Hương của yêu thương. Nó nhớ mãi lời nói đó của mẹ từ lúc còn rất nhỏ. Rơm lúa nhặm chát, ngứa khắp người, lá lúa còn cứa vào tay nhiều lúc xót chảy lấy gì mà hương. Mẹ nó cười" ừ thì nhặm chát, cha bố anh, nó nhặm chát thế đấy, nó gây ngứa khắp người thế đấy, nhưng đó là cái nhặm có tình, cái ngứa có vị đấy.Lại thêm những từ khó hiểu. nhặm có tình, ngứa có vị? Ngứa gãi đỏ cả sống lưng, nổi hết gai lên tay thế mà...
      Sáu tuổi, nó đã lội bùn. Mẹ nó mắng vì sợ bẩn hay đúng hơn là vì biết nó chưa làm nên cơm cháo gì ở dưới đám ruộng. Nhưng nó vẫn cứ mê. Mê lội xuống bùn cầm nắm mạ xé từng dãnh mạ cắm xuống. Nó cấy đấy. Nó cứ cắm xuống quanh chân cho đến khi xung quanh nơi nó đứng chi chít những cây lúa chẳng thành hàng ngang hàng dọc gì. Nó thích thú. Nó nhận ra mùi bùn, bùn của ruộng lúa, mùi đen đặc, nồng xộc vào mũi khi cúi xuống. Bùn bắn vào áo, nắng lào làm khô cháy khét chẳng giống mùi gì.
    Vào lớp một, đi học một buổi còn một buổi chăn trâu. Dáng nhỏ thó, loắt choắt, đánh độc cái quần đùi rách dưới ngã ba đáy. Nó một tay cầm dây thừng, tay kia cầm liềm chọc vào đất moi lên những cây rau má. Khoắng mấy cái xuống vũng nước dưới ruộng, nó vo lại bỏ vào miệng nhai ngon lành. Nó nhận ra vị chát của rau già, vị đắng, vị bùn hôi. Tối vể chẳng cần tắm rửa gì, nó ăn cơm rồi đi ngủ. Giấc ngủ của nó mang theo mùi mồ hôi trâu còn vương trên đũng quần lúc nó cưỡi về. Thứ mùi vừa khét, vừa tanh.
   Sáng, đánh một bát cơm, còn lại là khoai. Nó được ưu tiên ăn khoai củ luộc. còn cả nhà thì ăn khoai khô. Nó ăn hết phần của mình cũng vèn sang phần của mẹ. Khoai khô có lát bị sùng đục, nấu lên rồi vẫn còn đen thâm. Nó ăn thấy đắng. Nó buột miệng hỏi mẹ đắng thế mà ăn được! Mẹ nó chỉ cười: đắng nhưng nhai lâu thì mới ngọt con ạ!
    Lên lớp hai. Bố mẹ nó thỉnh thoảng mua cho nó tờ báo Thánh Gióng (giống như báo thiếu nhi bây giờ) nó đọc bài thơ trong báo "đen ơi là đen, mẹ bảo thằng đen, con vàng con bạc, mẹ đổi tạ thóc, mẹ cũng lắc đầu"   Nó nhận ra nó được quý hơn tạ thóc như lời trong bài thơ. Con là con vàng con bạc mẹ nhỉ! "Ừ! con là con vàng của mẹ!" nhưng không phải như con chó vàng nhà mình đâu đấy nha.

    Vậy thì vàng phải quý lắm mẹ nhỉ?-nó thủ thỉ. Ừ, quý lắm, nhưng làm sao quý bằng con của mẹ được- mẹ nó trả lời và nựng nó. Nhưng vàng có màu gì hở mẹ?-nó lại hỏi. Màu vàng chứ còn màu gì nữa ( Thực ra màu của vàng là do mẹ nó tự đoán thế - theo tên gọi của nó chứ mẹ nó đã bao giờ nhìn thấy vàng đâu). Thế nó có nùi vị gì?-bao giờ cũng thế, nó luôn hỏi đến màu và mùi vị của mọi thứ. Mùi... bạc - mẹ nó trả lời cho qua. Nhưng bạc là màu chứ có phải là mùi đâu? Nó cãi lại với vẻ mặt đầy băn khoăn. Ừ thì có khi con mắt bị cái tai đánh lừa, và cái mũi thì thường hay lừa cái miệng- mẹ nó bao giờ cũng có kiểu trả lời lạ như thế. Thật khó hiểu, nhưng nó tạm chấp nhận câu trả lời bởi lẽ đến lúc này nó biết nếu có hỏi nữa thì câu trả lời cũng sẽ chỉ là "lớn lên rồi con sẽ biết". Nó nhận ra thêm một thứ mùi, thứ mùi mới lạ không phải cảm nhận được bằng mũi như mùi trâu, mùi bùn, mùi rau má già...
   Chiều ba mươi Tết, một người lạ đến nhà, người đó tự giới thiệu là cậu. Nó nghe và tưởng tượng đến người cậu mà mẹ thường hay nhắc tới. Mẹ nói nhà mẹ có bốn cậu, một cậu thì mất từ nhỏ, một cậu thì hy sinh thời chống Thực dận Pháp, một cậu hy sinh  thời chống Đế quốc Mĩ mẹ cỉ còn duy nhất một cậu hiện đang sống trong ĐakLak. Bà và ông ngoại mất từ lúc mẹ còn rất nhỏ nên cậu rất thương mẹ. cuộc sống khó khăn, cậu phải bỏ xứ đi làm kinh tế mới. Nó nghe và biết thế. Nó ngờ ngợ đây chính là người cậu duy nhất của nó. Biết thế nhưng nó vẫn e dè đứng xa, đến khi cậu gọi lại cho quà thì nó mới mon men bước tới. Cậu đưa cho nó một tờ giấy bạc và một gói bội màu đen, bảo cậu mừng tuổi cháu và quà cho bố. Tờ giấy bạc thì nó biết. Nó nhận ra đó là tờ tiền 50 đồng màu xanh mà nó có dịp nhìn thấy khi người ta đưa cho mẹ trong lần mẹ bán con lợn; còn gói bột đen thì nó chịu. Biết sự băn khoăn của nó, cậu nó bảo đó lá cà phê, thứ này chỉ có ở Miền Nam. À thì ra là cà phê! Nó à ra thế như đã từng biết mà do quên nhưng thực ra nó đã bao giờ nhìn thấy đâu!
   Tối, bố và cậu pha cà phê uống. Lần đầu tiên nó thấy cách pha chế cà phê -thật lạ và thật cầu kì đối với nó, pha cà phê mà như nấu xôi, chồng lên nhau đến mấy lớp "nồi". Nó đòi thử uống. Cậu chiều nó. Cầm chén nước đen đặc sền sệt bốc mùi là lạ, nó nhăn mũi nhưng muốn thử nên nó vẫn uống. Cho dù đã rất dè dặt thì nó vẫn phì ra ngay khi thứ nước đó chưa kịp trôi vào cổ. Đắng quá-nó kêu lên rồi lấy nước súc miệng.
  Đắng hơn khoai sùng - vừa nhổ nước súc miệng nó vừa nói vậy.
  Cậu nó cười...

Tháng ba, tháng đói. Nó thường nghe mẹ nói "tháng ba ngày tám giáp hạt" nó không hiểu. Bố bắt đầu những chuyến hành trình mới. Nó không hình dung ra những chuyến đi dài ngày củ bố nó một cách cụ thể như thế nào, chỉ biết sau một tuần bố về. Cứ mỗi lần như thế, nó lại làm nhiệm vụ lau chùi xe đạp. Chiếc xe đạp của bố không bình thường:Khung xe được nẹp thêm những thanh gỗ, tay lái buộc thêm một cây dài, điều làm cho nó lạ nhất là hai lốp xe buộc đầy dẻ rách. Nó cứ việc lấy nước giếng mà cọ rửa cho sạch lớp bụi đỏ bám đầy và gở lớp dẻ rách quanh lốp xe ra. Bố nó thì ngồi tính tính toán toán gì đó rồi lên giường nằm bắt tay lên trán hai chân thòng xuống dưới thau nước muối mẹ pha thêm ít nước nóng, nó nghe mẹ nói là làm vậy cho đỡ phồng chân; mà chân của bố phồng lên thật, sưng to, đen đủi, ngón chân và các khoé ngón bít đầy đất.
Bố đi bộ dài quá nên mới như vậy. Nó không nói gì thêm. Buổi tối hôm đó nhà nó có cơm, Bửa cơm không khoai độn nhưng bố không ăn, nhìn lên nó thấy bố vẫn nằm.Mẹ bảo dành cơm lại cho bố, nó thấy mắt mẹ ướt và đi lên nói với bố điều gì đó. Bố nó bảo, không đi thì lấy gì mà ăn, thôi bà chuẩn bị một bao lúa này kia tôi đi.
Sau này nó mới biết bố đi buôn, chở gạo đi và mua sắn khoai về, chặng đường dài từ Quỳnh Lưu lên Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp. Nó biết vì sao xe bố nó lại phải buộc thêm cành cây dài thòi ra từ tay lái, hiểu vì sao lốp xe lại phải quấn dẻ rách. Bởi bố thồ hàng, dắt bộ, và khi xe thủng săm tránh cho việc hỏng vành xe, bố phải bộc dẻ như vậy.
Bụi đường vùng Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp đã đỏ mắt nó từ lúc nó biết lau xe.

Bố thường đi làm xa, mẹ thì ít khi có nhà bởi mẹ luôn ở ngoài đồng với mấy luống khoai, vồng mạ. Nó ở nhà với ông nội, Ông nội bây giờ trong kí ức của nó là một người cao gầy và luôn luôn mặc chiếc quần cộc kaki ngang gối. Nó thuờng được ông chẻ mía cho ăn, mỗi lần như thế, nó thấy ông thường ăn mắt mía.
cứng thế mà ông ăn được à? nó hỏi.
không đâu, cứng nhưng nó ngon, vì nó có vị mặn lẫn trong vị ngọt, mắt mía không ngọt hẳn, không mặn quá, nó cứng nhưng giòn.
Ngọt mà lại mặn, cứng mà lại giòn, hay thật. Nó thử nhai nhưng cứng quá so với nó nên thôi.
Rồi ông nó mất, khi nó mới sáu tuổi.
Ngày đưa ông, nó với đứa anh con O vẫn dành nhau được cầm cờ ra nghĩa địa, nó chạy quanh nhà phất cờ,...
Đến bây giờ nó mới hiểu tại sao ông lại nhai mắt mía...
 

Năm nó 12 tuổi, Bố xây nhà. Bố nó chuẩn bị mọi thứ từ gổ đến đá, cát... Bố nó là một "nhà buôn" nhưng cũng là một thợ xây khá chuyên nghiệp. Căn nhà ba gian một mình bố nó xây cho đến giai đoạn làm mái thì Anh em họ hàng đến cùng làm.
Căn nhà xây xong, gia đình chuyển đồ từ nhà tạm lên, Bố nó trang trọng chuyển bàn thờ lên trước, thắp hương và lần đầu tiên nó thấy mắt bố nó có nước. Bố không nấc lên, không giảy nảy tay chân như mỗi lần nó khóc. Chỉ lặng lẽ, cắm hương, bày đĩa trái cây, gói kẹo Hải Hà lên.
Tối. Bố bảo. Vì bố ân hận không lo được cho Ông chu đáo khi Ông còn sống. Ngày đó cứ vì nghèo, vì khổ mà để ông phải chịu thiệt thòi nhiều. bây giờ chưa gọi là khá giả, chỉ tạm coi là đủ thì ông lại không còn. Nghĩ vậy nước mắt Bố nó cứ chảy ra.
Mẹ lăng yên, còn nó thì ghé mũi vào hết bức tường này đến bức tường khác để ngửi mùi vôi.
Hừ, vôi hôi quá, nhưng nhà mới thì hôi một chút cũng được. Bố nó nhìn nó, lại cười.

Bố nó nhận thầu một ao cá của hợp tác xã, rộng, và sâu. Nhiều sen và cả đỉa. Nó thường theo bố đi canh cá và những ngày nghỉ.
Mùa lũ, nước dâng cao, mưa triền miên, bờ ao lở lói, tràn. Bố nó đắp, mưa lại dâng cứ như câu chuyện Sơn Tinh Thuỷ Tinh nó học vậy.
Chiều, mưa vẫn không dứt, Bố ở dưới đầm, mẹ nóng rột ra vào lo cất mấy bao lúa lên gác.
Tối, nó theo bố xuống hồ, bố không cho, chỉ cho anh lớn con O theo thôi. bố sợ mưa to, nước lớn, nó bị cuốn đi.
Hôm sau, Anh nó kể Cậu (bố nó) ngậm đèn pin vào miệng, ngụp xuống nước lạnh móc đất đắp bờ cho cá khỏi ra. Ngấm nước, đèn pin tắt lịm, tối om, sợ chết khiếp vì xung quanh là nghĩa địa. Nhưng có cậu nên anh bớt sợ. Anh chăng lưới quanh bờ -những nơi chưa kịp đắp đất.
Hết mưa, lúa ngập thối đồng.
trời lại nắng gắt,
bố nó cảm mấy ngày.
nó theo mẹ lấy lá xông, Ngãi cứu, sả, lá ổi,... nấu lên thơm lừng, nó đòi mẹ nấu cho riêng một nồi để xông dù không bị cảm.
Nhưng nấu xong phải để thật nguội đấy mẹ nha, không là con bỏng đấy .
Mẹ buồn nhưng vẫn cười!
 

Hè, những trò chơi đựơc các bạn trong xóm bày ra. Chơi đất sét nặn ô tô, đuổi nhau ngoài đồng, leo cây bắt chim... tất cả các trò chơi lúc nào nó cũng tham gia, nhưng chẳng trò nào nó chơi tốt.
Em nó leo cây giỏi, và biết cách leo không để cho người ta thấy, Nhưng nó là anh mà không được ưu tiên vì nó cũng chẳng biết cách canh chừng, bao giờ cũng chỉ chực chạy.
 Và không phải ngẫu nhiên mà bao giờ nó cũng chỉ nhận về con chim út trong khi các con chim khác cùng đàn đã có đủ lông đủ cánh.
Nó có được như thế cũng đã vui lắm rồi, nó chăm sóc nhưng rồi chẳng con chim nào chịu sống với nó đến ngày thứ ba.
Rồi nó lại phơi cái lồng ra ngoài sân chỏng chơ với mấy cái bu nhốt gà.
Em trai diễu nó: Anh lớn gì mà chẳng biết nuôi chim, chán òm.
Nó bảo tại cái lồng không hợp với chim sẻ.
Chiều nó chẻ tre, hì hụi làm chiếc lồng khác theo cách của nó.
Anh sẽ nuôi tốt cho em biết.
chỉ được cái ảo tưởng....

(..........)
Chiều.
sau buổi đưa đám tang cậu.
Nó nhắn tin về cho Anh rễ.
Anh không nhắn lại như mọi khi.
chuông điện thoại đổ.
Nó nhấc máy, vẫn giọng vui đùa.
Anh nhắc: Yên nào. Bố ốm nặng, Về gấp!
Nó bàng hoàng.
hè bố vẫn khoẻ
Nó cãi. Sao lại thế!
Hôm hè bố vẫn khoẻ cơ mà!
Ai biết được, đời người!!!
Bố ốm nặng lắm, em sắp xếp về ngay.
Ừ, em sẽ về! nó cuống cuồng, không còn giọng bông đùa như trước.
Bố ốm nặng thất, chưa bao giờ nó tưởng tượng đến điều đó. Bó cón trẻ mà.
Bố nằm im. Nó chào.Bố chỉ ừ: Con về đấy à. và vẫn nằm im.
Nó ngắm nghía bố mà nước mắt chảy, Nó chiu ra khòi màn, giả vờ gấp quần áo. Nó khóc.
Bố ơi!
 

Cả ngày ở nhà.
Bố không nói, chỉ nằm!
Người ta nói bố ung thư gan.
Nó biết.
...căn bệng không có thuốc...
chỉ có thuốc tinh thần. Nó cười trong tiếng khóc.
Bố ơi, vậy mà chị em con từng nói thành đạt sẽ phụng dưỡng....
vậy mà...
Nó sắc thuốc nam...
không cho bố uống và tiêm thuốc tây, Nó nghĩ khi đã tiêm thuốc tây vào là giai đoạn cầm cự không còn hy vọng gì.
Nó muốn Bố ở lại lâu hơn với cả nhà.
Nó đi tìm thầy thuốc Nam!!!
 

Bố uống thuốc.
Như uống nước.
cho con vui!
Bố biết mặc dù nói không ra tiếng, bố vẫn  cười, cười bằng cơ mặt, dù cố lắm - nó biết nhưng vẫn thấy méo.
Bố đau, nhưng không kêu.
vì nhanh quá. hôm trước bố vẫn đi cày. Bố đã đau lâu nhưng không nói, không ai làm, bố cố làm thay...
giờ thì bố...
Bố ơi, con yêu bố lắm.
nhưng bố ơi.
Bố đừng đi nha bố...
Con sẽ ở nhà, không vào Nam nữa. Bố ơi... Nhưng bố... Phải đừng đi!
 

Sáng nay.
để vui lòng mẹ.
con chở mẹ đi thầy lên đồng.
con đứng ngoài. Vì con nghĩ bao giờ đối với con đó vẫn là trò lừa bịp phi khoa học.
khi họ gọi ông lên. con nghĩ họ làm tội ông. Mẹ cũng có lỗi đấy. Nhưng...
...thầy bảo hòa nước chân hương cho bố uống, sẽ khỏi, em trai con cười còn  con thì bảo nhảm nhí.
khoa học chưa trị được thì.... mẹ buồn nhưng thôi không làm mà đổ đi. con biết cả cuộc đởi vất vả, cuối đời mong yên bình.
Người hàng xóm bảo bố mẹ có bốn "cuốn sổ tiết kiệm" chính là bốn đứa con ăn học thành người.
con tự hào một chút nhưng... làm gì bây giờ hả mẹ?
 
 

Quê mình hay thật.
tình nghĩa quá!
mỗi ngày con tiếp khách rất nhiều.
hàng xóm ai cũng đến thăm,
con tự nhiên có cảm giác họ đến bởi họ sợ khi bố đi rồi thì họ sẽ không còn đến được nữa.
nhưng dù sao thì đó cũng là điều mà bố đáng tự hào.
bố ạ!
bố đã có tất cả: bà con hàng xóm, và cả tất cả chị em con!
 

Chiều nay. Bố uống thuốc một hơi hết một chén thuốc.
con biết. bố không muốn để cả nhà buồn.
em con ở Hà Nội. Chị con, Con ở Nam. tất cả đề có ở nhà.
từ khi con mười tám tuổi có mấy lúc nhà mình đông đủ vậy đâu. Bố vui, nhưng thấy tất cả mọi người cùng ở nhà thì con lại sợ đấy bố biết không!
Cố lên bố nhé!
Nhà mình sáu người. tất cả đều có cả.
Vì bố cả đấy, bố biết không!!!
 

Chiều 29 tết.
Trước đây, nó chỉ xem bố gói bánh và làm chân chạy lăng xăng giúp việc vặt.
Năm nay nó tự gói bánh, tự làm mọi việc.
tất cả các món truyền thống ngày tết đều đầy đủ, nhưng không đựơc như ý. Nó nấu món nào cũng ngọt quá, chị bảo vậy...
bởi lẽ nó giờ đã thành người miền Nam!

Sáng mồng 4 tết.
Bác cúng giỗ bà Nội.
Cả nhà đều có mặt. mỗi người một nén nhang.
Nó cũng vậy... sáu năm rồi, nay nó mới về thắp nhang, nó đứng lâu trước bàn thờ, nhìn bức chân dung của Ông và bà nội.
Chiều.
Nó đón xe vào Nam, công việc đang chờ nó.
Nó đi, không biết rồi phải mấy năm nữa mới lại được đứng trước bàn thờ thắp nhang cho bà...
 

Mẹ xếp hành lí cho nó.
Nó nhìn quanh, mọi người còn đông đủ. Nhưng chị gái, anh rể, em trai, và em gái thì cũng đã đi hết. Mọi người đều như nó. Về vui mấy ngày rồi cũng "chim nào về tổ nấy".
Nó buồn thay cho bố mẹ.
Bố đang bệnh, không tiển ra ngõ được.
Mẹ nó thì khóc... Nó băn khoăn không biết mẹ khóc vì sẽ nhớ các chị em nó, hay vì mẹ sợ sẽ cô đơn bên người chồng đang bệnh nặng... có lẽ là tất cả.
Lần đầu tiên nó đến ôm và chào mẹ trước khi đi!
Mẹ đừng khóc, mọi việc sẽ ổn cả... Nó lí nhí động viên rồi xách túi lên xe!