Một Huyền Thoại Thi Ca

 


        Khoảng một năm sau, tôi đã cho xuất bản cả tập thơ ( cũng mang tên đề của bài thơ đó ): Người Đàn Bà Trắng - NXB Thanh niên 1994, thì bài thơ đã được viết lại gọn gàng hơn và cấu tứ cũng mạch lạc hơn:
                Chiếc mũ trắng mềm em đội lệch bầu trời
                Khóm mây trắng bay nghiêng trôi mái tóc
                Đôi mắt em đong những sắc mây
                Người đàn bà trắng.
 
                Nỗi niềm thao thức
                Những đêm trăng nước...
                Chùm hoa trinh ngát
                Ngỡ đoá thiên thai
                Người đàn bà ai mà định nghĩa?
 
                Đường xưa đó về đây hoa ơi?
                Những con đường đắp đầy xác lá rơi
                Xác ve, xác gió và xác của mưa.
 
                Em không biến thành đá
                                       để hoá "Vọng Phu"
                Anh cũng không làm chàng Trương Chi
                                        suốt đời chèo sóng vắng
                Ta không đi theo con- đường-lông-ngỗng-trắng
                Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau !
 
                Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
                Những đêm sao thầm , những đêm gió khát
                Khúc thơ buồn anh lại viết về em
                Người đàn bà ngậm cả vầng trăng...
      Tuy nhiên: xem ra bài thơ lần này có số câu, nhất là ở đoạn thơ đầu khi tả về đôi mắt, mái tóc của người đàn bà - thì hình ảnh có vẻ lại kém đi? Nói chung là bài thơ vẫn không làm tôi ưng ý. Không những nó chưa viên mãn, mà ý tứ từ chân dung tới tình yêu của nàng chưa sao bật lên cho sâu sắc... và hình như nó còn phải thiếu một, hai đoạn nào đó mới được trọn vẹn? Loay hoay cứ sửa đi, sửa lại mãi như thế - Cho đến năm 2003, thì mình quyết định cho đăng lại bài thơ ở trên Tạp chí "Tháp bút" ở Thủ đô! Cái đoạn tả về "đời" đã được viết lại một chút, rồi đưa lên làm tựa đề cho bài thơ chứ không để ở dưới nữa. Toàn bộ bài thơ lại được hình thành như sau:
                                     Em không biến thành Vọng Phu
                                                                         hoá đá để khóc than
                                            Anh cũng không làm chàng Trương Chi
                                                                    suốt đời chèo sông vắng
                                           Ta không đi theo con-đường-lông-ngỗng-trắng
                                           Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau.
                    
                                                             *
 
                Chiếc mũ trắng mềm em đội bầu trời
                Bông mây trắng bay nghiêng vờn trên mái tóc
                Đôi mắt em tan tác áng mây
                Người Đàn Bà Trắng !
 
                Em đi-về... chao những hàng cây
                Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
                Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
                Rũ ngang vai mái xoã tơi bời.
 
                Người đàn bà đi trong cơn mưa rơi
                Chứa một trời thầm như hoa vậy
                Những con đường dấu chân xưa bổi hổi
                Đã đầy xác lá, xác hoa trôi.
 
                Em vẫn về khi nghe mưa bay
                Dạt cả hồn tôi vào bến vắng...
                Nụ trinh em thắm:
                             Đấy chỗ thiên thai !
                Người đàn bà ai mà định nghĩa???
 
                Vết thương lòng tim anh không lành nữa
                Gió khát đêm đêm những sao buồn
                Nhớ về em anh lại viết khúc thơ tình
                Người đàn bà... ngậm cả vầng trăng...
      Lần này mình đã thêm vào một số câu thơ, trong đó có hai đoạn thơ lấy từ bài " về người đàn bà " đã được in trong tập thơ Có Một Khoảng Trời ( NXB Hà Nội 1990 ), đó là đoạn thơ thứ hai:
                Em đi-về... chao những hàng cây
                   Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
                   Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
                   Rũ ngang vai mái xoã tơi bời.
      Và hai câu trong đoạn thơ thứ tư:
                Em vẫn về khi nghe mưa bay
                   Dạt cả hồn tôi vào bến vắng...
      Bài "về người đàn bà" ấy cũng là bài thơ tôi đã viết cho nàng! Đó là những hình ảnh mà những năm tháng bên nàng đi-về... trên phố, đã trở thành những kỷ niệm đậm nét trong tôi. Cũng là những hình ảnh đã khắc hoạ chân dung nàng trong cuộc sống đời thường, làm cho bài thơ rung động, sâu sắc hơn. Bài thơ lần này xem ra có vẻ đã hay hơn, nổi lên hơn trước... nhưng vẫn mắc một khuyết điểm là còn tham thơ!... Cho nên tình thơ đã bị rối, Tứ nghĩa đâm ra cũng rậm rì quá! Hơn nữa đoạn thơ "đời" rất xương cốt của bài thơ lại bị tách biệt khỏi bài thơ ( để mang lên làm tựa đề ), như thế thì thật phí. Còn một khuyết tật nữa: trong bài có những câu thơ rất hay - Nhưng nếu để thì bài thơ thành hơi rườm rà, nếu cắt bỏ đi thì thật tiếc? Thí dụ như hai câu:
                Người đàn bà đi trong (cơn) mưa rơi
                                          ( sau này tôi bỏ chữ "cơn" )
                Chứa một trời thầm như hoa vậy...
      Khi đưa vào chính thức trong Tuyển, tôi đã đưa hai câu thơ đó lên làm tựa đề của bài thơ, để rút bốn câu "thơ đời" ấy trả lại vị trí cũ bên dưới như trước đây. Đồng thời cũng cần phải sửa lại mấy câu cho hay hơn, thí dụ như câu cuối cùng của đoạn thơ thứ hai:
                Rũ ngang vai mái xoã tơi bời...
      Mái tóc "rũ" và "xoã" thì... có vẻ nó bị rũ rợi... chưa bật được cái tư chất hãnh tiến của người đàn bà đẹp! Cho nên sau này tôi đã sửa là:
                Xoã ngang vai mái hất tơi bời...
      Vân vân và vân vân... 
 
 
                                  
 
 
                  
               

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 


         Bản chính thức cuối cùng tôi để lại cho đời đã được đăng trong Tuyển Thơ Đại Bàng, đấy cũng là bản thơ mà Nhân Văn đang bình - Xin sao lại ở đây để khỏi sự nhầm lẫn:
 
 
                          NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG

                                Người đàn bà đi trong mưa rơi
                                      Chứa một trời thầm như hoa vậy... 

                                                *

Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Đôi mắt em đong những áng mây
Người Đàn Bà Trắng!...

Em đi - về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi
                    lệch vành mũ đội,
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.

Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát:
                          Đấy chỗ thiên thai !
Người đàn bà ai mà định nghĩa (?)

Đường xưa đó về đây em ơi !
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve, xác gió và xác của mưa.

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
                            suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo
                 Con Đường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau (!)

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
Khúc thơ tình anh lại viết về em!
Người đàn bà...
                            ngậm cả vầng trăng...
 
      
 
        Đó là cả một quá trình tôi đã viết và sửa chữa bài thơ Người Đàn Bà Trắng như thế!...Tôi cũng cho rằng: đó có thể là một bài thơ tình hay thuộc hàng điểm đỉnh trong đời thơ của tôi. Song dù sao thì sự phán quyết cuối cùng vẫn thuộc về thời đại, với thời gian và nhân thế sau này.
      Một bài thơ tồn tại được với đời đã là vô giá, nhưng nếu tồn tại của một bài thơ hay: giá của nó có khi bằng cả cuộc đời thơ ! Tuy nhiên - có những bài như tình thơ " Khóc bên Hồ Núi Cốc " thì tôi viết liền một mạch, chỉ trong một đêm và hầu như không phải sửa đổi một chữ nào. Cũng có những bài thơ như bài NĐBT này, thì tôi đã phải viết rất công phu, sửa đi sửa lại trong nhiều năm. Thơ là vậy !... Mình nghĩ: Chẳng thà nếu chỉ được một bài thơ hay, cũng còn hơn dẫu có viết cả trăm... cả nghìn bài thơ kém, năm tháng rồi phải bỏ đi và đời không đọc, nghĩa là nó không có giá trị gì cả. Đời thơ phú quả là nghiệt ngã và khốn khổ, dẫu nhiều khi cũng thấy mình hạnh phúc. Giá trả cho một đời thơ là vô cùng... không thể diễn giải bằng lời và cũng không thể nào đo được - Thế đấy, Nhân Văn yêu quí ạ!
      Nhân việc bạn bình bài thơ - PNT diễn trình thêm một số điểm cho thêm phần thấu đáo đó! Bây giờ, xin giành lại để bạn tiếp tục bình./. 

              

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 
 
 
        Quả là kỳ công! Kỳ công!
      Cứ nghe nhà thơ diễn giải về quá trình sáng tác có một bài thơ Người Đàn Bà Trắng , là em thấy nó chóng hết cả mặt. Mới lại em xem mấy bài thơ anh đăng ở trên các báo khác nhau, em lại thấy thinh thích cái bài đăng trên Tuần báo Pháp luật & Đời sống  từ năm 1993 ấy, mặc dù anh lại xác định là bài thơ bị... loạn, bị... hỏng! Thí dụ như đoạn:
                  Đường dưới trúc về đây anh đưa em
                  Tình ta phiêu dao như núi ngàn,
                  Suốt thời ấy yêu: môi và tim!
                  Giờ đứng mình đêm anh hóng nguyệt.
      Hay là hình ảnh của đoạn:
                  Đêm! Sóng nước, sóng nước,
                  Nỗi tình ta tràn trăng khuyết,
                  Anh ru em trong lòng tay
                  Lòng tay anh hát ánh trăng...
                  Chim bay về đâu chim?
      Cái vầng trăng khuyết đêm đêm soi cho đôi trai gái đang tự tình, yêu đương tràn trề... hay quá đi chứ! Rồi lòng tay anh hát cả ánh trăng, mà cái lòng tay ấy lại đang ru người yêu. Cái ánh trăng thể hiện sự dịu mát, sự mơ màng... Cho nên họ không biết con chim trời kia nó đang bay về đâu?
        Cả câu cuối cùng cũng thích:
                  Người đàn bà :
                                  em ngậm vầng trăng thức!
      Có phải người đàn bà này cũng như một vầng trăng cứ thao thức đêm đêm không? Em hiểu ang áng thế thôi, chứ thơ anh sâu xa quá!...
      Cả bài đăng trên Tạp chí Tháp Bút tận 10 năm sau ( tức là vào năm 2003 ) , cũng có nhiều câu hay chứ? Thế mà những câu đó sau này trong bài thơ chính thức lại thấy anh bỏ đi, thật phí hoài. Như những câu:
                  Em vẫn về khi nghe mưa bay
                  Dạt cả hồn tôi vào bến vắng...
      Hình ảnh tâm hồn bị dạt vào một bờ bến vắng cô đơn, trong đêm mưa gió của tình yêu: hay lắm chứ anh?  Sao nhà thơ lại bỏ?
        Tóm lại: xem mấy bài thơ cùng viết về Người Đàn Bà Trắng nhưng nhiều chỗ khác nhau ấy, thú thực là em thấy bị "rối". Chẳng biết nên lấy bài thơ nào, bỏ bài thơ nào? Hình như bài nào cũng thấy sinh động và giàu ý nghĩa. Mấy lời em bàn phiếm vậy. Nhưng thôi, đấy là quyết định của tác giả... chắc là tác giả đã phải suy xét nhiều lắm! Thế giới của thi ca thật cũng mông lung, phức tạp, kỳ công nhưng cũng cao quý biết bao! Xem lời bình của anh Nhân Văn, rồi lại xem lời bình của nhà thơ bên tuyển thơ Đại Bàng ấy - Mới thấy một bài thơ ôm chứa cả một thế giới kỳ diệu ở bên trong, thật sâu sắc đến vô vàn.
      Tôi cũng rất yêu thơ, mặc dù không biết làm thơ!... Xin cứ mạn phép tham gia bàn luận đại, cũng là một sự chiêm nghiệm thưởng thức thơ của đời vậy... thế mới vui các anh nhỉ?  

Hồn ma lạnh lẽo

 


+)   MẤY CÂU HỎI VỚI TÁC GIẢ " NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG ":

       Theo tôi được biết Người đàn bà trắng chính là thần tượng về
" tình yêu và đàn bà " của nhà thơ - Vậy không biết người đàn bà để cho anh viết nên những trang thơ bất hủ, liệu ngoài đời người ấy chiếm một vị trí như thế nào trong trái tim và cuộc sống của anh?... Nhà thơ có thể hé mở về cõi riêng tư giữa anh với người đàn bà đó cho bạn đọc được biết không? Như nhà thơ Nga LermônTốp (1814-1841) đã từng viết về hình ảnh thần tượng đối với người đàn bà của ông rằng:
                Tượng thờ dù đổ vẫn thiêng
                        Miếu thờ bỏ vắng vẫn nguyên miếu thờ.
      Số lượng những bài thơ anh viết cho "người đàn bà trắng" này có nhiều lắm không? Nếu có thì đó là những bài thơ nào, nhất là những bài thơ có thể gọi là hay?
      Nghĩa là: Người đàn bà ấy... với nhà thơ chỉ là của thơ? Hay còn có những vị trí đặc biệt đối với cả trong cuộc đời anh?... Qua đôi nét tình sử đặc sắc anh đã có với nàng. Hay vì sao mối tình lại tan vỡ? 
      Bởi vì khi bình - Tôi cứ căn cứ vào ý chứa ẩn trong thơ mà bình, chưa chắc đã đúng với sự thật ngoài đời của nhà thơ ? " ngôn tại ý ngoại " mà ! Thì làm sao mà tôi có thể hiểu được tường tận tình tiết riêng tư của anh và nàng. Xin nhà thơ mở thêm đôi nét... cho thiên tình sử của bài thơ này sâu sắc hơn !
      Hoặc là: quan hệ giữa anh và nàng đã đi đến... tận cùng của tình yêu chưa? Anh bỏ quá khi tôi hỏi câu này, nếu anh thấy khó trả lời thì thôi cũng được !
-     Và xin hỏi nhà thơ thêm một điều nữa: Là chi phối của anh khi làm thơ đối với người đàn bà này, với những thiếu nữ khác mà anh cũng đã từng yêu... ( dĩ nhiên là ở trong những giai đoạn khác nhau, chứ không thể yêu tất cả cùng lúc được ), cảm hứng thi ca trong anh khác nhau thế nào?
      Mấy lời hơi móc máy, cũng mong cùng nhà thơ đi sâu vào thế giới bên trong của những thiên tình sử trác tuyệt này... mai sau đời có muốn viết thành biên niên sử thi ca của nhà thơ, sẽ lại càng đậm đà phong phú hơn !...
        

nhanvan

 


+)TRẢ LỜI NHÂN VĂN VỀ MỐI TÌNH VỚI 
      "NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG":

      Đó là một mối tình lãng mạn và mơ mộng, nhưng không phải chỉ là trăng gió... Mối tình ấy cũng không phải bị tan vỡ, tôi và nàng yêu nhau mà không thể đến được với nhau mà thôi!
      Tại sao vậy? Có lẽ người không vượt qua được là mình chứ không phải là nàng - Nàng không có gì vướng mắc cả. Bởi trong thời gian yêu và quan hệ với nàng, nàng vẫn là một thiếu nữ và cũng không có sự ngãng trở về gia đình nàng. Vấn đề này mình cũng chỉ dừng lại ở sự khái quát chung chung lớn thế thôi nhé! Còn nói về những tình thơ tôi đã viết cho nàng? Không thể không thừa nhận: Nàng là người đàn bà mà mình đã viết nhiều thơ yêu nhất... và cũng nhiều thơ hay nhất! Hầu như những bài thơ tình hay lên tới tột điểm thơ ca trong Tuyển Thơ Đại Bàng là những bài viết về nàng. Nói như thế để thấy: Tình cảm cả thể xác lẫn tâm hồn nàng đã có ấn tượng và cảm súc trong mình mạnh mẽ đến thế nào rồi! Khi nào đề cập đến cụ thể từng bài mình sẽ nói sâu hơn: từ tình yêu và cuộc sống ngoài đời để vào thơ... Mình cũng có ý định trong những tập thơ xuất bản tới đây, mình sẽ cho xuất bản riêng một tập thơ tình với nhan đề: " Thơ viết cho một người đàn bà ", tất nhiên trong tập đó mình chỉ in riêng những bài thơ mình đã viết về nàng.
      Bây giờ mình nói cụ thể một số bài thơ ( một số bài chính thôi ) viết về nàng, để dẫn dắt thơ cho người nghe đỡ tẻ - Ngoài bài " Người đàn bà trắng ra là các bài: Sáng thu vàng, Khóc bên Hồ Núi Cốc, Sáng xuân nay, Trăng dạt trong mây, Đêm thiếu nữ, Trong mưa, Vớt trăng, Tiếng rúc chim đêm... Mỗi bài đều có một cảnh tình để cảm súc trào ra, hay gửi một nỗi niềm nào đó.
      Trước hết mình nói về bài thơ " Trăng dạt trong mây " - ( bài này ở bên Tuyển Thơ đại Bàng của PNT  trên mạng internet này, là bài thơ số 15 ngay trang thứ nhất ):
                Trăng dạt trong mây
                Em trôi vào cuộc sống,
                Bỏ lại những bến bờ khát vọng lùi xa...
                Và những đêm thiếu nữ bên hồ.
      Bài thơ mình viết ngay sau cái ngày nàng đi... lấy chồng! Tại sao cái cảm giác khi nàng lên xe hoa để đi lấy chồng ấy, lại giống như "bóng trăng dạt vào mây"? Nghĩa là bóng trăng sẽ bị lấp đi, tối đi... cũng như cuộc đời nàng từ đây sẽ dạt vào một bóng mây âm u. Thế đấy! Và cũng như cái thời mơ mộng, với bao khát vọng đời thiếu nữ của nàng giờ đây không còn nữa?
      Sở dĩ có những câu thơ này - Bởi trong những ngày yêu nàng, nàng từng thổ lộ với tôi về những nỗi niềm riêng tư của cả cuộc đời nàng? Khi yêu nàng, yêu tha thiết đấy... nhưng mình vẫn biết là không thành, còn bản thân nàng - Nàng không muốn lấy chồng! Cũng bao nhiêu lần tôi đã khuyên nàng:
-   Thôi, em lấy chồng đi!
      Nàng hỏi:
-   Tại sao anh lại muốn vậy?
      Bởi vì, mình đáp:
-   Như thế thì coi như cuộc đời đã an bài. Dùng dằng mãi chỉ cho khổ nhau thêm?
      Cho nên sau đó mới có những câu:
                Anh không hỏi gió có buồn?
                Lá có buồn?
                Một chiều nào đó có hư không?
                Nỗi buồn sâu xa cuộc sống...
      Tâm trạng mình khi đó nó cứ nửa vời, chơi vơi như thế! Mình đã muốn nàng đi lấy chồng mà?... Nhưng khi nàng đã lấy chồng thật rồi, thì lại để trong lòng mình một sự mất mát vô bờ:
                Em bỏ lại trong lòng anh khoảng trống,
                Như thi ca!...Tan vỡ mặt trời!...
                Trông theo em bờ bãi con người,
                Ai sẽ nhặt lá rơi như những chiều thu ấy?
      Giây phút ấy mình đã nghĩ đến Núi Chồng, Núi Vợ, Hòn "trống mái" vẫn thuỷ chung mặc dù bị bão táp, sóng to gió cả dập vùi giữa biển khơi:
                Biển vẫn nuối ngàn năm quanh "trống mái"
                Sắc ti-gôn ai từng hát thay ta...
      Cái câu chuyện tình với sắc của hoa ti-gôn dường như cũng đang hát vọng lên, nhập hoà vào nỗi lòng và trái tim yêu da diết của nhà thơ với nàng - Mà T.T.Kh đã từng than:
                Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng
                Trời ơi! Người ấy có buồn không?
                Có thầm nghĩ đến loài tim... vỡ,
                Tựa trái tim phai, tựa máu hồng?
                                  ( Hai sắc hoa ti-gôn )
      Còn ở trong bài " Trăng dạt trong mây " này thì:
                Em đi biết bao giờ trở lại?
                Gió hồn anh thổi mãi tháng ngày qua...
       Giờ mình nói sang bài " Sáng thu vàng " - ( Bài này ở bên Tuyển Thơ Đại Bàng PNT của mạng internet này, là bài thơ số 32 trên trang thứ 3 ):
 
 
                                
            

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 


        Đó là vào một buổi sáng mùa thu sau thời gian xa cách, bỗng nhiên tôi gặp lại nàng: Nàng vẫn rất đẹp nhưng đã toát lên một chất đàn bà... đầy cám dỗ và đã có phần sâu lắng hơn! Một chút gì đó đã phôi pha bởi thời gian năm tháng, cũng có lẽ cả vì cuộc sống khác xưa nữa:
                Người con gái đã thành chính quả!
                Phảng phất trên đầu đôi nét phôi pha...
      Cái cảm giác gặp lại người yêu lâu ngày xa cách, tôi bàng hoàng và đứng chôn chân giữa trời. Một sự nuối tiếc vô bờ bến tràn đến... Bên hồ gió làn tóc em bay, mắt em nhìn thăm thẳm: Có lẽ chưa có người đàn bà nào làm mình nuối tiếc nhiều đến thế? Bởi vậy mới có đoạn thơ:
                Sáng thu vàng mông mênh mênh mông,
                Anh đứng trông em bên bờ sóng vỗ
                Hồn đã mất trong rừng hoang thiếu nữ
                Và trái tim cũng không còn.
      Tôi đã cảm thấy hối: Là đã giục nàng đi lấy chồng !? Mà đáng lý ra tôi phải chiếm lấy nàng. Nhưng tất cả sự đã rồi, chỉ còn biết giành cho lại vào thơ:
                Nơi ấy giờ chỉ còn có cỏ...
      Nghĩa là cái nơi nàng đã đứng, hay là: những gì nàng đã giành cho ta, đã có với ta... bây giờ chỉ còn lại toàn "cỏ dại" thôi! Và:
                Bướm vàng, hoa cũ... vẫn bay ngang
                Người đàn bà:
                               Em nuốt mùa thu tan !...
       Nàng phá cả mùa thu trong xanh nát tan, hay nàng mang đi cả mùa thu êm đềm của tình yêu - Còn đâu?
       Bạn hỏi:  Nàng chỉ là của thơ hay nàng còn chiếm cả trong cuộc đời của tôi ư? Có lẽ là cả hai!... Người đàn bà ấy tôi vẫn yêu nàng mãi. Bên em tôi lại thấy bồi hồi. Một sự khao khát lại muốn được sống với em như ngày xưa đã từng yêu! Sự khao khát ấy là vô tận, vô cùng. Không có ngăn cách của không gian và cũng không có hạn định của thời gian.
       Bài thơ Sáng Thu Vàng có thể nói cũng có những câu thơ hay đã tả toát lên được chân dung và tấm vóc hoa lệ trong con người đàn bà như nàng:
                Đôi mắt em bóng trúc bay xoà...
                Đường phúc hậu vầng trăng đầy nở...
      Hay là:
                Môi em cười hoa lá nát đau thêm...
      Trời: Đến bông hoa còn phải nát đau dưới đôi môi của người đàn bà - Nàng thật là tuyệt vời, Nhân Văn ạ! Mình nói vậy thôi, còn để tuỳ theo bạn cảm thụ qua thơ mà bình nhé !... 
       Mình nói thêm một bài thơ nữa thôi, đó là bài " Khóc bên Hồ Núi Cốc "  -
( Bài này ở bên Tuyển thơ Đại Bàng của PNT cũng trên mạng internet này, là bài thơ số 23  trang thứ hai ).
 
 
                                       

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

Ở vnthuquan có một ông "Thánh thơ" mà không thấy ai vào đây xin cốc nước. Thật tình, tôi thấy tội nghiệp cho ông quá!
 
Kè phàm phu này sorry vì đã là làm xao động không gian "sâu thẳm vô cùng" của thánh!
 
Mô phật!

 


        Xin nói tiếp về bài thơ:
 
                      KHÓC BÊN HỒ NÚI CỐC

Anh đã đến bên Hồ Núi Cốc
Gửi hồn theo dòng nước trôi thây...
Gió gào thét trong lặng chìm tim óc
Em khoả thân nằm
                        trên bóng bến xưa bay.

Nước mắt nàng Công khóc tan ra suối
Cốc chết bên Sồi lại hoá thành non...
Nhưng để làm gì khi tình vô vọng (?)
Chút hương nàng vẫn ấm Khoảng Đời Con.

Bóng ngàn than huyền thoại tang trắng phủ
Mà miệng còn muốn cắn Vú Người Yêu!...
Ôi !  Hồ núi cứ xanh rì muôn thuở
Máu ta đổ đầy cho tạo hoá tạc phù điêu.

Anh đến bên Hồ Núi Cốc giữa chiều
Thơ rỏ đôi hàng. Lệ tràn một chén.
Khóc chuyện tình xưa là khóc mình lắm lắm
Mai chết rồi
                      làm nước tắm cho em...
 
        Đêm ấy một đêm mưa to gió lớn, Hồ Núi Cốc mịt mùng - Đứng giữa bầu trời ấy tôi lại nhớ nàng khôn xiết! Ôi, những phút giây đã sống và ân ái với nàng... Nàng hiện lên trên bầu trời với cả một tấm thân đầy mơ mộng:
                Em khoả thân nằm trên bóng bến xưa bay...
      Khi bạn hỏi: mình và nàng đã đi đến tận cùng của tình yêu chưa? Thế thì bạn hãy nghe những câu thơ này:
                Bóng ngàn than huyền thoại tang trắng phủ
                Mà miệng còn muốn cắn vú người yêu !...
      Đó là lúc nỗi khao khát đến tột cùng, dù đấy chỉ là niềm nuối tiếc trong hồi ức! Mặc dù nhà thơ chỉ bật ra đến thế... thì đôi vú người yêu hay là chỗ cao giá nhất của nàng cũng chỉ là một, nhưng như thế cũng là ngọn lửa trong tim bùng cháy mãnh liệt lắm rồi! Nàng là một người đàn bà đầy quyến rũ, nàng có một tấm thân rừng rực như lửa cháy - Cho nên những bài thơ mình mình đã viết về nàng đều mang mầu hoang dã...
       Có những kỷ niệm với những người con gái khác, ( đó là tình yêu ở một giai đoạn khác, hoặc có thể tình yêu ấy đã đến trước khi mình biết nàng): thí dụ như ở bài "em về biển" mà Nhân Văn đã bình đấy, thì cảm súc tình yêu của mình mỗi khi vào thơ tuy cũng vẫn tha thiết nhưng lại gợi ra trong một nỗi niềm mơn man, da diết thật thanh mát, như:
                Đôi gót đỏ , ánh mắt nhìn thơ dại...
                Đã thổi thành bão tố ở trong anh!
      Bởi khi đó em còn là một cô nữ sinh trường sinh ngữ thơ ngây lắm... kỷ niệm tình yêu với em cũng rất êm đềm và non tơ. Hay như trong bài  "Khoảng trôi trong lá ": khi mình nhớ về một mối tình cũng với một nữ sinh - Em học ở trường mỹ thuật, nhớ những đêm đi chơi với em ở bên hồ... thì tiếng hát êm ái của em bay về man mác trong niềm nuối tiếc thổn thức ở trong mình:
                Bài hát năm xưa bên anh em đã hát,
                Giờ đây trong lá nẻo trời nào:
                Anh đi qua chỉ thấy toàn mây trắng...
                Mặt trăng tít trên trời!
                                           Em ở tận nơi đâu?
      Nhưng còn với nàng - Người đàn bà trắng ấy thì tình thơ bao giờ cũng cồn cào, luôn luôn muốn ôm ấp để cùng lạc thú với nàng. Cho nên tình thơ mới lên đến tột đỉnh là thế , như:
                Máu ta đổ đầy cho tạo hoá tạc phù điêu...
      Hay là:
                Mai chết rồi làm nước tắm cho em.
      Nói như thế không phải là tình yêu với nàng không thanh tao - Nhưng có những người đàn bà cả tâm hồn cùng thể xác quyến rũ làm ta mê đắm đến tột cùng! Nàng vào loại người đàn bà ấy... Cho nên tôi mới than:
                Nước mắt nàng Công khóc tan ra suối
                Cốc chết bên sồi lại hoá thành non...
      Đây là câu chuyện tình của nàng Công chàng Cốc trong truyền thuyết về Hồ Núi Cốc - Nhưng từ câu chuyện đó , tôi liên tưởng về nỗi cách xa giữa tôi với nàng:
                Nhưng để làm gì khi tình vô vọng (?)
                Chút hương nàng vẫn ấm Khoảng Đời Con.
      Một chút hương của nàng vẫn cứ mơn man, xoa lên vết đau trong trái tim mình !... Hay như trong bài bài thơ " người đàn bà trắng " mà Nhân Văn đã bình, tôi đã viết:
                Chùm trinh em hát:
                                      Đấy chỗ thiên thai!
                Người đàn bà ai mà định nghĩa ???
      Không thể định nghĩa được cái chỗ thiên thai ấy, cũng như người đàn bà trong cả cuộc sống của đời ta đâu bạn ạ? Mình chỉ biết rằng: Cái chỗ thiên thai ấy của nàng cũng rất tuyệt vời và không bao giờ ta quên!
       Nhân đây mình muốn đọc lại cho Nhân Văn và mọi người nghe bài " cô gái trong thư viện ", để thấy rằng: Với mỗi người con gái khi ta yêu... thì cảm súc với mỗi người đều có nỗi tình riêng khác nhau, đã chi phối hồn thơ ta , về cả cung bậc và mầu sắc ân ái trên thơ rất khác nhau. Tất nhiên với người con gái trong thư viện này, chỉ là những rung động trai gái đầu tiên và mình thấy quyến luyến, nhớ nhung em mà thôi - Khi một buổi đến không gặp được em nữa, mình thẫn thờ thương nhớ... Thế là đêm về ngồi viết  cho em, để trút cả sự tương tư của mình với em vào trang thơ đó:
 
Anh vẫn tới những buổi gặp em
                                    trong phòng đọc
Lặng lẽ tìm qua vóc dáng người xa
Anh vẫn nhớ hôm nào gặp mặt
Tháng ngày trôi bóng em chẳng phai mờ.

Rồi tự trách với mình sao buổi ấy
Không bắt chuyện làm quen,
                                hay trao gửi lá thư?
Để đêm nay tìm em mà chẳng thấy
Biết không em: Anh vẫn đợi chờ?...

Ôi !  Trí tưởng chỉ còn hình dáng
Đôi mắt dịu dàng bím tóc nhỏ xinh xinh
Rất vô tình em chao đưa tinh nghịch
Như hẹn hò, Khuấy động lửa tim!

Nỗi nhớ người yêu lâu ngày xa vắng
Bao thâm trầm sâu lắng mênh mang
Em hiển hiện một thân mình xinh xắn
Trên nét mặt từng người thơ lật từng trang.

Anh sẽ gọi tên em  bằng cái tên đẹp nhất!
Dầu tên em anh đã biết gì đâu?
Có một chiều, một canh khuya...
                         em đi, về trong lẩn khuất
Cả chốn em nằm, phòng em ăn...
                         anh chẳng rõ nơi nào?

Anh vẫn nhớ !
                     Em ơi, anh vẫn nhớ !
Âm thầm đi những chiều lặng vẩn vơ
Để rồi tới nơi ngày đầu gặp gỡ
Ru êm đềm trên mỗi một dòng thơ!...
 
      Mình cũng chẳng nhớ đời mình đã viết thơ yêu cho bao nhiêu người con gái? Nhưng không phải với người con gái hay người đàn bà nào khi viết thơ yêu... cũng là đã trải qua những năm tháng yêu thương, ân ái cả đâu! Tuy nhiên với người đàn bà trắng thì đó là một mối tình sâu đậm trong cả cuộc đời tôi... và mình đã viết cho em rất nhiều thơ.
      Thôi nhé, để kết lại phần này mình chép thêm ra đây một bài thơ cũng viết về em, cũng trong một đêm mưa gió, mình đã nhớ và khao khát ru em! Đó là bài:

                       ĐÊM THIẾU NỮ

Tiếng ếch chùa động vỡ Đêm Thiếu Nữ
Mây từng đàn trôi nổi phận thiên nhiên
Ta khỏa lòng ta vào sương gió
Sau chuyện tiền nong với áo cơm.

Ôi ! Thân thiết chặng đường gió bụi
Những tháng năm đá sỏi... đến cùng em,
Em đã nuôi ta bằng nhị hoa phấn dại
Một chặng đời sôi nổi giống bướm ong.

Làn tóc ướt, môi thơm chùm ớt ngọt...
Nhớ thương nhau nhưng chẳng thể đi tìm !
Mặt nguyệt đêm này nhòa sương bạc
Anh một mình ngồi hát ru em !...
 
      Và có lẽ: Suốt cả cuộc đời mình... chỉ để ngồi ru nàng trong cuộc đời đầy hư ảo của một anh chàng thi sỹ với những mộng mơ mà thôi!... 

              


            

              

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 


         Không biết vì sao tôi rất thích bài thơ "em bán xoài"... và tôi cho bài đó phải hay vào hàng kiệt tác mới đúng !? Mặc dù anh Nhân Văn đã bình bài này trong mục "thơ đời" rồi:
 
         - Anh trai mua xoài cho em đi?
      Nha Trang! Ta nhớ Nha Trang!...

Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
Bãi biển chập chờn kiếp đời
                      các cô gái lang thang
Dưới hàng dừa se sẽ gió ru êm
Dãy cột đèn đứng đêm côi lạnh.

Xoài em chín!
              Đêm tàn canh em đón khách...
Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi,
Em bán xoài thơm! Em bán xoài thơm!
Biển to lớn - Bóng em nhỏ thẫm,
Linh hồn treo ngoài thế giới em đi
Trên những cành dừa,
                 hay trong đám mây qua?

Thế giới em đi Vòng Thiên La Địa Võng
Tóc còn xanh em bán kiếp đời trôi,
Xoài em thơm,
                   hương toả mát thân người,
Ai mua xoài ?... Còn ai có mua em?

Các cô gái đi đêm như các cột đèn
Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
Biển ru ta và ta ru em
Dưới hàng dừa, xứ sở gió ngàn năm .  

      Khi tác giả cho in bài thơ trong tập thơ đã xuất bản - Người Đàn Bà Trắng,
cũng đã được rất nhiều người ca ngợi, nhất là trong giới sinh viên họ rất thích... Một số nữ sinh còn chép vào cả "sổ tay thơ" !
        Ông Tố Hữu cũng có một bài thơ với chủ đề này, đó là bài " Trên dòng Hương Giang "... Tôi nhớ ở đoạn cuối có những câu:
                ...
                Răng không cô gái trên sông?
                Ngày mai cô sẽ từ trong đến ngoài
                Thơm như hương nhuỵ hoa nhài
                Sạch như nước suối ban mai giữa rừng
                Ngày mai gió mới ngàn phương
                Sẽ đưa cô tới một vườn đầy xuân
                Ngày mai trong giá trắng ngần
                Cô thôi sống kiếp đầy thân giang hồ
                Cô ơi! Bao lớp đời dơ
                Sẽ tan như đám mây mờ đêm nay
                Cô ơi! Tháng rộng ngày dài
                Mở lòng ra đón ngày mai huy hoàng...
      Bài  này nó thuộc trong số những bài thơ có tiếng  của ông và từng có một thời đã được đánh giá rất cao!... Nhưng nếu xét về tính nhân quần, tính đời... thì bài thơ này vẫn chỉ là dạng hô khẩu hiệu... mang tính tuyên truyền chính trị... thực tế không những không được thế! Chẳng qua ông đứng trên cao... nhìn xuống dân tình bằng cái nhìn chủ nghĩa mỵ dân - cho nên tính nhân đạo của bài thơ là rỗng mọt! Thí dụ như truyện Kiều của Nguyễn Du chẳng hạn... Đấy là nỗi đời kiếp kiếp nhân gian... cho nên không chỉ về phương diện nghệ thuật trác tuyệt của thi ca, mà cả giá trị tư tưởng, nỗi "nhân tình thế thái " của Nguyễn Du là bất tử!... Tôi nói vậy, để liên hệ với " tính đời " của bài thơ " em bán xoài " trong cách nhìn của tác giả... Người đã đứng trong nỗi kiếp của dân gian để cảm súc mình trào ra, nhỏ lệ xuống dòng thơ... Cho nên chủ nghĩa nhân đạo của bài thơ là rất cao! Không như cách nhìn... vừa quan liêu, vừa xa rời nhân tình trong lớp chúng sinh...của ông Tố Hữu, cho nên bài thơ ấy đến hôm nay là " thơ chết"! Tôi nói thí dụ trong bài " em bán xoài", tác giả đã nói như thế này:
                Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
                Bãi biển chập chờn kiếp đời
                                                các cô gái lang thang...
      Nghĩa là ở trong chốn nhân gian, các kiếp đời bọt bèo ấy vẫn vật vã nổi trôi... và ta thấy lòng tác giả đang cùng hoà đồng, xót xa với những thân phận ấy! Chứ đâu có như trong bài " Hương Giang" kia : cách nói như ban bố, như xoa vuốt... Hoặc như là khi cảm súc của tác giả tràn ra:
                Xoài em chín!
                                 Đêm tàn canh em đón khách...
                Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi.
       Nhất là khi anh phân tích về thân phận của những lớp bọt bèo ấy:
                Biển to lớn - Bóng em nhỏ thẫm,
                Linh hồn treo ngoài thế giới em đi
                Trên những cành dừa,
                                      hay trong đám mây qua?
       Cả về phương diện nghệ thuật: Bài "em bán xoài" nó sâu và cao lắm! Linh hồn của những cô gái ấy vất vưởng ở bên ngoài thế giới đang sống đây? Nó giống như là những bóng vật vờ trên những cành dừa của quê hương, hay đám mây trôi dạt nơi đầu bờ cuối bãi?... Cái thế giới xung quanh họ thì như thể biển đầy giông bão để luôn vùi dập những thân phận nhỏ nhoi , bọt bèo ấy... Hình ảnh đầy tượng trưng mà sống động cực kỳ - So về phương diện nghệ thuật: thì bài " trên dòng Hương Giang" của Tố Hữu không thể sánh nổi! Hay là:
                Các cô gái đi đêm như các cột đèn
                Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
      Những cái bóng nhỏ nhoi , vật vờ trong chốn chúng sinh ấy... cũng cứ lặng lẽ như các cột đèn kia, lẫn vào trong cát bụi cuộc đời... nghĩa là thơ rất sâu và muôn đời. Cả khi tác giả kết bài:
                Biển ru ta và ta ru em
                Dưới hàng dừa xứ sở, gió ngàn năm...
      Lúc này thì tâm hồn, tình tác giả và trái tim nhà thơ cùng với quê hương cứ tha thiết bên bờ biển đầy gió để ru em, sống quyện trong em - Các cô gái bán xoài kiếp kiếp vật vã lang thang kia!...
        Quả thật đúng như nhà thơ đã viết:
                Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi...
      Bài thơ đượm buồn, nhưng lại như những giọt sương rơi chứa đầy ngọc tràn xuống trang thơ. Tôi cho rằng bài thơ này sẽ còn sống mãi với cả nền nghệ thuật văn học và trong cõi dân gian !... Nó xứng là một bài thơ hay vào hàng kiệt tác lắm chứ?...
  

Hồn ma lạnh lẽo

      



     Nói về bài thơ "em bán xoài" -  Như trong lời bình ở Tuyển Thơ Đại Bàng tôi  đã viết: Vào năm 1975 vừa sau cuộc chiến tranh, tôi cùng một nhóm sỹ quan quân giải phóng vào thăm thành phố Nha Trang. Tối đó chúng tôi đã ra chơi ngoài bãi biển. Một người con gái trẻ và xinh lắm, từ dưới bãi biển chạy đến đã mời tôi !... Giọng nói em dễ thương, khuôn mặt thật hiền dịu,và đặc biệt là đôi mắt người con gái vừa tha thiết, lại vừa nồng nàn biết bao. Thực ra, em không bán xoài... mà là những người con gái khác bán xoài. Xoài Nha Trang thơm ngon có tiếng. Những người con gái bán xoài đó cũng tíu tít chạy đến mời những chàng sỹ quan vừa ở rừng ra, trong những năm chiến trận trên Tây Nguyên về thành phố. Hình ảnh những cô gái bán xoài kia nhập vào em - Để mấy mươi năm sau, có giây phút bồi hồi nhớ lại kỷ niệm xưa... tôi đã viết bài thơ "em bán xoài" này. Dĩ nhiên "xoài của em" mới chứa chất linh hồn và bất tử !...Hình ảnh người con gái đẹp đẽ xinh tươi và thơ ngây nhường đó cùng với thân phận chìm nổi xót xa đã trở về. Tuy chỉ gặp em một tối và trong những giây phút ngắn ngủi nhưng không bao giờ tôi quên:
              Xoài em chín !
                             Đêm tàn canh em đón khách,
                 Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi...
    Bài thơ tựa thể như chứa cả máu tim của tôi trong đó. Những linh hồn vất vưởng, bờ bụi... trong bể nhân tình thế thái này. Nhưng cứ thử nghĩ mà xem: Những người con gái đó mới chính là hoa thơm, trái ngọt của cuộc sống, của đất trời. Cái thế giới đầy quỷ dữ và cường bạo của loài người đang nghiền xé và cấu nát nó:
              Thế giới em đi "vòng thiên la địa võng"
                 Tóc còn xanh, em bán kiếp đời trôi,
                 Xoài em thơm !
                               Hương toả mát thân người...
                 Ai mua xoài ?  Còn ai có mua em?
    Thế giới loài người rất tàn bạo, luôn tàn bạo và muôn đời còn tàn bạo !...Như nhà văn Nga Ai-ma-tốp đã viết trong tác phẩm " đoạn đầu đài" nổi tiếng của ông rằng: Con người còn ác hơn con sói ! Tất cả đều trút lên người dân lành tội nghiệp, những sinh linh lương thiện và vô tội - Nào là chiến tranh vùng vịnh, chiến tranh I-Rắc : Kẻ khốn nạn đâu phải là Tổng thống Bush cùng nhóm liên quân châu Âu? Hay đến cả tập đoàn đế chế của Sadam Brutxen dẫu có bị sụp đổ - Chẳng qua: Kẻ thắng làm vua thua làm giặc ! Những kiếp nạn máu đổ tương tàn... mới chính là kiếp nạn của những người dân I-Rắc kia. Hay cuộc nội chiến nước Nga - Dù CNXH bị sụp đổ và CNTB thắng thế, thì số phận người dân Nga mới là nạn nhân cho những cuộc tranh giành tàn bạo đó. Thế giới cộng đồng của chủ nghĩa Mác là huyễn tưởng, chẳng bao giờ có. Cho dù như luận thuyết của Đặng Tử Bình " Mèo trắng hay mèo đen, mèo nào cũng được... miễn là bắt chuột tốt ..." !  Có được giải thưởng hoà bình của Nobel  chăng nữa  - Vì " loài chuột " đông đúc và sinh mạng bọt bèo nhất... rốt cuộc chính là nhân dân ! " Loài mèo " nào... cũng như chủ nghĩa nào cũng thế... khi thắng thế rồi , nó đều quay trở lại để "thịt chuột nhân dân" cả ! Có thể cho rằng: Tôi rơi vào chủ nghĩa cực đoan !? Nhưng cứ nhìn vào xã hội ta hôm nay mà xem: Cuối cùng từ chính quyền địa phương cho đến thượng tầng... chả đang đầy rẫy sự chà đạp lên các người dân lành ở mọi chốn, mọi nơi đó sao? Có mà kiện lên trời... Như trên đã nói: Phải mấy mươi năm sau, khi cả cuộc đời trải qua chiêm nghiệm của bể nhân tình khốn khổ cùng những khốn nạn nơi thế sự,tầng tầng trong xã hội... nhập vào hình ảnh người con gái bán xoài xưa,  để tôi viết nên bài thơ " em bán xoài " ! Những người con gái ấy trong chốn nhân quần còn đầy tội lỗi trên đời thì linh hồn làm gì có nơi mà bám víu:
              Biển to lớn - Bóng em nhỏ thẫm:
                 Linh hồn treo ngoài thế giới em đi,
                 Trên những cành dừa?
                                       Hay trong đám mây qua?...
      Chỉ còn biết lấy kinh phật để ru ta và ru em, những người con gái sống vất vưởng, chơi vơi... tìm lại chốn bằng an: Ta sinh ra từ trong cát bụi lại trở về cát bụi !... Như lời thơ đã viết:
              Các cô gái đi đêm như các cột đèn
                 Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
    Hay như tựa đề trong một bức tranh nổi tiếng của một danh hoạ Pháp Henri Paul Gauguin (1848-1903) là: " Chúng ta đến từ đâu? Chúng ta ở đâu? Và chúng ta sẽ đi đến đâu đây? " - Chẳng biết là đi đâu cả?...
    Nhưng thôi, máu tim ta vẫn chỉ có quê hương ta là tha thiết. Ta sống làm người quê hương, chết cũng làm ma quê hương... Ôi quê hương khốn khổ và khốn nạn của ta!  Chỉ có ta cùng Người vẫn tha thiết ru em...những em gái bán xoài thân thương đầy những xót xa:
              Biển ru ta
                                    và ta ru em,
                 Dưới hàng dừa, xứ sở gió ngàn năm...
    Đấy là toàn bộ nỗi tình để tôi viết bài thơ " em bán xoài " này! Rất nhất trí với Ghosttt_01 : " em bán xoài " là một bài thơ máu thịt và sâu sắc của đời tôi, còn nó hay đến đâu... xin để đời bình xét. Đến bây giờ trong tôi vẫn chập chờn hình ảnh em và các cô gái bán xoài tối đó... ở trong không gian vô cùng, vô tận kia vẫn rờn rợn những bóng hình:
              Bãi biển chập chờn kiếp đời
                                          các cô gái lang thang...
    Các kiếp đời đó thật bất hủ mà đáng yêu, nhưng tội nghiệp làm sao !?...

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

         Những bài "thơ đời" hay ấy, như: Em bán xoài, Cô quét lá đêm hồ... ta sẽ bàn thêm sau - Như đã nói trong phần này: Tôi xin giới thiệu về " Những bài thơ tình hay vào hàng kiệt tác " của Tuyển Thơ Đại Bàng!... Như thế ở trên tôi đã bình hai bài thơ tình hay, đó là:
                1-   Em Về Biển
                2-   Người Đàn Bà Trắng
   Vậy để nối phần này tôi xin bình tiếp:
*/ -   Bài thơ tình thứ ba ( hay vào hàng kiệt tác ), Đó là bài " Trước núi Mỹ Nhân (1) " - ( trong Tuyển thơ Đại bàng của PNT là bài số 27, trên trang 2 của mạng internet )... và đây là lời dẫn thơ của tác giả:
                   
           (Núi Mỹ Nhân nằm giữa biển Nha Trang gần Hòn Chồng. Truyền kể:
        Nàng Mỹ Nhân nằm ở đó nhiều năm tháng chung thuỷ chờ chồng, đi đã không về...)

                                                  
                                                                    *

Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
Nghe cả biển , tình yêu và đời vỗ...
Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.

Em nằm đây, em hỡi! Em nằm đây,
Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.

Cho anh hôn lên đôi Vú Đá tơi bời
Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!
(xin lỗi những mảng đời ta đang có
Đôi lúc thèm được bám rêu xanh).

Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông
Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn
Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân (?)

Bóng nàng nằm trơ mãi Cái Nước Non
Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi
Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại
Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em!

Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
Anh nguyện với nàng cả đời vui thú
Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế
Vừa là tiên vừa là quỉ: nàng ơi!

Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy
Đã kể tôi nghe chuyện về nàng Mỹ Nhân thuở ấy!
Nghe trong chiều
                      gió cuốn bụi đường bay...

  
   Theo tác giả kể lại: Vào những ngày cuối xuân sang hè năm 1975, ngay sau khi miền Nam được hoàn toàn giải phóng, anh có dịp từ Sàigòn lên thăm thành phố biển Nha Trang.  Vào một buổi chiều anh đến bên bờ sát ngay đảo  Hòn Chồng, có một chiếc quán sơ sài, phong phanh cũng liền bên biển gọi là " quán gió" - Từ bờ biển ấy tác giả nhìn ra khoảng ngoài khơi xanh có một dẫy núi nhô lên trên mặt biển... lũng núi chạy dài trông như mái tóc mây của một người thiếu nữ thoải xuống, mái tóc nàng buông xoà ra biển. Đôi gò núi nhô cao như đôi gò vú người thiếu nữ ấy. Ánh nắng vàng trải xuống phủ lên đôi vú nàng, rất đẹp và hữu tình!... Có cô bé gái bán hàng ở quán chừng độ 15-16 tuổi đã kể cho nhà thơ nghe rằng: Người Sàigòn lên chiêm ngưỡng cảnh đẹp đã đặt tên cho hòn núi đó, gọi là " Núi Mỹ Nhân "! Rồi năm tháng... người ta  truyền lại cho nhau nghe một câu chuyện như truyền thuyết, câu chuyện tình ấy kể rằng:
  ... Chồng của nàng Mỹ Nhân đó là một viên tướng cướp biển trẻ tuổi. Có một lần viên tướng cướp ấy dẫn đạo quân cướp biển của mình đi xa... tất cả thuyền bè của họ đã bị bão sóng biển đánh đắm  và họ đã không thể trở về.  Xác của toán cướp biển trôi dạt vào bờ hoá thành một bãi sỏi đá cũng gần ngay đấy... nay vẫn còn dấu tích.  Nàng Mỹ Nhân cứ nằm ở đó mãi chờ chồng, mặc cho biển ngày đêm gào thét cùng sóng bão, dù chồng của nàng không bao giờ trở về được nữa.
       Nhưng bài thơ " Trước núi Mỹ Nhân (1) " đã không ra đời ngay khi nhà thơ đến bên bờ biển ấy - Phải mấy mươi năm sau,  vào một buổi bỗng nhiên câu chuyện tình xưa cùng với hình ảnh của núi Mỹ Nhân, bỗng ập trở về và gây cảm xúc mạnh mẽ trong anh... Để rồi, một thiên tình ca trác tuyệt đã ra đời !...
  
                                       

nhanvan

            Công nhận bài thơ " Trước núi Mỹ Nhân (1) " thật là sâu sắc và hay !
      Tình thơ thật trong sáng. Từ hình tượng của một dải núi... trở thành  thần tượng về một nàng Mỹ Nhân  thuỷ chung và kỳ vỹ. Đọc thơ lên tôi thấy nàng Mỹ Nhân đẹp quá!... Nhưng thật tình có những câu tôi chưa hiểu được hết, tôi cứ trao đổi rồi anh Nhân Văn giải thích nghe !? Thí dụ như hai câu 19-20 ở khổ thơ thứ 5:
                Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại
                Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em...
      Dĩ nhiên là sâu xa rồi, nhưng nên hiểu ý câu thơ này của tác giả như thế nào anh Nhân Văn nhỉ?
      Có những hình tượng thơ tác giả dùng cách ví rất thích nhưng mà ghê quá - Như hai câu  23-24 ở khổ thơ thứ 6 chẳng hạn:
                Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế,
                Vừa là tiên vừa là quỷ, nàng ơi!
      Đàn bà nơi trần gian chúng ta, trong cuộc sống... tác giả ví vừa như tiên nữ, lại cũng là quỉ cái... đúng là như thế thật đấy chứ! Lại còn chua thêm cũng ghê gớm như... Hồ yêu tinh... sợ thật. Nhưng những đoạn thơ này thì lại rất hay!
      Nói chung là hình ảnh nàng Mỹ Nhân tác giả tả đẹp, thí dụ như đoạn:
                  Em nằm đây, em hỡi! Em nằm đây,
                  Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
                  Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
                  Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.
      Tôi cũng thích cả những cảm xúc tình yêu mà tác giả tả:
                  Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                  Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ...
      Đúng là đôi vú nàng Mỹ Nhân ở trong sóng bể nào bão táp , nắng mưa ngày đêm, năm tháng như thế thì... bị "tơi bời" cũng phải thôi, thế mà nhà thơ lại muốn hôn lên đó của nàng !? Nói vậy thôi, chứ  thơ tả hay lắm! Nếu được hôn lên đôi vú người đẹp, để ru nàng ngủ... thì thích quá còn gì - Có phải vậy không anh Nhân Văn?
        Nhưng sao nhà thơ lại nói:
                  Gió hút Hòn Chồng, bể sóng mênh mông,
                  Ta ! Con chim đã trúng bao vết đạn...
        Tác giả ví cuộc đời mình như là con chim đã bị trúng mũi tên, hòn đạn... đến nghỉ bên bờ biển xanh mà chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nàng Mỹ Nhân, rồi nhìn đến cả chốn vô cùng kia...
       Thấy bài thơ hay tôi hoạ thêm vài câu, trong khi chờ anh Nhân Văn bình nghe!...
 

Hồn ma lạnh lẽo

Với một tình yêu thơ sâu sắc như nhà thơ PNT và các bạn của anh thì tôi nghĩ không có lý do gì mà không giới thiệu với những người yêu thơ như vậy một thi sỹ tài năng nhưng bạc mệnh, Lãng Thanh. Xin được đăng bài viết của nhà thơ Thiên Sơn và một số bài thơ của Lãng Thanh trong tập thơ HOA của anh.
 
 
 
Với Lãng Thanh
 
 
Chiều 23 tháng 6 năm 2002, Lãng Thanh đến xóm Hồng.
Đó là một chiều nắng vàng, gió nhẹ làm rung những cánh hoa đỏ, vài chiếc lá rơi nghiêng không phát ra tiếng động.
Nhắp một ngụm trà sen, Lãng Thanh nhìn tôi bằng ánh mắt sâu lặng:
- Đã bốn năm từ ngày em đến với nhóm bạn Chí Tâm và gặp được anh... Tự dưng hôm nay em nhớ lại cái lần đầu tiên ấy, anh Việt Hưng giới thiệu em với mọi người. Từ buổi đó chúng ta cùng chung những suy tưởng về nghệ thuật, thi ca...
Lãng Thanh ngừng lặng, lấy ra tập bản thảo có bìa xanh:
- Tập thơ Hoa, em đã sửa lại, chọn lọc kỹ càng. Lần này em tặng anh một bản và một bản nhờ anh gửi cho Nhà xuất bản. Năm 1998, khi tròn 21 tuổi em đã muốn in thơ nhưng không thực hiện được, năm 2001 em lại muốn in nhưng Nhà xuất bản vẫn chưa chấp nhận, họ ái ngại sự mới lạ của tập thơ. Còn anh, em nhớ mãi, anh đã đọc trước anh em Chí Tâm mấy lời nhận xét vào ngày 13 tháng 1 năm 2001: "Tập thơ vẫn còn nhược điểm: có bài thiếu nhuần nhuyễn, có bài chưa hoàn chỉnh, có ý còn chưa đủ chín. Nhưng nó giống như một ngọn núi lửa đang phun, tung phá mọi nham thạch, rạn vỡ mọi khuôn mẫu, bật loé nhiều ý tưởng như những tia lửa lạ và những hình tượng độc đáo...". Thì đây, tập bản thảo này đã cố gắng để tránh những nhược điểm kể trên.
Tôi đỡ lấy tập bản thảo từ tay Lãng Thanh. Giấy mới tỏa hương. Cả tôi và Lãng Thanh đều bị những con chữ tăm tắp hút hồn. Những con chữ như có ánh sáng, có hơi thở phập phồng... Những con chữ như nổi hẳn lên trang giấy, như động đậy, như ngân lên tiếng nhạc... Tôi bảo Lãng Thanh:
- Cậu đọc đi, bài mới nhất ấy.
Lãng Thanh lật đến cuối tập bản thảo, đọc chậm rãi bài Nhật ký. Lãng Thanh đọc xong rồi mà tôi còn thấy rợn người:
"Ngôi nhà lạnh toát như một thứ vũ khí
Đi trên đường như bước giữa hàng họng súng"
"Sông chảy dài như oan hồn
Mảnh trăng hóa thạch".
"Cỏ đang bắt rễ vào nhau, nắng vẫn lục tìm ô cửa
Lời của tôi đang nói trên môi em"...
Tôi chưa thể hiểu hết những điều diễn ra trong cảm thức của người bạn thơ đang đối diện với mình. Giữa cái cuộc sống tưởng yên bình, hóa ra lại đầy ắp dự cảm bất an và đau đớn. Tôi lặng nhìn vào gương mặt gầy, đôi mắt Lãng Thanh lấp lánh sau cặp kính cận. Đã bao nhiêu lần... đã bao nhiêu lần rồi nhỉ, chúng tôi nhìn sâu vào cõi lòng nhau như thế. Lãng Thanh ít cười. Dường như tôi chưa bao giờ thấy Lãng Thanh cười. Chỉ thấy sự suy tư trào lên trong tâm cảm.
- Đời em chỉ in một tập thơ thôi... - Lãng Thanh nói sau khoảng lặng - Dĩ nhiên mỗi lần tái bản sẽ bổ sung thêm...
Tôi có ngờ đâu đời Lãng Thanh ngắn ngủi.
Hai mươi ngày sau, 13 tháng 7 năm 2002, đến thăm tôi, có ai ngờ là lần cuối cùng, Lãng Thanh nói:
- Thơ là nghệ thuật hàm súc nhất. Em không đưa kiến thức vào thơ mà cố gắng biểu đạt cách cảm xúc mới, cách cảm suy mới, ở đó cuộc sống được tái tạo, tỏa sáng.
Trước khi chia tay, Lãng Thanh còn dặn:
- Cố gắng làm sao in được năm nay... Em đã sống, đã suy nghĩ, đã học hỏi rất nhiều mới viết được tập thơ này. Em tin sẽ có người đón nhận nó, dù là ít ỏi...
Một tuần sau, ngày 20 tháng 7 năm 2002, Việt Hưng đau đớn báo cho tôi tin Lãng Thanh qua đời vì một tai họa bi thảm bất ngờ.
 
*        *
*
 
Đời Lãng Thanh dừng lại ở tuổi 25!
Anh tốt nghiệp Học Viện Quan hệ Quốc tế và Đại học Ngoại thương. Thành thạo tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung Quốc. Anh xuất sắc trong nghệ thuật thư pháp và còn là một tài năng hội họa. Nhưng trước hết và hơn cả có lẽ vẫn là thơ. Trong hồn anh đầy ắp những ý tưởng và dự định.
Lãng Thanh nuôi dự định viết sách về thư pháp để trình bày những kỹ năng và phương thức thể hiện các kiểu chữ: chân, thảo, triện, lệ... mà ngày nay trong giới trẻ dường như còn ít người hiểu được. Anh đang hoàn thành công trình nghiên cứu vạch ra con đường cải cách thư pháp Việt Nam, vừa kế tục truyền thống, vừa hiện đại lại có bản sắc riêng. Anh thể hiện hàng trăm bức thư pháp, đầy sáng tạo với tinh thần cách tân mạnh mẽ trên nhiều chất liệu phong phú: giấy dó, lụa, gốm sứ. Anh viết bằng cả chữ Hán cổ, bằng chữ Nôm, bằng chữ Quốc ngữ... Chính Lãng Thanh cũng có một bài thơ về thư pháp:
"Nét cuồng thảo vọt như máu, ngưng như lệ
Sóng bút điên cuồng nương theo áng thơ
Cánh tay dịu dàng của thơ bao la như tình biển mẹ
Điên cuồng chữ bay, điên cuồng chữ bay, điên cuồng chữ bay..."
Lãng Thanh cũng đầy khát vọng cải cách trong hội họa. Tranh Lãng Thanh trau chuốt về đường nét, sống động về sắc màu, vừa mang đến một trực cảm sung mãn lại gợi những liên tưởng bao la... Lãng Thanh vẽ nhiều hoa, nhưng đó không còn là những đóa hoa cụ thể mà là hoa của tâm tưởng. Hoa mang một triết lý sâu xa: Hoa là tinh tuý của thiên nhiên. Là biểu trưng cái đẹp của sự sống. Hoa cũng là biểu tượng những ước mơ, khát vọng không bao giờ tắt của con người.
Hình tượng HOA xuyên suốt trong các họa phẩm và thi phẩm của Lãng Thanh. Đó là một ám ảnh lớn lao và cũng là một cảm thức đau đớn:
"Những đóa hoa đánh con đau quá
Con trở về băng vết máu đầy tay"
(Thư pháp)
 
*        *
*
 
Sau sự ra đi đầy bắt ngờ của Lãng Thanh, trong đêm sâu khó ngủ, tôi lật lại những trang bản thảo được người bạn thơ ký thác. Từ những bài thơ, những câu thơ hay tôi nhận diện gương mặt thi sỹ khác thường của Lãng Thanh.
"Em đến bàng hoàng như cơn sốt
Bỗng môi tôi bất lực
Nụ hôn ơi người khóa cả linh hồn".
(IV, Thơ trước tuổi 21)
Một cách giãi bày trực diện mà tình, ý, lời, nhạc hòa quyện nhuần nhuyễn.
Một chỗ khác, có cách nói xa xôi hơn, duyên dáng và gợi cảm suy:
"Lá thu! Như lãng quên hiện về đỏ sẫm"
"Lá thu! Những lá vàng chờ đợi xôn xao"
"Lá rơi vì gió sao lá rơi vào giếng"
(VIII, Thơ trước tuổi 21).
Lãng Thanh còn tìm trong thiên nhiên, tạo vật những dáng nét, phong vị của tình yêu. Những trường hợp như vậy, khả năng liên tưởng, tưởng tượng được bộc lộ đặc biệt tinh tế và phong phú:
- "Nhạc reo xa thoáng lạnh từng chân tóc
Cỏ thu xa vuốt ve đôi mày đẹp"
- "Gió ợ mùi chua, tình đã dậy men, đất hình như mặn,
Một chiếc lá đỏ mặt, một chiếc lá lên gân
Sắc mùa thu ấm hơn màu tình ái".
(Thượng - Mùa thu I)
Không dừng lại ở thơ tình yêu nam nữ. Lãng Thanh có cách nhìn đời, nhìn người không giống cách bình thường. Và dù về đề tài nào cũng để lại những dấu ấn khác lạ. Cùng một hình tượng nhưng trong những hoàn cảnh khác nhau có cách biểu đạt hết sức độc đáo:
"Người ta bảo mắt em là mặt trời đen"
"Mắt em đong đầy hoa cúc tím"
Và đây, ta gặp một câu thơ vô tiền khoáng hậu:
"Nước mắt hung dữ như một viên đạn bắn trượt"
(Hạ - Mùa thu II)
Đây nữa, những câu thơ về nỗi cô đơn khủng khiếp của con người:
"Từng mặt người đang ghép lại thành một thể cô đơn
mênh mang, sâu lắng hơn
Hai mặt người lăn tròn vào nhau như hai bánh răng"
(Hạ - Mùa thu II)
Cái nhìn sắc lạnh đến kinh sợ. Dường như chưa có thi sĩ nào dám mang cái nhìn ấy
vào thơ.
Tuy nhiên, Lãng Thanh lại có những câu thơ về tình yêu quê hương thật sâu nặng,
độc đáo:
"Cánh cò trắng muốt cắt đôi bầu trời
Bầu trời bên trái che xuống mộ ông bà
Bầu trời bên phải kéo cha mẹ về ruộng đất quê tôi"
(Những mảnh vỡ)
Và đây là khát vọng hướng đến ánh sáng, chân lý:
"Trái tim con nghiêng giấc ngủ về phía mặt trời"
"Buổi sớm mai trở dậy tim con mọc ở đằng Đông"
(Thư pháp)
Tôi bùi ngùi nhớ lại lúc anh em Chí Tâm đứng bên mộ Lãng Thanh, một ngôi mộ chất đầy hoa trắng. Tôi nói với người dưới mộ trong nghẹn ngào:
- Lãng Thanh ơi, rồi tập thơ Hoa sẽ được in. Thơ bạn sẽ ở lại mãi trong lòng người... Bạn mãi sống cùng những người thân yêu, cùng họ hướng về chân trời khát vọng ngày mai...
Ngọn lửa đỏ từ những cây hương bén vào hoa trắng bùng lên.
Và hôm nay đây, Nhà xuất bản Thanh niên đã chắp cánh cho thơ Lãng Thanh bay vào biển đời lồng lộng.
 
Ngày 3 tháng 12 năm 2002
THIÊN SƠN
 
Thơ trước tuổi 21
 
I
 
Em đừng tách bạch cuộc sống...
Bài thơ tôi viết
Không ngoài hai chín chữ cái buồn tẻ vô nghĩa này
...
Sự vĩ đại của cỏ
Sự vĩ đại của thơ
Vô nghĩa như một chữ cái lớn.
 
II
 
Không bên hàng cây, cây đẹp; không bên bờ suối, suối đẹp;
Không hò hẹn, không bâng khuâng;
Không hò hẹn; Không bâng khuâng;
Không lời khen cho đôi môi
                                                            - Là tình yêu của em
 
...Của tượng khỏa thân... của ngọn lửa trong tranh
...Của giấc chiêm bao thoang thoảng hương nhài
...Của đất... của tôi... của hoa bèo...
                                                            - Là tình yêu của em
 
Không vỡ, nước mắt không vỡ, không long lanh, không mặn;
Không xấu hổ; không nụ hôn, hôn đẹp; không lầm lỡ, lầm lỡ đẹp;
Và không lần thứ hai...; không lần thứ ba...
Là tình yêu của em
 
...Của người nghèo... của ni cô... của nô lệ, thiên thần...
...Của tranh tĩnh vật...
                                                            - Là của em, của em
Của em, cá tính của anh
Của em, cá tính của hoa hồng...
 
Không thời trang, không khiêu vũ; Chào gót chân em!
Không thầm thì; Kỉ niệm? Không! không cô đơn; không giục giã
                                                            - Là tình yêu của em
 
Hơi ấm của trời xuân là hơi ấm của em,
Màu đỏ của rượu nồng là màu mái tóc em,
...Của hàng cây, cây đẹp; của dòng suối, suối đẹp...
                                                            - Là của em, của em
 
Không tìm cành lộc vừng...; không đến Angkor...; không nghe tiếng khóc...;
Không run mình theo chiếc lá; không lạnh lẽo như pha lê...
- Là tình yêu của em
 
III
 
Hoa ngô đồng in nốt ruồi đỏ trên da thịt của đất
Dải đất nâu dập dồi dồn cuối chân trời
Hăng mùi mái ngói mốc meo đầu thế kỉ
 
Chừng như nốt ruồi đỏ nuôi sống làn da ẩm ướt tanh tao
 
Mấy chiếc lá cong cong đựng sắc vàng cô đọng
Trên ô cửa sổ màu xanh
Gỡ đôi kính cận lau đi mấy hạt mưa
Trong cơn mưa mà con trâu đen chấm một dấu chấm tròn trĩnh
 
Da mặt con tỏa sáng ngôi nhà ngoại ô
 
Tờ giấy ố vàng nằm dán lên mặt đường bê tông
Sốt râm ran như tiếng hát tương tư
Quanh hai vệ hoa cỏ nở cao
 
Buổi chiều, cây ngô đồng rụng chiếc lá tuyệt sắc.
 
IV
 
Em đến bàng hoàng như cơn sốt
Bỗng môi tôi bất lực
Nụ hôn ơi ngươi khóa cả linh hồn
 
Em đến bất ngờ như dao sắc
Không đùa tựa những vết thương
Bởi gai hoa lặng chán chường
 
Em đến vùng vằng như tơ rối
Tìm nhau xa đến không ngờ
Trói anh rồi em lại làm ngơ
 
Em đến lao đao như lá rụng
Ngày xanh là nghĩa thế nào
Về bên anh khi đã chết rồi sao.
 
V
 
Em
miền đất giản đơn chỉ có ba màu:
màu trắng của da
màu đỏ của môi
                                    và màu đen của tóc
Em
đôi mắt của em là bài ca thứ nhất -
Thân hình em là những bài ca
Đến với em
             nước mắt nở hoa
                                                cười trổ nụ
Pho tượng đá cụt tay
                                    pho tượng đá cụt đầu
lại là cái đẹp hoàn hảo!
Đến với em
THIẾU THỐN là tặng phẩm của tâm hồn
NIỀM ĐAU là tặng phẩm của tâm hồn
Tâm hồn em cũng có trăng sao
có sóng biển dạt dào
                                     có mầm tơ chồi biếc
Nơi đôi tâm hồn trai gái yêu nhau
có nóng, có lạnh
                        Có khoảnh khắc, có mênh mang
                                                 Có chết, có nở
Cọ cựa những bào thai
Có thể tâm hồn em làm cha
tâm hồn anh làm mẹ
Con sinh ra là những đứa-trẻ-tình-yêu
hay lãng mạn
                         ngây thơ... hoặc cười
                                                                        hoặc khóc
Có thể bây giờ nhưng cũng rất xa xưa
nhiều đứa trẻ mồ côi
- những đứa trẻ hồn nhiên -
                                                 vừa ĐẸP
                                                                         vừa ĐÓI...
 
*          *
*
 
Khi hiểu nỗi đau nhìn thấy, có ai lại đứt tay khi hái hoa hồng
Hoặc ai biết tay mình vốn đầy gai độc
                                                            đang bồng những đứa con nuột nà yếu đuối
Không!
             Tình yêu không bao giờ hiển hiện như hạt cát
hạt bụi,
                                                                                                             như những phấn hoa
Nếu mắt đứa trẻ được làm bằng những giọt niềm vui long lanh
                                                                                                            của hai nụ hôn đầu
sẽ mờ đi theo kỷ niệm tàn phai
sẽ mù, không nhìn được nỗi buồn, niềm âu lo...
Chân tay chúng được làm bằng những đường gân thớ thịt
                                                                                                            của nhớ của mong
SÁM HỐI sẽ là gan,
                         THIẾT THA là máu,
Mộng mơ là các sợi dây thần kinh...
Bao nhiêu trẻ mù
                         Bao trẻ đứt tay...
Bao nhiêu cái roi
                                    Bao liều thuốc độc...
Tội lỗi!
             Tội lỗi!
                         Tội lỗi với tình yêu!
                                                 Tội lỗi với tình yêu!...
 
*          *
*
 
Tình yêu lạnh nhạt có khi là con của hai tâm hồn nồng nàn tha thiết
Tình yêu có cá tính của tình yêu
Không phải của anh
                                     Không phải của em
Pho tượng đá cụt đầu
Vẫn đòi lại cái đầu trong tưởng tượng của anh
Pho tượng đá cụt tay
đòi lại tay trong tưởng tượng của anh
Hạnh phúc của chim phải là hót
                                                             là bay
                                                                         là nhảy;
Cái đẹp của con chim là đủ lông đủ cánh
Hạnh phúc của em
                                     hạnh phúc của anh
Là có những đứa con hiền hậu tuyệt trần;
Cái đẹp của Tình yêu viên mãn cái đẹp của anh cái đẹp của em
 
*          *
*
 
Cái đẹp của vầng trăng tròn lại là cái đẹp của vầng trăng khuyết.
 
VI
 
Em mang nợ cái rác cái rưởi
Về một bông hoa
Hương hoa la đà như tơ tình
 
Sống giờ đây em sống thiếu cô đơn
Nghĩa là thiếu bóng tối, thiếu lặng im, thiếu không gian lạnh lẽo
Mặt trời đã mọc lên thì lặn xuống!
 
Em mang nợ người yêu hèn nhát
Một nụ hôn nồng ấm
Thiết tha...
 
Đã hóa thành ngọt ngào của ngày xưa đắng chát
Sống giờ đây em sống thiếu cô đơn
Cô đơn nhỏ nhoi là hạnh phúc
 
Em mang nợ tháng ngày cô đơn
Phút giây được là mình, không gian thuộc về mình,
                                                                                    nguồn gốc đam mê và sáng tạo
Bông hoa quỳnh về đêm
 
Sống giờ đây em sống thiếu cô đơn
Đôi môi sinh ra chỉ để đưa những hạt cơm vào hàm răng và lưỡi
Sao lại thành nụ hôn?
 
Em mang nợ đôi bò tơ mắt ướt
Cho em tin rằng
Tình yêu không phải của chỉ riêng loài người có được.
 
VII
 
Tình yêu ra đời trên lưu vực của dòng sông nước mắt
Nếu là em, tôi không cần băn khoăn, tôi yêu tôi đắm say và mãnh liệt
Tôi hiểu sự chân thành của tôi, cá tính của tôi và cảm xúc của tôi
 
Lá thu! Như lãng quên hiện về đỏ sẫm
 
Hoàn hảo của tâm hồn là tình yêu
Nếu là em, tôi vẫn ca ngợi tình yêu nhưng lo sợ
Tình yêu càng hoàn hảo thì cần một sai lầm cả tình yêu đổ vỡ
 
Lá thu! Những lá vàng chờ đợi lao xao
 
Không bông hoa nào vô hương nhưng đồng thời vô cảm
Nếu là tôi, em có chọn tình yêu theo phong cách của loài hoa
Không màu sắc nào của những bông hoa không đẹp
 
Ngoài trời lá thu rơi! Lá rơi vì gió sao lá rơi vao giếng!
 
Nếu bây giờ tôi giống như em
Tôi đủ sắc đẹp để yêu tôi,
                                                tôi đủ tỉnh táo thấu hiểu tôi,
                                                            tôi đủ dũng cảm để yêu tôi...
                                                                                    nhưng biết làm cách nào
Để quyến rũ được tôi?
 
VIII
 
Tôi thấy một cô con gái
mắt hoắm sâu nhìn vụng dại
 
Tôi thấy một cô con gái
ngực lép khuỷu tai thòi xương
 
Tôi thấy một cô con gái
lết bàn chân cụt qua đường
 
Tôi thấy một cô con gái
mái tóc lầy nhầy chấy rận
 
Tôi thấy một cô con gái
vận may hình như đã mất
 
Trời ơi! Những cô gái đó
nhập cả vào em hành khất
 
Nếu xác thịt lộn vào trong
chắc đâu cô là xấu nhất
 
Nói khoác yêu vì tâm hồn
có ai tìm yêu cô thật
 
Ngay tôi có lần xua đuổi
mảnh tâm hồn cô u uất
 
Đến nay cô đã phát điên
cởi truồng xun xoe giữa phố
 
Muốn viết câu thơ lạc quan
cô gái không còn hiểu nữa
 
Có nỗi đau nào đau hơn
một người không còn xấu hổ
 
Ước mơ nhan sắc ngày xưa
nhập trả vào cô gái đó
 
Tâm hồn khi chưa được mở
chắc rằng tôi dám mê say
 
Mặt cô ánh hồng như lụa
khiến bao người phải ngất ngây
 
Vẫn biết tình yêu vô lý
tâm hồn hay xác thịt đây?
 
IX
 
Kỉ niệm nóng rực
Tôi không làm sao chịu đựng nổi
Tôi nhắm mắt tưởng tượng xung quanh băng giá
Nhưng mở mắt
Kỉ niệm lại nóng rực
Không phút nào được yên
 
Kỉ niệm đẹp như viên ngọc bích
Nhưng tôi muốn vứt nó ra đường
Bạn bè khuyên can
Tôi xấu hổ về mình
Mà kỉ niệm cứ là đồ trang sức
Lung linh
Người ghét tôi không nỡ ghét quá đáng
Vì kỉ niệm sáng toả
 
Trong cơn say thật say
Kỉ niệm vẫn là cái bóng
Lẩn quất
Không nắm được trên tay
Ám ảnh mãi.
                                                                        25/08/1996
 
 
Thư pháp
 
 
Mẹ ơi! Ngòi bút của con mềm dịu như gió,
Con phiêu đãng cùng non tận thủy,
Nhưng những đóa hoa đánh con đau quá,
Con trở về nhà băng vết máu đầy tay.
Ngòi bút của con điên cuồng như gió:
“Vị ái danh hoa để tử cuồng”.
 
Mẹ ơi! Khóc sau lưng mẹ!
Con hái trộm nhiều hoa Chămpa thả trôi sông xanh
Nhưng con muốn tên dòng sông chảy về cửa bể
Con đổ cả nghiên mực rồi, cùng giỏ hoa Chămpa buổi mai
Ơi những cánh hoa bé bỏng!
“Bất tận Trường Giang cổn cổn lai”.
 
Mẹ nói đi, không phải mẹ buồn vì cha của con đâu,
mẹ khóc vì con làm vỡ chiếc bình thuỷ tinh...
Xưa những ngày đói ăn con đâu biết quê mình nghèo quá,
Con ngỡ mẹ độc ác giấu bánh của con, cặp sách của con...
con căm ghét mẹ...
“En L’envol fou des mots”
 
Trái tim con nghiêng giấc ngủ về phía mặt trời
Đất mẹ ơi, có nhận ra con đang say sưa hát theo khúc ca của
Rabindranath Tagore
Con yêu những khúc ca phương Đông
“Nhật mộ hương quan hà xứ thị”
Buổi sớm mai trở dậy tim con mọc ở đằng Đông
 
Nét cuồng thảo vọt như máu, ngưng như lệ,
Sóng bút điên cuồng nương theo áng thơ
Cánh tay dịu dàng của thơ bao la như biển mẹ
Điên cuồng chữ bay, điên cuồng chữ bay, điên cuồng chữ bay...
Chữ phương mô ngậm hồn trong bóng nguyệt:
“Bạch đầu lãng lý bạch đầu nhân”.
 
                                                                        3/1/2000
Những mảnh vỡ
 
Tôi đã yêu những mảnh trăng nằm lạnh đáy sông;
Yêu ánh xà cừ cựa mình trên giấy điệp;
 
Những lăng tẩm ngả nghiêng đền đài hoang vỡ;
Mảnh gương đồng soi nửa mặt người; gốc gỗ lũa nham nhở kỳ dị;
Bức tranh cổ rã bong tàn tạ, vài mảnh ghép ngây ngô;
...Và chiếc lông chim rơi chậm hơn những giọt mưa thánh thót.
 
Tôi trầm ngâm dạo trong nhà bảo tàng,
Nghe hàm răng đã cười sáu nghìn năm trong miệng đất,
Tiếng loảng xoảng gươm khua, tiếng hát ru từ các bộ xương.
 
Cánh cò trắng muốt cắt đôi bầu trời,
Bầu trời bên trái che xuống mộ ông bà,
Bầu trời bên phải kéo cha mẹ trở về ruộng đất quê tôi.
 
Tôi không nỡ đổi nửa đồng xu mẻ đặng lấy đồng bạc nguyên đâu!
 
Tôi chạy vùng vằng quanh cánh đồng nứt nẻ quê tôi,
Rón qua những con mương đục như bát đất,
Những ô cửa méo xệch như sắp rơi.
Ủ vào lòng những mảnh ký ức quê tôi.
 
Tôi muốn làm con sông chia hai bờ thương
Lại muốn làm con sông nối hai đầu nhớ.
 
23/05/2000
 
[font=.vntime] 
 

.

         TÔI XIN TIẾP TỤC BÌNH LUẬN
                        BÀI THƠ: " TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (1) " !

      Bài thơ dựng lên tượng thần nàng Mỹ Nhân giữa biển khơi !... Nàng cứ nằm ở đấy chung thuỷ năm tháng chờ đợi, chờ đợi mãi... người chồng đi không bao giờ trở về.  Đoạn thơ có chứa những câu  thơ  hay và sâu sắc như  bạn ghosttt_01 đã hỏi nằm ở hai khổ thơ 5-6, đó cũng chính là hai khổ thơ then chốt nhất của bài. Trước hết nói về khổ thơ 5:
                Bóng nàng nằm trơ mãi Cái Nước Non
                Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi...
                Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại
                Cây Thánh Giá Cuộc Đời  anh đặt dưới chân em !
    Lại nói về câu thơ: Cây Thánh Giá Cuộc Đời  anh đặt dưới chân em !/- Đây là một biểu tượng mà nhà thơ muốn nói về ý nghĩa của tình yêu trong cuộc đời ! Ta có thể liên tưởng tới một số biểu tượng có ý nghĩa xã hội, hay thế giới quan... của loài người . Thí dụ như người Nhật ở phương Đông họ đặt  " thanh gươm trên đầu người đàn bà " -  Còn người Pháp ở phương Tây thì họ lại đặt
"  Thanh gươm dưới chân người đàn bà " !... Vậy là , giữa quan điểm chính kiến  xã hội của người Nhật và người Pháp  hoàn toàn trái ngược nhau. Cho nên người Nhật nói riêng hay ở châu Á nói chung: vị thế của người phụ nữ trước đây chưa được đánh giá cao như người Âu châu.
      " Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em !" - Hình ảnh câu thơ thành một tượng đài, cho ta phải suy ngẫm. Tại sao lại mang cả cuộc đời để đặt dưới chân của người yêu? Thì nó cũng có ý nghĩa như biểu tượng của người Pháp: Đặt thanh gươm dưới chân người đàn bà !... Nghĩa là hình ảnh người đàn bà được tôn sùng, cao quí trong xã hội và trong đời sống nhân sinh. Nó được đặt lên trên vị thế của binh đao và quyền lực, tức là đặt trên cả thế sự cũng như chính trị ! Ở trong bài " Trước Núi Mỹ Nhân " : tác giả muốn phát biểu chính kiến của mình trong mối quan hệ của nhân tình thế sự này ! Một lần nữa ta lại thấy nhà thơ PNT bộc lộ quan điểm sống , cũng như cả tính thế giới quan - mà anh đã từng bộc lộ trong suốt đời thơ anh !... Về những quan hệ chính trị hay ý thức xã hội - Như ở trong bài " Đi dưới những hàng đêm " anh đã viết:
                Người đi tìm tình yêu trong châu báu
                "Ta tìm trời" trên đôi bầu vú trắng của người yêu !...
    Hay như ở bài " Thiếu nữ và cành hoa "  anh lại phát biểu và phủ định về các thứ chủ nghĩa của thế giới... và anh coi đó chẳng qua chỉ là sự tranh chấp của các cường quyền bạo lực:
                Tôi đã đi qua bao vùng chủ nghĩa...
                Phút cuối cùng tĩnh lặng : Khóc hoàng thiên !
    Có nghĩa chủ nghĩa nào thì cũng chỉ là thay đổi của cái tên hay hình thức trong cái dã tâm thống trị  truyền kiếp... Nhà thơ chỉ còn biết ngửa mặt lên" khóc trời"... khóc thượng đế mà thôi ! Anh chẳng tin vào  thứ chủ nghĩa nào  thánh thiện cả.  Có chăng:  anh chỉ lấy quan niệm Phật  làm đức sống,  hướng tới trong tâm linh của mình.
      Hình ảnh người đàn bà trong cuộc sống và tình yêu thường được anh đưa lên chót đỉnh , để phủ định về những thứ chính trị ấy !  Như trong bài thơ " tiếng ếch " anh viết rằng:
                Nếu như không em, chỉ toàn Tổng thống:
                Thế giới này sẽ chỉ nở đầy,
                                         các thứ giống hoa tang !...
    Nghĩa là: không có đàn bà, không có tình yêu - Nếu thế giới này chỉ có các ông tổng thống thôi ! Nói một cách bao quát, là chỉ toàn chính trị... Thì trái đất chỉ có máu đổ chứ không có hoa thơm . Nếu là hoa, thì đó cũng chỉ là những vòng hoa tang !...v.v.
      Quay trở lại với bài " Trước núi Mỹ Nhân (1) " -  Câu thơ:
                Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em !
    Nếu nói về ý nghĩa chính trị , thì đây là một "thái độ chính trị" rất quyết liệt của nhà thơ ! Anh đặt cuộc đời dưới chân của tượng đài tình yêu với người đàn bà, chứ không phụng thờ các chủ nghĩa... dù đó là  một thứ chủ nghĩa nào chăng nữa !? Cho nên không khó hiểu tại sao trong bài " Khóc bên Hồ Núi Cốc ", khi kết cả bài thơ anh lại buông  một câu:
                Mai chết rồi làm nước tắm cho em !...
    Nghĩa là đến cả kiếp sau, khi đã chết rồi hoá sang kiếp khác, nhà thơ cũng hoá thành  hồ nước tắm  cho thi thể của người yêu , chứ không phụng thờ một chủ nghĩa nào cả !... Quan niệm đó thành  một tôn giáo xuyên suốt cả  đời thi ca của anh.
       Còn hình ảnh hai câu thơ đầu của khổ thơ 5:
                 Bóng nàng nằm trơ mãi Cái Nước Non
                 Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi...
     Nghĩa là hình bóng tượng thần trong trắng của nàng Mỹ Nhân giữa biển khơi , mãi mãi vĩnh cửu cùng non nước. Tình yêu cao cả và tuyệt mỹ của nàng như vầng nguyệt tỏ soi cùng năm tháng, vằng vặc như trăng rằm, dù đá sỏi có mòn thì lòng son sắt, tình yêu của trái tim nàng cũng không hề thay đổi.
                 Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại...
     Tình yêu cũng là man dại, đó là cái man dại mà tạo hoá đã sinh ra. Ý nghĩa đó tồn tại như đất trời, vũ trụ. nó vô biên... Đoạn thơ kết lại các hình ảnh  để tạo thành biểu tượng kỳ vĩ, vĩnh cửu của nàng Mỹ Nhân. Tuy chỉ nói về tình yêu, nhưng trong lòng thơ lại bao bọc và ẩn chứa cả thái độ, quan điểm nhân sinh và thế giới quan thời đại của tác giả nơi nhân tình thế thái. Nó là nhân cốt tạo thành đỉnh của đài thơ,  tụ điểm những ý nghĩa về tình yêu và trong khái niệm vĩnh hằng.  Để sang đoạn thơ 6 sau đó, cũng là đoạn thơ chính...  nhưng nó đã được tác giả khai toả  từ cuộc sống đời thường, để bọc đắp cho tượng đài kia !
                Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
                Anh nguyện với nàng cả đời vui thú,
                Hồ yêu tinh -  và  đàn bà nơi trần thế...
                Vừa là tiên vừa là quỉ, nàng ơi ! 

                                                 

                
              
   

nhanvan

.
 
 
        Cũng trên Tượng thần nàng Mỹ Nhân đó, mình đã viết " Trước núi Mỹ Nhân (2) "
          - Mình chép luôn vào đây cho mọi người cùng xem nghe !


       
                 TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (II)

Em nằm trong tiếng sóng vỗ bao la
Làm núi đợi !
                    Lặng im cùng năm tháng,
Tình yêu ấy hoá tượng thần trong trắng
Khi thế giới ta thay đổi đủ sắc màu (?)

Bóng em nằm vời vợi cao siêu
Chối bỏ hư danh và không tính toán!
Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này
Đâu là lẽ sống?
Máu trong người với đá... thứ nào hơn?

Em là cái đích cuối cùng ta hướng đến triệu năm
Triệu năm nữa chắc chỉ là ảo ảnh?
Tình yêu văn minh: gia tốc hợp, gia tốc tan...
Đỉnh núi Mỹ Nhân ơi,
Ta quấn lên đầu nàng
                             thêm một vành khăn trắng (!)

Ta đã yêu em ta cả tâm hồn bão loạn
Để cuối cùng thân số vẫn cô đơn!
Ta từng say bằng thứ rượu whisky choáng váng
Tỉnh lại rồi xin quì gối trước sơ nguyên.

Ta đã yêu em cả trong phản bội
Với tình yêu không thể gì đánh đổi.
Vì trần đời là thế: Nàng ơi!
Chỉ có mỗi trái tim
Vừa hoá đá cho thơ -
                       Ta vừa phải làm Người !... 


             

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

            Tôi sẽ nói về bài " Trước Núi Mỹ Nhân (2) " sau - Còn bây giờ
                          xin tiếp tục bình " Trước Núi Mỹ Nhân (1) " :
     
      Hình ảnh những câu thơ ở đoạn thứ 6 ấy, đối ngược giữa đời thường và tượng thần nàng Mỹ Nhân vĩnh cửu vô biên !... Ý nghĩa đoạn thơ chẳng những để tôn cao tình yêu thuỷ chung, son sắt của nàng, mà chính nó đã thổi vào trong hồn thơ một chất sống... những nỗi niềm, tâm tư của nhà thơ đang tồn tại trong chốn nhân gian. Đoạn thơ làm cho câu chuyện về nàng Mỹ Nhân trở nên đời và bất hủ hơn.
      Đến lúc này có lẽ cuộc đời tác giả cũng đã mệt mỏi, anh hướng tới về phía tượng thần kia !... Đó là một biểu tượng cao đẹp và vĩnh hằng. Nói như thế không phải là anh hoàn toàn phủ nhận những phẩm giá của người đàn bà trong cuộc sống !? Không, vì tác giả vẫn coi họ là tiên cơ mà. Như anh đã viết :
                  Hồ yêu tinh - Và đàn bà nơi trần thế
                  Vừa là tiên vừa là quỉ, nàng ơi !...
      Họ vừa là "tiên" nhưng cũng vừa là... "quỉ" nữa ! Thì đúng quá: Đàn bà đang sống chung với ta, chả vừa là tiên vừa là " Bà La Sát " là gì?
      Khi tôi trao đổi với nhà thơ về đoạn thơ này, thì anh nói: Thời gian đầu anh sáng tác bài thơ, và đã được xuất bản trong tập thơ " Người đàn bà trắng " ( NXB Thanh niên 1994 ) - Thì chưa có đoạn thơ thứ 6 này và cả đoạn thơ 5 cũng chưa. Về sau anh cảm thấy tình thơ vẫn còn thiếu một đôi đoạn nào đó mới thật sự được viên mãn... Nhưng nghĩ mãi mà chưa tìm ra đó là đoạn thơ nào và cả ý nghĩa của nó?... Chỉ biết là thơ vẫn còn thiếu, nên chưa hay thôi ! Sau rồi anh cũng bổ xung được đoạn thơ thứ 5 như ở trong bài thơ hiện nay:
                  Bóng nàng nằm trơ mãi cái nước non
                  Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi...
                  Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại,
                  Cây Thánh Giá Cuộc Đời,
                                                anh đặt dưới chân em !
      Nhưng bài thơ anh thấy vẫn chưa thật sự được thoả mãn. Phải một thời gian lâu lắm... Bỗng một hôm: Anh và người vợ có một cuộc " xô bát xô đũa... " trong gia đình, giữa cuộc cãi cọ của hai vợ chồng... thì tự nhiên những câu thơ ập đến trong đầu anh, anh vụt biết " chính nó đây rồi! "... Anh vội vàng bỏ mặc vợ vẫn cứ đang lải nhải nói chồng, để đi lấy giấy bút ra chép vội lại những câu thơ đó, kẻo nó bay đi đi mất !... Chẳng như nữ thi sỹ Lâm Thị Mỹ Dạ đã từng viết:
                  Những câu thơ run rẩy
                  Những câu thơ chốn chạy...
                  Và,
                           Những câu thơ cháy rồi !...
      Những câu thơ đã cháy lên trong bài thơ "Trước Núi Mỹ Nhân (1) " mà chúng ta đọc hôm nay chính là đoạn thơ thứ 6 ấy:
                  Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
                  Anh nguyện với nàng cả đời vui thú,
                  Hồ yêu tinh - Và đàn bà nơi trần thế
                  Vừa là tiên vừa là quỉ , nàng ơi !
      Thế là, nhờ có cuộc cãi nhau với vợ mà anh nẩy ra được những câu thơ suốt mấy năm trời anh không tìm ra ! Những câu thơ ấy thật đời... tràn đầy sự sống, nó đã đẩy bài thơ lên cao, hay lên vào hàng kiệt tác !... Dĩ nhiên  lúc đó vợ anh không hề biết " ông chồng" đang viết về mình!? Cứ tưởng rằng chồng tức mình nên bỏ đi viết sách. Thì sống với nhà văn, nhà thơ... người vợ cũng quá quen với chuyện đó rồi. Còn anh , anh chả cần biết người vợ đang nói mình những gì nữa? Trong đầu anh chỉ  thấy sướng rên lên... vì mình vừa nghĩ ra được những câu thơ tuyệt hay !... Đấy, chuyện sáng tác của nhà thơ là thế đấy !
      Anh còn kể: Có một hôm, con trai anh nó xem thơ của bố - Đến đoạn thơ này, nó mới đem đọc lại cho mẹ nó nghe ! Nghe xong mẹ nó bảo: " Bố mày lại nói về tao chứ gì?... Bố mày bảo tao là con Hồ yêu tinh chứ gì? " - Thế là cả nhà cùng cười... Vì chuyện cãi nhau xưa đã qua lâu rồi mà.
       Giờ tôi xin bắt đầu bình vào từ đầu bài thơ:
                  Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
                  Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
                  Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ,
                  Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay... 

                                            

nhanvan

.


        Hòn Chồng là một hòn đảo nhỏ nằm ngay sát bờ biển. Nhà thơ đứng dưới những bóng dừa quê hương ngay bên bờ ấy, nhìn ra xa biển sóng.  Cái "quán gió" chênh vênh ngày đêm gió thổi hút qua... cảnh vừa thơ mộng vừa hoang dã, và tượng thần của Núi Mỹ Nhân thì nằm giữa trùng khơi, quanh năm sóng phủ.  Anh lặng ngắm mà lòng trào lên bao cảm súc:
                  Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ
                  Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay...
      Tiếng lòng của anh vang lên: Anh gọi nàng !...
                  Em nằm đây, em hỡi ! Em nằm đây,
                  Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
                  Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
                  Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.
      Nghĩa là tình yêu son sắt của Nàng... cứ lặng lẽ đợi chờ, mặc cho sóng bão tháng năm phủ lên quanh mình. Về tình cảm của câu thơ: Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời/ - Tôi nghĩ rằng, nếu bài thơ được viết ngay khi mà tác giả đến đó, thì chắc là chưa thể có câu thơ này? Bởi vì, như lời tác giả tâm sự: Anh tới Nha Trang lần ấy là vào thời gian ngay sau khi cuộc chiến tranh kết thúc. Nghĩa là, lúc đó nhà thơ vẫn còn là một sỹ quan của quân giải phóng, vừa trải qua một cuộc chiến tranh. Anh còn trẻ, chưa có gia đình riêng, và cũng chưa hề có những va đập cuộc sống chốn đời thường... Mà tình cảm của một người chiến sỹ sau chiến tranh, thì chắc là chưa thể có những trăn trở với những va vấp " bụi bặm cõi trần đời " được ! Dù có phải kinh qua bao nhiêu gian khổ và những khốc liệt, máu đổ xương tan đi chăng nữa !?  Chỉ trong cuộc sống đầy bươn trải, nếm đủ những đắng cay mệt mỏi bởi cuộc đời sau này... mới làm cho nhà thơ thổn thức mà viết ra những câu thơ đó. Câu thơ rất đời bên cạnh tượng thần nàng Mỹ Nhân trong sáng, thanh tao ấy buột ra trong cảm súc của anh. Nàng cứ ở đấy, giữa biển khơi xanh đầy sóng bão chờ chồng, lòng " không vấn vương bụi bặm cõi trần đời ". Chất đời ấy đã đẩy hình tượng tình thơ thêm thanh mát lên cao ! Anh tha thiết ru nàng, như chính trong tình yêu tha thiết của trái tim anh :
                  Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời,
                  Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ...
      Đây là hình ảnh của hai câu thơ hay, đầy chất sống động của tình yêu và cuộc đời. Nó ôm bọc và chứa chất cả những ham muốn của tình yêu, trong thời gian và không gian sự sống. Dẫu chỉ là hôn lên " đôi vú đá " của Nàng thôi !... mà ta cảm thấy như đôi vú nàng vẫn còn nóng hổi, đôi vú của một người thiếu phụ, một người đàn bà - Dù đôi vú nàng giờ đây đã hoá thành nham đá ! Nàng cứ để trần ra như thế năm tháng, dầm dãi nắng mưa mà tình vẫn không hề thay đổi.  Anh muốn ru nàng trong giấc ngủ cả ngàn thu, và anh sẽ cùng ngủ ở bên nàng.
      Ta thấy hình ảnh thơ chứa nỗi tình tha thiết bao nhiêu. Sâu thẳm trong ý thơ, chắc nó còn chứa ẩn cả hạnh phúc cùng bao nỗi đau trong tình yêu của cuộc đời tác giả? Mà anh đã bị va vấp và bao lần tan vỡ !... Cho nên ta mới thấy, sau này nhà thơ còn viết bài " Trước Núi Mỹ Nhân (2) " -  Mà ca ngợi tình yêu trong sáng của Nàng bên cạnh tình yêu thời hiện đại đầy thực dụng bây giờ:
                  Bóng em nằm vời vợi cao siêu
                  Chối bỏ hư danh và không tính toán !
                  Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này,
                  Đâu là lẽ sống?
                  Máu trong người... với đá, thứ nào hơn?
      Hay là:
                  Tình yêu văn minh: Gia tốc hợp, gia tốc tan...
                  Đỉnh Núi Mỹ Nhân ơi ,
                           ta quấn lên đầu Nàng thêm một vành khăn trắng !
       Nghĩa là: Với cuộc đời thực bây giờ, thì tượng thần Mỹ Nhân kia... đành phải quấn khăn tang !? Tình yêu thuỷ chung, son sắt như Nàng chỉ còn là trong hoài vọng.
      Quay trở lại với bài " Trước Núi Mỹ Nhân (1) " - Ta còn thấy tác giả buông xuống hai câu thơ như lời tự thán:
                  Xin lỗi những mảng đời ta đang có
                  Đôi lúc thèm được bám rêu xanh...
 
                                       
                   

nhanvan

.


      Rõ ràng, khi sáng tác bài thơ là lúc tác giả đã có tuổi. Qua những năm tháng vật vã trên đường đời, nhà thơ thấm mệt mỏi rồi... Anh muốn có những giây phút lòng mình thanh thản, hoặc lắng chìm trong cõi vô vi. Anh muốn được sống bên nàng Mỹ Nhân với tình yêu trong sáng, không chút " vương bụi bặm của đường đời "  - Cho nên nhà thơ mới  " xin lỗi cái mảng đời mà anh đang sống " ấy, để bám vào bờ "rêu xanh" của núi tượng thần kia:
                  Đôi lúc thèm được bám rêu xanh...
      Nghĩa " rêu xanh " ở đây cũng chỉ là hình tượng, nó nói về cõi thiên nhiên, trời đất hoang xơ. Anh bám vào những cái vô thức , nhưng tình thì thanh khiết trong trẻo ấy... Vừa để xoa dịu những vết đau trong lòng, hưởng những phút yêu thương êm ái của tâm hồn và trái tim thơ !
                  Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông...
                   Ta ! Con chim đã trúng bao vết đạn,
                  Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
                  Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân !?
      Như con chim đã từng bị thương và trúng đạn trên đường đời: Có thể là trong cuộc sống hay bởi những đổ vỡ của tình yêu, làm cho trái tim anh đau xót - Giờ đây dù chỉ là những giây phút "  dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn " thôi, anh vẫn muốn được giãi bầy, thủ thỉ tâm tình với Nàng ! Trong cái bể sóng bão bùng và mênh mang hun hút gió. Anh muốn hỏi Nàng Mỹ Nhân về " cái chốn vô cùng " kia ư?  Thực ra đó là toàn bộ tâm tình mà anh đã giãi bầy trong cả bài thơ rồi. 
      Bốn câu thơ cuối cùng chỉ là cảnh kết của câu chuyện về nàng Mỹ Nhân đó:
                  Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
                  Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy,
                  Đã kể tôi nghe:
                                    Chuyện về nàng Mỹ Nhân thưở ấy !
                  Nghe trong chiều gió cuốn , bụi đường bay...
        Phải ! Ngoài kia là cuộc sống đời thường vẫn đang tiếp tục, bộn bề... như câu thơ cuối cùng:
                  Nghe trong chiều gió cuốn bụi đường bay...
      Bên hình bóng Mỹ Nhân - Hình ảnh thơ lại trở về với thực tiễn sự sống và cuộc đời , Mà kết lại tình thơ của mối tình như truyền thuyết về Nàng. " Trước núi Mỹ Nhân (1) " là một bài thơ tình , nhưng thấm tháp cả nỗi lòng trong nhân tình thế sự !!! 
                   

nhanvan

.


                                BÀN LUẬN VỀ HAI BÀI:
            " TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN " (TNMN )

     
 
       Tôi còn nhớ vào năm 2006, Khi báo Người HàNội ở Thủ đô có mở một cuộc thi thơ - Nhà thơ PNT đã cho đăng dự thi bài " Trước Núi Mỹ Nhân (2) "!... Bài thơ đã được nhiều anh em trong giới báo chí và thơ phú bàn luận. Bản thân tôi đến nay cũng chưa rõ: trong hai bài TNMN đó thì, bài nào là hay hơn? Tôi xin post lại cả hai bài ở đây, để ta có thể xem xét và dễ so sánh, thấy được cái hay và cái thú riêng biệt của từng bài. Hoặc là, nếu bài nào hay hơn... thì hay hơn như thế nào? vì sao?... Nguyên bản hai bài thơ TNMN của tác giả như sau:
 
                              
                     
              TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (1)

              (Núi Mỹ Nhân nằm giữa biển Nha Trang gần Hòn Chồng. Truyền kể: Nàng Mỹ Nhân
                     nằm ở đó nhiều năm tháng chung thuỷ chờ chồng, đi đã không về...)

                                               
                                                                 *


Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở,
Nghe cả biển , tình yêu và đời vỗ...
Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.

Em nằm đây, em hỡi!
                                    Em nằm đây,
Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.

Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!
(xin lỗi những mảng đời ta đang có
Đôi lúc thèm được bám rêu xanh).

Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông
Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn,
Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân ???

Bóng nàng nằm trơ mãi Cái Nước Non
Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi
Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại...
Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em!

Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
Anh nguyện với nàng cả đời vui thú,
Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế
Vừa là tiên vừa là quỉ: Nàng ơi!

Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy
Đã kể tôi nghe
                 chuyện về nàng Mỹ Nhân thuở ấy!
Nghe trong chiều: gió cuốn, bụi đường bay... 

                   
 
                    TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (2)


Em nằm trong tiếng sóng vỗ bao la
Làm núi đợi ! Lặng im cùng năm tháng...
Tình yêu ấy hoá tượng thần trong trắng
Khi thế giới ta thay đổi đủ sắc màu.

Bóng em nằm vời vợi cao siêu
Chối bỏ hư danh và không tính toán!
Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này,
Đâu là lẽ sống?
Máu trong người với đá, thứ nào hơn?

Em là cái đích cuối cùng ta hướng đến triệu năm
Triệu năm nữa chắc chỉ là ảo ảnh?
Tình yêu văn minh:
                         gia tốc hợp, gia tốc tan...
Đỉnh núi Mỹ Nhân ơi,
Ta quấn lên đầu nàng thêm một vành khăn trắng !!!

Ta từng yêu em ta cả tâm hồn bão loạn
Để cuối cùng thân số vẫn cô đơn!
Ta từng say bằng thứ rượu whisky choáng váng
Tỉnh lại rồi xin quì gối trước sơ nguyên.

Ta đã yêu em cả trong phản bội
Với tình yêu không thể gì đánh đổi.
Vì trần đời là thế, nàng ơi!
Chỉ có mỗi trái tim:
Vừa hoá đá cho thơ, 
                        ta vừa phải làm Người !... 


             
      TNMN(1) Thì anh Nhân Văn đã bình nhiều và hay rồi!... Nhưng nói về cả hai bài thơ theo suy nghĩ của tôi thế này:
      TNMN(1) là bài thơ mà tác giả kể chuyện, khi ông đến bên bờ Hòn Chồng của biển Nha Trang. Ông đã gặp núi Tượng thần về Nàng Mỹ Nhân! Qua câu chuyện để Ông nói lên cảm súc của Ông đối với Nàng. Ngay mở đầu vào là ta thấy:
                    Bờ Hòn Chồng, quán gió, một trưa chiều
                        Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở
                        Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ...
                        Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.
      Rồi cái tâm trạng của Ông trên đường đời:
                    Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn,
                        Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn...
      Hay là:
                    Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                        Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ.
      Hình ảnh thơ rất đẹp, sinh động, lắng đọng và đầy sự sống. Để sau đó Ông quay sang triết lý: Triết lý về sự đời, về tình yêu... như trong hai khổ thơ 5 và 6 mà anh Nhân Văn đã phân tích thật sâu sắc, tuyệt hay -  Quả thật trên thi ca Ông là một thiên tài!... Tôi rất thích cái hình ảnh mà Ông đã viết rất đời rằng:
                    Hồ yêu tinh - Và đàn bà nơi trần thế,
                        Vừa là tiên vừa là quỷ, nàng ơi!...
      Hoặc là khi Ông hạ câu:
                    " Cây thánh giá cuộc đời "
                                                 anh đặt dưới chân em!
      Ghê !... Qua đó để nó biểu hiện cả nhân sinh quan và thế giới quan của Ông.
      Như giới văn sỹ trong làng văn chương đã nói: Thơ Ông là cả một thế giới! Và Ông có một thế giới thơ riêng của mình - Từ xưa đến nay chả hoàn toàn giống ai?... Khi thì đâu đó có phảng phất Hàn Mặc Tử, lúc lại giọng thơ tình rất Pushkin, hay cái triết lý Chế Lan Viên... mà cũng không phải Chế Lan Viên, và tất cả trộn hoà tuỳ theo cảm súc của bài thơ, hoặc hoàn cảnh sáng tác, để lúc này lúc khác trào ra trong hồn thơ Ông, với phong cách thơ hoàn toàn của riêng Ông.
      Ở đây, tôi xin bàn đôi chút về bài TNMN(2) - 
 
                                      

Hồn ma lạnh lẽo

.


        Bài thơ không đi sâu vào sự tả nữa, mà bắt đầu vào thơ đã thấy ngay hình ảnh tương phản, để tác giả giới thiệu và so sánh về tượng đài Nàng Mỹ Nhân với bối cảnh thời đại:
                  Em nằm trong tiếng sóng vỗ bao la
                      Làm núi đợi! Lặng im cùng năm tháng,
                      Tình yêu ấy hoá tượng thần trong trắng
                      Khi thế giới ta thay đổi đủ sắc mầu?...
      Biển thì mênh mông dào dạt bao la, còn hình ảnh tình yêu của Nàng Mỹ Nhân thì cao vời vợi:
                  Bóng em nằm vời vợi cao siêu
                      Chối bỏ hư danh và không tính toán!
      Rồi qua sự so sánh ấy, nhà thơ đưa ra triết lý để hỏi: Vậy ở trong cuộc đời -  giữa cả xã hội cũng như thế giới này, thì đâu là lẽ sống thực ???
                  Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này,
                      Đâu là lẽ sống?
                      Máu trong người... với đá, thứ nào hơn?
      Đúng là cái thế giới đang vận động của chúng ta: cả sự tiến triển văn minh cùng với bao sự rối rắm và bạo loạn - Thì "thiên thai" kia chỉ là đỉnh của nghìn năm mà ngưỡng vọng thôi!... Hai chữ "lẽ sống" mà nhà thơ đặt ra ở đây, tôi nghĩ ta không nên lý tưởng hoá theo nghĩa thuần tuý của từ ngữ !? Mà nó nghiêng về nghĩa "hiện thực" nhiều hơn ! Nhưng ở trong câu thơ sau đó, khi tác giả đưa ra hai biểu tượng để so sánh:
                  Máu trong người... với đá, thứ nào hơn?
      Hiểu về câu thơ này như thế nào?... Tôi bỗng nhớ tới câu chuyện ở trong cuốn tiểu thuyết Ai- Van- Hô: Trong đó có câu chuyện tình của một hiệp sỹ thánh chiến thuộc dòng nhà thờ với một thiếu nữ người do thái - Vị thánh chiến kia thì mê say người thiếu nữ do thái ấy, nhưng lại bị cô ta khước từ quyết liệt!... Rồi cô gái lại bị nhà thờ buộc vào tội mê hoặc người của giáo đường... và phải đưa lên dàn hoả thiêu. Trong ngày hoả thiêu, theo luật của dòng đạo... là từ lúc mặt trời mọc cho tới lúc mặt trời lặn, nếu có một người nào đó nguyện xả thân đến để cứu cô gái, thì phải đấu gươm với vị thánh chiến. Nếu người đó thắng, giết được hiệp sỹ thánh chiến của nhà thờ thì cô gái sẽ được giả thoát, người đó có quyền mang cô gái đi.  Còn ngược lại thua, thì chẳng những bị hiệp sỹ thánh chiến giết chết, mà cô gái lập tức sẽ bị hoả thiêu sau đó. Người thiếu nữ do thái chờ đợi và mong mỏi Hiệp sỹ Ai Van Hô sẽ đến cứu mình! Bởi: Chỉ có giỏi như Ai Van Hô thì mới mong có khả năng thắng được vị hiệp sỹ thánh chiến với đường gươm thiện nghệ tuyệt vời kia !... Tuy nhiên hiệp sỹ Ai Van Hô vừa mới bị thương trên sa trường, lúc này vết thương chưa được lành hẳn lại.
        Lại nói về vị hiệp sỹ thánh chiến: Tình yêu của Ông với người con gái do thái thì tha thiết đến tột cùng, , Ông sẵn sàng đánh đổi cả tính mạng nếu người con gái chấp nhận theo Ông? Thì Ông sẽ đấu lại với cả nhà thờ để cướp cô gái mang đi. Trong ngày hôm đó, trong lòng vị hiệp sỹ thánh chiến luôn luôn nổ ra những sự giằng xé? Cưỡi trên mình con ngựa chiến  sẵn sàng chờ Ai Van Hô đến cứu cô gái, Ông đã nhiều lần thuyết phục cô theo Ông... thì Ông sẽ phá cả dàn hoả thiêu cướp cô mang đi đến một nơi xa và chung sống với cô !... Nhưng ngườì con gái do thái ấy dù có thể bị chết ( nếu như Ai Van Hô không kịp đến cứu cô ), cô vẫn cương quyết cự tuyệt lời thỉnh cầu của vị hiệp sỹ thánh chiến này? Cô đã trả lời Ông ta một câu bất hủ rằng:
      " Nếu Ông đem đôi găng tay bằng tơ của tôi ( găng tay giành cho những thiếu nữ ), với đôi bao tay bằng sắt của Ông ( tức là đôi bao tay chiến trận của các hiệp sỹ thời đó )... đặt lên chiếc bàn giá của tình yêu và lương tri ! Thì Ông sẽ thấy: Đôi găng tay bằng tơ còn nặng hơn đôi bao tay bằng sắt !".
        Tôi trở lại để liên hệ về ý nghĩa câu nói của người thiếu nữ do thái kia trong tình yêu với hình ảnh của câu thơ:
                  Máu trong người... với đá, thứ nào hơn?

                                    

Hồn ma lạnh lẽo

.
 
 
        Hai hình tượng "đá" và "máu người" - "đá" là hình ảnh thần tượng, còn "máu người" lại nói về sự sống! Chà, thật ảo mà suy lý sâu xa. Tất nhiên tôi hiểu đặt ra câu hỏi so sánh ấy, chỉ cốt để tôn cao cái đẹp thánh thiện của tình yêu son sắt, nhưng qua đó nó còn phản chiếu lại mặt trái về tính thực dụng của con người thời đại hôm nay !? Mâu thuẫn giữa lý tưởng và thực tiễn thật xa vời! Vì sau đó tác giả còn đưa ra một kết luận trong thế giới quan của nhà thơ rằng:
                 Em là cái đích cuối cùng
                                      ta hướng đến triệu năm
                     Triệu năm nữa chắc chỉ là ảo ảnh?
       Tình yêu của thời đại thật đáng buồn?... Song thời đại nó cứ cuốn theo chiều gió như vậy, phải không anh Nhân Văn?
                  Tình yêu văn minh: gia tốc hợp, gia tốc tan...
                      Đỉnh núi Mỹ Nhân ơi,ta quấn lên đầu nàng
                                                  thêm một vành khăn trắng !!!
      Thế giới và xã hội ta đang sống hôm nay là thế đấy? "Yêu" cũng bốc lửa chớp nhoáng, "tan vỡ" cũng nhanh như một gia tốc vậy. Thì đành phải "để tang" đối với hình ảnh lý tưởng hoá của nàng Mỹ Nhân thôi! Ý thơ chua chát và sâu sắc, mà hình ảnh thi ca thì lại độc đáo và hay quá. Nhưng còn ở hai đoạn thơ kết, thì quả thật là tôi chưa hiểu lắm? Như ở đoạn thơ thứ tư:
                  Ta từng yêu em ta cả tâm hồn bão loạn
                      Để cuối cùng thân số vẫn cô đơn!
                      Ta từng say bằng thứ rượu whisky choáng váng
                      Tỉnh lại rồi xin quì gối trước sơ nguyên.
      Yêu "bão loạn" là yêu hết mình, mãnh liệt say mê... Nhưng cuối cùng tình yêu ấy vẫn bị cơn lốc của cái thế giới văn minh nhưng đầy tính hàng hoá trong cả trái tim và tinh thần này báng bổ... Nhà thơ chỉ còn biết ngửa mặt, quì gối mà ngưỡng vọng trước thiên thai kia ! Và 4 câu thơ sau đó:
                  Ta đã yêu em cả trong phản bội...
                      Với tình yêu không thể gì đánh đổi,
                      Vì trần đời là thế, nàng ơi!
      Tại sao lại "yêu em cả trong phản bội"?... Tôi nghĩ đã phản bội thì bỏ quách đi cho rồi, tội gì mà đắm đuối yêu?  Lại còn vẫn yêu "với tình yêu không thể gì đánh đổi" nữa chứ? Để rồi nhà thơ kết:
                  Chỉ có mỗi trái tim:
                      Vừa hoá đá cho thơ,
                                       ta vừa phải làm người !...
     Cần phải hiểu về những câu thơ cuối cùng này như thế nào cho đúng, anh Nhân Văn nhỉ? Mặc dù tôi rất thích và rất sướng khi đọc thơ... nhưng vẫn muốn hiểu rõ tường tận về ý của những câu thơ đó!
      Ừ thì "hoá đá" cho thơ, nhưng còn vẫn phải sống "làm người" để rồi đi chấp nhận những thứ tình yêu hay phản bội đó ư? Anh Nhân Văn bình luận thêm , để thấy hết được ý tình cũng như sự sâu sắc của những câu thơ có thể gọi là rất đắc địa đó , anh Nhân Văn nhé !?.../
   

Hồn ma lạnh lẽo

.


                             TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (2)
                                             Hay đến đâu?

       
        Trước hết tôi xin bình luận về đoạn thơ cuối cùng mà bạn ghosttt_01 còn phân vân chưa hiểu rõ:
                    Ta đã yêu em cả trong phản bội
                    Với tình yêu không thể gì đánh đổi,
                    Vì trần đời là thế, nàng ơi!
                    Chỉ có mỗi trái tim:
                    Vừa hoá đá cho thơ,
                                          ta vừa phải làm người!...
      Tôi nghĩ: Đoạn thơ đã nói về mối quan hệ giữa tình yêu và cuộc sống, theo một triết lý rất đời! Như tác giả đã viết: Vì trần đời là thế, nàng ơi!/ - Nhưng cái hay, cái sâu sắc của ý thơ:
                    Ta đã yêu em cả trong phản bội
                    Với tình yêu không thể gì đánh đổi...
      Nó muốn nói lên cái mặt trung thực và khát vọng của tình yêu.  Ta đã yêu em như thế đấy, không có gì có thể lay chuyển được tình yêu của ta... và ta sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời cho tình yêu đó!
      Nhưng về phương diện thứ hai: Nó còn nói lên cả sự si mê của trái tim... khi yêu nữa !? Thì từ cổ nhân đã thế rồi, nên mới có chuyện chàng Trương Chi yêu thầm, nhớ bóng nàng Mỵ Nương - Rồi tương tư mà chết, để hoá thành cây bạch đàn đó sao?... Hay như nhà thơ Nguyễn Bính đã từng viết:
                    Gió mưa là bệnh của trời
                    Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng!
      Rồi lại cả mối tình đơn phương của thi nhân Hàn Mặc Tử với nàng Hoàng Cúc nữa - Để Ông viết nên một thiên tuyệt tác thi ca " Đây thôn Vỹ Dạ " bất hủ đó thôi:
                    Mơ khách đường xa khách đường xa
                    Áo em trắng quá nhìn không ra
                    Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
                    Ai biết tình ai có đậm đà?
      Trần đời - Bạn ghosttt_01 ạ!... Không phải cứ bị người yêu phản bội ( hoặc không muốn yêu mình nữa ), là ta có thể bỏ quách đi cho rồi, như bạn nói đâu? Nói thế để thấy rằng: Trước Núi Mỹ Nhân (2) - Tuy nhà thơ viết về một truyền thuyết, mà vẫn gắn bó với cuộc sống và tính đời... trong tác phẩm thi ca của mình. Nó hay, thơ sinh động mà sâu sắc còn vì ở lẽ đó!
      Nhà thơ muốn nói rằng: Ta vẫn phải sống cuộc sống trong đời thường, dù cuộc sống ấy đầy tính hiện sinh. Cho nên - Người mới kết luận rằng:
                     Chỉ có mỗi trái tim:
                     Vừa hoá đá cho thơ,
                                    ta vừa phải làm người !...
      Một mối liên kết rất chặt chẽ trong triết lý giữa lý tưởng khát vọng về tình yêu... và sự sống của xã hội cùng thế giới, mà chúng ta tiếp tục còn phải sống mai sau...
      " Hoá đá " cho thơ - Nghĩa là lý tưởng hoá trong thơ! Còn nhà thơ, đó là một con người với trái tim và tâm hồn của sự sống thực trong cõi trần gian này mà. Bạn thấy đó, chỉ một đoạn với mấy câu thơ thôi - Mà thơ chí lý, sâu sắc, hình tượng thật sống đến mức phi phàm... trong từng câu chữ.  Nhà thơ Đại Bàng này, như bạn cũng đã nói: Ông là một nhà thơ đã vào cỡ thiên tài của thi ca!
      Lại nói về hai chữ "hoá đá" này, tôi xin dẫn giải một bài thơ khác cũng của Ông với cái tên đề là " Đá vọng tình em " - ( Bài này ở trong Tuyển Thơ Đại Bàng , là bài số 166 trên trang 11 internet ).
      Toàn văn bài thơ đó như sau:

                ĐÁ VỌNG TÌNH EM

Anh hoá thành đá vọng tình em
Mắt đá sững sờ tim đá đã dại câm
Hồn anh hoá non xanh sóng biếc
Rồi một mình làm bi kịch chính đời anh !

Em nhè nhẹ ru êm thân liễu rủ
Hát bài ca sâu thẳm mênh mông
Đá và liễu hai mặt đời khát vọng
Khoảng giữa đôi ta là bờ bãi vô cùng... 
 
                              

nhanvan

.


    Nếu ta tìm hiểu về bài " Đá vọng tình em " này - Thì lại thấy, bài thơ tràn ngập của màu sắc thơ tượng trưng. Bài thơ chỉ gồm hai đoạn, tám câu. Đoạn một: là sự "hoá đá" của người con trai ( tức là bản thân nhà thơ ). Cũng giống như hình ảnh về tượng thần nàng Mỹ Nhân kia, năm tháng đã hoá thành đá vọng  để chờ chồng!... Còn ở  bài  này nhà thơ đã hoá thành " đá vọng tình em " - Tác giả khắc hoạ hình ảnh của hòn đá vọng ấy mang cả thần sắc của người sống thực:
                 Mắt đá sững sờ tim đá đã dại câm
    Nghĩa là người con trai thương nhớ người yêu  mà đôi mắt trở nên sững sờ, thảng thốt... và "trái tim đá" thì hoá dại, hoá câm!... Đó là sự thương nhớ đến da diết, thương nhớ cháy lòng, đêm quên ngủ, ngày quên ăn... rồi. Thế còn hồn chàng thì sao?
                Hồn anh hoá non xanh, sóng biếc...
    Tâm hồn ấy cứ mênh mang như núi xanh, rừng thẳm, trập trùng như sóng biển khơi. Hình ảnh bài thơ đã được tạc thành tượng: Tượng sống! Mà chất đời vẫn đầm đìa trong tình, ý thi ca... của thế giới bên trong mà dựng thành đài. Nhưng đến câu thứ tư nỗi thơ được đẩy cao lên khoá lại đoạn thơ đầu... Nó ôm chứa, bao quát cả cuộc đời của "tượng đá" ấy:
                Rồi một mình làm bi kịch chính đời anh!
    Thơ triết lý về tình yêu và cuộc sống, mà vẫn chứa đầy hồn, đằm cảm súc  ở trong nỗi đau rất máu thịt của trái tim! Tình yêu: nó đem đến cho ta niềm đam mê, hạnh phúc tột cùng và cả bất hạnh - Nghĩa là cuộc đời chàng trở thành bi kịch bởi chính tình yêu của chàng!...
    Ta quay trở lại liên hệ một chút với bài " Trước núi Mỹ Nhân (2) " - Khi Ông viết:
                Ta đã yêu em cả trong phản bội
                Với tình yêu không thể gì đánh đổi,
                Vì trần đời là thế, Nàng ơi!
                Chỉ có mỗi trái tim:
                Vừa hoá đá cho thơ,
                                     ta vừa phải làm người !?
    Trần đời là thế mà!... Thơ Ông thường sâu sắc và được chắt lọc ra từ trong nhiều chiều của cuộc sống như vậy. Càng đọc sâu, càng thấm thơ thấy càng hay. Sự chí lý sâu sa này chính là gốc gác của chất thơ phương Đông - Cho nên có thể nói trào lưu thơ thế giới ngày nay, các thi nhân phương Tây... cũng có xu hướng kết hợp nhiều với thơ phương Đông lắng đọng, cô đúc và sâu sắc hơn.
    Tôi nói tới đoạn hai của bài, tác giả chuyển sang để nói  về "em"!... Tôi nhớ trong một bài thơ tình của Puskin, nhà thơ Nga vĩ đại - Có nhan đề "Gửi", khi thi nhân tưởng  lại bóng hình của người yêu xưa, Người đã viết:
                Anh nhớ mãi phút giây huyền diệu:
                Trước mắt anh em bỗng hiện lên,
                Như hư ảnh mong manh vụt biến,
                Như thiên thần  sắc đẹp trắng trong.

                Giữa day dứt sầu đau tuyệt vọng,
                Giữa ồn ào xáo động buồn lo
                Tiếng nói em bên tai anh văng vẳng,
                Bóng dáng em anh gặp lại trong mơ.
               ............
                Cả hồn anh bỗng bừng tỉnh giấc:
                Trước mắt anh em lại hiện lên,
                Như hư ảnh mong manh vụt biến,
                Như thiên thần sắc đẹp trắng trong.
    Còn trong bài " Đá vọng tình em " tác giả chỉ gợi lại bằng hai câu:
                 Em nhè nhẹ ru êm thân liễu rủ,
                 Hát bài ca sâu thẳm mênh mông...
     Đó là một bức hoạ - Nếu ở đoạn thơ (1) hình ảnh người con trai đã hoá thành "đá", thì ở đây người con gái lại được tạc thành "bóng liễu": Em nhè nhẹ ru êm thân liễu rủ/ - Người thiếu nữ tơ mảnh , mềm mại  như dáng liễu. Mặc dù đó là hình ảnh tượng trưng, song đọc thơ ta có thể mường tượng ra cả tấm vóc và tính cách em.  Còn tình yêu của em đối với anh thì lại được nhà thơ minh hoạ trong hình tượng:
                 Hát bài ca sâu thẳm mênh mông...
    Đó là bài hát của trái tim! Một bài ca tình yêu mà nàng đã để lại cho cả cuộc đời chàng, sâu thẳm và mênh mông như biển trời.
    Vậy là bằng hai vế:  Đoạn (1) và hai câu đầu ở đoạn thơ (2) - Nhà thơ đã khắc hoạ cả bản tình ca đôi lứa, để xuống hai câu cuối cùng Ông đã kết lại... bằng một triết lý về tình yêu và cuộc sống trong cõi bờ nhân gian, cùng với khoảng không gian, thời gian vô tận... rằng:
                Đá và liễu: Hai mặt đời khát vọng!
                Khoảng giữa đôi ta là bờ bãi vô cùng...
     Tôi xin nhấn mạnh về câu thơ thứ tám, câu thơ kết bài : Khoảng giữa đôi ta là bờ bãi vô cùng/- Nghĩa là giờ đây anh và em, tình yêu của hai người cách nhau một bến bờ xa thăm thẳm trong cõi trần ai này. Đó là cõi bể dâu, trôi dạt của đời người. Hai chữ: "bờ bãi" - Để nó chỉ về sự bươn bả, chìm nổi chốn nhân gian.  Tình yêu chỉ còn là  trong hoài vọng, nuối cảm mà thôi!
    Ta trở lại với câu thơ thứ bảy:
                Đá và liễu: Hai mặt đời khát vọng !
    Mối tình ấy tuy đã tan vỡ và xa cách...  Nhưng lòng họ vẫn nhớ thương  và tha thiết yêu nhau.  Cả hai vẫn mang trong lòng khát vọng của tình yêu!...  Nhưng cuộc đời - Đó là bi kịch, mặc dù cái bi kịch ấy vĩnh cửu vô biên.  Đấy, thơ của Ông như thế... cô đọng nhưng vẫn chan chứa tình đời.
      Tôi lại xin trở về để bình luận tiếp bài  " Trước Núi Mỹ Nhân (2) " -


                              

                

nhanvan

.


      Nếu " Trước Núi Mỹ Nhân 1 " - (TNMN1) - Cảm  súc  nhà thơ trào ra  khi chiêm  ngưỡng  vẻ đẹp thánh thiện  và rực rỡ của Nàng Mỹ Nhân,  không những  chỉ để Ông ca ngợi tình yêu chung thuỷ, sắt son của nàng như đã phân tích:
                  Em nằm đây, em hỡi!  Em nằm đây,
                  Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể
                  Tình yêu vỗ muôn đời trong sóng vỗ
                  Không vấn vương bụi bặm cõi trần đời.
    Mà qua đó Ông còn muốn  thổ lộ cả tình cảm, nỗi lòng  mệt mỏi của mình trong cuộc sống. Thí dụ như:
                  Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                  Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!...
    Cả cuộc đời đầy mất mát, thương  tích của mình:
                  Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông,
                  Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn...
    Rồi rút ra những triết lý về tình yêu  và cuộc sống, xã hội và con người, v.v...
    Còn ở TNMN(2) - Có thể nói: Thơ được bắt đầu bằng sự so sánh, để nói lên thứ tình yêu thực dụng ngày nay, mang tính phản ứng thời đại ngay:
                  Em nằm trong tiếng sóng vỗ bao la
                  Làm núi đợi! Lặng im cùng năm tháng...
                  Tình yêu ấy hoá tượng thần trong trắng,
                  Khi thế giới ta thay đổi đủ sắc mầu.
    Rồi nhà thơ cũng rút ra những triết lý, nhưng sự triết lý ở TNMN(2) này: lại mang ý nghĩa khái quát, đúc kết về mặt lý luận học - Nó đặt ra câu hỏi: Vậy cuộc sống thực tiễn là lẽ sống, hay thiên thai kia là lẽ sống?... Thí dụ:
                  Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này,
                  Đâu là lẽ sống?
                  Máu trong người với đá, thứ nào hơn?
    Bởi vì: Ở TNMN(1) cũng với câu hỏi giữa thiên thai và cuộc sống , nhưng nó lại được phản ảnh qua cảm quan của nhà thơ bằng hình ảnh của sự sống:
                  Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
                  Anh nguyện với nàng cả đời vui thú,
                  Hồ yêu tinh - và đàn bà nơi trần thế
                  Vừa là tiên vừa là quỉ: Nàng ơi!
    Quay trở lại với TNMN(2) - Thì lại hỏi:
                  Máu trong người với đá, thứ nào hơn?
    Hoặc là hỏi thẳng bằng ý nghĩa có tính chất lập luận:
                  Thiên thai ấy - Cuộc sống xô bồ này,
                  Đâu là lẽ sống?
    Nghĩa là, sự giằng giật  trong lòng tác giả  trước cái hiện sinh xô đẩy của thế giới hiện đại kia với thần tượng vĩnh hằng... sau đó nhà thơ lại tự trả lời:
                  Tình yêu văn minh: Gia tốc hợp, gia tốc tan...
                  Đỉnh núi Mỹ Nhân ơi,
                  Ta quấn lên đầu Nàng thêm một vành khăn trắng !!!
    Xu thế của thời đại như vậy... và con người đã cuốn vào nó như theo chiều gió cuốn. Như thế, nàng Mỹ Nhân để tang cho chồng một lần vẫn chưa đủ, nay nàng còn phải quấn lên đầu thêm một vành khăn trắng nữa, để tang cho cả thế giới, cả thời đại này!... Mà thực ra đâu có phải là nhà thơ quấn thêm khăn tang lên đầu nàng, mà chính xã hội và con người thời đại đã cuốn băng tang lên đầu cho nàng đấy chứ !?
    Ở đây tôi còn muốn nói: Những hình ảnh triết lý trong tính thi ca của thơ Ông rất sâu sắc và hay! Nó sinh động chứa chất ý tứ, mà ta vẫn thấy nó rất "đời"... Thành ra thơ rất sống , cảm hoá được cả tâm hồn và trái tim người đọc. Buộc người ta đọc rồi -  những người có tâm huyết với thi ca phải ngẫm nghĩ sâu vào nó, để tìm tòi những ý nghĩa chứa đựng trong hình ảnh ấy. Và đấy, chính đã tạo thành một thế giới riêng của thơ Ông!...
    Hai đoạn cuối cùng tuyệt hay thì tôi đã phân tích ở phần trên rồi. Khi tôi cứ đọc hình tượng của câu thơ  triết lý:
                  Máu trong người - Với đá, thứ nào hơn?
    Ý thơ cô đọng và đầy ẩn tích.  Chỉ một đôi chữ mà chứa ở trong nó cả một thế giới ý nghĩa về sự sống. Ta có thể phân tích theo nhiều kiểu, nhiều cách... Nó mênh mang mà sâu lắng vô cùng. Đúng là, không có thứ ngôn ngữ nào có thể dung nạp nhiều hơn trữ lượng ý nghĩa như ngôn ngữ của thi ca.  Mà có lẽ Ông đã đi đến tột đỉnh của việc sử dụng những hình ảnh  ngôn ngữ nghệ thuật ấy rồi!
    " Máu trong người "  để nói về sự sống đang tồn tại của xã hội cũng như thời đại - Nhưng còn "đá"?... Đá vẫn có máu đâý chứ! Vì đá là lý tưởng, là hình ảnh thánh thiện của nàng Mỹ Nhân tuyệt vời như thế cơ mà. Nghĩa là: máu của thời đại, của thế giới chúng ta và máu trong nàng Mỹ Nhân kia - Thì máu nào tinh chất hơn đây? Ta có thể trả lời, nhưng có lẽ sẽ chẳng bao giờ trả lời nổi câu hỏi này !
    Nàng đẹp thế: Cả chân dung lẫn trái tim tình yêu của nàng... mà ta vẫn đành phải quấn thêm một vành khăn tang trắng lên đầu nàng mà thôi!...
    Tới đây tôi xin đi đến một vấn đề mà bạn Ghosttt_01 đã đặt ra:  Vậy TNMN(1) và TNMN(2) - Bài thơ nào hay hơn (???)

                                         
  

nhanvan

.


       Theo sự nhìn nhận của tôi: Hai bài TNMN này cũng khó có thể đặt ra sự so sánh như vậy?... về cả phương diện nghệ thuật cũng như về nội dung tư tưởng và tính nhân văn. Mỗi bài đều đạt đến sự hay riêng! Tôi đã nghe một số dư luận trong giới văn chương cùng làng báo chí: Người thì bảo TNMN(1) có hay hơn - Vì nó giầu cảm súc, hình ảnh thơ cũng độc đáo và sướng hơn !? Nhưng kẻ lại nói: TNMN (2) nó mang tính thời đại cao và triết lý rất sâu sắc !?
     Nếu ta phân tích về phương diện sử dụng hình thức nghệ thuật thi ca, thì có thể nói:
-   TNMN(1) đã kết hợp nhiều giữa cảm súc với thơ tượng trưng theo khuynh hướng tượng trưng
" tương ứng cảm quan " mà người chủ xướng là nhà thơ Pháp Baudelaire ở vào giữa thế kỷ XIX. Nghĩa là, hình ảnh tượng trưng được phát ra từ trong hồn, trong cảm thụ bởi tâm linh từ đời sống thực của nhà thơ. Thí dụ như:
                  Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời.
                  ..........
                  Hồ yêu tinh - Và đàn bà nơi trần thế
                  Vừa là tiên vừa là quỉ: Nàng ơi!
    Hay là:
                  Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn,
                  Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn
    Hoặc:
                  Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay...
    Nhưng TNMN(2) lại nghiêng về khuynh hướng thơ " tượng trưng bằng trí năng" cũng ở trong thời đó, mà người tiêu biểu là một nhà thơ Pháp Mallarmé -  Nghĩa là hình ảnh tượng trưng thơ được xuất phát từ lý trí của nhà thơ, trong nhận thức về thời đại và xã hội con người, như:
                   Tình yêu văn minh: gia tốc hợp, gia tốc tan...
                   Đỉnh núi Mỹ Nhân ơi,
                   Ta quấn lên đầu nàng thêm một vành khăn trắng !!!
     Hay:
                   Ta từng say bằng thứ rượu whisky choáng váng
                   Tỉnh lại rồi xin quì gối trước sơ nguyên.
     Hoặc là:
                   Vừa hoá đá cho thơ,
                                  ta vừa phải làm người !...
     Nhưng vì sao trong hai bài thơ này, tôi lại chọn TNMN(1) để bình là bài thơ hay vào hàng kiệt tác??? chứ không chọn TNMN(2) - Bởi vì:
     Một là/-   So với TNMN(2) thì TNMN(1) giầu cảm súc, đầm đìa hồn thơ hơn! Hình ảnh thơ nó cứ bay ra từ trong lòng, trong trái tim đẫm cả máu, cả lệ... của nhà thơ! Ta cứ đọc thử đoạn nào cũng thế:
                   Bờ Hòn Chồng , quán gió, một trưa chiều
                   Anh đứng dưới bóng dừa xứ sở,
                   Nghe cả biển, tình yêu và đời vỗ...
                   Nhúm cỏ lòng xé rách bụi thơ bay.
     Hay:
                   Em nằm đây, em hỡi! Em nằm đây,
                   Làm núi đợi ngàn năm cùng với bể...
     Cho tới tận những đoạn thơ kết cũng vậy:
                   Nếu có thể sống chung đầu bạc răng long
                   Anh nguyện với nàng cả đời vui thú,
                   Hồ yêu tinh - Và đàn bà nơi trần thế
                   Vừa là tiên vừa là quỉ: Nàng ơi!
     Hai là/-   Về tầm vóc của thơ ca: theo tôi, TNMN(1)  tính tư tưởng nhân văn của nó đã đạt lên đến tột đỉnh - Chính là ở đoạn thơ thứ 5:
                  Bóng nàng nằm trơ mãi Cái Nước Non
                  Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi,
                  Niềm vĩ đại lại vô cùng man dại...
                  Cây Thánh Giá Cuộc Đời
                                    anh đặt dưới chân em !
    Câu thơ: Cây Thánh Giá Cuộc Đời anh đặt dưới chân em!/- Nó vừa mang tính "thế giới quan" quyết liệt của nhà thơ, như tôi đã bình luận trên!... Trong sự tồn tại của đất trời vũ trụ cùng thế giới này, nhà thơ đã đưa" tình yêu" lên tột đỉnh nhân sinh... trên tất cả: Chính trị, thế sự , kể cả triết học và những vận động xã hội khác. Nó khẳng định: Tình yêu, tình yêu và tình yêu... là lẽ sống, phẩm giá , lương tri cao cả của cuộc sống con người. Ngoài ra, ngầm bên trong câu thơ còn phủ định cả những hệ ý thức tàn ác không ngừng diễn ra trên thế giới này. Cho nên nhà thơ mới nói:
                    Cây Thánh Giá Cuộc Đời
                                    anh đặt dưới chân em !
      " Cây thánh giá cuộc đời..." ở đây là một biểu tượng về cuộc sống và sự tồn tại của con người cũng như vũ trụ! Nghĩa là, nhà thơ phủ định về phương diện phi nghĩa của thời đại hiện sinh này. Cho nên tôi cho rằng: TNMN(1) đạt tầm thơ cao hơn!...  Tuy nhiên, trong hai bài thơ TNMN mà chọn ra một bài đánh giá là hay hơn thì cũng chỉ là tương đối mà thôi?... Chứ cả hai bài đều xứng đáng là những bài thơ hay, thậm chí là tuyệt hay! Xin cứ để cho thời gian cùng thời đại cân nhắc mà tiếp tục bình xét thơ ông !...
  
    

nhanvan

.


                   LẠI NGHĨ VỀ BÀI " TRƯỚC NÚI MỸ NHÂN (1) "

       Anh Nhân Văn ạ! Nói về bài TNMN(1) thì tôi thích một số câu thơ, trước hết là những câu:
                   Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                    Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ!...
     Nhà thơ chỉ ôm hôn lên "đôi vú đá" của nàng Mỹ Nhân, mà nghe cứ như là đôi vú bằng da thịt thật của người con gái? Tình cảm thật tha thiết và lãng mạn quá... Hình ảnh thơ rất sống. Đôi vú đá - ấy... lại "tơi bời" rồi. Nhưng đây không phải là sự tơi bời do va chạm trong cuộc sống hay là sự giao thoa của tình ái - mà bởi mưa gió, bão tố xô dập lên người nàng. Câu thơ thật đáng yêu sao !? Rồi lại:
                  Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ !...
    Không phải chỉ là thơ tả... mà là tình yêu rất trái tim của nhà thơ với nàng. Ông đã đến bên nàng và ru nàng trong giấc ngủ ngàn thu, cùng nàng dầm dãi nắng mưa giữa đất trời. Tình thơ rất da diết mặn nồng, có thể làm rung động trái tim người. Nghĩa là sự hoá thân của cả nhà thơ và nàng Mỹ Nhân như thể một đôi trai gái say đắm yêu nhau. Còn hình ảnh của những câu thơ:
                   Bóng nàng nằm trơ mãi cái nước non
                    Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi...
     Khi đọc tới hình tượng nhà thơ đã dùng:...trơ mãi cái nước non/ - Lại gợi tôi nhớ tới hình như trong thơ của bà Hồ Xuân Hương ( tôi không nhớ là bài nào ), cũng có sự ví von tương tự như thế này:  "trơ mãi cái hồng nhan" - Cái tiếng "trơ" đã thành một ý niệm đẹp đẽ trong thi ca rồi! Còn đây là "trơ mãi cái nước non", đó chỉ là sự dầm dãi giữa chốn đời, không phai mòn năm tháng... Câu thơ dùng khá kỳ dị mà vẫn rất dân gian, thật gần gũi với ca dao. Nó đã được nhập vào trong hồn thơ ông mà bay ra rất tự nhiên, giầu ý tưởng hay.
     Với cái nghĩa của câu thơ: Lòng nguyệt tỏ tháng năm mòn đá sỏi.../ - Gợi tôi nhớ tới cái bóng nguyệt ở Chinh phụ ngâm:
                   Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt
                   Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây...
     Nàng Chinh Phụ cứ đêm đêm trông bóng nguyệt trên Trường Thành, lòng mong ngóng  chồng...Người Chinh Phu xa xôi, nhìn khói mây mờ mịt chốn Cam Tuyền - mà chồng nàng thì vẫn bặt vô âm tín. Còn đây ví : Tình thuỷ chung của nàng Mỹ Nhân như bóng nguyệt vằng vặc tỏ tháng năm, dù cho mưa gió mòn đá sỏi, nàng vẫn không phai lòng.  Hình ảnh và ý thơ thật liên kết sâu xa và hàm chứa cuộc đời.
      Đúng như anh Nhân Văn đã nói: Bài thơ TNMN(1)  giầu tình, giầu hình ảnh đời , cảm súc chứa chan và xúc tích vô cùng. Càng ngẫm vào sâu thơ càng hay.  Nên tôi nghĩ , anh Nhân Văn có chọn bài TNMN(1) này để bình là bài thơ hay vào hàng kiệt tác cũng hợp lý thôi!... Trong làng thơ hiện nay còn gọi Ông là "một quái thơ" nữa đấy, hay như cách nói của một số người rằng : Ông là một quái nhân!...


                 

Hồn ma lạnh lẽo

.


        " Trước Núi Mỹ Nhân " ( đặc biệt là TNMN1. ) - Là bài thơ mà mình cũng rất tâm đắc. Chính câu chuyện kể như truyền thuyết của cô gái bán hàng trong cái "quán gió" chênh vênh bên bờ biển ấy, đã để lại trong lòng mình một ấn tượng đẹp về hình ảnh của nàng Mỹ Nhân chung thuỷ chờ chồng... để mấy mươi năm sau, khi nhớ lại vẫn làm cho lòng mình xao xuyến viết thành bài thơ này. Như đoạn kết bài thơ đã viết:
                    Cô gái bán hàng trong quán gió chơi vơi
                    Cứ nhìn khách đôi mắt tròn đen láy,
                    Đã kể tôi nghe:
                                chuyện về nàng Mỹ Nhân thuở ấy!
                    Nghe trong chiều gió cuốn bụi đường bay...
      Câu thơ cuối cùng  kết lại bài thơ mà Nhân Văn cũng có nói tới: Nghe trong chiều gió cuốn bụi đường bay.../- Là để nói về cuộc sống trong đời cát bụi mà ta đang tồn tại: mưa gió vẫn cuốn đi những bụi cát đường đời mà... Nghĩa là, cả sự vô vi của thần tượng Mỹ Nhân kia cùng cuộc đời trôi dạt bể dâu của nhà thơ cũng đều nằm trong đó. Mình chỉ nói thêm một chút về đoạn thơ:
                    Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông,
                    Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn
                    Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn...
                    Chốn vô cùng ta muốn hỏi Mỹ Nhân???
      Đến bây giờ thì lòng mình đã yên tĩnh lại, dù ở ngoài đời kia có bão giông chớp giật - Nhưng khi viết bài thơ này thì cuộc sống, cả tâm hồn và trái tim mình vẫn còn bao trôi nổi trong bể nhân tình thế sự đầy giằng xé - Chính là ý nghĩa trong câu thơ: Gió hút Hòn Chồng bể sóng mênh mông.../- Nó đã ra đời trong tâm trạng đó! Ta than cho nàng Mỹ Nhân vẫn ngày đêm nằm trong sóng bão của biển khơi dữ dằn, nhưng chính là ta than cho ta. Vì thế sau đó mới có câu:
                    Ta! Con chim đã trúng bao vết đạn
                    Dừng chân nghỉ bên bờ xanh hữu hạn...
      Lúc này đời mình đã thấm mệt mỏi rồi, trái tim cũng đầy thương tích kể cả trong tình yêu và cuộc  sống - Nó khao khát được những giây phút sống êm đềm bên ái nữ Mỹ Nhân huyền thoại đó, và tận hưởng khoái lạc của tình yêu. Cái khát vọng ấy còn có trong một số hình ảnh khác của bài thơ, như:
                    Cho anh hôn lên đôi vú đá tơi bời
                    Dầm dãi nắng mưa ru em trong giấc ngủ...
      Được một người vợ, một người tình như nàng Mỹ Nhân... để hôn lên đôi vú nàng, trọn hưởng hạnh phúc cùng nàng - Thì cuộc đời mãn nguyện lắm rồi, có phải thế không Nhân Văn và bạn  Ghosttt?... Cũng không ngờ cái giây phút mình chỉ đi qua thăm biển Nha Trang sau cuộc chiến tranh, khi đó mình vẫn mặc bộ đồ quân phục của anh sĩ quan quân giải phóng - Lại đã cho mình một thiên tình ca " Trước Núi Mỹ Nhân " thấm thía và trác tuyệt này!
      Mình cũng công nhận với Nhân Văn rằng: TNMN(1) hay hơn TNMN(2) - Tuy nhiên bài thơ TNMN(2) là một bài thơ có mầu sắc triết lý nghị luận, dù sự nghị luận ấy đã được dùng bằng những hình ảnh thi ca khá sinh động và cũng rất đời. Như một mâm cỗ có nhiều món ngon khác nhau, hãy để dời thưởng thức mỗi cái ngon riêng của từng món đó... Có phải vậy không bạn Nhân Văn và Ghosttt? Thế mới là thế giới: Cả thế giới ta đang sống và thế giới của thi ca , đều muôn hình muôn vẻ vậy thôi !...Mình cũng hy vọng và tin rằng: Trước Núi Mỹ Nhân sẽ là một bài thơ hay bất hủ trong đời thi ca PNT để lại cho đời !?...
 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.



*/-   Bài thơ tình hay thứ tư: " Tiếng rúc chim đêm " ( Trong Tuyển thơ Đại bàng của PNT là bài số 16, trang 1 internet ) - Cái tiếng rúc của một con chim kêu lên trong đêm khuya chắc nó phải não nề xao xiết lắm, mới lay động vào tận tâm khảm của nhà thơ đến thế!... Hay chính bởi nỗi lòng nhà thơ đang cô đơn vì nhớ tới người yêu nên nghe tiếng con chim kia, cảm súc trái tim thơ của anh trào lên mà tạo thành bản tình ca tuyệt diệu này? Toàn bộ bài thơ đó như sau:

                              TIẾNG RÚC CHIM ĐÊM

                               Những tối trăng ngời...dưới ánh sao khuya...
                               Anh vẫn đắm mình về phương ấy,
                               Những câu thơ như ngôi sao bùng cháy
                               Và cuộc chia ly đã hoá cánh buồm.

                                                     ***


Con chim đêm rúc mãi ngoài cây
Nó nói gì không biết (?)
Chắc con mái ham nơi vui thú khác
Đã không về !...con trống gọi suốt đêm...

Chim gọi đàn - Anh gọi tên em
Năm tháng nắng mưa non ngàn bão tố,
Có lẽ nào em không về nữa!
Để hồn anh hoang mạc, bơ vơ.

Đã xa rồi! Mùa dĩ vãng trăng mơ...
Đời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi
Bao ý nghĩa trong cuộc đời tồn tại
Thành quách loài người
                     em thiêu trụi thành tro !

Ngàn năm xưa cho tới bây giờ
Ta muốn hỏi đến muôn đời sau nữa:
Mọi giá trị vĩnh hằng , nếu có
Sẽ là gì, khi thiếu vắng em ta !?

Con chim đêm run rẩy bóng xanh già
Anh bổi hổi một thời qua vọng lại...
Và tất cả đã trở thành trống trải,
Sao em lại phụ bạc tình:
                                Con mái thương yêu ?
     
       Trước hết ta hãy nói về đoạn thơ mà tác giả lấy làm đề tựa cho bài:
                   Những tối trăng ngời... dưới ánh sao khuya...
                   Anh vẫn đắm mình về phương ấy,
                   Những câu thơ như ngôi sao bùng cháy
                   Và cuộc chia ly đã hoá cánh buồm.
     Nghĩa là mối tình chia ly với người thiếu nữ nào đó, đã để lại trong trái tim nhà thơ một niềm tiếc thương vô bờ bến. Đêm đêm anh vẫn ngóng lên bầu trời đầy sao giăng kia, hoặc dưới ánh trăng thổn thức  về những kỷ niệm êm đềm. Tình yêu ấy hoá thành cánh buồm trong tâm hồn thơ bay bổng, lai láng của thi nhân. Ta cũng dễ hiểu, vì sao khi nghe tiếng con chim cô đơn đã làm xáo động cả trái tim anh... tha thiết nhớ đến nàng:
                  Con chim đêm rúc mãi ngoài cây
                  Nó nói gì không biết (?)
                  Chắc con mái ham nơi vui thú khác
                  Đã không về!... Con trống gọi suốt đêm...
    Trong thơ thì đó là tiếng của con chim trống đang gọi con mái,  nhưng đây đâu còn phải là tiếng của con chim nữa, tiếng lòng của nhà thơ đấy chứ !? Ngay khi vào thơ ta đã thấy : hồn thơ được gieo trong một cảm súc dào dạt, thiết tha. Đó là tiếng gọi em của nhà thơ ở một phương trời xa nào đó, như con chim trống đang gọi con chim mái kia. Nỗi lòng có vẻ hơi oán trách:
                   Chắc con mái ham nơi vui thú khác
                   Đã không về!... con trống gọi suốt đêm...
     Gọi người yêu là "con chim mái", nhưng sao ba cái tiếng Con Chim Mái nghe lại trìu mến và thân thương đến thế? Hình ảnh thơ đã không còn khoảng cách giữa chim và người. Ở câu trên thì bảo: Con chim nó nói gì không biết (?) Song câu dưới lại cho rằng: Chắc con mái ham vui thú ở một nơi nào qua đêm... để con chim trống cứ gọi mãi!... gọi mãi suốt canh khuya... Đấy chính là lòng hoài vọng, nhớ nhung với hình bóng người yêu của nhà thơ. Anh vẫn gọi em, gọi em mãi tháng năm và những đêm trường. Em có nghe thấy không? Như đoạn thơ tiếp sau anh đã viết:
                   Chim gọi đàn - Anh gọi tên em
                   Năm tháng nắng mưa non ngàn bão tố,
                   Có lẽ nào em không về nữa?
                   Để hồn anh hoang mạc, bơ vơ.

                                    
                  

nhanvan

.


   Sự liên tưởng của nhà thơ giữa con chim trống kia với mình: Chim gọi đàn - Anh gọi tên em/- Hồn thơ đưa ta vào một khoảng không cô quạnh, như con chim ấy - Anh gọi em! Tiếng gọi vượt qua bao núi cao rừng thẳm, nắng gió cùng bão tố... Con chim trống tha thiết vậy, mà sao con chim mái lại nỡ bỏ đi không về? Lòng nhà thơ như một bãi sa mạc cô đơn, anh bơ vơ giữa cuộc đời. Thế giới với anh bỗng trở thành trống rỗng, hư vô. Đọc đoạn thơ ta có thể thấy, hồn thơ đằm trong cảm súc của một trái tim đang chảy máu. Nhà thơ than:
                 Có lẽ nào em không về nữa?
   Một sự thất vọng mênh mang, vô tận. Lời thơ quặn lên đau nhưng cũng không hẳn là lời oán trách, mà đó chỉ là nỗi lòng của một trái tim yêu mà thôi! Để sang đoạn sau tác giả gợi về những kỷ niệm êm đềm dĩ vãng:
                 Đã xa rồi! Mùa dĩ vãng trăng mơ
                 Đời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi,
                 Bao ý nghĩa trong cuộc đời tồn tại...
   Đúng như vậy ! Tình yêu ấy là ý nghĩa tồn tại của cuộc đời anh. Những năm tháng sống bên người yêu, đó là "mùa dĩ vãng trăng mơ..." - Có em là cả một mùa trăng, mà lại là " mùa trăng mơ"... Đây là hình ảnh thơ tượng trưng cảm quan, tức là từ sự cảm súc mơ hồ về cái đẹp trong trí não và tâm hồn của nhà thơ mà bắn ra! Ý thơ gợi lên một cảm giác êm ái, dịu ngọt, trong sáng của cuộc sống. Nhưng khi bắt đầu vào câu thơ thì nhà thơ đã than lên: Đã xa rồi!... Ta càng thấy nỗi đau trong lòng anh, của trái tim anh. Đó chỉ còn là dĩ vãng, tất cả đã cuốn trôi vào trong cát bụi. Đến đây thì tình thơ đã nhập hoàn toàn vào trong tâm trạng và đời người, không còn phải là của chim nữa. Tới câu thơ cuối của khổ thơ ấy tác giả bỗng đưa tình thơ vọt lên, nó mang ý nghĩa bao quát cả vũ trụ cũng như cuộc sống:
                 Thành quách loài người
                                          em thiêu trụi thành tro!
   Cảm súc thơ ra vẫn rất tự nhiên, dù đã mang tính triết lý của trí tuệ. Cái lạ, cái kỳ và cả tầm vóc thuộc đẳng cấp của bài thơ lại chính được tụ điểm trong câu thơ! Ý của nó là: Người đàn bà có thể thiêu trụi cả thế giới này !? Hay nói một cách khác: Người đàn bà chính là cả linh hồn của thế giới và vũ trụ. Tất nhiên ta có thể đặt câu hỏi:  Không có đàn ông mà chỉ có đàn bà thôi thì cũng vô nghĩa!... Nghĩa là phải có nếp, có tẻ - Có âm và dương hoà hợp thì mới có sự tồn tại của sự sống. Đành rằng là thế, nhưng đây ta nên hiểu theo ý nghĩa triết luận của phạm trù về giá trị tình yêu và đàn bà !... đối với cả cuộc đời ta và xã hội. Khổ thơ sau đó tác giả còn đi sâu để khẳng định nó về cả phương diện lịch sử nữa:
                  Ngàn năm xưa cho tới bây giờ
                  Ta muốn hỏi đến muôn đời sau nữa:
                  Mọi giá trị vĩnh hằng, nếu có
                 Sẽ là gì, khi thiếu vắng em ta !?
   Đúng như vậy: Thế giới sẽ nhảm nhí nếu không có tình yêu! Và cuộc đời ta không có em cũng là hư vô!... Trước đây đã thế, bây giờ và mãi mãi muôn đời sau cũng thế. Vậy là, tình thơ bắt đầu chỉ từ cảm súc cô đơn khi nghe tiếng rúc của một con chim đêm, tình thơ đã nhảy lên mang tính khái quát về ý nghĩa vũ trụ... trở thành chủ đề tư tưởng, giá trị nhân văn của cả bài thơ. Nó không còn bó hẹp trong tình yêu trai gái thường tình nữa. Tôi xin đọc lại để ta thấy mối liên kết giữa cảm súc của thi nhân đến ý nghĩa tư tưởng trí tuệ trong đoạn thơ này:
                   Đã xa rồi! Mùa dĩ vãng trăng mơ...
                  Đời vui vẻ cuốn theo dòng gió bụi
                  Bao ý nghĩa trong cuộc đời tồn tại
                  Thành quách loài người
                                        em thiêu trụi thành tro !

                  Ngàn năm xưa cho tới bây giờ
                  Ta muốn hỏi đến muôn đời sau nữa:
                  Mọi giá trị vĩnh hằng , nếu có
                  Sẽ là gì, khi thiếu vắng em ta !?
    Nói một cách giàn đơn - Không có em thì cuộc sống chả có giá trị gì, hoặc ít nhất tư tưởng của nhà thơ muốn khẳng định: Về giá trị của tình yêu và đàn bà! Ngầm trong mạch thơ nó mang những ý tứ rộng và sâu hơn: Kể cả chính trị cùng các lĩnh vực khác trong xã hội - Đều phải đặt sau ý nghĩa của " tình yêu và đàn bà ". Đây chính là ý nghĩa phủ định về cái ác luôn luôn tồn tại và tràn lan trong thế giới con người. Nhà thơ muốn phủ định những cường quyền và bạo lực - Vũ đài chính trị nào... thì cũng cứ phải xếp hàng sau giá trị của đàn bà!... Cái thăng hoa và cả tính nhân văn trong thơ tình PNT là thế,không chỉ ở bài này, mà trong rất nhiều các bài thơ khác. Mỗi bài tuy có một cách nói khác nhau, nhưng nó đều được chi phối theo tình cảm và trong nhân sinh quan cùng thế giới quan nhà thơ như vậy. Tôi cũng đã tản mạn phân tích ở một số bài khi đã bình qua... và nó còn chìm ngập trong cả một thế giới của thơ anh!
    Giờ tôi xin nói về 4 câu thơ kết bài:
                  Con chim đêm run rẩy bóng xanh già
                  Anh bổi hổi một thời qua vọng lại...
                  Và tất cả đã trở thành trống trải,
                  Sao em lại phụ bạc tình:
                                      Con mái thương yêu?

                                               

nhanvan

.


        Cuối bài thơ tác giả lại trở về với hình ảnh con chim trống cô đơn, thổn thức:
                    Con chim đêm run rẩy bóng xanh già...
      Cái hình ảnh "run rẩy" của chim - Đó là sự khổ não của con chim trống, nó cho rằng con chim mái đã phụ tình. Và sự thất vọng đau đớn ấy đã được tác giả đẩy lên đến tột cùng!... Còn "bóng xanh già" của cây ở đây, cũng là cái bóng xanh mênh mang, vô tận của cả không gian lẫn thời gian. Bởi vì ngay sau câu thơ ấy, nhà thơ đã vận vào sự thổn thức trong cõi lòng mình:
                    Anh bổi hổi một thời qua vọng lại,
                    Và tất cả đã trở thành trống trải...
      Cũng vẫn là sự đan kết tình yêu cùng sự sống giữa chim và người - Nghĩa là, nỗi chim chính là nỗi người bị tan vỡ tình yêu !? Ta thấy cảm súc thơ có cả máu và lệ rỏ từ trái tim đau. Hồn thơ sống và chan chứa bao tình.
      Hình ảnh con chim trống có thể cũng gợi lên một chút về sự oán trách con chim mái, nhưng nó không hề tỏ ra giận dữ hoặc phỉ báng người bạn tình, dù đã phụ bạc nó! Cũng như nhà thơ - Anh không những không oán giận, lăng mạ người con gái đã bỏ anh, mà trái lại tình anh vẫn tràn đầy tha thiết, yêu thương. Tình yêu ấy được tác giả dồn vào trong câu thơ kết của cả bài:
                    Sao em lại phụ bạc tình:
                                                    con mái thương yêu???
      Thái độ của nhà thơ vẫn tỏ ra bao dung và nhân ái với người yêu! Ta lại nhớ đến câu thơ kết trong một bài thơ tình nổi tiếng của Puskin:
                    Cầu cho em được người tình
                                          như tôi đã yêu em!
      Tình yêu trái tim là vậy: bị phản bội mà vẫn tha thiết yêu thương!
      Nhưng trong bài thơ này tôi xin phân tích về cách gọi: Nếu khi là con chim trống nó lại vẫn gọi con chim mái là em: " Sao em lại phụ bạc tình..." -  Còn nhà thơ thì lại gọi người yêu là  Con Chim Mái: " con mái yêu thương? " - Mặc dù nhà thơ gọi người yêu của mình là chim... như vậy, mà ta vẫn thấy toát lên một tình cảm rất trìu mến, thậm chí là thắm thiết đáng yêu!... Giả dụ cái cô thiếu nữ nào đó đã được anh gọi là: Con chim mái của anh ơi!... Chắc là sẽ không nổi giận lên đâu !? Có khi nàng sẽ còn sướng nữa là khác. Mà có thể vì thế sau đó nàng sẽ trở lại với anh cũng nên? Biết đâu đấy, điều này thì tôi không rõ. Tất nhiên cũng chỉ là sự trở lại để yêu thôi, chứ xem cụ thể về đường gia thất của nhà thơ... thì duyên phận đã hai người hai ngả rồi! - Bởi, phu nhân hiện nay của anh chắc không phải là nàng.
      Lại một ý nữa - Khi nhà thơ bảo với người yêu: Anh đã yêu em đến thế, sao em lại nỡ phụ bạc tình anh? Nếu cho đây là lời trách, thì lời trách ấy mới đáng yêu làm sao. Chính câu kết như vậy đã mang đến cho thiên tình ca bị tan vỡ này, trở thành một bài thơ tình diễm lệ! Dù trong lòng của nỗi thơ vẫn bật ra từ một trái tim đau. Tôi cũng chẳng hiểu khi anh viết bài thơ này, là anh đã nghĩ về một người con gái nào? Lòng anh có đau đớn thật không?... Nhưng chắc rằng đêm đó, khi nghe tiếng con chim rúc lên trong canh khuya, nhà thơ đã phải ở trong một tâm trạng rất cô đơn... với trái tim đang tràn đầy khát vọng của tình yêu! Bởi không trong tâm trạng ấy, thì tình thơ không thể nhuốm đầy máu, lệ... như trong bài " Tiếng rúc chim đêm " này được.
      Tiếng Rúc Chim Đêm là một bài thơ tình khá điển hình trong đời thơ của anh. Có thể nói: Bao trùm trong đời thơ tình  PNT, là thuộc loại thơ tình tan vỡ ! Những tình thơ ấy đã được khai thác đến triệt để ở mọi góc cạnh, tạo thành cả một thế giới thơ tình mênh mông như vũ trụ, phong phú và rối rắm như cuộc sống... Ở trong bể tình nhân ái của thế giới con người - Và ở góc cạnh nào thơ anh cũng đi đến tận cùng, sâu sắc vô vàn !!!

nhanvan