.
ĐÊM BÓNG CÔ ĐƠN Em đột ngột qua mưa chiều tạt lá
Chút thơ lòng tầm tã tim anh!
Mối tình nhỏ líu lo đùa một gã
Người tuy xa còn lại bản đàn êm.
Người con gái đi rồi ra phố vắng
Em về đâu trong đêm bóng cô đơn?
Anh muốn níu cơn gió đường lặng thoáng
Để cùng trinh nữ tắm yêu thương.
Đêm tháng bảy, em ơi! Lòng da diết,
Nén hương thơm thắp trước cửa đền
Khe khẽ vào đời anh làm bể biếc
Thành phố buồn, mùa thu đến chăng em!
Thì đi nhé! Dù chia ly là biệt tích
Đời thầm vương... Tình cũng vở kịch câm...
Mùa lá rụng… em bước mùa lá rụng
Gió cứ bay mây trắng đầy đường
Người con gái đi rồi ra phố vắng
Em về đâu trong đêm bóng cô đơn? 7/1999
Vào một đêm của mùa lá rụng, người con gái cô đơn ấy đã nghĩ gì đang bước đi trên phố vắng ? Tôi không biết!
Đời thầm vương... Tình cũng vở kịch câm... Đúng thật, tình là một vở kịch câm! Đoạn thơ
: Em về đâu trong đêm bóng cô đơn? /- Đã được tác giả nhắc đi nhắc lại hai lần làm điệp khúc cho bài thơ. Còn câu thơ:
Nén hương thơm thắp trước cửa đền Nghĩa là, lòng anh thực cũng muốn về bên em… nhưng tình thì trắc trở. Người con gái đang bước đi trong mùa lá rụng ấy, em có nghe thấy cả mùa thu đang đến không? Mùa của chia ly đấy! Như khúc tình ca yêu thương, mưa cũng đang rơi tầm tã trong anh.
Đêm Bóng Cô Đơn là một tình thơ nuối tiếc về hình bóng đối với một người trinh nữ, như dòng suối thiết tha chảy mãi trong trái tim chàng thi sĩ!
PHỐ THU VÀ ÁO TRẮNG Tà áo trắng em đi qua phố
Mùa thu rơi phủ mắt anh
Tà áo trắng của người sinh nữ
Anh nhìn xác phượng khóc rưng rưng.
Chỉ còn lại con tim rớm đỏ
Áo quệt vào máu rỏ hai tay…
Ôi, mùa thu mùa thu êm ả
Sao lòng anh tơi tả thế này?
Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
Lang thang vài cánh bướm bơ vơ,
Áo trắng in ngang trời - sét đánh!
Lưỡi dao nào cào nát tim thu?
Anh cũng có một thời bên áo trắng
Cũng bế bồng và cũng đã ru em!
Cái thời ấy chìm vào xa vắng
Phút gặp lòng đâu hết ngổn ngang.
Thêm một mùa thu, một mùa thu vỡ
Câu thơ nẩy những bông hoa buồn
Thôi, đừng hát để ướt lòng trinh nữ
Em đi rồi! Anh chết cả mùa đông. 9/1994
Một sáng mùa thu, khi tôi đang đi lang thang trên đường phố Hà Thành, giữa cảnh mưa bay...Bỗng một đoàn thiếu nữ vận toàn áo dài trắng tha thuớt, ôm nhau trên những chiếc xe phóng lướt qua tôi:
Tà áo trắng em đi qua phố
Mùa thu rơi phủ mắt anh Những câu thơ đầu tiên, cảm xúc bật ra trong cảnh tình như thế. Hay là:
Tà áo trắng trôi dưới dòng mây bạc
Lang thang vài cánh bướm bơ vơ Đó là một mùa thu của tình yêu ! Lòng tôi xốn xang, dường như thể có những mũi dao nào đó đang trích sâu vào trái tim tôi, làm đau đớn và ròng ròng máu chảy:
Chỉ còn lại con tim rớm đỏ
Áo quệt vào máu rỏ hai tay…
Ôi, mùa thu mùa thu êm ả
Sao lòng anh tơi tả thế này? Ai chẳng có một thời dan díu với các nàng thiếu nữ, từng tha thiết mộng mơ bên áo trắng của các em:
Anh cũng có một thời bên áo trắng
Cũng bế bồng và cũng đã ru em!
Bài thơ này - Chính nhà thơ đã kể lể về cái thời đã có ấy của mình!
ANH VỌNG NGHE
TIẾNG EM HÁT BÊN HỒ Anh vọng nghe tiếng hát bỗng bàng hoàng
Đôi mắt mùa thu ru êm ả,
Ôi, hồ xưa! Những đêm trăng lộng gió
Những đêm không chiếu không màn.
Tiếng hát ấy vẳng xa đã vào bụi cát
Em mãi còn kỉ niệm trong anh
Như hạnh phúc đời anh: Cái thực là hư cả,
Cái đã hư xưa mới chính thực là mình.
Cuộc đời như bóng mây qua vũ trụ
Chiếu ở rất xa,
qua hồn ta,
trong mộng ủ.
Ôi, hư vô - Sao quặn xiết lòng ta,
Hỡi đêm tàn!
Có nghe tiếng em vẫn hát tận hồ xa... 2/1996
Người thiếu nữ ấy: đôi mắt nàng như cả bầu trời mùa thu gió và trong những đêm trăng mơ mộng. Đó là những kỉ niệm êm đềm, tha thiết của một thời, đã trở thành lưỡi dao cào xé tim anh. Thật đẹp đẽ biết bao:
Những đêm không chiếu không màn Những đêm trăng hồ em đã từng hát để ru anh, là những đêm của tình yêu! Đời đẹp nhất, hạnh phúc nhất là những năm tháng… anh với em sống trong màn trời, chiếu đất. Tiếng hát mà nhà thơ bàng hoàng nghe của người yêu xưa vọng đến trong những đêm không chiếu, không màn ấy: một tình cảm vừa lãng mạn, vừa hoang xơ. Ta đã thấy ngay ở đoạn thơ đầu:
Anh vọng nghe tiếng hát bỗng bàng hoàng
Đôi mắt mùa thu ru êm ả Tuy chỉ là những hình ảnh gợi lại , nhưng nó đã vẽ lên một phông cảnh thật máu thịt và đam mê. Sang đoạn thơ hai:
Tiếng hát ấy vẳng xa đã vào bụi cát
Em mãi còn kỉ niệm trong anh
Như hạnh phúc đời anh: Cái thực là hư cả,
Cái đã hư xưa mới chính thực là mình.
Trong bụi cát… năm tháng qua đi vùi nó vào quá khứ. Nhưng vẫn còn đây hơi thở, đôi môi êm ấm của em . Trái tim anh đang sống lại một thời với người con gái. Nếu như ở đoạn thơ đầu - Tác giả ghi lại những cảm xúc, sự thổn thức khi nhớ đến người yêu: Từ đôi mắt như cả một mùa thu xanh, rồi những đêm ân ái không chiếu, không màn, thì đến đoạn thơ hai lại đi vào triết lý về mối quan hệ tình yêu và cuộc sống. Thực tại và ảo ảnh. Hiện tại và quá khứ. Cái quá khứ lại trở thành tồn tại trong tâm hồn và cuộc sống của chàng:
Như hạnh phúc đời anh: Cái thực là hư cả, Còn cuộc sống anh đang sống hôm nay chỉ là hư vô, trống rỗng. Anh đang tồn tại chính là tình yêu một thời đã có với em. Cái triết lý so sánh ấy tạo nên một thứ lôgíc nhấn mạnh về ý nghĩa của tình yêu! Người đọc cũng dễ dàng cảm đồng với nhà thơ.
Anh Vọng Nghe Tiếng Em Hát Bên Hồ là một bài thơ tương đối hay. Dù chỉ có 3 khúc thơ nhưng liên kết với nhau, xoắn xít trong cảm xúc mà triết lý tạo nên sự sâu sắc của tình thơ. Ta hãy nghe trong đoạn kết tác giả đã nói gì:
Cuộc đời như bóng mây qua vũ trụ
Chiếu ở rất xa,
qua hồn ta,
trong mộng ủ. Nghĩa là: trên bầu trời xanh cao vời vợi kia - Hạnh phúc của đời anh với người con gái cũng chỉ như những bóng mây thoáng trôi qua. Nó trở thành giấc mơ sống mãi, ấp ủ trong cuộc đời anh. Như những vì sao xa chiếu rọi xuống tâm hồn và trái tim anh. Để cuối cùng nhà thơ đã thốt lên giữa cảnh đêm tàn, hoang vắng:
Ôi, hư vô - Sao quặn xiết lòng ta,
Hỡi đêm tàn!
Có nghe tiếng em vẫn hát tận hồ xa...
Anh chỉ còn sống trong mộng ảo cùng với nỗi cô đơn!
NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG Người đàn bà đi trong mưa rơi
Chứa một trời thầm như hoa vậy... *
Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Đôi mắt em đong những áng mây
Người đàn bà trắng!...
Em đi - về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.
Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!
Người đàn bà ai mà định nghĩa?
Đường xưa đó về đây em ơi!
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve, xác gió và xác của mưa.
Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!
Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát,
Khúc thơ tình anh lại viết về em!
Người đàn bà... ngậm cả vầng trăng... ( những năm 90 )
Nhà thơ gọi em bằng cái tên Người Đàn Bà Trắng (NĐBT), thực ra khi ấy em vẫn còn là một thiếu nữ:
Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc
Từ chiếc mũ vải trắng mềm em thường đội trên đầu lẫn vào trong khóm mây, và khóm mây kia nghiêng trôi trên mái tóc em. Nghĩa là: bóng em đi hiển hiện dưới một bàu trời cao vời vợi. Ấn tượng nhà thơ về em cứ vờn bay cùng trời mây, gió cuốn. Đến đôi mắt của người yêu:
Đôi mắt em đong những áng mây
Người đàn bà trắng!... Đó là đôi mắt của mùa thu êm ái, ngọt ngào, trong xanh và xa thẳm. Bích Khê trong bài thơ Tranh Loã Thể cũng đã tả về đôi mắt người mỹ nữ:
Mắt ngời châu rung ánh sáng nghê thường
"châu" ở đây là châu ngọc - Đôi mắt đẹp của người đàn bà được thi nhân mô tả ấy mang tính mỹ học (châu ngọc, nghê thường). Thân thể nàng cũng trinh trắng bay ra như hương, như tuyết. Khoé mắt nàng lung linh ánh sáng kỳ ảo, dị thường. Còn NĐBT - đôi mắt em lại đẹp một cách hiền dịu , mộng mơ. Nhà thơ đã lấy những hình ảnh từ trong vũ trụ, trời đất qua cảm xúc mà tả về em.
"...đong những áng mây" : Đôi mắt người yêu vừa huy hoàng lại vừa nhân ái, anh đã phiêu du trong đôi mắt ấy. Nó chìm ngập một thế giới...chiếu rọi vào những ngõ ngách làm cho cuộc đời anh sáng bừng lên, nhưng nó cũng từng làm tan nát trái tim anh! Đôi mắt người yêu mang đầy sự huyền ảo như Xuân Diệu đã viết:
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt Em thật hiền! Ta đã yêu em từ đôi mắt ngời lên như một trời châu báu, là cánh cửa tâm hồn của người đàn bà, mà thăm thẳm bao la cả bể ái tình. Sang đoạn thơ hai hình ảnh người thiếu nữ hiện lên đi giữa cuộc đời, qua một khung cảnh thiên nhiên rực rỡ:
Em đi - về... chao những hàng cây
Hồ gió thổi lệch vành mũ đội
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội...
Cả thềm nắng hắt lên mình em như tơ lụa của đất trời có gió thổi, cây đưa...Vẫn chiếc mũ vải trắng mềm xưa mà em thường đội lệch, che lên khuôn mặt đẹp như một vầng trăng mọc. Cái bờ hồ gió thổi ấy chứng kiến bao nhiêu kỷ niệm của nhà thơ đã có. Những tháng năm anh đã sống trong êm đềm và hạnh phúc của tình yêu. Giờ đi lại những con đường đã qua, anh như nghe thấy cả một khúc tình ca đang sống lại. Ở đó, mái tóc người con gái xưa vẫn xoã tung bay trên đôi vai trần trắng của nàng :
Xoã ngang vai mái hất tơi bời "tơi bời" ở đây có ý nghĩa của sự chói loà, chói ngợp...bởi sự chinh phục thời con gái. Là tình yêu tơi bời, mãnh liệt và sấm sét của nàng. Tơi bời là tơi bời xuống sự sống, là bão tố phong ba, là sức mạnh phóng túng của con người Nàng có thể làm say đắm , ngả nghiêng cả tâm hồn, trí não và trái tim ta!
"Xoã ngang vai mái hất tơi bời" - Nó tôn vinh thêm sự rực rỡ bởi quyền năng thời con gái của em. Em đi…vẫn bàu trời trong xanh, mĩ miều, mềm mại với chiếc mũ vải mềm xưa và khóm mây trắng nghiêng trôi trên mái tóc. Nhịp thơ trải dài ra như những làn mây, lớp lớp trên những dòng thơ. Bồi hồi trong kí ức xưa, hồn nhà thơ như con đò mộng lạc vào nơi bến vắng, cô đơn! Chỉ còn nghe thấy tiếng gió táp mưa sa, cùng những lá vàng tháng năm rơi phủ xuống trời đất. Trong cảm xúc, tiếng lòng nhà thơ đã cất lên gọi vọng tình em:
Đường xưa đó về đây em ơi!
Những con đường đã đầy xác lá rơi
Xác ve, xác gió và xác của mưa Những con đường ấy giờ đây thật là hoang dã trong qui luật bụi cát của thời gian. Con đường mà người con gái đã đi qua cuộc đời nhà thơ ấy, dù cuộc sống có bao nhiêu trăn trở, năm tháng cứ trôi đi nhưng.hình bóng em không phai nhoà. Thân thể của người yêu như một vườn đầy tiếng chim và hoa thơm. Tình yêu em đang làm xa xót trái tim anh!...Người con gái năm xưa cũng đang phiêu dạt nơi nào trong gió mưa phủ táp cuộc đời? Dông bão sẽ dội xuống mà em như một đoá hoa thơm rực rỡ đang bị nhấn chìm , vò xé ở trong đó! Hình ảnh đoạn thơ nghe như trong giấc mộng
: xác gió, xác mưa, đã đầy xác lá, xác ve...trôi . Nghĩa là: lớp lớp năm tháng chồng lên nhau phủ xuống nấm mồ tình! Những kỉ niệm êm đềm và những tối yêu em đã rất xa...nhưng vẫn lẩn khuất trong tâm tư của lòng chàng. Khi những ánh điện đêm thành phố, bàu trời sao giăng chiếu qua khoảng trống của những tán lá cây soi lên mình em...khuôn mặt em tha thiết biết bao. Đôi má em mịn mà như một miếng trăng thơm, anh chỉ muốn cắn hôn lên đó.
Mắt em nhìn thân thương, trìu mến. Anh khẽ kéo em vào hôn đắm đuối trên đôi môi nàng ngọt ngào như thể trái cây. Bóng cây mờ tỏ che khuất đi những cử chỉ thèm muốn của nỗi đam mê (?) Anh lần qua làn áo mỏng xoa trên thân thể nồng cháy, đặt lên bộ ngực êm mát của nàng - Hai bàu trái cũng nóng hổi xúng xính trong tay anh. Mắt em nghiền nhắm lại đưa hồn vào cõi ru mê!...Ôi, cái của người thiếu nữ mãi mãi là báu vật mà nàng mang tặng nó cho ta! Bàn tay anh chỉ muốn đi tìm vào cõi thiên thai - Đi từ trên xuống dưới tới tận chỗ cuối cùng để vào tận nơi thẳm sâu ở trong em. Bà Hồ Xuân Hương đã tả về cái đó của em thế nào:
Cỏ gà lún phún leo quanh mép
Cá diếc le te lách giữa dòng... Anh lại gọi đó là những sợi lông tơ tiên, là những cánh hoa kim. Anh đã xoa lên những sợi lông tơ như những cánh hoa kim ấy. Anh khẽ vén búi cỏ gà để vuốt ve hai bên mép thiên tạo. Đôi chân trần trắng như ngà em giương cao như đôi cánh hạc, để lộ ra cả một vòm điện ngọc : Đó là cổng trời!...Ở nơi ấy vào cung nguyệt, một động ngọc ngà tuyệt đẹp! Khe vào cổng sâu thẳm để đón tình yêu của anh vào với em. Nơi giáp gianh giữa trời đất, âm dương tận cùng gặp nhau. Như trong bài thơ NĐBT đã viết:
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!
Người đàn bà ai mà định nghĩa? Cụ Nguyễn Du cũng đã tả về cái của nàng Kiều:
Dầy dầy sẵn đúc một toà thiên nhiên Khi ta ngả mình lên em...thân thể em như cả một bàu trời đang toả ngợp đầy ánh sáng. Sức hút nơi ấy của em còn mạnh hơn sức hút của trái đất. Một núm con con... Nhưng đây là vòm cửa của cả một động thiên thai! Cái vòm cửa vũ trụ tạo hoá đã dầy công để tạo ra gắn lên tấm thân người đàn bà. Nơi ở giữa, khi hai bên kẹp đùi em khẽ nép lại, đã loá ra những ánh sao thần tiên và tuyệt mĩ biết bao! Vũ trụ ấy của em đã sinh ra tất cả các kiệt tác của nhân loại này, cao vời vợi và bất tử! Chính tình yêu và tấm thân em đã sinh ra cả mùa xuân bất diệt đầy hoa thơm, trái ngọt cho cuộc sống. Sinh ra mùa thu trong xanh êm đềm, với những đêm đầy những mộng mơ. Của mùa hè gió mát và tiếng chim ca rộn rã. Nhưng đồng thời em cũng sinh ra cả mùa đông giá lạnh băng hàn...
Giờ đây nhà thơ chỉ còn nghe thấy tiếng gió mưa phủ lên những con đường ấy, đã đầy xác lá, xác ve...trôi. Cái bờ hồ gió thổi ngàn năm sau vẫn còn quyến luyến bóng hình em ở đó. Mãi mãi ở trong anh...
Tôi xin trở lại phân tích sâu thêm về đoạn thơ ba:
Nỗi niềm thao thức
Những đêm trăng nước...
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai !
Người đàn bà ai mà định nghĩa ? "Chùm trinh em hát..." : Hình ảnh thơ đã được cách điệu hoá. Trong bài thơ Bẽn Lẽn của Hàn Mặc Tử : Vào một đêm trăng sao lòng những cô đơn - Thi nhân đã mơ đến những giây phút được vui vầy với người trinh nữ . Ông mường tượng ra cả cái của nàng cũng giống như vành nguyệt đang in soi trong khe nước. Lòng thi nhân bồi hồi thảng thốt kêu lên:
Ô kìa! Bóng nguyệt trần truồng tắm
Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe... Đó là một áng thi tuyệt tác, có thể coi đó là những câu thơ vàng. Ông run rẩy mê man đắm nhìn cái vầng trăng của người trinh nữ ấy:
Tiếng lòng ai nói? Sao im đi? Chính bởi thế Bẽn Lẽn đã trở thành một trong số bài thơ hay nhất của ông. Còn cái ấy của NĐBT thì sao?
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai! Hình ảnh thơ mô tả lại mang màu sắc trừu tượng và gợi cảm.
" Chùm trinh em hát...": Nó đã mang cái của nàng bay lên! Suy cho cùng vũ trụ và thế giới đều tồn tại và sinh ra ở đó! Nó vừa vĩ đại vừa man dại. Nếu không có cái chỗ thiên thai ấy của người đàn bà thì không có thế giới, không có cả linh hồn lẫn sự sống và cũng không có ý nghĩa gì về lịch sử của thế gian này. Với câu thơ:
Người đàn bà ai mà định nghĩa ? Tôi nhớ đã được đọc những trang sách viết về thân thế và sự nghiệp của Đại văn hào Nga vĩ đại Lép Tônxtôi - Ông là một thiên tài xây dựng hàng trăm tính cách về đàn bà có những mẫu mực khác nhau. Người từng nói những câu đại ý rằng: Không thể đưa ra những luân lý có tính khuôn mẫu nhất định đối với người đàn bà, mà chỉ có những sự tìm tòi, tìm tòi và tìm tòi mãi...
Nàng không thể nào định nghĩa được trong sự tồn tại của đời ta? Câu thơ treo trên đầu ta như một câu hỏi vĩnh cửu, lại như thể một định mệnh!
"Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!" - Đoạn thơ tả khúc triết này đã đưa thi phẩm NĐBT bay vào cõi vô biên và là bài ca bất hủ , huyền bí viết về đàn bà. Mỗi khi
" chùm trinh em hát ": Dường như cả vũ trụ dạo nhạc quanh ta. Cái vòm cửa thiên thai ấy lại mở ra để cất cao bản xô-nát tuyệt hảo nhất thế gian:
Người đàn bà ai mà định nghĩa ?
Người đàn bà ai mà định nghĩa ? Đó là những câu thơ về đàn bà hay đạt đến độ đẳng cấp. Tôi cho rằng: viết về tình yêu và đàn bà – Bài thơ NĐBT rồi sẽ trở thành một tượng đài lộng lẫy của thi ca...
Tôi xin bình sang đoạn thơ 5 - Đây lại là một mảng thơ đời. Nó đã triết lý về tình yêu và cuộc sống giữa nhà thơ với nàng:
Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng Trương Chi
suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau (!) Mâu thuẫn giữa cuộc sống và tình yêu là vậy - Đó cũng là hai mặt nghịch lý của cuộc đời:
Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu Còn anh cũng không đầy mình để cứ làm mãi cái anh chàng Trương Chi suốt đời chèo thuyền trên con sông quạnh vắng cô đơn, rồi tương tư nàng Mỵ Nương mà chết! Thực ra… chảy trong tình thơ thì anh cũng đã thầm tương tư em suốt đời rồi.
Mối tình của nhà thơ với NĐBT cũng chỉ là một bi kịch tình. Vết thương trái tim đôi trai gái ấy tháng năm vẫn không hàn gắn lại được, như câu thơ đã viết:
Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Nhưng cái Con Đường Lông Ngỗng Trắng mà nàng Mỵ Châu đã rắc cho chàng Trọng Thuỷ theo, thần tượng thì rất đẹp… nhưng để cuối cùng chàng cũng nhảy xuống biển mà chết, hoá thành ngọc trai giữ tình son sắt với nàng. Nó bi ai quá! Cái hay của khúc triết lý trong bài thơ NĐBT là nó đã được viết như đời. Trong tấn bi kịch tình yêu ấy: dẫu mối tình bị tan vỡ phải chia lìa năm tháng, nhưng tình thơ đã không kết thúc bằng sự bi thảm như một định mệnh - Đôi trai gái vẫn phải sống và tồn tai! Dù là theo chiều gió cuốn của cuộc đời...Phải chăng đó cũng là một cuốn tiểu thuyết "cuốn theo chiều gió" như bao bi kịch Tình - Đời trên bờ bến nhân gian? Cả đoạn thơ thấm đẫm giọt lệ, nó như những tiếng than bật ra trong đời sống đầy mất mát và đau đớn của tình yêu!
Đây là một trong hai mảng thơ xương cốt lõi nhất - Mảng thứ nhất như trên đã nói, chính là đoạn thơ ba:
"Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!"... Làm thành nền tảng , như tim óc, như tuỷ sống, như cái cây đã được kết thành trái chín cho cả tình thơ NĐBT này.
Trên con đường vô định... nhà thơ vẫn thiết tha, khao khát gặp lại người thiếu nữ. Trong những đêm hoang vắng và sâu thẳm của không gian mênh mông, lòng anh lại âm thầm khắc khoải:
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát,
Khúc thơ tình anh lại viết về em! Những ngôi sao trên vòm trời xa xôi kia, nó cũng hiu hắt như nỗi vắng vẻ, trống lạnh của nhà thơ. Những ngọn gió đêm vô tình bay qua, như thể vẫn còn cất giữ ngọn lửa tình mà người thiếu nữ xưa từng sưởi ấm trái tim anh! Để rồi bài thơ đã được kết thúc bằng một câu thơ tuyệt bút đẹp nhất về nàng:
Người đàn bà... ngậm cả vầng trăng...
Cái vầng trăng ấy của nàng quen quen mà vẫn lạ! Nó cứ nguyên thuỷ như hang động thời tiền sử, lại huyền bí như thánh linh... Đây là một câu thơ siêu thực chứa đầy trầm tích đã được thăng hoa. Một thiên tạo vĩ đại đang nép trong tấm thân người đàn bà hay chính nàng là một vầng trăng? Nhưng chao ôi, dù gì thì nàng cũng đã "ngậm" cả cái vầng trăng của nàng để rời bỏ nhà thơ để đi rồi! Những tháng năm buồn nhớ về em: Anh đã viết thiên tình ca NĐBT bất diệt này để lại cho thế gian.
Cuối cùng xin mượn cụ Nguyễn Du đôi câu thơ mà Người đã kết trong Kiều để khép lại bài viết bình về thi phẩm NĐBT ở đây. Nhưng nếu chẳng may có ai đó không ưa cách bình tán thơ như tác giả ở trên, xin cũng được miễn thứ! Đó chẳng qua cũng chỉ là những tiếng nói tri âm thôi mà... Thiết nghĩ: trong cái bể khổ trầm luân này, nếu có thể mang lại được cho nhau những phút giây cảm khoái - Thì âu đó cũng là một điều có nghĩa:
Lời quê chắp nhặt dông dài
Mua vui cũng được một vài trống canh./. MỘT GÓC HỒ TÂY Anh đến mình anh trong chiều muộn
Nhặt thơ tình ở một góc Hồ Tây
Ngắm mặt gương hồ vào chập tối
Mặt trời lại ngỡ bóng trăng soi.
Lơ đễnh đọt mây qua phớt trắng
Vừa đơn côi mà không đơn côi!
Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng
Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi.
Chiều lễnh loãng bóng đa gù bên phố
Mõ chùa buông thay tiếng nói của tình yêu!!!
Trong sân gạch sư già quét lá
Bước người đi thầm lặng cõi hư hao.
Chiều Hồ Tây-Chiều Tây Hồ lộng gió
Ta và người: Cõi mộng khác chi nhau?
Người quên hết! Còn ta yêu tất cả,
Trong tiếng lá bay...chầm chậm bóng ta theo... 1/1994
Thỉnh thoảng ta bất chợt bắt gặp cái bóng mặt trời khuất muộn trong cảnh chiều chập choạng - Giống như bóng trăng sáng trắng… vừa hơi viên mãn, vừa như ảo. Tác giả đến bên hồ, một người một cảnh trăng nước vơi đầy :
Anh đến mình anh trong chiều muộn
Nhặt thơ tình ở một góc Hồ Tây
Ngắm mặt gương hồ vào chập tối
Mặt trời lại ngỡ bóng trăng soi. Rõ ràng cái bóng mặt trời như bóng trăng sáng hơi bàng bạc kia đã hòa điệu với tâm hồn và nỗi lòng u uẩn của nhà thơ. Khi anh nhìn lên ,cái đọt mây bay ngang qua ấy cũng mang màu phớt trắng:
Lơ đễnh đọt mây qua phớt trắng Nhưng tại sao lại "lơ đễnh"? Bởi vì tâm trạng của nhà thơ lúc ấy:
Vừa đơn côi mà không đơn côi! Nó chơi vơi, nửa vời... vừa hơi cô lẻ lại vừa muốn tĩnh tâm. Cảnh người buồn buồn, lơ đễnh đấy mà đâu có phải là lơ đễnh? Tình thơ trở nên da diết như muốn níu kéo một hồi ức nào đó đã xa xăm , vẫn còn đầm đìa tha thiết ở trong anh.
Sau đó tác giả có nhắc đến một người con gái nào đó,nhưng hình như không phải là một cô gái cụ thể, hay một cái tên cụ thể? Đó là khát vọng tình yêu!...Trong niềm hiu hắt của một con người đang bước vào tuổi hoa niên:
Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng
lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi Nó không chỉ còn là cảnh chiều hoàng hôn của trời đất nữa, mà là buổi chiều hoàng của cuộc đời nhà thơ. Hình ảnh chiếc lá vàng lại rơi vào đúng chỗ ngồi của người con gái năm xưa...nó đằm thắm mà xót xa. Gợi đến một mối tình, một thuở tình của những năm tháng đã qua đi. Thì có mấy ai đã vui mãi, yêu mãi được suốt đời? Hạnh phúc gái trai mà nhà thơ đã từng có trong cuộc đời, theo thời gian nay đã úa tàn đi. Cuộc sống không có tình yêu đã trở nên vô vi, hư ảnh. Nhà thơ đi giữa cuộc đời như một cái bóng không hồn. Tất cả sự sống cùng thế giới này với anh đã trở thành vô nghĩa rồi chăng? Hình ảnh
: Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi /- là một câu thơ hay!
Nhưng buồn hơn nữa... Trong cảnh chiều tà người nước vơi đầy ấy, thì tiếng cửa chùa lại vang lên :
Mõ chùa buông thay tiếng nói của tình yêu !!!
Từ chiếc lá vàng rơi thay vào chỗ ngồi của người yêu đến tiếng mõ chùa… như một bản xám hối kinh kệ cuộc đời, tạo cho bài thơ Một Góc Hồ Tây (MGHT) thành một bản tình xô- nát của buổi chiều hoàng không kém vẻ thê lương. Đáng lý ra tiếng nói bên nhà thơ phải là tiếng nói âu yếm của một người con gái ngọt ngào, tha thiết yêu đương, thì giờ đây chỉ còn vẳng lên tiếng cầu nguyện của kinh chùa:
Chiều lễnh loãng bóng đa gù bên phố
Mõ chùa buông theo tiếng nói của tình yêu !!!
Trong sân gạch sư già quét lá
Bước người đi thầm lặng cõi hư hao. Cái bóng đa bên phố cũng trở nên "gù", thật đầy bóng phật đền. Phố xá trong thời buổi kinh tế thị trường mà cảnh chiều cứ như chiều thôn quê. Lòng nhà thơ đã bay vào chốn cõi thiền!... Rồi lại hiện ra bóng của nhà sư già đang quét lá sân chùa - thì giữa hai cảnh đời: Một bên là anh thi sĩ cô đơn, với những người đi tìm vào tu tĩnh trong cảnh chùa trốn tránh nơi trần thế - Hai mà là một! cùng về nơi mà cuộc sống đã hư hao, thật mà không. Đến hàn huyên nơi cửa phật nhưng lòng vẫn cô lẻ vì tình trai gái:
Trong tiếng lá bay... chầm chậm bóng ta theo... Mặt sau của thơ chứa cả một khát vọng tình yêu! Lòng anh cũng mênh mang, u hoài như những chiếc lá đang bay.
Những hình ảnh trong thơ : Cảnh chiều lễnh loãng, bóng đa bên phố lại gù, mặt trời cũng giống như vầng trăng sáng nhạt, bóng người hư hao... đến đọt mây bay qua cũng mang màu phớt trắng và lơ đễnh, v.v... Những hình ảnh ấy đã tạo cho bài thơ MGHT tựa như một bức tranh thủy mạc. Dùng cảnh để họa tình, hồn thơ đầm đìa mà phong thái vẫn thanh tao.
Đến cuối bài thơ - Cảnh Hồ Tây đã được tác giả nhắc lại để khắc họa thêm một lần nữa khoảng không gian ban đầu của tình thơ:
Chiều Hồ Tây- Chiều Tây Hồ lộng gió
Ta và người: Cõi mộng khác chi nhau?
Người quên hết ! Còn ta yêu tất cả,
Trong tiếng lá bay... chầm chậm bóng ta theo... Đời mà tình, tình mà vẫn đời là vậy. Tất cả đều quyện trong một buổi chiều hoàng ở bên hồ. Nó ẩn náu trong một trái tim, một tâm trạng buồn tẻ chênh vênh... Bởi cõi lòng nhà thơ đang cô đơn vì thiếu vắng bóng em yêu./.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 16.09.2009 12:45:14 bởi Nhân văn >