AFP PHOTO.
Nạn nhân ngao ngán Các nạn nhân trực tiếp của tình trạng tham nhũng hoành hành tại Việt Nam, khi được hỏi nhận xét chung về hiệu quả các chính sách trước nay nhà nước đề ra để đối phó với quốc nạn tham nhũng đều tỏ ra ngao ngán như bà Hoa, một cư dân tại Quận 2 nhiều năm tố cáo tiêu cực của giới chức địa phương trong việc thu hồi đền bù đất đai, mà vẫn chưa tìm đựơc ánh sáng công lý:
Bà Hoa: “Hiện nay chưa có đủ lực và chưa có đủ các cơ chế để chống tham nhũng. Nhà nước đưa ra các chính sách chống tham nhũng thì các chính sách đó tôi coi là phá sản rồi, không có thực hiện được cái gì hết.
Tôi có một ví dụ là ngay cơ quan toà án là cơ quan thay mặt công lý nhưng thực sự ra thì thẩm phán muốn xử là cứ xử theo ý mình, cho nên cái khổ của người dân là đã bị cái cơ chế pháp lý đè, không có con đường thoát. Nói lên sự thật khách quan của mình cũng không ai nghe.” Ông Thanh, người gặp không ít khó khăn với chính quyền địa phương chỉ vì công khai đấu tranh chống các hành vi tham nhũng đất đai tại Quận Bình Thạnh, góp lời:
Ông Thanh: “Để chống tham nhũng, nhà nước chống thì càng ngày tham nhũng càng sâu thêm, có xử lý gì được ai đâu. Nói thôi chớ chúng tôi chẳng có coi đựoc cái toà nào xử thẳng thắn cán bộ thâm ô tham nhũng. Báo đăng nói qua loa vậy thôi chớ đâu cũng vào đấy thôi, kêu bằng thí chốt để giữ xe, xong rồi từ từ các anh cũng bao che lần lần.
Lấy thí dụ như Bùi Tiến Dũng ban đầu xử nặng riết rồi càng ngày càng nhẹ tội lần lần. Coi như từ hồi nào tới giờ chưa thấy cái tay nào xử nghiêm minh hay là rõ ràng cho công chúng biết để cho dân thoả mãn hết. Hầu như chưa có.”
Nhà nước nói chống tham nhũng chứ có xử lý gì đâu. Chẳng có cái toà nào xử thẳng thắn cán bộ thâm ô tham nhũng. Như Bùi Tiến Dũng ban đầu xử nặng riết rồi càng ngày càng nhẹ tội lần lần.
Ông Thanh, quận Tân Bình
Một nạn nhân khác tại Quận Gò Vấp là chị Trang, người đã bị không ít phiền nhiễu mà thậm chí còn bị hành hung, chỉ vì khiếu kiện những bất công trong việc chính quyền tịch thu đất đai, bức xúc:
Chị Trang: “Cái cuộc đấu tranh của dân oan trong nước, trong đó cũng có gia đình của em, thì vấn đề đó cũng từ cái nạn tham nhũng của đất nước mà ra. Gia đình em đi đấu tranh đòi công lý 22 năm rồi, cho tới ngày hôm nay vẫn chưa thấy công lý ở đâu.
Nhưng mà vấn đề bịt mắt công lý thì em thấy rất rõ. Những quan tham nhũng mà các em tố cáo trực tiếp thì được bao che và càng ngày càng lên chức chớ có ai bị đem ra xử hoặc lấy lại tài sản cho dân. Nếu như họ thực sự muốn đánh tham nhũng thì không có khó, nhưng mà họ có thực sự muốn làm hay không mới là điều quan trọng.
Biện pháp để mà cứu nguy quốc nạn này thì ít nhứt phải thấy thực hiện một cái nào cho có hiệu quả nhưng mà không thấy cái nào cả. Tại vì sao? Nếu họ đem ra mổ xẻ và làm tới nơi tới chốn thị họ sẽ xử chính người thân của họ.” Kiểm soát thu nhập của quan chức Trước tình hình đó, liệu đề án kiểm soát thu nhập của quan chức nhà nước có thể là một "liều thuốc" khả thi, khống chế phần nào hoạt động của "virus tham nhũng" tại Việt Nam hay chăng?
Vụ PMU18, một trường hợp tham nhũng điển hình tại Việt Nam, khi Tổng giám đốc Bùi Tiến Dũng lấy hàng triệu đôla công qũy để tiêu xài, bài bạc, ăn chơi. RFA file photo.
Ông Thanh nhận xét:
“Khó lắm! Việc đó khó lắm. Kê khai mà ai là người giám sát? Sống từ hồi đó tới giờ tôi chưa thấy được cái gì mà có niềm tin cho dân hết.” Ông Duy, một tiếng nói mạnh dạn chống tham nhũng cùng với bà con ở Quận 9 trong suốt nhiều năm qua, phát biểu:
“Không khả thi bởi vì cái tính trung thực, cái đạo đức tốt của giới công chức Việt Nam không có. Nếu có thì chỉ là thiểu số thôi. Cái hệ thống này tạo nên những con người như vậy.
Cái hệ thống xã hội này tạo nhiều kẽ hỡ cho giới công chức Việt Nam có thể tham nhũng. Và cái chuyện họ hô hào là kê khai tài sản thì chẳng qua đó là một biện pháp mị dân khi mà lòng dân đã quá ư phẫn uất đối với chuyện tham nhũng trong giới cán bộ công quyền thôi.
Tôi nghĩ là không cần phải kê khai, thì với đồng lương công chức, tôi nói ví dụ từ ông Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Việt Nam, ông Thủ Tướng, ông Chủ Tịch Nước, ông Chủ Tịch Quốc Hội, thì mức lương đó mình có thể "check" bất cứ lúc nào để biết cái mức lương của người ta là bao nhiêu một tháng chớ, nhưng mà cái gia sản của người ta - tôi chưa nói tới tiền gửi nhà băng, tôi chỉ nói những cái nhìn đập vào mắt người dân đó, thì đủ đánh giá là cái đó nó ở đâu mà ra rồi.”
Cư dân ở quận 2 đồng tình:
“Cái việc kê khai tài sản cũng khó thực thi lắm bởi vì người ta sẽ giấu, người ta sẽ không trung thực. Cái cụ thể là phải giải quyết từ cái cải cách hành chính một cách hợp lý, có như vậy thì mới đánh tham những được, bởi vì người ta thu được cái tiền là do nhũng nhiễu dân hoặc là do hối lộ gì gì đó.” Ông Lâm, người có nhiều "kinh nghiệm thương đau" khi hửơng ứng lời kêu gọi của nhà nước, khẳng khái tố cáo những quan liêu của giới chức Quận Tân Bình, bày tỏ sự hoài nghi trước công hiệu của "liều thuốc chữa cháy tạm thời" này:
Cái hệ thống xã hội này tạo nhiều kẽ hỡ cho giới công chức Việt Nam có thể tham nhũng. Và cái chuyện họ hô hào là kê khai tài sản thì chẳng qua đó là một biện pháp mị dân khi mà lòng dân đã quá ư phẫn uất đối với chuyện tham nhũng trong giới cán bộ công quyền thôi.
Vậy phương thuốc nào cứu nguy cho căn bệnh trầm kha, tham nhũng tại Việt Nam? Người dân có đề xuất gì giúp nhà nước bài trừ quốc nạn này?
Chia sẻ với tâm tư của ông Thanh ở Bình Thạnh, chị Trang cư dân Quận Gò Vấp, bày tỏ mong muốn:
Còn ông Duy ở quận 9 thì đề nghị những giải pháp "tận gốc" nhằm trong sạch hoá bộ máy nhà nước đang bị "virus tham nhũng" tấn công toàn diện như hiện nay:
Vừa rồi là ý kiến phản hồi của người dân trước đề án chống tham nhũng, quy định cán bộ-công chức nhà nước phải kê khai tài sản và thu nhập hàng năm. Dự thảo này đang được Bộ Nội Vụ lấy ý kiến các ban ngành trung ương trước khi Quốc Hội ra nghị quýêt áp dụng toàn quốc.
Nên chăng ý kiến của người dân, những nạn nhân trực tiếp đang khốn đốn lao đao vì quốc nạn tham nhũng, cũng cần đựơc nhà nước tham khảo? Và cho dù dân được cất lên tiếng nói thì những kiến nghị ấy đựơc lắng nghe đến đâu?
Đó là những câu hỏi đang được nhiều người đặt ra và mong chờ hồi đáp của giới hữu trách.