Võ Văn Dũng, danh tướng nhà Tây Sơn
Võ Văn Dũng, danh tướng nhà Tây Sơn Giở chuyện trăm năm trước Thắng, thua khó luận bàn Ngẫm yêu người vì nước Càng ghét lũ tham gian… *** Võ Văn Dũng, không rõ năm sinh năm mất, quê quán thôn Phú Mỹ, huyện Bình Khê, nay là huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.
Theo sách Tây Sơn lương tướng ngoại truyện của danh sĩ Nguyễn Trọng Trì (1853-1922), thì ông được người đương thời liệt vào hàng Tứ kiệt (3 người còn lại là Ngô Văn Sở, Bùi Thị Xuân và Trần Quang Diệu). 1.Tư liệu nói về nơi sinh và dòng tộc của Võ Văn Dũng: Từ thị trấn Phú Phong (huyện Tây Sơn) rẽ trái khoảng 3 km là tới thôn Phú Mỹ. Thôn Phú Mỹ trước có tên là Phú Lộc thuộc ấp Phú An, tổng Thời Đôn, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn. Phú Mỹ là một làng được hình thành do kết quả khai hoang của những lưu dân Việt vào quãng giữa thế kỷ 17. Dân Phú Mỹ chủ yếu làm nghề nông có kết hợp với nghề đi rừng lấy trầm hương và các lâm thổ sản khác. Trong làng có 12 dòng họ sinh sống, trong đó lớn nhất là ba họ: Võ, Trần, Nguyễn. Họ Võ là họ đầu tiên có công khai phá đất đai lập làng, lập ấp, được coi là tiền hiền khai canh. Theo gia phả họ Võ do Võ Thừa Khuông, di duệ đời thứ 9, soạn trên cơ sở những tài liệu cũ, thì thủy tổ của họ Võ ở Phú Mỹ là Võ Văn Của, vốn quê gốc ở Nghệ An, di cư vào nam từ thế kỷ 17, đến lập nghiệp tai thôn Phú Lộc, ấp An Tư, tổng Thời Đôn, huyện Tuy Viễn. Đến thời thứ hai là Võ Văn Thọ, gia thế họ Võ đã tương đối khá giả. Võ Văn Thọ đã xuất tài lực tổ chức việc đắp đập Lộc Đổng và tham gia đắp nhiều đập khác dẫn nước vào đồng ruộng, mở mang kinh tế nông nghiệp, không chỉ cho Phú Mỹ mà còn cho cả nhiều làng xã khác trong vùng. Đời thứ ba là Võ Văn Khanh. Ông là một người tài trí, có công huân với nhà nước, từng được phong tước nam. Võ Văn Khanh kết duyên cùng Nguyễn Thị Điểm, sinh hai nam là Võ Văn Chỉnh và Võ Văn Dũng. Như vậy, đến Võ Văn Dũng thì họ Võ đã sinh cơ lập nghiệp ở Phú Mỹ được ba đời. Có thể tổ ba đời của Võ Văn Dũng và tổ ba đời của anh em Tây Sơn cùng bị chúa Nguyễn bắt và đưa đi khai hoang lập ấp trong một đợt. Và cũng giống như gia đình Hồ Phi Phúc - Nguyễn Thị Đồng (phụ mẫu 3 anh em Tây Sơn), gia đình Võ Văn Khanh - Nguyễn Thị Điểm có kinh tế tương đối khá giả với số ruộng đất 6 mẫu, một ngôi nhà gỗ 12 gian. 2.Thân thế Võ Văn Dũng: Võ Văn Dũng thuở nhỏ có tên là Độ, là một người thông minh, có chí khí từ sớm. Sống trong một gia đình khá giả, ông có điều kiện được học hành, lại hay đi đây đi đó nên hiểu biết rất rõ về thời cuộc, tầm nhìn được mở mang. Đặc biệt, ông rất giỏi võ nghệ, một phần là sự kế thừa truyền thống thượng võ của quê hương, một phần chính là sự nỗ lực rèn luyện của bản thân, bao gồm đủ các môn cung, đao, kiếm… Là một người có tinh thần trách nhiệm cao với gia đình, với họ tộc nên mặc dù là con thứ, Võ Văn Dũng vẫn được ông Võ Văn Khanh trao quyền thừa tự. Tại quê hương Phú Mỹ, Võ Văn Dũng đã lập gia đình và sinh được 6 người con gồm 4 trai và 2gái. Tuy nhiên, không biết Phan Trần Chúc đã dựa vào tư liệu nào mà viết rằng: Dũng, người làng Đan Giáp, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Và Dũng là người có sức khỏe, nhưng thất học. Lúc còn nhỏ chuyên sống bằng nghề trộm cướp, nên đã nhiều lần bị bắt, bị tống giam. Lần sau cùng, cũng vì tội cướp của giết người, Dũng bị giải về kinh thành chờ ngày lãnh án. May gặp lúc quân Tây sơn ra đánh Bắc Hà, nhờ kinh thành nhiễu loạn nên Dũng trốn thoát được. Nhân lúc loạn ly, Dũng chiêu mộ những quân vô lại rồi xin sung vào quân Tây Sơn. Nguyễn Huệ thấy Dũng hình dung to lón, sức khỏe hơn người nên vui lòng thuận cho…(tr 124 trong sách Triều Tây Sơn- nxb VHTT, năm 2003).
Đoạn tư liệu này tôi chép ra, vì không thấy bất kỳ bộ sách sử nào viết như vậy cả. Nếu bạn đọc tra được nguồn, xin chia sẻ. 3.Tài năng của Võ Văn Dũng: “(Võ Văn) Dũng là tâm phúc của ta” ( Nguyễn Huệ) Về sự nghiệp của ông các sách đã viết nhiều, nên ở đây tôi chỉ nhắc lại một vài chi tiết: Vì ông là bạn thân của Nguyễn Nhạc, nên ngay từ buổi đầu, khi ba anh em Tây Sơn tụ nghĩa trên đất Tây Sơn thượng đạo, Võ Văn Dũng đã có mặt; và phụng sự cho đến những ngày tháng cuối cùng. Với tài năng của mình, Võ Văn Dũng đã sớm được các thủ lĩnh Tây Sơn trọng dụng, sớm được đứng trong hàng ngũ các tướng lĩnh Tây Sơn. Trong quân Tây Sơn bấy giờ thường truyền tụng câu nói về tài võ nghệ của Võ Văn Dũng. Võ Văn Dũng quán quân Bách chiến khởi Tây thùy (Tiếng tăm Võ Văn Dũng trùm khắp ba quân Trăm trận đánh nổi lên từ bờ cõi phương tây) Còn Nguyễn Nhạc khi xem Võ Văn Dũng múa đại đao đã ca ngợi: Phá sơn trung tặc dị Thắng Văn Dũng đao nan (Phá giặc ở trong núi thì dễ, thắng được cây đao của Võ Văn Dũng thì khó) Nhưng Võ Văn Dũng không chỉ là người có sức khỏe, giỏi võ nghệ mà còn rất can đảm và nhiều mưu trí. Như trong trận đánh nhau với Tôn Sĩ Nghị ở Thăng Long, Dũng đã có dịp bộc lộ hết tài năng của mình nên Quang Trung rất yêu mến mà cất lên chức Đại đô đốc, tiếp đến là Đại tư đồ, là một trong những chức quan trọng nhất của vương triều Tây Sơn. Vào ngày rằm tháng 4 năm Quang Trung thứ 4 (1791), ông cùng Nguyễn Quang Thùy, phan Huy Ích, Võ Huy Tấn đưa giả vương Phạm Công Trị sang Yên Kinh gặp vua nhà Thanh, để tâu lên 2 việc: xin cầu hôn và xin đất đóng đô. Mọi việc đều đang thuận lợi, thì nhận được tin vua Quang Trung đột ngột qua đời, Võ Văn Dũng cùng sứ bộ đành ngậm ngùi trở về. Tương truyền, ông đã khóc nhà vua bằng tấm lòng tiếc nuối, thương cảm như sau: Bố y phấn tích ngũ niên trung
Kim cổ thi vi sự bất đồng
Thiên vị ngô hoàng tăng nhất kỷ
Bất ư Ðường, Tống thuyết anh hùng
Anh Hợp tạm dịch:
Năm năm dấy nghiệp tự thôn nông
Thời trước, thời sau khó sánh cùng
Trời để vua ta thêm chục tuổi
Anh hào Ðường, Tống hết khoe hùng… Chỉ nêu ra ngần ấy sự việc, đủ biết Võ Văn Dũng có nhiều đức tính hơn người, nên mới được anh em nhà Tây Sơn khen ngợi và tin dùng đến như vậy. Ảnh trên:
Tranh mô tả lại một chiến công vang dội của vương triều Tây Sơn:
Trận thủy chiến Rạch Gầm - Xoài Mút năm 1784
<bài viết được chỉnh sửa lúc 02.01.2008 17:02:49 bởi rongxanhag >
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 1 bạn đọc.
Kiểu: