Các nhà thơ Tây Ban Nha
Federico García Lorca (5 /6 /1898 – 19 /8 /1936) – nhà thơ, nhà soạn kịch Tây Ban Nha, ông còn nổi tiếng là nhạc công và họa sĩ, là một trong những nhà thơ lớn nhất của Tây Ban Nha thế kỉ XX.
Tiểu sử:
Federico García Lorca sinh ở thị trấn Fuente Vaqueros, tỉnh Granada, Tây Ban Nha. Năm 1909 gia đình chuyển lên Granada. Năm 1910 Federico bắt đầu tham gia hội nghệ thuật tỉnh. Năm 1914 học luật, triết học và văn học ở Đại học Granada. Năm 1918 in tập thơ đầu tiên Impresiones y paisajes (Ấn tượng và phong cảnh) và bắt đầu nổi tiếng. Năm 1919 Lorca lên thủ đô Madrid học Đại học và làm quen với Gregorio Martínez Sierra, giám đốc nhà hát Teatro Eslava. Theo đề nghị của Gregorio Martínez Sierra, Lorca viết vở kịch đầu tiên El maleficio de la mariposa (Yêu thuật của bướm) và dựng vở kịch này. Năm 1929 Lorca sang New York. Kết quả của chuyến đi này là tập thơ Poeta en Nueva York (Nhà thơ ở New York, 1931) và hai vở kịch El público (Công chúng, 1931) và Así que pasen cinco años (Khi nào hết 5 năm, 1931).
Lorca quay trở lại Tây Ban Nha khi nước này bắt đầu thiết lập chính thể cộng hòa. Năm 1931 được mời làm giám đốc nhà hát sinh viên La Barraca. Thời kỳ này ông viết nhiều vở kịch nổi tiếng như: Bodas de sangre (Đám cưới máu); Yerma (Yerma); La casa de Bernarda Alba (Ngôi nhà của Bernarda Alba)… Khi nội chiến ở Tây Ban Nha xảy ra, Lorca từ giã Madrid trở về Granada, mặc dù biết rằng ở miền nam rất nguy hiểm. Ngày 19 tháng 8 năm 1936 Lorca bị giết chết.
Thơ của Federico García Lorca được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, trong đó có tiếng Việt.
Tác phẩm: Thơ:
*Impresiones y paisajes (Ấn tượng và phong cảnh), 1918)
*Libro de poemas (Sách thơ, 1921)
*Oda a Salvador Dalí (Thơ Oda về Salvador Dalí, 1926)
*Romancero gitano (Romancero Xứ-gan, 1928)
*Poeta en Nueva York (Nhà thơ ở New York, 1930)
*Poema del cante jondo (Поэма о канте хондо, 1931)
*Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (Khóc cho Ignacio Sánchez Mejías, 1935)
*Diván del Tamarit, 1936
*Sonetos del amor oscuro (Những bài sonnê về tình yêu tăm tối, 1936)
Kịch:
*Mariana Pineda, 1927
*El público (Công chúng, 1931)
*Así que pasen cinco años (Khi nào hết 5 năm, 1930)
*Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín (Tình yêu của Perlimplin và Belisa, *1933)
*Bodas de sangre (Đám cưới máu, 1933)
*Yerma, 1934
*Doña Rosita la soltera o el lenguaje de las flores (Doña Rosita, cô gái hay là ngôn ngữ *của hoa, 1935
*La casa de Bernarda Alba (Ngôi nhà của Bernarda Alba, 1936
GẶP NHAU
Bây giờ anh và em đã chẳng gặp nhau
Mặt đối mặt
Như ngày nào.
Tự mình, em hiểu lấy
Rằng anh đã yêu người ấy.
Lạy Chúa tôi!
Em hãy bước nhẹ trên lối đi này.
Như trong ngày Chúa bị hành hình
Dấu vết từ những chiếc đinh
Trên cổ tay anh còn đọng
Và phía trước hãy còn chiếc bóng
Thấm máu rồi, em không thấy hay sao?
Đừng bao giờ còn ngoái lại nhìn nhau
Em đi đi, trong sâu thẳm, hãy nguyện cầu
Ngài Cajetan thần thánh(1)
Và hãy nói với Ngài, trong im lặng
Rằng bây giờ anh và em đã chẳng gặp nhau
Mặt đối mặt
Như ngày nào.
_______________
(1)Saint Cajetan (1480-1547) – người bảo hộ, che chở cho các sản phụ (bà đỡ mát tay). Truyền thuyết kể rằng, một lần có người đàn bà nhờ thánh Antonio giúp cho bà để có đứa con… mảnh giấy mà bà để vào tay Ngài sang ngày hôm sau tìm thấy trên sàn nhà có dòng chữ: “Hãy đến nhờ Thánh Cajetan, tôi bây giờ đang kì nghỉ”. Ở thủ đô Madrid của Tây Ban Nha ngày 7 tháng 8 hàng năm dân chúng kỉ niệm ngày Thánh Cajetan rất rầm rộ. Trong ngày lễ này người ta mời nhau uống Sangria và ăn các loại hoa quả của tình yêu. Ngày lễ này kéo dài đến 15-8.
SERENATA
Dưới trăng, bên bờ sông
Hương đêm dịu mát
Trên ngực trăng của nàng Lolita
Những bông hoa vì tình yêu đang chết.
Những bông hoa vì tình yêu đang chết.
Bên triền sông đêm trần truồng đang hát
Còn trên nhịp cầu tháng ba
Nàng Lolita lên thân mình đang rắc
Rất dịu dàng những ngọn sóng và hoa.
Những bông hoa vì tình yêu đang chết.
Đêm màu hồi, ánh bạc
Lấp loá trên những mái trần truồng
Ánh bạc của những làn gương nước
Và màu hồi những bắp vế của em.
Những bông hoa vì tình yêu đang chết.
SONNET
Anh sợ đánh mất điều kì diệu trắng trong
Đôi mắt ướt của em chỉ còn im lặng
Anh sợ, trong cái đêm này anh đã chẳng
Áp mặt vào hơi thở của hoa hồng.
Anh sợ rằng đống lá chết từ lâu
Lên bờ bến bí huyền kia sẽ trải
Anh không muốn mang theo mình cây trái
Nơi giấu mình đau đớn những loài sâu.
Nếu kho báu của anh em đã mang theo
Nếu em là nỗi đau của anh, thì đừng thương xót nhé
Nếu, thậm chí, với em anh chỉ là con chó.
Thì bông lúa của mất mát cuối cùng em đừng cắt bỏ
Và hãy để trên dòng sông em rắc những chiếc lá vàng
Rụng xuống từ mùa thu đã đi qua của anh.
GIÁ MÀ ANH CÓ THỂ ĐOÁN THEO TRĂNG
Anh nhắc lại cái tên em
Trong lặng im đêm tối
Khi những ngôi sao kết lại
Cùng với sông trăng
Những chiếc lá ngủ mơ màng
Cúi mình trên con đường nhỏ
Và anh cứ ngỡ mình trong lúc đó
Là những tiếngđộng buồn thương
Trong những giờ phút điên cuồng
Miễn cưỡng hát về quá khứ.
Anh nhắc lại cái tên em
Trong lặng im đêm tối
Cái tên em vang lên xa vời vợi
Như chưa bao giờ vang lên
Xa hơn những ngôi sao – cái tên của em
Và buồn hơn cơn mưa mệt mỏi.
Không biết anh rồi có còn yêu em lại
Như anh đã từng yêu ngày nào?
Chẳng lẽ con tim của anh có lỗi?
Và tình yêu không biết sẽ về đâu
Khi màn sương mỏng manh tan hết?
Tình sẽ trở nên sáng và dịu êm?
Anh không biết được.
Giá mà anh có thể đoán theo trăng
Như hoa cúc, thì anh sẽ ngắt.
CÂY BÀI HÁT
Một cành cây cô độc
Giọng hát còn run rẩy, âu lo
Vì ngọn gió chiều hôm qua
Và những buồn đau ngày trước.
Một cô gái trên đồng đêm nay
Cô gái buồn, cô gái hát
Cô gái đi tìm cành cây
Nhưng cô gái không tìm được.
Ánh trăng đang dần tàn
Nhưng cô gái không tìm được
Hàng trăm cánh hoa ánh bạc
Lên người cô gái trùm lên.
Và tự cô gái trở thành
Như một cành cây biết hát
Run vì cơn gió hôm qua
Và những buồn đau ngày trước.
MADRIGAL(1)
Anh đã từng nhìn thấy đôi mắt em
Từ thuở ấu thơ dịu dàng xa vắng
Đôi bàn tay em đã vuốt ve anh
Và nụ hôn cho anh, em đã tặng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Và con tim của anh đã mở ra
Như bông hoa xoè dưới nắng
Và đã hít thở những cánh hoa
Với sự dịu dàng, mơ mộng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Rồi sau đấy anh đã khóc cay đắng ngậm ngùi
Như vị hoàng tử từ trong câu chuyện cổ(2)
Trong cuộc đấu – và chính ngay khi đó
Nàng Estrellita đã bỏ chàng đi.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Và bây giờ hai đứa đã hai nơi
Xa em, anh buồn lắm
Không còn bàn tay dịu dàng âu yếm
Và đôi mắt sống động của em
Chỉ còn đây trên vầng trán của anh
Như con bướm – dấu hôn của ngày xa vắng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
___________
(1)Một thể thơ hát xuất hiện đầu tiên ở Italia và phổ biến ở châu Âu thế kỉ 14-16. Từ thế kỉ 16 trở đi là một thể thơ.
(2)Câu chuyện cổ này đã được dựng thành phim nhiều tập Cara Sucia (Người nhơ bẩn /Dirty Face). Estrellita và Miguel yêu nhau từ cái nhìn đầu tiên. Nàng – Estrellita Montenegro là một cô gái xinh đẹp sinh ra trong một gia đình nghèo. Chàng – Miguel Angel Gonzalez là con trai của một gia đình quí tộc giàu có và thế lực. Tình yêu của họ trải qua nhiều thử thách và cuối cùng đi đến tan vỡ mà nguyên nhân chính là điều bí mật của ông Horacio Gonzalez – bố của Miguel Angel.
Trước đây Horacio Gonzalez đã giết mẹ của Estrellita nhưng nhờ địa vị của mình tội ác này đã được đổ cho bố của Estrellita là Leonardo Montenegro giết vợ. Sau khi mãn hạn tù Leonardo Montenegro nói cho con gái biết rõ sự thật và hai bố con đã cùng hành động chống lại gia đình Horacio Gonzalez. Có một tình tiết trong câu chuyện này là chính Horacio Gonzalez cũng đem lòng yêu Estrellita vì cô là bản sao của mẹ cô ngày trước. Yêu thương, thù hận, đam mê, giả dối… tất cả cùng đan kết trong nội dung của Cara Sucia.
NÓI BÊN TAI CÔ GÁI
Anh đã không muốn
Không muốn nói một điều gì.
Anh nhìn thấy trong mắt em kia
Hai cành cây không thể
Màu vàng, rất vui và nhẹ.
Chúng lay động, đung đưa.
Anh đã không muốn
Không muốn nói một điều gì.
BÀI HÁT RU
Em đừng thở, hãy thiếp ngủ em ơi
Con thuyền trên đất của em từ ván cây sồi.
Hãy ngủ ngoan, nàng công chúa đến từ xứ lạ
Thân thể em trắng lên trong đêm khó ngủ
Thân thể em như đất đóng băng
Bình minh đã qua rồi, em hãy ngủ ngoan.
Em bơi đi, em hãy ngủ cho ngon
Con thuyền trên đất của em từ mơ mộng, khói sương.
MỘT BÀI CA
- Nếu em nghe tiếng khóc cay đắng
Của rặng trúc đào xuyên qua tĩnh lặng
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
- Em chỉ biết thở dài.
- Nếu em nhìn thấy rằng ánh sáng
Gọi em theo mình, rồi đi thẳng
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
-Em sẽ nhớ về biển khơi.
- Nếu trong vườn, dưới bóng ô liu
Lời “anh yêu em” anh sẽ nói
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
- Em sẽ ghìm mình lại.
ĐỂ NGƯỜI YÊU SẼ VIẾT THƯ
Tình yêu sâu như cái chết, như mùa xuân
Anh phí hoài đợi chờ thư em đó
Không nghi ngờ rằng bông hoa đã úa
Sống ở trong em thật khó cho anh.
Không khí thì bất tử. Đá thì cứng vô cùng
Đá không biết và không đi khỏi bóng
Không cần đá cho con tim sôi động
Mật đóng băng – trăng sáng giữa đồi thông.
Anh đau em. Anh vạch máu đi tìm
Có rắn và hoa, bồ câu và hổ báo
Trong máu này có hình bóng của em.
Hãy rót lời vào cơn mộng mị của anh
Hoặc cho anh chìm vào đêm quên lãng
Đêm của hồn với giấc mộng chửa từng quen.
BÀI THƠ VỀ TÌNH TUYỆT VỌNG
Màn đêm không buông xuống
Để anh không thể đến
Và để em không thể đến với anh.
Nhưng mà anh sẽ đến với em
Dù con bọ cạp bám vào cái nóng.
Và em sẽ đến, dù cho
Dù cho cơn mưa đốt trên môi nước mặn.
Màn đêm không nâng lên
Để anh không thể đến
Và để em không thể đến với anh.
Nhưng anh sẽ đến
Vứt cho những chú cóc chùm hoa như lửa cháy.
Nhưng em sẽ đến
Với mê lộ của đêm, không còn đường quay trở lại.
Màn đêm không buông xuống
Màn đêm không nâng lên
Để cho anh chết chẳng có em
Và em chết cũng không có anh như vậy.
HOÀI NIỆM
Còn lại đây dù bóng của người thương
Nhưng kí ức về tình còn âu yếm
Tiếng xào xạc của anh đào dịu dàng
Trong cái đêm tháng giêng đau điếng.
Trong giấc mộng cuồng điên, cái chết
Cùng ta sống dưới một mái nhà
Và nước mắt như mật của hàng thồ
Trong con tim bằng thạch cao đã kiệt.
Đôi mắt của anh lang thang dạo bước
Như những con chó không nhà
Suốt đêm trong khu vườn nhởn nhơ
Giữa những quả đã tưới đầy thuốc độc.
Hơi lạnh có thổi lên ngọn gió
Nỗi kinh hoàng có lúc lắc cành hoa
Còn hoàng hôn của mùa đông sớm thế
Đen hơn cả đau đớn trúc quì.
Những người chết đang đợi ánh bình minh
Sau cánh cửa của đem đen mộng mị
Và làn khói trắng đang quấn tã
Lên thân hình của thung lũng lặng im.
Sau cửa tò vò của lần anh gặp em
Đang hồi tưởng, cháy lên ngọn nến
Hãy xua đi bóng của người thương
Nhưng hoài niệm về mình xin âu yếm.
KHỞI THỦY
Adam và Eva
Nghe theo lời con rắn
Đã đập vỡ chiếc gương ra
Thành hàng trăm mảnh
Mà hòn đá
Là quả táo ngày xưa.
<bài viết được chỉnh sửa lúc 17.12.2007 19:31:39 bởi cacbac >
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 1 bạn đọc.
Kiểu: