẹ đã sinh ra tôi
                     Đặt tên cho tôi nữa
                     Một cái tên nõn nà
                     Hồn nhiên như sói nhỏ
                     Cái cối và cái chày
                     Con mèo và con cún
                     Yêu mấy vẫn chưa vừa
                     Thoắt trở thành người lớn.
           Mấy câu sau là tác giả đã nhặt nhạnh bừa… rồi ghép lại thành một khúc. Chưa thể gọi là ăn nhập với nghĩa trong cả bài. Ta cứ đọc tiếp sẽ thấy. Đến khúc thứ hai, thứ ba mới thật là thứ thơ... hô khẩu hiệu. Mà đây là khẩu hiệu rất sáo rỗng, nhạt nhẽo. Nhưng tác giả không phải chỉ hô khẩu hiệu một lần đâu? Hai khúc thơ, mỗi khúc 8 câu, chỉ có hai câu đầu là khác - còn sáu câu sau lặp lại y hệt nhau. Ý tứ vơ váo, chợt nghĩ được cái gì là đưa luôn vào, cứ như là viết đại cho xong. Đọc chối không chịu nổi. Để bạn đọc thấy rõ, xin chép lại cả hai khúc sau ra đây:
      Khúc II -  Tôi bước ra ngoài ngõ
                       Gió thổi. Nước triều lên...
                       Đi hoài không gặp tiên
                       Đành quay về hỏi mẹ
                       Hãy yêu lấy con người
                       Dù trăm cay nghìn đắng
                       Đến với ai gặp nạn
                       Xong rồi, chơi với cây!
   Khúc III-    Tôi lại bước dưới trời
                       Không tiếc mòn tuổi trẻ/...
                                    (6 câu sau giống hệt ở khúc 2)
                        Đi hoài không gặp tiên/  Đành quay về hỏi mẹ/
                        Hãy yêu lấy con người/   Dù trăm cay nghìn đắng/
                        Đến với ai gặp nạn/   Xong rồi, chơi với cây!
      Xin phân tích một chút ở câu thơ cuối khúc - Sao lại kết:
                       "Xong rồi chơi với cây"?
     Nếu là những người chán sự thế, chán chốn quan trường, đi ở ẩn như Nguyễn Khuyến chẳng hạn? Hay như thi sĩ Tản Đà, chán chốn hồng trần tìm đường lên núi "tu tiên" đã đành? Đằng này, Hữu Thỉnh còm ham danh lợi thế cơ mà!
     Đọc thơ ta có thể hiểu: Mẹ từng dặn anh ta rằng, con người nó hay lừa lọc, gian xảo lắm. Tốt thì ít mà xấu thì nhiều, đừng nên "chơi" với con người mà chỉ nên chơi... với cây thôi!...
      Nhưng mẹ lại cũng dặn anh ta: Phải làm một con người cao thượng. Con người tuy xấu thế đấy, nhưng lúc họ gặp nạn thì phải đến cứu vớt họ! - Như ở câu thơ trên đó đã viết: Đến với ai gặp nạn"/ - Xong rồi lại về... "chơi với cây"!
      Lời mẹ dặn vậy - Hữu Thỉnh đã cao thượng đến thế nào mà sao còn  tham lam thế? Đây là một bài thơ viết cẩu thả. Cái đoạn lặp đi lặp lại dài đến 6 câu… nào có hay gì? có nghệ thuật thi ca gì cho cam? chỉ là cách nói đạo lý sáo rỗng.
     Câu thơ: Đi hoài không gặp tiên/ - Hình ảnh ấy chắc Hữu Thỉnh chợt nhớ về chuyện cổ tích: Có cô bé hoặc cậu bé nghèo khổ, đã mơ thấy ông tiên hay bà tiên hiện về - Thế là bê luôn vào thơ, mà lại là bài thơ nói về nỗi đời, đoạn trường người lớn hẳn hoi. Một bài viết về mẹ thuộc dạng nhàm chán nhất, nhì... đối với một nhà thơ chuyên nghiệp mà tôi từng được đọc.
      Thế đấy, thơ ông Chủ tịch đã lãnh đạo Hội nhà văn đến 4 khoá của chúng ta hôm nay là thế đấy?
      Nói dài, bình thêm làm gì nữa cho bạn đọc càng nhàm chán. Quá đủ để nhìn nhận về  tập thơ "Thương lượng với thời gian" thấp kém - Cũng như tầm vóc thơ Hữu Thỉnh: Một chân dung trung bình!
 -  Không phải là không có lý, trong lần ông được giải quốc gia đầu tiên với tập trường ca "Đường vào thành phố" - Đã bị nhà thơ Xuân Diệu phê phán là dở vô cùng? là không biết làm thơ? là tào lao chi khươn?... ngay trên báo Văn Nghệ. (trích bài TMH).
-   Cũng không phải là không có lý, trong lần thứ 2 ông ăn giải Hội nhà văn với tập thơ "Thư mùa đông", đã bị nhà văn Tô Hoài viết bài chê bai rằng: Thơ Hữu Thỉnh chỉ là một gánh chè chai đồng nát.
 *  Còn với tập "Trường ca biển": Nếu tôi bình thêm nữa thì dài quá! Song như dư luận hiện nay đã phê phán rất nhiều, giá trị tác phẩm làng nhàng, tầm thường. Tôi chỉ nói thêm: Ý tưởng và cấu tứ thơ luộm thuộm, nội dung ý nghĩa thơ vụn vặt, có nhiều chỗ viết nói dông dài, nghĩ ra cái gì viết cái đó ào đi. Lời nhiều nghĩa ít. Thơ viết dài dặc, lan man và hầu như không có cảm xúc. Nghĩa là, một trường ca viết ẩu.
     Tôi cam đoan rằng: Loại trường ca này không tồn tại với thời gian và không lưu lại  được đối với nền văn học nước nhà.
      Thế mà Hữu Thỉnh vẫn cố tình mang nó ra, để đoạt lấy giải thưởng văn chương lớn không một chút ngượng ngùng. Đúng là rất thiếu tự trọng! Tôi xin dừng bài bình của mình ở đây.
     Có người sẽ bảo: Cứ cho rằng cả đời thơ Hữu Thỉnh quá nhiều là những thứ thơ tạp-pí-lù, câu cú lắp ghép vớ vẩn - Nhưng ông ta cũng có mấy bài thơ được gọi là hay đấy chứ?  như các bài "Thơ viết ở biển" hoặc "Sang thu" chẳng hạn?
     Xin thưa:
              HỮU THỈNH KHÔNG CÓ MỘT BÀI THƠ NÀO
                  THỰC SỰ LÀ THƠ HAY CỦA THI ĐÀN?    
     Hầu hết thơ Hữu Thỉnh đều không hoàn tứ, hoàn nghĩa, không đứng được với thời gian - Song cũng có được đôi bài thơ gọi là kha khá, đó chính là hai bài thơ vừa nói trên. Nhưng kể cả hai bài thơ kha khá đó... vẫn không có bài thơ nào đủ sự viên mãn, hoàn bích để đậu thành thơ hay. Nếu đem phân tích nó sẽ lộ ra những yếu điểm rất non yếu của một quá trình tư duy sáng tác.
        TRƯỚC HÊT NÓI VỀ MỘT NGUYÊN TẮC 
         TRONG VIỆC THẨM ĐỊNH THƠ HAY
      Muốn thẩm định cho xác đáng một tác phẩm thơ, nhất đó lại là một bài thơ hay của thi đàn, nguyên tắc trước hết phải có nhận định: Bài thơ đó có khả năng tồn tại hay không? Cũng như muốn xác định tầm vóc chân dung thi nhân, trước hết phải xác định thi phẩm của anh ta có tồn tại hay không?
      Nếu thơ mà đã không thể tồn tại lâu dài được, thì dù đó là loại thơ gì, cũng xin miễn bàn - Bởi vì thơ không tồn tại, suy cho cùng, nó cũng chỉ là loại thơ... ra rác mà thôi! Nói cho có chút động viên để các nhà thơ đỡ xót xa, những thứ thơ không tồn tại ấy chỉ mục đích cổ động phong trào hoặc làm công tác văn nghệ nhất thời, rồi thì nó sẽ... vứt đi!
      Vậy thì hội thảo làm gì? vừa vô lý mà lại mất công. Một bài thơ hoặc tác phẩm thi ca dù thể loại nào, trường phái nào, cách tân đến mấy mà không có khả năng tồn tại trường cửu với tháng năm, thì cũng đều sổ toẹt. Không thể coi thi phẩm ấy là một giá trị đối với nền văn học được.
      THÍ DỤ VỀ HỮU THỈNH - Đa phần thơ Hữu Thỉnh là loại thơ không tồn tại, kể cả trường ca. Xin phân tích ít dòng về vầi bài thơ được gọi là khá nhất của Hữu Thỉnh.
      1/. "Thơ viết ở biển"- Bài thơ chứa rất nhiều khuyết tật? Trước hết nói về hình ảnh hai câu thơ hay nhất bài:
                      Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn
                      Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím
     Người ta nói "nước chảy đá mòn" chứ không ai nói "gió thổi núi mòn"? Hình ảnh thơ dùng không đúng nghĩa, nên tính lôgic của ý thơ bị kém đi.
      Còn đối với câu thơ dưới: ví "em" là "chiều" đã nhuộm tím cả anh?... Hình tượng ví von này còn gượng gạo - Tại sao em lại là… "chiều"? Hình ảnh "chiều" không có ý nghĩa gì đối với người phụ nữ.  Sự liên kết hình ảnh thơ với đời sống chưa chính xác. Về phương diện sáng tác thi ca, nhất là đối với một nhà thơ chuyên nghiệp, sử dụng hình tượng như thế là… dùng bừa.
      Mấy hình ảnh thơ đầu thì hay:
                    Anh xa em
                    Trăng cũng lẻ
                    Mặt trời cũng lẻ
      Nhưng đến hai câu sau:
                   Biển vẫn cậy mình dài rộng thế
                   Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn
     Nếu chỉ thuần tuý tả về biển để nói về nỗi cô đơn, thì hai câu thơ này được. Bởi vì, biển mênh mông như thế mà chỉ thiếu một cánh buồm bé nhỏ đã trở nên quạnh vắng, hiu hắt. Nhưng "biển" và "cánh buồm" trong bài thơ Hữu Thỉnh còn để làm biểu tượng về người con trai và người con gái? Trong văn học người ta thường ví: Em là biển cả mênh mông… tình em biển cả… hay “Trên biển cả tình em, anh như cánh buồm gặp gió bay ra xa khơi”... Ít khi người ta dùng hình ảnh biển để biểu tượng cho người con trai như trong thơ Hữu Thỉnh - Mà khi hình ảnh "biển dài rộng" đã là "anh" -  Thì hiển nhiên "cánh buồm" phải là em!
     Nghĩa là, Hữu Thỉnh ví "anh như biển cả" còn em như... "cánh buồm" ???  Sự ví von lộn ngược như thế hơi buồn cười, thơ trở thành khập khiễng. 
-  Để cho rõ, xin liên hệ với "Thuyền và biển" của Xuân Quỳnh - Trong bài thơ của Xuân Quỳnh, "thuyền" là biểu tượng chỉ về người con trai, còn "biển" là người con gái. Nữ thi sĩ đã viết:
                   Lòng thuyền nhiều khát vọng
                   Và tình biển bao la...
     Hay là:
                   Những đêm trăng hiền từ
                   Biển như cô gái nhỏ
                   Thầm thì gửi tâm tư
                   Quanh mạn thuyền sóng vỗ
     Biển và thuyền nó cứ quấn quít với nhau như đôi trai gái. Để nói về tính cách của tình yêu, khi thì say đắm... lúc lại giận hờn - Xuân Quỳnh đã diễn tả:
                  Cũng có khi vô cớ
                  Biển ào ạt xô thuyền
     Rồi nhà thơ giải thích:
                  Vì tình yêu muôn thuở
                  Có bao giờ đứng yên?
    Hình ảnh thơ đã chứa đựng rất sâu sắc nội tâm bên trong. Nó khái quát cả tình cảm, tâm hồn, lý trí và khát vọng:
                 Chỉ có thuyền mới hiểu
                 Biển mênh mông nhường nào  
                 Chỉ có biển mới biết
                 Thuyền đi đâu, về đâu...
     Nghĩa là, với hình ảnh thuyền và biển trong suốt bài thơ, Xuân Quỳnh đã diễn đạt mọi chiều của tình yêu đôi trai gái một cách rất lôgic! Khi nói về sự xa cách hoặc có thể rạn vỡ tình yêu? Hình ảnh thuyền-biển của Xuân Quỳnh cũng được diễn đạt một cách thấm thía:
                Những ngày không gặp nhau
                Biển bạc đầu thương nhớ
                Những ngày không gặp nhau
                Lòng thuyền đau - rạn vỡ...
     Hình ảnh "sóng biển bạc đầu" lại trở thành sự… "bạc đầu vì thương nhớ" của người con gái. Còn sự rạn vỡ của con thuyền trong biển cả tình yêu, chính là để nói về sự quặn đau của trái tim người con trai khi phải xa cô gái yêu của mình.
      Đấy, thơ của Xuân Quỳnh viết tuyệt đến thế! Chính vì vậy, "Thuyền và biển" mới được coi là một bài thơ hay của thi đàn, để lưu vào nền văn học nước nhà.
     Giờ ta suy xét về đoạn thơ kết của cả hai bài.
 -  Trong "Thơ viết ở biển" Hữu Thỉnh kết:
                 Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến
                 Vì sóng đã làm anh
                 Nghiêng ngả
                 Vì em...
     Cảm xúc đến đây Hữu Thỉnh bị bí, nên hình ảnh thơ dùng bị quẫn - Vì là một bài thơ viết ở biển, tác giả mới lấy hình tượng “sóng” để gắn vào đó một cái nỗi tình? nhưng câu:
                 Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến...
      Như phân tích ở đoạn trên: "biển" tác giả đã sử dụng làm biểu tượng về người con trai! Mà sóng cũng chính là biển - tức là "anh" rồi!... Thành ra nghĩa ở câu này sẽ là: Anh đã làm anh nghiêng ngả vì em ???...
     Hữu Thỉnh hay mắc một thứ bệnh - tư duy trong thơ nhiều khi suy xét không kỹ, sử dụng tùy tiện, thấy nó cứ có vẻ đẹp là dùng. Hơn nữa hình tượng "... đã làm anh nghiêng ngả vì em" - Nỗi thơ cũng chưa được viên mãn, bài thơ kết bị đuối.
     Ta hãy xét đến đoạn thơ kết  trong bài "Thuyền và biển" của Xuân Quỳnh - Vẫn là hình tượng thuyền-biển" để làm biểu tượng về người con trai và cô gái,  nhưng ý tình thơ đã được đẩy lên tới tột cùng:
                        Nếu từ giã thuyền rồi
                        Biển chỉ còn sóng gió
                        Nếu phải cách xa anh
                        Em chỉ còn bão tố...
    Nghĩa là, nếu phải chia ly thì cả đôi trai gái trái tim đều đau đớn và cuộc đời sẽ tan vỡ!
    Đánh giá về độ hay cũng như tầm vóc thi ca của hai thơ về biển trên, có thể nói: Thơ Hữu Thỉnh kém Xuân Quỳnh gần một tầm.
         2/.  Xin nói đôi nét về "Sang thu"- Sang Thu cũng là một trong đôi ba bài thơ khá nhất của Hữu Thỉnh. Tác giả tả về cảnh một buổi vào thu ở làng quê, hình như đó là vào lúc trời gần tối sau một cơn mưa, mặc dù:
                       Vẫn còn bao nhiêu nắng
     Nhưng:
                       Sương chùng chình qua ngõ
                       Hình như thu đã về.
     Cũng chỉ mới dừng lại ở dạng một bài thơ miêu tả thuần tuý cảnh vật thiên nhiên, dù sự tả đó có khéo. Nào là:
                       Bỗng nhận ra hương ổi
                       Phả vào trong gió se
     Rồi:
                       Sông được lúc dềnh dàng
                       Chim bắt đầu vội vã
                       Có đám mây mùa hạ
                       Vắt nửa mình sang thu
     Cả đến khi kết, bài thơ vẫn chỉ lẩn quẩn ở những câu tả cảnh đó:
                       Sấm cũng bớt bất ngờ
                       Trên hàng cây đứng tuổi
      Tức là, tác giả mới cảm nhận về một khung cảnh thiên nhiên mà miêu tả nó ra. Tuy sự miêu tả có gợi cảm, nhưng cảm xúc thơ vẫn còn nông ở bên ngoài, tư duy trong chưa sâu. Đọc Sang Thu muốn cảm nhận về một “tình đời” hay “nỗi người”, là không có!
     Trong nền văn hiến nghìn năm Thăng Long xưa nay, chưa từng có bài thơ nào chỉ tả cảnh suông, “nỗi đời” - “tình người” không có hoặc nhạt nhẽo mà lại được gọi là thơ hay? Xin đưa ra vài dẫn chứng cụ thể để minh chứng.
* Thí dụ "Qua đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan - Một bài thơ thất ngôn bát cú. Sau bốn câu đầu mô tả cảnh vật xung quanh: nào là cỏ cây hoa lá  thì mọc chen trong khe đá, mấy chú tiều dưới núi,  thưa thớt vài quán chợ bên sông… Chỉ bằng hai câu ở giữa bài, mượn cảnh vật để mô tả nhưng đã ôm bọc cả nỗi nước, tình nhà của lòng bà gửi trong đó:
                         Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
                         Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
   Cuối cùng, tác giả lại trở về với cõi lòng đang da diết giữa chốn đèo Ngang hoang vu, hạ một câu kết tuyệt bút:
                          Một mảnh tình riêng ta với ta
    Ý tình trong thơ đã bộc lộ tâm can, cõi lòng sâu xa nhất của người đi xa. Giọng điệu hình ảnh thơ sống động, điển hình đến mức hoàn bích. Cho nên nó mới sống mãi với thời gian và nền văn học nước nhà.
    *  Dẫn chứng bài "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử - cũng chỉ là  một bài thơ tả cảnh mùa xuân:
                           Trong làn nắng ửng khói mơ tan
                           Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng
                           Sột soạt gió trêu tà áo biếc
                           Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang.
      Tình thơ được phát triển đầy ắp nỗi lòng, tình làng xóm quê hương của người thi sĩ. Cái cảnh mà thi nhân vẽ lên trong buổi sáng mùa xuân ấy, hết sức đời và sống động:
                           Bao cô thôn nữ hát trên đồi
                           Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
                           Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi...
     Hay là khi tả về tiếng hát:
                           Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
                           Hổn hển như lời của nước mây...
      Không phải chỉ là nước mây “hổn hển”, mà chính là lòng thi nhân… “hổn hển” vì xúc động đó! Tất cả dội vào sự thiết tha của người thi sĩ:
                           Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc
                           Xem ra ý vị và thơ ngây...
     Để rồi đến khi kết thúc thơ, lòng thi nhân trào lên da diết một nỗi nhớ thương về làng quê và những người thân. Vì lúc này thi nhân đang phải điều trị bệnh tại Gành Ráng, Qui Nhơn, một nơi biệt lập xa cách với sự sống con người. Cảm xúc ấy được thăng hoa và đẩy đến tột cùng:
                          Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
                          Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng
                          -  Chị ấy năm nay còn gánh thóc
                          Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
     "Chị ấy" là hình ảnh người chị ruột trong cuộc sống thường ngày vẫn chăm sóc thi nhân, hiện lên bên bờ con sông mộng. Hình ảnh "nắng chang chang" chẳng những chỉ hiện lên khung cảnh của làng quê chói chang trong ý tưởng thi nhân, mà nó còn đẩy tình thơ đi đến sự viên mãn tột cùng. Một bài thơ tả cảnh mùa xuân nhưng nó chứa chất, ôm bọc một nỗi tình đời sâu sắc như thế mới được gọi là thơ hay!
     Chứ như những câu kết trong "Sang thu" của Hữu Thỉnh: 
                       Vẫn còn bao nhiêu nắng
                       Đã vơi dần cơn mưa
                       Sấm cũng bớt bất ngờ
                       Trên hàng cây đứng tuổi.
     Vẫn chỉ là những câu thơ tả cảnh, hơi hơi cảm... chứ đã có nỗi tình gì đâu? Chẳng qua nó được lấy vào sách giáo khoa cho trẻ con học, rồi thi cử...  mà có tiếng. Trong văn đàn bài thơ này cũng chỉ bình bình.                   
    * Lại ví dụ "Thu Điếu" của Nguyễn Khuyến - Viết về một đêm thu ngồi thuyền câu cá. Cảnh tình hiu hắt với nỗi cô đơn của người ẩn sĩ, khi ông chán nơi quan trường… từ quan về nương náu chốn thôn hương:
                        Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
                        Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo...
   Nhất là hai câu kết:
                        Tựa gối buông cần lâu chẳng được
                        Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
     Ta thấy chẳng những hình ảnh thơ chứa cả nỗi niềm bên trong rất sống động, thơ như có thần và cuộc đời. Một tâm trạng khắc khoải, chênh vênh  trong cái đêm thu ấy. Sâu sắc vậy nên Thu Điếu mới trở thành bài thơ hay!
       3/. Nói về "Năm anh em trên một chiếc xe tăng" của Hữu Thỉnh - Một bài thơ viết theo kiểu hùng tráng của một thời. Giọng điệu từa tựa như kiểu đồng ca, hò vè. Nghệ thuật ngôn ngữ thi ca bình thường. Qua thời gian  thì nó cũng sẽ nằm yên trong đống bụi phủ mà thôi.
* KẾT LUẬN: Chắc rằng, mai sau hầu hết thơ Hữu Thỉnh, kể cả những tập thơ được giải thưởng quốc gia hay quốc tế... sẽ theo Hữu Thỉnh xuống mồ. May ra có vài ba tình thơ đứng lại được trong những năm tháng nào đó, nhưng cũng nhạt nhoà.. Nếu đã không có nổi một tập thơ nào tồn tại đối với nền văn học, thì khi đó không biết nên xếp chân dung ông Chủ tịch Hội nhà văn Hữu Thỉnh thuộc loại nhà thơ nào?
           BÀN THÊM VỀ BÀI THƠ "HỎI",
         MỘT BÀI THƠ ĂN CẮP CỦA HỮU THỈNH
   Thời gian trước, bài thơ "Hỏi" của Hữu Thỉnh đã bị tác giả Đại Lãng Du Tử tố cáo trên vietnamnet.vn, vạch trần là đạo thơ bài "Thượng đế tạo ra mặt trời" của nữ văn sĩ người Đức Christa Reinig.  Trong sáng tác thơ ca, ăn cắp thơ của người khác rồi biến tấu làm thơ mình là điều rất thối tha, đê tiện đối với một nhà thơ chuyên nghiệp. Thế mà ông Chủ tịch Hội nhà văn, kẻ tham lam đủ thứ cũng mắc luôn vào.
       Như Nguyễn Trọng Tạo đã ví về sự đạo thơ của Hữu Thỉnh như sau :
    “Đặt 2 bài thơ của 2 tác giả một Đức một Việt cạnh nhau sao nó giống nhau đến thế. Giống nhau về lập tứ, giống nhau về tinh thần, giống nhau về tư tưởng, giống nhau về cả cách hỏi, cách lập ngôn. Nó như là thơ “phỏng dịch” của nhau vậy...        
     Việc cóp nhặt thơ, ăn cắp thơ, đạo thơ... những tưởng chỉ có những người mới tập làm thơ, hay những kẻ hám danh "trẻ người non dạ" mới phạm tội. Vậy mà câu chuyện đạo thơ ấy lại rơi đúng vào ông Chủ tịch Hội nhà văn - người đã từng đoạt một bồ giải thưởng về thơ của Hội nhà văn. Liệu người ta có tin được những giải thưởng ấy nữa hay không? Biết nó là giải thật hay giải dổm?”.
    Tôi chỉ nói thêm: Thật ra bài thơ "Hỏi" cũng đâu có phải là bài thơ hay? Nói như nhà phê bình văn học Đặng Tiến đã nhận xét: Nó là một bài thơ xoàng, không hay không dở / - Nhưng cái giống văn sĩ đương đại bây giờ, nhất là một số trong Hội nhà văn vo ve xung quanh Hữu Thỉnh tâng bốc, tung hoả mù, hoa giấy loạn xạ... ca mãi nó lên tận mây xanh.
    Nói cho đúng mức: Cái làm nên giá trị đối với bài thơ là tính nhân văn trong những câu thơ “nói về người” ở cuối bài - Thì giá trị nhân văn ấy, Hữu hỉnh đã bê nguyên si từ bài thơ của nữ văn sĩ Christa Reinig vào, làm thành bài thơ “Hỏi” của mình !?
     Chắc Hữu Thỉnh chủ quan cho rằng: chẳng ai biết đấy là đâu? Đúng là lưới trời lồng lộng, khuất tất, đen tối rồi cũng bị phơi bày ra ánh sáng.Thật là nhục nhã cho cả Hội nhà văn quốc gia, có một ông Chủ tịch đổ đốn đến như thế!
              CHƯA CÓ GIAI ĐOẠN NÀO MÀ CHÂN DUNG
           CÁC NHÀ THƠ HỘI NHÀ VĂN THẤP KÉM NHƯ BÂY GIỜ
  Trong đương đại hiên nay, không ít những nhà thơ loại kỳ cựu như Hữu Thỉnh, dẫu có tên tuổi nhưng chẳng ai có nổi một - hai bài thơ thực sự được gọi là thơ hay thi đàn! Thí dụ, Hữu Thỉnh thì tôi vừa phân tích trên - Thanh Nhàn là "Hương thầm" - Vũ Quần Phương "Đợi" - Bằng Việt "Nghĩ lại về Pauxtôpxky" (chứ không phải Bếp Lửa)... đều mới đạt ở bài thơ khá, chưa đựơc vào loại thơ hay của nền văn học nước nhà, như: Đây Thôn Vỹ Dạ, Mùa Xuân Chín hay Bẽn Lẽn của Hàn Mặc Tử, Thu Điếu của Nguyễn Khuyến, Tranh Loã Thể - Bích Khê, Thuyền và biển của Xuân Quỳnh...
      Kể từ 1975 đến nay, hầu hết trong lớp nhà thơ đương đại chưa ai vượt qua nổi xuân Quỳnh. Xuân Quỳnh tuy chưa đạt được là một nhà thơ lớn, nhưng chí ít bà cũng lưu lại được cho thi đàn Việt một mảng thơ, trong đó có "Thuyền và biển” là một bài thơ tình hay cùng một số tình thơ đặc sắc khác. Còn phần lớn các nhà thơ đương đại của Hội nhà văn, tuy viết nhiều nhưng thơ ca nham nhúa, chân dung thấp và không có khả năng tồn tại. Một số ít, may ra mỗi người có vài ba bài tạm được. Theo con mắt thơ của tôi: Gần như cả một đương đại thơ ca, hầu hết các nhà thơ HNVVN… không một nhà thơ nào có nổi một tập thơ sống được với đời, để có thể lưu lại cho nền văn học nước nhà?
     Tôi từng nói với Trần Đăng Khoa rằng: Chân dung các nhà thơ đương đại của HNVVN hiện nay, thấp nhất trong lịch sử thi ca của nước nhà! Từ lớp nhà thơ vào thời hậu chiến như Hữu Thỉnh, Vũ Quần Phương, đến nhiều các nhà thơ đương đại khác.... rồi thơ phú sẽ sổ toẹt hết! Chết đi là mang theo thơ xuống mồ. Như Gớt nói “tầng tầng bụi phủ” - Kể cả lớp kế cận sau như lớp nhà thơ Nguyễn Quang Thiều… thơ cũng chưa đứng được!... mà thơ không tồn tại thì làm gì có chân dung thi nhân cơ chứ? Nói gì đến "lớn" với chả "cao"...
           CHÂN DUNG & TÁC PHẨM THƠ ĐƯƠNG ĐẠI THẤP KÉM
                               NHƯNG LẠI QUÁ NHIỀU TẠP DỊCH
   Chưa bao giờ Hội nhà văn lại nhiều uế tạp như dưới triều đại lãnh đạo của ông Chủ tịch Hữu Thỉnh? Chỉ kể vài chuyện gần - Nào "Hội thảo thơ Nguyễn Quang Thiều" tháng 6/2012, mà ông Chủ tịch Hữu Thỉnh cùng Viện trưởng Viện văn học Nguyễn Đăng Điệp bốc thơm lên tận mây xanh, với một ý thức cá nhân đầy thiển cận. Bị dư luận trên văn đàn trong và ngoài nước phê phán, bài xích rất nhiều.
      Một hội thảo thơ lợi dụng danh nghĩa quốc gia của hai ông đứng đầu hai tổ chức văn học lớn nhất nước, mà những đàm luận của các nhà văn, nhà thơ, phê bình lý luận văn chương… quá bát nháo chi khươn. Chẳng có nổi một tầm thước nào khả dĩ để có thể nể trọng, về cả tài lẫn nhân cách bình phẩm văn học. 
        Như nhà bình luận Nguyễn Đình Chúc đã đánh giá: "Hội thảo thơ hay là thổi kèn đám ma nền thi ca việt Nam?”.
      Hoặc theo cách nói của nhà bình luận văn học Trần Mạnh Hảo, đó là một "Hội thảo thơ Tân con cóc Nguyễn Quang Thiều", nhận định:
-  Thi pháp Nguyễn Quang Thiều là thi pháp phản truyền thống: truyền thống cho thơ phải đa nghĩa thì ông Thiều quyết làm thơ đơn nghĩa; truyền thống cho thơ phải kiệm lời thì thơ ông Thiều rất lắm lời; truyền thống cho thơ phải hàm súc thì ông Thiều làm loài thơ lạnh tanh, xoá mọi hàm ngôn (tâm hồn lạnh tanh máu cá/ Nhiệt tình xuống quá độ âm - Chế Lan Viên); truyền thống cho thơ phải êm tai, phải có nhạc tính thì thơ ông Thiều chủ trương phải gắt như mắm tôm; truyền thống cho thơ phải có âm dương điều hoà trong ngữ nghĩa thì ông Thiều chủ trương phải độc âm hay độc dương - ... Rằng thơ thì phải rậm lời, lắm lời, lắm điều, cần phải kéo dài câu thơ ra như kéo dài kẹo kéo, v.v...
     Nói như thế có thể hơi nặng quá! Vậy thực chất thì sao? Thực chất Hội thảo thơ Nguyễn Quang Thiều để lại cho văn đàn một kết quả… rất là ba lăng nhăng. Với cái đám văn sĩ tham gia hội thảo, khen nhặng xị thơ Nguyễn Quang Thiều. Kẻ lý luận thì huyên thuyên với mớ kiến thức cận thị rất sách vở, đứa sáng tác cụ thể thì nông cạn, kém cỏi - đến thơ của mình viết ra rồi mai đây cũng chỉ để... cho vào sọt rác. Thử hỏi làm sao có thể đủ khả năng đánh giá được thơ hay với chả không hay? nhất lại là thi ca hiện đại! Cùng hai ông: Một viện trưởng, một Chủ tịch Hội nhà văn - nhận thức thẩm định tác phẩm thơ ca vẫn còn rất mông muội. Thật là lắm kiểu "dổm". 
     Khi một bình luận viên hỏi Nguyễn Quang Thiều:
-    Ông có nghĩ về tác phẩm của mình như một di sản để lại?                                
     Ta hãy nghe Nguyễn Quang Thiều trả lời:
-    Tôi không xem những điều mình viết như một di sản để lại... những tác phẩm? Thật khó có thể trường tồn. Tôi không dám nghĩ điều gì cả - Tôi chỉ mong hậu duệ của mình sau này đọc những bài thơ tôi viết ngày nay có thể nghĩ về năm tháng trong gia đình ấy, mọi người đã sống như thế nào? Mọi thứ rồi sẽ có thể bị quên lãng...                                        Kể ra Nguyễn Quang Thiều nghĩ thế cũng phải. Thơ Nguyễn quang Thiều trường tồn làm sao được? Sẽ cát bụi thôi! Nhưng ngay cả cái ước nguyện mà Thiều muốn "được hậu duệ sau này đọc thơ của mình..."? E, cũng chỉ là một sự hoang tưởng - Muốn hậu duệ chúng còn giở thơ Thiều ra đọc, để ngẫm nghĩ về những gì Thiều đã sống hôm nay ư? Hoạ chăng Thiều phải trở thành nhà thơ lớn của đất nước, của dân tộc. Còn thì chúng chẳng bận tâm đến quá nhiều cái mớ hỗn độn, bùng nhùng hôm nay đâu?
     Đời thế đó! Lịch sử rồi sẽ công bằng. Là đại bàng thì rồi đại bàng sẽ bay, còn nếu chỉ là chim cu hay chim sẻ? dù hôm nay có được cho vào trong lồng son chăm sóc, hoặc tung hứng lên tận mây xanh...  thì nó vẫn cứ chỉ là chim cu, chim sẻ thôi!  
        LẠI BÀN ĐẾN VIỆC ÔNG CHỦ TỊCH HỘI NHÀ VĂN TRƠ TRẼN
        NGỢI CA THỨ THƠ ĂN CẮP, LOÈ BỊP HOÀNG QUANG THUẬN
       Bị dư luận văn đàn trong nước và hải ngoại lên án, phỉ báng - rằng:
    " Trong cuộc hội thảo của Hội nhà văn Việt Nam do ông Hữu Thỉnh chủ trì để tuyên truyền, tụng ca thơ viết về Yên Tử của Hoàng Quang Thuận lên hàng thơ thần, thơ phật, thơ tiên, thơ thánh nhằm tìm mọi cách dành giải Nobel cho ông Viện trưởng công nghệ thông tin.... Hoá ra, ông viện trưởng "gà sống thiến sót” này đã nói dối, rằng thơ thẩn của ông là thơ ăn cắp... Tội lừa đảo cả thế giới, lừa đảo cả trời phật này của liên danh thơ thẩn Hoàng Quang Thuận - Hữu Thỉnh to lắm, nặng nghiệp lắm, đê tiện lắm... Mục tiêu của liên danh thơ thẩn này trước hết là danh sau đó là tiền. Hữu Thỉnh từng nổi tiếng về chuyện ăn cắp thơ nên ông vẫn rất hạp, rất nghiền một ông thơ thẩn viện trưởng đại ăn cắp khác. Cho hay, ngưu tầm ngưu, mã tầm mã... Hữu Thỉnh, vua xin dự án, vua xin tiền trợ cấp sáng tác, nhân đà này, chắc chắn sẽ xin nhà nước trợ cấp hàng nhiều tỉ đồng làm phim về thi thánh thi tiên Hoàng Quang Thuận... Nếu không có các anh Trần Trương, Nguyễn Hoà, Nguyễn Minh Tâm... những người chân chính vạch rõ trò lừa đảo của liên danh thơ thẩn bẩn thỉu này, chắc chắn hàng trăm tỉ đồng của nhân dân sẽ mất toi để quảng bá cho một sản phẩm thơ ăn cắp thành thơ tiên thơ thánh thơ phật thơ trời để đánh lừa nhân dân, lừa thế giới và lừa cả trời phật của Hoàng Quang Thuận - Hữu Thỉnh..."
                                                                                         (theo Trần Mạnh Hảo)                  
     Như thế càng thấy rõ bộ mặt thật của Hữu Thỉnh - thực sự đã trở thành một kẻ phá hoại, hại dân, hại nước. Trên địa bàn văn học nói chung, Hữu Thỉnh với cương vị một Chủ tịch Hội nhà văn quốc gia nhưng chẳng khác nào thủ lĩnh của một đám người "gian manh cơ hội".  
                    Dẫn chứng thêm về:
            GIẢI THƯỞNG VĂN HỌC NĂM 2012 CỦA HỘI NHÀ VĂN
                                                      rất tạp? 
      Xin nói riêng những xàm bậy về giải thưởng thơ - Ngoài hai tác phẩm "Trường ca chân đất" của Thanh Thảo và "Giờ thứ 25" của Phạm Đương mà dư luận chê bai là viết dở nhạt như nước ốc.
     Giải thưởng cho tập thơ “ Màu tự do của đất” của Trần Quang Qúy bị dư luận lên án nhiều nhất. Trần Mạnh Hảo gọi đó là một "Tập thơ nước cống". Lời chỉ trích như sau:
    "Tại sao chúng tôi gọi thơ của Trần Quang Qúy là thơ nước cống vì nó viết quá dễ dãi, quá nhạt nhẽo, viết lăng nhăng, lảm nhảm, thô tục, phi cảm xúc, phi hình ảnh, phi hình tượng, phi hàm súc, phi nội hàm, nói toẹt ra những câu nói thường nhật tào lao chi khươn, hoàn toàn phi truyền cảm, phi cấu tứ, phi tư tưởng, phi thơ…".
     Nào là:
     "Trần Quang Qúy làm thơ như là nhái thơ Nguyễn Quang Thiều, phó bản của Nguyễn Quang Thiều. Nếu Nguyễn Quang Thiều là giáo chủ của trường thơ TÂN CON CÓC VIỆT NAM thì Trần Quang Qúy đã trở thành phó giáo chủ của trường thơ nước cống này…".
     Tôi chỉ nói thêm:  "Màu tự do của đất" của Trần Quang Quý là thứ thơ học đòi theo kiểu làm thơ Nguyễn Quang Thiều, nhưng vẫn còn vụng. Ngôn ngữ thơ viết cứ như thể cố làm bộ làm tịch. Nhiều chỗ đọc nó ngô nghê, ngọng nghịu, giả cầy, giả cáo… đến buồn cười. Ý tứ vặn vẹo? triết lý thế này, thế nọ? cứ như một cô gái vô duyên nhưng lại hay thích ưỡn ẹo, làm đỏm. Sự bắt chước viết thơ như thế là một điều ngu xuẩn nhất của một thằng làm thơ! Có mất công rồi cũng chỉ để... vứt đi! Huống hồ thơ Nguyễn Quang Thiều cũng đã thành công đâu? Quý học mót theo kiểu làm thơ ấy... thật là một thứ trò cười của một gã nhà thơ "dổm" của HNVVN vậy.
     Cũng chẳng hiểu Ông Chủ tịch Hữu Thỉnh cùng bậu xậu giám khảo của Ban chấp hành xét giải kiểu gì? Cho giải kiểu đó có khác chi là... phóng uế bừa bãi?
   Mấy năm trước Trần Quang Quý nguyên là Tổng biên tập báo "Gia đình & Xã hội" - Nghe dư luận hồi đó: Quý mắc vào một vụ bê bối tiền bạc ở toà báo, hình như là "tiền tình nghĩa" gì đó? Khi ấy có tin đồn: có thể Quý sẽ bị truy tố? Nhưng sau nghe đâu là nhờ Hữu Thỉnh đã lo lót, chạy đỡ nên Quý thoát  khỏi vòng lao lý, nhưng bị trục xuất ra khỏi toà báo "Gia đình & Xã hội". Sau đó Hữu Thỉnh định đưa Quý về làm phó tổng biên tập báo Người Hà Nội, nhưng bị Ban tuyên huấn Thành Uỷ Hà Nội (cơ quan chủ quản của báo Người Hà Nội) không chấp nhận vì đã có tỳ vết, không còn trong sạch. Cuối cùng thì Quý được Hữu Thỉnh đưa về làm phó giám độc Nhà xuất bản Hội nhà văn cho đến nay.
     Đấy, cái kiểu sử dụng người của Hữu Thỉnh thường hay theo lề thói đó. Nghe anh em trong giới báo chí nói: Trần Quang Quý thuộc những đệ tử ngoan ngoãn nhất của ông Chủ tịch Hội nhà văn - Cho nên một tập thơ, dù là "nước cống hay nước rãnh" được giải thưởng như vừa qua cũng chẳng có gì lạ? Như Trần Mạnh Hảo nói:  Hội nhà văn quốc gia bây giờ là "Hội nhà văn Hữu Thỉnh", còn giải thưởng văn học của Hội cũng trở thành "giải đểu" mà? Ý nghĩa, giá trị của nó đã trở thành giải bèo, giải bọ...
     Ngay cả việc kết nạp hội viên vào HNVVN bây giờ cũng vậy. Dư luận bao năm nay vẫn chỉ trích rất nhiều, muốn vào Hội thì phải đút lót? nhất là đối với Ông Hữu Thỉnh - cũng theo Trần Mạnh Hảo đã tố cáo:
     " Việc ông Hữu Thỉnh kết nạp "nhà thơ Hùng Anh" (tức Hùng Tấn, giám đốc công ty dược Cà Mau) - một kẻ làm thơ con cóc nhưng lắm tiền do tham nhũng vào Hội, là ông đã ném đá lên khát vọng vào Hội của các nhà văn chưa hội viên. Hùng Tấn  - Hùng Anh kết nạp vào Hội do tiền mới được hai tháng đã bị bắt vì tham nhũng hàng trăm tỉ đồng..."    
     Hồi còn nhà thơ Phạm Tiến Duật đã từng viết bài trên báo Công an nhân dân, lên án ông Chủ tịch kết nạp hội viên vào HNVVN có hành vi không trong sáng. Cũng cố tình kết nạp một gã giám đốc nào đó ở phía nam, trình độ thơ ca tầm thường - mặc dù có số người không đồng ý... nhưng Hữu Thỉnh vẫn nhất quyết chỉ đạo đưa vào Hội. Sau đó hắn cũng phải vào tù vì tham nhũng.
     Có lẽ từ khi có Hội nhà văn Việt Nam đến nay, chưa từng có một ông chủ tịch Hội nào lại nhiều xấu xa, nhân cách kém như Hữu Thỉnh? Chẳng những biến Hội nhà văn, một tổ chức văn chương cấp quốc gia thành nơi chứa quá nhiều sự ô uế tạp dịch. Càng làm cho nền thi ca nước nhà trở nên tầm thường, thấp kém! Thật là đáng hổ thẹn và nhục nhã thay?
                           Hà Nội, mùa hè 2013
                                                                                                               PNT.
 
 
 
 
            NGUYỄN KHOA ĐIỀM HAY TÊN LÝ THÔNG ĐĨ BỢM
 
                                  PHẠM NGỌC THÁI

     Tôi có ý định bình tổng hợp một số bài thơ gần đây nhất, Nguyễn Khoa Điềm đã viết sau thời gian hết đường quan lộ về làm thường dân - Nhưng khi đọc bài "Sự tầm thường" thì lại muốn bình luận riêng trong trang này, số bài thơ khác xin để viết sau.
      Nói về bài "Sự tầm thường"? Bắt đầu vào thơ Nguyễn Khoa Điềm viết:
                    Bây giờ ta có thể bầu bạn với sự tầm thường
                    Vợ chồng sớm chiều treo mình lên cái đinh mắc màn...
     Hình ảnh "vợ chồng sớm chiều..." ở đây, là ý nói sau khi Nguyễn Khoa Điềm đã bị thất sủng, buộc phải rời Ban bí thư Trung ương và Bộ Chính trị... về sống nơi thôn hương với gia đình. Dầu tác giả có"treo mình" lên cái đinh mắc màn, mắc áo… hay gì gì đi nữa -  Nhưng với người vợ má kề gối ấp của mình, đáng lẽ đó vẫn phải là hình ảnh đẹp, thân thương trong đời thường của nhân dân. Năm xưa quen chốn quan trường, ông không thể nào cảm thấy sự quý giá đó? Bởi vậy không nên dùng chữ "sự tầm thường", đánh đổ đồng láo nháo như ở trong bài thơ này .
     Xin xét vào các đoạn thơ sau, rồi ta sẽ trở lại phán xét tiếp về những câu thơ đầu tiên ấy.
                      Bàn chuyện chạy chọt
                      Những đứa trẻ phải vào được lớp một
                      Đừng gieo vào đầu con những mơ ước xa xôi
                      Mơ ước nào cũng có giá.
                      Đôi người nhắc nhở rằng
                      Không phải độc lập tự do cao quý hơn tất cả
                      Mà chính là nhẫn nhục để ổn định.
     Qua hình ảnh về những "sự tầm thường", để Nguyễn Khoa Điềm lên án một hiện thực xã hội? Đó là một xã hội chưa có "độc lập tự do" thực sự:
                      Không phải độc lập tự do cao quý hơn tất cả
                      Mà chính là nhẫn nhục để ổn định.
      Phải chăng đó cũng chính là sự phản ứng chế độ trong tư tưởng của ông Uỷ viên Bộ chính trị một thời? Tôi muốn hỏi cả một thời làm quan to, sao ông không có ý nghĩ này nhỉ? Khi chế độ chưa có độc lập tự do thực sự, thì đừng nên "gieo mơ ước vào đầu con trẻ" - vì mơ ước nào cũng sẽ phải trả giá?
      Thí dụ: Ở xã hội đó, nếu đấu tranh cho lẽ công bằng? cho sự tự do hay quyền sống chính đáng của con người? Thì sẽ bị đàn áp! Sẽ phải vào tù! Bởi vậy, con trẻ lớn lên chỉ nên biết: ...nhẫn nhục để ổn định/-  Nghĩa là, chấp nhận cuộc đời như con lươn, con trạch thôi. Đấy, ý thơ phản biện lại xã hội đương thời của Nguyễn Khoa Điềm như vậy.
     Thế thì, thực sự bản chất của xã hội ấy là gì? Chẳng lẽ, những năm tháng khi Nguyễn Khoa Điềm còn là Trưởng ban Tư tưởng Văn hoá Trung ương, xã hội vẫn còn rất tốt đẹp sao? Nó chỉ vừa mới xấu xa, tha hoá… khi ông trở về làm một thường dân? Hay bởi, khi đó đang còn là một ông quan cách mạng, ông cần phải sống giả tạo để hưởng cho xả láng những thứ bổng lộc, vinh hoa phú quý… mà đảng cộng sán và cái nhà nước độc quyền này đã ban tặng cho ông?
     Hôm nay đường quan lộ thất thế rồi, Nguyễn Khoa Điềm mới phản thùng? Hay, ông muốn ăn năn hối lỗi trước nhân dân về quá khứ của mình chăng? Ta đặt ra câu hỏi:
1.  Có thể khi trở về với cuộc sống thường dân, Nguyễn Khoa điềm mới nhận ra sự còn phi nhân, phi nghĩa của thể chế, nên đã tự sám hối về mình?
2.   Hoặc là, trước đây không phải ông không biết sự bất chính của guồng máy chính trị ấy? nhưng ông vẫn giả bộ như bao kẻ cơ hội khác: Tỏ ra cao đạo, đục nước béo cò, để tận hưởng cho thoả mãn sự sung sướng, phè phỡn của một ông quan lớn!
     Có bao giờ ông cần quan tâm đến chuyện một đứa trẻ mới vào lớp một cũng đã phải chạy chọt... như thơ ông viết:
                      Bàn chuyện chạy chọt
                      Những đứa trẻ phải vào được lớp một
                      Đừng gieo vào đầu con những mơ ước xa xôi
   Ông cũng đâu cần quan tâm đến việc nhân dân đã phải chịu đựng bao sự "nhẫn nhục”,  để ổn định và vượt qua cuộc sống... “tầm thường”?
      TA SANG ĐOẠN THƠ THỨ HAI - Nguyễn Khoa Điềm đưa ra một loạt những "sự tầm thường", nào là:
                   ...Với tờ giấy bạc trên miệng.
                   Sự tầm thường thật kín kẽ
                   Mặc những tấm áo đúng thời tiết
                   Tụ tập trên các diễn đàn
                   Nói lời rỗng...
     Ối, ông Trưởng ban Tư tưởng Văn hoá Trung ương! Chắc cái thời mà chính ông vẫn thường liên tục thuyết giáo trên diễn đàn? Khi ấy ông toàn nói những lời đẹp đẽ, quí hoá, lại vô cùng quan trọng và có ý nghĩa to lớn với vận mệnh non sông đất nước chăng? chứ không lăng nhăng, xàm tiếu như những phường ông nghị bây giờ? Rồi:
                     Đồng phục các cuộc thảo luận đại sự
                     Luôn luôn tìm một mặt bằng để ngả lưng
     Thí dụ, như các cuộc "thảo luận đại sự" trong các Hội nghị Trung ương đảng hay là họp Quốc hội vừa qua chẳng hạn? Nghĩa là, những ông nghị thì chỉ toàn... "nghị gật"! Còn đại biểu phần lớn là… "đại biểu bù nhìn"! Rồi đẻ ra những thứ nghị quyết tào lao chi khươn, sáo rỗng, phản dân chủ tự do của nhân dân. Mặc cho nước mạt, quan thi nhau tham nhũng, xã hội xuống cấp, đạo đức tha hoá - Đấy chính là ý nghĩa của câu thơ:
                    Luôn luôn tìm một mặt bằng để ngả lưng
     Rồi ông kết luận:
                    Chúng ta có đủ mọi phong trào, các cuộc họp liên miên
                    Để chỉ nhõn sắm ra sự tầm thường
                    Tai quái.
      Thế là đã rõ: Nguyễn Khoa Điềm phủ nhận toàn bộ các phong trào? Dù đó là phong trào có tính chất quốc dân, cùng tất cả mọi kiểu hội nghị thời nay - Mục đích làm gì?
- Để chỉ nhõn sắm.../-  tức là vơ vét… tạo ra: "sự tầm thường tai quái" /- Nghĩa là các phong trào hay hội nghị đó toàn ba lăng nhăng, hoặc mục đích trục lợi giống như những sự loè bịp quái thai vậy.
     Chẳng phải cũng chính Nguyễn Khoa Điềm đã phủ nhận toàn bộ bộ máy nhà nước, dù thời của ông hay hiện nay đó sao?
    Ta cần phải hiểu nhân cách ông bí thư T.Ư & Uỷ viên Bộ chính trị Nguyễn Khoa Điềm thế nào? Có phải cũng chỉ là một kẻ trục lợi quốc gia… cơ hội, đục nước béo cò… trong một guồng máy còn phi nhân, phi nghĩa! Để bây giờ hết lợi lộc rồi, về làm thường dân… ông mới buông ra những lời nguyền rủa, bài xích? 
      Xin trở lại với những câu thơ đầu tiên, khi ông nói về cuộc sống thường dân bên người vợ:
                       Bây giờ ta có thể bầu bạn với sự tầm thường
                       Vợ chồng sớm chiều treo mình lên cái đinh mắc màn...
     Nếu Nguyễn Khoa Điềm coi sự trở về với gia đình, bên người vợ hiền là một hạnh phúc đời thường vô giá. Trước đây khi còn làm quan to trong đảng cộng sản, ông không cảm nhận nổi? Thì ông đã không đánh đổ đồng tuốt tuồn tuột với mọi loại "tầm thường"  mà ông đã nêu ra.  Bởi vì, những sự việc trong thường dân dẫu là tầm thường, nhưng những người dân… họ đâu có xuất phát từ những ý nghĩ “đen tối tầm thường”, như những kẻ làm trong Ban T.Ư và Bộ chính trị các ông? Bản chất việc làm của họ xuất phát từ sự lương thiện, lương tri của con người! Ông đánh lộn tất cả một cách hổ lốn như cám heo trong một bài thơ, thì bài thơ của ông có khác gì chỉ là một mớ chữ... hoà trộn cả phân tro, vào trong phẩm chất nhân sinh của con người? "Sự tầm thường" là một bài thơ sáng tác… cũng rất tầm thường.
     Một bài thơ sáng tác xô bồ như kiểu thông tin. Ngôn ngữ lèng xèng… nửa văn xuôi, nửa có tí vần. Chẳng có một hình tượng thơ nào đáng nói, thì làm gì có nghệ thuật để bàn xét về "nghệ thuật thi ca" cơ chứ?
     Tôi xin phân tích tiếp đoạn thơ dưới:
                         Chúng ta coi sự sáng tạo là đáng sợ
                         Chúng ta ghét bọn "chơi trội"
                         Cứ bày ra chuyện đâu đâu
                         Họ đâu biết tiếng "keng" của sự cụng ly
                         Nói nhiều hơn tất cả!
                         Bây giờ các bí thư sẽ chạy ra đường
                         - Thay vì bước vào phòng họp -
                        Để xua các cán bộ làm việc.
                        Bây giờ các nàng ca-ve học nói lời lịch sự
                        Để tham gia nhóm lợi ích.
                        Các bậc lão thành đang ngủ trong phòng máy lạnh,
                        Nhường chỗ cho sự tầm thường lên ngôi...
     Tôi không rõ: đại từ "chúng ta" ở đây, ông định biểu thị cho tầng lớp nào? - Cho tầng lớp nhân dân trí thức, hay chỉ cho một lớp quan lại đương thời mà ông muốn chỉ trích?
     Bởi vì, câu trên thì viết: Chúng ta coi sự sáng tạo là đáng sợ/-  Rõ ràng đây ý tác giả sử dụng nghĩa "chúng ta" để chỉ vào lớp quan chức. Có ý mỉa mai chúng là những kẻ bảo thủ, dốt nát, nhưng hay dìm dập những phát kiến tiến bộ, trù úm các tài năng...
     Nhưng câu dưới:
                       Chúng ta ghét bọn "chơi trội"
                       Cứ bày ra chuyện đâu đâu...
     Thì hai từ "chúng ta" ở đây, ngả sang nghĩa biểu thị cho cộng đồng nhân dân. Cái bọn "chơi trội hay bày những chuyện đâu đâu" này, không thể biểu thị cho những hình ảnh đẹp đẽ được. Những chuyện đâu đâu ấy… là những sự việc có thể rất hợm hĩnh, bày ra để lấy công, tính thành tích dổm, hoặc bày chuyện để ăn tiền, tham nhũng. Rồi để kết luận về những chuyện đâu đâu... tác giả viết:
                       Họ đâu biết tiếng "keng" của sự cụng ly
                       Nói nhiều hơn tất cả!
      Vậy tiếng "keng" của sự cụng ly kia... để chỉ về những cuộc nhậu vui thú đời thường nơi dân dã? Hay là "tiếng keng" chạm cốc của những đám công thần nghị sự trong các bàn tiệc, được bày ra sau những cuộc "thảo luận đại sự" ... rỗng tuếch, như đã nói ở trên? Một loạt hình ảnh tác giả vơ váo hết cả vào rồi nói đại, thành ra chẳng hiểu tiếng "keng" cụng ly ấy  thuộc kiểu gì... mà ý nghĩa hơn tất cả? Bài thơ viết còn rất lộn xộn.
     Một số hình ảnh khác: Nào là những bí thư thay vì các cuộc họp liên miên, cần phải thúc giục cán bộ tích cực làm việc hơn nữa; nào các cô ca-ve thì tập ăn nói những lời tốt đẹp và làm những việc có ích cho xã hội hơn; đến các bậc lão thành cũng phải nên thé này, thế nọ - Đó cũng chỉ là mấy cái băng rôn khẩu hiệu sáo, nhàm.
     Trước đây còn quyền chức, tiếng nói của ông là tiếng nói của một quan lớn. Ông có thể nói những lời nói giả tạo, để tuyên huấn cho lớp này, lớp nọ? rồi ra chỉ thị cho tổ chức các cấp phải răm rắp theo. Mặc dù tiếng nói trên diễn đàn khi đó của ông, cũng chỉ là những lời... rỗng tuếch. Bây giờ hết thời, thất thế đường quan - Nếu nói như trước thì chẳng những không ai nghe, mà họ còn chửi ông là "dổm" nữa? Ông mới "đổi giọng"...
      Theo nhà thơ Đỗ Hoàng đã bình luận trong bài "Thơ vô lối Nguyễn Khoa Điềm..." đăng trên blog Bà Đầm Xoè rằng:        
     "Thời còn Ban Tư tưởng Văn hoá của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Khoa Điềm để lại nhiều tiếng không hay cho lắm. Ông ta trù úm Hoàng Minh Chính, bắt nhà văn Dương Thu Hương, bôi nhọ Trần Độ, loại bỏ nhiều nhà bất đồng chính kiến, đàn áp những người đòi tự do dân chủ, cấm mạng, cấm internet, đốt thành tro bụi những tập sách như Học phí trả bằng máu của Nguyễn Khắc Phục, Chuyện kể năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn, Chúa trời ngủ gật của Nguyễn Dậu, Tâm sự người lính của Đỗ Hoàng, ngăn cản nhiều nhà văn tài năng vào Hội Nhà văn Việt Nam... Ký duyệt nhiều dự án tiêu hàng triệu đô là tiền ngân sách, thuế dân đóng để phe nhóm hưởng lại quả nhưng hiệu quả không là bao như: phim Nguyễn Ái Quốc ở Hồng Công, (phim bỏ kho) 1 triệu đô, phim Dòng sông phẳng lặng (phim bỏ kho), làng văn hoá Đồng Mô (làng bỏ hoang), Bác Hồ với văn nghệ sĩ...
     Đường hoan lộ của Nguyễn Khoa Điềm khá hanh thông. Nguyễn Khoa Điềm quan quá to. Ông trùm tư tưởng văn hoá của Đảng Cộng sản Việt Nam. Rồi đứt gánh giữa chừng. Ông quan to Nguyễn Khoa Điềm phải về vườn... còn một hai nhiệm kỳ trong Bộ chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam nữa, nhưng lại bị ông cậu ruột của vợ là Nguyễn Đức Đạo viết đơn tố Nguyễn Khoa Điềm không phải là đảng viên và có thời gian bị tù ở lao Thừa Phủ - Huế khai báo với địch".
     Tôi cũng không rõ độ chính xác về những thông tin của bài viết trên đến mức nào?
Nhưng có một điều thực tế rằng: Nguyễn Khoa Điềm là một quan lại cấp trung ương đã lên đến cỡ Bộ chính trị của đảng cộng sản, nhưng bị thất sủng phải về làm thường dân. Đương thời quan lộ, Nguyễn Khoa Điềm cũng chính là một ông trùm thực thi nhiều vụ đe nẹt sự tự do văn chương của giới văn nghệ sĩ, cũng như sự đấu tranh cho quyền tự do dân chủ xã hội. Nhân cách và đạo nghĩa ông đâu được trong sạch? Tâm hồn tư tưởng sống của ông đâu được thanh cao?... như hàng bậc thi nhân Nguyễn Khuyến, không thèm làm ông quan phi nhân, phi nghĩa. Chán chường cảnh dơ dáy chốn cung đình, phẫn uất với tầng lớp gian thần hại dân, hại nước... từ quan về sống thanh bạch nơi dân dã. Đằng này ông tận hưởng vinh hoa phú quý… đục nước béo cò... đến tận phút chót. Nào có cao đạo hay hớm gì? Nay thành thường dân, lại đổi giọng thơ quay ngược "180 độ" để ve vuốt  lòng người? Giả dối thay! E rằng, nếu bây giờ cuộc cờ nơi cung đình ở trung ương, bộ chính trị ấy thay đổi. Nhóm người hay tổ chức, phe phái của ông lại thắng thế trong cục diện. Họ lại dọn đường cho ông trở lại làm quan? Chắc rằng ông ta sẽ lại đổi giọng, lại như trước đây, thời vẫn còn làm trong Bộ chính trị - Ông sẽ lại tiếp tục lên diễn đàn, lại huênh hoang múa mép, phồng mang, lớn tiếng, trong các hội nghị và các cuộc "thảo luận đại sự"... Cũng lại để soạn thảo ra những mớ nghị quyết "tầm thường tai quái".
     Ta hãy xem đoạn thơ cuối, Nguyễn Khoa Điềm đã kết:
                       Đôi khi tôi tin rằng chúng ta thua cỏ
                       Vì cỏ có thể lụi đi để sống lại
                       Tốt tươi hơn
                       Mãnh liệt hơn
                       Trong khi sự tầm thường đóng bộ áo
                       Tang chế, nhạt nhoà
                       Cúi đầu
                       Đi sau cái chết.
     Ông nói rằng chúng ta, tức là "nhân dân" thua cỏ, không bằng cỏ - Vì cỏ còn biết đấu tranh để vươn lên với sức sống mãnh liệt, cho sự sống tốt đẹp hơn? Đằng này, chúng ta quá tầm thường khoác bộ áo tang chế nhạt nhoà, chấp nhận cúi đầu nhẫn nhục đi sau cái chết? Nghĩa là, ông muốn ngầm bảo với mọi người rằng: chúng ta, nhân dân cần phải đứng lên đấu tranh để lột bỏ cái cũ thay bằng cái mới tốt đẹp! Nếu không đấu tranh là chết!...
  - Kể ra từ sự bức xúc mà ông có được những ý tưởng tiến bộ như thế, cũng là tốt: Nếu xuất phát bởi một tâm hồn trong sáng, tư tưởng lành mạnh, tình cảm tốt đẹp? 
     Vấn đề là ở chỗ: Phải chăng đây lại chỉ là tiếng nói của một kẻ hai mặt? Hai giọng? Khi làm quan thì sẵn sàng cùng chính quyền, dùng bạo lực trấn áp những tư tưởng đấu tranh, vì quyền sống tự do của con người. Là một ông trùm Tư tưởng Văn hoá Trung ương, cưỡng chế tiêu huỷ những tác phẩm máu xương của các văn sỹ đấu tranh cho quyền sống chính đáng. Đành rằng như kinh Phật đã truyền: "Quay đầu lại là bờ..." - Được thế thì cũng đáng hoan nghênh! Nhưng liệu ông có phải thực lòng là kẻ ăn năn hối lỗi, quay đầu lại phía nhân dân? Hay đó chỉ là bộ mặt của một tên cơ hội?
     Xin hỏi ông nguyên Bí thư của Đảng: Xã hội này đâu phải bây giờ mới sa sút? Đất nước cũng đã mạt lâu rồi! Từ cái thuở ông vẫn đang chễm chệ quan trên tác oai, tác quái ở trong Ban chính trị ấy cơ? Tại sao khi còn quyền lực đó, ông lại không kêu gọi "chúng ta phải đứng lên thay đổi! Để có một xã hội tốt đẹp hơn! Mà phải đợi cho tới khi đã về vườn làm một thường dân, ông mới nói ra những lời lẽ… lấy lòng những người dân đang phẫn uất trăm bề? Cài lời nói cho có vẻ mang tính nhân văn ấy của ông, nó cũng dẻo quẹo như cái mồm dẻo quẹo của ông ở cái thời làm quan vậy.
     Người ta nói "lưỡi không xương trăm đường lắt léo" - Ông uốn lưỡi giỏi lắm nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm ạ! Thậm chí còn giỏi hơn, có kinh nghiệm hơn cả cái thời ông làm quan nữa.
     Thể chế này phải đâu bây giờ mới hỏng? Hiện thực xã hội xuống cấp, phải đâu chỉ khi ông thất sủng đường quan lại trở về làm thường dân, nó mới xuống cấp?  Từ hàng chục năm nay nó đã nát rồi! Khi ấy sao ông không kêu gọi mọi người: hãy vùng lên như loài cỏ, sống mãnh liệt để xã hội lại tốt tươi lên? Chúng ta phải bài bỏ các thứ đang hủ bại này, để thiết lập nên một trật tự xã hội mới tốt đẹp hơn?
      Trong một bài thơ mới viết gần đây tên là "Thời sự cuối ngày", có mấy câu ông đã viết rằng:
                      Tôi mừng cho nước tôi
                      Vẫn còn Thạch Sanh
                      Dù không ít tên Lý Thông đĩ bợm...
     Vậy xin đặt ra câu hỏi:
-   Liệu Nguyễn Khoa Điềm có phải cũng chỉ là một trong những tên Lý Thông đĩ bợm ấy không?
                                                                                     Hà Nội - 6/2013
                                                                                            PNT.
 
                  SỰ TẦM THƯỜNG

Bây giờ ta có thể bầu bạn với sự tầm thường
Vợ chồng sớm chiều treo mình lên cái đinh mắc màn
Bàn chuyện chạy chọt
Những đứa trẻ phải vào được lớp một
Đừng gieo vào đầu con những mơ ước xa xôi
Mơ ước nào cũng có giá.
Đôi người nhắc nhở rằng
Không phải độc lập tự do cao quý hơn tất cả
Mà chính là nhẫn nhục để ổn định.

Đức Phật từ bi
Xin người đừng mắng tôi
Khi tôi nói lắm kẻ muốn ngài ngậm miệng ăn tiền
Với tờ giấy bạc trên miệng.
Sự tầm thường thật kín kẽ
Mặc những tấm áo đúng thời tiết
Tụ tập trên các diễn đàn
Nói lời rỗng
Đồng phục các cuộc thảo luận đại sự
Luôn luôn tìm một mặt bằng để ngả lưng
Chúng ta có đủ mọi phong trào, các cuộc họp liên miên
Để chỉ nhõn sắm ra sự tầm thường
Tai quái.
Chúng ta coi sự sáng tạo là đáng sợ
Chúng ta ghét bọn "chơi trội"
Cứ bày ra chuyện đâu đâu
Họ đâu biết tiếng "keng" của sự cụng ly
Nói nhiều hơn tất cả!
Bây giờ các bí thư sẽ chạy ra đường
- Thay vì bước vào phòng họp -
Để xua các cán bộ làm việc.
Bây giờ các nàng ca-ve học nói lời lịch sự
Để tham gia nhóm lợi ích.
Các bậc lão thành đang ngủ trong phòng máy lạnh,
Nhường chỗ cho sự tầm thường lên ngôi...
Đôi khi tôi tin rằng chúng ta thua cỏ
Vì cỏ có thể lụi đi để sống lại
Tốt tươi hơn
Mãnh liệt hơn
Trong khi sự tầm thường đóng bộ áo
Tang chế, nhạt nhoà
Cúi đầu
Đi sau cái chết.

            Thơ  NGUYỄN KHOA ĐIỀM
 
 
                  THƠ NGUYỄN QUANG THIỀU SẼ RA RÁC
          VÀ CHỦ TỊCH HNVVN HỮU THỈNH "ĂN ỐC NÓI MÒ"
          . Qua nhận định và đánh giá "Sự mất ngủ của lửa"

                                        PHẠM NGỌC THÁI
     Muốn đọc và hiểu được thơ Nguyễn Quang Thiều cho dễ, trước hêt phải nhìn ra cách Nguyễn Quang Thiều thường hành trình để xây dựng cấu tứ cho một bài thơ. Thơ Nguyễn Quang Thiều không phải là loại thơ tượng trưng, siêu thực hay cách tân, cách tiếc gì hết? Một số người nói: nó "tây" quá! Chỉ vì họ đọc thơ Thiều thấy khó hiểu. Nhiều bài ngôn ngữ, giọng điệu nghe từa tựa như kiểu người nước ngoài nói lơ lớ, ngọng nghịu... khi phát âm tiếng Việt.
     Tôi đã đọc khá nhiều thơ của Thiều, cả thơ đã xuất bản thành sách và đăng trên mạng. Theo nhận định của tôi: "Sự mất ngủ của lửa" là tập thơ hơn cả so với các tập thơ khác, trong đời thi ca Nguyễn Quang Thiều. Được tác giả cho xuất bản lần đầu vào năm 1992 và nay, sau 23 năm lại cho tái bản.  
     Phần nhiều các bài thơ của Thiều thuộc loại thơ... miêu tả. Khi tả cảnh, lúc miêu tả sự việc. Hầu hết là tả nổi... ít tư duy trong. Không ít bài đến hết thơ cũng chỉ dừng lại ở sự miêu tả đó. Nhiều bài đọc mãi, đọc mãi... mà vẫn không hiểu thơ nói cái gì? Sau đây, khi phân tích một số bài cụ thể, tôi sẽ dẫn chứng về vấn đề này.
     Giờ xin đi vào bình - "Sự mất ngủ của lửa" bao gồm 25 bài thơ, phụ thêm 22 bức tranh họa của 15 hoạ sĩ, không kể bức tranh họa bìa sách. Nhưng với 22 bức tranh minh họa đó cũng chỉ có ý nghĩa trang trí, hoặc tăng thêm sự quảng cáo mà bán sách, hoặc để đọc cho đỡ rức mắt. Nhất là với loại thơ viết câu cú thường rất dài của Nguyễn Quang Thiều. Bởi vậy, những bức hoạ đó tôi không bàn đến trong bài bình luận này.
      Khuôn khổ của một bài viết không thể bình tất cả các bài được, vì quá dài. Nhưng để cho khách quan, trong 25 bài thơ của cả tập… tôi sẽ bình hẳn 10 bài. Thế đã là nhiều lắm rồi! Năm bài đầu và năm bài cuối. Những bài đầu và cuối thường là các bài thơ trội nhất, các tác giả hay chọn để sắp xếp khi cho in. Sau đó sẽ nhận định, đánh giá chung cho cả tập. 
                                              NĂM BÀI THƠ ĐẦU TIÊN
   1.  Mở đầu tập là bài "Sông Đáy":  Quả nhiên, tuy Sông Đáy chưa được gọi là bài thơ thật sự hay, nhưng đã là bài khá nhất tập. Tôi để lại sẽ bình cuối cùng.
  2.  Sang bài "Ban mai":  Chia làm năm khúc với 20 câu. Tác giả tả khung cảnh một buổi sáng sớm ở làng quê.
*  Khúc một - Tả bóng đêm dần tan như bóng một con mèo nhung khổng lồ bước đi. Anh ta tỉnh giấc dậy mỉm cười với sớm ban mai.
*  Khúc hai -  Những tiếng xôn xao từ cánh đồng mờ sương lùa về. Có tiếng xe trâu chất đầy hương cỏ tươi lặng lẽ đi qua.
*  Khúc ba -  Nghe như có tiếng ai gọi ơi... ơi... ơi... từ những con đường quen thuộc. Anh ta lách mình qua khe cửa nhòm ra.
*  Khúc bốn - Tác giả mường tượng...  người nông dân bế anh ta lên đặt vào thùng xe. Người nông dân cất cái giọng trầm trầm lên hát, như tiếng thóc khô chảy vào trong cót, như đất ấm trào lên trong loé sáng của lưỡi cày.
*  Khúc năm -  Vẫn là hình ảnh chiếc xe trâu một nửa đã ra ngoài sáng, một nửa còn trong đêm. Sau cái tiếng gọi huầy ơ như người chợt thức ấy, những ngọn ban mai mơn mởn rướn mình.
       Đấy là toàn bộ bài thơ mà tôi đã diễn giải ra. "Ban mai” là bài thơ tả cảnh một buổi sớm quê, qua sự xuất hiện của chiếc xe trâu chở đầy cỏ tươi và người nông dân theo xe đi trên đường. Ngôn ngữ diễn tả thuộc ngôn ngữ nói thông thường. Tức là, không phải ngôn ngữ bắn ra từ trong tâm linh hay cảm xúc của tư duy trong - Nên các hình ảnh thường cứng khô, không có thần.
       Tôi xin đưa ra vài thí dụ để minh họa.
- Bài thơ "Mùa xuân chín" của Hàn Mặc Tử:  Mặc dù là bài thơ tả cảnh mùa xuân, khi thi nhân da diết một nỗi lòng thương nhớ làng quê. Mô tả qua hình ảnh trong hồi ức:
                       ... Chị ấy năm nay còn gánh thóc
                       Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
     Sắc điệu "... trắng nắng chang chang" vẽ ra cảnh trắng toát bên con sông mộng. Cảnh thực trong hồi ức mà như ảo ảnh. Hình tượng của những câu thơ đó được mô tả bằng thứ ngôn ngữ trào ra từ tâm linh, một thứ tư duy cảm xúc đã thăng hoa... mà tạo nên sự rung cảm mãnh liệt, đẩy tình thơ đi đến viên mãn tột cùng. Một bài thơ tả cảnh mùa xuân nhưng nó chứa chất, ôm bọc cả nỗi tình đời sâu sắc, bằng một nghệ thuật ngôn ngữ siêu đẳng, mới có thể trở thành bài thơ hay!
     Hoặc khi ông tả về bóng trăng với nỗi lòng hiu hắt:
                        Với sao sương anh nằm chết như trăng
     Đây chính là một câu thơ thần cảm tuyệt hay! Bóng trăng mà chứa cả linh hồn cùng số phận thi nhân bên trong - Thứ ngôn ngữ siêu đẳng của thi ca, xuất thần từ trong tâm linh... như Chế Lan Viên từng viết trong Di cảo:
                       Ở bên kia bờ hư ảo - bờ thơ.
     Ngôn ngữ thi ca của Nguyễn Quang Thiều là thứ ngôn ngữ diễn tả theo lối kể lể thông thường, ngôn ngữ đại trà. Đơn giản là tả nổi bên ngoài, nên hồn thơ không có thần cảm. Thí dụ, cũng ở bài "Ban mai" - khi tác giả muốn nói về sự gắn bó thân thiết giữa mình với người nông dân ở quê, nhưng hình ảnh diễn tả khô cứng:
                       Người nông dân bế tôi lên và đặt vào thùng xe
                                                                 (câu thơ 13)
     Hoặc khi tả cảnh trời đêm đang sáng dần, anh ta cũng dùng hình ảnh ví nhưng kể như văn xuôi:
                      Bóng tối đêm dần sáng như con mèo nhung không lồ bước đi uyển chuyển
                                                                (câu thơ thứ nhất)
     Nếu trong thi ca mà dùng toàn loại ngôn ngữ diễn tả nông nổi, sơ đẳng này - Thứ ngôn ngữ không cần tư duy, thần cảm... thì khó lòng sáng tác nổi một câu thơ hay, chứ đừng nói đến bài thơ hay? Thơ Nguyễn Quang Thiều hầu như chỉ dùng loại ngôn ngữ kể lể sơ đẳng này.
     Một ví dụ nữa, nói về những ngôn ngữ thi ca tầm bậc của các thi nhân.
- "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến chẳng hạn? Tả về một đêm thu ngồi thuyền câu cá, cảnh tình thì hiu hắt với nỗi cô đơn:
                      Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
                      Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
                      Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
                      Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.
     Nhất là đến hai câu kết:
                     Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
                     Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
     Ta thấy đằng sau cảnh thu tĩnh lặng, một tâm trạng khắc khoải chênh vênh của người ẩn sĩ, chán nơi quan trường… từ quan về nương náu chốn thôn hương. Hình ảnh của hai câu thơ kết ấy thật sống động, như có thần... chứa cả nội tâm ở bên trong. Đó chính là thứ ngôn ngữ bậc cao của thi ca.
-  Tôi ví dụ thêm bài "Qua Đèo Ngang" của Bà huyện Thanh Quan - Bốn câu đầu bà tả cảnh đèo:
                     Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
                     Cỏ cây chen đá, lá chen hoa,
                     Lom khom dưới núi tiều vài chú,
                     Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
     Cảnh đã rất sinh động và đẫm hồn, nhưng vẫn chỉ là để tả cảnh trí. Sang đến hai câu sau:
                     Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
                     Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
     Thì cảnh tả ở đây đã ôm bọc cả nỗi nước tình nhà, sự da diết của bà giữa chốn Đèo Ngang hoang vu. Ý, tình trong hình ảnh thơ bộc lộ tâm can, cõi lòng sâu xa nhất của người đi xa. Điển hình đến mức hoàn bích, cho nên tình thơ mới sống mãi với thời gian và nền văn học nước nhà. Những câu thơ thần cảm ấy phải được đẩy ra từ trong tâm linh. Như nữ sĩ Lâm Thị Mỹ Dạ từng viết:
                      Những câu thơ run rẩy
                      Những câu thơ trốn chạy...
                      Những câu thơ... cháy rôi !
     Thứ ngôn ngữ tả cảnh vật theo lối kể bên ngoài như của Nguyễn Quang Thiều không thể có được những câu thơ ôm chứa sâu sắc và hay đến như thế!
 - TRỞ LẠI VỚI BÀI "BAN MAI":  Như tôi đã nói ở trên " Phần nhiều các bài thơ của Thiều thuộc loại thơ... miêu tả" con người hoặc sự việc diễn ra. Ý nghĩa bên trong chưa sâu xa. Độc giả khi đọc thơ Thiều cũng rất khó hiểu? Không dễ nắm bắt như tôi đã trải rạch ròi ra như ở trên. 
     "Ban mai" là một bài thơ tả cảnh vào loại bình thường, ý nghĩa cũng chưa có gì.
  3. "Tiếng cười":  Bài thơ dài 24 câu, nói về sự bỏ nhà ra đi của người cha. Tác giả tả từ lúc còn tuổi hai mươi cha đã bỏ mặc người vợ trẻ với một nỗi buồn đầy nước mắt, đứng vùi chân trong cát... ra đi không ngoảnh lại. Chỉ có tiếng chó rộ lên từ xóm tới đầu làng và con đò cô độc ở bến sông quê.
     Khi cha trở về thì tóc... đã trắng. Đêm đêm cha lại ngồi hút thuốc lào:
                    Tiếng điếu rít lên muốn khoan thủng nỗi buồn
                    Khoan vào phận con buốt nhức
     Nhưng lý do ông buồn vì vợ con... hay tại hoàn cảnh như thế nào? Bài thơ không nói. Chỉ thấy tác giả than:
                   Bốn anh em con...
                   ... không phải là đích cuối cùng của đời cha
     "Chỉ là bốn cột số"... trong nỗi buồn dằng dặc của ông. Bởi thế, tuổi 70 rồi cha lại bước lên con đò chao đảo, bỏ gia đình ra đi... trong sự hoảng hốt của những người con. Tiếng chó lại sủa từ đầu làng về ngõ.
     Nghĩa là, không thể bàn về tính nhân văn hay ý nghĩa xã hội... trong bài thơ này?
     Bởi vì, việc ông bỏ gia đình ra đi không phải vì nước non? mà cũng chẳng phải tại gia đình? Như ý thơ thì... vợ con ông vẫn yêu thương ông cơ mà? Chỉ biết là... 4 người con với ông không có nghĩa gì hết. Người vợ nhìn ông bỏ nhà đi với một nõi buồn đầy nước mắt, đứng chôn chân trong cát. Còn do... "tại phận" mà ông buồn? Thì phận làm sao? Bài thơ mới chỉ vẽ lên cái cảnh cha rời nhà vào lúc nửa đêm, không giống người say rượu. "Đom đóm bay quanh ông" như những vòng dây thép nung đỏ đứt tung ra, rồi tiếng chó sủa v.v... để tác giả kết luận:
                   Tóc cha trắng một tiếng cuời ngửa mặt
     "... tiếng cười ngửa mặt" là một tiếng cười tự mãn, tiếng cười thách đố! Kết luận như thế này có vẻ cường điệu, cho kêu, cho thật... oách! Chứ không hợp lý? Cái tính cách có vẻ dở người của một ông bó như thế, có gì mà tự mãn? mà thách đố? Người ta có thể suy luận: đó là một người cha kỳ cục, thậm chí là khùng... mới có cái "tiếng cười ngửa mặt" như thế? Ngôn ngữ và tình ý thơ chưa có sự thuyết phục. Theo tôi, tác giả viết chưa thành. Tuy có màu sắc của một bài thơ tự sự, nhưng Nguyễn Quang Thiều chưa diễn đạt nổi tư duy ra thơ, vẫn còn ở trong dạng bản thảo.
     Bài thơ hỏng.
     4.  Bài "Cái đẹp":  Một bài thơ gồm 15 câu thơ ngắn. Tác giả tả mấy gương mặt, cả đàn ông lẫn đàn bà với một con bò đang kéo chiếc xe nặng nề đi trên đường - Qua đó để xây dựng hình tượng về... "cái đẹp"? Song bài thơ không lột nổi ý tưởng. Câu cú, hình ảnh, ý nghĩa chưa có gì đáng bàn - Tôi bỏ qua cho bớt dài.
     5.  "Xô-nát hoàng hôn trên biển":  Đến bài này thì mới thực là rối rắm. Một bài thơ dài tới 54 câu. Tác giả chợt loé lên ý tưởng của cảnh đánh cá biển trong hoàng hôn, rồi dẫn dụ mặt trời như cái vòng quay lửa đang lăn. Khi thì anh ta ví con sóng chìm tan trước mặt là con sóng chết; Lúc gọi những con sóng vỗ triệu năm đó điên cuồng, mệt mỏi; Rồi những dây buộc chèo xiết đến toé máu; Những tấm lưới bung ra và cả lũ cá dại khờ... vào cuộc chia ly! Nghĩa là chia ly với sự sống, bị bắt và chết.
     Thế thôi! Trong cái vòng ấy, mặt trời lăn thêm một vòng, một vòng nữa thì chạm vào mặt biển... và đó là cơn đau đớn vĩ đại, nỗi khát khao vĩ đại của lửa... và lúc đó lòng anh ta đau đớn nhất? Ngôn ngữ thơ nói phóng đại, nói to tát, nhưng ý nghĩa hình ảnh chẳng ra đâu vào đâu? Chủ đề không rõ ràng. Đọc chán chê, rức cả mắt mà vẫn không biết Nguyễn Quang Thiều định nói về cái gì? Tứ còn loạn nên rất khó bình. Rồi anh ta than rằng: Không chịu nổi lúc có một bài ca lưu lạc trở về... Nhưng vì sao như vậy? Thì chịu. Phải gọi diêm vương dưới âm phủ về giàng nghĩa.
-  Nào là bài ca con thuyền vỡ.
-  Bài ca những tấm lưới rách.
-  Cả bài ca của những người đã chết rơi xuống đáy biển... mà rơi như một chiều đang buồn ngủ... nhưng, không đau khổ và không ân hận ???
      Thật vô lý và vô tâm !... Anh ta vơ tất cả những số phận bị hiểm hoạ, phải rơi xuống đáy biển ấy làm thành một bài ca, rồi bảo họ chết không đau khổ và không ân hận? Tình cảnh ra sao? Hiểm họa thế nào? Tại sao tất cả họ, ai cũng... vui vẻ chết? Đấy là nhà thơ vui vẻ ca, chứ có phải ai cũng sẵn sàng chết đâu?
     Cái mà người ta gọi thơ Thiều như... "thơ tây"? Cái mà Hữu Thỉnh, ông Chủ tịch HNVVN chắc gì đã hiểu mô tê về thơ của Thiều? nhưng cứ nói quàng: Đọc xong thơ Nguyễn Quang Thiều, ông trở thành một con người khác - và ông Chủ tịch kết luận: "như thế gọi là thơ hay!" ? Đúng là "ăn ốc nói mò". Một ông Chủ tịch Hội, trình độ thẩm định thơ ca đã yếu lại hay nói bậy, làm bậy.
    Trở lại với bài thơ. Tất cả cái mớ hình ảnh được miêu tả như thế, Nguyễn Quang Thiều vơ vào mà tạo thành " Xô-nát hoàng hôn biển". Tả đủ mọi kiểu như một tập an-bom hỗn độn. Suy lý tuỳ tiện, thả phanh. Đọc cứ nhoằng nhoằng, thấy có vẻ kêu kêu... kêu kêu... chứ chả có hình ảnh hoặc câu thơ nào được gọi là súc tích và hay.
    Kết luận: Bài này cũng chỉ là một thứ thơ... ra rác !!! Ai nói không ra rác, hãy bình thử tôi nghe?
                          TÔI BÌNH SANG NĂM BÀI THƠ CUỐI
    6.  "Câu hỏi cuối ngày" tr.75-76:  Trước hết, phải nói đây là một bài thơ viết rất vớ vẩn. Không những thế, tác giả còn tỏ ra... hợm. Dù có bị dài, nhưng với bài thơ này tôi cũng xin chép cả ra đây:
                      Tôi tựa lưng vào bức tường xám mốc
                      Đợi chuyến xe tan tầm
                      Đó là khoảng thời gian tôi đói nhất và buồn nhất trong ngày

                      Phía bên kia đường tôi đợi
                      Những chiếc lá tôi không biết tên phủ đầy bụi
                      Những chiếc lá dịu dàng rụng xuống
                      Cơn mơ buổi chiều vàng thẳm dâng lên
                      Trong cơn mơ đói và buồn
                      Các cô gái đẹp mặc váy cưỡi xe máy phóng qua
                      Như dao sắc phất vào tôi
                      Tôi nhói lên một câu hỏi
                      Như người ứa máu
                      Rằng nếu tôi lấy họ
                      Tôi sẽ ngủ với họ thế nào.

                      Và chuyến xe tan tầm lại đến
                      Ọp ẹp và bẩn thỉu như chiếc lồng vịt khổng lồ
                      Tôi vội vã bước vào trong đó
                      Các cô gái buôn chuyến đang ngoẹo đầu ngủ
                      Tóc tai quần áo sặc mùi cá khô
                      Giấc mơ sẽ thế nào trong giấc ngủ thế kia
                      Và lòng tôi nấc một câu hỏi
                      Như một người sặc khói
                      Rằng nếu tôi lấy họ
                      Tôi sẽ ngủ với họ thế nào.
     Có gì đâu, anh ta tả về một buổi chiều đợi chuyến xe tan tầm, chắc là để về nhà. Nội dung của bài thơ chỉ tả rằng: Anh ta tựa lưng vào một bức tường xám mốc, đợi xe trong sự đói và buồn. Ở bên kia đường chả có gì... ngoài những chiếc lá phủ đầy bụi.
     Nhưng có điều kì quặc là, những chiếc lá "phủ đầy bụi" mà lại... "dịu dàng rụng" ?... trong cái tâm trạng... "vừa đói vừa buồn"?
- Đói và buồn... lại thấy những chiếc là phủ đầy bụi... dịu dàng rụng xuống? Nguyễn Quang Thiều viết thơ với một cảm xúc thật quái gở và giả tạo.
     Nguyễn Du từng viết:
                       Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ
    Chưa hết, khi những chiếc lá phủ đầy bụi ấy... "dịu dàng rụng"? Thì: Cơn mơ buổi chiều vàng thẳm dâng lên /  (câu thơ 7) -  "Cơn mơ vàng thẳm"  là hình ảnh của một cơn mơ đẹp...  ("vàng vọt" hay "vàng bủng" mới là màu biểu tượng cho sự úa tàn, buồn chán)
 - Đói và buồn mà lại có một... cơn mơ đẹp? khi những chiếc lá "phủ đầy bụi"... "dịu dàng rụng" - Thơ ơi là thơ?... Thiều ơi là Thiều?... Quả tình Nguyễn Quang Thiều viết thơ văng mạng. Người ta bảo thơ Thiều đọc như "tây" cũng vì tả như thế này chăng? Một cách tả chẳng những vô lý, vô nghĩa mà lại còn sai bét cả.
     Thế rồi, nhìn thấy mấy cô gái đẹp mặc váy cưỡi xe máy phóng qua... lòng anh ta nhói đau "như có dao sắc phất vào... như kẻ ứa máu" - Anh ta than:
                      Rằng nếu tôi lấy họ
                      Tôi sẽ ngủ với họ thế nào ???
     Có phải ai người ta cũng muốn lấy cái anh chàng nhà thơ làm nhàm Nguyễn Quang Thiều đâu? Họa chăng phải là kẻ lắm tiền, nhiều của như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chẳng hạn?...  Hoặc nguyên Tổng bí thư đảng cộng sản Nông Đức Mạnh... " liêm khiết và đạo đức" đến mức, khi về hưu rồi mới xây cả một cơ ngơi nhà cửa dát vàng, dát bạc hoành tráng, sàn lát đá hoa cương... nguy nga như cung vua, phủ chúa, rồi chiếm cả nhân tình của con trai về làm vợ?
     Tôi nói tiếp phần cuối của bài - Hết cái đoạn anh ta tả về các cô gái phóng xe máy qua rồi thì, chuyến xe tan tầm đến. Anh ta lại tả về chiếc xe tan tầm đó: Nó "ọp ẹp và bẩn thỉu như chiếc lồng vịt khổng lồ" - vào trong thấy:
                       Các cô gái buôn chuyến đang ngoẹo đầu ngủ
                       Tóc tai quần áo sặc mùi cá khô
     Cũng một ý nghĩ như trên, nhưng lần này Thiều không "ứa máu" nữa, mà:
                       ... nấc lên một câu hỏi
                       Như một người sặc khói
     - Rằng nếu lấy họ, thì anh ta sẽ phải ngủ với họ thế nào ??? Hết thơ!
     Đúng là thơ với chả thẩn? Ai cũng đòi ngủ. Lại còn tỏ ra kênh kiệu, kệch cỡm:
                    Không hiểu: Tôi sẽ ngủ với họ thế nào?
     Thế mà một số trong Hội nhà văn cứ khen rối, khen rít... Thơ hay?
     Hữu Thỉnh thì buông lời phán bậy: Thơ Nguyễn Quang Thiều có tính dân tộc cao? Rồi tuyên bố: Sắp tới tập thơ "Sự mất ngủ của lửa " sẽ được tặng giải thưởng nhà nước là hoàn toàn xứng đáng? Đúng là một lão Chủ tịch Hội nhà văn hài hước hết mức.
     Mà cũng chẳng có gì là lạ: Nước đã mạt thì Hội nhà văn quốc gia cũng suy, cũng mạt. Chẳng thế, ngay chính Hữu Thỉnh từng đem cả tập "Thương lượng với thời gian" thấp kém chỉ để vứt đi, cùng với tập trường ca biển làng nhàng, tranh giành lấy cái giải thưởng Hồ Chí Minh đó sao? Thì tập thơ "Sự mất ngủ của lửa" của Nguyễn Quang Thiều, chúng có đem trao cho nhau cái giải thưởng nhà nước... cũng đâu phải chuyện bất ngờ? Ngay nhà thơ Việt Phương, một Hội viên HNVVN đã phải buồn chán từng than rằng: "Hội nhà văn Việt Nam" đang bị thao túng bởi nhóm lợi ích". Đúng là những kẻ mất nhân cách và đáng phỉ báng.
  7.  Bài "Thời gian":  Là bài thơ Nguyễn Quang Thiều tự sự về đứa con gái đang ốm của mình. Với tình phụ tử ấy nên tôi không muốn bình nhiều, chỉ xin nói ít lời khái quát. Bài thơ chia làm bốn  khúc, 15 câu thơ.
-  Khúc đầu, giới thiệu tác giả ngồi bế cô con gái đang sốt. Bố cũng sốt và con cũng sốt:
                      Trò chuyện với nhau bằng những cơn ho
-  Khúc hai, tả cái bếp lửa gần đó và tiếng bẻ củi. Ngọn lửa linh thiêng cựa mình, hình như có bước chân đi quanh đống lửa, làm những làn tro ấm bay lên.
-  Khúc ba, tác giả tưởng tượng ra một mùa thu thắm đỏ... có con rắn nâu bò qua vườn trên lớp lá vàng... rồi anh ta bỗng khóc cùng mùa hạ, khi thấy bóng mình quanh khu vườn đó?... Hoài niệm về tuổi thơ hay quá khứ chăng? Không biết. Ý nghĩa khi tả những hình ảnh ấy để nói cái gì? Con rắn nâu kia biểu tượng cho cái gì? Có quan hệ gì tới đứa con gái đang sốt? Như " thơ kín mít " Âu Châu thế kỷ XIX vậy.
-  Khúc bồn, trở lại với hình ảnh ban đầu: Tác giả đang ngồi ôm con trước lửa. Một cơn sốt ôm một cơn sốt: Những tiếng ho bình đẳng vỡ làm đôi / - Hết thơ.
     Hình ảnh, ngôn ngữ và ý nghĩa thơ còn làng màng, sơ giản bên ngoài... chưa rung cảm được trái tim đời. Bài thơ không đứng được với thời gian.
   8.  Bài "Âm nhạc":  Cũng là một bài thơ tác giả tả về ngày đưa tang con gái. Thôi, nghĩa tử là nghĩa tận! Bài thơ này tôi bỏ qua, không động vào.
   9.  "Tha phương":  Bài thơ gồm 22 câu ngắn và thuộc trong những bài thơ ngắn nhất tập. Tác giả nói về tâm trạng của người sống tha phương, chắc là ở nước ngoài.
-  Khúc thứ nhất tả con đường lạ, ngơ ngác... vừa bước vừa vấp.
-  Khúc thứ hai có 3 câu tả về "nỗi khóc" - Ba câu là ba kiểu khóc: Khóc trong cỏ gai? Khóc trong rơm rạ? và cuối cùng... khóc thành rêu? Tình thơ rất khó suy luận. Những hình ảnh nhặt nhạnh này không có tính đặc trưng, điển hình... nên thơ không thoát ý. Phân tích kỹ thì như tác giả cố bịa ra để thơ thêm màu sắc, chứ không phải thơ ra từ trong cảm xúc? Còn nỗi khóc thư ba "Khóc thành rêu": Tức là khóc liên miên, ngày này qua tháng khác - Ý nói, những ngày sống tha phương tác giả...  chỉ toàn khóc mà thôi !? Hình tượng tả bị hỏng.
     Đoạn thơ sau cũng tả vài hình ảnh để nói về nỗi đau, nỗi nhớ của kẻ tha phương, rồi tác giả kết thơ:
                      Chỉ mùi khói phân trâu khô bên đường bén lửa
                      Ngăn ngắt đắng vào giấc ngủ kẻ tha phương.
     Nói chung bài thơ bình thường, dưới trung bình. Từ nội dung ý nghĩa đến ngôn ngữ nghệ thuật... nhàng nhàng, nhàn nhạt.
10. Cuối tập là "Bài hát về cố hương": Một bài thơ dài 33 câu, chia làm bốn khúc. Mỗi khúc đều được tác giả bắt đầu bằng câu thơ:
                      Tôi hát bài hát về cố hương tôi
-   Khúc mở đầu: Tác giả giới thiệu hát bài cố hương này vào lúc tất cả đã ngủ say, chỉ còn những vì sao và ngọn gió hoang cùng thức.
    Sau đó đến một só hình ảnh còn đọng trong tiềm thức - Nào là, có tiếng nói mê của đàn ông bên mé tóc đàn bà; thoảng mùi sữa mẹ tràn vào đêm; rồi những bầu vú con gái tuổi mười lăm như những mầm cây đang nhoi lên; cả tiếng ho khúc khắc của người già với vườn cỏ khuya vẫn thức một mình
     Đấy, toàn bộ hình ảnh cố hương được gợi ra trong khúc một là thế!
-   Khúc hai:  Nói về ánh sáng của ngọn đèn dầu để tác giả sáng tác văn thơ... cũng là ngọn đèn của cố hương mà ông bà để lại, đẹp và buồn, cho tác giả biết yêu, biết khóc.
-   Khúc ba:  Nói về khúc ruột, ( tức là cái cuống rốn khi người mẹ sinh ra anh ta ) đã chôn ở đó. Nó thành con giun đất bò âm thầm dưới vại nước, bờ ao, quằn quại qua khu mồ dòng họ, qua bãi tha ma người làng chết đói, đất đùn lên máu chảy ròng ròng.
-   Khúc bốn:  Khúc cuối cùng để kết thơ, nói về những chiếc tiểu sành bên lò gốm. Một mai anh ta chết cũng sẽ nằm trong đó - Và chí nguyện của tác giả là kiếp này là người, nhưng kiếp sau phải là vật. Anh ta chỉ xin làm một con chó nhỏ... để canh giữ nỗi buồn, báu vật của cố hương.
     Tôi cứ đọc đi, đọc lại mãi bài thơ và luôn đặt ra một câu hỏi: Bài thơ viết về vấn đề gì nhỉ? Ừ, thì viết về cố hương - Nhưng ý của bài thơ muốn nói đến cái gì?
     Khi nói về hình ảnh của làng quê Việt Nam, người ta thường dùng hình tượng về "Cây đa, bến nước, sân đình..." hay các hình ảnh mang tính đặc trưng, đặc thù của quê hương đó.
     Nhưng hình ảnh cố hương của Nguyễn Quang Thiều lại chỉ là: Tiếng nói mê của những người đàn ông về đàn bà, những bầu vú của con gái tuổi mười lăm đang mơn mởn, rồi tiếng ho khúc khắc của mấy ông bà già...
- Những hình ảnh này nhặt nhạnh ở cuộc sống... nơi nào mà chẳng thấy, đâu phải là những hình ảnh để làm biểu tượng? Chỉ có hình tượng về "dòng sữa thơm của mẹ" là chấp nhận được.
     Đến đoạn thơ tác giả nói về khúc ruột, nó không tiêu tan mà thành con giun đất bò đi khắp nơi, khắp chốn... máu chảy ròng ròng? - Vậy ta cũng có thể nói: khúc ruột đó nó không tiêu tan mà hoá thành... con gián. Con gián bò khắp nhà, từ xó này qua xó khác - Hoặc hoá thành con cào cào bay khắp đồng trên, xóm dưới, phủ kín bầu trời cố hương v.v...
     Nghĩa là, những hình tượng trong "Bài hát về cố hương" của Nguyễn Quang Thiều còn mang tính lặt vặt, manh mún. Tác giả chưa khai thác được những nét riêng biệt, để bài thơ có tính đặc trưng hay đặc thù của cố hương. Tầm vóc thi ca thường, chưa gây được cảm xúc đối với người đọc.
   *  Giờ tôi quay trở lại bình vào bài "Sông Đáy": Chính là bài thơ in đầu tiên của tập. Như tôi đã nói, Sông Đáy tuy chưa đạt được là thơ hay, nhưng là bài thơ khá nhất tập. Tính đến nay, Thiều chưa có một bài thơ hay nào.
     Một bài thơ về quê hương dài 24 câu, phần lớn là những câu thơ dài. Thơ dễ đọc, cũng dễ hiểu. Cấu tứ bài thơ chia làm hai phần:
-  Phần 1/.   Tình cảm khi xa quê, tức là xa sông Đáy.
-  Phần 2/.   Trở về.
     Cái được của bài thơ là giầu cảm xúc, ngôn ngữ giản đơn hơn nhiều so với những bài thơ khác. Tuy nhiên, liệu bài thơ có tồn tại nổi với tháng năm không? Nó có giá trị về mặt thi ca như thế nào đối với nền văn học? Tôi sẽ bàn sau. Giờ xin đi vào phân tích một số nét cụ thể.
a. Phần 1/.  Xa quê - Tác giả ví dòng sông Đáy đi vào cuộc đời như hình ảnh người mẹ vất vả, sau mỗi chiều đi làm về người đẫm mồ hôi. Anh ta dụi mặt vào lưng áo người thấy mát một mảnh sông đêm. Những năm tháng sống xa quê, vẫn nhớ đến hình ảnh mái tóc của người mẹ trên bến mòn đứng đợi đã xoa dịu nỗi đau của lòng anh. Mẹ như cây ngô cuối vụ khô gầy:
                        Suốt đời buồn trong tiếng lá reo
     Lòng anh ta như người hụt hẫng. Trong cơn mơ vang tiếng cá quẫy tuột câu, như một tiếng nấc âm thầm vỡ...
     Rồi chiều chiều mong hình ảnh dòng sông dâng lên ngang trời. Đôi mắt nhớ thương của anh ta trở thành như hai hốc đất, nơi những con cá bống đến làm tổ giàn giụa nước sông.
b. Phần 2/.  Trở về gặp lại sông -  Tác giả reo lên:
                        Sông Đáy ơi! Chiều nay tôi trở lại
     Cảm xúc như những cánh buồm cổ tích bay xa về tức tưởi trong lòng - Phần này tách ra làm hai đoạn:
*  ĐOẠN MỘT:  Nghĩ về em. Tưởng tượng em đã mang đôi môi màu dâu chín sang đò vào một ngày sông bến vắng - Nhưng anh lại chỉ gặp những bẹ ngô trắng trên bãi... nhớ về một trăng xưa, chiếc áo em tuột rơi trên bến...
*  ĐOẠN HAI:  Trở lại với hình ảnh người mẹ. Mẹ giờ đã già như cát bên bờ. Ngỡ mùi cát khô như mùi tóc của mẹ, quì xuống vốc cát áp vào mặt và... khóc! Cát từ mặt chảy xuống dòng dòng.
     Đấy, toàn bộ bài thơ Sông Đáy mà tôi đã diễn giải ra. Tuy khá nhưng bài thơ chưa có gì đặc biệt. Từ hình tượng đến ngôn ngữ cũng chưa có một câu thơ nào thật hay - Với bài thơ này, Thiều cũng đã được một cái gì đó!... Nhưng liệu rồi bài thơ có đứng nổi với thời gian không? Thì tôi nghĩ rằng cũng khó.  So với các bài thơ hay của thi đàn như: Mùa Xuân Chín, Đây thôn Vĩ Dạ, Bẽn lẽn của Hàn Mặc Tử - Thu Điếu của Nguyễn Khuyến - Tương Tư hay Lỡ Bước Sang Ngang của Nguyễn Bính - Tràng Giang Huy Cận - Tranh Loã Thể Bích Khê - Hay như với Thuyền Và Biển của Xuân Quỳnh v.v... Thì Sông Đáy của Nguyễn Quang Thiều còn kém rất xa.
    KẾT LUẬN:  "Sự mất ngủ của lửa" là tập thơ vào loại trung bình và không có khả năng tồn tại đối với nền văn học nước nhà.
   -  Nghĩa là thơ của Nguyễn Quang Thiều sẽ ra rác - Vậy mà Hữu Thỉnh cứ trâng trâng tâng bốc: Như thế mới gọi là thơ hay! Thơ Nguyễn Quang Thiều có tính dân tộc cao, xứng đáng được tặng giải thưởng nhà nước? Thật là, một ông Chủ tịch Hội nhà văn toàn "ăn ốc nói mò".

                       Hà Nội, 1/2016 
                                                                                                  PNT.  
 
       CHẾ LAN VIÊN VỚI BA BÀI THƠ PHÊ PHÁN SÂU SẮC

                                     PHẠM NGỌC THÁI


        Trong lời giới thiệu tập sách " Chế Lan Viên - Thơ chọn lọc", Nxb Văn học 2014 - Dương Phong, người tuyển chọn khi nói về ba bài thơ này đã viết:
 -    Ba thi phẩm nổi tiếng công bố muộn mằn của Chế Lan Viên - in trong Di cảo Chế Lan Viên - chính là:  "Ai ? Tôi!"  -  "Bánh vẽ"  -  "Trừ đi"... là những sự trở trăn, lật trái lại mặt sau của cuộc đời.
     Thực ra, nếu nói "Đó là... những sự trở trăn, lật trái lại mặt sau của cuộc đời", là Dương Phong đã lựa lời nói cho nhỏ nhẹ đi, tránh khâu kiểm duyệt, sợ không cho xuất bản. Theo tôi, xác đáng hơn thì phải nói: Ba thi phẩm đó đã... lật trái lại mặt sau của xã hội và chính trị - Người đã tự phê phán, thậm chí tự lên án mình! Cả ba bài thơ đều nằm trong Di cảo. Khi còn sống Người đã không cho xuất bản, không dám công bố. Tôi xin phân tích từng bài một.
      Trong bài "Ai? Tôi!" - Bài thơ viết vào những ngày sau khi nước nhà đã hoàn toàn giải phóng. Có lẽ một thực trạng xã hội đã tác động vào tâm can, tư tưởng, dầy vò làm ông đau đớn. Ông chạnh nghĩ về những hy sinh của những người lính trong cuộc chiến tranh xưa. Những bi thương mà dân tộc đã phải trả giá. Bắt đầu vào thơ... bằng sự phê phán chính mình, ông chỉ ra:
                      Mậu Thân 2.000 người xuống đồng bằng
                      Chỉ một đêm, còn sống có 30
                      Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2.000 người đó?
                      Tôi! Tôi - người viết những câu thơ cổ võ
                      Ca tụng người không tiếc mạng mình
                                                    trong mọi cuộc xung phong
     Cái nguyên nhân đó chỉ là sự tự vấn lương tâm. Người tự kết tội mình: Vì những câu thơ cổ võ của Người làm cho những người lính xung phong, nên mới để 2.000 người đi thì 1.970 người bỏ mạng không trở về. Nhưng tại sao Người nói vậy???
    Ta vẫn biết thơ Chế Lan Viên là loại thơ bình luận. Thơ triết lý. Về phương diện nghệ thuật, nó có tính triết học cao. Tính tư tưởng trong thơ rất sâu sắc, cả về ý nghĩa cuộc sống cũng như sự phê phán xã hội và cuộc đời. Mỗi câu thơ ông đều hàm súc ý nghĩa ở bên trong. Thơ đọc càng sâu càng thấm thía. Về tính nhân văn, ông là một nhà thơ của nhân dân.
     Nhà thơ của nhân dân ấy từng viết những bài thơ nổi tiếng một thời, như: Sao chiến thắng, Người đi tìm hính của nước... Ông đã sáng tác cả một tập "Ánh sáng và phù sa" danh tiếng. Đầy hoài vọng với một tương lai huy hoàng của đất nước về ngày chiến thắng:
                      Xưa phù du mà nay đã phù sa
                      Xưa bay đi mà nay không trôi mất
                      Cho đến được... lúa vàng đất mật...
                      Anh đã mất gì? Đã mất bóng đêm.
      Không tiếc lời ca ngợi lãnh tụ. Ca ngợi Đảng quang vinh:
                      Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc
                      "Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!"
                      Hình của Đảng lồng trong hình của nước
                                    (Người đi tìm hình của nước)
     Hết lời ca ngợi chủ nghĩa. Tin vào ngọn cờ khi theo Đảng quang vinh:
                      Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc
                      Khi tự do về chói ở trên đầu
                      ......
                      Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt
                      Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc
                      Sao vàng bay theo liềm búa công nông
    Thế mà giờ đây, những năm tháng sau chiến tranh, đất nước đã hoà bình. Một thực tế xã hội với bao nhiêu mảng đen về sự bất công, thiếu nhân quyền. Đầy rẫy những quan lại tham nhũng đủ kiểu, tiếp tay cho chính quyền địa phương chèn ép, chiếm đoạt cả đất đai của dân lành, đẩy họ vào sự cùng quẫn. Chính quyền như thế đâu có phải còn của dân? Cái băng rôn Nhà nước do dân, vì dân... âu cũng chỉ là khẩu hiệu? Tâm hồn ông bị đổ vỡ. Người đổ vỡ về Đảng chăng?... Người thất vọng về chủ nghĩa chăng?...  Người không nói. Nhưng rõ ràng đọc: "Ai?Tôi!", lật mặt sau của những câu thơ ta thấy: Cái thần tượng về một Đảng mác-xít trong ông đã bị sụp đổ! Ông không còn niềm tin thật sự vào thể chế của ngày hôm nay nữa.
       Nghĩ lại cuộc chiến xưa. Bao sinh mạng những người lính xung phong cho sự tốt đẹp của đất nước, hạnh phúc của dân tộc... lại như thế này sao? - mà chính thơ ông đã góp phần thúc giục họ xung phong. Hàng vạn, hàng vạn người lính chết cho một cuộc chiến... đã trở thành phi lý ư? Ông đau đớn mà thốt lên. Không, phải nói là ông đã thét lên khi viết những câu thơ:
                     Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2.000 người đó?
                     Tôi! Tôi - người viết những câu thơ cổ võ
                     Ca tụng người không tiếc mạng mình
                                                    trong mọi cuộc xung phong
     Ở đây ta thấy một Chế Lan Viên quay ngược lại hoàn toàn, không còn phải là tâm hồn như khi Người đã viết "Ánh sáng và phù sa" nữa. Trái tim ông quằn quại. Sau đó Người lý giải về kết quả những câu thơ mà Người đã cổ võ những người lính xung phong đó: 2.000 người đi... thì 1.970 người bỏ mạng, chỉ 30 người sống sót. Để cuối cùng dân tộc được gì?... Tổ quốc được gì?... Thông qua một hiện thực cuộc sống, Người viết:
                      Một trong ba mươi người kia
                                               ở mặt trận về sau mười năm
                      Ngồi bán quán bên đường nuôi đàn con nhỏ
                      Quán treo huân chương đầy, mọi cỡ
                      Chả huân chương nào nuôi được người lính cũ!
                      Ai chịu trách nhiệm vậy?
                      Lại chính là tôi!
                      Người lính cần một câu giải đáp về đời
                      Tôi ú ớ
                      Người ấy nhắc những câu thơ tôi làm người ấy xung phong
                      Mà tôi xấu hổ
                      Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay
                      Giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ
                      Giữa buồn tủi chua cay vẫn có thể cười.
     Ta đặt câu hỏi: Nếu sự hy sinh kia... cũng vì Tổ quốc, tại sao Người lại phải xấu hổ?... dẫu cho là chính thơ Người cũng đã cổ võ những người lính ấy xung phong chăng nữa. Vấn đề là ở chỗ, bật ra những câu thơ như thế, Trong thẳm sâu trái tim Người đã phải rên rỉ, đớn đau vì tình hình của đất nước hôm nay. Mặc dù ông chỉ giải nghĩa nguyên nhân làm ông xấu hổ, rằng:
                      Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay
                      Giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ
     Hay là:
                      Người lính cần một câu giải đáp về đời
                      Tôi ú ớ
     Chỉ có thể giải thích rằng: mặc dù đất nước đã hoà bình, nhưng tình hình xã hội lại ngày càng suy. Rền xiết trong ông một nỗi niềm u uẩn: về chế độ còn nhiều sự giả trá, bất công chăng? Thực tế một Nhà nước xã hội chủ nghĩa đâu có được tốt đẹp trong tâm hồn như ông hằng tâm niệm? Ông trăn trở... máu dân tộc đã đổ cho cuộc chiến ấy, chỉ để giành lại một chính thể phi lý này ư? Thế mà 1.970 người lính phải chết trong một đêm Mậu Thân - đấy mới chỉ là một cuộc xung phong. Nếu nói đến mọi cuộc xung phong thì phải hàng vạn, hàng vạn những người lính nữa đã phải chết... cho một cuộc sống với bao sự phi nghĩa như thế này?
     Ta lật lại mặt kia của câu thơ: Nếu như sự xung phong của những người lính, là để giành lại độc lập, tự do cho một đất nước... có một xã hội công bằng, ấm no và hạnh phúc của dân tộc. Thì việc gì Người phải xấu hổ? Như Người từng viết:
                       Ôi Tổ quốc ta, ta yêu như máu thịt
                       Như cha mẹ ta, như vợ như chồng
                       Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết
                       Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông...
                                                       (Sao chiến thắng)
       Máu của dân tộc đã đổ. Cái chết của những người lính ngoài chiến trận, cho ngày hôm nay ra sao?
 -  Vì một Đảng cộng sản quang vinh ư?...  Khi trung ương và chính phủ đầy những quan tham nhũng. Một xã hội tràn lan bao lớp quan lại địa phương cấu kết với quan trên chèn ép, ức hiếp dân lành. Chỗ nào cũng bất công. Chỉ chết những kẻ thấp cổ, bé họng - có oan trái mà không tiền, đi kiện cáo cũng chẳng ai thèm quan tâm.
-   Vì một Đảng cộng sản quang vinh ư?... Khi những "đầy tớ của dân" ấy thì giàu nứt đố, đổ vách. Có nguyên Tổng bí thư Đảng làm hai khoá cả chục năm. Đứng đầu của một Đảng cộng sản quang vinh - Thời ông ta còn đương nhiệm... thì Đảng yếu kém, xã hội tạp dịch bung bét, kinh tế quốc dân sa sút. Nếu không tham nhũng mà khi ông ta mãn nhiệm trở về, giàu như một đế vương? Nhà cửa, biệt thự nguy nga như cung vua phủ chúa, sàn lát đá hoa cương. Đạo lý chẳng khác gì những kẻ tha hoá? Cha thì đoạt lấy nhân tình, bồ bịch của con trai. Nhân cách rất rẻ tiền. Con gái với mẹ kế cũng bới móc, kiện cáo nhau vì giành giật tiền bạc của nả. 
-   Một nhà nước, một chính thể chân chính của dân, do dân, vì dân ư? Ngay cuối tháng 3/2015 vừa qua, trong bài viết "Chả lẽ ông Chủ tịch thành phố Hà Nội không có lỗi gì trong vụ chặt cây", đăng trên laokhoa.blogtiengviet.net - chính nhà thơ Trần Đăng Khoa đã lên tiếng cảnh báo những lãnh đạo Đảng và Nhà nước, rằng:
   ... “Bởi chúng tôi chỉ là nhân dân. Nhân dân là mác là chông. Là sông là núi nhưng cũng không là gì... Vâng nhân dân là thế đấy. Khi có giặc thì chúng tôi là mác là chông, là sông là biển ngăn giặc, đánh giặc, rồi hy sinh thành hàng vạn, hàng triệu những nấm mồ vô danh ở Điện Biên, ở Thạch Hãn, ở Hoàng Sa, Trường Sa, ở Biển Đông, ở khắp mọi nơi trên đất nước này. Còn khi yên hàn, chúng tôi chẳng là gì cả”.
     Liên tưởng những năm qua - Ở ngoài biển đảo thì bọn Tàu khựa cướp biển, cướp đảo ta. Chúng hung hăng bắn giết những người dân đánh cá và chiến sĩ ta... đang phải ngày đêm canh giữ biển trời. Khắp nơi trong nước, nhất là ở các thành phố... nhân dân xuống đường biểu tình lên án giặc Tàu - Thì chính quyền lại đi trấn áp, bắt bớ. Rồi hăm dọa, tống giam cả các bloger yêu nước.
     Ta trở lại với bài thơ của Chế Lan Viên: Trong thẳm sâu tâm linh của Người, điều làm cho Người xấu hổ - Như Người nói, bởi chính thơ Người đã kêu gọi những người lính kia... và họ đã phải chết đi trong những cuộc xung phong ấy?... cho tương lai của đất nước với một thể chế thiếu nhân đạo như hôm nay.
        Tôi xin nói tiếp sang bài thơ "Bánh vẽ".

                                                BÁNH VẼ
                      Chưa cần cầm lên nếm,
                                                  anh đã biết là bánh vẽ
                      Thế nhưng anh vẫn ngồi vào bàn cùng bè bạn
                      Cầm lên nhấm nháp.
                      Chả là nếu anh từ chối
                      Chúng sẽ bảo anh phá rối
                      Đêm vui
                      Bảo anh không còn có khả năng nhai
                      Và đưa anh từ nay ra khỏi tiệc...
                      Thế thì đâu còn dịp nhai thứ thiệt?
                      Rốt cuộc anh lại ngồi vào bàn
                      Như không có gì xảy ra hết
                      Và những người khác thấy anh ngồi,
                      Họ cũng ngồi thôi
                      Nhai ngồm ngoàm...
     Chả cần phải khó nghĩ ta cũng hiểu ngay: Những "bánh vẽ" mà Chế Lan Viên nói ở đây thuộc các chủ trương, chính sách hay đường lối của Nhà nước, của Đảng. Có những thứ bánh vẽ chỉ gây tổn hại lớn nhỏ đối với nền kinh tế hay đời sống dân sinh, làm cho nhân dân đói khổ. Nhưng cũng có loại bánh vẽ thì lại làm... chết người. Có khi giết hàng nghìn, hàng vạn người lương thiện và vô tội.
     Xin lược lại mấy cái bánh vẽ đã gây ra những tội ác kinh hoàng trong lịch sử của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam chúng ta. Như cái bánh vẽ:
-   Về Cải cách ruộng đất của Đảng và chính phủ 1946-1957.
-   Sự kiện hay còn gọi là "vụ án nhân văn giai phẩm" 1955-1958.
                  1.  Sơ lược về thảm hoạ của cuộc Cải Cách Ruộng Đất. 
     Cái bánh vẽ của Đảng Lao động VN (tức Đảng Cộng sản VN bây giờ) và Chính phủ nước VN Dân chủ Cộng hòa - Người ta gọi đó là "chiến dịch đấu tố thảm sát tàn bạo". Nồi da xáo thịt kinh hoàng. Đồng bào, đồng loại thảm sát, tận diệt lẫn nhau. Những người cùng huyết thống trong gia đình bị tuyên truyền, cưỡng chế vu cáo ám hại nhau. Con đấu tố cha, vợ vu cáo chồng... là địa chủ cường hào, là phản động, là bóc lột. Giẫm đạp lên luân thường đạo lý. Người ta chưa biết thật chính xác về số người đã bị giết trong CCRĐ. Có nguồn tin thì nói khoảng 120.000 người bị giết, nhưng cũng có thông tin những người bị giết lên đến trên 170.000 người. Vậy chí ít cũng phải trên chục vạn người bị giết ở cuộc CCRĐ ấy. Trong đó, cứ 10 người đem ra kết án rồi bắn chết thì có 7 người bị vu oan.
     Bao nhiêu người cách mạng - hy sinh cả một đời, hy sinh cả gia đình, cống hiến của cải cho kháng chiến... cuối cùng cũng bị đội cải cách của chính phủ qui tội, xử bắn rất tàn ác. Nói về những hành động giết chóc khủng khiếp thời kỳ ấy, thấy nổi trôi trên mạng mấy vần thơ của nhà thơ Tố Hữu - một ông quan cách mạng mà sau này lên tới chót đỉnh, uỷ viên trong Bộ chính trị của Đảng cộng sản, viết tuyên truyền trong thời ký CCRĐ. Thơ rằng:
                      Giết! Giết nữa bàn tay không phút nghỉ,
                      Cho ruộng đồng lúa tốt thuế mau xong
                      Cho Đảng bền lâu cùng rập bước tơ lòng
                      Thờ Mao Chủ tịch, thơ Sít-ta-lin bất diệt!
     Chẳng hiểu có đúng vậy không? Nghe vần thơ, giọng thơ thì rất giống thơ Tố Hữu. Nếu đúng thế thì - Chao ôi!  Một ông quan cấp cao của Đảng cộng sản nhưng thơ khát máu quá!... mà lại là máu cùng đồng loại, giống nòi.
                   2.  Đôi nét về vụ nhân văn giai phẩm.
-   Là phong trào đấu tranh của những văn nghệ sĩ đòi dân chủ, tự do văn hoá và trong sáng tác văn học nghệ thuật.
-   Những văn nghệ sĩ trong Nhân văn giai phẩm tuyên bố: văn học nghệ thuật không để phục vụ cho chính trị, đó là quyền tự do sáng tác của họ. Với khẩu hiệu "trả lại văn nghệ cho văn nghệ sĩ".
-   Họ phản đối sự chuyên chính của Đảng, đòi xoá bỏ sự đảng trị, độc đoán trên lĩnh vực văn hoá và sáng tác văn học nghệ thuật. Theo họ, chủ nghĩa cộng sản là không nhân văn, chà đạp con người. Họ chống sùng bái cá nhân. Phong trào nhân văn giai phẩm này đã bị Đảng và Nhà nước dùng bạo lực thanh trừng, bắt bớ, tù đầy. Hàng loạt các văn nghệ sĩ phải đi cải tạo, hoặc bị quản thúc, cấm sáng tác... kéo dài hàng chục năm. Trần Dần phẫn uất cứa cổ tự tử mà không chết. Từ một trào lưu đấu tranh đòi dân chủ, tự do trong văn học nghệ thuật - trở thành một vụ án "nhân văn giai phẩm", đẩy thành một vụ án chính trị. Phong trào được khởi xướng 1955 và chính thức bị dập tắt tháng 6/1958. Đến khi được cởi trói cho văn nghệ sĩ thì nhiều người đầu đã bạc, kẻ thì bệnh hoạn ốm đau... nào bại liệt, tâm thần, hoặc chết trước khi được cởi trói. Như nhạc sĩ Văn Cao được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh một năm sau khi mất (1996). Tháng 2/2007 các nhà văn trong nhóm Nhân văn giai phẩm như Phùng quán, Trần Dần, Yến Lan, Lê đạt, Hoàng Cầm thì được tặng giải thưởng Nhà nước... vì đã có công trong sự nghiệp sáng tác văn học của nước nhà.
     Chao ôi, mới thấy kiểu lãnh đạo của chế độ XHCN chúng ta, có khác gì bánh vẽ? Đúng là những thứ trò. Thậm chí những thứ trò và bánh vẽ ấy đầy giả tạo, lừa dân và vô nhân thất đức... "cởi ra rồi lại buộc vào như không".
     Xin quay trở lại với bài thơ "Bánh vẽ" của Chế Lan Viên. Tại sao một nhà thơ lớn của chúng ta cũng như bao văn nghệ sĩ khác, biết là "bánh vẽ" rồi... mà vẫn phải ngồi vào bàn, vẫn phải... ăn??? Như Người đã viết:
                      Chả là... nếu anh từ chối
                      Chúng sẽ bảo anh phá rối
                      .....
                      Và đưa anh ra khỏi bàn tiệc
     Nghĩa là: nếu anh không ăn cái bánh vẽ của chúng, thì chúng sẽ "đánh"anh. Sẽ qui tội và sẽ... triệt anh. Cũng như "vụ án Nhân văn giai phẩm" vậy thôi.
    Ngay như Nguyễn Khải - một nhà văn có danh tiếng và tầm vóc. Đương thời ông đã phải kìm nén, nhẫn nhịn biết bao sự nhiễu nhương của thể chế. Sự vô đạo của những kẻ điều hành xã hội - Ông có dám viết lên cái hiện thực ấy đâu? Đến khi mất, ông mới để lại một cuốn di cảo, tập tùy bút chính trị... gọi là "Đi tìm cái tôi đã mất". Phê phán, phanh phui những cái mất tự do, dân chủ, chưa có nhân quyền của chế độ. Như người ta nói: Nguyễn Khải chết rồi mới dám nói thật.
     Không phải chỉ Chế Lan Viên, Nguyễn Khải... mà cùng bao văn nghệ sĩ khác thời nay - Nếu muốn còn được cầm bút để viết. Nếu muốn còn được sống để hoạt động văn học nghệ thuật, thì phải chấp nhận ăn... "bánh vẽ". Lương tri dẫu bị dằn vặt? Họ vẫn phải - như Chế Lan Viên đã viết:
                     Rốt cuộc anh lại phải ngồi vào bàn
                     Như không có gì xẩy ra hết
     Và:
                     Nhai ngồm ngoàm...
     Nếu anh không chịu ngồi vào bàn nhai cái bánh vẽ ấy? Nếu trái tim nhà văn bức bối mà không kìm nén được nữa, cố viết nó ra - thì sẽ bị... triệt ngay. Thí dụ như cuốn tiểu thuyết "Thời của thánh thần" của nhà văn Hoàng Minh Tường chẳng hạn?
     "Thời của thánh thần", Nxb Hội nhà văn 2008 - Là một cuốn tiểu thuyết, một bức tranh tổng thể của xã hội. Nhà văn phục lại những hiện thực, qua những số phận chìm nổi của một gia đình. Những trận đấu tố đầy chất bi hài. Những chiến dịch cưỡng bức nhuộm máu... để tái hiện lại sự đen tối của thời Cải cách ruộng đất. Vụ án Nhân văn giai phẩm... những người trí thức và văn nghệ sĩ bị nhà cầm quyền vùi dập, bắt tù đầy, khủng bố tư tưởng, bị vô hiệu hoá trở thành những cái bóng dặt dẹo. Rồi cuộc đấu tranh với xét lại hiện đại đến vấn đề Hoà hợp dân tộc?...  Các nhà bình luận nhận xét rằng: "Thời của thánh thần" là bi kịch của một gia đình thông qua tấn đại bi kịch của dân tộc. Đọc Thời của thánh thần phải rùng mình vì sự bất ổn của một xã hội, trong cơn bão loạn thời thế. Bạo lực được xây dựng trên những thứ triết lý không tưởng, vừa cuồng tín vừa tàn bạo.
     Sách bị qui là bôi xấu chế độ. Mới phát hành được vài ngày thì bị Nhà nước ra sắc lệnh thu hồi. Nghe nói ngày 28/8/2008, chính nhà văn Hoàng Minh Tường đã phải đi tất cả các cửa hiệu gửi... để thu hồi sách.
    Năm qua, nhà văn Đỗ Hoàng cũng một lần nữa lên tiếng vạch trần những hành động phi nhân nghĩa của ông Trưởng ban tư tưởng văn hoá trung ương một thời - Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Uỷ viên Bộ chính trị của Đảng cộng sản. Khi còn đương chức đương quyền, ỷ thế vào bộ máy quyền lực của Đảng đã bóp nghẹt sự tự do dân chủ các văn nghệ sĩ và thẳng tay trấn áp những ai không chịu... "ăn bánh vẽ" của Đảng. Trong bài "Thơ vô lối Nguyễn Khoa Điềm" đăng trên trang vannghecuocsong.com - Nhà văn Đỗ Hoàng vạch rõ:
     " Nguyễn Khoa Điềm - Ông trùm tư tưởng văn hoá của Đảng cộng sản Việt Nam, đứt gánh giữa chừng... phải về vườn - Thời còn Trưởng ban tư tưởng văn hoá,  Nguyễn Khoa Điềm để lại nhiều tiếng không hay: Ông ta trù úm Hoàng Minh Chính, bắt nhà văn Dương Thu Hương, bôi nhọ Trần Độ, loại bỏ nhiều nhà bất đồng chính kiến, đàn áp những người đòi tự do dân chủ, cấm mạng, cấm internet, đốt thành tro bụi những tập sách Học phí trả bằng máu của Nguyễn Khắc Phục, Chuyên kể năm 2000 của Nguyễn Ngọc Tấn, Chúa trời ngủ gật của Nguyễn Dậu, Tâm sự người lính của Đỗ Hoàng, ngăn cản nhiều nhà văn tài năng vào Hội nhà văn Việt Nam... Ký duyệt nhiều dự án tiêu hàng triệu đô là tiền ngân sách, thuế dân đóng để phe nhóm hưởng lại quả nhưng hiệu quả không là bao như: Phim Nguyễn Ái Quốc ở Hồng Công, (phim bỏ kho) 1 triệu đô, phim Dòng sông phẳng lặng (phim bỏ kho)..." v.v.
     Như thế có thể thấy rằng: cái bánh vẽ mà Đảng và Nhà nước XHCN của chúng ta vẫn liên tục vẽ ra suốt từ hồi CCRĐ đến giờ. Các văn nghệ sĩ muốn tồn tại bình yên thì đều phải... “ăn”? Như cách nói của Chế Lan Viên:
                      Và những người khác thấy anh ngồi,
                      Họ cũng ngồi thôi
                      Nhai ngồm ngoàm...
     Nếu ai không "nhai ngồm ngoàm..." thì Đảng sẽ cho chính quyền đến... "hỏi thăm"? Sự tự do, dân chủ của chế độ ta vẫn chỉ là giả hiệu: như việc đàn áp, đe nẹt, bắt bớ những người biểu tình chống giặc Tàu. Những kẻ quá khích chỉ là số ít. Chủ yếu đó là dân tình và những trí thức yêu nước. Bóp nghẹt nhân quyền sống của con người qua việc trấn áp, giam hãm tù đầy các bloger yêu nước... dám nói lên sự thật.
      Giờ tôi xin nói thêm ít lời về bài "Trừ đi":
                      Sau này anh đọc thơ tôi nên nhớ
                      Có phải tôi viết đâu? Một nửa
                      Cái cần viết vào thơ, tôi đã giết đi rồi!
                      Giết một tiếng đau, giết một tiếng cười,
                      Giết một kỷ niệm, giết một ước mơ,
                      Tôi giết cái cánh sắp bay... trước khi tôi viết
                      Tôi giết bão táp ngoài khơi
                                               cho được yên ổn trên bờ
                      Và giết luôn mặt trời trên biển,
                      Giết mưa và giết luôn cả cỏ mọc trong mưa luôn thể
                      Cho nên câu thơ tôi gày còm như thế
                      Tôi viết bằng xương thôi, không có thịt của mình.
                      Và thơ này rơi đến tay anh
                      Anh bảo đấy là tôi?

                      Không phải!
                      Nhưng cũng chính là tôi - người có lỗi!
                      Đã giết đi bao nhiêu cái
                      Có khi không có tội như mình!
     Đọc mấy câu thơ kết trong bài 'Trừ đi" này, thấy tâm trạng Chế Lan Viên có khác gì Nguyễn Khải và một số văn nghệ sĩ?... chỉ dám viết một nửa sự thật - Còn một nửa thì phải viết theo sự cưỡng chế của... Đảng và chế độ - Người nói:
                      Thơ này rơi đến tay anh
                      Anh bảo đấy là tôi?
                      Không phải!
     Người phủ nhận chăng? Không, để rồi cũng chính Người thừa nhận:
                     Nhưng cũng chính là tôi - người có lỗi!
     Câu thơ viết thổ lộ như thế - để nói lên những xót xa trong lòng ông, trăn trở và đau đớn. Có thể nói đó là sự quằn quại, dầy vò lương tâm của những người cầm bút, những văn nghệ sĩ sống bằng lương tri. Những con người yêu đất nước và dân tộc - Nay chỉ vì thờ phụng cho một chính thể đã mọt ruỗng mà phải giết đi bao nhiêu cái tốt đẹp. Giết đi cả những tình cảm, lòng nhân ái và tư tưởng trong sáng. Cái tội ấy của nhà thơ, nhà văn... còn lớn hơn cả bao nhiêu thứ mà Người đã qui tội kia? Người - tức Chế Lan Viên đã bảo vậy:
                     Chính tôi đã giết đi bao nhiêu thứ
                     Có khi không có tội như mình!
     Đấy, ông đã viết như thế đấy! Vậy "trừ đi" là trừ đi cái gì? Ông nói, sau này đọc thơ ông thì hãy trừ đi một nửa - Chỉ đúng một nửa thôi, còn lại là giả...
     Có phải cái "giả" mà ông muốn nói ấy... có khi là cả những bài thơ mà ông đã từng ca ngợi chế độ, ca ngợi Đảng? Bởi vì: nếu ông phê phán Đảng, lên án chế độ, thì ông sẽ bị... "đánh", bị triệt... như vụ án Nhân văn giai phẩm. Gia đình, vợ con sẽ khốn khổ, khốn nạn theo ông. Nghĩa là, nếu ông mà nói thật... thì Đảng và Nhà nước cũng lắm tội lắm chứ!?
     Tôi xin dừng lại bài bình luận về ba bài thơ của Người ở đây.

                                                                       Hà Nội, tháng 4/2015   
                                                                                       PNT.
-----------------
       Hai bài "Bánh vẽ" - "Trừ đi" đã viết đầy đủ như ở trong bài bình. Xin chép lại toàn bộ bài thơ "Ai? Tôi!" dưới đây, để bạn đọc xem cho mạch lạc:

                                    AI? TÔI!


                      Mậu Thân 2.000 người xuống đồng bằng
                      Chỉ một đêm, còn sống có 30
                      Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2.000 người đó?
                      Tôi! Tôi - người viết những câu thơ cổ võ
                      Ca tụng người không tiếc mạng mình
                                                    trong mọi cuộc xung phong
                      Một trong ba mươi người kia
                                               ở mặt trận về sau mười năm
                      Ngồi bán quán bên đường nuôi đàn con nhỏ
                      Quán treo huân chương đầy, mọi cỡ
                      Chả huân chương nào nuôi được người lính cũ!
                      Ai chịu trách nhiệm vậy?
                      Lại chính là tôi!
                      Người lính cần một câu giải đáp về đời
                      Tôi ú ớ
                      Người ấy nhắc những câu thơ tôi làm người ấy xung phong
                      Mà tôi xấu hổ
                      Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay
                      Giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ
                      Giữa buồn tủi chua cay vẫn có thể cười.
                                                                    ( Thơ Chế Lan Viên)
 
 
                                  MỤC LỤC
 
                                               Phần 1.    
                                    THƠ ĐẤU TRANH
 
Nước đã mạt rồi    ---------------------------------------------------------------
Nói thật thì phải vầo tù
Biển đảo quê hương
Người lính trận năm xưa nghĩ về ngày 30-4
Hội nhà văn Việt Nam đã trở thành nỗi nhục của quốc gia
Người chơi mưa
Bài ca ông tân Chủ tịch Hội nhà văn
Bài ca tượng đài Hồ Chí Minh
Nghĩ về những tượng đài Lê Nin bị giật đổ ở Nga
Rước giặc vào nhà
Brack Obama người bạn lớn của dân tộc Việt Nam
Xử tội Formosa
Đảng cộng sản Việt Nam mình đểu quá, phải không anh
 
                                          Phân 2.
                         VĂN CHƯƠNG PHẢN BIỆN
                  PHÊ PHÁN CNXH VÀ SỰ THOÁI HOÁ
 
Bằng Việt phê phán xã hội bằng thơ   .......................................................
Hữu Thỉnh Chủ tịch HNVVN - Một chân dung thơ tầm thường,
          nhân cách kém, tham lam, xằng bậy  ----------------------------------
Nguyễn Khoa Điềm hay tên Lý Thông đĩ bợm .......................................
Thơ Nguyễn Quang Thiều sẽ ra rác
       và Chủ tịch HNVVN Hữu Thỉnh « ăn ốc nói mò » .........................
Chế Lan Viên với ba bài thơ phê phán sâu sắc .......................................