(URL) KỊCH và các TIỂU PHẨM VĂN XUÔI của PNT

 

P.12


        MAI LÂM -    (với bác Khoát) Chào ông! (nhìn thấy Trâm) À, cô Trâm vẫn còn đây! May quá, tôi cứ sợ là không kịp gặp cô?
                                               (tiến vào phòng khách)
        TRÂM -    Như có chuyện gì đang làm ông lo lắng?
        MAI LÂM -    Có quan hệ cả tới cô!
       TRÂM -    Cũng có quan hệ với tôi? Chuyện gì vậy ông Mai Lâm?
       MAI LÂM -    Vì đó là chuyện liên quan tới anh Tuấn, người yêu của cô trước đây.
        TRÂM -   Không chỉ trước đây...
        MAI LÂM -    Thế thì lại càng tốt! Chuyện rất phức tạp, cô hãy lại gần đây.
                      ( Mai Lâm nhìn quanh, rồi thì thầm kể cho Trâm nghe.
                             Trâm từ ngạc nhiên đến lo lắng...)
      TRÂM -    Nếu như thế thì anh ấy rất có thể bị?...
        MAI LÂM -    Tôi đã lường trước tất cả.
        TRÂM -    Ông làm cho tôi lo quá ! Nhưng liệu tôi có thể làm được gì để ngăn ngừa chuyện ấy?
        MAI LÂM -    Tôi có một người bạn cũ ở Hà Nội, ông ta là một võ sư và có rất nhiều học trò.
        TRÂM -    Những người học trò của ông ấy, họ cũng đều là những võ sỹ cả chứ ạ?
        MAI LÂM -    Đúng vậy. Bản thân ông ta cũng đã là một võ sỹ nổi tiếng, tuy giờ thì đã già. Cô hãy chuyển ngay lá thư này cho ông ấy, trong thư tôi đã nói rõ.
                              (Mai Lâm đưa cho Trâm một phong thư )
                Cám ơn cô đã giúp đỡ!
        TRÂM -    Làm được những gì để cứu giúp anh ấy, tôi sẽ không từ chối.
        MAI LÂM -    May quá, một mình tôi e khi có sự cố không kịp?
        TRÂM -    Khi cần thiết tôi sẽ gặp ông ở đâu?
        MAI LÂM -    Ở nhà một người bạn của tôi cũng ngay tại Hà Nội này.
                                       ( nói rồi đưa cho Trâm một tấm các )
                  Đây là "tấm các" của ông ấy, cô cứ theo địa chỉ này mà tới!
        TRÂM -    Được, tôi sẽ tới đó để gặp ông!
        MAI LÂM -    Nếu tới đó mà cô không gặp tôi, thì cô hãy nói với người bạn của tôi rằng: Mọi chi phí tốn kém bao nhiêu, tôi sẽ lo chu tất!
        TRÂM -    Tôi cũng có thể đóng góp mà.
        MAI LÂM -    Giờ thì tôi phải xin phép cô !
        TRÂM -    Vâng, chào ông!
                                  ( Nói rồi Mai Lâm đi vội ra phía cổng. Trâm nhìn theo...)
                    Thật không ngờ, sự thể lại có thể đến nông nỗi ấy!...


                                         HẾT MÀN BA

                            

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.13



                                   MÀN BỐN

                              Buổi chiều, tại phòng ngoài nhà ông Bản: Một căn hộ
                      rộng trong khu tập thể.
                            Có đầy đủ gia đình nhà ông Bản, gồm: Ông Bản,
                      bà Nga,Tuấn và Tài. Không khí gia đình nặng nề.

        TUẤN -    Sao mọi người yên lặng thế này? Tất cả đều muốn trốn tránh, đã không ai còn dám nhìn thẳng vào cái sự thật ấy nữa. Đã đến lúc tất cả phải tự dằn vặt lấy lương tâm của mình, cả tội của mình !
        TÀI -    Ông anh đã nói quá đáng lắm rồi đấy !
        TUẤN -    Có quá đáng bằng những hành động mê muội của chú không?
        TÀI -    Nếu có đủ bằng chứng thì anh cứ việc khởi tố, cứ việc đưa chúng tôi ra toà! Còn như, nếu anh không đủ bằng chứng...
        TUẤN -    Thì sao?
        TÀI -    Thì anh sẽ phải đền lại danh dự cho tôi !
                               ( Tài định nhảy vào đánh Tuấn, bà Nga hoảng hốt chạy lại ôm lấy Tài )
        BÀ NGA -    (với Tài) Anh không được như thế! Anh cứ giết tôi đi đã. (với ông Bản) Sao ông lại cứ đứng đực ra như thế?
        Ô.BẢN -    Thì tôi... tôi biết làm như thế nào bây giờ?  (với Tuấn) Bố xin anh, anh hãy thương bố! Những việc ở Công ty không việc gì đến anh, thì anh cũng đừng bới ra như thế, chỉ gây thêm phiền toái. (với Tài) Anh!... Anh làm khổ tôi?
        TÀI -    Nhưng không thể thể để anh ta cứ làm như bố người ta ! Chẳng có được cái bằng chứng nào mà cứ nói bố bậy.
        TUẤN -    Các người còn man rợ hơn cả ý nghĩ của tôi! Vậy thì , hãy xem đây?
           ( Tuấn ra cửa vẫy ai đó. Ít phút sau, một người đàn ông ngót năm mươi tuổi yếu ớt bước vào  -       đó là anh Trương! Nhìn thấy Tài, Trương hơi hoảng hốt nhưng rồi trấn tĩnh lại )
        TUẤN -    Con người này thì bố và cả chú Tài đều rất quên biết! Đây là anh trợ lý ngày trước của ông giám đốc Công ty, đã phải về mất sức mà?
        TÀI -    Anh ta yếu thì anh ta phải về, có gì là lạ!
        TUẤN -    Đó là hậu quả của những sự thô bạo! Chú và cả bà Minh Phương đã biến anh ta từ một người khoẻ mạnh trở thành một người suy nhược về tinh thần, từ một con người đang sống lành mạnh hoá thành một thằng câm !
        BÀ NGA -    (với Tuấn) Kìa con! Con nói những điều gì thật khủng khiếp?
                       ( Bà nhìn ông Bản vẻ trách móc về sự im lặng của ông )
        Ô.BẢN -    (lúng túng) Tôi... tôi cũng chẳng hiểu gì về những chuyện này cả?
        TÀI -    (với Tuấn) Tôi buộc phải cảnh cáo để anh biết: Nếu anh cứ tiếp tục ăn nói kiểu này...
        BÀ NGA -    Trời! Mẹ xin, mẹ xin tất cả hai anh!...(với Tuấn) Mẹ xin con đừng nói nữa?
        TUẤN -    (với Trương) Anh hãy cởi áo cho mọi người cùng xem!
                           ( Trương cởi áo, những thương tích vì bị đánh hằn đầy trên thân thể anh) 
        BÀ NGA -    (lại gần Trương) Trời, làm sao anh lại có thể bị đến thế này? Khủng khiếp quá!
        TUẤN -    Những thương tích trên thân thể con người này, có đủ là bằng chứng để lý giải cho việc anh ta phải về mất sức không?
        TÀI -    Tôi không biết! Tôi không biết gì hết! Thương tích của anh ta thì có liên quan quái gì đến tôi?
        TUẤN -    ( cầm lại tập hồ sơ trong tay Trương ) Còn đây, đây là một trong những bản sao hồ sơ về lô hàng Rô-ten-bớc mà anh Trương đã dấu được?
        TÀI -    (với Trương) Anh sẽ phải chịu trách nhiệm về tội ăn cắp hồ sơ của cơ quan?
        TUẤN -    Khi vụ Rô-ten-bớc xẩy ra, khi biết rằng người trợ lý này đã nắm vững tất cả sự gian lận của các vị!... Không thể lôi kéo và thuyết phục được anh ta, lo nguy cơ bị tố giác thì cả chú và bà Minh Phương đã...
        TÀI -    (sừng sộ) Đừng có mà giở mãi cái giọng ?...
                            ( nhảy vào đánh Tuấn, song bị Tuấn vặn chéo tay lăng mạnh vào tường )
      TUẤN -    Chú quên là... nếu muốn đọ sức thì tôi còn hơn chú!
        TÀI -    Anh, anh sẽ phải trả giá!
        TUẤN -    Chính chú và cả bà Minh Phương đã thuê một bọn côn đồ để đánh anh Trương!
        TÀI -    (tiến về phía Trương) Anh có nhìn thấy tôi đánh anh không đã?
        TRƯƠNG -    Vâng, đúng là cậu không có mặt trong bọn chúng nó, cậu không trực tiếp đánh tôi.
        TÀI -    Thế mà chưa chi đã? Không có bằng chứng thì đừng có mà...
        TUẤN -    Vì sợ hãi anh ta phải sống như một thằng câm! Còn bịp bợm hơn, khi tiễn anh ta về mất sức... các vị đã tổ chức một cuộc tiệc tùng chia tay thật linh đình, tung hô công trạng và trao phần thưởng !? (với anh Trương) Anh Trương có thể về!... Anh đừng sợ, sẽ không ai còn dám đụng đến anh đâu?
        TRƯƠNG -    Giờ cũng không việc gì mà tôi phải lo mãi. Tôi cũng đã chuẩn bị, nếu chúng còn muốn hại tôi thì sẽ có người tố giác thay tôi!
                                                 ( Trương ra khuất )
        TÀI -    Tôi không biết! Tôi không biết gì hết !...
                                                  ( Tài bỏ ra nốt )
        TUẤN -    (với ông Bản) Giờ thì bố thấy thế nào?
        Ô.BẢN -    Nhưng bố không biết những chuyện đó! Bố không biết anh Trương đã bị đánh. Bố không ngờ thằng Tài lại...
        TUẤN -    (giơ tập hồ sơ) Thế còn cái vụ Rô-ten-bớc này? Là một chuyên viên cố vấn cho ông giám đốc công ty - Bố có biết không?
        Ô.BẢN -    Khi đó, bố chỉ nghĩ là: do thằng Tài lơ đãng, thiếu trách nhiệm để xẩy ra.
        TUẤN -    Còn ông giám đốc chỉ vì quá tin, phải không ạ?
        Ô.BẢN -    Anh Lãm là một bạn cũ của bố, lại có rất nhiều công lao. Đối với thằng Tài, bố biết làm như thế nào... khi kẻ gây ra có cả đứa con trai của mình?... Tuấn ạ, bố xin con! Nếu cần, bố sẽ xin nhận tất cả mọi tội lỗi. Con hãy bỏ qua, dù sao thì... sự cũng đã rồi, chẳng gỡ lại được.
        TUẤN -    Thế còn bản án đối với người đang sống mà như đã chết kia?  Những thương tích trên thân thể anh trợ lý... Những chà xéo, dẫm đạp lên tinh thần, cả linh hồn con người ấy... Bố định xử trí như thế nào? (im lặng ) Bố không thể trả lời được à?... Cũng đúng thôi, bởi vì giờ đây bố đang phải đứng trước lương tri của chính bản thân mình, để trả lời một lương tri khác !?Thưa bố, khi mà lương tri của bố cũng không thể câm lặng được, thì lương tri của con sẽ phải làm gì?
        BÀ NGA -    Thế thì phải làm như thế nào mới được, con ơi?
        TUẤN -    Xin phép mẹ con đi nghỉ một chút, con hơi mệt !
                     ( Tuấn bỏ vào phòng trong. Sân khấu chỉ còn lại hai vợ chồng ông Bản )


                                      

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.14


      BÀ NGA -    Trời ơi, Khủng khiếp quá! Khủng khiếp quá! Ông không thấy gì hết à? Có thể chúng nó còn đâm chém nhau đấy. Hay là, thằng Tuấn không phải là con ông?...
        Ô.BẢN -   (sửng sốt) Cô không được nói như thế! Đối với tôi con nào chả là con?
        BÀ NGA -    Thế thì ông cũng phải làm một cái gì đi chứ? Tôi chả còn hiểu ra làm sao cả. Gia đình đang yên lành, đùng một cái... Này ông, qua câu chuyện của bố con ông: Tôi thấy hình như thằng Tài nó đang mắc vào vụ gì khủng khiếp lắm, phải không?
        Ô.BẢN -    (lúng túng) Ờ... ờ...
        BÀ NGA -    Coi bộ ông như thế thì đúng rồi. Thôi chết rồi! Sao ông không ngăn nó?
        Ô.BẢN -    Tôi có biết đâu mà ngăn. Mà... tôi cũng nói với nó nhiều, nó có chịu nghe đâu.
        BÀ NGA -    Thế còn cái chuyện anh Trương bị đánh mình mẩy đầy thương tích ấy, liệu thằng Tài có dúng vào không?
        Ô.BẢN -    Tôi, tôi làm sao mà biết được. Biết đâu, cũng có thể...
        BÀ NGA -    Thế thì khổ tôi rồi! Khổ tôi rồi! Ông làm khổ tôi rồi?...
        Ô.BẢN -    Ơ, cô này hay nhỉ? Tôi đã làm gì mà cô lại...
        BÀ NGA -    Đúng! Chỉ bởi vì ông đã không làm gì. Ông đã không sớm biết đường để can ngăn thằng Tài, mới nên nông nỗi này. Mà ông còn lạ gì tính cách nó cơ chứ?
        Ô.BẢN -    Cô thì còn chiều nó quá tôi?
        BÀ NGA -    Thì tôi là mẹ nó! Tôi chỉ là một người đàn bà yếu đuối. Mới lại... Những việc xẩy ra ở cơ quan của bố con ông,  tôi làm sao mà biết? Chỉ tại vì ông nhu nhược quá! Đúng, tại ông nhu nhược quá !
        Ô.BẢN -    Vâng, tại tôi nhu nhược. Tại tôi tất!
                           ( Minh Phương và Tài xuất hiện ở cửa. Vừa lúc,
                                     Tuấn cũng từ nhà trong bước ra )
        MINH PHƯƠNG -    (với Tuấn) Ông giám đốc có nói với tôi: Yêu cầu anh trao lại hồ sơ mà thằng Trương đã dấu đi, rồi đưa cho anh? Việc thằng Trương dám lấy cắp hồ sơ của cơ quan, tổ chức họ sẽ có biện pháp!
        TUẤN -    Nếu tôi không trao lại hồ sơ đó cho các vị?
        MINH PHƯƠNG -    Thì bắt buộc phải coi anh như một kẻ đồng loã.
        TUẤN -    Bà đừng đe doạ tôi?
        MINH PHƯƠNG -    Anh không làm được gì đâu. Nên thông minh hơn một chút!... Tôi có thể hứa với anh...
        TUẤN -    (ngắt lời) Thôi đủ rồi. Các người có thể đi được rồi!
        MINH PHƯƠNG -    À,à... thế thì ta lật con bài ngửa. Dù anh có biết tất cả các chi tiết về Rô-ten-bớc, thì anh đã làm được gì? Anh kêu lên đâu? Với ai? Ai sẽ nhận lời kêu của anh?
        TUẤN -    Tôi biết là bà đã ngăn chặn tất cả.
        MINH PHƯƠNG -    Còn việc anh cho là chúng tôi đã thuê bọn côn đồ đánh thằng Trương? Ta cứ giả sử với nhau là chuyện như thế, tôi chỉ giả sử thôi... thì bằng chứng đâu? Đánh lúc nào? Bọn côn đồ ấy cụ thể là những đứa nào?
        TUẤN -    Phải! Anh Trương có nói với tôi bọn chúng đều bịt mặt.
        MINH PHƯƠNG -    Đấy là tôi chỉ giả dụ như thế, chứ hơi đâu tôi phải bận lòng với những thương tích vớ vẩn trên người thằng trợ lý ấy?
        TUẤN -    Nghĩa là bà có thể lạnh lùng, thơ ơ với những số phận khốn khổ?
        MINH PHƯƠNG -    Tôi đến đây không để cãi vã với anh!
        TUẤN -    Bà cũng đừng hy vọng tôi sẽ trao lại cho bà những hồ sơ của vụ Rô-ten-bớc ấy!
        TÀI -    Anh phải trả!
        TUẤN -    Nếu các vị không có gì phải lo lắng, thì các vị cần lấy lại tập hồ sơ ấy để làm gì?
        MINH PHƯƠNG -    (giận dữ) Anh còn đủ thời gian để suy nghĩ, tôi khuyên anh nên khôn ngoan hơn!
                                                ( Nói rồi mụ tức tối bỏ ra )
        TÀI -    Đúng thế, anh nên khôn ngoan hơn!...
                                                ( Tài theo sau, cũng ra nốt )
        TUẤN -    Ôi, bọn người đê tiện! Thật đê tiện!
        BÀ NGA -    Con ơi, mẹ sợ quá! Con làm thế làm gì rồi lại mang vạ vào thân? Mình chỉ cốt sống cho yên.
        Ô.BẢN -    (với Tuấn) Bố can anh. Một lần nữa bố can anh!
         TUẤN -    Tất cả, tất cả hoảng hốt hết cả rồi hay sao? Tôi sẽ đưa chúng ra trước vành móng ngựa!
                                     ( Tuyết chạy bổ vào nhà )
        BÀ NGA -    (ôm lấy Tuyết) Chắc cháu cũng biết chuyện rồi. Cháu hãy khuyên can nó cháu nhé!... (với ông Bản) Ông cũng vào nhà trong mà nghỉ đi, để các con nó nói chuyện với nhau. Ông còn đứng ở đây làm gì?
        Ô.BẢN -    Thì tôi vào.
                                  ( Hai vợ chồng ông Bản, bà Nga cùng vào nhà trong )
        TUYẾT - (với Tuấn) Ở nhà em... khi đang ngồi  trên gác, em nghe rõ tiếng anh Tài nói với mẹ em là: Anh muốn làm to chuyện? Anh đã hứa với em rồi cơ mà, là anh sẽ bỏ qua...
        TUẤN -    Nhưng sự thật kinh khủng quá, đến mức không thể làm ngơ được.
        TUYẾT -    Anh cứ nghĩ nó to thì nó to chứ!...
        TUẤN -    Em chẳng biết gì cả?
        TUYẾT -    Thì anh kể cho em nghe đi, xem nó kinh khủng đến mức độ nào? (im lặng) Đấy, anh lại không chịu nói! Em biết ngay mà, anh thì tốt... nhưng phải cái hay cố chấp?
        TUẤN -    Em lại nghĩ về anh thế đấy?
        TUYẾT -    Hãy nghe em mà thôi đi anh, anh làm thế thì quá!
        TUẤN -    (ngẫm nghĩ) Ừ, mà em cũng không nên biết !? Tâm hồn em thanh khiết quá, tấn trò đời thì quá bẩn ! Quá tàn nhẫn !...
                                  (Tuấn vẩn vơ ra xa nghĩ, quên khuấy Tuyết )
        TUYẾT -    Kìa, anh Tuấn! Sao anh lại bỏ em ra đứng một mình như thế?
        TUẤN -    (với Tuyết) Em hãy cứ hồn nhiên như vậy! Tâm hồn em hãy cứ trong sáng như thế! Và cứ mơ mộng như những trang tiểu thuyết mà em vẫn thường xem !...
        TUYẾT - Anh thích em cứ như thế mãi à?
        TUẤN -    Ừ, nếu có thể thì em cứ như thế mãi !
        TUYẾT -    Sao lại không? Nếu anh đã thích thì em sẽ như thế mãi, như thế mãi suốt đời.
        TUẤN -    Nhưng em sẽ không như thế mãi được đâu, Tuyết ạ! Thực tế phũ phàng lắm.
        TUYẾT -    (hồn nhiên) Nhất định rồi anh xem, em sẽ như thế mãi.
        TUẤN -    Tâm hồn em sẽ phải vật vã, em sẽ hiểu như thế nào là đau đớn?
        TUYẾT -    Thì cũng có lúc em đã đau đớn rồi! Em đã phát hoảng lên, em nghĩ: nhỡ ra anh và em...
        TUẤN -    Sự đời còn khủng khiếp hơn nhiều! Anh sợ lúc đó em sẽ không chịu đựng nổi?...
        TUYẾT -    Không, nếu có anh thì em sẽ chịu được tất mà! Chẳng có cái gì khủng khiếp hơn nếu phải xa anh?
        TUẤN -   Em chưa lường hết được đâu Tuyết ạ,  cái ngày bất hạnh đó sắp đến rồi?
        TUYẾT -    Anh nói gì mà bi quan thế? Em chỉ cần có anh thôi! Chỉ cần có anh thôi! Chỉ cần có anh thôi!... ( họ ôm lấy nhau ).
                                                 
 
                  
                                                              HẾT MÀN BỐN
 
                                                   

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 

P.15


                                      MÀN NĂM


                          I-   CẢNH NHỎ XEN KẼ

                                 Buổi tối, tại phòng khách nhà ông Lãm.
                         Minh Phương đang ngồi trên một chiếc salon chờ đợi.
                         Tài đi vào, ngó nghiêng khắp nhà.

        MINH PHƯƠNG -    Cậu không phải lo, đi vắng hết rồi!
        TÀI -    Những công việc đại loại như thế này cần phải cẩn thận.
        MINH PHƯƠNG -    Chắc cậu vẫn tìm bọn cũ?
        TÀI -    Hoàn toàn mới, mà thằng trùm lần này còn cứng tay hơn! Nó có biệt danh gọi là "Hốt" - Thằng Hốt!
        MINH PHƯƠNG -    Giờ hắn ở đâu?
        TÀI -    Đang chờ ngoài hàng nước. (chần chừ) Mợ Minh Phương này?...
        MINH PHƯƠNG -    Cứ trông dáng bộ của cậu, tôi cũng biết cậu đang lo! Mọi khi sao cậu bạo dạn, táo tợn thế?
        TÀI -    Tôi nghĩ, hay là mình cũng chưa nên vội?
        MINH PHƯƠNG -    Hiện nay nó chưa làm bung ra ngoài, cần phải bịt miệng nó lại ngay!
        TÀI -    Nhưng nếu anh ta cũng bị như thằng Trương, thì ông bà già nhà tôi sẽ không để yên đâu?
        MINH PHƯƠNG -    Lần này thì phải phi tang nhân chứng.
        TÀI -    Nghĩa là...
        MINH PHƯƠNG -    Nghĩa là nó phải câm vĩnh viễn!
        TÀI -    Không được, không thể làm như thế được.
        MINH PHƯƠNG -    Hay là lương tâm cậu bị cắn rứt?
        TÀI -    Thì cũng cố tìm ra một cách chỉ làm cho ông ta sợ là được.
        MINH PHƯƠNG -    Tôi đã nghĩ hết cách! Với cái gan của thằng Tuấn, không thể biến nó một người sống mà như câm? Chắc cậu cũng không muốn phải vào nhà đá?
        TÀI -    Tham nhũng một lô hàng, bất quá thì cũng chỉ tù ít năm? Mà ông Lãm sẽ là cái lá bùa hộ mệnh cho cả tôi và mợ cơ mà?
        MINH PHƯƠNG -    Nếu chỉ mắc một tội tham ô, tham nhũng thì tôi cũng chưa sợ.
        TÀI -    Thế, mợ còn sợ cái gì?
        MINH PHƯƠNG -    Chính là chuyện thằng Trương ngày trước! Chúng nó mà kết cấu lại với nhau làm ầm ĩ lên, thì họ sẽ đem cả tôi và cậu ra mà tùng xẻo.
        TÀI -    Nhưng ngay cả chuyện thằng Trương, giờ cũng không phải chỉ mình ông Tuấn biết?
        MINH PHƯƠNG -    Tôi đã nghĩ ra được một cách có thể đánh lừa được tất cả mọi người.
        TÀI -    Mợ nói tôi nghe thử?
        MINH PHƯƠNG -    Hàng ngày, hàng ngày trên các đường phố Hà Nội... đã có biết bao nhiêu vụ tai nạn giao thông thường xẩy ra. Có người thì bị thương, nhưng cũng nhiều người chết?
        TÀI -    Tôi hiểu rồi! Tôi hiểu rồi!... Có thế mà nghĩ nát cả óc.
        MINH PHƯƠNG -    (thở dài) Cũng không còn cách lựa chọn nào khác.
        TÀI -    Để tôi ra gọi thằng Hốt vào đây! (Tài định đi)
        MINH PHƯƠNG -    Hãy khoan! Cậu có thể đưa nó đến một chỗ kín đáo rồi liệu mà làm việc với nó?... tốn phí bao nhiêu tôi sẽ cấp cho cậu đầy đủ.
        TÀI -    (phá lên cười)...
        MINH PHƯƠNG -    (bịt miệng Tài) Rừng có nách, vách có tai. Tại sao cậu lại cười váng lên như thế?
        TÀI -    Tôi cười, vì tôi thấy mợ... hơi dại quá!...Mợ đẩy mình tôi vào cuộc, chỉ mình tôi nó biết mặt!...Để ngộ nhỡ... có xẩy ra chuyện gì, thì mợ rũ tuột!
        MINH PHƯƠNG -    Tôi không ngờ cậu lại nghĩ về tôi tồi tàn như thế?...Thôi được, thì... cậu ra gọi nó vào đây!
        TÀI -    Thế là tốt nhất!
                                       ( Tài ra ngoài )
        MINH PHƯƠNG -    (một mình) Cũng đành liều.
                           ( ít phút, Tài cùng Hốt đi vào. Đó là một gã đàn ông to chắc,
                           trạc tuổi trung niên, tướng mạo lầm lì )
      TÀI -    (với Minh Phương) Đây là anh Hốt, người mà tôi đã noí!
        HỐT -    (với Minh Phương) Tôi cũng đã được Quí ông đây cho biết về Quí danh của Quí bà!...
        TÀI -    Kế hoạch cũng như giá cả, tôi đã trao đổi đầy đủ với anh Hốt rồi. Bà xem có cần phải dặn dò gì thêm nữa không?
        HỐT -    Các vị cứ yên tâm, Tôi cùng  các đệ tử của tôi sẽ làm thoả đáng ý muốn của cả Quí Bà và Quí Ông !
        TÀI -    Các anh cứ giải quyết cho thật gọn nhẹ, cho thật êm thấm!... Về kinh phí chúng tôi sẽ thoả đáng, các anh không phải lo.
        MINH PHƯƠNG -    Phần thủ tục coi như đã kết thúc?...
        HỐT -    Thưa Quí Bà ! Đó mới chỉ là khúc dạo đầu. Khúc sau còn khó khăn, nguy hiểm hơn nhiều.
        MINH PHƯƠNG -    Ý ông muốn?...
        HỐT -    Phi vụ này cực kỳ nguy hiểm. Không chỉ đòi hỏi ở chúng tôi sự cảm tử, mà cả sự chi phí để thực hiện phi vụ cũng tốn kém lắm ạ !....
        MINH PHƯƠNG -    Anh lại muốn tăng giá à?
        HỐT -    Được phục vụ một người đàn bà quí phái, sang trọng như Quí Bà... dĩ nhiên là chúng tôi phải hết sức cẩn thận, sự tăng giá cũng là rất nên ! Cũng chỉ thêm 30% nữa thôi ạ.
        MINH PHƯƠNG -    Sao tăng thêm mà nhiều thế?
        HỐT -    Quí bà đồng ý chứ ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Thôi được, tôi đồng ý.
        HỐT -    Quí bà có cần hỏi điều gì nữa không ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Tôi cũng muốn biết thêm vài chi tiết.
        HỐT -    Rất lấy làm vinh hạnh nếu được làm vui lòng Quí bà.
        MINH PHƯƠNG -    Ông đến đây bằng phương tiện gì?
        HỐT -    Một thứ xe gắn máy mà nhân loại quen gọi là hon-đa! Thưa Quí bà, một loại hon-đa chính hãng chứ không phải là đồ rởm. Quí bà cứ yên lòng!
        MINH PHƯƠNG -    Nó còn tốt chứ?
        HỐT -    Nó mới được đập hộp khoảng vài ba chục năm nay. Lúc nó được sản xuất, thì nó thuộc vào đời mới nhất trong thời điểm đó... Với cái nhãn hiệu Xíp-pót-te-đờ-me-măng-xi, xin Quí bà hoàn toàn yên tâm. Với cái giống Xíp-pót-te -đờ-me-măng-xi này, nó có thể đạt tới vận tốc tối đa của chính nó đấy ạ! Dùng vào phi vụ này đảm bảo chắc ăn.
        MINH PHƯƠNG -    Ông sử dụng bao nhiêu người?
        HỐT -    Để làm yên lòng một người đàn bà lộng lẫy như Qúi bà, tôi sẽ phải dùng tới hai trợ thủ cứng nhất của tôi! Xin Quí bà tăng thêm cho 20% nữa ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Đã tăng rồi, sao lại.... mà tăng thế hơi nhanh đấy?
        HỐT -    Thưa Quí bà, tiền trượt giá còn tăng nhanh hơn đấy ạ! Quí bà chấp nhận chứ ạ? Đa tạ Quí bà! Quí bà còn muốn...
        MINH PHƯƠNG -    Tôi muốn biết về các trợ thủ của ông?
        HỐT -    Quí bà có thể hoàn toàn yên tâm, họ toàn là những thằng câm.
        MINH PHƯƠNG -    Ông đã cắt lưỡi của họ?
        HỐT -    Ồ không. Lưỡi, mồm, tai, mắt đến lục phủ ngũ tạng của chúng đều còn nguyên cả. Ý tôi muốn nói: Đó là những người hùng, rất hùng... thưa Quí Bà! Quí bà cho tăng thêm 10% nữa ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Sao ông đòi tăng nhiều thế?
        HỐT -    Luật của chúng tôi: Mỗi một câu hỏi có quan hệ tới sự nguy hiểm của bản thân, đều phải được tăng giá !
        TÀI -    (đứng ở ngoài nói vào) Cái luật hơi quái đấy!
        HỐT -    Quí bà chấp nhận chứ ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Nếu đã là luật thì tôi cũng đành.
        HỐT -    Đa tạ Quí bà! Giờ xin Quí bà thực hiện cho một chút thủ tục nho nhỏ ban đầu?
        MINH PHƯƠNG -    Ông cứ nói!
        HỐT -    Để thực hiện phi vụ một cách mỹ mãn nhất, bao giờ chúng tôi cũng nhận trước 50% số tiền như đã qui ước với Quí ông đây! (chỉ Tài) cùng với  số tiền mà Quí bà đã chấp nhận tăng thêm.
        MINH PHƯƠNG -    Nhưng chưa làm mà các ông đã....
        HỐT -    Thưa Quí bà, đó cũng là luật ạ!
        TÀI -    (đứng ngoài) Lại luật? Toàn luật để húp của người ta.
        HỐT -    Quí bà chấp nhận chứ ạ?
        MINH PHƯƠNG -    Thôi được. Ông Tài đây  (chỉ vào Tài) sẽ thay tôi thoả đáng và giao tiền cho ông! Chỉ miễn là...
        HỐT -    Xin Quí bà cứ yên tâm! Tôi xin thay mặt các chiến hữu của tôi, gửi tới Quí bà sự tràn trề cảm tạ... và chúc Quí bà an khang thịnh vượng!...
                                                   ( Hốt định ra)
        MINH PHƯƠNG -    (gọi giật) Còn một điều kiện nữa?
        HỐT -    Tôi rất vui lòng!
        MINH PHƯƠNG -    Mà thôi, kẻo ông lại...
        HỐT -   Xin có điều gì thì Quí bà cứ nói! 
        MINH PHƯƠNG -    Những cuộc gặp gỡ sau, ông Tài đây sẽ thay tôi gặp ông ở một địa điểm khác kín đaó hơn!
        HỐT -    Nghĩa là tôi phải quên ngôi nhà này đi? Thưa Quí bà, tôi hiểu!
        MINH PHƯƠNG -    Điều kiện này không gây thêm sự nguy hiểm, chắc không cần phải tăng  thêm giá phần trăm... nữa đâu, ông Hốt nhỉ?
        HỐT -    Quí bà nói rất phải !....
                                                        
 
                                                        ( chuyển cảnh ) 

                                       
                                   

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 
P.16


                                              CẢNH II.

                                    Vào một buổi tối cũng tại nhà ông Lãm.
                                Tài và Minh Phương từ ngoài cửa đi vào.
 
        TÀI -    Cái ổ khoá nhà mợ tốt thật, mở cứ nhẹ như không!
        MINH PHƯƠNG -    Khoá từ thời Tây đấy! Nhà này tôi cứ làm cho mỗi người một chìa, có ra vào sớm tối thì người trong nhà không bị quấy quả.
        TÀI -    Này mợ, thế có ai trong nhà không?
        MINH PHƯƠNG -    Tối nay: ông ấy thì lên Bộ dự chiêu đãi, còn con Tuyết đi tham gia một diễn đàn tình yêu gì đó... ở ngoài thư viện Hà Nội.
        TÀI -    Tình yêu với chả diễn đàn, cũng chẳng bằng tôi và mợ yêu thật.
                                         ( Tài lại ôm lấy Minh Phương )
        MINH PHƯƠNG -    Thì cũng từ từ một tý đã nào! Cậu cứ làm tôi như củ khoai không bằng.
        TÀI -    Tối nay dứt khoát là mợ phải thưởng cho tôi rồi!
        MINH PHƯƠNG -    Cậu không sợ à?
        TÀI -    Mợ bảo tôi sợ gì?
        MINH PHƯƠNG  -    Sợ là sợ cái lương tâm nó cắn rứt chứ còn sợ gì?... Thằng Tuấn , anh cậu thì đang bị chúng nó săn đón để hành quyết ở ngoài kia, còn tôi với cậu ở trong này lại...
        TÀI -     Tôi và mợ mà không tranh thủ vui sướng với nhau thì tiếc quá!
        MINH PHƯƠNG -    Hay là thôi?
        TÀI -    Thôi là thôi thế nào?...
                                         ( ôm lấy Minh Phương)
                    Mợ cứ nần nẫn ra thế này, thôi thì phí của giời!
        MINH PHƯƠNG -    Thì cũng gượm đã. Tôi vẫn chưa yên tâm, cậu đã trao đổi chặt chẽ về kế hoạch hành sự... với thằng Hốt chưa? Chẳng may có gì sơ ý xẩy ra thì chết?
        TÀI -    Mọi việc tôi đã tính toán rất cẩn thận, mợ không phải lo.
        MINH PHƯƠNG -    Dù sao thì... (thở dài)
        TÀI -    Bây giờ thì mợ thưởng cho tôi nhé? Tôi sẽ lại bế mợ ra vườn...
        MINH PHƯƠNG -    Làm gì có ai ở nhà mà phải ra vườn?
        TÀI -    Nhưng nhỡ...
        MINH PHƯƠNG -    Ừ, chỉ sợ ngộ nhỡ ông ấy hay con Tuyết đột xuất về?...
        TÀI -    Nhưng lo thế có mà lo suốt đời! Một nhoắng là xong ngay mà... chả ai biết đâu mà sợ.
                                      ( Tài định sàm sỡ)
        MINH PHƯƠNG -    Từ từ nghe tôi dặn đã, nếu có tình huống gì thì cậu cứ nhảy qua cái cửa sổ này mà ra vườn nhé, ở trong này tôi sẽ liệu cách nói...
        TÀI -    (xun xoe) Chà , buổi ăn mừng chiến thắng của tôi và mợ tối nay thật tuyệt!
        MINH PHƯƠNG - Thì, tôi trở thành mâm cỗ để cậu xơi mừng chiến thắng thì có?
        TÀI -    Thì còn gì bằng!...
                                     ( Tài lại tắt vợi đèn... cuộc tình xẩy ra trong bóng tối mờ,
                                         thấp thoáng chỉ còn nghe thấy tiếng nói phát ra )
       TÀI -    Từ từ thế này thôi nhé, mợ thấy sướng chưa?
        MINH PHƯƠNG -    Ừ, ừ... sướng... sướng....
        TÀI -    Với ông ấy... mợ có sướng thế này không?
        MINH PHƯƠNG -    Chuyện,  ông ấy già rồi. Cậu còn trẻ mà... khoẻ phát khiếp!...
        TÀI -    Thế, ông ấy kiểu cách có phong phú không?
        MINH PHƯƠNG -    Ừ, ừ... Ông ấy đi tây nhiều nên cũng phong phú...
                         ( Ông Lãm bỗng xuất hiện ở phía cầu thang trên gác. Ông giơ tay
                  bật cung tắc điện ở cạnh cửa , đèn sáng lên. Nhìn cảnh tượng
                  ông rú lên rồi trượt ngã từ bậc cầu thang xuống nhà nằm lịm đi.
                  Bà Minh Phương vội kéo chiếc khăn lớn quấn che ngang người,
                  một tay giữ khăn để khỏi tuột... vội chạy đến phía chồng )
       MINH PHƯƠNG -    Khổ, ai bảo ông không bước cho cẩn thận?
        TÀI -    (đứng ngoài, nhìn ông Lãm tỉnh lại ) Mở mắt rồi! Ông ấy mở mắt ra được rồi!...
                        ( ông Lãm lại nhắm nghiền mắt lại. Tài nhún vai, khinh khỉnh...
                    Lúc đó Tuyết cũng từ cửa vào, cô giật mình vội nép vào chỗ kín nghe!...)
        Ô.LÃM -    (chỉ vợ) Bà... bà tưởng tôi đi vắng nên bà lợi dụng!... Cũng may mà tôi lại bị đau bụng, nên mới ở lại nhà. Bà, bà không mặc ngay quần áo vào đi à? (với Tài) Cả anh nữa, đừng có lồng ngồng ra như thế?
                           ( hai người vội vơ quần áo chạy vào trong ít phút, rồi ra...
                      Ông Lãm khó nhọc đứng dậy )
        Ô.LÃM -    Bà làm tôi xấu hổ! Trời, thế này còn ra cái thể thống gì cơ chứ? (với Tài) Tôi, tôi không ngờ anh? Đồ đổ đốn !...
        TÀI -    Xin ông dùng từ cho lịch sự hơn một chút !
        Ô.LÃM -    Trời, nó lại bảo tôi phải dùng từ cho lịch sự nữa đấy? ( quát lên) Tao, tao sẽ cách chức mày! (với vợ ) Còn bà nữa, hãy đi đi! Đi đi!...
        MINH PHƯƠNG -    Ông bảo tôi phải đi đâu?

                              
         

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.17


   Ô.LÃM -    Bà đi đâu thì đi, tôi không thể nào còn chịu được nữa rồi.
                            ( ông Lãm giơ tay lên trời tỏ sự bất lực )
                   Đổ đốn hết cả rồi! Loạn hết cả rồi!
   TÀI -    (tiến lại gần ) Báo cáo đồng chí giám đốc, tôi có thể về được chứ ạ?
   Ô.LÃM -    Cút! Cút ngay!
   TÀI -    (thản nhiên) Cút thì cút.
                          (Tài định ra thì ông Lãm gọi giật lại)
   Ô.LÃM -    Mà thôi, đứng lại! Anh phải ở lại đây!
   TÀI -    Ở lại thì ở! Nhưng để làm gì ạ?
   Ô.LÃM -    Bao nhiêu năm nay tôi đã cưu mang anh, tôi che đỡ cho anh, bây giờ anh đối xử với tôi như thế này đây? Ngay cái vụ Rô-ten-Bớc: Nếu không có tôi, thì anh đã phải ra toà rồi - Anh hiểu không?
   TÀI -    Ông nói không đúng. Người ra toà trước tiên phải là ông!
   MINH PHƯƠNG -    Vì người ký cuối cùng quyết định trên tất cả các văn bản, là ông Giám đốc... chứ đâu phải là trưởng phòng Tài?
   Ô.LÃM -    À, các người, ra các người về hùa với nhau định hại ta?
   TÀI -    Ngược lại, chúng tôi đã mang về cho ông những món lợi kếch sù.
   Ô.LÃM -    Các người đã lừa dối ta! (với Tài) Công ty Nhật không chịu nhận hàng, gây thiệt hại hơn triệu đô la vì anh?
   MINH PHƯƠNG -    Có cả tôi nữa chứ?
   Ô.LÃM -    Phải , cả bà.  Vì các người đã bàn bạc với nhau cố tình giao hàng chậm... cốt để cho Nhật nó từ chối...
   MINH PHƯƠNG -    Vậy mà ông vẫn đặt bút để ký vào các văn bản : Hàng chất lượng không đảm bảo với bao nhiêu lý do - Nào là đổ tại máy móc tồi, tại điều kiện khách quan này, khách quan nọ?...
   TÀI -    Thế cho nên ông mới có cả một khối lượng hàng tơ lụa thực sự là đẹp, nhưng lại ghi là hàng bị phế... mà  bán lại cho doanh nghiệp của cái lão Mai Lâm ấy với giá hoá đơn rẻ mọn, để hưởng  khoản tiền chênh lệch  "ma"... bên ngoài?
      Ô.LÃM -    Các người đẩy ta vào thế cùng, buộc ta phải chèo chống?
      MINH PHƯƠNG -    Ông nói dối! Chính ông biết rất rõ: Nếu có được lô hàng ấy... thì sẽ kiếm được món lợi lớn!
   Ô.LÃM -    Bà, bà quá lắm!
   MINH PHƯƠNG -    Khi tôi gợi ý cho ông: tìm cách để lấy lô hàng?...
   TÀI -    Ông tảng lờ như không biết!... Để cho bà nhà cùng với tôi lo liệu thay ông?
   MINH PHƯƠNG -    Ông là một ông giám đốc không tốt lành gì đâu? Một ông chồng tồi tệ!... Ông luôn tỏ ra cao đạo. Tất cả tiền của, tài sản có được ở ngôi nhà này là nhờ tay tôi, ông đã thông qua tôi. Tôi cũng chẳng khác nào một công cụ để ông sử dụng, một cái bia chắn đỡ cho ông!... (dằn giọng) Người bước ra khỏi ngôi nhà này là ông, chứ không phải là tôi?
                        ( Im lặng giây lát. Minh Phương lại gần ông Lãm,thay giọng mơn trớn)
           Ông Lãm ạ! Nói vậy thôi, dù sao tôi với ông cũng là vợ chồng mấy chục năm nay, tôi vẫn thương ông!
              ( Như một cái cây chết đứng, ông Lãm ngả vào tay mụ Minh Phương...
                             mặc cho mụ ve vuốt )
   Ô.LÃM -    Bà!... Bà nói bà thương tôi, bà có thương thật không?
   MINH PHƯƠNG -    Chả thương ông thì thương ai?
   TÀI -    (đứng ngoài) Như thế có phải là dễ chịu hơn không nào?
                   ( Từ bên khe cửa, Tuyết từ nẫy đến giờ nghe rõ câu chuyện của bố mẹ...
                  cô bàng hoàng choáng váng, như một cái cây ngã dập xuống sàn nhà rồi ngất đi)
   MINH PHƯƠNG -    ( kêu lên) Con Tuyết!
                ( ông Lãm vội lại đỡ con. Tất cả xúm quanh đỡ Tuyết lên ghế. Tuyết tỉnh dần)
   MINH PHƯƠNG -    Kiểu này đi chơi tối về lại bị cảm sương đây?
                                   ( có tiếng gõ cửa)
    MINH PHƯƠNG -    Ai đấy? Ai mà đêm hôm khuya khoắt thế này vẫn còn gõ cửa?
    TÀI -    Để tôi ra mở.
                                ( Tài mở cửa - Hốt , tay đã chói giật cánh khuỷu bị đẩy vào,
                                            theo sau là hai anh công an )
    HỐT -    ( chỉ Minh Phương và Tài ) May quá họ ở cả đây! (với công an ) Vâng, thưa hai ông:
Cả hai người này đấy ạ!
    TÀI -    (xô lại) Này anh Hốt! Đừng có mà...
    CÔNG AN -    Nghĩa là các vị đã biết nhau từ trước?
    TÀI -    (biết lỡ lời) Cũng chỉ sơ sơ. Tôi chỉ gặp anh ta ngoài đường.
    CÔNG AN -    (với Minh Phương) Bà là Bùi thị Minh Phương! (với Tài) Còn anh?
    TÀI -    Tôi là Nguyễn Khắc Tài.
    CÔNG AN -    Theo lời khai của tên Hốt này, thì bà và anh đã thuê hắn để mưu sát hại...
    HỐT -    Vâng, thưa ông thiếu uý công an: Đúng là Quí bà và Quí ông đây đã thuê tôi...
    TÀI -    Anh nói láo.
    MINH PHƯƠNG -    (với công an) Các ông đừng có tin lời một thằng lưu manh.
    HỐT -    Thưa Quí Bà: Nhờ có những người như Quí bà, mà những thằng lưu manh như tôi có cái để mà sống!
    TUYẾT -    (đến gần Hốt) Anh nói, mẹ tôi đã thuê anh để sát hại ai?
    HỐT -    Thưa Quí cô! Đó là một thanh niên có tên gọi là Tuấn!
    TUYẾT -    Trời!...
                     ( Tuyết ngất đi. Ông Lãm vội lại đỡ con )
    Ô. LÃM -    Con gái tôi! Khéo nó chết mất. (với Tài) Anh Tài, làm ơn gọi hộ tôi xe cấp cứu!
    TÀI -    (nhanh nhẩu) Tôi sẽ đi ngay.
                               ( Tài định đi...)
    THIẾU UÝ C.A -    (ngăn lại) Anh ở lại! (nói với anh công an cùng đi) Đồng chí hạ sỹ, đồng chí hãy đi gọi xe cấp cứu giúp gia đình.
    HẠ SỸ C.A -  Rõ!  (ra)
    THIẾU UÝ C.A -    (với Minh Phương và Tài ) Còn bây giờ thì mời bà, mời anh... đến trụ sở của cơ quan công an làm đối chứng?
    MINH PHƯƠNG -    Tôi....
    THIẾU UÝ C.A -    (ngắt lời) Dù sao thì các vị cũng không thể không đến!
                     ( Tất cả Hốt- Tài- Minh Phương - và anh công an ra khỏi phòng )
    MINH PHƯƠNG -    (còn ngoái lại nói với ông Lãm) Bây giờ thì ông đã thoả mãn rồi chứ? (ra khuất)
                                 (Tuyết tỉnh dần trên tay ông Lãm)
    Ô.LÃM -    Ôi, con gái của ba! Con gái của ba đã tỉnh rồi!
    TUYẾT -    Tôi ở đâu thế này? Tôi sẽ đi đâu? Tôi sẽ về đâu? Các người, các người thật là tệ! Ai đã giết anh ấy? chả lẽ mẹ tôi ư?
    Ô.LÃM - Đúng là mẹ con đấy, con ạ! Chỉ vì sợ công việc bị bại lộ, mẹ con đã thuê người...
      TUYẾT -    Không, không, không phải thế! Chính ba, chính ba đã giết anh ấy!... Ba đã giết cả con!... Trời ơi...

                                              ( Ở ngoài đường xe cấp cứu rú còi )




                             

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.18


                                                 MÀN SÁU
    
                                    ( Phòng ngoài nhà ông Bản, vào buổi sáng ngày hôm sau.
                                Ông Bản mặc bộ quần áo thụng thường mặc ở nhà, ông luýnh
                                quýnh với bộ quần áo sơ-mi đang treo trên mắc - Bà Nga từ
                                phòng trong bước ra )

      BÀ NGA -    Ông vẫn chưa thay xong quần áo à? Ông chả lo lắng gì cả. Sáng sớm hôm nay anh Lãm đã phải chạy vội đến đây, báo cho ông và tôi  biết cái tin ghê rợn ấy!... Khổ thân tôi, ông phải nhanh nhanh mà lên đồn cảnh sát xem hư thực nó ra sao? Thằng Tuấn mà chết thật, thì ông sống một mình!
      Ô.BẢN -    Thì tôi... tôi thay quần áo xong ngay bây giờ.
                         ( Ông Bản cầm bộ quần áo định đi vào nhà trong.
                                    Nghĩ thế nào đến cửa... lại dừng lại )
      Ô.BẢN -    Thảm nào suốt đêm qua  cả thằng Tài lẫn thằng Tuấn , không thấy đứa nào về nhà.
      BÀ NGA -    Thằng Tài thì đã bị công an giải đi cùng với chị Minh Phương... rồi còn gì?  Nhưng thằng  Tuấn thì có biết nó đi đâu? Sống chết ra sao?
      Ô.BẢN -    Thì tôi cũng đã hỏi kỹ, nhưng anh Lãm cũng chả biết gì hơn.
      BÀ NGA -    Thế cho nên tôi với ông  mới phải khẩn trương lên đồn, mà hỏi tin tức về thằng Tuấn?... Khổ, có bộ quần áo mà ông thay mãi không xong.
      Ô.BẢN -    Được, bà chờ tôi! Tôi sẽ thay xong ngay bây giờ.
                      ( Ông Bản định bước vào nhà trong, nhưng nghĩ thế nào lại dừng lại )
      Ô.BẢN -    Nhưng... nếu thằng Tuấn mà nó bị nạn thật, ấy là tôi cứ giả dụ như thế! Thì đêm qua người ta đã phải báo ngay cho mình biết chứ?
      BÀ NGA -    Nhưng nếu nó không  xẩy ra chuyện gì, thì đêm qua nó đã phải về nhà chứ? Thằng Tuấn có mắc tội gì đâu mà người ta giữ nó ở lại đồn? (hoảng hốt) Nhỡ, nhỡ nó chết thật thì sao? Khổ tôi rồi! Ông ơi, khổ tôi rồi! Tuấn ơi, tội nghiệp con. Mẹ chết mất con ơi! Đừng, đừng bị làm sao con nhé? Mẹ cầu mong, mẹ cầu mong... trời đất hãy phù hộ con tôi!
                                  ( Tuyết hoảng hốt từ cửa chạy vào )
      TUYẾT -    (với mình) Thế là anh ấy không về thật rồi! Anh ấy bị thật rồi!...
                                            ( Tuyết khóc nấc lên )
      BÀ NGA -    (vội đỡ Tuyết) Cháu cũng không biết tin gì về anh Tuấn hả cháu?
                                       ( bà lại chạy đến phía ông Bản )
                Làm sao bây giờ? Ông nói đi, phải làm gì bây giờ? Ông, chính ông đã giết con!

                                           
                                                 CẢNH MINH HOẠ

                      (  Trong tâm trạng mê sảng, Tuyết chạy từ góc này qua góc khác:
                   Những tiếng nói trong màn kịch gia đình... cứ vang lên chói chang vào tai cô )

                          GÓC MỘT

      -    TIẾNG ÔNG LÃM:  Vì các người đã đưa ta vào thế cùng... buộc ta phải chèo chống?
      -    TIẾNG MINH PHƯƠNG:    Ông nói dối! Chính ông biết rất rõ có thể thu được một  món lợi kếch sù, nếu lấy được lô hàng ấy để bán đi, cho nên ông...
      -    TIẾNG TÀI:    Ông tảng lờ như không biết, để cho bà nhà cùng với tôi lo liệu thay ông!...

                          GÓC HAI

      - TIẾNG HỐT:    Thưa Quí bà! Nhờ những người như Quí bà, mà những thằng lưu manh như tôi có cái để mà sống!

                         GÓC BA

      -    TIẾNG MINH PHƯƠNG:    Ông là một giám đốc không có tốt lành gì đâu. Một ông chồng tồi!... Ông luôn tỏ ra mình cao đạo. Tất cả tiền của, tài sản có được ở cái ngôi nhà này là nhờ tay tôi! Ông đã thông qua tôi... Người phải bước ra khỏi ngôi nhà này là ông, chứ không phải là tôi !?

                        GÓC BỐN

      -    TIẾNG HỐT:    Thưa Quí cô! Người mà Quí bà đã thuê tôi sát hại... có tên gọi là "Tuấn"!
                                                                       ( Tuyết rú lên...)


                               HÌNH ẢNH TUẤN HIỆN LÊN
                  - CUỘC ĐỐI THOẠI GIỮA HAI NGƯỜI:

      TUẤN -    Em hãy cứ hồn nhiên như vậy! Tâm hồn em cứ trong sáng và mơ mộng như những trang tiểu thuyết  mà em vẫn thường xem...
      TUYẾT -    Anh thích em cứ như thế mãi à?
      TUẤN -    Thích!... Nếu có thể em cứ như thế mãi.
      TUYẾT -    Nếu anh đã thích thì em sẽ như thế mãi, như thế mãi suốt đời.
      TUẤN -    Nhưng em sẽ không được như thế mãi đâu, Tuyết ạ! Thực tế phũ phàng lắm. Tâm hồn em sẽ phải vật vã, em sẽ đau đớn... Anh sợ lúc đó em sẽ không chịu đựng nổi?
      TUYẾT -    Em chịu đựng được mà.
      TUẤN -    Em không chịu đựng được đâu, Tuyết ạ! Ngày đó sắp đến rồi...

                                         TRỞ LẠI THỰC TẠI
                                   
                                      ( Tuyết  lảo đảo bước ra phía cửa...
                                              vừa đi vừa lảm nhảm nói  )
     
        TUYẾT -    (như kẻ mộng du) Ngày đó đã đến rồi!... Nhưng em chịu được mà, anh Tuấn!  Em chỉ cần có anh thôi! Một mình anh!...  Nhưng sao , sao anh lại  phải chết? Sao anh lại bỏ lại một mình em?...
                               ( Tuyết vẫn lảm nhảm và bước ra khỏi nhà )
      BÀ NGA -    (với ông Bản) Ông có thấy không, con bé mất trí rồi!
      Ô.BẢN -    Để tôi... bà chờ tôi vào thay quần áo, một tý tôi sẽ ra ngay!
                   ( Ông Bản cầm bộ quần áo đi hẳn vào nhà trong. Sân khấu chỉ còn lại bà Nga )
      BÀ NGA -    (ngơ ngẩn) Ờ, ông đi thay quần áo nhanh lên, Thằng Tuấn có khi nó chết thật rồi đấy!...

                                              

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.19


                                ( Ông Mai Lâm bỗng xuất hiện ở cửa )
     MAI LÂM -    (vào hẳn nhà) Không, thằng Tuấn không chết! Nó đã được cứu thoát!...
      BÀ NGA -    Ông nói: Thằng Tuấn, con tôi không chết à? Có thật như thế không? Nhưng ai đã cứu thoát nó? Có phải là ông đã cứu thoát cho con tôi không?
      MAI LÂM -    Phải, tôi đã cứu thoát cho con!
      BÀ NGA -    Ông nói cứ như nó là con ông ấy !?
      MAI LÂM  -    Thì...
      BÀ NGA -    (bỗng nhiên giật mình ) Nhưng ông... Trông ông như là ông Mai Lâm phải không?
      MAI LÂM -   Phải! - Tay tư sản của thành phố Sàigòn trước kia... từ ngày chưa giải phóng, người chồng cũ của bà đây!
      BÀ NGA -    Tôi nhớ rồi, mặc dù trông ông đã khác xưa nhiều  lắm.
      MAI LÂM -    Thì đã mấy chục năm nay còn gì? Hồi ấy tôi và bà còn trẻ, bây giờ đều đã già nua hết cả rồi !
     BÀ NGA -    Tôi đã quên đi cái ngày ấy! Tôi đã quên đi cái hình ảnh tàn nhẫn ấy của ông!...Ông còn trở lại đây làm gì, khi mà ông đã bỏ mặc mẹ con tôi ở lại... vội chạy di tản một mình sang Mỹ để thoát thân?
     MAI LÂM -   Nhưng cũng tại vì hồi đó bà và con lại đến tận thành phố Nha Trang thăm người nhà, mà quân cộng sản lại đánh vào Sàigòn nhanh quá tôi không kịp đón. Tôi sợ...
      BÀ NGA -    Ông sợ chết chứ gì? Nên bỏ mẹ con tôi muốn sống chết thế nào mặc xác, không cần biết?
      MAI LÂM -    Tôi không dám mong bà và con tha thứ. Tôi có lỗi với bà và lỗi với con!...
      BÀ NGA -    Chỉ là lỗi thôi hay sao? Còn hơn thế chứ!
      MAI LÂM -    Tôi biết có nói thế nào thì bà cũng không bỏ quá cho tôi đâu? Chuyện đã chót rồi, biết làm thế nào được. Thì... Tôi chỉ biết quì xuống đây để tạ lỗi với bà!...
                   ( Nói xong Mai Lâm quì trước bà Nga sụp lậy. Trước đó ông Bản từ nhà trong đã ra
                   đứng ở cửa phòng. Lúc này bước tới...)
      Ô.BẢN -    (với Mai Lâm) Kìa, ông không phải quì như thế! Lúc đó ông là một tư sản Sàigòn, quân cách mạng ào tới... đã làm ông sợ hãi quá nên mới vội chạy trốn. (im lặng ít phút) Thế mà những ngày tiếp xúc với ông ở Công ty, tôi đã không biết ông là bố đẻ của thằng Tuấn đấy?
     MAI LÂM -    Bởi vì dạo đó tôi và ông đã gặp nhau lần nào đâu?
      BÀ NGA -    (với Mai Lâm) Tôi cũng đã kể về ông cho ông nhà tôi đây nghe (chỉ ông Bản) một đôi lần.
      MAI LÂM -    Vâng, tôi là quá khứ. (với ông Bản) Rất cám ơn ông hồi đó đã cứu mẹ con bà ấy ra khỏi sự hoạn nạn!
     Ô.BẢN -    Khi đó tôi cùng với quân giải phóng tràn vào để giải phóng thành phố Sàigòn. Thế rồi, tôi gặp mẹ con cô ấy đang hoang mang, bơ vơ...
      MAI LÂM -    (với bà Nga) Tôi biết lỗi của tôi không thể tha thứ! Nhưng... bao nhiêu năm qua, khi từ Mỹ trở về lại Việt Nam sinh sống... tôi vẫn mong tìm lại con, tìm gặp lại bà.  Tôi đã cất công ra Hà Nội nhiều lần...
     BÀ NGA -    (với Mai Lâm) Chẳng lẽ gặp thằng Tuấn ông lại có thể nhận ngay ra nó?  Khi ông bỏ chạy sang Mỹ, thằng Tuấn  chỉ vừa mới biết đi.
      MAI LÂM -    Ngay lần gặp đầu tiên  tôi đã cảm thấy có cái gì ngờ ngợ trên khuôn mặt nó.
      Ô.BẢN -    Giờ tôi mới nghĩ, khuôn mặt thằng Tuấn có nhiều nét giống ông!... mới lại, linh cảm của giác quan thứ sáu mà: Nó cùng dòng máu với ông!
    MAI LÂM -   (với bà Nga) Rồi cái tên của nó, dĩ nhiên là tôi phải nhớ chứ! Cả tuổi tác của nó cũng vậy. (sôi nổi) Và... cả cái sẹo dài ở đuôi mắt trái của nó nữa, bà còn nhớ chứ? Bà đã để cho con ngã từ trên phản xuống... vập mặt ngay vào đầu nhọn của chiếc tràng kỷ, làm thằng bé chảy bao nhiêu máu?
    BÀ NGA -    Ông còn nhớ kỹ đến thế cơ à?
    MAI LÂM -    Cứ thế tôi lần tìm. Tôi bỏ cả ăn uống theo từng bước đi của nó. Có lần tôi đã theo nó đến đây, nhưng chỉ dám đứng từ xa nhìn theo con... rồi tôi đã nhìn thấy bà ra mở cửa?
    BÀ NGA -    Và thế là... Ông biết chắc chắn thằng Tuấn chính là đứa con trai đẻ, mà ông đã bỏ để chạy trốn một mình sang Mỹ?
    Ô.BẢN -    (can) Thôi, cô trách cứ ông ấy mãi làm gì? Chuyện đã qua rồi!
    BÀ NGA -    (với Mai Lâm) Thế, sao lúc đó nhìn thấy tôi ra cửa... ông không vào nhà. Có ai ăn thịt ông đâu?
    MAI LÂM -    Tất nhiên, trông thấy bà là tôi  đã muốn đến để gặp mặt ngay, nhưng rồi... tôi lại sợ không dám giáp mặt. Mới lại , khi ấy tôi cũng đang vội tìm cách để cứu con !... Bởi vì trước đó tôi phát hiện ra: thằng Tuấn đang bị người ta có âm mưu làm hại?
    BÀ NGA -    Thế, bây giờ thằng Tuấn ở đâu?

                                     
                 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

 P.20


                                      ( Tuấn và Trâm từ cửa bước vào )
     BÀ NGA -    (ôm lấy con) Con tôi! Thế mà mẹ sợ quá. Kìa cháu Trâm! Có tới nửa năm nay cô mới lại gặp cháu?
     TRÂM -    Dạ, cháu cũng bận nhiều việc quá!
     MAI LÂM -    Cô Trâm cũng đã giúp tôi để cứu thoát cho thằng Tuấn đấy!
     BÀ NGA -    (với Trâm) Thằng Tuấn nhà cô đã gặp may.
     TRÂM -    (quay sang Tuấn) Chỉ có mình em là không may mắn, có phải thế không anh Tuấn?
      TUẤN -    Anh lại nghĩ cả hai chúng ta không ai may cả.
      Ô.BẢN -    (với Mai Lâm) Giờ ông hãy kể cho chúng tôi nghe về việc ông đã cứu thoát cháu Tuấn như thế nào?
      MAI LÂM -    Kể ra thì chuyện cũng đơn giản. Tôi có những mối quan hệ để theo dõi sát cậu Tài. Khi gặp cậu Tài đi lại với thằng Hốt, là tôi biết ngay! Tôi biết thằng Hốt này từ ở trong Sàigòn.
     TRÂM -    Nó chính là một thằng lưu manh đã bị nhiều tiền án , tiền sự.
     MAI LÂM -    Hiện nó cũng đang có án bị truy nã, thế là tôi liền báo công an.
     BÀ NGA -    (với ông Bản) Còn thằng Tài thì... ông cũng phải nghĩ cách gì chứ?
     Ô.BẢN -    (thở dài) Còn biết nghĩ cách gì? Thôi thì, việc đó đã có cơ quan tư pháp họ làm.
     BÀ NGA -    Đằng nào thì cũng tội! (với Mai Lâm) Thế còn ông, bây giờ ông định thế nào?
     MAI LÂM -    Nếu tôi có thể chuộc lại được những lỗi lầm xưa?
     BÀ NGA -    Nhưng thằng Tuấn thì dứt khoát tôi không cho nó đi đâu cả.
     Ô.BẢN -    Thì cô cứ để... xem ý kiến của con nó thế nào?
     TUẤN -    (với Mai Lâm) Tôi lại chỉ muốn nói về công việc?
     MAI LÂM -    Ta sẵn sàng làm tất cả vì anh!
     TUẤN -    Đã đành ông là một thương nhân thì có quyền mua đi bán lại, đó chưa phải là điều ác. Nhưng với lô hàng ông đã mua vừa rồi: Đó không phải là hàng riêng của bà Minh Phương hay ông giám đốc?... Thế mà, ông đã tạo cơ hội làm ăn phi pháp để cho họ gian lận, vơ vét tiền của... đục khoét của nhà nước?
     MAI LÂM -    Sẽ không bao giờ ta còn để cho bọn người vô nhân, vô đức ấy, qua ta làm giầu cho cái tính tham lam của họ nữa. Ông già này có thể hứa với anh...
     TRÂM -    (với Tuấn) Nghĩa là anh đã đồng ý vào trong đó? Ý em muốn nói là vào sống trong Sàigòn ấy?... Dù sao ông Mai Lâm đây...
     TUẤN -    Vào luôn ở trong đó với em chứ gì?
     TRÂM -    Thì tốt quá chứ sao? Được cả mọi bề. Thì ông Mai Lâm cũng vẫn là...
     TUẤN -    (cắt ngang) Thực tế còn quá nhiều mâu thuẫn, Trâm ạ! Mà cả hai chúng ta chưa ai có quyền lựa chọn?
     TRÂM -    Sao lại...
                                   (lúc này ông giám đốc Lãm hớt hải từ ngoài chạy bổ vào)
     Ô.LÃM -    Anh Bản!... Cháu Tuyết nhà tôi, cháu đã bị....
     TUẤN -    (xô lại) Ông nói cô Tuyết bị làm sao?
     Ô.LÃM -    Khổ thân tôi, nó đã uống thuốc ngủ quá liều! Nó đã uống hết cả một lọ thuốc ngủ, nên đã...
     Ô.BẢN -    Chết! Anh phải cho cháu đi ngay bệnh viện.
     Ô.LÃM -    Tôi đã cho cháu lên bệnh viện rồi, nhưng không cứu được.
     TUẤN -    Nhưng tại sao? Tại sao tự nhiên cô Tuyết lại đi uống thuốc ngủ nhiều như thế?...
      Ô.LÃM -    Tại sao à? Tại vì anh đấy!... Nó tưởng rằng anh đã bị bọn thằng Hốt nó giết rồi, cho nên nó mới uống thuốc ngủ tự vẫn để theo anh. Khổ thân tôi!...Con tôi, tội tình gì mà con lại phải làm như thế con ơi!
      BÀ NGA -    Thật là tai bay vạ gió, sao cơ sự lại có thể xẩy ra khốn khổ, khốn nạn như thế chứ? Thôi, mọi người  khẩn trương mà lên viện xem người ta có thể cứu nổi cháu không?
      TUẤN -    Cô Tuyết đang nằm ở viện nào?... Ông hãy dẫn chúng tôi đi ngay !
                          ( Ông Lãm lập cập ra cửa. Tuấn và mọi người vội vàng ra theo ông)


                                                        HẾT MÀN SÁU

                                                  

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.21



                                                     CẢNH CHÓT

                           ( Một ngôi mộ trên một quả đồi.
               Vào một buổi sáng, bầu trời trong mát, những cánh bướm
             bay rập rờn quanh mộ. Có rất nhiều vòng hoa đặt quanh đó,
             đều là hoa trắng dành cho các cô gái.
                 Phía sau ngôi mộ ở một khoảng trời xa... hình tượng một
             dàn hoả thiêu, ngọn lửa đang bốc cao. Trên đó -
             Minh Phương và Tài, chúng đứng dang hai tay như thể bị
             đóng đinh.
                            MÉ NỬA TRONG  SÂN KHẤU:
                 Từ một con đường phía trong đi ra -  Hai người công an
             áp tải Hốt đi về phía mộ. Đến sát mộ, Hốt cúi gập người quì
             gục xuống. Hai anh công an ngả mũ chào.
                            MÉ NỬA NGOÀI  SÂN KHẤU:
                 Đường bên này - Ông Lãm run rẩy tiến về phía mộ. Ông
           thắp hương rồi quì xuống trước mộ con.
                 Đường bên kia - Là một dòng người, họ cũng đang tiến về
        phía mộ.Đi đầu là Tuấn, sau đó tiếp đến Trâm, bà Nga, ông Bản,
        Mai Lâm, bác thường trực, anh Trương... cùng tất cả các diễn
        viên tham gia kịch.
             Tuấn tránh ra, mọi người lặng lẽ đến trước mộ đặt hoa,
        thắp hương rồi đứng về bên.
              Cuối cùng Tuấn đi về phía ông Lãm... )
     TUẤN -    (trao cho ông Lãm tập hồ sơ) Đây là toàn bộ hồ sơ về lô hàng Rô-ten-bớc, tôi xin trả lại ông!... Giờ nó không còn cần thiết nữa.
                                    ( anh đến bên mồ Tuyết thắp hương )
                   Em không còn nữa trong cuộc sống của chúng tôi.
                   Khi em còn sống, chúng tôi vẫn chưa thể mang lại cho em phần tốt đẹp nhất của con người. Thì giờ đây - Hỡi cả trời đất, hỡi cây cỏ, lá hoa... hãy đắp dầy lên mồ em, hãy tưới mát lên thi thể , tâm hồn em những vầng ánh sáng và hương thơm ngát nhất của thiên nhiên!...
                            ( Trâm đến nhẹ nhàng kéo Tuấn Đứng dậy. Anh hướng về phía mọi người.
                   Họ lại lặng lẽ đi qua ngôi mộ chào vĩnh biệt cô gái )
       TUẤN -    (tiếp) Chúng tôi đã im lặng,im lặng đi như thế...để vĩnh biệt người con gái. Đã không có ai nói... và cũng không thể có lời nói nào nói được nhiều hơn sự im lặng này!...
                   ( Mọi người lần lượt ra khuất. Hai người công an  cũng đứng
           dậy đi trở lại phía trong.
               Hình tượng dàn hoả thiêu cũng biến mất. Cuối cùng Tuấn và
           Trâm cũng ra khuất nốt.
                 Giờ đây chỉ còn lại nấm mồ: hương khói, không gian trong
           mát, những cánh bướm vẫn bay rập rờn và gió... )

                                      TIẾNG TỪ TRONG HẬU TRƯỜNG:
           
                  Những năm tháng qua người đời vẫn tới đây để thắp hương lên mồ em... Có ai đó
       đã đề lại mấy mấy câu thơ - Lời thơ đó như sau:
                       Người con gái đã không còn
                       Thời gian theo lớp thời gian đắp dầy
                       Chàng trai ấy vẫn qua đây
                       Cắm nhành hoa trắng, vờn bay bướm hồng,
                      Nắng hanh lại đến mưa giông
                      Cỏ xanh lút mảnh gương trong đáy trời
                      Cây lá rụng, gió tơi bời...
                      Tháng năm qua tháng năm rồi cũng phai.
                                             
                                        ( âm nhạc... màn từ từ hạ )


                                                    HẾT KỊCH

                                                                                               Phạm Ngọc Thái
                                                                     NR: Khu ngõ 194 (số nhà 34) phố Quán Thánh HàNội
                                                                     Email: nha_tho_phamngocthai@yahoo.com.vn
    

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


                LỜI BÌNH MỘT BÀI THƠ HAY


                                BỜ SÔNG VẪN GIÓ


Lá ngô lay ở bờ sông
Bờ sông vẫn gió
                            người không thấy về

Xin người hãy trở về quê
Một lần cuối... một lần về cuối thôi
Về thương lại bến sông trôi
Về buồn lại đã một đời tóc xanh
Lệ xin giọt cuối để dành
Trên phần mộ mẹ nương hình bóng cha
Cây cau cũ giại hiên nhà
Còn nghe gió thổi sông xa một lần

Con xin ngắn lại đường gần
Một lần... rồi mẹ hãy dần dần đi...

                               Trúc Thông
               ( trích trong tập thơ
              " chầm chậm tới mình " của tác giả )

      Đây là bài thơ mà nhà thơ Trúc Thông khóc mẹ. Mới đọc ngỡ như anh đang đứng trước hương hồn người mẹ của mình đã khuất nơi chín suối, để trào ra những dòng thơ thương cảm. Nhưng không, bài thơ này Trúc Thông đã viết vào năm 1983 trong một lần trở về thăm quê, khi đó người mẹ của anh vẫn đang cùng anh sống ngoài Hà Nội - Một năm sau đó (1984) mẹ của nhà thơ mới qua đời. Nghĩa là, vì do linh cảm về cái mất của bà mẹ già yếu đang gấp gáp đến gần, nên lời thơ nghẹn ngào xúc động, thấm đầy lệ xót xa.
    Đứng bên con sông Châu chảy qua tỉnh Hà Nam ( cũng chính là dòng sông chảy qua quê hương của cố nhà văn Nam Cao đồng tỉnh với quê hương của nhà thơ ), bên bờ sông ấy nhà thơ than thở:
                  Lá ngô lay ở bờ sông
                  Bờ sông vẫn gió
                                                người không thấy về
    Hình ảnh bờ sông, bãi ngô rất thân thiết, gần gũi với một làng quê Việt Nam. Đọc câu thơ ta liên tưởng tới bài thơ nổi tiếng " Đây thôn Vỹ Dạ " của thi nhân Hàn Mặc Tử, có câu thơ Ông đã viết:
                  Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
    Thông qua hình ảnh "... hoa bắp lay" : âm hưởng lay lắt, chuyển động yếu ớt của những bông hoa bắp như thể hơi thở trút ra mỏng manh, cô quắt... đồng hoạ với cảnh  "dòng nước buồn thiu" , để diễn tả tâm trạng cô đơn, buồn nản vì thương nhớ người yêu cách biệt... trong mối tình đơn phương của thi nhân.
    Nhưng cái từ "lay" của những lá ngô trong bài thơ Bờ Sông Vẫn Gió của Trúc Thông thì lại diễn tả tâm trạng xao động, xót thương nghĩ về mẹ- nên chưa chất một cái gì đó đang bồi hồi lay động dâng lên ở trong lòng. Bởi thế, đồng vọng với cái tiếng "lay" kia thì tiếng gió thổi cũng dào dạt mạnh mẽ: " Bờ sông vẫn gió...", để rồi tác giả hạ nốt nửa vế của câu thơ: "...người không thấy về". Vậy là, dù cùng một từ "lay" với hình ảnh gió ven sông, nhưng ở hai bài thơ đã diễn tả hai trạng thái tình cảm khác nhau, đều xúc tích đạt đến hiệu quả của mỗi tình thơ riêng.
    Đoạn giữa là khổ thơ chính của bài, nó liền mạch tám câu nhưng ý thơ được cấu tứ thành bốn cặp, cứ mỗi cặp hai câu... nối tiếp nhau đan kết một cách khái quát quanh tình cảm và cuộc đời người mẹ, cùng với quê hương:
                  Xin người hãy trở về quê
                  Một lần cuối... một lần về cuối thôi
    Ta thấy sự gắn bó giữa quê cha đất tổ, nơi chôn nhau cắt rốn với tình thân mẫu của nhà thơ. Cái điệp khúc "một lần cuối": hơi thơ dồn dập bởi nỗi lòng mong mỏi, khắc khoải của người con. Với điệp ý về cụm từ "một lần" ở khổ thơ giữa:
                 Một lần cuối... một lần về cuối thôi
     và:
                 Còn nghe gió thổi sông xa một lần
     Đến câu kết (câu thơ thứ 12) được điệp lại một lần nữa, thả dần tình thơ như việc xây dựng cao trào xong rồi cởi nút kết thúc một vở kịch vậy:
                   Một lần... rồi mẹ hãy dần dần đi...
     Nỗi thơ thêm quặn thắt, tạo thành tụ điểm của tình cảm, tư tưởng nhà thơ. Nhưng nhà thơ mong mỏi người mẹ của mình kịp về quê một lần nữa để làm gì?
                   Về thương lại bến sông trôi
                   Về buồn lại đã một đời tóc xanh
     "Bến sông" nghĩa là quê hương! Còn "bến sông trôi..." - Chữ "trôi" ở đây vừa nói về năm tháng, lại vừa nói về quãng đời chìm nổi của mẹ đã trải cả " một đời tóc xanh... ". Hai câu thơ không chỉ nói về nghĩa gian truân, mà còn hàm ý sâu sắc sự gắn bó máu thịt giữa quê hương với cuộc đời của mẹ. Hai chữ "thương" và "buồn" ở hai câu dùng thật đắt! Nó không phải để gợi lại nỗi sầu khổ của cuộc đời, mà nếu có thì cũng quyện trong những tình cảm thân thương, trìu mến biết bao... làm cho tình thơ cảm kích một cách lạ thường.
     Thực ra khi tác giả viết:
                   Lệ xin giọt cuối để dành
     Chỉ là cách nói trào ra do cảm súc thơ, chứ còn cả bài thơ đã đầy lệ rồi! Cái giọt lệ cuối ấy để đến khi:
                   Trên phần mộ mẹ nương hình bóng cha
     Câu thơ này Trúc Thông đã đề cập đến mối quan hệ tình cảm phu thê, gắn bó không thể tách rời trong cuộc đời của mẹ. Trong thời hiện đại chúng ta ngày nay, nền giáo lý bị xàm xỡ quá nhiều. Nghĩa phu thê... nhiều lúc, nhiều nơi bị pha vỡ từng mảng. Đạo vợ chồng cũng không còn giữ được một quan hệ đạo đức cần thiết. Chồng thì thiếu sự mực thước, vợ lại quá trớn không còn giữ được đức tính tốt đẹp của người phụ nữ. Có lẽ do tác động của cả hai mặt: Một là thực tế khách quan xã hội ít nhiều làm cho lòng tác giả nhức nhối - Nhưng có lẽ phần căn bản, do chính đạo nghĩa sâu sắc của cha mẹ đã in sâu trong ý thức , trái tim của nhà thơ để anh khắc hoạ lên.
     Thành thử bài thơ tuy viết khái quát mà vẫn đa diện: Gia đình và xã hội, tình cảm và đạo đức gắn bó trong tình yêu quê hương tha thiết. Trong thơ , đó là những hình ảnh cụ thể nhưng lại có ý nghĩa tượng trưng như:  "cây cau cũ", "cái giại" ở hiên nhà... ( đó là tấm bình phong đan bằng tre , thường thấy ở một số làng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ ), được tác giả đưa vào trong thơ. Nó gắn bó cả cuộc đời của mẹ và gia đình anh.
     " Bờ sông vẫn gió" của Trúc Thông là một bài thơ lục bát đạt đến độ chuẩn mực, kết hợp với lối  gieo thơ theo cảm súc phóng khoáng của thơ hiện đại - Nghĩa là, tác giả chỉ mượn và sử dụng chuẩn mực theo niêm luật của thể loại thơ Đường, ngôn ngữ giầu chất dân gian và mang phong thái của lối hành thơ tự do. Phong vị thi ca thanh tao của chất thơ phương Đông. Nhịp điệu khi thì đều đều theo nhịp hai như ở câu đầu:
                   Lá ngô/... lay ở/... bờ sông...
     Khi thì dồn nén , hối hấp theo thôi thúc của tình cảm, chuyển sang nhịp bốn ở câu hai:
                  Bờ sông vẫn gió
                                        người không thấy về
    Hoặc là chuyển thành nhịp ba ở câu bốn:
                  Một lần cuối...
                                        một lần về
                                                            cuối thôi
    Nửa phần cuối bài trở lại với nhịp thơ hai chữ... tạo thành mạch liên hoàn từ đầu đến cuối.  Những câu chữ, hình ảnh được lựa chọn khá tinh tế, gần gũi và chân thực với cuộc sống mà ý tứ vẫn sâu sắc. Giọng thơ ca trong tiếng nhạc lòng buồn, trầm... nhưng thơ vẫn mới, vẫn tươi !...

                                                                              Lời bình - Phạm Ngọc Thái
                                                                        ( đã đăng trên báo  "phụ nữ Thủ đô " )

                         

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

             BÌNH MỘT BÀI THƠ SÂU SẮC:


                     TRĂNG NỞ NỤ CƯỜI


Đâu Thị Nở, đâu Chí Phèo,
Đâu làng Vũ Đại đói nghèo Nam Cao ???
Vẫn vườn chuối gió lao xao
Sông Châu vẫn chảy nôn nao mạn thuyền...

Ả ngớ ngẩn. Gã khùng điên.
Khi tình yêu đến bỗng nhiên thành người!
Vườn xuông trăng nở nụ cười
Phút giây tan chảy vàng mười trong nhau.

Giữa đời vàng lẫn với thau
Lòng tin còn chút về sau để dành
Tình yêu nên vị cháo hành
Đời chung bát vỡ thơm lành lứa đôi!

                              Lê Đình Cánh


    Vào một đêm trăng gã Chí Phèo đi ăn vạ về, gã say khướt vì rượu, khật khưỡng qua vườn chuối. Ả Thị Nở dở người đang nằm ngủ say sưa ở đó. Gió đêm từ bờ sông thổi về mát rượi. Ánh trăng dọi xuống soi lên người ả, trật cả chiếc yếm cùng lớp da trắng hởn... Một gã điên khùng đã từ lâu tưởng không còn ý thức gì về sự vui thú, bỗng lúc này một lòng khát khao được sống đầy đủ lại bùng lên trong gã. Gã mê man nhìn và tiến đến, thế rồi cả người gã đã đè lên thân thể ả. Ả kêu - Nhưng đó lại là tiếng kêu của một mụ đàn bà đang thoả mãn vì được yêu!... Mà gã còn kêu to hơn. Thì trong làng, ngoài nước có còn ai lạ gì cái thằng Chí Phèo hay ăn vạ? Nên nghe tiếng kêu của hắn chẳng ai buồn đến. Để rồi sau đó, người ta lại nghe thấy cả hai giọng cười sung sướng vì thích thú đã phát ra cũng từ cái vườn chuối ấy...
    Gặp lại vườn chuối xưa... trong một chuyến về thăm quê hương của cố nhà văn Nam Cao: Ở làng Đại Hoàng ( tức làng Vũ Đại trong chuyện ), thuộc huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam - Vẫn bên con sông Châu ngày đêm thao thiết chảy. Tâm hồn nhà thơ Lê Đình Cánh đã rung lên. Cứ như anh đang hồi tưởng lại một tình sử nào đó, chứ không phải là cuộc tình của " Ả ngớ ngẩn. Gã khùng điên. " kia!... Cảnh quê trong thơ anh trào ra bồi hồi, tha thiết:
                   Vẫn vườn chuối gió lao xao
                  Sông Châu vẫn chảy nôn nao mạn thuyền...
     Đó chính là cảm tác dẫn dắt nhà thơ Lê Đình Cánh viết lên "Trăng nở nụ cười " này. Anh không đi vào diễn tả tấn bi kịch xã hội như trong chuyện Chí Phèo, chỉ xoay quanh cuộc tình trăng gió ấy... mà đề cập về giá trị tình yêu đối với đời sống con người.
    Nếu khổ thơ đầu mới chỉ là cảm súc khi nhà thơ gặp lại tình và cảnh cũ, thì sang khổ thứ hai cốt lõi, trung tâm của toàn bài - Tác giả đã khoáy sâu vào  để khẳng định về chân giá trị của tình yêu ấy:
                  Ả ngớ ngẩn. Gã khùng điên.
                  Khi tình yêu đến bỗng nhiên thành người!
     Hai chữ "thành người" ở đây có thể hiểu: Tình yêu đã biến đổi kẻ xấu trở nên người tốt, ác hoá thiện, thằng điên loạn Chí Phèo hiền lành lại, đứa ngớ ngẩn dở hơi như Thị Nở cũng đổi thành phúc thảo, thiết tha. Đó chính là ý nghĩa hoàn lương sâu sắc của tình yêu trong quan hệ gái trai, cũng như mối quan hệ giữa con người và xã hội. Đọc đến câu thơ:
                  Vườn xuông trăng nở nụ cười...
    Ta thấy rõ thái độ cảm đồng của nhà thơ về cuộc tình Thị Nở - Chí Phèo. Thời đó, tầng lớp thống trị đã đẩy chúng ra khỏi lề cuộc sống như một quái thai. Một cuộc tình không luật pháp công nhận - Ấy vậy mà, với tình chân thiện và lương tri... giờ đây nhà thơ đang ca ngợi chúng. Hai chữ " vườn xuông..." mà thật đầy hương vị, cả đến bóng trăng còn " nở nụ cười" ... trở nên huyền ảo, rung rinh.
                  Phút giây tan chảy vàng mười trong nhau...
    Đây là một trong hai câu thơ hay nhất bài, ( cùng với câu thơ: Khi tình yêu đến bõng nhiên thành người! ) -  "tan chảy vàng mười": Là một tình yêu không vụ lợi, không tính toán, thanh thoát tựa thiên thai.  Chúng trao nhau hết thảy: cả trái tim cùng thể xác linh hồn.  " Tan chảy vàng mười trong  nhau..." là thứ vàng thực sự của lương tri, thảo thơm và thanh khiết. Tình yêu ấy tự nguyện, khát vọng ấy cồn cào, mục đích của tình yêu chỉ là được sống hết người mà thôi !
     Bài thơ viết theo thể lục bát được chia ngắt làm ba đoạn, mỗi đoạn bốn câu, chuyển đoạn là chuyển tứ. Các tứ tuy vẫn nhất quán trong chủ đề tư tưởng: tình yêu! Nhưng được phát triển một cách khái quát, hàm xúc từ chuyện đến đời.
     Đoạn thơ cuối - Được tác giả đúc rút ra qua thực tiễn những ý nghĩa về tình yêu cuộc sống:
                   Giữa đời vàng lẫn với thau
                   Lòng tin còn chút về sau để dành
                   Tình yêu nên vị cháo hành
                   Đời chung bát vỡ thơm lành lứa đôi!
     Ngẫm ra: Thì đời nào, thời buổi nào... "vàng lẫn với thau " cũng có. Nhưng anh vẫn tin: Lòng tin ấy không đặt vào bất cứ một giá trị vật nào của xã hội, mà anh đặt vào tình yêu của trái tim! Chỉ có "tình yêu trái tim" mới có đầy đủ khả năng hoàn thiện, dẫn dắt nhân bản con người cùng xã hội tốt đẹp hơn!... Đó chính là nhân sinh quan và khát vọng của nhà thơ! Khi ta đã có một tình yêu thực sự trong nhau, thì:
                   Đời chung bát vỡ thơm lành lứa đôi!
      Bài thơ "Trăng nở nụ cười" đã được kết thúc ở đó - Một cách rất... "hương vị cháo hành", mà tạo nên sự thấm đầm nghĩa nỗi nhân gian./.

                                                                     Bình thơ - Phạm Ngọc Thái
                                   

                                  

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


          BÌNH MỘT BÀI THƠ TRI ÂM - XÚC TÍCH:



                               KHÔNG ĐỀ


Cây gạo đầu chợ Thứa
Đã nở hoa đầy trời
Gió cũng vừa chia phôi
Chiều rơi vài chiếc lá.

Ồ! Sao mình kỳ lạ
Nhìn người ta hôn nhau?...
Chuyện ấy có gì đâu
Tình yêu là như vậy.

Chợt nhớ thời thơ dại
Bỗng thấy lòng ngẩn ngơ...
Đời người, cơn gió thoảng
Tóc bạc tự bao giờ.

                       Trần Đức


     Chợ Thứa là một chợ quê nằm ven quốc lộ "số 5", từ Hải Dương đi về phố Nối. Bài thơ đã được nhạc sỹ Trần Đức... ( khi đó anh còn là giám đốc các chương trình truyền hình " những bông hoa nhỏ " của Đài Truyền hình VN ), sáng tác sau một chuyến công tác trên đường trở lại Thủ đô.
                 Cây gạo đầu chợ Thứa
                 Đã nở hoa đầy trời
   Cảm giác như ta đang đi lạc vào một chợ quê của nữ thi sỹ Anh Thơ:
                 Tre rũ rượi ven bờ chen ướt át,
                 Chuối bơ phờ đầu bến đứng dầm mưa
                                         ( Bức tranh quê )
   Nhưng cảnh ở đây là vào mùa xuân hoa gạo đang nở rộ... cũng như cảnh thơ của thi nhân Nguyễn Bính đã tả:
                 Trên đường cát mịn một đôi cô,
                 Yếm đỏ, khăn thâm trẩy hội chùa
                                         ( xuân về )
   Chợ Thứa  - Là một chợ có thực: thực từ cái tên của chợ đến cảnh, ấy vậy mà đọc thơ lên... nó cứ như "hư"! Hư - Bởi cảnh đã qua cảm súc của nhà thơ để tạo thành một biểu tượng rồi! Không chỉ chợ Thứa, mà đến cả hình bóng cây gạo cũng quen như khi ta nói tới cây đa, bến nước đầu làng.
   Giống hoa gạo vốn bông to, mầu lại đỏ, khi:
                 Đã nở hoa đầy trời
   Thì rất rực rỡ - Như thể trái tim tình yêu đôi trai gái đang rực cháy ! Cảnh vậy và người cũng vậy... Phải chăng Trần Đức khi đã ở vào cái tuổi hoa niên, thêm một lần nữa trái tim đã rung lên? Anh bồi hồi, xốn xang mà tiếc nuối cái thời thanh xuân của mình đã qua đi. Giờ đây gặp cảnh, gặp tình nó lại bùng cháy lên như cái sắc đỏ của những bông hoa gạo đầu chợ quê kia !? Và rồi tác giả lại tự chất vấn mình như kẻ đang có lỗi:
                 Ồ ! Sao mình kỳ lạ
                 Nhìn người ta hôn nhau?...
                 Chuyện ấy có gì đâu
                 Tình yêu là như vậy.
   Xuất xứ của bài thơ - Là vào cuối mùa xuân năm đó, chiếc xe ca chở anh chị em văn nghệ sỹ của Đài Truyền hình Việt Nam... đi từ thành phố Hải Phòng về, đến gần chợ Thứa thì dừng lại nghỉ dọc đường. Nhạc sỹ Trần Đức ra ngoài tha thẩn ít phút, vãn cảnh trời đất. Bỗng anh bắt gặp cái đôi trai gái đứng bên cây gạo đang âu yếm... hôn nhau ! ( Thực ra là họ đang hôn trộm... với những người qua lại, nhưng bị Trần Đức phát hiện ). Cảnh đã xuân, tình lại động... làm cho tâm trạng người nghệ sỹ đã có tuổi ấy phải xao xuyến, trái tim anh cũng bổi hổi chẳng kém gì đôi trai gái quê kia?... Nhớ lại một thuở mình cũng đã từng hôn... con gái. Cái thời ấy với anh đã xa xưa lắm rồi ! Đã trôi vào dĩ vãng. Tâm hồn anh chỉ còn biết rung lên, để trào ra ngòi bút... thành thơ! Và anh đã viết bài thơ ấy... ngay trên một miếng giấy bạc bóc vội ra của vỏ bao thuốc lá.
    Mượn cảnh tình đời để thể hiện, nói hộ  tâm trạng, nỗi lòng mình. Hai câu thơ 3 và 4 thật hay mà diệu huyền:
                  Gió cũng vừa chia phôi
                   Chiều rơi vài chiếc lá.
    Như thể cái tình yêu gái trai trẻ trung mãnh liệt ấy mới vừa chia phôi với cuộc đời , và mấy chiếc lá vàng se sắt kia cũng đang lác đác rơi xuống đầu anh...  Làn điệu thơ mềm mại, mang phong cách của thơ tình phương Đông. Nghĩa là: khi gió vừa lìa khỏi cây, thì nó đã làm một cuộc... chia ly! Nhìn đôi trai gái tự tình - Một nghịch lý  xẩy ra: tác giả cảm thấy lòng mình thêm một lần nữa lại... chia ly! Chia ly vì tuổi tác, chia ly với quãng đời trai trẻ vẫn say đắm yêu đương. Con sồng thơ mộng ấy đã quá xa vời. Lòng anh không tránh khỏi sự hụt hẫng, như những chiếc lá úa đang rơi vào buổi chiều tà. Mà trong thực tế là khi đó đang vào mùa xuân, là mùa của lá non và trăm hoa đua nở... Vậy phải chăng hình ảnh những chiếc lá đang rơi kia chỉ là do tác giả tưởng tượng ra? Nó từ lòng tác giả mà rơi ra, đâu phải là những chiếc lá của cái cây hoa gạo đầu chợ Thứa ấy !...Ta thấy, tuy tình thơ êm ái nhưng nỗi thơ thì thật là xót xa. Cho nên:
                  Chợt nhớ thời thơ dại
                  Bỗng thấy lòng ngẩn ngơ...
    Ai cưỡng được tạo hoá? Đời người - Tuổi trẻ vèo trôi đi như một cơn gió vậy:
                  Đời người, cơn gió thoảng
                  Tóc bạc tự bao giờ.
    Hai câu kết thật súc tích. Lời thơ bộc bạch và tiếc nuối, được viết ra tự nhiên sâu tận đáy tâm hồn anh. Bài thơ tuy nhẹ nhàng, nhưng ý đọng tình sâu dễ cảm hoá trái tim người !...                                                                         
                                                                                                            Bình thơ - Phạm Ngọc Thái                                                                                                                        ( Đã đăng trên báo Pháp Luật & Đời sống ) 

  

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.1



                               KỊCH NGẮN VUI MỘT MÀN
                                     PHẠM NGỌC THÁI

                                                  *




                   BÚN QUẤY TRONG THƠ


 
              NHÂN VẬT :


1.   Anh Phạm                                   -   Nhà thơ  ( chồng chị Phạm )

2.   Chị Phạm                                    -   Bán bún  ( vợ anh Phạm )

3.   Vũ                                                  -   Tổng biên tập báo " Ngày mai "  ( nhà thơ )

4.   Đăng                                             -   Nhà phê bình lý luận văn học

5.   Cô bán báo






                                KỊCH XẨY RA TẠI HÀ NỘI VÀO THỜI HIỆN TẠI

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.2


                                          MỞ MÀN

                         (  Vào một buổi sáng tại một cái quán bán bún của chị Phạm:
                         dưới một gốc cây lớn, gần hồ... thụt vào trong phố một chút.
                         Quán ở cạnh một ngôi nhà hàng phố, trông thấy cửa sổ. Bên
                         trong cửa sổ - Đặt một chiếc bàn điện thoại, anh chị Phạm hay
                             gọi điện thoại nhờ mỗi khi có việc.
                              Lúc này cũng đã muộn... chị Phạm thôi không bán hàng nữa,
                         đang thu dọn đồ cho vào một chiếc xe đẩy ).

        CHỊ PHẠM -    ( vẻ sốt ruột, dừng tay trông về cuối phố lẩm bẩm ) Không biết chạy chọt có được    không?..Đi từ tờ mờ sáng đến giờ. Người ta bán hết cả buổi hàng, vẫn chưa thấy về !
                        ( chị quay lại dọn tiếp, thì anh Phạm vào )
        CHỊ PHẠM -   (vội đến hỏi chồng ) Thế nào, con và xe máy đâu? Trông điệu bộ của bố nó thế này, thì chắc  là lại không giải quyết xong việc với công an rồi.
        ANH PHẠM  -   Cứ có ba triệu nộp cho họ thì xong tất.
    CHỊ PHẠM  -   Nó chỉ mắc mỗi cái tội phóng xe máy nhanh, làm cái gì mà phải nộp phạt những ba triệu?
    ANH PHẠM  -   Không phải mỗi tội phóng xe máy nhanh, mà là phóng xe tốc độ cao ! Theo luật mới, người ta còn xử bắt tù giam ấy chứ?
    CHỊ PHẠM  -   Ừ thì phóng xe tốc độ cao ! Nhưng nó chỉ đi có một mình, lại vào ban đêm... thanh tịnh, vắng người. Đúng là cái thời buổi... vớ được là các ông ấy chém !
    ANH PHẠM  -   Con mình mắc tội thì mình phải chịu.
    CHỊ PHẠM   -   Để cho anh mở mắt ra mà nhìn vào thực tế, trăm bề lũng loạn. Còn anh thì...
    ANH PHẠM  -   Mẹ nó lại sắp...
    CHỊ PHẠM   -   Chứ lại không à? Sống phải có thực tế một tý, để vợ con nó nhờ. Lúc nào cũng mơ mộng: Ta sẽ là nhà thơ vĩ đại ! Như người ở trên mây..Vĩ đại đâu chẳng thấy,vợ con anh đang chịu sống khốn khổ, khốn nạn đây này?
    ANH PHẠM  -    Ơ... mẹ nó hay nhỉ ! Con mình mắc tội công an họ bắt nộp phạt, chứ liên quan gì đến chuyện thơ phú của tôi?
    CHỊ PHẠM   -   Tôi hỏi bố nó: Nếu bố nó không giàu nhưng cũng dư dật một chút tiền bạc chẳng hạn, hoặc có tý địa vị vai vế xã hội -Thì chuyện đơn giản như thế này,một câu nói với công an...họ sẽ vị nể là xong . Con cũng được họ thả về,xe lại được trả lại.Việc gì đến mức bắt phải nộp phạt?
    ANH PHẠM  -   Nói thế thì vô cùng...


                                      



                                                  

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.3


      CHỊ PHẠM -   Anh thì... sống hôm nay chẳng thèm nghĩ tới, phớt tất. Còn nghĩ đến việc lưu danh sử sách cơ? Thế nên vợ con mới khổ !
      ANH PHẠM -   (lúng túng)  Thì tôi...
      CHỊ PHẠM -   Lấy đâu ra ba triệu để mang ra công an nộp phạt bây giờ?
                                                               ( Vũ vào )
      VŨ -   Nào, đến hàng chị Phạm để xin bát bún riêu buổi sáng đây?
      CHỊ PHẠM -   Kìa, anh Vũ ! Định ăn bún của nhà em mà sao anh đến muộn thế? Cũng còn vài bát nữa mới hết, nhưng vãn khách... em đang dọn hàng về.
      VŨ -   Quán của chị Phạm có vẻ bán đắt hàng nhỉ?
      CHỊ PHẠM -   Nếu không đắt hàng thế thì một cái quán tận trong hẻm, em nuôi nổi làm sao được cả ba bố con anh ấy ! (chỉ chồng). Gia đình bốn miệng ăn, trông tất cả vào cái quán bún riêu dưới gốc cây này đấy anh ạ !
       VŨ -    Chị Phạm giỏi lắm ! ( với anh Phạm ) Dẫu mai sau ông có thành đại nghiệp, hoặc một thiên tài thi ca gì... gì đó, thì cũng phải nhờ vào sự vất vả làm ăn, với cái tài bán bún riêu của chị ấy đấy !
      ANH PHẠM -   Vẫn, vẫn... Tôi vẫn biết thế !
      CHỊ PHẠM -   (với Vũ) Chán lắm anh ạ, người đâu như người cổ đại.
      ANH PHẠM -   Mẹ nó lại sắp sửa đấy...
      VŨ -   (với anh Phạm) Thời buổi thị trường này, ông cũng nên sống thực tế một chút thì tốt hơn.
      CHỊ PHẠM -  May quá, nước dùng pha bún em vẫn chưa đổ đi, rau sống vẫn còn, để em làm cho anh Vũ một bát.
      VŨ -   (ngăn lại) Thôi, chị cho phép để lúc khác. Sáng tôi cũng ăn qua miếng bánh, uống tách cà phê rồi ! (với anh Phạm ) Vừa đăng báo cho ông bài thơ ! Tôi từ toà soạn tạt về đây, đưa ông tờ báo để ông mừng.
      ANH PHẠM -   Thế à !... Đăng trên báo " Ngày mai " của ông ấy à? Mà, ông cho đăng bài thơ nào thế?
                      ( Vũ giở trang báo, rồi đưa báo cho anh Phạm )
      VŨ -   Thì bài thơ mấy hôm nọ ông đọc cho tôi nghe ấy ! Tôi thấy cũng hay hay... nên đã bảo ông chép ra mảnh giấy, sau đó cho đăng luôn.
      ANH PHẠM -   À... cái bài thơ " vợ bán ế bún " ấy à?
                   ( chị Phạm đang dọn hàng, nghe vậy giật mình ngẩng lên )
      CHỊ PHẠM -   Tôi bán ế bún mà anh cũng đem làm thơ, rồi lại cho đăng cả báo à?
      ANH PHẠM -   Ông Vũ ông ấy đăng lên báo, chứ tôi đâu có bảo?
       VŨ -   Đây, đây !... Lại có cả tiền nhuận bút nữa đây ! Tiện thể tôi đem đến cho ông luôn. Lần này tôi đưa cho chị ấy nhé !?
                                  ( Vũ đưa phong bì tiền cho chị Phạm )
      CHỊ PHẠM -   (vui vẻ) Lại có cả tiền nhuận bút cho em nữa cơ à? Cứ thế này thì... phấn khởi quá !
      ANH PHẠM -   Mẹ nó thì... cứ có tiền là vui.
      CHỊ PHẠM -   Không có tiền thì anh sống bằng cái gì để làm thơ?
      VŨ -   Bài thơ hay bởi vì nó rất đời, ông ạ ! Mới lại... chỗ thân quen, cảm thông với nỗi khó nhọc của chị Phạm... Đáng lý, một bài thơ ở báo "ngày mai" của tôi : tiền nhuận bút chỉ có 60.000 đồng. Nhưng đây là một bài thơ hết sức súc động, tôi đã duyệt tăng tiền nhuận bút lên cho ông thành 100.000 đồng đấy !
      CHỊ PHẠM -   Chỉ mỗi bài thơ mà được những 100.000 đồng, kể cũng đã anh nhỉ? Lãi hơn cả buổi bán hàng của em.
      VŨ -   Không thể so sánh thế được, tiền chất xám mà chị.
      CHỊ PHẠM -   (hỏi chồng) Mà anh vừa nói: nhan đề của bài thơ là gì ấy nhỉ?
      VŨ -   " Vợ bán ế bún " !
      CHỊ PHẠM -   Phải! Phải !... " Vợ bán ế bún ". ( với chồng ) Thế thì , bố nó cứ ngày ngày lấy ngay cái hàng bún của tôi mà làm thơ, đăng báo mà lấy tiền nhuận bút. Này, có khi lãi hơn cả thơ tình đấy ! Chẳng hạn, mai bố nó viết bài " vợ bán đắt bún ", ngày kia bố nó lại viết " vợ bán không đắt cũng không ế " , ngày kìa bố nó lại...
      ANH PHẠM -   Thôi, thôi, thôi... mẹ nó định đem thơ của tôi ra làm trò đấy à?
      CHỊ PHẠM -   Trò là trò thế nào? (với Vũ) Em nói thế cũng có lý chứ, anh Vũ nhỉ?
      VŨ -   Ờ ờ ờ....
      CHỊ PHẠM -   Anh Vũ đọc thử cho em nghe bài thơ " vợ bán ế bún ", em nghe xem thơ của chồng em viết về em như thế nào?  (lẩm nhẩm đọc) " Vợ bán ế bún "- cái tên đề em nghe cũng thấy hay hay !
      VŨ -   (định đọc) Được, để tôi đọc.
      ANH PHẠM -   (ngăn lại) Thôi, ông đừng đọc bài thơ ấy ở đây. ( với chị Phạm) Thế , mẹ nó quên ngay cái sự cố xe máy và con đang bị giữ trên công an rồi à?
      CHỊ PHẠM -   Quên làm sao được. Lúc nẫy nhìn thấy bác Vũ đến là tôi nảy ngay ra ý nghĩ, nhưng chưa kịp nói.  ( nói riêng với chồng ) Bố nó... cứ đem ngay cái việc đó mà nhờ bác Vũ. Bác ấy lên đồn cảnh sát nói giúp một câu: có khi là xong đấy !
      ANH PHẠM -   Xong là xong thế nào? Anh Vũ thì cũng làm văn học như tôi. Đằng kia là chính quyền, làm sao anh ấy giải quyết được?
      CHỊ PHẠM -   Bác Vũ sao lại giống anh được? Bố nó chỉ là một anh nhà thơ, chân cò chân vạc...Đằng này, bác ấy vừa là tổng biên tập báo, nghe nói lại còn có chân trong Ban chấp hành của Hội nhà văn Việt Nam nữa. Có vai có vế, địa vị xã hôị hẳn hoi. Mà... công an họ nể các nhà báo lắm !
      ANH PHẠM -   (lưỡng lự) Nhưng tôi vẫn thấy...
      VŨ -   Hình như anh chị đang gặp rắc rối chuyện gì? Liệu tôi có thể giúp đỡ được không nào?

                                        

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.4


      CHỊ PHẠM -  (với chồng) Bố nó cứ nói thẳng với bác ấy đi?
      ANH PHẠM -  Ừ thì nói ! (với Vũ) Thằng con lớn của tôi đêm qua chẳng hiểu buồn chán cái gì, nửa đêm mà nó còn lôi xe máy ra ngoài phố phóng bạt tử, thế là bị công an bắt. Họ quy nó vào tội phóng xe tốc độ cao !
      CHỊ PHẠM -  Sáng sớm hôm nay công an họ gọi điện thoại đến nhà báo, gia đình em mới biết.
      ANH PHẠM -  Họ bắt quá đi chứ, hành động của nó có khác gì một thằng điên.
      VŨ -  À... Thanh niên bây giờ...
      CHỊ PHẠM -   Lúc nẫy nhà em cũng đã lên đồn để xin cho cháu và xin xe máy về. Nhưng công an họ bảo: Cứ mang ba triệu lên nộp phạt rồi lấy xe máy, đưa con về mà giáo dục.
      VŨ -  Thế thì phiền phức quá nhỉ?
      ANH PHẠM -  Ông bảo: Hoàn cảnh như gia đình nhà tôi, mẹ nó buôn bán vỉa hè may ra vặt mũi cũng chỉ vừa đủ đút miệng... thì lấy đâu ra ngay ba triệu? Con cái bây giờ toàn làm khổ bố mẹ.
      CHỊ PHẠM -  Anh thì chỉ biết đứng đấy mà kêu ! Sao không mang cái tiếng là ông nhà thơ của anh, lên đồn cảnh sát mà làm việc với họ? Toàn sống hão.
      ANH PHẠM - Thì, tại nó chứ tại tôi à !
      CHỊ PHẠM -  Nhưng anh là bố nó, anh phải có trách nhiệm giải quyết.
      VŨ -  Anh chị đừng cãi vã nhau nữa, ta tìm cách xoay xở vậy
      ANH PHẠM -   Hay là... Ông lên đồn nói giúp một câu?
      VŨ -  (xua đi) Không xong, không xong. Tôi va chạm thấy nhiều cái tình cảnh bây giờ, tôi biết: Chỉ có mang tiền đi mà nói ! Nước bọt không ăn thua.
      CHỊ PHẠM -  Dù sao bác cũng có vai vế, lại quan hệ nhiều với những người có quyền chức.
      VŨ -  Nén bạc mới có thể đâm toạc được tờ giấy mà chị.
      CHỊ PHẠM -  Anh đã mở mắt ra mà nhìn vào cái thực tế chưa?
      ANH PHẠM -  Mẹ nó lại sắp sửa...
      VŨ -  Cũng chỉ còn cách xoay lấy ba triệu mà nộp phạt cho xong đi ! (giở ví) Ở đây tôi có vét hết cũng chưa đủ một triệu...
      CHỊ PHẠM -  Bác bảo em buôn bán cò con... ngay đến ba trăm còn khó, chạy đâu ra hơn hai triệu nữa?
      VŨ -  Tôi chưa nói hết !... (với anh Phạm) Hay là, tôi cùng anh đến mấy tay nhà thơ, nhà báo quen biết, vay mỗi người một ít để lo cho xong chuyện đi vậy.
      ANH PHẠM -   Tôi chả vay tiền ai bao giờ ! Chẳng hiểu có được không? Hay là lại...
      VŨ -  Mà cũng không được thật ! Vay cho ai còn dễ... chứ, vay cho Ông Phạm thì chắc chẳng nhà thơ, nhà báo nào... bỏ ra một xu cho ông đâu.
      ANH PHẠM -  Ông nói thế ! Ra tôi là loại người đểu cáng lắm hay sao? Đến nỗi họ lại khinh ghét tôi như vậy sao?
      VŨ -  Không phải ông đểu cáng. Ông còn là người tử tế, đứng đắn nữa là khác.
      ANH PHẠM -  Thế thì tại sao ra nông nỗi ấy?
      VŨ -  Chỗ anh em tôi cứ nói thật! Tại từ khi ông tung ra cái tập bình thơ rồi tuyên bố: " Ta là nhà thơ vĩ đại nhất Việt Nam " ! Bây giờ trong làng văn thơ báo chí, ngưởì ta ghét ông. Có vay cho ông một xu, chắc là họ cũng từ chối.
      ANH PHẠM -  Tôi tuy tuyên bố là nhà thơ vĩ đại nhất Việt Nam ! Nhưng đâu có... nói xấu bọn nhà thơ các ông. Cũng không tranh giành địa vị, danh lợi với ai? Cả ông nữa, ông cũng cứ tuyên bố đi , ai cấm !
      CHỊ PHẠM -   (với chồng) Ối giời ơi !... Anh là anh gàn dở. Kiếm miếng ăn nuôi con còn chẳng đủ, anh lại còn tuyên bố mình vĩ đại nhất, để cho họ thêm ghét ra. Có khốn khổ không?
      ANH PHẠM -  Việc thơ phú mặc tôi, không việc gì đến mẹ nó.
      CHỊ PHẠM -  Đấy ! Ông lấy thơ mà nuôi hai đứa con của ông, rồi chạy lấy mấy triệu... lên công an mà đón con về.
      ANH PHẠM -  Thế, nó là con tôi chứ không phải con bà?
      CHỊ PHẠM -  Thì mỗi người nuôi một đứa.
      ANH PHẠM -  Nhưng tôi quen làm thơ, chứ có biết đi buôn đâu nào?
      CHỊ PHẠM -  Nhưng cái việc mà ông tuyên bố " là nhà thơ vĩ đại nhất " ấy... là hâm tột độ, hâm củ tỷ nhà ông ra rồi, nên vợ con khốn khổ theo ông.
      ANH PHẠM -  Vâng, tôi hâm, tôi hâm củ tỷ lần... (nói lửng lơ) Ăn được cái hâm của tay này còn khó !
       CHỊ PHẠM -  Thì ông cứ mở mắt rành rành ra đấy ! Bây giờ có muốn vay mỗi người vài trăm, người nào họ cũng ghét... có chịu cho ông vay đâu?
      VŨ -   (chợt reo lên) Thôi, anh chị đừng cãi nhau nữa ! Tôi nghĩ ra cách rồi...
      CHỊ PHẠM -  (vội vã) Thì em cũng chỉ trông vào bác Vũ mà lỵ. Thế, bác nghĩ ra cách gì giúp vợ chồng em?
      VŨ -  (với anh Phạm) Ông đưa tờ báo cho tôi ! May quá, vừa đăng cho ông bài thơ đúng lúc cần có việc. Tôi sẽ đưa ông lên gặp ông quận phó ! (với chị Phạm) Ông quận phó công an này tôi quen biết. Nếu được ông ta giúp, chỉ cần ông ta nói một câu xuống đồn... thì vụ này giải quyết dễ như trở bàn tay.
      CHỊ PHẠM -  Đấy, em đã bảo mà: có quyền hạn như bác Vũ...
      ANH PHẠM -  Nghĩa là, ông lấy tờ báo này để... làm công tác ngoại giao à?
      VŨ -  Vì tờ báo này có đăng bài thơ của ông !
      ANH PHẠM -  Ông định nói về bài thơ " Vợ bán ế bún " của tôi?
      VŨ -  Bài thơ này ra đời thật là hợp thời, đúng cảnh ! Tôi quan hệ nhiều ngoài xã hội, tôi biết. Đọc bài thơ này của ông, tất người ta sẽ mủi lòng. Khi ấy chỉ cần kể lể thêm đôi điều, chắc là họ sẽ cảm thông ngay.
      ANH PHẠM -  Nghĩa là người ta sẽ rủ lòng thương hại... mà tha cho con và trả lại xe máy cho vợ chồng tôi?
      VŨ -  Cảnh mình khó khăn phải chịu nhẫn một tý ông ạ ! Đừng mặc cảm nhiều quá?
      CHỊ PHẠM -  Bài thơ nhà em viết về cái việc em bán ế bún, hoá ra lại được nhiều cái lợi... bác Vũ nhỉ? Nhưng liệu ông quận phó ấy có cảm động thật mà giúp...Em chỉ sợ?
      VŨ -  Chị Phạm chưa biết đấy ! Bài thơ này anh Phạm viết hay lắm, vừa thực tế lại rất xúc động. Tuy chưa được gọi là một kiệt tác thi ca, nhưng cũng không kém phần bất hủ.
      ANH PHẠM -  (với khán giả) Kiệt tác với chả bất hủ?
      CHỊ PHẠM -  Đấy, tôi đã bảo với bố nó rồi - Cứ viết ngay vào cái việc bán bún của tôi... có phải hơn không nào? Vừa có tiền, lại được mọi người quý. Lại chả nhanh nổi tiếng, vĩ đại hơn cả cái thứ thơ tình... mà bố nó hay viết ấy chứ !
      ANH PHẠM -   Vâng... Khi ấy thì thơ tôi làm, toàn mùi bún riêu và mắm tôm của bà mà thôi.

                                         

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.5 


      VŨ  -    (Với anh Phạm)  Bây giờ tôi với ông đi ngay để gặp ngài quận phó ! Xe máy tôi gửi ngoài kia, tôi sẽ đèo ông đi.
      ANH PHẠM  -    Thì tôi cũng đành theo ông.
      VŨ -   Chị Phạm cứ yên tâm, anh em chúng tôi đi một loáng là về ngay.
                                                    ( Vũ và anh Phạm ra khuất )
      CHỊ PHẠM  -    (nói một mình)  Bố nó là chúa gàn! Viết thơ về vợ bán bún lại sợ thơ không bất hủ?
                          ( Chị Phạm vui vẻ dọn hàng tiếp, thì Đăng vào )
      ĐĂNG  -    Chào chị Phạm ! Tôi vừa gặp hai ông ở đầu phố. Các ông ấy đã kể cho tôi nghe mọi chuyện xẩy ra rồi !
      CHỊ PHẠM  -   Chào chú Đăng! Đấy - chú xem: Cuộc sống kiếm miếng cơm đã vất vả mà chả lúc nào hết chuyện? Mệt mỏi lắm chú ạ!
      ĐĂNG  -    Chị đúng là người vợ kiểu vợ ông Tú Xương, Nguyễn Khuyến.
                                  ( Đăng cảm hứng ngâm thơ):
                  Quanh năm buôn bán ở mom sông
                  Nuôi đủ năm con với một chồng
      CHỊ PHẠM  -    Đấy là ngày xưa dễ đẻ, dễ nuôi. Bây giờ đẻ thì vẫn dễ đẻ, nhưng lại cực kỳ khó nuôi. Bà Tú Xương thì nuôi cả 5 con với 1 đức ông chồng dễ như không... chứ tôi, chỉ nuôi có một ông chồng nhà thơ với hai đứa con là đã  toé phở ra rồi! Nếu 5 đứa... có mà đưa nhau xuống lỗ.
      ĐĂNG  -    Nhưng anh Phạm cũng là người tốt tính đấy chứ chị?  Tuy không kiếm ra tiền, nhưng anh ấy cũng không phải là người không quan tâm tới vợ con đâu.
       CHỊ PHẠM  -    Thì tôi có nói là anh ấy không tốt đâu! Mọi người vẫn bảo tôi: Thời buổi bây giờ lấy được ông chồng không cờ bạc, rượu chè, không trai gái, đĩ bợm, không đánh đập vợ con... cũng đã là tốt cái phúc rồi? Nghĩ thế cũng đỡ tủi thân chú ạ!
      ĐĂNG  -    Chị nói đúng! Bao nhiêu cảnh gia đình tan nát chỉ vì những ông chồng chẳng đoái hoài, không biết thương xót vợ con.
      CHỊ PHẠM  -   Trông lên thì chẳng bằng ai, nhưng nhìn xuống thì...
      ĐĂNG  -    Chị cứ nghĩ thế sẽ thấy lòng thanh thản hơn. Ô kìa ! Hai ông ấy đã về rồi.
                                   ( Anh Phạm và Vũ vào )
      CHỊ PHẠM  -    (hỏi dồn chồng) Thế nào, ông Quận phó có chịu giúp cho nhà ta không?
       ANH PHẠM  -    May ra thì...
       VŨ  -    Nếu trước đây mà ông cứ nghe lời tôi, có phải bây giờ mọi việc sẽ đỡ phiền toái hơn không?
       CHỊ PHẠM  -    Nghĩa là việc vẫn không xong?
       VŨ  -    (với Đăng)  Cũng chỉ tại cái tập thơ mà ông ấy tự phát hành, rồi tuyên bố mình là nhà thơ vĩ đại nhất ấy mà!... Đăng còn nhớ chứ?
       ĐĂNG  -    Tôi nhớ ! Nhưng mà làm sao?
       VŨ  -    Chỗ nào ông ấy cũng biếu tặng! Đến ông Quận phó biết người vi phạm luật lệ là con anh Phạm, thế là ông ấy cũng ghét! Tôi vừa trình bầy hoàn cảnh, ông Quận phó đã gạt phăng đi và chối đây đẩy. Ông ta nói đã là luật thì không thể giúp được.
      CHỊ PHẠM  -    Lại vì cái lời tuyên bố mình " vĩ đại " khỉ gió ấy của anh?  Bây giờ mình gặp cảnh... mang vạ vào thân, anh đã thấy thấm thía chưa?
      ANH PHẠM  -    Thì mẹ nó cứ nghe rõ đầu đuôi câu chuyện đã nào?
      CHỊ PHẠM  -    Còn nghe cái gì nữa? Lấy đâu ra ba triệu để nộp phạt hở ông Phạm ơi !
                       ( chị Phạm túm lấy chồng mà lay )
       ĐĂNG  -    Chị Phạm cứ bình tĩnh, có gì ta sẽ tìm cách gỡ.
       CHỊ PHẠM  -    Gỡ gì? Người đâu mà sống trong thời buổi bây giờ, thánh thần chẳng ra thánh thần, quỷ không là quỷ, cứ hâm hâm dở dở...
       ANH PHẠM  -    Có hâm thế mới đấu nổi cái đương đại tùm lum, ù xoẹ này đấy?
       CHỊ PHẠM  -    Đấy, lại còn nói như thế nữa chứ?
       VŨ  -    Chị Phạm cứ để tôi nói tiếp đã. Nhưng may quá... nhờ có bài thơ " vợ bán ế bún " mà lại gỡ được chuyện.
       CHỊ PHẠM  -    Bác Vũ nói thế nghĩa là...
       VŨ -    (với anh Phạm) Ông thấy tôi bầy cho ông một chưởng đã độc chưa? Những nước cờ đời này, là tôi đã đi sành điệu lắm !
       ANH PHẠM  -    Phải! Ông sành điệu, ông thạo đời.
       CHỊ PHẠM  -   (ngơ ngác)  Ơ...
       VŨ  -    (cười với chị Phạm)  Chả là thế này: Khi ông Quận phó kiên quyết từ chối không chịu giúp, thấy tình thế cam go... tôi liền tế nhị biếu ngay ông Quận phó tờ báo...
       CHỊ PHẠM  -    Tờ báo mà bác Vũ đã đăng bài thơ " vợ bán ế bún" của nhà em á?
       VŨ  -    Chính thế! Rồi lại khéo léo giở trang báo ra, lật đến chỗ có bài thơ... Tôi vừa chỉ cho ông Quận phó thấy, vừa thong thả đọc cho ông Quận phó nghe...
       ĐĂNG  -    (giọng hơi hài hước) Thế là ông Quận phó liền tâm phục, khẩu phục, tỏ thiện chí yêu mến nhà thơ Anh Phạm của chúng ta ngay?
       VŨ  -   Cậu Đăng nói rất đúng! Nghe xong bài thơ ông Quận phó vỗ đùi đánh đét một cái, gật đầu khen mãi bài thơ. Nào là... bài thơ viết mùi mẫm, đáng yêu, đáng trân trọng lắm!...
       CHỊ PHẠM  -    Thế rồi ông Quận phó đồng ý tha cho con của em... và cho xin lại cả chiếc xe máy về rồi chứ ạ?
       ANH PHẠM  -    Có, ông ta có hứa! Nhưng... ông ta nói cứ về nhà ngồi chờ điện thoại...Ông ta còn phải báo xuống đồn công an, rồi can thiệp mới được?
       VŨ  -   Tôi biết: Người ta là cấp trên... mà đã hứa thì chắc như cua đóng gạch.
       CHỊ PHẠM  -    (vui) Thế thì tốt quá rồi! Tốt rồi! Em đã bảo... có bác Vũ mà ra tay giúp thì...
(với chồng)  Thế, bố nó đã cho ông ta số điện thoại của nhà ta chưa?... À quên, số điện thoại của nhà mà ta nhờ kia kìa!...
                   (chị Phạm vừa nói vừa chỉ tay vào chỗ cửa sổ của căn nhà cạnh đấy, có đặt
                  một chiếc điện thoại trên bàn )
       ANH PHẠM  -    Cho rồi. Tất nhiên là tôi phải cho số điện thoại nhà bác hàng phố mà mình vẫn nhờ đây này! Chứ... nhà mình đã có điện thoại riêng đâu nào?
       ĐĂNG  -    (nói thủng thẳng)  Bài thơ " vợ bán ế bún" vớ vẩn của Anh Phạm , không khéo lại trở thành nổi tiếng?
       CHỊ PHẠM  -   Sao chú đăng lại nói là vớ vẩn? Thơ anh ấy mà đã viết về "bún"... của tôi thì tất là phải hay rồi!
      ĐĂNG  -    Tôi đùa ông anh một tý ấy mà... (với anh Phạm) Lại có một tờ báo khác cũng đăng thơ của bác đấy!
                           ( Đăng rút lấy ra một tờ báo đưa cho anh Phạm )
             Báo văn học của Hội nhà văn in đàng hoàng đấy!
      ANH PHẠM  -    Báo Hội nhà văn mà các ông ấy cũng chịu in thơ của tôi à? Bài thơ nào thế?
      ĐĂNG  -    Thì vẫn là bài thơ đó! Bài thơ " vợ bán ế bún" ấy.
      CHỊ PHẠM  -    Khi tôi bán bị ế bún, nhưng sang thơ của bố nó... đăng báo hoá ra lại đắt hàng! Hay thật đấy bác Vũ, chú đăng nhỉ?
       ANH PHẠM  -    Chỉ có mỗi bài thơ " vợ bán ế bún" tôi viết lăng quăng, đưa cho hai ông đọc cho vui...thế mà, liền một lúc lại in liền hai báo?
      CHỊ PHẠM  -    Các báo khác mà biết, có khi bẩy- tám-mười báo họ in liền một lúc ấy chứ!
      ĐĂNG  -    Thì, bác đưa cho xem bài thơ - Tôi đọc thấy cũng hay hay... Mới mang thử đến báo Văn học. Ai dè, các ông ấy liền chộp ngay lấy, khen lấy khen để: Thế này mới là thơ chứ!... Rồi cho đăng báo liền.
      VŨ  -    Bài thơ hay thì ai cũng thích. ( với Đăng ) Có phải thế không nhà bình luận văn học?
      ANH PHẠM  -    Không thể nào hiểu nổi! Không thể nào hiểu nổi !
      CHỊ PHẠM  -    Có gì mà không hiểu nổi! Bố nó cứ làm thơ, nhưng thơ cũng phải có thực tế một chút - đừng có thơ tình, thơ tọt... làm gì nữa, là sẽ vĩ đại ngay ấy mà !
                                              ( chợt nhớ ra hỏi Đăng )
         Thế... cái báo văn học ấy họ có cho tiền nhuận bút không hả chú Đăng?
       ĐĂNG  -    Có chứ ! Báo nào mà chả có nhuận bút. Nhưng đây là báo tôi lấy trước !
                  ( với anh Phạm ) Còn nhuận bút, một tuần nữa bác đến toà soạn mà lấy tiền.
       CHỊ PHẠM  -    Tiền nhuận bút ở báo " ngày mai " của bác Vũ, bác ấy trả những 100.000 đồng cơ đấy!
       ĐĂNG  -    Báo văn thì không được cao như thế, mỗi bài thơ chỉ được 50.000 đồng thôi.
       CHỊ PHẠM  -    (chép miệng)  Kể ra trả thế có phần hơi rẻ mọn. Nhưng thôi, cũng tốt chán! Còn hơn là chẳng có đồng nào.


                                     

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.6


    ANH PHẠM -    Mẹ mày chỉ được cái việc...
      CHỊ PHẠM -    Ông nhớ từ nay tiền nhuận bút in thơ phải liên tục mang về đưa tôi đấy! Không rồi lại ỉm đi, vợ con chẳng biết đấy là đâu?
      ANH PHẠM -  Có đăng được khối thơ đấy... mà đòi liên tục.
      CHỊ PHẠM -    Tôi vẫn chưa biết bài thơ bố nó đã viết về bún bánh của tôi nó hay thế nào, mà lại được nhiều báo đăng như thế? Bố nó đọc thử cho tôi nghe xem nào?
      ANH PHẠM -    (xua tay) Thôi!... Để lúc khác. Từ sáng đến giờ chưa có cái gì vào bụng, tôi đang đói cồn cào lên đây này. Mẹ nó xem còn bún không, làm cho anh em chúng tôi mỗi người một bát bún riêu nóng, ăn cho ấm cái bụng đã.
      CHỊ PHẠM -  Còn bún, vẫn còn bún. Để em hâm nóng nước dùng, làm cho mỗi anh một bát. Chả mấy khi các anh đến hàng em!
      VŨ -    Cũng nhân thể còn phải chờ ông Quận phó công an điện thoại xuống, chị Phạm có lòng thì chúng tôi xin thưởng thức! Nghe nói hàng của chị nổi tiếng lắm?
      CHỊ PHẠM -   Cũng nhất nhì mấy phố này đấy anh ạ! Em làm xong ngay rồi đây. Còn mấy chai bia Hà Nội, các anh uống một chút cho vui!
                 ( Chị Phạm dọn bún lên bàn, sau đó chị đi về chỗ xe đẩy, nói tiếp)
      Các anh cứ ngồi ăn uống, em tranh thủ đẩy cái xe đồ này vào nhà.
                  ( chị quay sang nói với chồng )
      Có điện thoại của ông Quận phó báo xuống, bố nó nhớ cho tôi biết!
      ANH PHẠM -    Mẹ nó cứ đẩy xe hàng về nhà đi, có điện thoại tôi sẽ báo.
                  ( chị Phạm đẩy xe vào lối trong. Ba người ngồi rót bia, ăn uống nói chuyện vui vẻ)
      ĐĂNG -    Uống đi hai bác! Ngồi ăn bún, uống bia... lại nhớ tới cái bài thơ " Uống rượu với Tản Đà" của Huyền Trân...  (ngâm)
                  Cụ hâm rượu nữa đi thôi
                 ... Rót đau lòng ấy vào đau lòng này,
                 ... Tôi say? Thưa cụ chưa say,
                ... Cái say nhân thế thì say nỗi gì?
                ... Rót đi, rót rót đi thôi
                ... Lời say sưa mới là câu chân tình.
      VŨ -   Ông lại biến tấu cả thơ của thi sỹ Huyền Trân rồi? Cái câu thứ ba mà ông trích để ngâm ấy phải là:
                  Tôi say?
                              thưa, trẻ chưa đầy...
        Chứ không phải là: Tôi say? thưa cụ chưa say...
      ĐĂNG -    Thì... tôi biến tấu đi một tý cho nó hợp cảnh với chúng ta mà lỵ.
      ANH PHẠM -    Nghe những lời tâm huyết, tri kỷ của các bậc xưa:  lại nghĩ đến cảnh thơ phú viết lung tung , bát nháo của những nhà thơ bây giờ... mà thấy buồn.
      VŨ -    Các ông... toàn là những gái goá đi lo chuyện triều đình. Thôi ăn bún đi kẻo nguội hết, mất cả ngon.
      ĐĂNG -    Không biết ăn bún riêu mắm tôm mà uống với bia Hà Nội thế này, có đúng vị không nhỉ?
      VŨ -    Bây giờ cái gì mà chả pha trộn lung tung tứ mẹt, ai mà biết được đúng vị hay là không đúng vị?
      ANH PHẠM -    Cái món rau sống này bà xã nhà tôi phải chọn người mua cẩn thận lắm, tránh cái nơi không đảm bảo vệ sinh. Các ông cứ yên tâm mà ăn!
      ĐĂNG -    Cụng cốc lần nữa đi các bác!  Cảm xúc thế này, bác Phạm ứng khẩu cho ra một bài thơ  thật mùi, để anh em chúng tôi thưởng thức?
      ANH PHẠM -    Phải ăn đã, mình đang đói.  Nào cụng!...
              ( Họ cụng cốc, thì vừa lúc đó... có tiếng rao của một cô gái bán báo ngoài phố vọng đến )

                           TIẾNG RAO:
       Báo ơ! Báo ơ!... Báo Văn số đúp. số báo đặc biệt tháng tư năm 2004 đây! Một vụ xì-căng-đan tai tiếng... đang xẩy ra trong Hội văn chương đây!
                            ( cô gái bán báo tiến ra )
      CÔ GÁI BÁN BÁO -    (rao tiếp) Lời lên án của nhà phê bình văn học Trần Mạnh Hảo... xung quanh vụ chửi bới của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đối với các nhà văn, nhà thơ đây!
      VŨ -    Vụ này đang ầm ĩ, để tôi mua tờ báo.
      ĐĂNG -    Sáng nay tôi có tạt đến toà báo cũng đã được xem rồi.
      CÔ GÁI -    Chào mấy chú! Báo Văn số này hay lắm, các chú mua đi!
      VŨ -    Ờ, lấy cho một tờ.
                     ( cô gái vừa đưa báo vừa chăm chú nhìn Vũ)
       CÔ GÁI -  (với Vũ)   Em trông chú quen quá! Đúng rồi, em nhận ra rồi. Chú là nhà thơ Vũ em vẫn thường nhìn thấy trên ti vi.
       ĐĂNG -    (với khán giả) Cô ta gọi là chú nhưng lại xưng là em!
      CÔ GÁI -   Thì anh nhà thơ Phạm Tiến Duật vẫn bảo: các nhà thơ không có tuổi, nên dẫu có già...vẫn chỉ thích được con gái gọi là "anh" xưng "em" mà lị!  (với Đăng) Cả anh nữa, em thấy còn quen hơn! Phải rồi, anh là anh Đăng, anh cũng thường hay lên ti vi! Chỉ có anh này ( chỉ anh Phạm) em thấy hơi là lạ...
      ANH PHẠM -    Thì tôi có lên ti vi bao giờ đâu.
      ĐĂNG -    Anh ấy cũng là nhà thơ đấy!
      CÔ GÁI -    Ôi!... Hôm nay em được gặp toàn những nhà thơ, em thấy vinh dự quá! Báo hôm nay hay lắm, cứ mỗi khi nhà thơ, nhà văn các anh cãi nhau trên báo chí là báo bán chạy ầm ầm. Văn thơ các anh càng phê phán nhau nhiều, bọn bán báo chúng em càng kiếm. Hai anh có mua không ạ?
      ANH PHẠM -    À, chúng tôi có rồi.
      CÔ GÁI -    Thôi, em chào mấy anh, em đi bán báo đây!
                                          (rao tiếp)
        Báo ơ! Báo ơ!... Báo văn số đặc biệt... một vụ xì-căng-đan tai tiếng đang xẩy ra trong Hội văn chương đây!
                              (cô bán báo đi khuất)
      ĐĂNG -    Nào, xin các bác tiếp tục! Uống đã! Ăn đã!
                          (họ lại tiếp tục cụng cốc vui vẻ )
      ANH PHẠM -    Kể ra cái ông Nguyễn Huy Thiệp dùng những từ: vô học, lưu manh... để phê phán các nhà văn, nhà thơ thì cũng có phần quá đáng.
      VŨ -    Để tôi đọc cho các ông nghe một đoạn báo  của ông Trần Mạnh Hảo đã viết: " Sở dĩ nhà văn Nguyễn Huy Thiệp chửi bới như thế, đều có dụng tâm, xuất phát động cơ là chửi có thưởng..."
                                      ( đọc to)
        " Ít nhất trong vòng 15 năm qua, hội chứng chửi của anh - tức là nói về nhà văn Nguyễn Huy
Thiệp đấy!  Là có hệ thống, có cân nhắc tính toán hẳn hoi... Cứ mỗi lần Nguyễn Huy Thiệp chửi xong, cũng nhận được vài ba  lời mời đi du lịch nước ngoài không phải mất tiền.  Chắc là lần này  anh lại hơi bị bận vì sắp phải sang Âu-Mỹ ".
      ĐĂNG -    Đó cũng chỉ là một trò trục lợi.
      ANH PHẠM -    Cả nhà lý luận phê bình Trần Mạnh Hảo  chắc gì đã không phải là không trục lợi? Nhà văn Hoàng Đức đã từng lên tiếng về cuộc đi Mỹ năm 2002 của Trần Mạnh Hảo đăng trên báo "ngày nay" - Cơ quan ngôn luận của UNESCO là gì?
       ĐĂNG -    Thì ai đời: Cái ông nhà văn Huy Thiệp, trong bài viết " trò chuyện với hoa thuỷ tiên  ở trên báo " Ngày nay" ấy... ông ấy lại bảo là bây giờ các nhà văn Việt Nam thì vô học, còn nhà thơ lại lưu manh... nên Trần Mạnh Hảo anh ta mới viết bài đả lại?
      ANH PHẠM -    Nhưng Nguyễn Huy Thiệp có nói thế... cũng không phải là không có cái lý đâu? Nhà văn , nhà thơ của chúng ta bây giờ cũng nhộm nhoạm, tạp-pí-lù thật!... Nhưng vơ đũa nói tất cả...đều chỉ là vớ vẩn hết thì cũng không nên!
      VŨ -    (cười) Bác Phạm nói như thế nghĩa là: Tuy không phải là tất cả, nhưng phần lớn các nhà thơ, nhà văn bây giờ  hầm bà làng... vớ vẩn phải không bác? Kể, cũng có thế thật.
      ĐĂNG -    Suy cho cùng: Nhiều đọc giả họ đã phê phán Hội văn chương của chúng ta cũng là đáng! Nhiều người cứ lấy cớ là nhà phê bình lý luận... song cãi vã nhau rặt những chuyện vô bổ. Thôi, tiếp tục uống bia đi hai bác!
       VŨ -    (giơ cái cốc không) Nhưng hết bia rồi còn đâu mà uống?
      ĐĂNG -    Tôi sẻ cho bác một nửa này! (san bia cho Vũ)
      ANH PHẠM -    Hai ông uống nốt cả chỗ bia của tôi đi, tôi đủ rồi.
                   ( Anh Phạm trút bia đều cho hai người, rồi đứng lên thẩn tha như người
                      lãng du, quên sự đời)
      VŨ -    (với Đăng) Nào, uống đi Đăng. Trăm phần trăm đấy nhớ!
      ĐĂNG -    Đây là loại rau sống tinh khiết nhất, bác Vũ đừng sợ, ăn nốt đi bác... kẻo phí.
      ANH PHẠM -    (ngâm thơ):
                          Thiên hạ đảo điên chỉ chữ "tiền"...
                          Anh đi làm thánh mãi cao thiên!
                                     ( chị Phạm từ trong lò dò đi ra)
      CHỊ PHẠM -    (bĩu môi)  Làm...thánh... mãi cao thiên?... Có mà đi Tây thiên thì có! Không có cái hàng bún của tôi, thì anh có muốn làm quỷ cũng khó... chứ đừng nói là thánh?
      ANH PHẠM -    Ăn uống no say, tôi mới ngâm nga thơ phú một tý, chưa chi mẹ nó đã...
      CHỊ PHẠM -    Thế, đã có điện thoại của ông Quận phó gọi xuống chưa? Anh phải quan tâm tới cái việc đang xẩy ra với con cái chứ?
      ANH PHẠM -    Thì, tôi với hai anh ở đây vẫn đang chờ!
       VŨ -    Cám ơn chị Phạm đã cho anh em chúng tôi một bữa bún riêu và bia uống thật là đã.
                      ( Đúng lúc có tiếng chuông điện thoại từ nhà bên, qua cửa sổ vọng ra )
      ANH PHẠM -    Có lẽ là điện thoại của mình đấy! Mẹ nó thiêng thật, vừa nhắc đến là có điện thoại liền.


                            
     
        

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.7


     TIẾNG NGƯỜI -    (gọi từ trong nhà vọng ra) Có điện thoại của anh Phạm này!
     ANH PHẠM -    (đi tới) Vâng, cảm ơn bác.
     TIẾNG NGƯỜI -    Khi nào anh chị ra về, nhớ khép hộ lại cái cánh cửa sổ nhé!
     ANH PHẠM -    Bác cứ yên tâm, chúng tôi sẽ đóng cửa sổ lại cẩn thận.
                                     ( nói chuyện qua điện thoại)
            Vâng ạ, tôi là Anh Phạm đây ạ! Dạ, đồng chí Quận phó nói về bài thơ " vợ bán ế bún" của tôi ấy ạ?... Vâng, cảm ơn đồng chí đã quá khen, nhưng bài thơ chưa được hay đến thế đâu ạ.
     VŨ -    Tôi đã bảo ngay mà, bài thơ đã hay thì ai cũng phải khen! Ông Quận phó đã khen thế thì việc chạy chọt ăn thua rồi.
                                  ( với chị Phạm )
            Chuyến này anh chị Phạm phải thưởng công cho tôi đấy!
     CHỊ PHẠM -    Chúng em sẽ không để cho bác Vũ thiệt.
     ANH PHẠM -   (tiếp tục nói chuyện qua điện thoại) Thế cơ ạ! Cả anh em công an ở trên đồn cũng hết lời ca ngợi bài thơ của tôi cơ à? Dạ, đồng chí làm tôi xúc động quá!
     VŨ -    Nếu tôi được thế thì tôi cũng phải xúc động, chết ngất đi ấy chứ!
     ĐĂNG -    Chuyện này phải viết vào biên niên sử mất thôi.
     ANH PHẠM -    (tiếp tục điện thoại) Thưa đồng chí quận phó: Thế còn việc... Đã xong rồi ạ! Thế thì cám ơn đồng chí cùng anh em công an trên đồn nhiều lắm. Vâng, gia đình sẽ lên ngay ạ. Chào đồng chí, chúc đồng chí ngày càng mạnh khoẻ và công tác tiến tới!
                               ( anh Phạm bỏ máy điện thoại)
     CHỊ PHẠM -    Nghe bố nó nói chuyện trong điện thoại thì...
     ANH PHẠM -    Xong rồi! Xong rồi! Không phải mất tiền mà chỉ nhờ có mỗi bài thơ của tôi.
     CHỊ PHẠM -    Và công của bác Vũ đã đăng báo cho bố nó bài thơ đó nữa chứ!
     ANH PHẠM -    Ừ, đúng là nhờ công của anh Vũ. Thế bây giờ mẹ nó lên đồn đón con và mang xe máy về, hay là tôi đi nào?
      CHỊ PHẠM -    Tôi cũng dọn xong hàng rồi, để tôi đi. Bác Vũ và chú Đăng cứ ở lại chơi với nhà em nhé! Em đi một nhoắng là về ngay.
                 ( nói xong chị Phạm đi ra phía ngoài, còn ngoái cổ lại nói với chồng )
           Tôi đã bảo rồi: bố nó cũng nên rút kinh nghiệm về cái việc làm thơ? Từ giờ trở đi, bố nó cứ bún bánh của tôi mà sáng tác.
      ĐĂNG -    (nói theo) Chúc cho chị Phạm đi giải quyết mọi việc được thuận lợi nhé!
                                                   ( chị Phạm ra khuất )
      ANH PHẠM -    (với Đăng) Nhà bình luận thơ ca này - Thế... liệu có đúng là cái bài thơ " vợ bán ế bún " của mình hay thật không?
      ĐĂNG -    (cười) Nhà thơ Anh Phạm đang bị cảnh tình làm cho mê man, sung sướng quá rồi hả?
      ANH PHẠM -    Thì các ông cũng thấy đấy, là tác giả của bài thơ được mọi người ca ngợi đến thế, ai mà chả xúc động?
      VŨ -    Nó hay bởi vì nó hoà hợp với cảnh đời, thấm vào lòng người... Ông nhà thơ Anh Phạm ạ, không phải phân vân gì hết.
                            ( bỗng lại có tiếng rao của cô gái bán báo )
      CÔ GÁI -    (vừa đi tới vừa rao) Báo ơ! Báo ơ!... Báo Văn của Hội văn chương chính cống đây. Có đăng bài thơ nổi tiếng " Vợ bán ế bún" của nhà thơ Anh Phạm đây!...
      ĐĂNG -    (ôm chầm lấy Anh Phạm) Ôi, bác Phạm! Nhà thơ Phạm! Thế là bác trở thành nhà thơ vĩ đại rồi!
      VŨ -    Chúc mừng ông. Chúc mừng sự thành công rực rỡ trong đời thi ca của ông. Để hoà cảm với niềm sung sướng cùng thi hữu, tôi xin ôm hôn thắm thiết cả hai ông.
                            ( họ ôm chầm lấy anh Phạm hôn lấy hôn để)
      ANH PHẠM -    Bỏ ra... Hai ông không bỏ tôi ra kẻo tôi ngạt thở mà chết bây giờ?
      CÔ GÁI -    (tiến lại phía họ) Em lại chào các anh! Mỗi anh mua cho em một tờ. Báo Văn của Hội văn chương số mới nhất đấy. Hay lắm! Có đăng bài thơ...
      VŨ -    Chúng tôi biết rồi, cô không cần phải quảng cáo nữa.
      CÔ GÁI -    À, vâng. Các anh là nhà thơ chắc cũng là bạn của nhà thơ Anh Phạm? Ôi, giá em được gặp nhà thơ Anh Phạm đang nổi tiếng ấy, dù chỉ một lần... thì dẫu chết em cũng không oán thán.
      ĐĂNG -    (chỉ Anh Phạm) Thế cô có biết ai đây không?
      CÔ GÁI -    (nhìn vào Anh Phạm) Anh này ấy à? Thì anh ấy cũng là một nhà thơ, nhưng...
      VŨ -    Chính là nhà thơ Anh Phạm mà cô đang ao ước được gặp đấy?
      CÔ GÁI -    Ôi... nhà thơ Anh Phạm Đây ạ?
                          ( cô gái xúc động nói như hét)
             Tôi đã được gặp nhà thở Anh Phạm rồi! Tất cả ơi... Thật là vinh dự cho em quá, em đã được gặp...
      ANH PHẠM -    (ngăn lại) Thôi, thôi đi cô! Có là gì mà cô cứ làm như là...
      CÔ GÁI -     Cả thành phố đang ca ngợi bài thơ của anh đấy! Vì nhờ có bài thơ " vợ bán ế bún" nổi tiếng của anh, mà em bán được bao nhiêu là báo.
      ĐĂNG -    (với cô gái) Thế, số báo Văn có đăng bài: nói về sự đả nhau... giữa nhà bình luận văn học Trần Mạnh Hảo với nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, cô đã bán hết rồi à?
      CÔ GÁI -    Ở toà soạn báo còn thừa khối báo. Nhưng bán chững lại rồi, em chẳng muốn lấy thêm nữa. Không mấy người còn muốn mua...
      ĐĂNG -    Tại sap thế? Tưởng các nhà văn, nhà thơ càng cãi nhau nhiều trên báo chí, thì cô càng bán được nhiều báo?
      CÔ GÁI -    Nhưng rồi đọc giả thấy : các nhà văn, nhà thơ cứ cãi nhau mãi, chẳng ra đâu vào đâu... Công chúng họ chẳng thèm nghe, chẳng thèm mua báo nữa.
      ĐĂNG -    À, ra thế!...
      CÔ GÁI -    (với anh Phạm) Anh đã được đăng bài thơ hay như thế, anh mua cho em mấy tờ nhé, để tặng bạn bè?...
      ANH PHẠM -    (đếm tiền) Ừ, thì để tôi xem còn đủ tiền mua cả chục tờ...
                                          ( cô gái xếp báo đưa cho anh Phạm)
      ĐĂNG -    Bác Phạm phải mua hết cả chồng báo này để tặng người thân, cũng bõ ấy chứ!
      ANH PHẠM -    Từ từ thôi, đừng quá xá.
      VŨ -    (với cô gái) Bây giờ cô lại bán được nhiều số báo Văn này, là nhờ có bài thơ " vợ bán ế bún " của nhà thơ Anh Phạm hả?
      CÔ GÁI -    Đúng như vậy đấy ạ! Tuy thời buổi thị trường, nhưng công chúng họ vẫn được thèm nghe một bài thơ hay. Lâu nay thơ ca vẫn in nhiều, nhưng thơ chán lắm! May mà...
                          ( Bỗng nhiên Anh Phạm lảo đảo chực ngã )
      ĐĂNG -    (vội chạy lại đỡ) Kìa Bác Phạm! Nhà thơ làm sao thế?
      ANH PHẠM -    (lắp bắp) Tôi... tôi... đau... tim...
      VŨ -    Chết! Quen ông đã lâu mà không biết: thế, ông vẫn bị mắc chứng bệnh đau tim à?
      ANH PHẠM -    Không... không... Hôm... hôm nay tôi mới bị đau.
      CÔ GÁI -    Em biết rồi! Vì bài thơ hay quá, được nhiều người ngưỡng mộ nên anh ấy xúc động... nên tim của anh ấy mới bị đau.
      ĐĂNG -    (với Anh Phạm) Vấn đề bây giờ là... Bác phải thật bình tĩnh, đừng nên xúc động quá!
      ANH PHẠM -    Thế này thì tôi phải giảm tuổi thọ đến mười năm mất thôi!
      VŨ -    Đã viết được một bài thơ hay thì... có chết ngay cũng đáng. Chỉ giảm tuổi thọ có mười năm, bõ bèm gì?
                            ( cô gái chạy lại săn sóc, vuốt ngực cho Anh Phạm)
      CÔ GÁI -    Hay là để em đọc bài thơ " vợ bán ế bún" cho anh nghe lại nhé! Có khi... nghe lại bài thơ hay của mình, bệnh tình của anh đỡ cũng nên?... Em chỉ rao bán báo, mà cũng đã thuộc cả bài thơ rồi đấy. Em biết khối người mua báo, họ đã học thuộc ngay.
      ANH PHẠM -    (xua đi) Thôi, không cần đọc. Tôi đỡ rồi, cảm ơn cô!
                            (với Vũ và đăng)
       Các ông ơi! Thật không ngờ bài thơ viết vớ vẩn mà lại có tiếng vang như thế. Có khi tôi sung sướng đến chết non mất?
      CÔ GÁI -    (vui vẻ reo lên) Gặp được nhà thơ Anh Phạm rồi! Thế là em đã mãn nguyện rồi. Khéo em cũng chết non như anh mất thôi!...Thôi, em chào các anh , em đi bán báo đây!
                           ( cô vừa ra vừa rao tiếp )
         Báo ơ! Báo ơ!... Báo Văn của Hội Văn chương quốc gia chính cống đây. Có đăng bài thơ nổi tiếng " vợ bán ế bún" của nhà thơ Anh Phạm - tên tuổi đang lẫy lừng đây. Mua mau kẻo hết!...
                                 ( cô gái bán báo ra khuất )


                                                      

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.8


       ĐĂNG -    (với anh Phạm) Cô gái trẻ trông xinh xinh dễ thương là... bác Phạm thật là người hạnh phúc
                     (chị Phạm có vẻ hốt hoảng bước vào)
       ANH PHẠM -    (vội tới) Kìa mẹ nó, sao lại hốt hoảng thế?
       CHỊ PHẠM -    Tôi đã lên đến đồn công an, họ bảo tha cho con rồi và còn cho nó mang cả xe về.
       ANH PHẠM -    Thế là tốt rồi, nhưng sao chưa thấy nó về?
       CHỊ PHẠM -    Tôi đã gặp được nó đâu. Được thả, nó đã nhảy lên xe và phóng mất tiêu rồi!
       ANH PHẠM -    Chắc nó đi đâu đấy, rồi nó về. Thấy mẹ nó hốt hoảng, tôi đã tưởng lại xẩy ra chuyện gì?
       CHỊ PHẠM -    Nhưng tôi vẫn thấy lo, với cái tính khí của nó, rồi nó lại gây ra chuyện này, chuyện khác mất thôi!
       VŨ -    Chị Phạm đừng lo xa quá. Chắc cu cậu được thả ra sướng quá, phóng vi vu một chút rồi về ngay thôi mà. Thế là ổn rồi, miễn là mình giải quyết xong việc với công an.
       CHỊ PHẠM -    (thở dài) Con với chả cái...
                                (bỗng có tiếng điện thoại)
       ANH PHẠM -    Để tôi nghe! (lại cầm điện thoại) A lô!... À, con đấy hả?
                             (quay lại nói với vợ)
             Không phải là điện thoại của công an, mà là của con nó gọi về, mẹ nó ạ!
       CHỊ PHẠM -    Thì bố nó cứ nói chuyện với con, xem có chuyện gì xẩy ra với nó không nào?
       ANH PHẠM -    (nghe điện thoại) Sao? Con lại bị bắt à? Nhưng ở đồn công an nào mới được chứ? Bố nghe rõ rồi, đồn công an phố Huế! Nhưng tại sao con lại bị bắt? Vì tội vượt đèn đỏ! Thế có khổ không? Thì con lựa lời mà nói khó với các chú công an tha cho vậy. Nhất quyết không được à? Họ bắt nộp phạt những một triệu cơ à? Lấy đâu ra tiền để nộp phạt hả con? Thôi thôi, bố biết rồi, bố đang ốm đây, không cần nói nữa!
                 (anh Phạm bỏ máy điện thoại)
       CHỊ PHẠM -    Bố nó không cần nói lại, tôi nghe rõ cả rồi! Chồng ơi  là chồng, con ơi là con! Thế này thì tôi đến chết quách đi cho xong.
       ANH PHẠM -    Nhưng tại con nó, sao mẹ nó lại nói tôi?
       CHỊ PHẠM -    Thì cũng bởi anh lúc nào cũng chỉ mải thơ phú, không chịu răn đe con cái mới nên nông nỗi này?
       ANH PHẠM -    Mẹ nó hay nhỉ?
      CHỊ PHẠM -    Tôi hay thế đấy, tôi... chỉ muốn chết quách đi cho đỡ khổ.
       ĐĂNG -    (với chị Phạm) Thôi chị ạ, chị hãy cứ bình tĩnh. Cũng đành lại phải tìm cách để cứu cháu và chuộc lại xe máy về vậy.
                                  (thở dài)
               Cổ nhân đã chẳng từng nói: Đời là cái nợ đồng nần mà...
       CHỊ PHẠM -    Các anh xem, hết chuyện này đến chuyện khác. Lần trước nó vừa bị bắt vì tội phóng xe tốc độ cao, bây giờ nó lại mắc vào tội vượt đèn đỏ!
                               (quay lại phía chồng)
            Hay là... bố nó lại làm bài thơ nữa cũng về "bún" của tôi ... để lại phải nhờ bác Vũ đăng báo rồi đem thơ lên công an mà xin cho con nó về?
        ANH PHẠM -    Ối, mẹ nó làm thơ của tôi cứ như trò hề ấy? Mới lại, văn chương không thể gượng ép và vụ lợi được. Mà thơ của tôi cũng chỉ rung cảm trước vẻ đẹp của người lao động, chứ đâu...
       VŨ -    Đúng đấy chị Phạm ạ! Thơ ca không thể giả tạo được.
                                    (thở dài)
                 Suy rộng ra: Nếu cha, anh... mà không sống cho tử tế, cho cẩn thận - Thì mai đây con trẻ chúng nó sẽ đua nhau vượt đèn đỏ hết!...

           
                                                     HẾT KỊCH

                                                                                  PHẠM NGỌC THÁI
                                                              (Vở kịch được giải A trong trại sáng tác kịch bản
                                                    của Hội sân khấu Thủ đô vào đầu thiên niên kỷ)
                             

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

             BÌNH MỘT BÀI THƠ SÂU SẮC:


                          VÔ ĐỀ


Em cứ chông chênh giữa ngã ba đường
Mưa và rét chiều dần sầm sập tối
Đường về nhà xa bước chân mệt mỏi
Phập phồng nỗi niềm như nón lá không quai.

                              Phạm Thái Phương


     Không biết khi viết bài thơ này, nên gọi Phạm Thái Phương là thiếu phụ hay vẫn coi em như còn thời thiếu nữ?... Sở dĩ coi em là thiếu nữ, là vì: Lúc đó em vẫn chưa chồng! Còn gọi em là thiếu phụ: bởi dù sao thì em cũng đã lỡ làng một chuyến đò ngang - Do một hoàn cảnh éo le, người chồng mới cưới của em đã phải để lại người vợ còn rất trẻ, rất yêu chồng... mà về cõi vĩnh hằng trên đất khách quê người.
     Sở dĩ tôi vào đề rườm rà như vậy là để thấy được hoàn cảnh của tác giả khi viết bài thơ. Xin tiết lộ một bí mật nho nhỏ: Tác giả của bài thơ nguyên là cô con dâu yêu quí của nhà văn Tô Hoài, đang công tác tại toà báo NgườiHàNội. Bài thơ của Phạm Thái Phương tuy chỉ ngắn có bốn câu, nhưng thấm đậm một nỗi buồn đời sâu sắc:
                   Em cứ chông chênh giữa ngã ba đường
                   Mưa và rét chiều dần sầm sập tối
     Đây là cái ngã ba trên phố, nhưng cũng chính là cái ngã ba đường lỡ dở của đời em. Sau một ngày làm việc trở về nhà, lòng em không khỏi một nỗi buồn day dứt. Làm gì còn ai để cho em lại được vui mà nhóm ngọn lửa nấu bữa cơm chiều? Đành rằng vẫn có cha, có mẹ, có anh em... Nhưng ai có thể thay thế nổi người chồng! Bởi vậy lòng em mới "chông chênh":
                  Mưa và rét chiều dần sầm sập tối
     Ta thông cảm với em về tâm trạng cô đơn, giá buốt này. Cái hay của câu thơ là tả cảnh mà nói lòng. Có lẽ trong lòng em còn "mưa và rét" nhiều hơn cả ngoài trời? Khi đọc đến câu:... chiều dần sầm sập tối/- Ta có cảm nhận theo khoảng thời gian khi bóng chiều đang xuống thấp bao nhiêu, thì nỗi buồn của em lại càng đầy cao mãi lên, một cái buồn u uẩn. Nhịp thơ dồn dập tựa một khúc quân hành bi tráng mà sâu lắng. Ta liên tưởng tới đôi câu thơ hay trong " Chinh phụ ngâm":
                  Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt
                  Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
    Mượn cảnh để nói tình, đó là cái tình của lòng người chinh phụ đối với người chinh phu nơi biên ải. Phạm Thái Phương còn đưa chúng ta đi theo em thêm một đoạn đường nữa:
                  Đường về nhà xa bước chân mệt mỏi
    Bởi lẽ: con đường em đang bước ấy thấm đầy máu thịt chất chứa trong cuộc đời em. Ta lại nghĩ đến trong bài thơ " Mưa xuân" của Nguyễn Bính, khi Ông diễn tả tâm trạng người con gái sang làng bên để xem chèo... lòng đang háo hức được gặp người yêu, nên:
                   Mưa bụi nên em không ướt áo
                   Thôn Đoài cách có một thôi đê...
     Nhưng cũng cái "thôi đê" ấy thôi mà khi cô ra về... lại xa vời vợi, đi mãi mà không hết:
                   Có ngắn gì đâu một dải đê...
     Chỉ bởi vì cô gái ấy đã không gặp được người yêu? Vui nay đã hoá buồn. Huống hồ Phạm Thái Phương còn buồn hơn thế nhiều lắm, em mệt mỏi và chán chường là phải. Cô gái kia không được gặp người yêu lần này thì vẫn còn hy vọng gặp ở lần sau, còn chồng của em thì vĩnh viễn xa mãi mãi... không bao giờ còn có thể trở về. Ý tình cô đọng, lời thơ hoà quyện nhau thật sâu sắc.
     Để nói về câu thơ kết, tôi xin dẫn ra đây một câu châm ngôn cổ:
                  Gái không chồng như rồng không có vây
    Còn ở đây Phạm Thái Phương đã kết bài thơ như thế nào:
                  Phập phồng nỗi niềm như nón lá không quai.
    Tôi nghĩ: không cần thiết phải nói dài thêm nữa về câu thơ kết thật chí lý này! Chỉ vẻn vẹn có bốn câu thơ, tưởng như trong bốn câu ấy chất cả một núi tình đời ngổn ngang, thấm đẫm tự trái tim. Tình thơ của Phạm Thái Phương thực sự có sức rung động lòng người./.

                                                                            Lời bình - Phạm Ngọc Thái
                                                                     ( Đã đăng trên báo NgườiHàNội )
                  
    

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

          BÌNH BÀI THƠ GIÀU Ý NGHĨA HIỆN THỰC


                   TÂM SỰ MỘT LOÀI CHIM


Tôi đứng đó
Hót chào xuân mới
Chiếc lồng con nho nhỏ.

Tôi đứng đó
Cứ tạm gọi là giang sơn thu hẹp
Chẳng cần đầy đủ tiện nghi
Chỉ vài chiếc cóng.

Tôi không như những con chim hư hỏng
Sống lén lút hang đá bìa rừng
Tôi cũng không phải loài chim ưng
Nguỵ trang cái tên bụng đầy dã thú
Tôi không phải con tu hú
Cướp không ổ trứng trái cây.
Tôi sống ở đây - Chiếc lồng con nho nhỏ
Có người bảo tôi "tốt số"!
- Anh bảo có cần gì hơn ở cái đời này,
                       hãy tìm ra chỗ đứng!

Tôi đứng đó
Ơi chiếc lồng nho nhỏ
Chiếc lồng cỏn con
Tay ai khéo vót chiếc nan.

                     NHƯ MẠO
         (Rút trong tập "Hồn tôi trong lá")


    Nói tới Như Mạo: Con người có diện mạo tầm thước, phác thảo, mái tóc gần như bạc trắng nhưng lại rất tươi trẻ. Quan hệ với các thiếu nữ, tình cảm trong anh đôi khi vẫn hơi bồng bột. Ngoài đời anh vừa là một nhà báo, viết truyện, vừa là người chơi và kinh doanh cây cảnh, chim muông vào bậc có hạng thứ trong thành phố. Không chỉ thế, anh còn là tác giả của một số đầu sách viết về đề tài chim muông, cây cảnh ấy. Sách của anh được các nhà xuất bản hâm mộ in và phát hành, đề tài này anh cũng chiếm một mảng không kém quan trọng trong bộ sách bách khoa của quốc gia.
    Nhưng ở đây - Ta lại đến với anh: Một nhà thơ! Khoan chưa bình cả thơ anh, tôi xin hẹn trong một bài viết khác với tập "Hồn tôi trong lá", mà chỉ xin nói về những thi vị, thắm sắc màu và cái hay của bài thơ "Tâm sự một loài chim":
                  Tôi đứng đó
                  Hót chào xuân mới
                  Chiếc lồng con nho nhỏ.
    Bài thơ nói về tiếng hót của một con chim trong lồng: đấy là ẩn dụ - Mà chính nó đã đề cập đến một phạm trù "gia đình" thông qua đời sống bản thân của nhà thơ và những quan hệ trong xã hội hôm nay, đó là ý nghĩa thuộc cộng đồng với sự tồn tại của cá nhân:
                  Tôi đứng đó
                  Cứ tạm gọi là giang sơn thu hẹp
                  Chẳng cần đầy đủ tiện nghi
                  Chỉ vài chiếc cóng.
    Trong thực tiễn đời sống chắc đã mấy ai có đầy đủ điều kiện để được hưởng một cuộc sống giàu có, sung túc? Tác giả vui với mái nhà giản đơn nhưng êm ấm và hạnh phúc của mình. Quan niệm được như thế - anh sẽ thấy cuộc sống và tâm hồn mình luôn luôn thanh thản, tràn đầy niềm vui sướng. Nhưng đặc biệt ở trong tứ thơ này, tôi xin phân tích về hai chữ "giang sơn..." - Nói về một thời đã qua, trong một hoàn cảnh xã hội nhất định... Chế Lan Viên từng viết những câu thơ:
                  Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp
                  Giấc mơ con đè nát cuộc đời con
                  Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp
                  Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn.
    Tôi không bàn về ý nghĩa chính trị của những câu thơ ấy, bởi bối cảnh quan niệm tinh thần của xã hội lúc ấy, thời ấy... nó trùm lên tư tưởng cá nhân mỗi nhà thơ không tránh khỏi sự áp đặt, bức chế với sự sống phóng khoáng của con người. Hôm nay trong cuộc sống dân gian thường tình, đối với lịch sử cũng như cả trong ý nghĩa tinh thần và vật chất xã hội - Như Mạo đã nói lên tình cảm và cả quan niệm về cuộc sống trong sự tồn tại của cuộc đời anh: gia đình là một "giang sơn thu hẹp" rằng - Anh vui với cảnh gia đình, nó gắn liền cùng đất nước và xã hội, đó cũng là khát vọng sống... trong mối quan hệ con người và vũ trụ. Quan niệm ấy đã gắn bó cá nhân anh với gia đình về mọi phương diện sâu sắc, nó tuy nhỏ bé thân thiết nhưng cũng thật là to lớn trong sự trường tồn mang cả ý nghĩa về thời đại này.
    Nghệ thuật cấu tứ bài thơ - Tác giả chuyển từ những quan niệm có tính khái quát như hai đoạn thơ đã phân tích trên, để phát triển xuống khổ thơ dưới - Đó là khổ thơ dài nhất bài, một loạt chim được nêu ra... minh hoạ cho phẩm chất cũng như nhân cách của con người. Từ hình tượng những con chim hư hỏng sống lén lút trong hang đá bìa rừng, hay hình ảnh của giống tu hú chuyên đi ăn trộm trứng trong ổ những con chim khác. Đến giống chim ưng: tên thì đẹp nhưng lại chứa trong bụng đầy dã thú - Đó cũng giống như những hạng người, những kẻ tỏ ra đạo đức cao cả... nhưng bụng lại độc ác, v.v... Qua đó nó nghiêng về khuynh hướng ca ngợi sự lương thiện của con người trong ý thức về đời sống và tư tưởng của nhà thơ. Thơ sinh động, tự nhiên mà không tỏ ra cao ngạo. Qua giọng của một nhà chơi chim mà ví với người...Nó không chỉ bật lên được phẩm chất cá nhân của nhà thơ trong xã hội mà nó còn mang được ý nghĩa thuyết phục tâm linh và đạo lý sống của con người.
    Cuối đoạn thơ - Tác giả chuyển từ việc miêu tả hình ảnh những con chim sang dạng thơ có tính triết lý và chiêm nghiệm về cuộc sống:
                  Tôi sống ở đây - Chiếc lồng con nho nhỏ
                  Có người bảo tôi "tốt số"!
                  - Anh bảo có cần gì hơn ở đời này,
                                          hãy tìm ra chỗ đứng!
    Trở lại với hình ảnh "tổ ấm": Đó là chiếc lồng nho nhỏ thân yêu, một cảm khoái sung mãn và hạnh phúc! Một lần nữa anh đã khẳng định chân giá trị "gia đình" trong mối qua hệ xã hội và cuộc đời. Nhưng cùng với những câu thơ có tính biện chứng duy vật như đã nêu trên, đến đây ta lại thấy xen vào trong quan điểm của nhà thơ cả chủ nghĩa duy tâm:
                  Có người bảo tôi "tốt số"!
    Hai thứ quan điểm cùng tồn tại: Duy vật và duy tâm ấy... đã đưa tình thơ vào chỗ đứng trong vị trí nhân gian! Vẫn rất thực tế, rất đời. Cuối cùng là một câu thơ triết lý rất sâu xa ... từ gan ruột nhà thơ mà bắn ra: Anh bảo có cần gì hơn ở đời này, hãy tìm ra chỗ đứng!/ - Đó chính là ngọn nguồn mà cũng là gốc rễ, bộc lộ cả ý thức và tình cảm của tác giả . Ta hãy nghe tác giả kết bài thơ:
                  Tôi đứng đó
                  Ơi chiếc lồng nho nhỏ
                  Chiếc lồng cỏn con
                  Tay ai khéo vót chiếc nan.
    "Khéo vót chiếc nan" - Ý của nó nói về tổ chức gia đình, tứ thơ xinh xắn mà vẫn giàu hàm súc... Nhưng đến đây Như Mạo đã quên rằng, ở trên đầu bài thơ anh tự ví mình là chim: Tôi đứng đó/ Cứ tạm gọi là giang sơn thu hẹp.../- giờ anh lại hoá thành "người coi chim"!... Hồn tác giả đã hoà lẫn vào trong tình thơ: chim là người và người là chim... Bốn câu thơ kết này bao quát căn bản chủ đề tư tưởng của bài.

                               

    

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


     Nó nói về thế giới hiện đại: Khi cái ác chưa giảm đi mà có bề còn lấn át cái thiện - Như nhà văn Nga Ai-ma-tốp đã từng phát biểu trong tiểu thuyết "Đoạn đầu đài" nổi tiếng của Ông, rằng: Ông đã báo động về cái ác đang phát triển trong con người của thời hiện đại: " Con người có khi còn ác hơn con sói!...", thì sự phân hoá ý thức tư tưởng sống trong xã hội càng phức tạp. Tuy một số đông đảo vẫn hướng về tâm thiện... muốn chống lại cái ác, nhưng phần vì cảm thấy bất lực, phần nữa do mệt mỏi và chán nản thời thế - Họ đã tìm vào cõi thiền để trú ngụ tâm linh, mong được thanh tĩnh lương tâm, qui tụ với gia đình làm điểm tựa trong cuộc sống cùng nỗi vui buồn và hạnh phúc bản thân - Bài thơ "Tâm sự một loài chim" của Như Mạo đã được ra đời trong hoàn cảnh đó.

    Bởi thế: Tuy là mượn lời chim để tự sự bản thân, bài thơ vẫn mang tính hiện thực xã hội phổ biến sâu sắc. Ý nghĩa nhân văn bao trùm khắp thi phẩm. Thơ thấm đẫm hồn đời mà vẫn hồn nhiên, giọng thơ trong trẻo, ngọt ngào như tiếng chim ca, trung thực và tâm khảm. Có thể nói đó là một bài thơ điển hình về cả thi pháp lẫn tình cảm, tư tưởng của tác giả "Hồn tôi trong lá". Với những khúc triết và thi vị ấy... bài thơ đã có khả năng truyền cảm được vào trong nhân gian.

                                                                           Lời bình - PHẠM NGỌC THÁI
                                                      ( Đã đăng trên báo Người Hà Nội )

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


            BÌNH BÀI THƠ HAY:


                                           NGHĨ LẠI VỀ PAUXTỐPKY
 
                                                      1.
 
               Ðồi trung du phơ phất bóng thông già.
               Trường sơ tán. Hồn trong chiều lặng gió
               Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
               Như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu...
 
            " Lẵng quả thông " trong suối nhạc nhiệm màu
               Hay " Chuyến xe đêm " thầm thì mê đắm
               Mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm
               Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa.
 
                - " Có thể ngày mai ta cũng đi qua
               Một cánh cửa nao lòng trong truyện " Tuyết "?
               Có tiếng chuông rung và con mèo " Ackhip "
               Ánh nến mơ hồ như hạnh phúc từng mong..."
                 Xa xôi sao... Thời thơ ấu sau lưng!
 
                                         2.
 
               Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
                              cuộc đời không phải thế!
               Giọt nước soi trên tay không cùng màu sóng bể
               Bể mặn mòi , sôi sục biết bao nhiêu
               Khi em đến bên anh, trước biển cả dâng triều.
 
               Ta thu hết xa khơi vào trong lồng ngực trẻ
               Dám thử mọi lo toan để vạch dấu chân trời.
               Dấu xanh thẳm khi bình minh vụt đến
               Dấu đen rầm khi đáy bóng đêm trôi...
 
               Và hạnh phúc vỡ ra như một nốt đàn căng.
               Nốt cao quá trong đời xao động quá!
               Hạnh phúc cực hơn mọi điều đã tả
               Lại ngọt ngào, kỳ lạ, lớn lao hơn.
 
               Anh đã đi qua bão lốc từng cơn
               Cây rung lá trong chiều thanh thản nhất
               Anh qua cả màu không gian ngây ngất
               Một tiếng thầm trong nắng mới lao xao...
 
               Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!
 
                                         3.
 
               Bây giờ, anh biết nói gì hơn?
               Có thể, ngày mai thôi... Có thể...
               " Hoa tóc tiên ơi! Sớm mai và tuổi trẻ"
               Lật trang nhật ký nào cũng chỉ xát lòng thêm...
 
               Pauxtôpxky là dĩ vãng trong em
               Thành dĩ vãng hai ta. Bây giờ anh ngoảnh lại:
               Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
                                  anh hiểu rằng không phải...
               Như tuổi thơ, vừa đó đã xa vời!
 
               Ðưa em đi... Tất cả thế xong rồi
               Ta đã lớn. Và Pauxtôpxky đã chết!
               ... Anh vẫn khóc khi nghĩ về truyện " Tuyết "
               Dầu chẳng bao giờ mong đợi nữa đâu em!
 
                                                  Bằng Việt
 
      
         " Nghĩ lại về Pauxtốpxky" thuộc trong những bài thơ tình hay nhất của đời thơ Bằng Việt (BV).  Anh đã làm bài thơ này vào thưở còn rất trẻ, có lẽ khi đó chỉ mới bước qua ngưỡng cửa đời sinh viên, ngoài tuổi đôi mươi. Mà cũng chỉ có tâm hồn một thanh niên trí thức đa cảm, lại sống vào giai đoạn xã hội - Ðất nước và con người của những năm trong thập kỉ sáu mươi - bảy mươi ấy, BV mới có thể viết được bài thơ: Hồn thơ say sưa, tình thơ trong trẻo và bay đến như thế! Mặc dù, hình như thơ anh viết về một mối tình thơ dại đã qua đi.
    
      Bài thơ được chia làm ba khúc. Tôi rất thích thú một câu thơ dài mà tác giả điệp lại đến hai lần:

                          Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu, cuộc đời không phải thế!

       Nghĩa là cuộc đời đang còn ở trước mắt. Cuộc sống, những thử thách buồn vui, hạnh phúc và đau đớn... Tất cả vẫn đang ở phía trước, chứ không phải là cái ta được, mất... đã qua rồi. Bài thơ cứ luôn luôn mở ra như thế, tất cả vẫn đang đón đợi - Ðừng vì thế mà buồn. Pauxtôpxky với bao thần tượng về tình yêu lãng mạn, mộng mơ, ngọt ngào  trong những truyện " Lẵng quả thông ", hay là " Chuyến xe đêm ", truyện " Tuyết "! Những tình yêu như truyền thuyết ấy đã nhập vào trong tình cảm, cuộc sống của nhà thơ và cả của em. Nhưng đó đã là dĩ vãng, dù nó vẫn còn ngân nga, vang vọng mãi trong tâm hồn anh.
    
      Khúc (1) - Tác giả để hồn thơ bay dưới những bóng thông già mà nhớ về tuổi đã qua:

                    Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
                    ... Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa  

            Tình yêu như những nốt nhạc rung đầu đời của nhà thơ với một thiếu nữ nào đó. Nó vừa thực lại vùa mơ hồ như ảo ảnh, khi qua đi để lại thoang thoảng của mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm. Nó lóng lánh như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu. Chập chờn như ánh nến hạnh phúc soi vào đôi lứa. Ðó chính là " suối nhạc nhiệm màu " cứ thầm thì, thầm thì mê đắm mãi.
     
      Nếu ta chưa đọc Pauxtôpxky -  Thì ta chưa hiểu về chuyện con mèo  "Ackhip", tiếng chuông rung và những sự thần kỳ trong truyện " Tuyết "! Nhưng đâu có cần cứ phải đọc Pauxtôpxky mới hiểu được thơ cơ chứ? Chỉ cần nghe lời thơ và những âm hưởng của tình thơ, ta cũng có thể mơ hồ hiểu... trong sâu thẳm, cái mối tình thưở ban đầu mà nhà thơ gợi ra ấy! Ðã đẹp, trong sáng, say mê, mơ mộng đến chừng nào. Thế cũng đủ cho ta phải yêu rồi:
         
                     Có thể ngày mai ta cũng đi qua 
                     Một cánh cửa nao lòng trong truyện "Tuyết"?
                     Có tiếng chuông rung và con mèo "Ackhip"
                     ... Xa xôi sao... Thời thơ ấu sau lưng!

      Sang khúc (2):

                    Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!

      Câu thơ kết khúc ấy, phải chăng nó đã gói trọn bao niềm tâm tư, tình yêu và khát vọng, hạnh phúc cùng những đớn đau của nhà thơ? Nhưng cũng phải chăng như nhà thơ muốn nói: Tình yêu của anh và em đã không vượt được qua không gian, thời gian? Bởi vì:
              
                  Giọt nước soi trên tay không cùng màu sóng bể
     
      Biển cả cuộc đời thì đầy bão tố phũ phàng, mà tình yêu ấy dẫu khát khao, trong suốt như giọt nước ban mai rơi xuống tuổi thanh xuân, lại còn quá yếu đuối, mỏng manh. Biển thì mặn mòi sôi sục bao nhiêu, mà khi em đến bên anh: Lúc ấy sóng không yên, gió không lặng, tựa như đang cả triều dâng. Nhưng chính tuổi trẻ - Phải, tuổi trẻ đã vượt lên trên cả sự tan vỡ và thử thách đó. Chỉ có tuổi trẻ mới:
               
                    ... Thu hết xa khơi vào trong lồng ngực trẻ
                    Dám thử mọi lo toan để vạch dấu chân trời.
    
     Nhưng tôi thích đôi câu thơ mà tác giả đã ví: 

                    Dấu xanh thẳm khi bình minh vụt đến
                    Dấu đen rầm khi đáy bóng đêm trôi... 

            Cuộc sống là như thế! Khi khát vọng ước mơ đến trong ta, nó như cả một bàu trời cao xanh vời vợi và ánh hồng chan chứa nơi nơi. Lòng ta mở rộng đón chờ với bao niềm vui khó tả. Nhưng cái gì mà chẳng có mặt trái của nó: Ước vọng càng cao thì dữ dằn bão tố, bất hạnh cũng rình rập, muốn vùi dập ta vào trong bóng đêm trôi choán ngợp cả bàu trời. Hai câu thơ đã vạch lên trên đường chân trời của cuộc đời rằng, đấy là thử thách mà tuổi trẻ cần phải vượt qua! Không có con đường hạnh phúc nào đi đến toàn bằng phẳng, thênh thang. Trong cả tình yêu lứa đôi của anh và em... Hạnh phúc chúng ta phải trả giá! Và sự tan vỡ ban đầu ấy, phải chăng cũng là lẽ tất nhiên? Nếu không, thì đó cũng chính là cái nghiệm ban đầu, để rồi ta sẽ đi đến - Tình yêu và cuộc sống vẫn đang đón đợi ta ở phía xa kia!... Nhà thơ lại ru mình và ru em:
      
                    Anh đã đi qua bão lốc từng cơn
                    Cây rung lá trong chiều thanh thản nhất
                    Anh qua cả màu không gian ngây ngất
                    Một tiếng thầm trong nắng mới lao xao... 

       Ðúng như vậy: Tình yêu như một vùng nắng mới, với cả màu không gian ngây ngất, trong những chiều của ngàn lá cây rung... và những tiếng nói thầm của người yêu vẫn lao xao trong đó. Ðẹp - đẹp quá, nhà thơ ạ! Tôi đã nghe thấy tiếng nói thầm ấy, rung động và bay xa lắm. Nó vượt lên trên cả bão tố dữ dằn và sóng gió mịt mùng kia. Tiếng nói thầm đáng yêu, tưởng chừng có thể làm nứt vỡ trái tim ta!
    
      Ðây là khúc thơ chính của bài: Giọng thơ say sưa, lời thơ đằm thắm. Thơ được dùng nhiều ngôn ngữ hình tượng, màu sắc sinh động. Trong thơ có nhạc, lắng càng sâu càng thấy hay. Ðôi khi anh sử dụng một cách nói rất thông thường, bên cạnh những câu thơ có ngôn ngữ thanh cao, để thơ khỏi rơi vào sự mượt mà, bóng bẩy. Thí dụ như:
               
                    Hạnh phúc cực hơn mọi điều đã tả
                    Lại ngọt ngào, kỳ lạ, lớn lao hơn.
     
      Những câu thơ mộc mạc như thế, âu: cũng là những sự chấm phá cần thiết  tạo nên một sự gồ ghề, thô ráp nhất định - Như những nét trạm đơn giản, mà tôn tạo hình ảnh của các câu thơ khác cao lên.
     
      Khúc cuối:
     
                    Ðưa em đi... Tất cả thế xong rồi
                    Ta đã lớn. Và Pauxtôpxky đã chết! 

          Nhà thơ đã kết thúc bài thơ một cách dữ dằn như thế đấy! Nhưng câu thơ không phải để nói về Pauxtôpxky nhà văn Nga quá cố đâu, mà là tình yêu trong sáng, lãng mạn, mộng mơ thưở đầu đời của anh và em đã không còn. Như tác giả viết:

                     Lật trang nhật ký nào cũng chỉ xát lòng thêm...

      Hay là: 

                   Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!

        Nhưng đọc thơ anh sau ngót nửa thế kỷ đã trôi qua, tôi vẫn thấy như đang gặp một BV cứ nguyên như mơ mộng, nhẹ nhàng và bay bổng của thưở đã xa xưa ấy. Tôi không nói về BV của tuyên huấn, làm chính trị - Mà là một BV của nhà thơ, trong thơ, mới thật đáng yêu sao! Phải - Hồi đó, thưở ấy... anh đã khóc, khi tiễn mối tình thơ dại với người con gái ban đầu của cuộc đời anh:
               
                    ... Anh vẫn khóc khi nghĩ về truyện "Tuyết"
                    Dẫu chẳng bao giờ mong đợi nữa đâu em!
     
      Về thi pháp nghệ thuật - Có thể nói " Nghĩ lại về Pauxtôpxky " là một bài thơ đã viết trong mối giao cảm, được hoà nhập bởi hai dòng thơ: Một của dòng thơ lãng mạn thuần tuý viết tràn theo cảm xúc, như thời "Thơ mới" Xuân Diệu, Huy Cận, Thế Lữ... vào những năm bốn mươi - Một nữa của dòng thơ tượng trưng cấu trúc đã xúc tích hơn, với những hình ảnh giàu tính triết lý... Mà nhờ đó Hàn Mặc Tử đã viết nên "Ðây thôn Vĩ Dạ" và "Mùa xuân chín".
     
      Ta hãy nghe xem tác giả cứ để cảm xúc mình chảy tràn ra, rơi lệ xuống cả trang thơ:
               
                Pauxtôpxky là dĩ vãng trong em
                Thành dĩ vãng hai ta. Bây giờ anh ngoảnh lại:
                Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
                                                     anh hiểu rằng không phải...
                Như tuổi thơ, vừa đó đã xa vời!
     
     Tôi nghĩ: Ðã đến lúc có thể gấp lại bài bình ở đây. Bởi - Thơ anh viết như thế cũng đã quá đủ rồi, còn cần gì nữa để tôi phải nói thêm.

                                               Lời bình - Phạm Ngọc Thái

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.1


                          KỊCH NGẮN MỘT MÀN
                               Phạm Ngọc Thái




                             NHỮNG VỊ KHÁCH
                    QUỐC TẾ


       NHÂN VẬT:


1-   Ông Hoàng:               Một thương gia Công ty ngoại thương Việt Nam

2-   Smit:                          Thương gia Công ty Nhật Bản

3-   Anđrây Côhen:         Thương gia Công ty Tư bản Pháp

4-   Gien Ny:                    Nữ phóng viên nhà báo phương Tây

5-   Hippy:                       Cô nhân viên bán hàng của khách sạn Hồng Kông

6-   Martin:                     Cô ca sỹ hát ở khách sạn

                    Cùng một số quan khách Á, Âu... và mấy tay chơi ở Hồng Kông
                                     cũng có mặt trong khách sạn.



                  (Chuyện xẩy ra tại một Hotel Hồng Kông thời hiện đại)

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.2


                                   MỞ MÀN


(Tại một hotel Hồng Công: Có treo một tấm biển quảng cáo.
Phía xa - trên sân khấu các vũ nữ đang nhảy, phía dưới -
quan khách đủ loại là các thương gia Á, Âu... cùng các tay chơi.
Vắt vẻo ngồi ở quầy bên là cô bán hàng Hippy béo tốt, son phấn
và cám dỗ. Cô ca sỹ Martin uyển chuyển hát lượn qua các bàn.
   Phía bàn góc ngoài: Smit - Ngài giám đốc Công ty tư bản Rốt-ten
của Nhật, ăn mặc sang trọng, da hơi mái, tóc vuốt ngược về phía
sau - Đối diện với Smit là một thương da người Việt, đó là chuyên
viên Hoàng. Ông Hoàng ngoài 50 tuổi, cao lớn lịch lãm).


   SMIT-  May every thing be happy! (cầu chúc mọi sự tốt đẹp!). Nào, uống đi ông Hoàng! Một lần nữa chúng ta cạn cốc để chúc mừng cuộc gặp gỡ này.
  Ô.HOÀNG-  Và để chúc cho sự hợp tác liên doanh Nhật-Việt sắp tới của chúng ta sẽ tốt đẹp!
  SMIT-  Tất nhiên! Tất nhiên! Ông Hoàng nói đúng: Chắc chắn sự liên doanh hợp tác Nhật-Việt của chúng ta vẫn cứ  phải phát triển tốt đẹp!

(Họ chạm cốc. Smit quay về phía cô bán hàng gọi:)

Miss Hippy, two champagne please! (cho hai sâm banh).
   HIPPY-  (quay gọi vào phía trong) Two champange please!

(Một người bồi bàn ra đặt lên bàn hai chai sâm banh)

   SMIT-  Hôm nay chúng ta sẽ nói chuyện thật thoải mái bằng tiếng Việt Nam, tiếng mẹ đẻ của ngài. Tôi coi Việt Nam như tổ quốc thứ hai của tôi. Tôi đã từng được sống và làm việc nhiều năm trên đất nước của ngài. Nếu tôi không lầm đây là lần thứ hai thương gia Hoàng đã đến Hồng Công? Hồng Công cũng là nơi tôi thường gặp gỡ các thương gia trên khắp thế giới. Một chốc nữa thôi, ngài sẽ được gặp lại Anđrây Côhen - Một thương gia thuộc Công ty Tư bản Pháp, mà chính ngài đã từng làm việc với ông ta trong nhiều năm trước.
  Ô.HOÀNG-  Ông Anđrây Côhen tôi không chỉ quen biết mà còn rất thân thiết.
  SMIT-    Anđrây Côhen mới đáp máy bay đến Hồng Công hôm qua, ông ta rất nóng lòng muốn gặp lại thương gia Hoàng!
  Ô.HOÀNG-    Ông ấy cũng đã có điện báo cho tôi!

(Họ tiếp tục uống. Cô ca sỹ hát lượn qua bàn của họ...)
 
   SMIT-    (đột ngột hỏi) Ngài thương gia Việt Nam nghĩ thế nào?
  Ô.HOÀNG-    Rất đẹp, giọng hát cũng thật tuyệt!
  SMIT-   Đúng! Đúng! Rất đẹp và hát rất tuyệt! Nhưng tôi còn muốn hỏi ông Hoàng dự kiến tới về công việc của chúng ta kia?
   Ô.HOÀNG-    Thế chả lẽ Công ty Rốt-ten của ngài nhất quyết không chịu chấp nhận lô hàng đã gia công của xí nghiệp Việt Nam chúng tôi?
   SMIT-    Thì ra ông Hoàng vẫn nghĩ về chuyện đó.
   Ô.HOÀNG-    Tôi đến Hồng Công lần này với hai nhiệm vụ: Một là, thương thuyết với ngài Smit - Đại diện cho Công ty Rốt-ten của Nhật, cố gắng nhận lại lô hàng gia công mà các ngài đã từ chối? Hai là...
   SMIT-    Nhưng vấn đề này chúng ta đã tranh cãi với nhau nhiều rồi? Xin ngài nói lại với ban lãnh đạo xí nghiệp Cầu Rồng của Việt Nam là: Công ty Nhật chúng tôi vẫn rất có thiện chí được hợp tác lâu dài cùng với xí nghiệp các ngài. Nhưng rất tiếc là lô hàng mà các ngài đã gia công cho chúng tôi vừa rồi, chúng tôi vẫn bắt buộc phải từ chối không thể nhận hàng được. Mà đó là hoàn toàn do lỗi về phía xí nghiệp Việt Nam!
   Ô.HOÀNG-    Chúng tôi biết! Nhưng... lô hàng gia công ấy về chất lượng hàng hoá, chúng tôi vẫn đảm bảo rất tốt đấy chứ?
   SMIT-    (đứng bật dậy) Nhưng thời gian giao hàng các ngài lại để quá chậm trễ so với hợp đồng?
   Ô.HOÀNG-    Nhưng...
   SMIT-    Mà vấn đề gia công hàng may mặc: Nếu giao hàng bị chậm, khi đã hết mốt... thì dẫu đẹp mấy ra thị trường Nhật cũng không thể tiêu thụ được.
   Ô.HOÀNG-    (thở dài) Thì xí nghiệp Việt Nam chúng tôi cũng sẵn sàng chấp nhận thanh toán một phần thua lỗ. Với một quan hệ hợp tác hữu nghị đã có giữa chúng ta từ bao năm nay, chả lẽ...
   SMIT-    Tiền của của Việt Nam, dù xí nghiệp có bị thua lỗ một đôi triệu đô-la, thì cũng là tiền của nhà nước, của chung xã hội?... Ông giám đốc của ngài có khi chỉ cần rút kinh nghiệm, hoặc cùng lắm là nghỉ việc, chả ai bị sao!? Chứ... Với Công ty Rốt-ten Nhật, chấp nhận sự thua lỗ thế cũng đủ để phá sản, khi ấy chúng tôi chỉ còn cách bắn vào đầu mình mà tự sát!
   Ô.HOÀNG-    Ngài Smit nói thế nghĩa là hết cách?
   SMIT-    Nhưng ông giám đốc của xí nghiệp Việt Nam cũng có phải bỏ tiền túi ra mà đền đâu. các ngài có ai phải bán nhà bán cửa... để trả cho sự thua lỗ của lô hàng này đâu, mà ngài phải lo lắng thế?
   Ô.HOÀNG-    Thì tiền của, tài sản của nhân chúng tôi bị mất lớn thế, cũng xót xa lắm chứ!
   SMIT-    Thì cũng đành phải chấp nhận thôi!

(nhìn thấy một nữ phóng viên đang đi tới)

       Cô nữ phóng viên nhà báo Gien Ny đang đi đến chỗ chúng ta kìa? (gọi) Gien Ny!
  GIEN NY-    (tới) Oh, very happy to meet you again deasr sirs! (Rất hân hạnh được gặp lại các ngài!).
  SMIT-    Good morning! (với Ô.Hoàng) Đây là Gien Ny, nữ phóng viên của toà báo phương Tây.
      (Chỉ về phía ông Hoàng nói với Gien Ny) Còn đây là...
  GIEN NY-    Ngài Smit không cần phải giới thiệu, tôi cũng đã có dịp được làm quen với ngài đây rồi!
  SMIT-    Thì ra các vị cũng đã gặp nhau.
  Ô.HOÀNG-    Tôi cũng rất vui được gặp lại cô Gien Ny!
  GIEN NY-    Tôi cũng thế! (với Smit) Xin lỗi, tôi đã làm gián đoạn câu chuyện của các ngài?
  SMIT-    Không sao! Nào, xin nâng cốc chúc mừng sự vui vẻ!

(họ vui vẻ chạm cốc)

  SMIT-    (tiếp) Chắc là tôi sắp có vinh dự được cô phóng viên xinh đẹp hành hạ?
  GIEN NY -    Đúng thế! Thưa ngài Smit, xin được phỏng vấn ngài?
   SMIT-    Rất vui lòng được làm vừa lòng Gien Ny!

                                

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.3


   GIEN NY-    Thưa ngài Chủ tịch của Công ty Rốt Ten! Bí quyết nào đã giúp cho công ty của Ngài trở thành một trong những công ty tư bản nổi tiếng nhất thế giới?
   SMIT-    Ông tôi đã truyền lại cho cha tôi, và cha tôi cũng truyền lại cho tôi rằng: Muốn phát triển công ty của mình trở thành một công ty kinh doanh thương mại lớn trên thế giới, thì khôn ngoan nhất là hãy tìm một người lãnh đạo giỏi hơn mình để lãnh đạo công ty. Các vị cũng đã biết, tuy tôi là chủ công ty, nhưng mọi hoạt động sản xuất đến thương mại của công ty Rốt Ten này, tôi đều uỷ nhiệm cho một vị giám đốc tài ba thay tôi.  Rất tiếc hôm nay ông ta đang có cuộc đàm phán ở Âu Châu, nên không đến đây để tiếp các vị được! (với Gien Ny)- Đấy là bí quyết thứ nhất, thưa cô nữ phóng viên xinh đẹp Gien Ny! (cười).
  GIEN NY-    Thế còn bí quyết thứ hai, thưa ngài?
  SMIT-    Không lôi kéo anh em họ hàng vào để lãnh đạo công ty! Nếu chúng túng thiếu, thì có thể giúp chúng ít nhiều tiền bạc. Phải, tuyệt nhiên không vì tình thân dòng họ kéo nhau vào - Nó chỉ làm hỗn loạn, phá hỏng công ty đi đến chỗ phá sản diệt vong thôi. Tưởng như rất thường tình nhưng lại là xương máu đấy!... (quay lại phía ông Hoàng) Tôi được biết ở Việt Nam các ngài, hễ ông cha làm một chức quyền lớn, thì họ hàng con cháu được lôi kéo... bè đảng, chiếm hết quyền này, chức khác?
  Ô.HOÀNG-    (khẽ thở dài) Xã hội của chúng tôi cũng đang cố gắng để cải tiến tệ nạn đó!
  SMIT-    Rất tệ hại, rất tệ hại! Đó là một sự phá hoại, chứ không phải xây dựng phát triển đâu? Nói nhỏ với ông Hoàng nhé, không phải chỉ đối với sự phát triển của các công ty ngoại thương chúng ta! Mà theo tôi thì, cả trong sự lãnh đạo quốc gia cũng thế! Lôi kéo, dắt díu họ hàng con cháu để chia nhau quyền tước, là phá hoại cả nhà nước đấy!
  GIEN NY-    Thật là những bí quyết đáng được trân trọng, thưa ngài SMit!
  SMIT-    Với tôi, cô Gien Ny có còn muốn hỏi gì thêm nữa không?
  GIEN NY-    Dạ thôi, xin rất cám ơn ngài!
                            (Gien Ny quay sang phía ông Hoàng)
            Xin được làm phiền ngài?
  Ô.HOÀNG-    Rất hân hạnh, nếu tôi có thể làm vui lòng cô Gien Ny!
  GIEN NY-    Tôi được biết, ngài là một nhà ngoại thương có kinh nghiệm và uy tín đối với các thương gia trên thế giới - Xin được hỏi chính kiến của ngài: Xuất phát từ hoàn cảnh cụ thể của nền sản xuất Việt Nam, trong xu thế phát triển kinh tế thương mại của thế giới hiện đại - Vậy quá trình tiến triển sắp tới đối với quan hệ hợp tác quốc tế của đất nước ngài, theo ngài phải như thế nào?
  Ô.HOÀNG -    Một mặt chúng tôi vẫn mở rộng để sản xuất mặt hàng gia công cho các nước ngoài, đồng thời trong xu thế hiện nay - Chúng tôi sẽ đặt rất nhiều các cơ sở liên doanh, hợp tác quốc tế với các nước tiên tiến. Thí dụ như với công ty Rốt Ten của ngài SMit đây chẳng hạn... để sản xuất và xuất khẩu được nhiều hàng hoá có giá trị ra nhiều thị trường trên thế giới!
   GIEN NY-    Có thể... coi đó là quy luật khách quan tất yếu để phát triển một nền sản xuất, như nền sản xuất ở Việt Nam được không ạ?
  Ô.HOÀNG -    Có thể khẳng định ý nghĩa quan trọng của nó nhằm phát triển bất cứ một nền sản xuất nào, không riêng nền sản xuất của đất nước chúng tôi!
  GIEN NY -    Thank you very much, good-bye!
          (hôn gió với Smit) bye-bye!

( Gien Ny đi ra chỗ khác. Trong quá trình đối thoại trên,
nhạc và cảnh quan được xen kẽ... lúc này nhạc rộ lên.
Có hai gã tay chơi tiến đến gần chỗ cô bán hàng Hippy
ý gọi rượu. Một gã đeo kính râm gọng to, đảo mắt khắp
phòng cứ như thám tử. Gã kia trông dáng công tử bột
đang cùng cô Hippy đùa rỡn lả lơi. Ở một nhóm ngồi ở
bàn khác , một gã say đứng dậy gọi cô ca sỹ):

  GÃ SAY -    Martin! Martin come here! (Martin lại đây!)

(Cô ca sỹ đi lại, hắn rút một đồng tiền đút vào khe áo
kẽ ngực của cô, cả bọn cười ồ)
                             ,
   MỘT GÃ -    Lets sing! Sing as sweet as you are Martin! (Hát đi! Hát cho thật hay vào Martin!)

(Martin hát... rồi tất cả lại lắng đi. Ánh sáng tập trung
về phía hai nhà thương gia)

   SMIT -   (với ông Hoàng) Tôi muốn biết hiện nay ngài đang nghĩ gì? Về đất nước! Về nhân dân của ngài! Hay là... về tiền đồ của chính ngài trong tương lai?
  Ô.HOÀNG -    Đời người thì sẽ già và chết. Nhưng Tổ quốc và nhân dân sẽ phải tồn tại, tồn tại và phát triển!
  SMIT -    Một triết lý nhân đạo! Thật nhân đạo và cao thượng!
  Ô.HOÀNG -    Tôi nghĩ tới những công việc cần làm đối với sự phát triển kinh tế của đất nước chúng tôi, những mối quan hệ liên doanh hợp tác quốc tế, giữa nhà nước Việt Nam với các nước trong cộng đồng kinh tế, cùng các công ty tư bản trên thế giới. Nhất là với các công ty tư bản Nhật gần gũi như Công ty Rốt Ten của ngài Smit!
  SMIT -    Rất cám ơn thiện chí của Việt Nam!
  Ô.HOÀNG -    Và để mở rộng, phát triển mối quan hệ liên doanh hợp tác... giữa xí nghiệp Cầu Rồng của Việt Nam với công ty Rốt Ten Nhật Bản của ngài - Đấy cũng là nhiệm vụ thứ hai, như tôi đã nói ban đầu trong chuyến đến Hồng Công của tôi lần này.
   SMIT -    Tôi tin: Với thiện chí của cả Công ty Nhật Bản và xí nghiệp Việt Nam, chắc rằng mọi việc sẽ tiến triển thuận lợi và tốt đẹp!

(Một người đàn ông ngoại quốc tiến vào, Smit reo lên)

   Anđrây Côhen! Ngài thương gia công ty tư bản Pháp đã đến kìa!

(Anđrây Côhen tiến lại, cả ba chào hỏi nhau vui vẻ...)

                                          

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

P.4


  ANĐRÂY CÔHEN-    (với Ô.Hoàng) Đã năm năm nay chúng ta không gặp nhau, khi đó xí nghiệp Cầu Rồng vẫn chưa đủ khả năng kỹ thuật để đảm bảo yêu cầu làm mặt hàng gia công, Công ty Tư bản Pháp buộc phải rút về nước...

    Ô.HOÀNG-    Còn hôm nay, thưa ngài Anđrây Côhen: Công ty Tư bản Pháp của ngài có muốn trở lại đặt quan hệ liên doanh hợp tác với xí nghiệp của chúng tôi  không?

    ANĐRÂY CÔHEN-    (hào hứng) Ồ, tất nhiên! Tất nhiên! Mặc dù tôi cũng biết rằng: Vừa qua xí nghiệp Cầu Rồng bị một lô hàng gia công chỉ vì giao hàng chậm mà Công ty Rốt Ten Nhật của ngài Smit đây đã từ chối không nhận hàng! Nhưng được biết quy mô phát triển của xí nghiệp Cầu Rồng hiện nay đã khá nhiều. Không phải chỉ riêng Công ty của chúng tôi, mà chắc cũng sẽ có nhiều Công ty Tư bản Pháp khác cũng rất sẵn sàng liên doanh hợp tác với Việt Nam.

    Ô.HOÀNG-    Trục trặc cũng còn bởi tàu bè vận chuyển của chúng tôi nên lô hàng bị giao chậm, chúng tôi sẽ không để mắc lại sai lầm này.

    SMIT-    Vậy thì, chúng ta hãy cùng nâng cốc để chúc mừng cho những liên doanh hợp tác quốc tế giữa Pháp - Nhật với Việt nam, ngày càng thêm triển vọng tốt đẹp!

          (Tất cả chạm cốc vui vẻ)

    Ô.HOÀNG-    Mà không chỉ liên doanh hợp tác về mặt hàng may mặc của xí nghiệp Cầu Rồng chúng tôi - Đất nước Việt Nam sẽ còn mở rộng nhiều các mối quan hệ quốc tế, trên các lĩnh vực như: Du lịch, hải sản và sản xuất nhiều các mặt hàng công nghiệp nhẹ khác.

    ANĐRÂY CÔHEN-    Ô kê! Các Công ty Tư bản Pháp rất sẵn sàng.

    SMIT-    Đó cũng chính là xu thế phát triển kinh tế thương maị toàn cầu của thế giới hiện nay.
                      (quay về phía cô bán hàng, gọi: )
            Miss Hippy! Three whisky, please!  (cho 3 cốc whisky!)

    HIPPY-    (gọi vào trong) Three whisky, please!

                   (người bồi bàn mang rượu ra đặt lên bàn)

    SMIT-    (với ông Hoàng) Và tôi tin rằng: Đó sẽ là những điều kiện tốt đối với sự phát triển nền sản xuất của đất nước Việt Nam, trong qui mô phát triển quốc tế!

    ANĐRÂY CÔHEN-    Công ty tư bản Pháp sẽ trở lại với xí nghiệp Cầu Rồng. Chúc cho quan hệ hợp tác thế giới ngày càng phát triển tốt đẹp!

    SMIT-    (với ông Hoàng) Như thế là chúng ta đã mở đầu tốt đẹp cho nhiệm vụ thứ hai của ngài Hoàng trong đợt tới Hồng Công lần này. Xin chúc mừng ngài!

    Ô.HOÀNG -    Vì sự phát triển trong hoà bình của nền kinh tế thế giới!

    ANĐRÂY CÔHEN-    Và chúc cho cuộc cách mạng kinh tế của đất nước Việt Nam thắng lợi!

    Ô.HOÀNG-    Cám ơn sự nhiệt tình ủng hộ đất nước chúng tôi của các ngài!

    TẤT CẢ-    Xin mời!

      (Họ chạm cốc. Ba chiếc cốc chạm vào nhau
     phát ra một âm thanh thật đanh. Nhạc rộ lên phụ hoạ vui vẻ... kéo màn).


                                            HẾT KỊCH

                                                           
                                                           PHẠM NGỌC THÁI
                                                     (Viết trong trại sáng tác của
                                          Hội nghệ sỹ sân khấu Thủ đô)
              

                                

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


              BÌNH LUẬN VỀ MỘT CHÂN DUNG THƠ:



                            MỘT DÁNG THƠ QUÊ


    Vào những năm trong thập kỷ tám mươi của thế kỷ trước, khi bước chân anh thanh niên quê nghèo mới về nơi đô thị, những đêm đêm vẫn thường hay lãng phiêu trên các hè phố cổ Hà Nội, vui buồn lẫn lộn - Đó là nhà thơ Vũ Xuân Hoát! Có lẽ cũng từ bấy với cảnh đời sống còn nhiều khốn khó, những hình ảnh người thân gia đình như vợ con cùng làng xóm bao lam lũ cơ hàn chốn thôn quê đã ào vào thơ anh, như những chiếc lá bay toả tung trong các phố phường:

Đèn nhoè phố vắng
Bóng mình lang thang
... Tôi đi Hà Nội
Đổ vàng phố khuya.
         (Giờ lá rụng)
  Hay là:
Biết nói sao mình thức qua đêm
Có chờ đâu chiếc lá đổi mùa rụng vàng bên cửa...
Muốn bay đi đôi cánh nát nhàu
        (Chiếc lá đổi mùa)

Nói như thế không có nghĩa là Hà Nội không có những phút giây đã làm xao xuyến trái tim của chàng trai quê, dù còn đang trong cảnh sống hàn vi:

Bao nhiêu cây hoa sữa
Nở suốt đường Nguyễn Du
Ai mong hay ai nhớ
Đêm mùa thu mùa thu.
.....

Hoa như không thể nói
Hương rắc trên mái đầu
Cả thời gian ngây ngất
Trong tình yêu đắm say.
               (Hoa sữa)

Cứ thế trong vòng mươi năm cuối thế kỷ, Vũ Xuân Hoát đã cho ra đời liền ba tập thơ với trên một trăm bài: "Cơn giông Hồ Gươm", "Chân trời mới thắp", "Thời tôi biết". Thơ anh đề cập đến nhiều mảng, nhiều đề tài khác nhau. Khi thì nhân tình thế thái, lúc cảnh ngộ riêng chung... Anh mang cái hơi thở ồn ã, bon chen nơi phố phường vào thơ, để mỗi lần nhớ về quê lòng Hoát thường lắng đi xa xót, thương người nhớ cảnh. Thơ rất xúc động và giàu hình ảnh đời sống gần gũi dễ thấm vào lòng người. Mảng thơ viết về thôn quê là mảng thơ sâu sắc, in đậm nhất và cũng hay nhất trong cuộc đời thơ anh. Vũ Xuân Hoát mãi mãi là một trong những nhà thơ của thôn quê, đã tạo riêng cho mình một dáng thơ quê! Cái dáng thơ ấy thăng trầm có biến đổi nhưng vẫn theo suốt cuộc đời thơ.

Nhất là ở trong tập thơ đầu tay: "Cơn giông Hồ Gươm" (Tập thơ đã được tặng giải thưởng văn học nghệ thuật 1986-1990) - Tình cảm nơi chốn quê đã được anh gửi gắm rất nhiều, để tạo nên một mảng thơ viết về quê đặc sắc.

Hồi ấy, bóng người thanh niên xưa vẫn còn sống một mình trong gian phòng nhỏ ở số 19 phố Hàng Buồm Hà Nội, nơi trụ sở của Hội Văn nghệ Thủ đô, cùng báo Người Hà Nội lúc đó đã giành cho anh. Ngoài những công việc ở toà soạn báo, anh thường phải tranh thủ mang hồng xiêm (vợ từ quê gửi lên) ra chợ bán lấy tiền cứu giúp gia đình:

Tôi ngồi hiên chợ Bắc Qua
Bán hồng xiêm của vườn nhà, chiều hôm
Ghé mua mấy chị vây tròn...
Và tôi nói thách cái lời đồng chiêm.
                (Và tôi)

Cái nghèo nghe thương thương mà lại dáng quê! Ta cũng luôn luôn bắt gặp một hình ảnh nhà thơ Vũ Xuân Hoát hồi ức lại cảnh sống, sinh hoạt chốn thôn quê. Nói về những ngày đi đánh dậm bắt tôm, bắt tép anh viết:

Tiếng mõ đưa gầm chân lịch kịch
Nhấc mẻ này liệu được gì thêm?
Mặt mương rung lá trang ken biếc
Con tôm càng tạch góc dậm nằm yên.

Rồi nhà thơ tự lý giải về cuộc sống:

Có chuyện gì hơn ngoài tôm tép
Mang dậm nào...biết đâu cá to!

Cho đến lúc lòng anh đánh tôm cá đã thoả mãn, vì:

Tay bóng nắng, ngất nghểu chiều nặng gió,
(thấy cả) Trời bay trong lòng dậm xanh...
                   (Đánh dậm)

Khi thì bồi hồi nhớ đến người chị vẫn thường bên hè xay thóc:

Chị tôi xay thóc chiều nay
Lâu rồi nghe tiếng cối xay không rời
Gió bay tóc chị rối bời
Cái giàng xay cứ từng hồi xuống lên.

Và chính cái hạnh phúc của những con người đồng chiêm ruộng nước ấy:

Lắng trong bông thóc tình người đồng quê
                   (Xay thóc)

Những câu tả như thế thật quê, mà về phương diện ngôn ngữ nghệ thuật thi ca cũng không kém phần hay. Phải nói ở trong thơ Vũ Xuân Hoát: mỗi khi tác giả viết về đồng ruộng, bờ tre, gốc mít, mái rạ, mảnh vườn, cùng tình cảm với những người thân thương... thật đáng yêu và sâu sắc. Câu thơ bình dị, không cầu kỳ mà luôn luôn mới, giàu hình tượng vẫn chan chứa tình. Ta hãy nghe khi anh than cái thân phận bạc bẽo của nhà thơ trong cảnh sống nghèo nàn:

Bỏ ống những câu thơ tôi treo gác bếp
Cho bồ hóng bắt đen mùi rơm rạ nhà mình
Hai vụ trắng mùa em chạy ăn từng bữa
Còn mỗi vòng bạc kỷ niệm xưa cũng đem bán nốt.
           (Những câu thơ treo ở gác bếp)


                    

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.