Thơ Hàn Mặc Tử thì hay thật , nhưng vừa khó hiểu vừa trần tục quá.
Nhất là bài Bẽn Lẽn. Tôi không hề thích bài ấy
 
Bây giờ con người cần những bài thơ thật hơn , và tinh tế hơn , khai phá sâu vào hồn người và đời sống hơn , nếu chỉ quẩn quanh với trăng gió lả lơi thì cũng chỉ ngã " sóng xoãi " như thế thôi.
 
Tôi nói vậy mong anh Nhân Văn và mọi người đừng giận. Đây chỉ là ý kiến chủ quan của riêng tôi. Hi vọng sẽ được mọi người thấu hiểu

 
         MỜI CÁC DOANH NHÂN & ĐẠI GIA HỢP TÁC:

 
                                      PHẠM NGỌC THÁI
         Là thi nhân vĩ đại của thi ca hiện đại VN
        Tên tuổi & Tác phẩm sẽ lưu lại muôn đời.
   Mời đọc tiểu luận về Thiên tài PNT đã được gửi lên cả Quốc hội & Chính phủ - link:
       https://tranmygiong.blogs...9sTT7uNKNgez-o0xYxh5Bs
     Ngoài sự nghiệp thi ca, tác giả còn sáng tác:
-   5 vở kịch nói sân khấu ( 2 dài – 3 ngắn ), đều đủ tầm công diễn trên các đoàn kịch Quốc gia.
-   2 cuốn tiểu thuyết: Đặc biệt là Bộ tiểu thuyết “Chiến tranh và tình yêu” (hai tập) đồ sộ và điển hình về thời kỳ chiến tranh đánh Mỹ của dân tộc – Có khả năng sống muôn thu, và sẽ truyền bá rộng ra ngoài thế giới.
               MỜI HỢP TÁC:
1.  Chung tên tác giả Xuất bản cả TUYỂN KỊCH NÓI – 5 kịch bản – Tên tuổi sẽ cùng lưu trên tác phẩm kịch đến muôn đời - Còn công diễn, chỉ cần đầu tư một chút cho Nhà hát kịch dàn dựng, họ sẽ công diễn khắp nước.
2. Tiểu thuyết đã xuất bản lần đầu – Mời CHUNG TÊN TÁI BẢN TÁC GIẢ VĨNH VIỄN CỦA TIỂU THUYẾT… để các công ty sách làm giấy phép, in tiếp Bộ tiểu thuyết lịch sử “Chiến tranh và tình yêu”, bán rộng ra toàn quốc.

       Liên hệ với Phạm Ngọc Thái:
-    NR: Ngõ 218, hẻm 27/8 số 19, phố Lạc Long Quân, Q.Tây Hồ, Hà Nội
     ĐT :    038 302 4194                
      Email:     ngocthai1948@gmail.com
         facebook:       https://www.facebook.com/...464691043&sk=about
 



 

 
 
 
      Bạn không ưa hoặc không thích Hàn Mặc Tử ư? Phí nhỉ!... Ông chính là
một thi nhân lớn nhất và vĩ đại nhất thời tiền chiến đấy ! Thơ Tố Hữu ngay hôm nay ( trừ việc học sinh vẫn phải học ), mai đây rồi sẽ để vào kho cùng bụi bặm... ( như Gớt nói: tầng tầng bụi phủ... ), chắc chẳng còn mấy ai màng ngó đến nữa - Thì cái mảng thơ  " chỉ quẩn quanh trăng gió lả lơi... " của Hàn Mặc Tử như bạn nói, sẽ vẫn nhiều người năm tháng tìm để đọc và nó vẫn cứ còn lạ mãi !... Trăng gió nhưng vẫn chứa đầy thế giới nội tâm của thi nhân đấy chứ, thậm chí trăng sao đã rớm đầy máu tim người. Thí dụ như bài  " cô liêu " chẳng hạn:
                Gió lùa ánh sáng vô trong bãi
                Trăng ngậm đầy sông, chảy láng lai.
                Buồm trắng phất phơ như cuống lá
                Lòng tôi bát ngát rộng bằng hai.
 
                Tôi ngồi dưới bến đợi Nàng mơ
                Tiếng rú ban đêm rạn bóng mờ
                Tiếng rú hồn tôi xô vỡ sóng
                Rung tầng không khí bạt vi lô.
               
               ....................
 
                Chao ôi, ghê quá trong tư tưởng
                Một vũng cô liêu cũ vạn đời !
 
      Ta có cảm giác cả bão táp cùng những tiếng thét gào nữa... ở trong trăng gió đấy chứ, hả bạn?... Còn những hình ảnh trăng gió ông tả thì khỏi chê rồi !
Hoặc là những câu thơ ông nói trăng sao mà đạt đến độ toàn bích như:
                Với sao sương anh nằm chết như trăng...
      Thời đại cùng các nhà nghiên cứu lý luận phê bình văn học rồi sẽ phải còn
tiếp tục khám phá thế giới bên trong những trăng sao của ông đấy bạn ạ !
      Như Chế Lan Viên đã từng nói về thơ ca của chính cái thời đại mình đang sống và ngẫm về thi nhân rằng: Mai sau mọi cái thường tình, mực thước... của cái ngày hôm nay sẽ mất đi không còn nữa. Chỉ còn lại một cái gì đó của thời kỳ này: Đó là Hàn Mặc Tử !
      Về văn chương nói chung hay thơ ca nói riêng, bạn có nghĩ rằng... tầm nghĩ của bạn khi nhìn nhận về sự cảm thụ của đời  là còn hơi cận và hơi nông không?...
      Khi xưa Xuân Diệu viết:
                Là thi sĩ nghĩa là ru với gió
                Mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây...
                Để tâm hồn ràng buộc với muôn giây.
      Thì Sóng Hồng ( tức là ông Trường Chinh ) hồi đó phê:
                Nếu thi sĩ nghĩa là ru với gió
                Mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây...
                Thì tâm hồn sẽ treo ngược lên cành cây?
    Câu thơ của Sóng Hồng là câu thơ của người làm chính trị, cứ muốn bắt thơ ca phải phục tùng mọi khuôn mẫu của thể chế chính trị ấy, nên câu thơ ấy vứt đi thôi! Câu thơ bất hủ chính là câu thơ của Xuân Diệu đó bạn ạ ! Thế mới là thi nhân, để tâm hồn mình ràng buộc với muôn giây và cũng là chính với muôn đời đấy bạn ạ !... Theo mình nghĩ: bạn chưa hiểu được sâu sắc về thơ... cũng như đời cần cái gì trong thơ đâu? Thôi thì ta có thế nào của ta thì ta cứ viết ra như thế vậy - Đôi lời trao qua trao lại thôi, vẫn rất yêu quí bạn!

 


         Nhân Ghosttt_01 có nói về bài thơ " Anh vọng nghe tiếng em hát bên hồ ", mình lại muốn kể cho các bạn nghe một chút về câu chuyện tình của bài thơ ấy!... Thưở đó, cũng đã qua lâu lắm rồi, tôi có yêu một nữ sinh của trường mĩ thuật. Giờ thì nàng đã là một hoạ sĩ. Những buổi tối cùng em đi chơi ở bên hồ, vào những đêm trăng thanh gió mát.  Trong những giây phút êm đềm của tình yêu, em thường hát cho tôi nghe! Mắt em mơ màng nhìn lên bàu trời xanh thăm thẳm, giọng hát em khe khẽ, nhẹ thoảng như một làn gió chỉ vừa đủ cho một mình tôi nghe. Tình yêu thật mộng mơ và tha thiết bao nhiêu. Tôi lắng nghe em hát, những tiếng hát mà suốt đời tôi không thể nào quên được. Rồi cuộc sống... bèo dạt mây trôi, tôi cũng không còn biết gì về em nữa. Nhưng có những giây phút chạnh lòng, da diết nhớ lại chuyện xưa, kỉ niệm lại bay về... Tiếng hát lại âm vang, thì thầm bên tôi tha thiết, ngọt ngào. Trong những giây phút bồi hồi ấy tôi đã cầm bút để viết bài thơ này! Trong đời thi ca của tôi, đã hai lần tôi viêt thơ về em... thì cả hai lần tiếng hát ấy đều quyện về thổn thức trong thơ tôi - Đó là bài " Khoảng trôi trong lá " ( bài thơ số 65 ở trong Tuyển thơ, tr.5 internet ), có những câu như sau:
                Bài hát năm xưa, bên anh em đã hát
                Giờ đây trong lá nẻo trời nào?
                Anh đi qua chỉ thấy toàn mây trắng,
                Mặt trăng tít trên trời!...
                                    Em ở tận nơi đâu?
      Người thiếu nữ ấy gìơ đi đâu tôi không biết? Chỉ còn đây những dòng mây trắng cùng với tiếng gió vô vi trong tán lá. Đêm đêm thì bóng trăng cô đơn, sáng quạnh quẽ trên một bàu trời trống trải, mênh mang. Có lẽ trên đời này, tiếng hát của người yêu là hay nhất thế gian!... Kể cả những nghệ sĩ nhân dân, và những danh ca tầm cỡ thế giới cũng không thể nào so sánh được. Tình yêu cùng với tiếng hát của nàng mãi mãi sống trong tâm hồn và trái tim tôi!
                Anh vọng nghe tiếng hát bỗng bàng hoàng
                Đôi mắt mùa thu ru êm ả !...
      Người con gái ấy xinh xắn và dễ thương làm sao! Đôi mắt em như cả một hồ thu trong sáng... Tôi còn nhớ: khi hát em ngả đầu vào lòng tôi, cất giọng nhỏ nhẹ say sưa. Giọng hát em bay đi, bay xa lắm... Nó lan trên mặt sóng hồ, lẫn vào trong tiếng gió thổi vi vu qua các lùm cây:
                Ôi, hồ xưa! Những đêm trăng lộng gió
                Những đêm không chiếu, không màn.
      Phải, chính những đêm không chiếu không màn ấy, là cả đoạn đường đời bất hủ của đời ta: Nó lộng lẫy hơn mọi thứ vàng son và cao hơn cả đế vương! Nó đứng ở tầm trên cả các chủ nghĩa; cao hơn cả triết học cùng chính trị... Như tôi đã từng viết trong bài thơ " Thiếu nữ và cành hoa ":
                Tôi đã đi qua bao vùng chủ nghĩa
                Phút cuối cùng tĩnh lặng khóc " hoàng-thiên" !...
      Suy cho cùng: Các chủ nghĩa cũng chỉ là một thứ hàng hoá của chính trị mà thôi, không hơn không kém!... Chỉ có tình yêu, tình yêu gái trai là kì vĩ và bất tử! Đó chính là cả thế giới vĩnh hằng, là vũ trụ cùng cuộc sống... với tất cả vẻ đẹp của Chân-Thiện-Mĩ ! Thế mà:
                Tiếng hát ấy vẳng xa đã vào bụi cát
                Em mãi còn kỉ niệm trong anh...
      Tất cả hết rồi, bụi cát rồi, cuộc đời tôi thế là hết tất cả rồi:
                Như hạnh phúc đời anh: Cái thực là hư cả,
                Cái đã hư xưa mới chính thực là mình.
     Đấy, tất cả là thế đấy các bạn ạ! Tôi chỉ còn biết dồn nén lại trong thơ, để được sống mãi với những kỉ niệm êm ái và bất diệt của đời mình:
                Ôi, hư vô... Sao quặn xiết lòng ta,
                Hỡi đêm tàn!
                Có nghe tiếng em vẫn hát tận hồ xa...
      Tưởng như bài thơ ấy ôm trùm tất cả thế giới cùng vũ trụ này?...

 


b-   NHỮNG BÀI THƠ TÌNH HAY VÀO HÀNG
                    KIỆT TÁC CỦA PNT:
 
*/. Tình thơ thứ nhất " Em Về Biển "( bài số 95 trang 6 internet trong Tuyển thơ Đại bàng của PNT ) - Nói về mối tình của nhà thơ với một nữ sinh, đã bị tan vỡ. Mối tình ấy chắc phải đẹp và tha thiết lắm, nên mới để lại trong lòng tác giả những cảm súc đầy lệ và đau như thế:
                Em về biển để vùi vào trong cát...
                Nỗi buồn nước mắt,
                Những nát tan vòm ngực đã thương đau.
      Theo như chú thích của anh: Thì thành phố biển là quê hương của người nữ sinh này! Trong suốt bài thơ , hình tượng " biển " được tác giả sử dụng làm không gian, bãi bể đời người , cùng sự hoá thân của người con gái ấy. Nhưng:
                Em về biển để vùi vào trong cát...
      Thì hình ảnh "cát" ở đây đã thành: cát bụi cuộc đời!... Thơ bắt đầu chìm vào trong của màu sắc thơ siêu thực. Những câu thơ sau đó như ta thấy, tả về những tan vỡ trong lòng người thiếu nữ, chứa chất nỗi xót xa. Nghĩa là: mối tình tan rồi!... em trở về với thành phố quê hương, đầy nước mắt.
      Sang đoạn thơ thứ hai - Thì hình ảnh biển xoắn xít với nhau, hiện lên cả một khoảng trời đầy bão tố:
                Biển cứ vỗ tan... nát tình biển cả,
                Xô mãi bờ với lá thông reo...
      Cảnh biển dữ dằn ấy đã liên kết với sự tan vỡ của người con gái ở đoạn thơ trên: Những nát tan vòm ngực đã thương đau/ - Lòng biển cũng như lòng em đều đã nát tan!... Đến đây ta thấy rằng: Nếu đem đối chiếu với tên đề của bài thơ " Em về biển " - Thì biển ấy là biển cuộc đời, biển của bờ bãi con người đầy giông tố... Và em trở về, vùi cả cuộc đời em  cùng với mối tình tan vỡ vào trong cát bụi, để rồi:
                 Xô mãi bờ với lá thông reo...
      Ngày đêm sóng gió và bão táp  xô mãi bờ cát trắng, như tình em năm tháng chẳng bao giờ nguôi! Thông và gió cứ thản nhiên vi vút reo bên bờ biển - Đó là thiên nhiên cũng như cuộc sống vô tư đi qua sự đau đớn, xót xa của trái tim em. Cuộc đời là vậy! Một cá thể, một sinh linh quặn đau trong cả khoảng không gian thản nhiên kia: âu cũng chỉ là lẽ tự nhiên, tất yếu trong sự sinh tồn giữa vũ trụ của thế giới con người. Nó chứng nhận cả cuộc đời của người con gái trong đó:
                Người thiếu nữ ấy dần thành cát trắng
                Mang nỗi niềm không biết đã đi đâu?
      Em đã biến thành... cát! Câu thơ mang theo ý nghĩa về sự vô vi trong cuộc đời. Tình yêu không còn, cuộc sống của em vào cát bụi. Người con gái ấy tồn tại trong những tháng năm bèo dạt, mây trôi chăng? Ta hiểu rằng: Đây chỉ là cảm súc bởi trái tim quá rung động và tha thiết của nhà thơ thôi! Bởi ngay câu sau ta lại thấy anh viết:
                Mang nỗi niềm không biết đã đi đâu?
      Tức là sau đó anh không còn biết người thiếu nữ ấy đã trôi dạt ở phương trời nào? Và cuộc sống cũng không biết sẽ ra sao? Thì làm sao anh có thể biết  em của anh đã tan thành... "cát" được? Nhưng thơ là vậy: Những súc động của trái tim có thể đẩy tình thơ đi xa, vượt qua cả biên giới hạn hẹp  cuộc đời thực, mà cháy lên... trong ngọn lửa tình mang đầy sắc nhân văn. Bởi thế: Bài thơ tuy nói về em, về biển cả tình em đấy! Nhưng thực ra cũng chính là lòng chàng, sự son sắt tha thiết của trái tim và cuộc đời tan vỡ của chàng. Một sự cảm rung sâu thẳm trong vô thức mà mênh mang, đầy lệ.
      Sang đến đoạn thơ thứ ba, ta thấy nhà thơ đã quay về để bộc bạch chính lòng mình:
                Tháng năm trôi... tình cũ cháy như khêu,
                Dòng suối thần tiên nuôi đời ta mục ải
                Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
                Đã thổi thành bão tố ở trong anh!...
      Đến đây thì hình bóng dịu dàng của người con gái ấy được hiện lên. Dù chỉ đôi ba nét, nhưng cũng đủ để cho ta thấy "em" thật đáng yêu sao!
                Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
     Đó là đôi gót son của một nữ sinh, với ánh mắt hồn nhiên trong sáng lạ thường... Thế mà, không hiểu vì lý do nào: mối tình lại tan vỡ? Một sự thường tình cũng hay xẩy ra trong tình yêu và cuộc sống đời thường chăng? Thậm chí qua đi rồi... ta không thể nào lý giải nổi! Dòng suối tình ấy thanh khiết , mát trong và thiêng liêng lắm. Như nhà thơ đã ví:
                Dòng suối thần tiên nuôi đời ta mục ải
      Dòng suối tình ấy còn chảy láng lai mãi trong trái tim và tâm hồn anh, nhưng chính nó đã nuôi sống sự tồn tại trong cuộc đời mục ải của nhà thơ. Ta liên tưởng tới những hình ảnh có bóng thông reo bên bờ biển ở đoạn thơ trên : Phải chăng những năm tháng trong cuộc đời của nhà thơ... khi đã mất em rồi, thì cũng chỉ giống như cây thông , thời gian già cỗi và mục ải đi... cứ lặng lẽ reo bên bờ biển xanh đầy bão sóng của tình em? Tưởng chừng những cơn bão tố ấy không bao giờ ngớt, không bao giờ tan được. Anh cứ đứng mãi bên bờ biển đó mà hát cùng sóng gió... những bản tình xô-nát bất tử cho tình yêu và cuộc sống con người!
      Đến đây - Tôi xin nói về đoạn thơ mà tác giả viết làm tựa đề bài thơ " Em về biển " này:
                Bờ Bãi Đời Người - Cuộc Sống Tình Yêu...
                " Trái tim nhỏ " em dựng cả toà sen chân Phật Tổ!
                Ta cũng thể loài cua còng trong bể cả
                Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu.
 
                               

 


      Đọan thơ này trứơc đây tác giả để ở khổ thơ thứ ba trong bài , nay anh tách ra đưa lên làm tựa đề cho bài thơ. Tôi có hỏi thì anh giải thích rằng: Thiếu đoạn thơ này như thiếu đi phần cốt lõi nhất của tình thơ, bài thơ sẽ không được viên mãn. Nhưng nếu để đoạn thơ nằm trong bài như trước, thì khi đọc lên lại cảm thấy hơi dài, đồng thời có vẻ như có sự sắp đặt hơi khiên cưỡng. Nghiã là, với gam tứ của bài thơ này chỉ cần 16 câu là vừa đẹp, ( trước là 20 câu ). Nhưng đây lại là một đoạn thơ hình tượng tuyệt hay, tính nhân văn rất cao ! Bài thơ không thể bỏ nó đi được, nên anh chuyển nó lên thành bốn câu làm tựa đề - Quả nhiên bài thơ như thế vẫn đạt được sự hoàn bích, mà đọc  lên thấy cấu tứ "nhiên nhi nhiên" hơn, giọng thơ vẫn nhuần nhụy ngọt ngào:
                Bờ bãi đời người - Cuộc sống tình yêu
                " Trái tim nhỏ " em dựng cả tòa sen chân Phật Tổ !
      Tình yêu của em chính là " thánh đường " của cuộc đời ta, nó thiêng liêng và cao cả. Chả thế mà nhà thơ Thổ Nhĩ Kỳ - E.K.ĐAGLARGIA trong bài thơ  " Tình yêu " đã viết:
                Yêu - Có nghiã
                Là cùng người yêu
                Chia đều
                Trái đất thành hai nửa.
      Tức là: khi yêu nhau thì em và anh sẽ là cả trái đất, là cả thế giới này.
      Còn trong bài thơ " Em về biển" (EVB) thì: trái tim của em lại dựng cả tòa sen trong thánh đường cuả cuộc đời anh - Tình yêu của người thiếu nữ đã đưa ta đến cõi nát bàn nơi Phật Tổ!... Về nơi thánh thiện nhất của cuộc sống con người!... Đoạn thơ vừa cắt nghĩa: Ở cái nơi Bờ bãi con người ấy, chính cuộc sống và tình yêu đã sinh tồn! Đó là cả thế giới và vũ trụ. Tình thơ đưa ta về chốn nhân gian, cho dù nơi ấy... mà Kiều đã phải bán mình để chuộc cha và 15 năm lưu lạc:
                Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần...
      Tôi còn nhớ: nhà thơ Trần Đăng Khoa trong tác phẩm " Chân dung và đối thoại ", khi bình luận đến đôi câu thơ của Xuân Diệu:
                Trái đất ba phần tư nước mắt
                Đi như giọt lệ giữa không trung.
      Đã đánh giá là những câu thơ hay kiệt xuất của thi ca!... Bởi nó đã mang được hình tượng của vũ trụ ( trái đất 3/4 là biển, 1/4 đất liền ), để so sánh, nói lên được cái nơi bể khổ trầm luân trong cõi con người ( 3/4 nước mắt ) - Thì những câu thơ mang đầy tính triết học của bài thơ EVB như trên, đã đi đến điểm đỉnh khi nói về giá trị và nhân phẩm của tình yêu trong sự tồn tại của thế giới con người. Đó cũng là ý nghiã nhân đạo sâu sắc của tình thơ, xứng đáng là những câu thơ hay đứng vào hàng tuyệt bích xưa nay. Tôi xin đọc lại cả bốn câu thơ đó:
                Bờ bãi đời người - Cuộc sống tình yêu
                "Trái tim nhỏ" em dựng cả tòa sen chân Phật Tổ!
                Ta cũng thể loài cua còng trong bể cả
                Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu.
      Chúng ta rất giàu tình yêu thương, nhưng lại quá nhỏ nhoi ở  nơi bờ bãi... bể dâu đầy giông tố của cái chốn nhân quần ấy!... Bao rủi ro, bất hạnh chỉ muốn nhấn chìm,vùi dập ta... cũng giống như loài cua còng nổi trôi, yếu ớt nơi bể cả, trập trùng đầy sóng bão kia. Ý nghiã đoạn thơ thật chí lý. Bản thân bốn câu thơ đó cũng đã đủ là cả bài thơ vừa mang tính triết học, mà cũng rất đời rồi. Xét tưởng : khi nói về tình yêu, khó có thể viết được những câu thơ nào có phẩm giá cao hơn thế nữa?...Tôi bình sang đoạn thơ tiếp theo, sát với câu thơ cuôí cuả bài:
                Hàng bạch đàn năm xưa còn đó,
                Anh còn đây - Em hỡi! Anh còn đây,
                Nhớ những buổi đón em
                                        bên cổng trường sinh ngữ
                Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...
 
                                          
                                              
               

 


      Không chỉ có bóng dáng người con gái đó, mà ngay cả hình ảnh của ngôi trường đại học năm xưa - Nơi em sống trong những năm tháng ăn học ở trường, cũng in đậm dấu ấn trong anh. Những cây bạch đàn soi bóng, những buổi đón em bên cổng trường... đã quyện vào trong thơ. Tất cả vẫn còn đấy!... Thế mà em đã xa vời. Năm tháng qua đi, đầu nhà thơ cũng chớm bạc rồi, chỉ còn nghe thấy tiếng của gió mưa phủ táp lên cuộc đời trống vắng của anh:
               Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...
      Tiếng lòng của nhà thơ thốt lên khắc khoải, âm thầm. Đoạn thơ mang đầy ấn tượng về quá khứ, làm cho tình thơ càng thêm tha thiết và cảm động. Đến câu thơ kết còn được tác giả điệp lại một lần nữa:
                Tóc nửa bạc rồi... tình vẫn đó, em ơi!
      Nhưng tác giả chỉ điệp lại một nửa vế trên của câu: Tóc nửa bạc rồi.../- Còn nửa vế sau thì nhà thơ nhấn mạnh: " tình vẫn đó, em ơi ! " - Nghĩa là năm tháng qua, dù gió mưa cùng cát bụi phủ kín trời, phủ kín cuộc đời... Nhưng tình yêu vẫn mãi mãi còn đó trong trái tim anh, không bao giờ mờ phai.
      " Em về biển " là một bài thơ tình rơi đẫm lệ. Đọc lên ta cảm thấy nó cũng xao xiết, tha thiết dường như bài " Hai sắc hoa ti-gôn " của T.T.KH vậy ! Chỉ có điều: tình thơ của PNT mang phong cách thơ hiện đại, phảng phất đâu đó có nhuốm cả hình ảnh của thơ siêu thực - Vì thế giọng thơ đọc nghe trầm lặng mà ngôn ngữ chứa đựng rất sâu xa. Bài thơ vừa cho ta cái ngọt ngào của tình yêu người thiếu nữ, lại vừa xót xa bởi sự tan vỡ ! Hình ảnh người con gái hiện lên thật thơ xinh, nó càng tôn vinh ý nghĩa thánh linh của tình yêu trai gái trong cuộc sống con người. Khát vọng và yêu thương hòa trong cả một biển trời đầy giông bão... và xô dạt nơi bờ bãi nhân gian này - Tình yêu ấy mãi mãi chiếm ngự trên đỉnh cao của sự sống vĩnh hằng ! Gợi cho lòng ta trở về  thao thiết máu tim với những kỉ niệm của tình yêu buổi ban mai, trong tuổi xuân xanh của cuộc đời... mà người con gái như bông hoa thơm tỏa hương ngát tâm hồn và trái tim ta:
                Tóc nửa bạc rồi... tình vẫn đó, em ơi !
      Mái tóc của nhà thơ rũ xuống trước biển cả tình em ngập đầy giông bão, nhưng cũng mênh mông như vũ trụ, bao la như cả bầu trời mùa thu tắm mát cuộc đời ta !... 

                                             

 


                 Nhân Văn à,
      Mình muốn ta bàn cãi thêm một chút về tình thơ Em Về Biển (EVB) này: Để nhìn nhận chân dung thi ca của bài thơ cho được xác đáng hơn. Ta chép lại cả bài thơ ra đây cho dễ nhìn nhận nhé !
 
 
                                   EM VỀ BIỂN

             Bờ Bãi Đời Người - Cuộc Sống Tình Yêu...
                       Trái tim nhỏ em dựng cả toà sen chân Phật Tổ!
                       Ta cũng thể loài cua còng trong bể cả
                       Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu. 
                                           ( kỉ niệm K.A - Người nữ sinh trường SPNN năm xưa.
                                            Quê hương thành phố biển ) 

                                                              *

Em về biển để vùi vào trong cát
Nỗi buồn nước mắt
Những nát tan vòm ngực đã thương đau.

Biển cứ vỗ tan... nát tình biển cả...
Xô mãi bờ với lá thông reo,
Người thiếu nữ ấy dần thành cát trắng
Mang nỗi niềm không biết đã đi đâu (?)

Tháng năm trôi...Tình cũ cháy như khêu,
Dòng suối thần tiên nuôi đời ta mục ải
Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
Đã thổi thành bão tố ở trong anh !

Hàng bạch đàn năm xưa còn đó
Anh còn đây - Em hỡi! Anh còn đây,
Nhớ những buổi đón em
                     bên cổng trường sinh ngữ
Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...

Tóc nửa bạc rồi...
                           Tình vẫn đó , em ơi!
 
     
 
       Tôi kể cho mọi người nghe đôi nét tình sử trong cuộc đời tôi với người thiếu nữ này: Thưở ấy, em còn là một nữ sinh viên của một trường Sư phạm sinh ngữ ở Thủ đô. Nhưng quê hương em lại ở Thành phố biển... Cái thành phố vẫn được mệnh danh là thành phố của " hoa phượng đỏ ". Thực ra mối tình tan vỡ là do lỗi của nhà thơ, mặc dù tôi rất yêu em ! Bài thơ này tôi viết riêng về em, cho em - Chứ em còn ẩn bóng ở trong rất nhiều các bài thơ khác nữa. Em nhỏ nhắn, thơ xinh, giọng nói nhẹ bay như một làn gió thoảng. Mà thôi, kể lại làm gì cho lòng thêm đau? Dù sao thì tình cũng đã vỡ tan rồi !... Trước cổng, đường dẫn vào  trường đại học ấy, hai bên có hai hàng bạch đàn quanh năm gió thổi:
                Hàng bạch đàn năm xưa còn đó,
                Anh còn đây, em hỡi ! Anh còn đây,
                Nhớ những buổi đón em
                                           bên cổng trường sinh ngữ...
      Câu thơ viết lại là vì thế. Những tối vào trường thăm em, trong bóng sao đêm... đã cùng em lang thang dưới những tán bạch đàn đó. Hàng bạch đàn đã ghi lại biết bao kỷ niệm tha thiết, thân thương. Ánh mắt của em nhìn tôi, thời gian trôi mãi đi... mà vẫn không thể nào quên được. Nó thăm thẳm, vô tư mà đằm thắm, như chứa cả một mùa thu trong sáng, mênh mông trong đó:
                Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
                Đã thổi thành bão tố ở trong anh !...
      Bởi vì, bước chân của em đi cũng thật nhẹ nhàng. Khi người ta đã bước vào tuổi hoa niên, cuộc đời bươn bả đầy cát bụi, thì những kỷ niệm yêu dấu của tình xưa lại trở về để cào xé trái tim đau ! Và lòng đầy nuối tiếc, cho nên mới có câu thơ kết rằng:
                Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...
                Tóc nửa bạc rồi... tình vẫn đó, em ơi !
      Thôi, ta quay trở lại để luận bàn về chân dung thi ca của bài thơ - Tôi cũng đã suy nghĩ rất nhiều về tình thơ EVB này? Để đối chiếu, so sánh nó với một số bài thơ tình hay trong thi đàn của các thi nhân: Như bài " Mùa xuân chín " và " Đây thôn Vĩ Dạ " của Hàn Mặc Tử chẳng hạn? Liệu cái hay và tầm giá của EVB đạt đến thế nào? Ta thử mổ xẻ , phân tích và bàn xét thêm xem sao nhé !...
                 
 
        

             


                                        

 


          Vâng, đồng ý với anh: Ta sẽ bàn thêm về bài thơ Em Về Biển (EVB)!
      Nếu đem so sánh, đối chiếu giữa bài thơ ấy - Với Mùa Xuân Chín và Đây Thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử (HMT), thì mỗi bài đều có cái hay riêng khác nhau !... Có thể cung bậc, tầm hay trong thi ca cũng chênh nhau đôi chút. Nhưng phân định cho rõ ràng, thực không phải là chuyện dễ? Chẳng hạn, tôi xin phân tích giữa hai bài thơ của thi nhân HMT trước: thì, tầm vóc của bài thơ Đây Thôn Vĩ Dạ (ĐTVD) có hay và cao hơn Mùa Xuân Chín (MXC)! Vì sao?
-  Một là/.   Hình ảnh làm biểu tượng và tư duy thơ ở bài ĐTVD lắng sâu hơn so với bài MXC. Thí dụ trong ĐTVD Hàn Mặc Tử viết:
                Gió theo lối gió, mây đường mây...
                Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay.
      Gọi là chỉ tả cảnh thiên nhiên: gió, mây, sông nước... nhưng cảnh ấy thấm đẫm tâm trạng và nỗi tình của thi nhân. Hình tượng của câu thơ đã phục lên cả số phận tình duyên giữa hai người: Đó chỉ là một mối tình đơn phương của HMT với nàng Hoàng Cúc mà thôi ! Tình ấy... tuy lòng thi nhân tha thiết, nhưng: " Anh đi đường anh, em đường em " - Tức là:
                Gió theo lối gió, mây đường mây...
      Rồi, nỗi lòng của nhà thơ khi đó: cũng giống như dòng nước buồn thiu và những bông hoa bắp phật phờ lay... bên bờ sông vắng. Hay là:
                Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
                Có chở trăng về kịp tối nay?
      Người đã gửi gấm tình cảm da diết của mình vào con thuyền mênh mông đầy trăng trên sông, mà không biết cả bến trời trăng kia có tới được chỗ người yêu ? Câu thơ bay vờn trong mộng nhưng tình thì nặng trĩu.
-  Hai là/.   " Đây thôn Vĩ Dạ " thơ ảo hơn bài " Mùa xuân chín " ! Ngoài những câu thơ như đã dẫn dụ trên, thì hầu như cả bài thơ ĐTVD đều chìm trong ảo... ảo nhưng mà đầy tình. Chính chất ảo ấy, càng làm cho tình thơ cao lên. Như Chế Lan Viên từng định nghĩa về thơ, ông đã viết trong di cảo rằng:
                Ở bên kia bờ hư ảo - Bờ thơ !
      Ngay như ở trong đoạn thơ kết ta cũng thấy hoàn toàn là ảnh ảo:
                Mơ khách đường xa khách đường xa
                   Áo em trắng quá nhìn không ra...
                   Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
                   Ai biết tình ai có đậm đà.
-   Ba là/.   Ý của tình thơ ĐTVD cô đọng, ngôn ngữ cũng xúc tích, nhưng cảm súc không chỉ sâu lắng mà còn mãnh liệt hơn.
      Tôi cũng hoàn toàn đồng ý với anh khi đưa ra nhận xét rằng: Đây Thôn Vĩ Dạ là một trong ít tình thơ hay nhất thế kỷ XX, nó cũng là một trong hai bài ( tức là bài " Bẽn lẽn " ) thuộc đỉnh thơ cao nhất của HMT !
      Nếu ta so sánh với chân dung thơ của một số thi nhân lớn thời tiền chiến, như: Huy Cận, Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Vũ Hoàng Chương, kể cả Chế Lan Viên - Theo tôi: thì chưa có một thi nhân nào có được ( kể cả là bài thơ hay nhất của những thi nhân đó) hay và cao bằng, chứ đừng nói đến "hơn"... so với ĐTVD của Hàn Mặc Tử.
      Ta quay trở lại với vấn đề: Tiếp tục nhận định và so sánh với bài thơ Em Về Biển của PNT - Trước hết, như đã bình và phân tích trên: EVB là một bài thơ tình hay ! Còn nó hay và tầm bậc của bài thơ đạt đến độ nào?... thì, có thể xếp loại bậc của tình thơ nằm ở giữa Đây Thôn Vĩ Dạ và Mùa Xuân Chín . Nghĩa là, có thể EVB chưa hay được bằng ĐTVD nhưng chắc là không kém hơn MXC !... ( đấy là cũng theo tôi xếp hạng, chứ còn thế gian mai đây tiếp tục bình phẩm thế nào, tôi không biết? ) - Nhưng tôi xin đưa ra một số bàn xét giữa hai bài thơ : EVB với ĐTVD như thế này, để cho sự so sánh được thấu tình, đạt lý hơn:
   
      
                                             
 
     

 


1/.   Về độ ảo: Em Về Biển chưa ảo bằng Đây Thôn Vĩ Dạ ( mặc dù - như bài bình trên, EVB đã sử dụng cả hình ảnh thơ siêu thực cũng như thơ tượng trưng ), nên độ huyền diệu và chìm sâu trong tư duy thơ... có thể chưa được hay bằng ĐTVD.
2/.  Sự cô đọng của bài thơ có lẽ cũng chưa bằng?
      Nhưng tình thơ EVB lại có mấy mặt vượt trội lên:
*   Điểm thứ nhất - EVB đã gắn bó hài hòa giữa thơ miêu tả theo hình tượng  tượng trưng với những hình ảnh thơ mang tính chất đời sống, nên phần nào nó dễ cảm nhận hơn. Trong khi ĐTVD tuy cảm súc được giấu trong đó cũng rất cao xa, nhưng người đọc thơ đời thường khó mà cảm thấu ngay được. Bởi vậy từ khi ra đời đến mấy chục năm sau, qua nhiều người bình luận tình thơ ấy mới có tác động sâu sắc vào người đọc. Nghĩa là, ĐTVD cần phải có người có trình độ bình luận... ta mới nhận thấy tình thơ đó là hay !
      Nghĩa là: EVB nó đã được kết hợp giữa loại ngôn ngữ làm biểu tượng và ngôn ngữ đời sống của tình yêu, nên dễ cảm hóa , xúc động khi đọc thơ - Nó đời hơn ! Người ta có thể chưa hiểu hết ngay, càng khai phá vào sâu tình thơ càng thấm thía và hay lên. Chính vì nó đã có những câu thơ đời thường, dù là trong ký ức hoặc kỷ niệm. Thí dụ như:
                Hàng bạch đàn năm xưa còn đó
                Anh còn đây - Em hỡi ! Anh còn đây,
      Hay là:
                Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
                Đã thổi thành bão tố ở trong anh !
*   Điểm thứ hai - EVB có những câu thơ do cảm súc rất mạnh mẽ, đẩy khát vọng của tình yêu lên rất cao, hay những cào xé trong thơ cũng thật dữ dội:
                Biển cứ vỗ tan... nát tình biển cả...
      Sau đó mới nhẹ êm lắng dần xuống:
                Xô mãi bờ với lá thông reo.
      Hoặc là lúc trở về nỗi đau đớn, tan nát trước sự tan vỡ của tình yêu ! Thì sự dầy vò, xa xót trong trái tim người con gái cũng thật là mãnh liệt:
                Những nát tan... vòm ngực đã thương đau.
      Bởi thế tình thơ gây được nhiều cảm hứng cho người đọc, mà câu thơ vẫn không thô ráp.
*   Điểm thứ ba - So về bề viên mãn trong thi ca, tình thơ EVB cũng đã được đẩy đến tột cùng ! Ta hãy nghe tác giả kết thơ:
                Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...
      Anh còn nhấn mạnh thêm một lần nữa:
                Tóc nửa bạc rồi... tình vẫn đó, em ơi !
      Nghĩa là khát vọng tình yêu đã choán cả một đời tóc bạc - Còn ở trong Đây Thôn Vĩ Dạ , khi kết thơ thi nhân chỉ dừng lại ở câu hỏi:
                Ai biết tình ai có đậm đà (?)
      Lòng thi nhân tuy tha thiết nhưng nỗi tình thì chơi vơi...
      Đúng như nghệ sỹ Trần Việt Thịnh trong bài bình luận về thơ ca PNT đã viết:
      "... Anh viết về nhiều đề tài, thể loại, mà thể loại nào cũng đi đến tột cùng ".
      Đấy là một đặc điểm rất cơ bản tạo thành tầm vóc của thơ anh, đẩy thơ cao lên và sức công phá trong thơ ca của anh cũng rất cao!
      Tôi xin đi đến kết luận: Có thể Em Về Biển chưa đạt đến độ là một kiệt tác!... thì cũng là một bài thơ hay có tầm vóc thuộc vào hàng đẳng cấp - Đặc biệt trong đó có những đoạn thơ , mà biểu tượng thi ca đạt đến tầm đỉnh của thi sơn - Đó chính là những câu thơ làm tựa đề của bài ( như bài bình đã phân tích trên ):
                Bờ bãi đời người - Cuộc sống Tình yêu...
                Trái tim nhỏ em dựng cả tòa sen chân Phật Tổ !
                Ta cũng thể loài cua còng trong bể cả ,
                Yêu thương nhiều hưởng đã bao nhiêu.
      Tình yêu là vũ trụ, là "thánh đường" của cuộc sống và tình người !
      Thời gian mai đây đời bình luận, tình thơ còn có thể đi xa đến thế nào... Chưa biết đâu mà lường?
      Đấy là mấy lời bình luận của tôi. Tôi cũng đã nói hết những cảm nghĩ của mình - Còn sự đánh giá thế nào, xin để đời mai sau phán định !... 

 
 
 
           Nhân việc các anh bàn về bài thơ " Em về biển ", ghosttt_01 tôi cũng xin có mấy lời tán vào để mọi người tham khảo.
      Đúng là ngay khi vào bài thơ đã có những câu tựa đề thật đắc địa. Chỉ cần hai câu đầu tiên:
                    Bờ bãi đời người - Cuộc sống tình yêu...
                    Trái tim nhỏ em dựng cả tòa sen chân Phật Tổ !
      Hình ảnh của đôi câu này nó đã mang được cái tầm cao: dựng tình yêu bất tử lên thành tượng đài ! Như anh Nhân Văn đã nói :" Những hình ảnh đó đạt đến độ là những câu thơ hay vào hàng kiệt xuất của thi ca rồi !". Còn phân tích về nỗi tình trong bài thơ thì:
                    Biển cứ vỗ tan... nát tình biển cả...
                    Xô mãi bờ với lá thông reo,
      Hình ảnh lòng biển tung phá, quặn xiết và tan nát, bên cái hàng thông vi vút gió reo đêm ngày mà vô vi. Ý nghĩa thơ trầm sâu, giọng tứ hay... để nó nói lên trái tim người con gái tháng năm đau xót, tan vỡ trong bãi bờ cuộc sống bất tận, như bèo dạt mây trôi. Ngẫm thơ thấy chứa đựng và sinh động... hay là:
                    Đôi gót đỏ, ánh mắt nhìn thơ dại
                    Đã thổi thành bão tố ở trong anh?
      Là nói kỷ niệm về hình bóng người con gái ấy  cứ chan chứa yêu thương mãi trong lòng nhà thơ, tình yêu hóa thành bão tố xô đạp lên trái tim anh ! Nghĩa là cả hai người con gái và con trai, dù tình đã vỡ tan... nhưng vẫn tha thiết nhớ mãi và yêu nhau ! Tôi thấy thơ thật là giầu xúc động và lắng đọng.
      Rồi nhà thơ lại kết thúc bài thơ bằng cả cuộc đời tóc bạc của mình mà vẫn yêu thương em da diết , khôn nguôi:
                    Tóc nửa bạc rồi, chỉ thấy gió mưa bay...
                    Tóc nửa bạc rồi... tình vẫn đó, em ơi !
      Tóc anh đã sương phai như thế mà tình em thì vẫn cào xé mãi trái tim ! Quả là bài thơ đã đi đến tột cùng. Đúng như anh Nhân Văn nói :
-   Bài thơ chưa được bằng " Đây thôn Vĩ Dạ " của Hàn Mặc Tử, nhưng cũng đã là một bài thơ thật sâu lắng, thật hay. Nhất là có những hình ảnh đã đạt đến tầm đỉnh cao của thơ ca ! Bài thơ này trước đây nhà thơ đã phổ cập rộng rãi... và đã đăng trên báo chí , đã được nhiều người tâm đắc và ca ngợi.
      Tôi góp mấy lời bàn thêm cho vui, chứ nhà thơ này thì còn nhiều bài thơ hay các kiểu và  tầm vóc có thể nói là vào hàng đẳng cấp lắm !...

 



*/.   Tình thơ thứ 2 " Người Đàn Bà Trắng " ( bài số 38 trang 3 mạng internet, trong Tuyển thơ Đại Bàng của PNT ) - Nói về tình yêu của nhà thơ với một người đàn bà trẻ. Theo như sự giải thích của tác giả thì: Khi anh viết bài thơ này về Nàng, cho Nàng - Nàng vẫn chỉ là một thiếu nữ! Nàng rất đẹp và tình yêu của nàng cũng thật là... kiều mỹ, dù đó là một mối tình lỡ dở. Phải chăng cũng giống như Xuân Diệu đã viết:
                Tình chỉ đẹp khi còn dang dở...
      Từ ánh mắt mơ mộng:
                Đôi mắt em đong những áng mây
      Đến đôi mềm thơm quyến rũ, làn da và thân thể nõn nà nhuốm mầu hoang dại của người đàn bà - Như có ngọn lửa rừng rực, rào rạt lên trong lòng nhà thơ tạo thành cảm súc, thần xuất mà bắn ra những ngôn từ, những hình ảnh... khi diễn tả tình yêu của anh đối với nàng.
      Đây là một bài thơ tình thuộc hàng đỉnh cao trong Tuyển thơ Đại Bàng của anh. Xin chép lại cả bài thơ để ta tiện bề soi xét. Bài thơ được bắt đầu với đôi câu làm tựa đề, giới thiệu về người đàn bà trẻ ấy:
 
 
 
                NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG

                                        Người đàn bà đi trong mưa rơi
                               Chứa một trời thầm như hoa vậy...

                                             *

Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Đôi mắt em đong những áng mây
Người Đàn Bà Trắng!...

Em đi - về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi                  
                  lệch vành mũ đội
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.

Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát: 
                       Đấy chỗ thiên thai!
Người đàn bà ai mà định nghĩa (?)

Đường xưa đó về đây em ơi!
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve xác gió và xác của mưa.

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
              suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau (!)

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát ,
Khúc thơ tình anh lại viết về em!
Người đàn bà...
                     ngậm cả vầng trăng... 




            Ngay hai câu thơ làm tựa đề ta cũng đã thấy: người đàn bà đang đi trong cơn mưa của cuộc đời!...
                Người đàn bà đi trong mưa rơi
                Chứa một trời thầm như hoa vậy
      Ý thơ muốn nói về sự chìm nổi hoặc là sự dạt trôi trong cuộc sống của nàng ? Thì người đàn bà trẻ ấy vẫn như hoa hương thơm ngát!... Nàng là cả một trời hoa. Nó toát lên tấm vóc và chân dung người đàn bà: Chẳng những nàng đẹp, một cái đẹp thật toàn bích... thể xác lẫn tâm hồn, cũng là ý nghĩa về sự tồn tại của nàng trong cuộc sống.
      Người đàn bà đi trong cơn mưa cuộc đời... có sướng, khổ, buồn vui. Cuộc đời nàng không phải chỉ ở trong căn phòng hạnh phúc, ấm êm, mà còn mưa giông, bão tố dập vùi - Nhưng nàng vẫn hiện thân như sự tươi đẹp của đất trời. Nàng chính là linh hồn của sự sống... nở hoa, kết trái ngay trên bờ bãi, trôi dạt giữa đời thường. Nàng tạo thành sự vĩnh hằng của thế giới cùng sự sinh tồn trong vũ trụ. Nếu có nàng, dù đó là nơi bèo bọt, chốn đầm hồ hay rừng hoang... thì nơi đó cũng tràn trề những niềm đam mê, say đắm và khát vọng cuộc đời. Chính ở đó nàng là khởi nguồn của mọi giá trị cũng như ý nghĩa về sự tồn tại vậy !
      Người Đàn Bà Trắng (NĐBT) là một bản tình ca mà chất nữ tính được đẩy lên đến tột cùng! Mối tình ấy vẻ hoang dã mà vô biên...vụt cháy lên như một ngọn lửa đam mê, một sự tạo lập về sự sinh tồn của tạo hoá trong cuộc sống và thế giới con người. Bản tình ca ấy hát về một mối tình đắm đuối giữa nhà thơ với người đàn bà trong chốn dân gian:
               Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
                Anh cũng không làm chàng Trương Chi 
                                                suốt đời chèo sông vắng
                Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng...
                Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!
      Bốn câu thơ quay ngược lại hoàn toàn những câu chuyện tình thống thiết, lâm ly của lịch sử cũng như trong truyền thuyết : Chuyện về nàng Mỵ Châu đã rắc lông ngỗng trắng trên đường... để cho Trọng Thuỷ lần theo mà tìm nàng, còn khi không lấy được nhau họ đều chết để tỏ lòng son sắt - Nhưng kết cục tình ấy bi thương quá ! Đời nay, chỉ những kể quẫn trí hoặc điên rồ mới chết vì tình như thế. Rồi truyền thuyết về nàng Vọng Phu đã hoá đá để chờ chồng... Hay chuyện chàng Trương Chi cứ đêm đêm cô đơn chèo thuyền trên con sông vắng, sau vì thương nhớ, tương tư nàng Mỵ Nương rồi cũng chết !... Những hình ảnh ấy được tác giả đưa vào thơ để làm những biểu tượng tượng trưng, nói về mối tình của mình với " người đàn bà trắng " ấy, nhưng đều đảo ngược lại:
                Em không biến thành đá...
                Anh cũng không làm chàng Trương Chi...
      Rồi:
                Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng...
      Đoạn thơ đã lập thành tứ liên kết với nhau mang tính chất triết học và có ý nghĩa nhân sinh. Nó rất đời, như đời !... Họ không lấy được nhau: nhưng không vì thế mà phải chết, dù suốt đời vẫn nhớ thương nhau. Có thể là trái tim họ vẫn không ngừng rỉ máu, nhưng không kết thúc cuộc đời mình bằng cách tìm đến sự tự sát? Trong thơ ta thấy tình yêu vẫn đẹp, chẳng những nó có sức thuyết phục, mà mối tình ấy còn đầy tính mộng mơ và không bao giờ mờ phai.
      Ý nghĩa của đoạn thơ còn bao quát cả tính xã hội học, làm cho bài thơ càng thêm sống động. Đoạn thơ đã mang dung lượng của cả một cuộc đời tình và sâu sắc. NĐBT như một bức tượng đài về đàn bà! Ta hãy nghe tác giả tả về chân dung của người đàn bà trẻ ấy:
                Chiếc mũ trắng mềm em đội bầu trời
                Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
                Đôi mắt em đong những áng mây...
      Cả bầu trời bao quanh và tụ vào trong nàng, như thể một bức hoạ đầy tính mỹ học. Nàng đội một chiếc mũ vải trắng mềm như một đám mây trắng đang vờn trôi trên mái tóc xoã của nàng - Ta có thể tưởng tượng trên đầu nàng là cả một vòm trời mênh mông. Còn đôi mắt như tác giả tả thì lại đong cả sắc tố của những áng mây đang lung linh trong đó! Hình ảnh thơ mang đầy ý nghĩa tượng trưng, nhưng ta thấy hiện lên chân dung của một người đàn bà thật đẹp và thanh khiết. Đến khổ thơ dưới đó là sự hiện diện của nàng trong cuộc sống, cũng như trong trời đất này:
                Em đi - về... chao những hàng cây
                Hồ gió thổi
                                 lệch vành mũ đội,
                Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội,
      Nhưng đến câu thơ cuối của khổ thơ:
                Xoã ngang vai mái hất tơi bời...
      Ta mới thấy toát lên: Đây đúng là dáng vẻ của một thiếu nữ !... Với mái tóc xoã ngang vai và những lúc nàng ngang qua bờ hồ gió thổi ấy, gió đã hất tung mái tóc của nàng lên. Hình ảnh người thiếu nữ ấy đã in rất đậm trong anh: không chỉ thân thể , đôi mắt , mái tóc, làn da, mà cả đến dáng đi rồi thềm nắng gội trên mình em, hay chiếc mũ em đội lệch trên đầu nghiêng trong chiều gió... Những câu thơ khắc hoạ về chân dung người đàn bà trẻ ấy trong cuộc sống, như những nét trạm rất tinh tế mà phong cách lại hào hoa. Ta thấy nàng có dáng vẻ vừa quí phái, nhưng lại phóng khoáng không tỏ ra kiểu cách, nó tôn tạo sự xinh đẹp và mỹ lệ của nàng. Hình ảnh người đàn bà mịn màng, ngôn ngữ thì bay... hay tuy có vẻ ảo mà vẫn thực. Hầu hết tác giả đều dùng cảnh sắc thiên nhiên: mây, nước, nắng, gió... để làm hình ảnh tượng trưng mà miêu tả. Qua đó không chỉ toát lên vẻ đẹp bên ngoài, còn ẩn chứa cả tâm hồn và những tính chất đẹp chan chứa trong nàng. Thơ viết công phu mà vẫn nhẹ nhàng, tự nhiên không gò ép.
      Để tả về sự kiều diễm của một người đàn bà, ta có thể liên hệ với một bài thơ hay từ thời tiền chiến - Đó là bài " Tranh loã thể " của thi nhân Bích Khê. Ông đã mô tả về tấm thân của người đàn bà:
                Nàng là tuyết hay da nàng tuyết điểm?
                Nàng là hương hay nhan sắc lên hương?





                             

 


  Còn khi ông mô tả về đôi mắt của người đàn bà:
                Mắt ngời châu rung ánh sáng nghê thường;
                Lệ tích lại sắp tuôn hàng đũa ngọc.
       Đó là cách tả mang tính thuần tuý mỹ học! Nghĩa là, tác giả dùng những từ, những hình tượng như nhả ngọc, phun châu để ví về cái đẹp: Ánh mắt thì ngời châu có thể làm điên đảo, hút hồn người... Còn những dòng lệ chảy lăn trên má người đàn bà, như những hàng đũa ngọc lã chã rơi xuống. Da nàng như tuyết, thân thể và dung nhan nàng như hương hoa ngào ngạt bay lên!... Ngôn từ thì hết sức mỹ miều, có phần uốn nắn rất chỉnh chu cho thật hào hoa, phong nhã -  Ta đối chiếu thấy cách tả trong Người Đàn Bà Trắng đã khác nhiều. Thí dụ như cũng nói về đôi mắt:
                Đôi mắt em đong những áng mây
      Tuy hình ảnh thơ vẫn mang tính mỹ học, nhưng giọng thơ đã bình dị, bớt vẻ uốn nắn nhung lụa, nên nghe gần gũi hơn. Hay như khi tác giả tả về mái tóc nàng:
                Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc...
                ...............
                Xoã ngang vai mái hất tơi bời.
      Ngôn từ, làn điệu thơ có phần mạnh mẽ để nói lên sự kiêu hãnh của người thiếu nữ, nhất lại là một thiếu nữ đẹp thường rất hãnh tiến về mình. Tuy cũng hoa mỹ nhưng rõ ràng đó là cách tả của thơ hiện đại : Mái tóc xoã ngang vai của nàng hất lên !... Hai chữ " tơi bời " chẳng qua để mô tả về tính cách, cả sự quyết liệt của người đàn bà trẻ tân thời, không uỷ mỵ nép mình như người thiếu nữ xưa kia. Qua đó để ta thấy nhà thơ khi tả về chân dung người đàn bà trắng ấy, đã lắng rất sâu về cả tâm hồn , tính cách cùng sự thể hiện rất tinh tế.
      Ta trở lại với bài thơ " Tranh loã thể " của Bích Khê, khi ông mô phỏng về mái tóc người đàn bà:
                 Đêm u huyền ngủ mơ trên mái tóc...
      Với đôi môi mỹ miều, đầy hưng phấn của nàng:
                Vài chút trăng say đọng ở làn môi.
      Nghĩa là, đến ánh trăng cũng phải say mê mà đậu lại trên đôi môi của người đàn bà, v.v...Còn ở trong " Người đàn bà trắng " tác giả lại mô tả:
                Em đi - về... chao những hàng cây
                Hồ gió thổi
                                 lệch vành mũ đội,
      Hàng cây cũng nghiêng chao, rung rinh, xào xạc... theo bóng của em đi. Nhất là đến hình ảnh:
                Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội...
  Câu thơ tuy tả thực mà lời thơ, hình tượng thơ không kém vẻ hoa mỹ: theo bóng dáng của em đi cả một thềm nắng tắm trên mình... Qua đó ta thấy cả tấm thân kiều diễm mê đắm của em, đến thiên nhiên, đất trời cũng nghiêng ngả,say sưa. Nó tránh đi sự tả có tính chất trang điểm của những lời nói sáo... sự sống đã tràn vào theo súc cảm của nhà thơ.
      Cái quí nhất của một người đàn bà chính là " cái ấy " của nàng - Hầu như các thi nhân, nhất là đối với các thi nhân lớn, khi viết về tình yêu và đàn bà: Họ đều muốn có những bài thơ viết về " cái ấy "... Trong NĐBT ( như trên đã nói ), chất đàn bà đã được nhà thơ khai thác đến tận cùng. Một xứ sở đam mê, cũng như đó chính là nơi bắt nguồn của ngọn lửa Prô-mê-tê trong sự sống, khát vọng của trái tim:
                Chùm trinh em hát:
                                      Đấy chỗ thiên thai!
                Người đàn bà ai mà định nghĩa???
      Tác giả dùng hai chữ : chùm trinh... để chỉ về "cái đó" của nàng - Đấy chỗ thiên thai!... Ý nghĩa thiên thai ấy nó vừa hoang xơ mà thanh khiết biết bao. Tạo hoá đã sinh ra nó trên thân thể ngườì đàn bà từ khi bắt đầu sinh ra sự sống! Hai chữ "chùm trinh" còn cho ta một cảm giác như đó là cả một chùm trái thơm ngon lành, mà đó lại là chùm "trái cấm" của nàng đang trĩu trịt... ăn vào là nhớ mãi. Ca dao ta cũng có câu:
                Dao đâm vào thịt thì đau
                Thịt đâm vào thịt nhớ nhau suốt đời.
      Với Kiều khi đang khoả thân trong buồng tắm, Nguyễn Du đã viết:
                Dầy dầy sẵn đúc một toà thiên nhiên.
      Ở đây - Tôi xin bàn luận về hai chữ "dầy dầy" mà cụ Nguyễn Du mô tả, đó là cái gì "dầy dầy" vậy? Ta thấy: nghĩa của nó không thể để chỉ về thân thể của nàng Kiều được. Bởi vì, tấm thân của nàng Kiều mà lại "dầy dầy" thì sao có thể là một người đàn bà sắc đẹp đến nghiêng nước, nghiêng thành:
                Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai.
      Mà người con gái đẹp thời xưa thường có một tấm thân mảnh mai như liễu, như mai... chứ không béo tốt đầy cảm hứng hưởng thụ như chúng ta thực dụng bây giờ. Cụ Nguyễn Du đã tả về Kiều:
                Làn thu thuỷ nét xuân sơn
                Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
      Còn nếu nói về đôi má Kiều mà lại tả rằng: nàng có " đôi má dầy dầy ", thì xin nói vô phép - Quá là đôi má của " chú ủn ỉn "!... Tôi thấy chỉ có một chỗ duy nhất trên tấm thân của nàng Kiều là có thể dùng hai chữ "dầy dầy" ấy mà miêu tả mà thôi? Đó chính là hai bên "mép bướm" của nàng Kiều... Hai bên bờ mép "trái cấm" của Kiều "dầy dầy" thì đúng quá đi rồi! Ta liên tưởng tới câu thơ mà bà Hồ Xuân Hương cũng đã tả về cái đó:
                 Cỏ gà lún phún leo quanh mép,
                 Cá diếc le te lách giữa dòng.
      Cho nên , tôi cho rằng hình ảnh câu thơ : Dầy dầy sẵn đúc một toà thiên nhiên / - Là Đại thi hào Nguyễn Du muốn nói, chính "cái bướm" của Kiều là cả một toà thiên nhiên mà tạo hoá đã sẵn đúc nên, ( dĩ nhiên trong đó cũng có cả ý để chỉ về tấm thân kiều diễm của nàng ). Thi nhân nào chả muốn chơi thơ, kể cả bậc tổ tiên ta cũng rất khoái sự phàm tục ấy, nhưng Người khéo dùng chữ nghĩa cho lẩn đi mà thôi!
      Xin trở lại với bài thơ Người Đàn Bà Trắng -
                                  

 


      Mặc dù tác giả dùng biểu tượng để tả về "bộ phận" của nàng: Hình ảnh gợi cảm, nhưng vẫn không thô tục. " Chùm trinh " của nàng reo ca... " Chùm trinh " của nàng đã hát với nhà thơ chăng? Ấn tượng về " người đàn bà trắng " trong nhà thơ đã rất mãnh liệt, sôi động và mê đắm lắm... mới cuốn hút tâm hồn anh để tả về nàng sâu sa và da diết thế. Thân thể nàng đã trở thành một tượng đài bất hủ trong anh !... Chất đàn bà cũng đã được tụ vào đó mà tôn vinh:
                Người đàn bà ai mà định nghĩa?
      Câu hỏi được đặt ra, tôi nghĩ: kể cả những người từng sâu sắc nhất về tình yêu và đàn bà... cũng không thể trả lời cho thật chí lý được? Đó là sự huyền bí về đàn bà mà ta không thể nào định nghĩa? Một sự tổng kết của tác giả khi anh khám phá về thế giới bên trong của người đàn bà chăng? Chỉ biết là câu thơ đó đã gieo sau câu thơ nói về " cái chỗ thiên thai của người đàn bà "... tạo ra một thứ luận lý tựa hồ như một học thuyết: Không thể nào định nghĩa hết được về "cái đó" của người đàn bà? Hay không thể nào đo hết được sự huyền ảo, sâu thẳm... đối với tình yêu và cuộc sống có người đàn bà? Và có lẽ cả hai thứ đó !
      Cũng có lẽ trong thi đàn hiếm có bài thơ nào nói về đàn bà mà lại sâu sắc và thăm thẳm đến vậy ! 
                Người đàn bà ai mà định nghĩa?
      Tôi nghĩ: nói về đàn bà cũng chỉ hay được đến thế là cùng ! Nó vừa sâu, vừa là vẻ đẹp huyền bí , lại vừa tôn tạo cả ý nghĩa nhân văn trong cuộc sống có nàng. Có đàn bà, hạnh phúc cùng bi kịch... Không có họ cuộc đời ta, xã hội và thế giới này, tất cả đều trở thành vô nghĩa ! Phải chăng họ chính là nguyên căn của mọi nguyên căn: tạo thành mâu thuẫn cả trong lịch sử, chính trị và triết học, cũng như đời sống nhân sinh, sự tồn tại và diệt vong trong vũ trụ !
      Tôi xin phân tích sang đoạn thơ cuối cùng của bài:
                Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
                Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
                Khúc thơ tình anh lại viết về em,
                Người đàn bà...
                                      ngậm cả vầng trăng !...
      Dưới  bầu trời sao đêm đêm anh lại nhớ về nàng, bài thơ kết lại bằng một nỗi hoài vọng. Chỉ có những ánh sao trời buồn bã và làn gió hiu hắt cô đơn, là thao thức cùng với những vần thơ trào ra từ trái tim anh ! Người đàn bà trắng ấy tuy đã rất xa vời trong cuộc sống của nhà thơ, nhưng hình bóng và tình yêu nàng để lại trong anh, thì mãi mãi trường tồn vĩnh cửu. Nhưng đặc biệt ở trong bài thơ này, ta hãy xét đến câu thơ cuối cùng:
                Người đàn bà...
                                        ngậm cả vầng trăng !...
      Ở đây, hình ảnh "vầng trăng" là biểu tượng để chỉ về cả người đàn bà, hay là chỉ để nói riêng về "bộ phận" ấy của nàng? Người đàn bà "ngậm" cái vầng trăng... trong người - Câu thơ cuối cùng đã kết lại toàn bộ chân dung của người đàn bà trắng: Hình ảnh thật phi phàm, vừa sâu xa vừa sống động. Nó vừa mang tính mỹ học lại vừa chứa đầy chất phàm trần. Thật là: Rất đàn bà ! Ý nghĩa hình tượng của câu thơ đã đưa tình thơ lên đến chót đỉnh... để Người Đàn Bà Trắng trở thành một kiệt tác của thơ anh!
      Chữ "ngậm" như thể vầng trăng ấy được dấu trong mình nàng đêm đêm mới phát sáng ra, mở ra cả một thiên đường tràn ngập niềm vui sướng. Ý nghĩa của sự nhân sinh. Chữ "ngậm" nó lẳn sâu mang mầu giới tính... và, NĐBT đã kết thúc ở đó!
      Đó là một thiên tình ca khắc hoạ toàn bộ chân dung cùng tình yêu, cuộc sống của người đàn bà. Một tình thơ có vẻ dị phàm, đượm mầu sắc của cõi thiên thai, lại vừa kết tụ những hương sắc được chắt ra từ đời. Dù đó cũng chỉ là một mối tình ở chốn dân gian, như sự sống vĩnh hằng và bất diệt!
      Theo sự nhận xét của tôi: Đây là bài thơ tình hay nhất trong Tuyển Thơ Đại Bàng, hoặc chí ít - Thì cũng là một trong số bài thơ đạt hằng đẳng cấp cao nhất, bất hủ nhất trong chân dung thi ca của anh... để đưa đời thi nhân anh lên tầm một huyền thoại thi ca!
      Những lời bình bộc bạch của tôi chắc chưa thể nói hết nổi cái hay của bài thơ, xin cứ để tiếp tục cho thời đại phán bình!...
 
                                  

 


      Nói về bài thơ Người Đàn Bà Trắng như hiện nay đã in trong Tuyển Thơ Đại Bàng: Kể từ khi bài thơ bắt đầu được thai nghén, tôi đã viết và sửa chữa suốt tới chục năm trời.
      Vào mùa xuân Quý Dậu (1993): Trên Tuần báo Pháp Luật & Đời Sống mình đã cho đăng bài thơ này, cũng có lẽ đây là khởi điểm của Người Đàn Bà Trắng. Toàn bộ tình thơ như sau:
                Chiếc mũ trắng mềm em đôi lệch trời
                Khóm mây trắng bay nghiêng mái tóc,
                Đôi mắt em đong hết nước mây:
                - Em, người đàn bà trắng!
 
                Đêm! Sóng nước, sóng nước,
                Nỗi tình ta tràn trăng khuyết
                Anh ru em trong lòng tay
                Lòng tay anh hát ánh trăng...
                Chim bay về đâu chim?
 
                Đường dưới trúc về đây anh đưa em
                Tình ta phiêu dao như núi ngàn,
                Suốt thời ấy yêu: môi và tim!
                Giờ đứng mình đêm anh hóng nguyệt,
                Suốt thời ấy chúng ta yêu nhau
                Trên những con đường xào xạc lá khô rơi.
                Non nỉ ve khuya
                Gió mưa... có hơi em ấm đỏ,
                Những con đường giờ rụng đầy xác lá,
                Xác ve, xác gió và xác của mưa.
 
                Em đã xa anh
                Những đêm sao buồn, những đêm gió khát;
                Đứng dưới trúc, hồn ngoài trúc;
                Để sống với những tháng ngày đã mất...
                Người đàn bà: Em ngậm vầng trăng thức!
       Ngẫm lại ngay đoạn thơ đầu trong bài thơ này, có hai câu có lẽ còn hay hơn ở bài thơ đã in trong Tuyển hiện nay - Đó là câu:
                Chiếc mũ trắng mềm em đội lệch trời...
      Câu thơ trong Tuyển là:
                Chiếc mũ trắng mềm em đội bầu trời...
      Chiếc mũ trắng của em mà đội " lệch cả trời " thì ghê quá? Ghê hơn " đội bầu trời "! ( Nhưng thôi, mình chẳng sửa lại nữa. Bản chính để lại cho đời, mình vẫn giữ nguyên như đã in trong tuyển ). Còn câu thứ hai:
                Đôi mắt em đong hết nước mây...
      Mà bản mới hiện nay là:
                Đôi mắt em đong những áng mây...
      Có lẽ không thể không thừa nhận: " đong hết nước mây " huyền ảo và hay hơn " đong những áng mây " - (mặc dù vậy mình cũng không sửa lại, vẫn giữ nguyên bản chính như Nhân Văn đã bình ). Bây giờ mình có đôi dòng tự nhận thức  về bài thơ đã in trên báo Pháp Luật & Đời Sống đó:
      Đọc cả bài thơ thì thấy hình ảnh của nó cũng rung rinh, sinh động. Có vẻ... hay đáo để! Nhưng đó chỉ là do cảm thấy thế thôi, chứ cấu tứ của bài thơ thật ra là chưa rõ ràng. Đành rằng: Xa em thì buồn, thì nhớ thương! Nhưng nghĩa trong tình thơ cứ tíu tít và hơi..."loạn". Cho nên : thời gian sau đó tôi đã xác định là bài thơ bị... hỏng! Nếu nhìn thơ không thấu mà bỏ đi như thế thì phải tiếc lắm, vì bài thơ giàu hình ảnh mà cũng đẹp thế cơ mà? Nào là: Đường dưới trúc về đây anh đưa em, tình ta phiêu dao như núi ngàn, đứng mình đêm hóng nguyệt, non nỉ ve khuya, có hơi em ấm đỏ, rồi... đứng dưới trúc hồn ngoài trúc, xác ve, xác gió và xác của mưa, v.v... Nếu bây giờ dẫn giải kỹ thì sẽ dài, nên mọi người cứ đọc mà xem thử vậy nhé! Tuy nhiên cũng phải thừa nhận: Với đặc điểm của bài thơ Người Đàn Bà Trắng này mà làm được cho hay, quả thật là khó. Mặc dù nàng rất đẹp và tôi cũng tha thiết yêu nàng!...