(URL) KỊCH và các TIỂU PHẨM VĂN XUÔI của PNT

.


     Tình cảm đau đáu về một người mẹ già nghèo nhưng rất thương con đã in đậm nét trong suốt cuộc đời thơ anh. Trong cả 3 tập thơ, tập nào ta cũng thấy mỗi khi nói về mẹ dường như trái tim anh thắt lại. Thơ lắng sâu, cồn cào da diết với những kỷ iệm thân thương:

Tuổi thơ con thoáng đâu đây nhớ
Nhớ bàn tay mẹ khuya gầy gió đông...
                           (Nhớ bàn tay mẹ)

Rau muống ao mẹ thái phơi khô
Đồng hai vụ trông vào hạt thóc
Sóng xô trên gương mặt mẹ bao giờ.
                          (Làng quê tôi)

Ở tập "Chân trời mới thắp" anh cũng thốt lên xót xa:

Ai ví tuổi già nuối bóng hoàng hôn
Mẹ ốm luôn giá sương ngậm buốt
Con đánh dậm sục bùn góp mua thang thuốc
                          (Mẹ-Làng quê)

Còn ở tập "Thời tôi biết" ta lại bắt gặp hình ảnh về một người mẹ mà cuộc đời gắn liền nơi đồng lúa:

Đêm mưa trắng đồng mẹ không nằm yên chỗ
Vuốt lá lúa đầu hồi cơn ho kéo tàn canh...
Mẹ bấm chân ngoài cửa khuya chắp tay vái vô biên.
                         (Mẹ)

Có lẽ bởi những tình cảm máu thịt về nơi chôn rau cắt rốn, cùng với cảnh tình sinh động chốn thôn quê, đã tạo thành trong "Dáng thơ quê" của anh rất nhiều những câu thơ hay, sống động mà vẫn xúc tích:

Tiếng ếch duềnh trời ran bờ đất
Lá tre sũng ngõ nhà, ao bèo lụt vây quanh
Nắng hoa bưởi ngõ lay trắng muốt

Hay là:

Con vịt trời ngơ ngác về đâu?
Xoay chiều gió, cơn mưa đang dồn xuống...

Những bài thơ sau này Vũ Xuân Hoát đi vào việc cắt gọt, tỉa thơ nhiều quá, Đảo chữ ngược chữ xuôi cho lạ, một số bài rơi vào sử dụng câu chữ thơ tới mức độ cầu kỳ, có phần bị sáo. Nó hạn chế cả việc diễn đạt xúc cảm trong anh. Rồi có khi vì cố lấy được chữ thơ "thật mới", thật kỳ mà bỏ mất ý đẹp, những câu thơ hay không còn được thấy như trước nữa. Thú thật tôi vẫn yêu tập thơ "Cơn giông Hồ Gươm", là tập thơ đầu tiên của anh hơn cả: Tình thơ ăm ắp chất đồng quê, thơm thảo hương vị nông thôn mà lại rất máu tim.

Tôi yêu cái bình dị cùng phong điệu khá nhuần nhuỵ, mềm mại của thơ anh - Cũng chính là cái tập thơ đầu tay mà Vũ Xuân Hoát đã viết... khi vẫn là một chàng trai quê nghèo, lạ lẫm nơi đô thị, đêm đêm lang thang trên các bờ hè có hàng me, hàng sấu, có mùi hương hoa sữa của phố phường Hà Nội. Ừ thì có vẻ hơi cổ hơn thơ sau này của anh thật đấy... Nhưng chắc gì "tân" hết thảy đã toàn hay!?

                                                             Phạm Ngọc Thái
    

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

          BÌNH MỘT BÀI THƠ TỰ THÁN


                         KIẾP XƯA


Có lẽ ngày xưa mình là cá
Nên giờ khát lắm đại dương ơi!
Một đời mắc cạn không luồng lạch
Ngửa mặt nhiều khi muốn hỏi trời.
 
Có lẽ ngày xưa mình là chim
Suốt đời vỗ cánh vẫn không yên
Hồn còn theo mãi làn mây bạc
Bên cánh Hải-âu vẫy khát thèm.
 
Hay là kiếp trước mình thi sĩ
Toàn mơ mộng hão vẫy vùng chơi
Chả thế hơi thơ vừa run rẩy
Lòng đã rưng chực khóc rồi.
 
                         CHỬ VĂN LONG
            (Rút trong tập thơ "Ru những trăm năm" của tác giả)


   Có một lần, vào một đêm nỗi niềm trăn trở không yên, xa xót với nỗi đời của một nhà thơ, Chử Văn Long đã viết một "Kiếp xưa". Tư duy thơ có dáng lạ:

Có lẽ ngày xưa mình là cá
Nên giờ khát lắm đại dương ơi!
Một đời mắc cạn không luồng lạch
Ngửa mặt nhiều khi muốn hỏi trời.
 
Nói "cá" chỉ là mượn nghĩa ẩn để tác giả tự bộc bạch về bản thân, tình thơ vẫn tự nhiên đã thấm được vào ta. Khẽ quặn đau trút ra như hơi thở, toát lên tâm tư nỗi lòng của nhà thơ. Xem ra: Mới đầu trong cảm xúc ban đầu để viết bài thơ này không do lý trí của tác giả, mà chỉ bởi một ý nghĩ siêu nhiên nào đó... Nói "đời bị mắc cạn không luồng lạch"  là bộc lộ trạng thái mâu thuẫn của tư tưởng, giữa mong muốn và thực tiễn, hay khát vọng với sự chưa thoả mãn trong nhân quả cuộc đời. Hai chữ "mắc cạn" nó nói về sự chi phối bởi khách quan mà khả năng chủ quan dễ gì có thể vượt qua? Còn:

Ngửa mặt nhiều khi muốn hỏi trời

Bởi giây phút xúc động ấy - Nhà thơ đã rơi vào tâm trạng hơi cực đoan, anh bối rối về sự lý giải... Lời thơ không đại ngôn, từ tâm mà trào ra, từ đời thực để đưa vào trong thơ.

Khổ thơ thứ hai chuyển sang cách ví "chim":

Hồn còn theo mãi làn mây bạc
Bên cánh Hải-âu vẫy khát thèm...

Ở đây là sự "khát thèm" trước xa rộng, thanh cao... nên nhân cách thơ không vì thế mà bị nhỏ đi! Huống chi: Hồn kia còn theo đuổi cả làn mây bạc, tư tưởng thơ đã được đẩy lên một bậc, mang thơ bay cao hơn.

Phát triển của hai khổ thơ đầu - Tuy để bộc lộ mâu thuẫn nội tâm của tác giả, nhưng nó biểu thị một tình cảm sống luôn vươn tới: Hồn còn theo, lòng vẫn khát... Thơ tả trần tình với cách nói ví. Lúc đầu có vẻ vô tình tác giả buột ra viết, sau đó lại được thơ!

                              
 
 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


      Đến khổ thơ cuối - Trở về với chân dung người thi sỹ. Chính sự trở về với bản thân làm cho hình ảnh ví von "cá, chim" kia trở thành có lý! Tôi nói có lý vì đó là đặc thù riêng trong thi pháp của thi ca. Cảm động nhất bài là hai câu thơ kết:

Chả thế hơi thu vừa run rẩy
Lòng đã rưng rưng chực khóc rồi.

Không phải chỉ là "chực khóc", mà có lẽ trong lòng nhà thơ đã khóc rồi!... Ta tự hỏi: Kiếp cá, kiếp chim hay một kiếp gì nữa, liệu có kiếp nào phải trăn trở nhiều hơn cái kiếp của nhà thơ? Tất cả sự trần cảnh trong mười câu thơ đầu ấy, là nguyên nhân đẩy đến là để bật nấc lên của hai câu thơ cuối này.

Lời thơ được đẫm trong hồn, rơi lệ nhỏ lên trang giấy trắng, rồi lại tự trang giấy trắng thơ bay ra mà thấm vào ta. Hai chữ "hơi thu" âm hưởng tuy chỉ nhẹ, ngọt, ngỡ như thoang thoảng tựa vô vi... nhưng lắng sâu trong nỗi của nó có thể làm xao xuyến tâm can. Thi nhân Xuân Diệu từng viết:

Để hồn ràng buộc với muôn giây...

Giọt lệ ấy có yếu lòng nhưng không yếu hèn. "hơi thu" trở thành hình ảnh tượng trưng nho nhỏ cho một mùa xanh mát, trong lành của thiên nhiên tác động đến con người, nó vừa tạo ra tiếng nhạc, đồng thời tình lại khăng khít với câu thơ dưới:

Lòng đã rưng rưng chực khóc rồi...

Chúng lay động nhau, thể hiện tâm trạng trung thực. Nếu ta cùng trăn trở trong tình cảm của tác giả. ta sẽ hoà đồng được với nỗi buồn thấm tháp và sâu xa của tình thơ.

"Kiếp xưa" - Là một bài thơ mang tính tự sự về một đời thơ! Dung lượng chứa không phải là một bản thống kê các sự việc, mà là tiếng chuông lòng rung nga... từ một trái tim đau!...

                                                      Lời bình - PNT

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

        BÌNH LUẬN TÁC PHẨM THI CA


                           ĐỌC "NHEO MẮT NHÌN THẾ GIỚI”
                               CỦA BẰNG VIỆT
                                                               (Nhà xuất bản Văn học 2008 )

                                                                          

                                                                                                  Phạm Ngọc Thái
                                                            
       
     Tập thơ cả thảy gồm 39 bài, hầu hết đều được sáng tác khi Bằng Việt (BV) đã ra ngoài tuổi lục tuần. Như Ông đã viết:

Người đàn ông đã đến tuổi buồn
Đã đến tuổi không còn gì để nói

Hay là:

Người đàn ông đã đến tuổi gàn
Đã đến tuổi không còn gì để mất
                        (Không đề)

Nhưng đọc cả tập thơ thì ta lại thấy, đó là một BV có sự chiêm nghiệm hết sức sâu sắc và rất đời.
      
Tôi xin phân tích bài thơ  “Sự kiện tày đình” - Chỉ là câu chuyện về pháp luật: Cấm đăng ký xe, xong rồi, cũng pháp luật... lại bỏ lệnh đó, cho đăng ký xe thoải mái ! Ông muốn chỉ trích sự méo mó, ẩm ương đến nực cười của một lớp quan chức đương thời - Những người làm pháp luật ! Đó là một BV với tư tưởng của một trí thức mới, trí thức lớn! Mặc dù chính bản thân Ông không chỉ là một văn nghệ sĩ, lại cũng đương là một quan chức. Ngòi bút , thơ Ông vẫn đang góp phần làm trong sáng cho đời. Bài thơ mang tính hiện thực phê phán sâu sắc, Ông viết:

Mình tự trói tay mình, rồi lại cởi ra
Tự biểu quyết xong, lại tự chê mình phạm vào hiến pháp !

Hay là:
Khi quyết đáp, cũng viện đủ lý do quyết đáp
Khi huỷ đi, lại cười trừ: "Chưa hợp lòng dân !"

Thực tế ở xã hội ta trong số năm qua, không biết bao nhiêu thứ kiểu thay đổi chủ trương pháp luật tạm bợ như thế. Ông đã chỉ thẳng, vạch ra những người làm pháp luật nửa mùa...đầy quan liêu, cửa quyền và giọng lưỡi kiểu gì cũng uốn được. Đó là điển hình của một bộ phận quan chức chúng ta hôm nay chăng?
       
Cũng để nói về những thứ người đã lỗi thời, tôi xin phân tích sang bài " Ngô đồng " thì ta lại càng thấy rõ:

Thất vọng với ngàn xưa hay thương xót ngô đồng
Trót được tôn quá cao, đẩy mãi vào lịch sử
Để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá
Lưu luyến thưở vàng son xa lạ với đời thường !

Giọng thơ trữ tình nhưng chua chát. Sự chỉ trích vẫn ngả về phía tầng lớp " mũ cao áo dài ", chứ không chất vấn thường dân. Bài thơ đã lấy "cây ngô đồng " làm biểu tượng: Thất vọng với ngàn xưa?... Hay thương xót ngô đồng?.../ - Bởi ảnh hình những "cây ngô đồng" đó , ngày nay chỉ còn là một thứ:

Chậu cảnh rẻ tiền, bầu cây thô tháp
Lá nhăn nhúm răng cưa, xoè rẻ quạt...

Nhưng vì nó đã được tôn lên quá cao, sơn những lớp sơn bóng nhoáng mà đẩy mãi vào lịch sử, để đến nỗi hậu duệ giờ thoái hoá !? Thật mỉa mai, thế mà vẫn còn tự ru ngủ chính mình bằng những hư ảo. Cố bám vào lớp bóng vàng son, của những niềm vinh quang cũng được tô hào nhoáng lên kia... mà lưu luyến.
      
Bài thơ mang giá trị nhân văn cao, ý nghĩa phủ định sâu sắc. Ông đứng hoà đồng vào tình cảm của lớp người tri thức mà phân tích và phê phán những ung nhọt trong xã hội đương thời.     
    
Còn trong bài " Nheo mắt nhìn thế giới ",  mà cái tên đề cũng được lấy đặt cho tập thơ của Ông - Ở trên cao 3.000 mét Ông nhìn xuống:

Nheo mắt vì rợn ngợp
Nheo mắt vì bất cần

Ông "rợn ngợp" vì cái mênh mông , vô tận của vũ trụ kia? hay vì cả thế giới đầy những sự kiện khổng lồ, kỳ tích, nhưng cũng bao nhiêu sự rối rắm của thời thế, con người ?
   
Vì sao lại "bất cần" ? Ông bất cần vì đã chán cái thế thời còn quá nhiều giả tạo, đen bạc này chăng ? Cho nên tác giả mới viết:
                      
Có thể đầy phấn khích
Có thể đầy phân vân...
    
Tôi nhớ trong một bức tranh lớn nổi tiếng của danh hoạ Pháp Henri Paul Gauguin (1848-1903), có một cái tên đề rất dài đại thể là: Chúng ta là ai? Đang ở đâu ? Và chúng ta sẽ đi đến đâu đây ? - Có nghĩa là, thế giới này đang đi về đâu?  Và chúng ta sẽ đi đến đâu ?...Nhân sinh quan của nhà thơ trong bài thơ này, có lẽ chính là ở câu hỏi đó ! Hơn thế, về một phương diện nhất định, nó đã và đang phủ nhận sự tồn tại như của thế thời mà chúng ta đang sống hôm nay .
      
 " Nheo mắt nhìn thế giới " là một bài thơ mở ra - Nó mở cái gì ? Nó mở ra một câu hỏi: Ta là ai ? Ta đang ở đâu ? Và ta sẽ đi đến đâu đây ?... Hoặc là gần như thế. Nhưng tác giả không mở to mắt, mà chỉ... "nheo mắt" nhìn. Bởi "bất cần" rồi mà ! Ta hãy nghe hai câu thơ cuối cùng, để thấy cả thái độ và tình cảm của Ông:

Hay nhuốm màu khinh bạc
Hay chan hoà bao dung ?!...
       
"Khinh bạc" chỉ là đặt ra câu hỏi đó thôi, chứ bao trùm trong tác giả là một tấm lòng nhân bản, mà thực tế  luôn luôn là một sự phấn khích và bùng nổ ở trong Ông. "Khinh bạc", chẳng qua đó  chỉ là ý thức phủ nhận  về những cái cổ hủ, lỗi thời, nhưng lại đang chi phối cả cuộc sống, xã hội , con người.
   
Sang bài “ Ngôn ngữ và chính trị” -  Ở đây tác giả dùng hai biểu tượng ngôn ngữ và chính trị, bộc lộ cái nhìn thời cuộc của nhà thơ.
     
Khi Liên Xô còn vững, nước Nga trở thành "thành trì" trung tâm trong khối XHCN của thế giới ! Nhưng lúc Liên Xô bị sụp đổ, thì đến cả cái tiếng Nga cũng không ai muốn dùng. Thứ ngôn ngữ để chuyện trò, trao đổi giữa con người trong xã hội ấy... trở nên bị ghẻ lạnh, hắt hủi. Thứ tiếng của một dân tộc lớn, thế mà nay thế giới coi thường nó !? Ngay ở Việt Nam : Đã qua cả một thời từng tôn sùng "người anh cả" ấy ! Khi đó lúc nào cũng ca ngợi, nào là Liên Xô vĩ đại! Liên Xô ở trong lòng Việt Nam!... Ấy vậy mà,  khi Liên Xô thất thế rồi, chẳng ai buồn học cái thứ tiếng ấy nữa.  Thậm chí đến đài truyền hình cũng dùng "tiếng Nga bồi". Ông phải than lên rằng:

Ngôn ngữ tội tình gì ?
Mà dâu bể khó lường, mà giậu đổ bìm leo ?
Hay cũng nhiễm thói đời, như đồng tiền đen bạc
Lúc thắng thế vung vinh, lúc tủi phận bọt bèo ?!
    
Ông cảm thấy chua chát. Ông đau cho dân tộc Nga, trong cái vòng "luân lửa của chính trị" này, như thói đời " Được làm vua, thua làm giặc, như đồng tiền đen bạc đó thôi !
      
Giờ xin nói về bài thơ “Rượu của Nguyễn Cao Kỳ” - Hơn 30 năm sau chiến tranh, Nguyễn Cao Kỳ từ Mỹ trở về Việt Nam thăm quê, có tặng cho vị thiếu tướng công an một chai rượu. Vị thiếu tướng này mang ra cho anh em uống. Mọi người thì vui vẻ: Ồ, rượu ngon thì cứ uống ! Đâu cần cố chấp mãi chuyện xưa.
      
Nhưng một người thì nhất quyết "không" !
      
Đấy, câu chuyện nhà thơ diễn tả lại chỉ có thế. Bài thơ đặt ra trước chúng ta một câu hỏi: Chiến tranh qua lâu rồi, trong chúng ta những người ở hai chiến tuyến, có nên giữ thái độ hận thù và mặc cảm nữa hay không ? Một câu hỏi không phải dễ trả lời!
       
Nhưng đọc lên ta thấy cũng phân vân: không thể trách những người bỏ qua tất cả, cứ uống tràn, nhưng cũng không thể trách anh chàng nhất định không chịu uống kia? Chỉ vì đó là chai rượu của một kẻ thù xưa - Tướng Nguyễn Cao Kỳ! Thành ra:
                
Bữa rượu bỗng dưng thành đắng đót
       
Thấm tháp trong lòng thơ ta thấy một nỗi đau dân tộc, nó như khoáy lại một vết thương, vẫn không sao lành lại được. Đọc xong bài thơ bản thân tôi cũng không biết nên như thế nào? Quên hết đi ư, mà uống:

Vì sao không? Chẳng cố chấp quá ư?
Cậu là lính phòng không, chúng tớ đều cựu chiến binh cả chứ !
Cũng bon đạn, cũng Trường Sơn, cũng vào sinh ra tử
Sống đến hôm nay, đâu phải để hận thù !

Nhưng rượu dù ngon, mà sao vẫn đắng? Thế đấy! Sự đời, chuyện đất nước, chuyện con người, ta  không thể không trăn trở:
                 
Có phải tự đáy lòng không vượt qua mặc cảm ?
Không vượt qua nỗi buồn của cuộc chiến tranh xưa,
Không vượt qua chính mình, không vượt qua quá khứ,
Vết thương cũ còn đau khi gió chuyển sang mùa....
     
Thái độ của nhà thơ: Ông trung thành với hiện thực. Nghĩa là tác giả giữ thái độ khách quan, với ý nghĩ của những nhân vật trong sự việc mà mô tả. Ông chỉ đặt ra câu hỏi, chứ không ngả về thái độ phê phán ai, hay lên tiếng ủng hộ ai - Để cho chúng ta tự suy xét, tự tìm cách cư xử như thế nào cho đúng hơn!
       
Nhà thơ đã thành công khi xây dựng thiên đời sử này.
     
Tôi bình tiếp một bài thơ giễu đời ” Một đàn thằng ngọng đứng xem chuông” - Bài thơ chế nhạo những kẻ hợm hĩnh ở đời. Đó là những kẻ ngu dốt, kệch cỡm, lại luôn luôn muốn lên mặt dậy đời. Mục đích của tác giả không có ý bôi xấu, hoặc chế giễu những người bị khuyết tật, như Ông đã viết:

Không phải ngọng bẩm sinh
Chúng đánh lưỡi, chúm môi... dần hoá ngọng 

Ta có thể hiểu, đó là Ông muốn bài bác một lớp quan chức dốt nát thời nay, hợm đời như phường trưởng giả học làm sang.
     
Sợ đời chê mình "dốt", nên luôn cố ý tỏ ra trịnh trọng, nào " đánh lưỡi, chúm môi...", nào đọc những bản diễn văn cho kêu, lên mặt dậy đời đạo lý, lẽ sống  và cứ thế dần dần chúng..."hoá ngọng"! Ngọng cũng chỉ là một biểu tượng , tác giả dùng để ám chỉ đó mà thôi. Có khác nào , Tú Xương cũng đã từng giễu cợt những phường như thế ở thời xưa:

Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang
Đứa thì mua tước đứa mua quan
Phen này ông quyết đi buôn lọng
Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng 

Đọc bài thơ của BV ta thấy cả sự nực cười và chua chát:

Càng tới chỗ miếu đường linh thiêng
Ngọng càng lên cao giọng!
     
 Miếu đường linh thiêng " ở đây có thể là những việc to tát,  quan trọng như " Quốc gia đại sự"... Những kẻ quan ngọng ấy  càng tỏ ra oai vệ, càng lên cao giọng - Thì chúng lại càng ngọng, ngọng đặc quánh lại. Người đời bây giờ biết nhiều loại "quan ngọng" như thế lắm!  Mà khi cái chất ngọng đã thành thâm căn, cố đế trong bọn chúng rồi, thì chúng càng phồng mang, trợn mắt tỏ vẻ hay ho? Bởi vậy:

Người đời thích nhìn chữ nghĩa thẳng hàng
Thì ngọng trợn mắt méo mồm đọc ngược !...
     
Bài thơ vẫn mang giọng của dòng thơ trữ tình, tác giả chỉ pha chế thêm những ngôn ngữ có tính chất mỉa mai, trào lộng  chốn dân gian.  Ý  tứ cô đúc,  thấm tháp nỗi sâu cay gây cảm xúc cho người đọc. Nghĩ sâu trong thơ có thể làm ta cười  chảy nước mắt.
       
Tôi nói sang bài " Người của thế kỷ trước ".
    
Bài thơ nói về những gương mặt đại diện, đặc trưng cho một thế kỷ đã qua đi. Thế kỷ đó đã khép lại, song những con người cũ càng, thậm chí là đã quá "cũ rích" của thế kỷ đó vẫn đang ngật ngưỡng phán xét, điều hành và chi phối ở trong thế kỷ mới này:
                 
Anh đầy khôn ngoan, đầy so đo, đầy tránh né,
Anh sống đến hôm nay, dương dương tự đắc,
Nhưng than ôi
Anh vẫn là người của thế kỷ khác rồi !
     
 Hoặc là:

Anh bình giá mọi điều bằng cái nhìn khinh bạc
Anh đứng trên mọi điều để xét nét thời gian...

Thế kỷ cũ đã qua cũng đầy dữ dằn, bão bùng, có đi  và có đến! Nhưng những con người đó vào thời đại mới này, bóng của họ chỉ còn là những ảo ảnh:

Tôi ngồi uống với anh như uống cùng ảo ảnh
Uống cùng bao nhiêu khát vọng không thành...

Nhưng khốn nỗi "ảo ảnh" ấy vẫn đang cố tình bành trướng ngang nhiên, tỏ ra như là mẫu mực của thế kỷ này:

Vẫn nói, vẫn cười, vẫn ăn, vẫn uống
Vẫn cao ngạo, tự tin, điềm tĩnh
Nhưng trên gương mặt anh đã có gì khuất lấp..
     
Bài thơ vừa mang một giá trị hiện thực sâu sắc, còn bộc lộ tính nhân văn cao, trong cách nhìn mới! Phải chăng nó cũng nằm trong cái chủ đề tư tưởng chính của toàn bộ tập thơ " Nheo mắt nhìn thế giới " của Ông. Giọng thơ chỉ thủ thỉ tâm tình, nhưng thái độ trong thơ thì thật là quyết liệt và khách quan!
     
Tuy  còn muốn phân tích một số bài khác cũng khá hay và sâu sắc như: Nhà hát lớn, Bài học từ cây, Phim về Lý Công Uẩn...Nhưng khổ báo có hạn. Để khép lại bài viết này, tôi chỉ xin bình thêm một bài thơ tình nữa của tập, đó là bài “Mưa cao nguyên” .
     
Chỉ là một lời hứa thoáng qua của người chiến sỹ trong chiến tranh, vậy mà:
                 
Một lời hứa chưa nên, khiến suốt đời dai dẳng...
     
Cô thanh niên xung phong khi ấy cứ nhớ mãi... đến nỗi thành:

Yêu hết sức thiêng liêng, hứa quá chừng sâu nặng !

Thế là, cái lời hứa thoáng qua trên đường đi giết giặc của người chiến sỹ đã trở thành ý nghĩa, hy vọng của cả cuộc đời con gái, ăn sâu vào trái tim cô! Và:

Bóng râm ngủ quên trong một câu đùa...
Trong câu đùa để ngủ quên hạnh phúc
Lời hứa hẹn yên hàn ngủ quên trong chiến tranh...

Bài thơ thắc thỏm, vừa đáng yêu vừa gieo vào lòng ta một nỗi đau.. với tình yêu thiết tha của người thiếu nữ trong chiến tranh đã không được đền đáp ! Ngẫu nhiên từ câu "hứa đùa" hồn nhiên, có thể là cả lời hứa thật, nhưng chiến tranh đã phá vỡ những lời hứa ấy không thành sự thật. Những người con gái đó lại trở thành hình bóng  của những chinh phụ năm xưa.          
     
Những giọt mưa, những trận mưa cao nguyên...ngày đêm, năm tháng tầm tã, mưa mãi trong cuộc đời mòn mỏi, ngóng trông của người thiếu nữ. Cứ day dứt, day dứt cứa vào ta chảy máu! Dẫu hoà bình đã lâu rồi, mà cái ngày ấy cũng như bao ngày tháng thường tình khác của cuộc chiến tranh xưa:

Ngày nhẹ nắng. Trời mù sa lất phất.
Mưa cao nguyên chợt bay rồi chợt tắt..

.Đó là lỗi của người chiến sỹ đi qua buông câu "hứa đùa"? Hay bởi những người con gái đã ôm quá nặng vào lòng mình một tình cảm sâu sắc, thân thương quá ...mà phải chấp nhận bằng cả đời mất mát, âm thầm trong nỗi cô đơn? Nhưng không, đó chẳng qua cũng là kết cục tất yếu của chiến tranh! Những thân phận đáng yêu, đã hy sinh cả tuổi thanh xuân đẹp nhất cho cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, của đất nước, mà cuộc đời phải chấp nhận bẽ bàng !
      
Bài thơ như những nốt nhạc réo rắt, buồn buồn gieo mãi và bay xa, vừa êm ái ru ta vừa trích sâu vào làm tan nát lòng ta…                                                                                        
                                                                    
                                                                           PNT.
                                 (Đã đăng trên Tạp chí Diễn đàn số tháng 5/2009
                                    của Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam)

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


               BÀN VỀ THI PHÁP THƠ HÀN MẶC TỬ
                       QUA "MÙA XUÂN CHÍN"

                           ( Bài này được tác giả sửa lại để đăng trên
                     Tuần báo Văn nghệ của HNVVN trong những số tới )


                                                             PHẠM NGỌC THÁI
                                            
      " Mùa xuân chín " được rút ra từ trong thơ điên của Hàn Mặc Tử ( đề mục Hương Thơm ). Trong Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh có nhận xét bao quát về mảng Hương Thơm này như sau: "Ta bắt đầu bước vào một nơi ánh trăng, ánh nắng, tình yêu và cả người yêu đều như muốn biến ra hương khói". Nhưng đã xem Mùa Xuân Chín ta thấy chẳng những thơ không điên, lòng thi nhân thanh tao, cõi hồn siêu thoát, tựa thể ông đang ngồi thụ cảnh thiên thai của bậc khách tiên sa. Mạch thơ cũng tách bạch ra khỏi hẳn cõi sao trăng, ảo tình sương khói ấy:
               

Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
     

Đây hẳn là những mái nhà đã được lợp bằng rạ vẫn còn mới ở thôn quê, bởi những sắc màu của rơm rạ còn ánh lên lấm tấm vàng, dưới làn nắng sớm ban mai. Cảnh thơ như bức gấm thêu, đây đó vấn vương vài làn sương mỏng. Toát lên tấm tình của thi nhân với nơi thôn dã rất thân thiết. Đến hai câu sau đó:
              

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang
     

"...tà áo biếc" ở đây để chỉ cái dáng xanh mềm mại của giàn thiên lý, khi gió thổi qua giàn mới phát ra tiếng kêu "sột soạt". Nếu gió thổi ngoài trời: nhẹ thì hiu hiu, vi vút... gió to sẽ rít lên ào... ào...
    

Nhưng cũng chưa hẳn là khi gió thổi qua giàn thiên lý có tiếng kêu "sột soạt" như thế? vì giống lý lá nhỏ, âm điệu chỉ reo... reo... thôi. Hai tiếng "sột soạt" như tiếng của những tấm áo cánh mỏng , mặc hơi căng cọ mài lên da thịt của các nàng thôn nữ mà phát ra vậy. Cảm giác ấy đã dấy lên trong tâm thức của thi nhân để vận vào tả cảnh giàn cây. Chất thơ hơi da thịt này cũng thường có trong Hàn Mặc Tử (HMT)!  Các hình tượng thơ miêu tả, nhưng lại đầy cảm giác tình ái. Nào thì "gió trêu"; âm thanh "sột soạt"; còn giàn thiên lý lại được ví như "tà áo biếc"... Thành thử, thơ tả thực mà rất sống động.
    

Tất cả những hình ảnh: nắng ửng, khói mơ, mái nhà tranh lấm tấm vàng, thiên lý và gió... hòa hợp, được khoác lên chiếc áo tân thanh mùa xuân mà tạo thành "bóng xuân sang". Sang đoạn thơ thứ hai:
               

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
   

"cỏ" gặp gió lượn thành sóng, nghĩa là cỏ mọc đã hơi cao. Ở đây ta liên tưởng tới một câu thơ của cụ Nguyễn Du: Cỏ non xanh rợn chân trời /- "xanh rợn" là cỏ mới chỉ mọc nhú, lún phún. Nhưng cả một miền cỏ dầy, phẳng, non mướt và xa hút tạo nên một độ sắc gai người, tựa thể sờ vào có thể đứt tay. Còn "sóng cỏ xanh tươi" trong câu thơ HMT : thì màu xanh đã lả lướt để "gợn tới trời " chứ không " rợn" như trong thơ cụ Nguyễn Du. Vậy là, tuy cũng tả về miền cỏ hút đến chân trời... nhưng miền cỏ trong thơ HMT vẫn mang sắc thái riêng.
               

Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy:
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi...
     

Một mảng đời sống dân gian đã tràn vào trong bức tranh cảnh mùa xuân của Ông: rằng, ngày mai trong đám xuân xanh ấy... có kẻ lấy chồng, theo chồng - sẽ không còn sự vô tư, nhàn nhã mà đi dạo mùa xuân như thế nữa! Ý nói: "bỏ cuộc chơi"/- Nhưng câu thơ chưa hẳn đã phải là nuối tiếc cho cô thôn nữ kia, mà chính trong lòng thi nhân đang nuối cảm? Bộc lộ một tâm trạng bâng khuâng, hiu hắt, có phần xa xót . Bệnh tật đã không cho  Ông được hưởng cái hạnh phúc đời thường ấy! Cảnh đời thanh thái của mùa xuân ấy... như thể đã cách xa hàng thế giới. Cái ước muốn nho nhỏ: có một tổ ấm gia đình, vợ chồng hạnh phúc... với Ông, cũng không bao giờ có. Tâm khảm thi nhân dồn vào tình thơ đằm thắm, thiết tha. Đến đoạn thơ ba:Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi / -  Thơ nghe như lời đồng dao chốn dân gian:
              

Hổn hển như lời của nước mây...
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý vị và thơ ngây...
     

Trước cảnh xuân đẹp chứa chan, không phải là nước mây "hổn hển" đâu, chính là lòng thi nhân đang hổn hển!... 
     

Đến đây tôi xin nói ít lời về thi pháp tượng trưng trong thơ hiện đại Pháp, mà HMT đã  ảnh hưởng khá sâu sắc. Thơ tượng trưng của nền thơ hiện đại Pháp nửa sau thế kỷ XIX  sang đầu thế kỷ XX, ( dựa theo tuyển dịch và giới thiệu của Đông Hoài, NXB Văn học 1992 ) là thứ thơ diễn tả theo phép loại suy -Tức là quan hệ tương đồng giữa hai sự vật, nhìn nhận mọi sự vật bằng biểu tượng. Nhưng trường phái thơ tượng trưng Pháp được hình thành và phát triển theo khuynh hướng của hai thuyết tương ứng: Tương ứng cảm quan và Tương ứng trí năng!
    

Về thuyết "Tương ứng cảm quan" do Charles Baudelaire ( 1821-1867) khởi xướng. Ông là tác giả của tập "Những bông hoa ác" nổi tiếng. Ông đã được các nhà thơ sừng sỏ nhất trong văn học hiện đại Pháp coi là bậc thầy mở đường, nhà tiên khu của trường phái thơ tượng trưng! Baudelaire đã từng định nghĩa trong "Tương ứng", một trong sáu bài thơ danh giá nhất của ông như sau:
              

Thiên nhiên là một ngôi đền mà trong đó
                                                                những cột sinh linh
Thỉnh thoảng phát ra những ngôn ngữ mơ hồ,
Con người đi trong thiên nhiên qua những rừng biểu tượng
... Hương thơm, màu sắc và thanh âm tương ứng.
     

Nghĩa là: giữa vật này với vật khác, giữa con người - cuộc sống với thiên nhiên, đều có thể thay thế nhau bằng biểu tượng. Để phản ảnh một cách tương ứng, nhưng dựa vào cảm thụ được phát ra từ các giác quan (gọi là cảm quan), hay từ trong tâm linh. Cho nên thỉnh thoảng ngôn ngữ mơ hồ... 
      

Thuyết "Tương ứng trí năng" - Người tiêu biểu là Stéphane Mallarmé (1842-1898), cũng là một nhà thơ Pháp đứng đầu trường phái tượng trưng đã chủ xướng. Quan điểm cơ bản về thuyết "Tương ứng trí năng" của Mallarmé là: Biểu tượng được tượng trưng phải rành mạch, rõ ràng, bằng một sự áp đặt hợp lý của lý trí, chứ không theo khuynh hướng cảm quan như Baudelaire.
     

Nhớ tới lời của cố Chế Lan Viên đã viết tựa trong Tuyển thơ Hàn Mặc Tử xuất bản 1988 rằng: "Tử trong thời gian chúng tôi gần, chỉ thấy Anh nói về Baudelaire…"! Bởi vì những yếu tố thơ tượng trưng được HMT sử dụng rất nhiều, đã nhuần nhuyễn trong thi pháp thơ Ông, nhưng hầu hết đều theo khuynh hướng "Tương ứng cảm quan" của Baudelaire.
     

Trở lại với  Mùa Xuân Chín - Những câu thơ: "hổn hển như lời của nước mây", "tiếng ca vắt vẻo", "sột soạt gió trêu tà áo biếc", rồi cả đến câu thơ cuối cùng "sông trắng nắng chang chang"...đều là những hình ảnh của thơ tượng trưng cảm quan, để bộc lộ thay cho tâm trạng, tình cảm con người, hay một hiện thực đời sống. Ngay đến tên đề của bài thơ :Mùa xuân chín, cũng mang tính tượng trưng đó rồi. Trong nhiều bài thơ khác của Hàn Mặc Tử ta cũng hay gặp những yếu tố của loại thơ tượng trưng này. Thí dụ:
               

Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi...
    

Hay là:
               

Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm,
Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe.
     

Đặc biệt với các giác quan cảm thụ rất nhậy bén của thi nhân: Ngôn ngữ chứa đầy hồn, cảnh trí thiên nhiên rất sống động. Ở trong câu ba của đoạn thơ thứ ba, ta còn thấy một cụm hình ảnh: Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc /- Tiếng "trúc" ở đây, với hình ảnh "lá trúc" trong bài Đây Thôn Vĩ Dạ:
               

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

     
Đều thuộc loại ngôn từ mỹ học, để làm biểu tượng về làng quê! Tôi xin phân tích tiếp đoạn thơ cuối:
              
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng:
- Chị ấy năm nay còn gánh thóc,
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
     
Sắc điệu "...trắng nắng chang chang?" vẽ ra cảnh trắng toát bên con sông mộng. Cảnh thực trong hồi ức mà như ảo ảnh. Thi nhân đã mô tả những hình ảnh đó bằng ngôn ngữ thông qua cảm xúc nhớ làng da diết, đưa tình cảm bài thơ lên tới tột cùng, không chỉ thuần tuý là bức tranh tả cảnh mùa xuân nữa.
      
Cũng đã nhiều nhà bình luận đã bàn về hình ảnh "chị ấy" trong bài thơ là ai? Người thì nói: "chị ấy" là người yêu xưa mà thi nhân nhớ lại? Kẻ lại bảo: Đó là chị ruột của thi nhân?...Tôi nghĩ: Xét về đời sống riêng tư của HMT, những người thân thiết nhất của thi nhân không thể không nhắc đến người mẹ, cùng người chị ruột hiền từ vẫn thường chăm bẵm Ông trong cuộc sống. Như ở bài hồi ký "Nhớ Hàn Mặc Tử"  của anh Nguyễn Văn Xê, người đã chăm sóc thi nhân trong thời gian bị bệnh, cho đến khi tạ thế tại nhà thương Qui Hòa, kể rằng: 
 
-  Sau khi Trí (tên thường gọi của nhà thơ) chết chôn được ba ngày, qua ngày hôm sau... mẹ và chị Lễ của Trí tức tốc vào Qui Hòa. Tôi hướng dẫn gia đình Trí đi thăm mộ. Nơi đây tôi không thể cầm được giọt lệ trước một người mẹ khóc đứa con yêu, một người chị khóc em trong buổi chiều mùa đông se se lạnh... Tôi đã chứng kiến có một mẹ tiên và một chị tiên đến khóc nức nở bên mộ Trí.
     
Phải chăng người "chị ấy" trong thơ của thi nhân chính là chị Lễ! Mùa Xuân Chín chẳng những chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp, còn trắc ẩn cả tình làng và đây đó quấn quít đôi chút lòng nhi nữ. Một bài thơ chân quê. Từ biểu tượng của ngôn ngữ, nhạc điệu đến cảnh tình qua cảm xúc... đã dan díu quyện lấy nhau mà tạo nên một bản xô-nát về  "khối tình đời" độc đáo và hoàn bích./.
 
                                                                                             PNT.

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


          Trong số báo "Người Hà Nội" vừa ra hôm nay - Tôi có cho đăng một bài bình thơ
    của Bằng Việt! Xin ghi lại vào đây cùng vui với bạn đọc trên mạng internet này, ai quan tâm
    thì có thể tìm mua báo đọc.


                        NGHĨ LẠI VỀ PAUXTỐPKY
 
                                                      1.
 
               Ðồi trung du phơ phất bóng thông già.
               Trường sơ tán. Hồn trong chiều lặng gió
               Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
               Như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu...

            " Lẵng quả thông " trong suối nhạc nhiệm màu
               Hay " Chuyến xe đêm " thầm thì mê đắm
               Mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm
               Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa.

                - " Có thể ngày mai ta cũng đi qua
               Một cánh cửa nao lòng trong truyện " Tuyết "?
               Có tiếng chuông rung và con mèo " Ackhip "
               Ánh nến mơ hồ như hạnh phúc từng mong..."
                 Xa xôi sao... Thời thơ ấu sau lưng!

                                         2.

               Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
                              cuộc đời không phải thế!
               Giọt nước soi trên tay không cùng màu sóng bể
               Bể mặn mòi , sôi sục biết bao nhiêu
               Khi em đến bên anh, trước biển cả dâng triều.

               Ta thu hết xa khơi vào trong lồng ngực trẻ
               Dám thử mọi lo toan để vạch dấu chân trời.
               Dấu xanh thẳm khi bình minh vụt đến
               Dấu đen rầm khi đáy bóng đêm trôi...

               Và hạnh phúc vỡ ra như một nốt đàn căng.
               Nốt cao quá trong đời xao động quá!
               Hạnh phúc cực hơn mọi điều đã tả
               Lại ngọt ngào, kỳ lạ, lớn lao hơn.

               Anh đã đi qua bão lốc từng cơn
               Cây rung lá trong chiều thanh thản nhất
               Anh qua cả màu không gian ngây ngất
               Một tiếng thầm trong nắng mới lao xao...

               Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!

                                         3.

               Bây giờ, anh biết nói gì hơn?
               Có thể, ngày mai thôi... Có thể...
               " Hoa tóc tiên ơi! Sớm mai và tuổi trẻ"
               Lật trang nhật ký nào cũng chỉ xát lòng thêm...

               Pauxtôpxky là dĩ vãng trong em
               Thành dĩ vãng hai ta. Bây giờ anh ngoảnh lại:
               Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu,
                                  anh hiểu rằng không phải...
               Như tuổi thơ, vừa đó đã xa vời!

               Ðưa em đi... Tất cả thế xong rồi
               Ta đã lớn. Và Pauxtôpxky đã chết!
               ... Anh vẫn khóc khi nghĩ về truyện " Tuyết "
               Dầu chẳng bao giờ mong đợi nữa đâu em!
 
                                                        Bằng Việt
 
    

                     Lời bình  Phạm Ngọc Thái:
           " Nghĩ lại về Pauxtốpxky" thuộc trong những bài thơ tình hay nhất của đời thơ Bằng Việt (BV).  Anh đã làm bài thơ này vào thưở còn rất trẻ, có lẽ khi đó chỉ mới bước qua ngưỡng cửa đời sinh viên, ngoài tuổi đôi mươi. Mà cũng chỉ có tâm hồn một thanh niên trí thức đa cảm, lại sống vào giai đoạn xã hội - Ðất nước và con người của những năm trong thập kỉ sáu mươi - bảy mươi ấy, BV mới có thể viết được bài thơ: Hồn thơ say sưa, tình thơ trong trẻo và bay đến như thế! Mặc dù, hình như thơ anh viết về một mối tình thơ dại đã qua đi.
      

     Bài thơ được chia làm ba khúc. Tôi rất thích thú một câu thơ dài mà tác giả điệp lại đến hai lần:
                Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu, cuộc đời không phải thế!
      
     Khúc (1) - Tác giả để hồn thơ bay dưới những bóng thông già mà nhớ về tuổi đã qua:
                   Những trang sách suốt đời đi vẫn nhớ
                  ... Một bầu trời vĩnh viễn ướp hương hoa  
     
    Tình yêu như những nốt nhạc rung đầu đời của nhà thơ với một thiếu nữ nào đó. Nó vừa thực lại vùa mơ hồ như ảo ảnh, khi qua đi để lại thoang thoảng của mùi cỏ dại trên cánh đồng xa thẳm. Nó lóng lánh như đám mây ngũ sắc ngủ trong đầu. Chập chờn như ánh nến hạnh phúc soi vào đôi lứa. Ðó chính là “ suối nhạc nhiệm màu " cứ thầm thì, thầm thì mê đắm mãi.
      
    Nếu ta chưa đọc Pauxtôpxky -  Thì ta chưa hiểu về chuyện con mèo "Ackhip", tiếng chuông rung và những sự thần kỳ trong truyện "Tuyết"! Nhưng đâu có cần cứ phải đọc Pauxtôpxky mới hiểu được thơ cơ chứ? Chỉ cần nghe lời thơ và những âm hưởng của tình thơ, ta cũng có thể mơ hồ hiểu... trong sâu thẳm, cái mối tình thưở ban đầu mà nhà thơ gợi ra ấy đã đẹp, trong sáng, say mê, mơ mộng đến chừng nào. Thế cũng đủ cho ta phải yêu rồi:

                   Có thể ngày mai ta cũng đi qua
                   Một cánh cửa nao lòng trong truyện "Tuyết"?
                  Có tiếng chuông rung và con mèo "Ackhip"
                 ... Xa xôi sao... Thời thơ ấu sau lưng!
     
   Sang khúc (2):
                  Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao
   
     Câu thơ kết khúc ấy, phải chăng nó đã gói trọn bao niềm tâm tư, tình yêu và khát vọng, hạnh phúc cùng những đớn đau của nhà thơ? Nhưng cũng phải chăng như nhà thơ muốn nói: Tình yêu của anh và em đã không vượt được qua không gian, thời gian? Bởi vì:
                  Giọt nước soi trên tay không cùng màu sóng bể
    
     Biển cả cuộc đời thì đầy bão tố phũ phàng, mà tình yêu ấy dẫu khát khao, trong suốt như giọt nước ban mai rơi xuống tuổi thanh xuân, lại còn quá yếu đuối, mỏng manh. Biển thì mặn mòi sôi sục bao nhiêu, mà khi em đến bên anh: Lúc ấy sóng không yên, gió không lặng, tựa như đang cả triều dâng. Nhưng chính tuổi trẻ - Phải, tuổi trẻ đã vượt lên trên cả sự tan vỡ và thử thách đó. Chỉ có tuổi trẻ mới:

                 Thu hết xa khơi vào trong lồng ngực trẻ
                Dám thử mọi lo toan để vạch dấu chân trời

    Nhưng tôi thích đôi câu thơ mà tác giả đã ví: 
                    Dấu xanh thẳm khi bình minh vụt đến
                    Dấu đen rầm khi đáy bóng đêm trôi... 
     
    Cuộc sống là như thế! Khi khát vọng ước mơ đến trong ta, nó như cả một bàu trời cao xanh vời vợi và ánh hồng chan chứa nơi nơi. Lòng ta mở rộng đón chờ với bao niềm vui khó tả. Nhưng cái gì mà chẳng có mặt trái của nó: Ước vọng càng cao thì dữ dằn bão tố, bất hạnh cũng rình rập, muốn vùi dập ta vào trong bóng đêm trôi choán ngợp cả bàu trời. Hai câu thơ đã vạch lên trên đường chân trời của cuộc đời rằng, đấy là thử thách mà tuổi trẻ cần phải vượt qua! Không có con đường hạnh phúc nào đi đến toàn bằng phẳng, thênh thang. Trong cả tình yêu lứa đôi của anh và em... Hạnh phúc chúng ta phải trả giá! Và sự tan vỡ ban đầu ấy, phải chăng cũng là lẽ tất nhiên? Nếu không, thì đó cũng chính là cái nghiệm ban đầu, để rồi ta sẽ đi đến - Tình yêu và cuộc sống vẫn đang đón đợi ta ở phía xa kia! Nhà thơ lại ru mình và ru em:

                Anh đã đi qua bão lốc từng cơn
                Cây rung lá trong chiều thanh thản nhất
               Anh qua cả màu không gian ngây ngất
                Một tiếng thầm trong nắng mới lao xao 

     Ðúng như vậy: Tình yêu như một vùng nắng mới, với cả màu không gian ngây ngất, trong những chiều của ngàn lá cây rung và những tiếng nói thầm của người yêu vẫn lao xao trong đó. Ðẹp - đẹp quá, nhà thơ ạ! Tôi đã nghe thấy tiếng nói thầm ấy, rung động và bay xa lắm. Nó vượt lên trên cả bão tố dữ dằn và sóng gió mịt mùng kia. Tiếng nói thầm đáng yêu, tưởng chừng có thể làm nứt vỡ trái tim ta!
   
        Ðây là khúc thơ chính của bài: Giọng thơ say sưa, lời thơ đằm thắm. Thơ được dùng nhiều ngôn ngữ hình tượng, màu sắc sinh động. Trong thơ có nhạc, lắng càng sâu càng thấy hay. Ðôi khi anh sử dụng một cách nói rất thông thường, bên cạnh những câu thơ có ngôn ngữ thanh cao, để thơ khỏi rơi vào sự mượt mà, bóng bẩy. Thí dụ như:
                     Hạnh phúc cực hơn mọi điều đã tả
                    Lại ngọt ngào, kỳ lạ, lớn lao hơn.
     
     Những câu thơ mộc mạc như thế, âu: cũng là những sự chấm phá cần thiết  tạo nên một sự gồ ghề, thô ráp nhất định - Như những nét trạm đơn giản, mà tôn tạo hình ảnh của các câu thơ khác cao lên.
    
     Khúc cuối:
                     Ðưa em đi... Tất cả thế xong rồi
                         Ta đã lớn. Và Pauxtôpxky đã chết! 
     
    Nhà thơ đã kết thúc bài thơ một cách dữ dằn như thế đấy! Nhưng câu thơ không phải để nói về Pauxtôpxky nhà văn Nga quá cố đâu, mà là tình yêu trong sáng, lãng mạn, mộng mơ thưở đầu đời của anh và em đã không còn. Như tác giả viết:

                 Lật trang nhật ký nào cũng chỉ xát lòng thêm
   
      Hay là: 
                Em đã đến rồi đi, như một giấc chiêm bao!
    
     Nhưng đọc thơ anh sau ngót nửa thế kỷ đã trôi qua, tôi vẫn thấy như đang gặp một BV cứ nguyên như mơ mộng, nhẹ nhàng và bay bổng của thưở đã xa xưa ấy. Tôi không nói về BV của tuyên huấn, làm chính trị - Mà là một BV của nhà thơ, trong thơ, mới thật đáng yêu sao! Phải - Hồi đó, thưở ấy...anh đã khóc, khi tiễn mối tình thơ dại với người con gái ban đầu của cuộc đời anh:

                 Anh vẫn khóc khi nghĩ về truyện "Tuyết"
                    Dẫu chẳng bao giờ mong đợi nữa đâu em!
     
    Về thi pháp nghệ thuật - Có thể nói " Nghĩ lại về Pauxtôpxky " là một bài thơ đã viết trong mối giao cảm, được hoà nhập bởi hai dòng thơ: Một của dòng thơ lãng mạn thuần tuý viết tràn theo cảm xúc, như thời "Thơ mới" Xuân Diệu, Huy Cận, Thế Lữ... vào những năm bốn mươi - Một nữa của dòng thơ tượng trưng cấu trúc đã xúc tích hơn, với những hình ảnh giàu tính triết lý... Mà nhờ đó Hàn Mặc Tử đã viết nên "Ðây thôn Vĩ Dạ" và "Mùa xuân chín".
     
      Ta hãy nghe xem tác giả cứ để cảm xúc mình chảy tràn ra, rơi lệ xuống cả trang thơ:
               Pauxtôpxky là dĩ vãng trong em
            Thành dĩ vãng hai ta. Bây giờ anh ngoảnh lại
               Nhưng không phải thế đâu, không phải thế đâu, anh hiểu rằng không phải...
              Như tuổi thơ, vừa đó đã xa vời!
     
     Tôi nghĩ: Ðã đến lúc có thể gấp lại bài bình ở đây. Bởi - Thơ anh viết như thế cũng đã quá đủ rồi, còn cần gì nữa để tôi phải nói thêm.

                                                                                PNT.
                                                               ( Đăng báo Người Hà Nội số 28
                                                                * Ra ngày Thứ sáu - 10/7/2009)

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


      Bài bình thơ đăng trên Tuần báo Văn nghệ của HNVVN:

       Đó là số báo Văn nghệ vừa ra hôm nay đã có mặt trên các sạp báo trong toàn quốc - Xin nói
   đôi  điều về bài viết này: Thực ra khi tôi bình bài thơ "Hoa huệ" của nhà thơ Bế Kiến Quốc có một đoạn  phân tích sâu sắc hơn về thi pháp thơ tượng trưng, tôi có trích dẫn một bài thơ của nhà thơ Đức là Henrich Haine để so sánh. Nhưng có lẽ toà soạn báo e... nên bỏ phần đó, kể hơi tiếc - Vì như thế thì bài đăng sẽ bị kém đi đôi chút về sự hay và độ sâu sắc đối với một bài bình thơ! Biết làm thế nào được vì quyền của toà soạn báo mà?... Tôi cho đăng nguyên văn bài tôi bình ra đây, để có bạn nào mua báo xem thì có thể đối chiếu và bình phẩm thuận tiện hơn. Dĩ nhiên sau này khi cho in xuất bản cả tập bình thơ của mình, tôi sẽ giữ nguyên bài mình đã viết - Chắc chắn đó sẽ là bài bình chất lượng hơn!
      Giờ thì mời các bạn đọc bài bình đó:

                  HOA HUỆ  -  MỘT BÀI THƠ TƯỢNG TRƯNG
                                         
 
                    Hoa huệ trắng và bức tường cũng trắng
                    Sao bóng hoa trên tường lại đen?
 
                    Em đừng nhìn đi đâu thế em
                    Anh không biết vì sao, ai có lỗi...
                    Nhưng mãi mãi vẫn còn câu hỏi
                    Sao bóng hoa trên tường lại đen?
 
                                          Bế Kiến Quốc
 
 
                  Lời bình -  Phạm Ngọc Thái
 
 Bài thơ đưa ta đến một cảm giác với bao mâu thuẫn của tình yêu:
                 Hoa huệ trắng và bức tường cũng trắng
                Sao bóng hoa trên tường lại đen?
     
Màu hoa huệ trắng đặt trước một bức tường cũng trắng, như sự trắng trinh thơm ngát ở người con gái, mơ mộng và nên thơ. Nhưng: Sao bóng hoa trên tường lại đen? /-  Đó lại là hai mặt mang đầy kịch tính. Tôi nói “kịch tính” ở đây, bởi vì: Bông hoa nào, dù trắng trong và hương ngát bao nhiêu chăng nữa, nhưng khi bóng của nó hắt lên tường thì đều thành màu đen cả (nghĩa đen)!...Ý là, tình yêu đã mang đến cho ta niềm vui sướng, hạnh phúc vô biên - Ngược lại, tan vỡ cũng gây không ít những đau đớn và thất vọng. Cái mâu thuẫn ấy có mấy đôi trai gái mà không thường vấp phải? Nhà thơ Bế Kiến Quốc (BKQ) đã sử dụng hình tượng bóng đen đó…(nhưng theo nghĩa bóng) để nói lên nỗi lòng mình đang tan nát.
     
Henrich  Haine, một nhà thơ lớn nước Đức (1797-1856) trong bài thơ "Những hoa hồng tím nhạt", đã viết: Em có hiểu vì đâu? / Những hoa tím im lặng / Trêncánh đồng xanh mầu?.../ - Tình cảm đồng điệu từ những bông hoa tím được nhà thơ sử dụng, chỉ cốt  bộc lộ nỗi đau thầm nén của lòng người con trai… trên cánh đồng xanh mướt, tha thiết tình yêu  kia. Ông viết tiếp: Vì sao trên không trung / Chim sơn ca than khóc? / Vì sao đoá hoa thơm / Tỏa một mùi chết chóc? / - Hình ảnh bông hoa được sử dụng thêm một lần nữa nhưng ở mức độ cao hơn, khốc liệt hơn -  Rằng, một đóa hoa thơm cũng mang nỗi khổ hạnh khi trái tim tình yêu người bị đớn đau, như lời của Nguyễn Du:                               

Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
        
Việc sử dụng hình ảnh bông hoa để  nói về tình yêu của nhà thơ BKQ và Henrich Haine khác nhau là ở chỗ: Hình ảnh của nhà thơ Đức thông qua trạng thái ở bông hoa mà biểu đạt  nỗi xót xa về tình cảm , hay sự quặn thắt trong lòng người, nó nghiêng về  thơ tả thực. Nhưng bông hoa  trong bài thơ BKQ thì đã được xây dựng hẳn thành một biểu tượng cho tình yêu - Nên "Hoa huệ"  là một bài thơ mang phong cách của thể loại thơ tượng trưng!
 
Anh viết bài thơ này từ năm 1969, khi còn là một sinh viên trường Đại học Tổng hợp. Nghe nói những năm tháng ấy các sinh viên của trường anh thường lập ra những nhóm thơ, tìm tòi nhiều, cả thơ trong nước và thơ thế giới. Bài thơ đã ảnh hưởng trường phái thơ tượng trưng của văn học châu Âu. Tuy nhiên, đó là sự ảnh hưởng về phương pháp sử dụng hình tượng nghệ thuật thể hiện, tư duy thơ vẫn bắt nguồn từ tình cảm bản thân trong đời sống tình yêu lứa đôi, dồn nén của trái tim mà ra. Cho nên  bài thơ tuy viết theo dạng biểu tượng xúc tích nhưng tình cảm vẫn  tha thiết, đằm thắm, nồng nàn:
               
Em đừng nhìn đi đâu thế em
Anh không biết vì sao, ai có lỗi...
     
Sau hai câu đầu đưa ra sự đối ngược giữa hình ảnh bông hoa trắng với cái bóng trên tường lại đen, tác giả bắt ngay vào diễn tả trạng thái riêng tư - Đó là sự trách cứ người yêu hờ hững chăng? Anh tiếc nuối hay anh phân bua về sự tan vỡ ấy?...Câu thơ:  Anh không biết vì sao, ai có lỗi? / - Ta thấy lòng nhà thơ vẫn còn rất  tha thiết với người con gái năm xưa! Dù mối tình đã tan, có thể không bao giờ còn hàn gắn lại được. Tuy có đôi chút yếu lòng nhưng thơ xúc động, không rơi vào bi lụy. Có vẻ trách đấy, mà đâu có trách!... Cảm hóa ta về một mối tình đẹp và trong sáng.
     
Tất cả chỉ có sáu câu . Hai câu kết tác giả trở lại với hình ảnh của bông hoa và cái bóng đen trên tường,  khóa lại bài thơ:
               
Nhưng mãi mãi vẫn còn câu hỏi
Sao bóng hoa trên tường lại đen?
     
Cái bóng đen của bông hoa in trên nền tường trắng chính là một bóng buồn… và câu hỏi: Sao bóng hoa trên tường lại đen? /-  mãi mãi còn day dứt, trăn trở trong trái tim người con trai?  Nhìn "bóng hoa đen" lòng anh lại càng xa xót, thêm đau về một kỷ niệm đã xa xưa..
    
Sự đối ngược giữa  hình ảnh bông hoa trắng và bóng đen ấy tự thân đã mang theo một  quan điểm triết lý về sự hợp tan, lành dữ trong trời đất. Đó cũng chính là ý nghĩa  tự nhiên của tình yêu - cuộc sống, vừa hạnh phúc mà lại vừa đau khổ!
     
Nhà thơ Bế Kiến Quốc đã tạo nên một bức tranh "Hoa huệ" theo cách nghĩ, cách cảm của riêng mình nhưng không kém phần độc đáo.
 
                                                                                PNT.
                                                   (Tuần báo Văn nghệ số 32 - Ra ngày thứ bảy 8/8/2009)

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


  Sau khi tôi đăng bài bình thơ " Nghĩ lại về Pauxtốpxky" của Bằng Việt trên Tuần báo Người HàNội, số 28 ra ngày 10/7/2009 - Tôi có mời anh Tổng biên tập ra ngoài quán nhậu. Anh phấn khởi lắm vì bài bình ấy khá hay được bao nhiêu người khen báo, tất nhiên là tác giả bình nên tôi cũng rất vui.
     Trong bữa lai rai ở quán anh Tổng biên tập có gợi ý:
-  Ông chọn một bài thơ của Hữu Thỉnh ( Chủ tịch HNVVN ) mà bình, tôi sẽ cho đăng ngay!
- Nghĩa là báo đặt bài? Tôi hỏi lại anh như vậy.
-  Ừ, báo đặt.
    Sau bữa nhậu vui vẻ ấy trở về tôi đã điện thoại lại Hữu Thỉnh:
_ Bây giờ Tổng biên tập báo Người HàNội có nhã ý bảo tôi chọn một bài thơ của anh để bình đăng báo, ý anh thế nào?
     Anh Hữu Thỉnh trả lời:
- Thế à? Nhưng bài thơ dài đấy!...
-  Thế này! Tôi bảo anh: "Anh cứ cho tôi vài ba cái tên đề bài thơ của anh, tôi sẽ chọn bài nào mà tôi thấy thích nhất trong số đó... rồi tôi sẽ viết bình cho anh".
- Ô kê! Hữu Thỉnh trả lời.Nhưng bây giờ mình đang có khách, đến chiều mình sẽ điện thoại lại cho Ông?
    Chiều đó anh Hữu Thỉnh đọc cho tôi mấy cái tên đề bài thơ để tôi chọn. Nào là: Nghe tiếng cuốc kêu, Xa vắng, Em... và Tuyết trắng! Tôi mở các tác phẩm thơ của anh ra đọc lại, thì bài thơ đáng bình nhất chính là bài "Nghe tiếng cuốc kêu" - Nhưng bài thơ lại quá dài, tới 72 câu. Tôi biết Hữu Thỉnh thích bài này!... song ngại vì đăng báo thì quá dài, khó đăng.
    Tôi điện thoại lại cho  Tổng biên tập báo nói lại tinh thần bài thơ Nghe tiếng cuốc kêu ấy, thuyết phục anh ta : Trường hợp Hữu Thỉnh là đặc biệt, nếu báo nhất trí đăng thì tôi bình? Thực ra bài thơ bình được hay, sinh động nhưng lại xúc tích mà vẫn lột tả được toàn bộ bài thơ là rất khó!... Mới lại cỡ Hữu Thỉnh mà bình những bài thơ kia... chắc không làm cho Ông ta sướng đâu? Sau giây lát Tổng biên tập báo nhất trí.
    Tôi điện thoại lại cho Hữu Thỉnh tinh thần ấy và bảo : Tôi sẽ bình cho anh bài " Nghe tiếng cuốc kêu"! Hữu Thỉnh khoái lắm, và có yêu cầu :
-  Thái bình xong, trước khi đăng báo cho mình xem trước một chút?
- Nhất trí! Tôi đồng ý với anh.....

     Cũng phải mất hàng chục hôm, sửa đi sửa lại tôi mới viết xong bài bình này. Đó là một bài thơ mà Hữu Thỉnh đã sáng tác cách đây khoảng 20 năm về trước. Bài thơ bị chìm vào  trong quên lãng, mặc dù Hữu Thỉnh rất tâm huyết với bài thơ này, anh đã nói với tôi như vậy. Và tôi phát hiện ra rằng : Đó lại là một bài thơ cực kỳ quí giá của Hữu Thỉnh và có thể nó trở thành đỉnh điểm trong đời thơ của anh.
    Tôi nói với Hữu Thỉnh:
-  Nếu như bài thơ thực sự là một kiệt tác, thì Hữu Thỉnh sẽ là một thi nhân lớn!
- Đúng thế! Hữu Thỉnh cũng đồng tình với nhận định của tôi.
_  Nó sẽ trở thành một bài thơ khổng lồ của Hữu Thỉnh đấy! Tôi bình toang ra rồi, để rồi đây đương đại sẽ xác nhận cho anh!.. Tôi lại bảo.
-  Và đó là công của PNT!... Hữu thỉnh vui vẻ nói với tôi như vậy.
   Nếu như không có sự cố thì khoảng thứ tư, thứ năm tuần tới báo Người Hà Nội sẽ đăng bài bình đó. Tôi xin in bài thơ ở đây để mọi người xem trước, chờ khi báo đăng bài viết, tôi sẽ cho công bố bài bình đó luôn.
       Toàn bộ bài thơ dài đó của Hữu Thỉnh như sau:

                         Nghe tiếng cuốc kêu
 
 
Những đám mây bay đi
Tôi với người ở lại
Cuốc kêu ngoài bến sông.

Cuốc kêu vì bẫy hiểm
Bèo leo nheo nước lên
Tôi âm thầm gọi tên
Bàn ghế và quần áo cũ
Tuổi trẻ đột ngột về
Ngơ ngác nhìn tôi
Những cánh diều để chỏm
Vui hơn điều đáng vui
Bánh đa phồng giữa chợ
Che bớt một phần buồn
Tôi ngồi gọi tên những quân bài tam cúc
Xe pháo mã những ngả đường xa lắc
Còn lại thôi hồi tiếng cuốc kêu.
Cuốc kêu từ ngày chưa ai đặt tên cho cuốc
Cha tôi nhào đất đắp tường
Ông táo bằng đất
Chiếc chén bằng đất
Những người uống rượu lần lượt bỏ đi
Cha tôi cầm chiếc chén lên
Như cầm một phần đời mình
Đã khô ra thành đất
Cuốc kêu ngoài bãi xa.

Cuốc kêu từ ngày cây tre chưa đủ lá đan sàng
Trên đất ước có người đến ở
Họ bắt đầu như một chiếc rễ nâu
Họ làm ra mọi thứ để nuôi nhau
Mong con cái có ngày mở mặt
Trời tối thì cậy ngọn đèn
Ngọn đèn bấc thắp bằng dầu lạc
Ngọn đèn bấc gió nhiều phen cướp mất
Cuốc kêu ngoài bến xa.

 
 
 
Cuốc kêu từ ngày em lạy mẹ lạy cha
Đi theo một sợi tơ hồng
Về với anh thành vợ thành chồng
Tình yêu nhiều đứt nối
Ta xin rừng một chiếc giường con
Xin đất một chiếc ấm nhỏ
Một đời người mà chiến chinh nhiều quá
Em níu giường níu chiếu đợi anh
Em tránh những người con trai đẹp -  đợi anh
Chỉ mong anh về
Áo rách cũng thơm
Chiếc chạn nhỏ với vài đôi đũa mộc
Anh cứ tưởng sau chiến tranh thì toàn là hạnh phúc
Chúng ta đã từng vò võ đợi nhau
Nhưng không phải, em ơi, cuốc kêu không phải thế!

*

Trưa nay có điều gì mà cuốc kêu như xé
Tôi mất hai người anh
Cả hai đều rất trẻ
Sáng nay lại có người hàng xóm chạy sang
Mỗi lần sau đám tang
Lòng ai cũng héo
Dạ ai cũng sầu
Tôi cứ tưởng không ai còn xấu nữa
Tôi cứ tưởng tốt với nhau bao nhiêu cũng còn chưa đủ
Nhưng không phải, trời ơi, cuốc kêu không phải thế!
Giếng nước than: lắm kẻ chao chân…
Khu vườn than: có những con sên ngấp nghé lên trời…
Qua mùa hoa thì bướm cũng bay đi
Tôi ngồi buồn như lá sen rách
Cuốc kêu gì mà khắc khoải trưa nay.

Tôi ngồi buồn tôi đếm ngón tay
Có mười ngón tay đếm đi đếm lại
Đếm đi đếm lại trời ngả sang chiều.
Chúng ta bị cái chết gạt về một phía
Bị hư danh gạt về một phía
Phải vượt mấy trùng khơi mới bắt gặp nụ cười.
Vừa bắt gặp nụ cười
Thì lại nghe tiếng cuốc.

                                       Hữu Thỉnh

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


                Lời bình của Phạm Ngọc Thái  
   

 Phùng Quán cũng có một bài “Nghe tiếng cuốc kêu” như thế này:

                    Chắc có điều chi bi thương lắm
                    Không bày giãi được nên phải kêu
                    Đêm mất ngủ, nghe cuốc kêu đứt ruột
                    Lòng những bàng hoàng muốn kêu theo.

     Cái tiếng não nuột của con chim cuốc thường hay đánh động vào tâm khảm lòng người, như thể ở trong nó có một nỗi sầu thương ai oán phải trút lên tiếng kêu giữa đêm trường.

     Bà Huyện Thanh Quan qua Đèo Ngang nghe thấy cái tiếng cuốc kêu ấy, lòng cũng quặn thắt lại nghĩ về bao cảnh phiền nhiễu chốn công đường -  Đó là việc quan, việc nước mà ngày ngày bà vẫn thường hay xử thế đỡ thay chồng, tức Ông Huyện:

                 Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
                    Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

      Hay là Nguyễn Trãi khi nghe tiếng cuốc tâm tình cũng đầy vương vấn ưu tư:

                 Trong tiếng cuốc kêu xuân đã muộn
                    Đâỳ sân mưa bụi nở hoa xoan…
                                ( Tức cảnh mùa xuân)

     Bây giờ ta đến với bài thơ “Nghe tiếng cuốc kêu” của Hữu Thỉnh xem anh đã nói gì? Một bài thơ dài 72 câu, thông qua tiếng cuốc nhà thơ tự thán về sự phong trần trong trời đất. Không kể ba câu đầu, bài thơ được chia thành bảy đoạn, mỗi đoạn cách nhau gọi là một khúc. Như thế có cả thảy bảy khúc thơ, câu kết của mỗi khúc được khoá lại bằng “tiếng cuốc kêu”! Hay nói một cách khác, cái tiếng cuốc ở cuối mỗi khúc kia…như một câu hỏi vĩnh cửu: Tại sao?... Nó xiết mạnh vào trái tim ta thành nỗi đau đời, đau người không bao giờ dứt. Đó chính là ý nghĩa nhân sinh cứ mở rộng ra hết lớp này, lớp khác rồi lại tụ vào điểm xiết trong suốt bài thơ của anh.

     Ta hãy nghe ba câu mở đầu:
             
Những đám mây bay đi
Tôi với người ở lại
Cuốc kêu ngoài bến sông

Gói trong lòng nó mối quan hệ con người cùng vũ trụ, sự tồn tại và thế giới. Gió mây bay hay như là thời gian với không gian vần vũ trong qui luật sinh tồn của người với người đó thôi…và trên những bến sông, bến đò, bãi chợ  ta vẫn thấy vẳng lên tiếng cuốc kêu! Tác giả đã điểm báo cho chúng ta, nó tiên nghiệm một cái gì đó sẽ xẩy ra? Lời thơ bay và mềm như bóng mây nhưng lại chứa đựng cả một khối thuốc nổ cuộc đời, để từng bước nhà thơ châm ngòi phát hoả xung quanh cái tiếng cuốc dằng dặc đêm dài thấm bao nỗi xót xa.
 
    “Cuốc kêu ngoài bến sông” – Ta có thể tưởng tượng tiếng của nó se sắt, rền rĩ… đồng thời cũng thật da diết không kém gì cảnh: Vẳng nghe tiếng ếch ngỡ ai gọi đò/ - Trong bài thơ Sông Lấp của Tú Xương. Đó là tiếng kêu từ thưở ta chưa sinh ra, từ thưở mới có trời và đất. Đó là tiếng cuốc của thiên và địa, mang cả hồn ta cùng cuộc sống ta.
    
    Tiếp vào khúc (1) - Tiếng con cuốc tru lên:

Cuốc kêu vì bẫy hiểm
Bèo leo nheo nước lên

Người với người sống với nhau vẫn còn nhiều cạm bẫy chăng?  Và con nước cũng giống như thời thế thế thời nhiều khi đảo điên dâng ngập bờ ngập bến,  những giống bèo leo nheo loang phủ choán cả mặt sông đời, hình ảnh thơ có ý nghĩa ẩn dụ. Hai câu thơ đó thốt ra sự xót xa và tâm trạng dằn vặt trong lòng Hữu Thỉnh.
    
Cả ba khúc thơ đầu là những suy tư, diễn giải của nhà thơ về khởi nguồn của  tiếng cuốc đó:
                   
Cuốc kêu từ ngày chưa ai đặt tên cho cuốc…
Cuốc kêu từ ngày cây tre chưa đủ lá đan sàng…
   
Từ cái thưở ông cha ta còn nhào đất đắp tường, lấy lá gianh, lá cọ, cây rơm, cái rạ lợp lên làm mái nhà che nắng mưa để ở. Cái bát, cái chén… ăn cơm, uống rượu cũng  được nặn ra bằng đất. Thay vì làm kiềng đun bằng sắt sau này, thời ấy nhà nông cũng chỉ biết nặn đất thành những ông đồ rau gọi là ông táo, cứ ba ông táo chụm vào làm bếp để nấu ăn. Cứ nghe tiếng cuốc anh lại nghĩ về người cha cả một đời lầm lụi, tình làng nghĩa xóm lần hồi một nắng hai sương, dãi dầm, đói khổ mà vẫn đùm bọc lấy nhau.  Cái chén bằng đất đó cha vẫn thường chén thù, chén tạc với bạn bè. Buồn tủi cũng nhiều nhưng  êm ấm, yêu thương.
   
Rồi tác giả thốt lên: “Cuốc kêu ngoài bãi xa”! – Những kiếp người đã đi qua mà tiếng cuốc đâu có thôi kêu! Nó cứ âm vang mãi trên cái bãi xa ấy. Anh nói về cha tức là nói về tổ tiên, cội nguồn. Nhà thơ nghĩ lại những bậc sinh thành xưa đã cho mình cuộc sống hôm nay.
   
Còn hình tượng:

Cuốc kêu từ ngày cây tre chưa đủ lá đan sàng
Trên đất ước có người đến ở

Là tác giả muốn nói về sự sơ khai khi thôn xóm vẫn còn thưa thớt, chưa phát triển đông đúc sầm uất, thì cũng đã bắt đầu có tiếng cuốc kêu rồi! Tiếng cuốc ấy gắn liền với số phận người cha, những người uống rượu cùng cha lần lượt bỏ đi, lần lượt khuất núi:
                  
Cha tôi cầm chiếc chén lên
Như cầm một phần đời mình
Đã khô ra thành đất.
    
Lòng nhà thơ hoài cảm. Anh từng bao đêm thổn thức nghĩ về làng quê khi bắt đầu cuộc sống như chiếc rễ cây bám vào đất, làm lụng để nuôi nhau, chỉ mong con cái có ngày mở mặt – Cái mong muốn cũng giản đơn nhưng những kiếp đời thì lại rất mong manh:

Trời tối thì cậy ngọn đèn
Ngọn đèn bấc thắp bằng dầu lạc

Thế mà:
                    Ngọn đèn bấc gió nhiều phen cướp mất.
   
Họ vẫn phải nhiều khi lâm vào cảnh đói khổ, bần hàn, cơm chẳng đủ no, áo không đủ ấm: Cuốc kêu ngoài bến xa/… Câu thơ lại được kết thúc xót xa như thế!
   
Tiếng cuốc còn gọi anh về với cái tuổi hồn nhiên, đầm ấm và thân thiết biết bao:

Tuổi trẻ đột ngột về
Ngơ ngác nhìn tôi

Đó là những kỷ niệm ngọt ngào thưở thơ ấu xa xưa:

Những cánh diều để chỏm
Vui hơn điều đáng vui
Bánh đa phồng giữa chợ
Che bớt một phần buồn

Ý thơ cứ đan xen giữa quá khứ và hiện tại để nói lên tâm trạng của cuộc đời anh. Kỷ niệm về những cánh diều bay thời còn để chỏm, hay chiếc bánh đa phồng mẹ vẫn thường mua cho ta trong mỗi buổi chợ về…cứ đọng mãi những tình cảm ngọt ngào của mẹ mà xoa vợi bao nỗi đau lòng trong buổi đời  hoạn nạn hôm nay.

  Khi ấy tiếng cuốc lại trở thành quen thuộc, thân thương quá! Nhưng con đường đời dài dặc đón chờ anh, đón chờ tuổi trẻ với bao dữ dằn, dông tố… trên những ngả đường xa lắc, gập ghềnh. Khúc thơ mang những thông điệp từ hồi ức trở về, như anh đã viết:

Tôi âm thầm gọi tên
Bàn ghế và quần áo cũ…
    
Qua ba khúc thơ đầu để anh dồn nén vào khúc thơ thứ tư – Khúc thơ này ta thấy cả sự xót xa  như máu của nhà thơ  rơi  xuống ...khi anh nói về tình nghĩa vợ chồng:

Cuốc kêu từ ngày em lạy mẹ lạy cha
Đi theo một sợi tơ hồng
Về với anh thành vợ thành chồng

Cái tổ ấm bình dị, đơn sơ:

Ta xin rừng một chiếc giường con
Xin đất một chiếc ấm nhỏ

Sợi tơ hồng ban đầu thật đẹp, dù không phải là không có bao ngãng trở như tác giả nói: Tình yêu nhiều đứt nối/ - Hay là: Một đời người mà chiến chinh nhiều quá/ - Nhưng họ vẫn:

Em níu giường níu chiếu đợi anh
Em tránh những người con trai đẹp - đợi anh
Chỉ mong anh về
Áo rách cũng thơm

Tưởng rằng họ sẽ mãi mãi chan chứa niềm tin yêu trong cuộc đời, mãi mãi đẹp như thế dù cuộc sống vẫn còn đạm bạc: Chiếc chạn nhỏ với vài đôi đũa mộc/ - Nhưng rồi đến đây tác giả bật kêu lên: “ Nhưng không phải, em ơi, cuốc kêu không phải thế”!    
    
Tôi xin phân tích về câu thơ cuối khúc này – Nhà thơ không diễn giải gì thêm: Không phải là không phải thế nào? Anh cứ để cái tiếng cuốc kia ôm trọn những nỗi đau trong nó… mà bật ra từ trong trái tim anh. Tiếng cuốc ấy nó chứa một cái gì tan nát và đổ vỡ tận trong thẳm sâu của nhà thơ mà vọng mãi vào năm tháng. Tiếng cuốc đi theo tiến trình cả cuộc đời tác giả, nó tụ hồn, tụ máu… chứ không phải chỉ còn là tiếng kêu tự nhiên của con chim cuốc trong vũ trụ, trời đất nữa. Phải chăng trong cái tiếng cuốc đã chứa những tố chất lành dữ…của  kiếp sống con người? Như ở khúc (1) tác giả nói về những thử thách gian truân trên quãng đường đời:

Tôi ngồi gọi tên những quân bài tam cúc
Xe pháo mã những ngả đường xa lắc
Còn lại thôi hồi tiếng cuốc kêu.
    
Đây là một bài “thơ đời” thật chí lý, hình tượng sắc sảo, cấu tứ giỏi  và ý nghĩa viên mãn nhất của Hữu Thỉnh mà tôi đã được đọc. Trong bài “Thơ viết ở biển” của anh tuy đọc cũng sướng, có cái hay riêng… nhưng chưa viên mãn bằng bài thơ này.
    
Bài thơ có thể chia thành hai phần, cách nhau bởi một “hoa thị” (*) - Bốn khúc trên thuộc về phần (I). Nếu phần (I) viết qua hồi ức của nhà thơ thì sang ba khúc sau của phần (II) thơ trở về thực tại, và cũng được bắt đầu bằng cái tiếng cuốc kêu đứt gan, đứt ruột trong trời đất ấy: Trưa nay có điều gì mà cuốc kêu như xé/ - Tác giả đưa ta vào hai dữ kiện. Một là chuyện của hai người anh trai chết từ rất trẻ! Rồi cùng lúc có tiếng cuốc kêu lại xẩy ra đám tang bên nhà hàng xóm. Đó là những dữ kiện đau lòng:

Lòng ai cũng héo
Dạ ai cũng sầu

Thực ra những sự kiện thương tâm ấy nó chỉ mang tính chất làm biểu tượng điển hình, để tác giả nói tiếp ra những trăn trở của nỗi lòng mình trong cuộc sống, đặt ra cách cư xử nên như thế nào của con người với nhau:

Tôi cứ tưởng không ai còn xấu nữa
Tôi cứ tưởng tốt với nhau bao nhiêu cũng còn chưa đủ

Và lời than ứa ra  như tiếng nấc nghẹn từ trong tác giả:
                    Nhưng không phải, trời ơi, cuốc kêu không phải thế!
   
“Không phải thế” nghĩa là như thế nào? Nghĩa là con người với con người vẫn còn bao nhiêu điều xấu, bao nhiêu điều tệ hại. Trở lại với hai câu mở đầu khúc (1):

Cuốc kêu vì bẫy hiểm
Bèo leo nheo nước lên…

Cuộc sống vẫn đang vẩn lên bao bèo bọt đục ngầu kia!...  Ta đến với hai khúc thơ cuối cùng:

Giếng nước than lắm kẻ chao chân
Khu vườn than: có những con sên ngấp nghé lên trời
Qua mùa hoa thì bướm cũng bay đi

Ý nói là cái giếng trong, nước ngọt là  nơi có nguồn nước trong lành cho tất cả mọi người cùng sống… nhưng bao kẻ đã lợi dụng tranh giành, vụ lợi không từ mọi thủ đoạn làm cho xã hội, cuộc sống bị ố hoen đi. Hay trong khu vườn tươi tốt của cộng đồng có biết bao phường cơ hội vẫn bon chen, như giống sên ốc mang tham vọng chỉ muốn …“ngấp nghé lên trời”!... Nhưng rồi “hết mùa hoa” -  khi xã hội, cộng đồng cần sự chung tay đóng góp thì những kẻ đó lại trốn chạy tìm nơi khác. Nghĩ về cảnh đời như thế lòng nhà thơ sầu càng thêm sầu: “Tôi ngồi buồn như lá sen rách”.
   
Phải chăng cái hệ tư tưởng cùng những ý thức không tốt lành đó tràn vào trong nếp  sống bởi xuất phát từ những căn nguyên:

Chúng ta bị cái chết gạt về một phía
Bị hư danh gạt về một phía

Đó là những tư tưởng sống gấp, trục lợi, cầu vinh… mà không nghĩ xã hội còn cần những bàn tay chung nhau xây dựng cả cơ đồ, để cho nước non này, cuộc đời này tốt đẹp lên !? Có phải vì vậy nên cái tiếng cuốc mới cứ khắc khoải kêu hoài…
    
Ta hãy đến với mấy câu thơ cuối:

Phải vượt mấy trùng khơi mới bắt gặp nụ cười

Cái nụ cười ở đây là một hình tượng. Để có được một niềm vui, hạnh phúc nào đều thường phải trả giá không nhỏ, có khi phải đổi cả sự hy sinh và cay đắng như những câu thơ anh đã viết về sự rạn vỡ của tình vợ nghĩa chồng:

Anh cứ tưởng sau chiến tranh thì toàn là hạnh phúc?
Chúng ta từng vò võ đợi nhau

Và những mong muốn êm ấm, yên hàn  của cuộc sống bình dị ấy bị tan nát cũng chẳng khác nào sự phụt tắt của ngọn đèn vẫn thắp sáng trong đêm : “Ngọn đèn bấc gió nhiều phen cướp mất”!...
   
Nỗi đời, nỗi người âm ỉ đau trong lòng Hữu Thỉnh đã được xiết lại ở những câu thơ kết đó:
                  
Vừa bắt gặp nụ cười
Thì lại nghe tiếng cuốc.
    
Có thể cả cuộc đời vật lộn vẫn không bao giờ cập nổi bến bờ hạnh phúc! Thế mà: mới bắt gặp cái nụ cười của bờ hạnh phúc - thì ta đã giật thốt mình vì lại nghe thấy cái tiếng cuốc rền rĩ  kêu lên rồi!... Thật là tìm được hạnh phúc đã khó nhưng giữ gìn được hạnh phúc còn khó hơn. Sự đổ vỡ, sự tan nát luôn luôn rình rập để phá bỏ, để nhấn chìm niềm vui và tiếng cười trong cuộc đời ta. Lời kết ấy của nhà thơ không khỏi làm ta thảng thốt và xa xót lắm!
   
  “Nghe tiếng cuốc kêu” là một bài thơ sâu sắc, khúc triết. Những hình ảnh được sử dụng đều lấy từ trong đời sống dân dã mà vẫn mang tính khái quát, giàu tình ý đồng thời hàm chứa tính nhân bản của nỗi đau nơi nhân tình thế thái. Mới đọc thơ thì ngại vì dài và chưa thấy thú, nhưng đọc càng sâu thì lại càng thấy hay! Bài thơ sẽ có một giá trị không nhỏ trong chân dung thơ Hữu Thỉnh và có khả năng tồn tại.
 
                                                                     PNT.
                                  (Sẽ đăng trên tuần báo Người Hà Nội số 40 hoặc 41
                                       ra ngày 2 hoặc 9/10/2009)

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


    Có lẽ đã đến lúc phải tìm cách viết thêm một mảng bài khác nữa ngoài bình luận văn chương để chơi trên báo chí!... Thơ thì cũng đã tạm đủ rồi, thủng thỉnh viết thôi... vấn đề là xuất bản để làm chân dung và để lại cho đời. Hơn nữa, như Chế Lan Viên đã nói:
          Cái tuổi năm mươi mong gì hương sắc lạ...

Có tuổi cái đầu cũng "muối" bám vào rồi bạn ạ!... Cảm xúc cũng bình bình... Thơ mà cố viết nhiều nhưng để ai xem?... Mảng bình luận văn chương, tư duy nhiều cũng mệt lắm đấy, lại chỉ có vài báo văn đăng, chen chúc nhau... lâu mới được đăng một bài, dù có cố công viết thật hay, thật sâu sắc chăng nữa. Cho nên, quan hệ phải thật chí thiết lắm... tôi mới viết - Còn không dù người làm thơ có là thiên tài cũng phải đành tạ lỗi với anh em thôi!... Mệt rồi, và lại già rồi... nghĩa là tôi viết cho ai ở cái đương đại này là phải tính toán lắm đấy! Hoặc là tình nghĩa mình cần phải trả hoặc là vì thân thiết quá... Bởi còn bao bài thơ hay của cố nhân xưa - Như Bà Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, hoặc các bậc nhà thơ lớn trong "Thi nhân Việt Nam" muốn bình, vừa dễ đăng báo, vừa xuất bản tuyển bình sau này có giá trị hơn! Thế mà cũng có bình được đâu... Khi lực bất tòng tâm thì người sinh ra xấu tính mà...

    Tôi bắt đầu thể nghiệm viết một mảng khác nữa: Hoặc về các vụ án ly kỳ, hoặc những câu chuyện lịch sử của thế giới - Đúng hơn là tôi tổng hợp...(chứ không phải là sáng tác), tìm tòi nguồn tư liệu, dùng một chút kinh nghiệm trong tay bút của mình... nghiên cứu chút đỉnh rồi soạn thảo thành một bài hay mà đăng báo. Nhiều người đọc, nhuận bút báo lại trả cao. Chủ yếu là báo An ninh Thế Giới, một bài vừa vừa họ cũng trả nhuận bút có tới bạc triêụ... Làm được cũng thú lắm đấy!

    Nói sao làm vậy, vừa rồi tôi cũng đã làm thử một bài rồi, đã gửi báo An ninh... và đang chờ hồi âm - Nếu không đăng thì ta mới gửi chuyển sang báo khác. Loại bài này tuy chưa phải là các tiểu phẩm văn học đâu ( mặc dù cũng có tí chất văn học đấy), tôi cứ đăng cả vào đây để các đọc cho vui nhé!

               

                     VỤ ÁN ĐẠO DIỄN
        ROMAN POLANSKI  




                         ( Tôi đã định đăng vào đây cho bà con đọc trước - Song chợt nghĩ
                   là không có lợi. Loại bài này dễ sài trên báo, nhuận bút lại cao... Giá như
                   thể loại bình luận văn chương, có đăng trước đăng sau cũng không có gì
                   đáng ngại. Thôi chờ vài bữa nữa, báo đăng rồi... tôi sẽ đăng lại cho bà con
                   mình đọc nghe! )








           Đạo diễn Roman Polanski








   Tiếp đó sẽ là bài:

"MARILYN  MONROE - CUỘC TÌNH TAY BA & CÁI CHẾT"



       





    Nàng Marilyn Monroe.

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.     

                  Bài viết " Vụ án đạo diễn Roman Polanski" - Tôi đã cho đăng trên Tuần báo
            Thế giới & Việt Nam - Bài toà soạn đổi tên như sau:


                               BẢN ÁN 32 TUỔI


           Roman Polanski 76 tuổi,  là  một trong những đạo diễn danh giá nhất của điện ảnh thế giới. Đến Liên hoan phim Zurich (Thuỵ sĩ) để nhận giải thưởng Thành tựu trọn đời, ông bất ngờ bị cảnh sát nước này bắt giam vì một bản án chưa được thực hiện ở Mỹ từ hơn 30 năm trước.
   
   Năm 1977 công tố viên Los Angeles đã ra cáo trạng buộc ông vào tội hiếp dâm cô bé Samantha Gailey mới 13 tuổi (nay là bà Samantha Geimer), trong một buổi chụp hình thời trang tại nhà diễn viên điện ảnh Jack Nicholson, khi đó ông 43 tuổi.

  Năm 1978 thẩm phán Laurence J. Rittenband (nay đã qua đời) lệnh cho Polanski phải ngồi tù 42 ngày để trải qua các xét nghiệm thần kinh... Được tạm tha vì đã nộp tiền cọc, nhưng trước ngày bị tuyên án thì ông đã lên máy bay trốn sang Anh, rồi  lập tức chạy sang Pháp - Là đất nước không có ký hiệp ước dẫn độ tội phạm với Mỹ. Kể từ đó ông không bao giờ trở về Mỹ nữa, vì sợ bị bắt và bỏ tù. Ông cũng không dám sang Anh hay các nước có thoả thuận dẫn độ với Hoa Kỳ.

Từ 31 năm nay cơ quan tư pháp Los Angeles đã nhiều lần tìm bắt nhưng bất thành. Lần này phía Mỹ nắm được tin nhà làm phim Polanski sẽ đi Zurich , Bộ Tư pháp Mỹ đã chuyển tới Thuỵ Sĩ lệnh bắt giam ông.

    Người ta nói cuộc đời của người nghệ sĩ gốc Ba Lan này nhiều vinh quang nhưng cũng đầy bi kịch như các bộ phim u ám của ông.


                   Vinh quang và cay đắng



      Roman Polanski sinh tại Paris với tên khai sinh là Rajmund Roman Liebling năm 1933, được đưa về sống ở Ba Lan trước Thế chiến 2.  Ông thoát chết tại biệt khu Do thái ở Krakow nơi mà mẹ ông (người Ba Lan gốc Do Thái) bị phát xít Đức giết trong lò hơi ngạt ở một trại tập trung.

   Sau chiến tranh, ông vào học ở Viện Điện ảnh Quốc gia Ba Lan và đã nổi tiếng ngay với phim đầu tay "Con dao dưới nước" năm 1962. Bộ phim ý phê phán xã hội Ba Lan hậu chiến, với hình tượng toàn những cảnh ngột thở trong một chiếc du thuyền...được giới phê bình đánh giá cao tại liên hoan phim Venice .
 
   Tại Ba Lan, phim thời trẻ của ông được xếp cùng dòng điện ảnh mang nặng tính bi quan của thế hệ hậu chiến. Sang Hollywood ông nhanh chóng trở thành một nghệ sĩ lớn với những thành công vượt bậc.

   Tác phẩm gây tiếng vang lớn trong thập niên 60 của ông tại Hollywood là phim "Đứa con của Rosemary", một phụ nữ nằm mộng quan hệ với quỷ dữ và có mang. Phim ra năm 1968, trong phim không khí nặng nề, độc địa... nó còn tác động mạnh đến thể loại phim kinh dị mang mầu sắc tâm lý ở phương Tây sau này.

  Nhưng một thảm kịch nữa đã xẩy ra với chính nhà làm phim vào ngay năm sau, khi vợ ông Sharon Tatte đang có bầu 8 tháng bị một nhóm tội phạm giết tàn bạo cùng 4 người khác trong vụ án làm rung động nước Mỹ. Những kẻ sát nhân đã nhận lệnh từ một lãnh tụ giáo phái Charles Manson.

  Có bình luận rằng vụ giết Sharon Tate để chấm dứt trào lưu tinh thần của thập niên 1960, nhưng cũng có những lời giải thích là Manson muốn khai mào một cuộc chiến chủng tộc ở Mỹ.

   Sau đó Charles Manson còn tiếp tục gây thêm một vụ án mạng nữa đã giết người giám đốc của một siêu thị là Leno LaBianca và vợ ông ta.
 
    Mất 5 tháng truy lùng, cảnh sát đã tóm gọn Charles Manson và đồng bọn.. Năm 1971 kết thúc phiên toà xử Manson với án tử hình giành cho hắn,  nhưng rồi được chuyển thành án chung thân do Mỹ bãi bỏ mức án tử hình.

      Sau cái chết bi thảm của vợ năm 1969 Polanski bị khủng hoảng tinh thần, ông sang sống ở châu Âu và dựng phim Macbeth năm 1971, là kịch bản của Sêcxpia với cách diễn tả tác phẩm u tối và đầy áp bức.

  Năm 1974 ông trở lại Hollywood để làm phim "Phố Tàu" (Chinatown), tác phẩm được trong giới đánh giá là đỉnh cao trong sự nghiệp điện ảnh tại Mỹ của Polanski. Trong phim chính Polanski cũng đóng vai của một kẻ du thủ, du thực. Phim được đề cử Oscar và nhận giải cho kịch bản hay nhất.

  Nhưng ba năm sau (1977) thì ông lại dính vào vụ xâm phạm tình dục tai tiếng ấy...để rồi phải chạy trốn sang Pháp, sống  với người vợ hiện nay cũng là một diễn viên Pháp Emmanuelle Seigner và hai con.

   Những năm sau đó ông vẫn tiếp tục gặt hái được những thành công rực rỡ trong nền điện ảnh thế giới .
 
  Bên cạnh các phim như Bitter Moon (1997) hay Death and the Maiden (1994), phim Frantic (1988) với Harrison Ford trong vai chính và Ninth Gate (1999) với Johnny Depp là những phim nổi tiếng hơn cả của ông.

     Gần đây nhất, phim The Pianist (Nghệ sĩ dương cầm), như nhắc lại một phần tiểu sử thế hệ bị tiêu diệt của người Do Thái ở Ba Lan, đã đoạt giải Cành Cọ Vàng  ở Cannes tháng 12/2002 cho Adrien Brody thủ vai chính, và giải Oscar cho đạo diễn  giỏi nhất 2003. Nhưng ông không dám đi dự lễ  mà để Harrison Ford, người đóng chính trong bộ phim Frantic của ông thay mặt lên sân khấu nhận giải.


                              Dù sao luật là .... luật

 
      Vụ đạo diễn Roman Polanski đột nhiên bị bắt tại Zurich đã gây sự chấn động trong nhiều giới tại châu Âu, đồng thời lại càng có dịp để người ta nhắc nhiều tới những bộ phim nổi tiếng và cả cuộc đời đầy bi kịch của ông.

    Tin tức ở Pháp ngay ngày 28/9 đã cho hay các chính trị gia nước này đã lên tiếng bảo vệ đạo diễn Polanski.

   Bộ trưởng Văn hoá Pháp Frederic Mitterand nói, ông bị sốc vì vụ Thuỵ Sĩ bắt nghệ sĩ là công dân Pháp, và ông cho hay Tổng thống Nicolas Sarkozy cũng rất quan tâm, đang theo sát sự kiện này. Tổng thống hy vọng vấn đề của ông Roman Polanski sẽ được giải quyết sớm để ông ấy có thể trở về gia đình. Ông Mitterand còn cho biết ông cùng Bộ trưởng ngoại giao Ba Lan Radoslaw Sikorski đang vận động cả chính giới Mỹ can thiệp. Nhiều nhân vật có tên tuổi trong giới văn nghệ sĩ ở châu Âu  như Monica Bellucci, Fanny Ardant, Robert Harris...đều lên tiếng ủng hộ Polanski. Ban tổ chức liên hoan phim Zurich ra tuyên bố: " Roman Polanski một trong những đạo diễn phim vĩ đại nhất của thời đại chúng ta, lẽ ra đã được nhận giải thưởng thành tựu trọn đời tại Liên hoan phim Zurich ".             

     Nhưng các công tố viên ở Mỹ thì lại luôn khẳng định, luật pháp sẽ không nghiêm minh nếu cho phép một người đàn ông vẫn ở ngoài vòng pháp luật, khi người này đã mang tội " cho uống thuốc mê hay ma tuý và hiếp dâm một cô bé 13 tuổi", kể cả việc đó đã qua từ hơn 30 năm trước. Mặc dù Roman Polanski cũng đã từng giải thích rằng: Ông không hiếp dâm (có lẽ thứ thuốc ông cho uống chỉ để kích thích tình dục). Rằng ông cứ tưởng cô Samantha Gailey khi đó đã nhiều tuổi hơn thế và cô ấy đã đồng ý cho ông… Rằng cô ta cũng rất biết làm tình trong chuyện yêu đương.

    Tại châu Âu còn có tin Polanski cũng từng quan hệ với nữ diễn viên Nastassja Kinski đã đóng trong phim Tess của ông được đề cử Oscar năm 1977, khi cô ta mới 15 tuổi.           
 
      Như cây bút John Farr đã viết:
-         Dù sao luật là luật. Nhưng với những gì mà Polanski trải qua trong đời, tôi có cảm giác ông ấy vừa là nạn nhân vừa là "con thú ăn mồi sống"!

   Ở Mỹ, tin tức vụ bắt giữ đạo diễn Roman Polanski tại Thuỵ Sĩ đã gây nhiều ý kiến tranh cãi phản ứng khác nhau: Có người nói tại sao lại để nội vụ kéo dài quá lâu, nhưng cũng có số lại cho rằng đã tới lúc hãy để yên cho nhà đạo diễn! Những người này nhấn mạnh là vụ án đã bị tỳ hà về phương diện hình thức.

     Chính nạn nhân trong vụ là bà Samantha Geimer (tức cô bé 13 tuổi ngày trước), hiện có gia đình cùng ba con nói đã tha thứ cho Polanski và chính bà cũng kêu gọi hãy huỷ bỏ cáo trạng này. Bà chỉ yêu cầu là từ nay hãy quên hẳn chuyện cũ, bởi vì việc cứ tiếp tục đào xới mãi chi tiết của nó sẽ làm ảnh hưởng  tới chồng và các con bà.

   Nhưng trên các trang blog không phải ai cũng rộng lượng như thế. Một Blogger đã viết: "Dù đó là một nhân vật nổi tiếng, nhưng lẽ công bằng có nghĩa là những người như Roman Polanski phải chết ở trong tù".

     Các báo ở châu Âu ủng hộ ông thì nói vụ án năm 1978 có nhiều tình tiết sai phạm về thủ tục. Một số ý kiến ở Ba Lan thì gợi ý rằng: Vị quan toà ra lệnh bắt Polanski trong thập niên 1970 mà nay đã qua đời, từng có những tuyên bố bài ngoại và muốn "trừng trị" Polanski.

    Theo báo từ Paris - Nhà làm phim Roman Polanski đã nói sẽ chiến đấu trong việc ông bị dẫn độ về Hoa Kỳ.

  Luật sư của ông tại Thuỵ Sĩ là Georges Kiejman cũng đang phản đối lên toà và hết sức bảo vệ ông. Vị luật sư này đang cố gắng để Roman Polanski được thả tự do - đã nói thêm rằng, hiệp định dẫn độ giữa Mỹ và Thuỵ sĩ có những điều không rõ ràng.

    Nói chung bên bị cáo muốn toà coi vụ việc hiện nay là không còn hiệu lực, nhưng quan toà tại Mỹ vẫn muốn phải dẫn độ Polanski về Los Angeles để khai báo trước khi ra phán quyết.

Tuy nhiên chiều hướng tình hình lại có vẻ xấu đi đối với Roman Polanski - Nhiều người cho rằng, đến Thụy Sỹ là một quyết định sai lầm và là điều không may với ông. Những phóng viên có cảm tình với vị đạo diễn tỏ ra bất bình với việc Thụy Sĩ đã mời Polanski qua tham dự Liên Hoan Phim, họ cho rằng thực chất mục đích là để giăng ra "cài bẫy" ông. Tuy các ủy viên công tố của Mỹ cho biết Roman Polanski luôn có tên trong danh sách truy nã của Interpol nhiều năm qua và họ không sai khi làm việc này.

   Kể cả sự ủng hộ rất quyết liệt của ngài Bộ trưởng Văn hoá Pháp Frederic Mitterrand cũng không chắc đã tạo được hiệu quả!  Bởi Ngoại trưởng Mỹ - Bà Hillary Clinton hôm 30/9 đã tuyên bố, tòa án sẽ xử Roman Polanski theo đúng luật định. Bà khẳng định sẽ bỏ qua đề nghị của Paris khi yêu cầu bà can thiệp. Và, cho dù Bộ trưởng Frederic Mitterrand đã lên tiếng bảo vệ Roman Polanski đi chăng nữa, thì bà cũng không thể làm trái luật pháp Mỹ đã ban hành.

     Một bất lợi nữa đối với ông Frederic Mitterrand là sau khi ông trực tiếp bày tỏ ý muốn bảo vệ đạo diễn Roman Polanski trước Chính phủ Pháp, như lý do mà ông đã nói: "Tôi là Bộ trưởng Văn hóa và tôi có nhiệm vụ lên tiếng bảo vệ cho những nghệ sĩ. Đây là việc phải làm khi người nghệ sỹ “vướng” vào những scandal hay phải đối diện với pháp luật - Ông Frederic Mitterrand còn nhấn mạnh - Ông Roman Polanski không những là một nghệ sỹ lớn mà còn là một công dân Pháp và ông ấy xứng đáng nhận được sự ủng hộ, nhất là với lòng trắc ẩn từ một người làm Bộ trưởng Văn hóa như tôi”.

     Nhưng cũng trong tối 30.9, Chính phủ Pháp lại thông báo vụ Roman Polanski không thuộc quyền quyết định của Pháp và mọi việc tùy Tòa án Mỹ hành động. Điều này đã đặt ông Bộ trưởng Frederic Mitterrand vào tình huống khó xử.

        Dù Roman Polanski được một quan chức "cỡ bự" đề xuất nộp tiền bảo lãnh để ông được tại ngoại, nhưng bị từ chối hôm 6/10. Hãng Reuters đưa tin, đại diện của Văn phòng chưởng lý Thụy Sĩ  Folco Galli nói: “Theo đánh giá của chúng tôi, nguy cơ Roman Polanski lại chạy trốn là rất cao. Tiền đóng thuế hay bất kỳ biện pháp kiểm soát nào khác đều không đảm bảo việc ông ta sẽ có mặt trong quá trình trao trả cho Mỹ. Như năm 1978, Roman đã bị giam tại Mỹ 42 ngày , nhưng khi được tạm tha để chờ  xét xử thì ông ấy lại bỏ trốn sang Pháp “.
 
   Cục Tư pháp Mỹ có 60 ngày để gửi yêu cầu dẫn độ Roman Polanski về Los Angeles .
      Nếu phải dẫn độ về Mỹ và bị tuyên án có tội, Roman Polanski có thể phải ngồi bóc lịch tới 50 năm.

  
                                                                    PNT (tổng hợp)
                     ( Đã đăng trên Tuần báo "Thế giới & Việt Nam"
                               số 157 ra ngày 14/11/2009)




    Đạo diễn Roman Polanski và vợ
  năm 1969 trước khi bà bị giết




Roman Polanski 






Samantha Geimer năm 13 tuổi và hiện nay

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


            BÌNH MỘT BÀI THƠ TÌNH DA DIẾT MÁU TIM:


          CẢ MỘT TRỜI MƯA            
            NGHIÊNG XUỐNG EM



Cả một trời mưa nghiêng xuống em
Tôi không thể đi theo mà che chở
Mà ngăn lạnh mưa và cồn cào gió
Cả một trời mưa - chỉ có riêng em...

Bàn tay tôi có thể hóa mặt trời?
Tâm hồn tôi có thể dăng thành mái?
Để chở che bóng người con gái
Áo trắng bàng hoàng xiêu bạt giữa mưa rơi.

Tôi muốn cùng em chia gió lạnh giữa trời
Được đưa cho em bàn tay thương nhớ
Bởi tôi biết có phút giây nào đó
Tôi yếu mềm đau đớn giữa mưa bay...

Và em sẽ đặt vào tôi những ngón tay
Nâng đỡ tôi vượt qua bão tố
Như hôm nay nghiêng trời mưa đổ
Tôi vô hình lặng lẽ bước bên em...

                                        Phạm Đức



                  Lời bình của PHẠM NGỌC THÁI

    Một bài thơ tình, ở đó - ta thấy bóng dáng của nhà thơ đang run rẩy, thương nhớ một người con gái. Phạm Đức đang yêu! Nói đúng hơn, anh đang tha thiết muốn yêu... vào một ngày mưa đổ.

                  Cả một trời mưa - chỉ có riêng em

Nhìn cảnh trời mưa, lòng anh cảm thấy xa xót với sự cô đơn của người con gái trong mưa! Phạm Đức nghĩ: Trời mưa gió thế mà không ai che chở cho em?... Cũng với tâm trạng ấy ở trong câu thơ thứ 8, anh viết:

                     Áo trắng bàng hoàng xiêu bạt giữa mưa rơi...

    Đó là vì anh nghĩ thế đấy chứ! Phạm Đức đang cô đơn hay người con gái kia cô đơn đây? Nhỡ, bên người con gái đó đã có một người khác che chở cho em rồi thì sao? Xiêu bạt giữa mưa rơi, nghĩa là xiêu bạt giữa cuộc đời. Nhưng dù gì đi nữa, khi đọc thơ vẫn làm cho ta cảm mến vì cái tình của anh thi sĩ. Đó là một câu thơ đẹp, thơ hay!

              Áo trắng bàng hoàng xiêu bạt giữa mưa rơi

    Hình tượng thơ mang màu sắc của thơ mỹ học mà sống động lạ thường. Còn cảnh: Cả một trời mưa nghiêng xuống em/- Thì không phải chỉ có riêng mỗi trời mưa, mà cả lòng nhà thơ đang nghiêng xuống em đó!

   Đó là cơn mưa gió cuộc đời - Và trong cơn mưa gió ấy, anh đang muốn chở che cho người con gái, như anh nói:

             Mà ngăn lạnh mưa và cồn cào gió

    Nhà thơ khao khát được cùng em chia xẻ những buồn, vui trong cuộc sống. Như ở đoạn thơ hai:

                  Bàn tay tôi có thể hóa mặt trời?       
                  Tâm hồn tôi có thể dăng thành mái?                 
                  Để chở che bóng người con gái...

    Chính là lúc Phạm Đức đã yếu lòng:

              Bởi tôi biết có phút giây nào đó
                  Tôi yếu mềm đau đớn gữa mưa bay

    Nghĩa là cả trái tim yêu của anh đang run rẩy! Lòng anh chợt bàng hoàng, lo lắng: Không biết rồi tình yêu ấy có đến với anh không? Người con gái ấy có đến với anh không? Bởi chính tình yêu của em sẽ nâng đỡ anh vượt qua bão tố cuộc đời. Đến cuối bài, hình ảnh thơ trở về thực tại - Cái thực tại lúc nhà thơ đang cô đơn, đang đứng giữa trời mưa đổ cồn cào, lòng đầy thương nhớ. Trong thơ anh đang lặng lẽ đến bên nàng, mà không biết nàng có hay:

                    Như hôm nay nghiêng trời mưa đổ
                   Tôi vô hình lặng lẽ bước bên em...

    Phạm Đức là một nhà thơ của "Đơn phương" (*)! Anh đơn phương suốt đời và... suốt đời yêu tha thiết, chung thủy, xót xa. Cũng không hiểu vì sao: Một con người đáng yêu đến nhường ấy, nhân hòa nhường ấy - Vậy mà, con người ấy vẫn ngày ngày bóng lạnh, cô đơn! Tôi cứ nghĩ: Chắc anh phải là người sẽ được nhiều phụ nữ cảm mến lắm. Chỉ có thể trách rằng: Có lẽ thượng đế đã không công bằng?

   " Cả một trời mưa nghiêng xuống em" là một bài thơ giàu cảm xúc, da diết máu tim, tình ý chân thành,  giọng điệu nhịp nhàng, làn điệu thơ bay... đọc lên dễ làm xao xuyến hồn người.

                                                                                   PNT.

(*) "Đơn phương" - Là nhan đề một tập thơ của anh

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


       Tôi chưa bao giờ viết truyện ngắn - Và truyện ngắn cũng không phải là khẩu khí của tôi. Hôm nay tôi thảo tay bút, viết thử một truyện đọc cho vui thôi! Hơn nữa đây cũng mới chỉ là bản thảo dập dạp thôi mà... cứ viết lên đọc để rồi ngẫm tiếp mà sửa. Bạn đọc thông cảm nghe!


                                NGƯỜI THIẾU PHỤ SÔNG HƯƠNG

   Trong những ngày gần gũi rồi thân thiết, có những lần lặng đi chạnh nhớ đến người thân, em đã kể cho tôi nghe về quê hương em. Mảnh đất mà em đã được sinh ra và lớn lên ở đó, chính là Huế! Nơi có con sông Hương trong xanh, thơ mộng chảy qua. Nơi giờ đây ba má cùng vợ chồng người anh trai của em vẫn đang sinh sống. Sau ngày đất nước thống nhất em lấy chồng rồi theo chồng ra ngoài Hà Nội. Chồng em là người miền Bắc, trong những năm tháng đất nước có chiến tranh đã theo quân ngũ vào miền Nam giải phóng. Cuộc sống của em tưởng như sẽ mãi mãi êm ả trong một tổ ấm gia đình, cùng với người chồng tốt và một đứa con trai nhỏ. Hàng năm trong những ngày nghỉ phép, hai vợ chồng lại đưa con về Huế thăm ba má, anh chị và bà con làng xóm quê hương. Không ai có thể ngờ rằng có ngày em lại ly dị chồng. Khi thành phố kinh tế thị trường mở cửa, chẳng bao lâu cái gia đình nho nhỏ, cái tổ ấm vẫn từng thân thiết trong tình cảm và cuộc sống của em, cũng dần dần bị bung ra rồi tan vỡ.

   Cách đây ít năm, tuy vẫn ở Hà Nội nhưng tôi đã buộc mình phải tránh gặp gỡ em. Giờ đây gặp lại lòng tôi không khỏi bàng hoàng, chếnh choáng. Nàng trông có già dặn hơn xưa và cũng đẫy đà hơn. Đôi mắt của nàng không phải chỉ trong xanh, tươi mát của một sớm mai toàn màu thiếu nữ như trước. Tôi vẫn từng thấy như thế, mặc dù ngay khi gặp em rồi quyến luyến... lúc đó em cũng đã có chồng và có con. Giờ đây, đôi mắt ấy thăm thẳm, dịu dàng, như đã trầm lặng xuống của một chiều hoàng hôn đẫm tình ân ái. Da dẻ nàng vẫn trắng mịn, thân thể có nở nang hơn để tôn tạo thêm dáng vẻ phúc hậu của một người đàn bà.

   Đối với nàng, sự xuất hiện của tôi không phải là không gây nên những bất ngờ.
-   Em cứ nghĩ là anh sẽ không bao giờ còn đến? Sau giây lát ngạc nhiên đứng nhìn tôi, nàng đã nói với tôi như vậy để thay cho câu chào hỏi.
-   Trong tình cảm của anh, em vẫn là Sao như ngày xưa! "Sao " là tên gọi của nàng.
- Thật thế ư? Nàng bảo. Nhưng chẳng lẽ từ hồi đó đến nay anh vẫn...
   Bỗng nhiên nàng ngừng lại. Tôi lắc đầu rồi điềm tĩnh trả lời nàng:
-     Anh vẫn chờ đợi em!

   Nàng im lặng không nói gì thêm nữa. Ngày hôm đó với tôi thật tràn đầy hạnh phúc. Nàng tiếp đón tôi thật thân thiết, cởi mở và nàng cũng không tiếc những tình cảm trìu mến, âu yếm đối với tôi. Lòng tôi khoan khoái lắm. Nhất là giờ đây, sự quan hệ giữa tôi và nàng không còn phải lo mối ngăn cách nào nữa. Bởi vì nàng đã bỏ chồng, nghĩa là nàng hoàn toàn tự do, còn tôi vẫn cứ là trai tân.

   Trong ngôi nhà riêng của nàng tôi đã ở đó suốt buổi, hai đứa chuyện trò với nhau đến tận chiều. Tôi đã cho rằng, số tôi thế là may! Luống tuổi rồi mà vẫn chưa vợ, sống lủi thủi một mình trong căn hộ tập thể. Đêm hôm một mình một bóng, ngổn ngang một đống toàn sách và bản thảo của cuộc đời anh nhà văn. Ông bà cụ nhà tôi đều đã qui tiên. Có ba đứa em vừa trai, vừa gái chúng đều đã có gia đình. Mải lo làm ăn sinh sống, chúng làm gì có thời gian nhiều để lo nghĩ cho ông anh đang phải sống độc thân. Mà có nghĩ đến thì liệu chúng có thể làm được cái gì cho tôi cơ chứ?

   Phải, chỉ có nàng! Chỉ có nàng thôi!... Từ nay cuộc đời tôi sẽ không còn phải phiền muộn nữa. Nàng là hy vọng, yêu thương, là niềm vui sướng. Tôi sẽ được sống cuộc đời ngập tràn hạnh phúc. Tôi sẽ yêu nàng mãi mãi và nhất định sẽ viết được nhiều tác phẩm hay hơn nữa. Có thể tác phẩm của tôi, nhờ sự hưng phấn trong tình yêu đối với nàng mà còn nổi tiếng thế giới nữa ấy chứ! Cứ nghĩ vậy lòng tôi bàng hoàng, tưởng như mình đang bay lạc vào một thế giới thần tiên hoàn toàn mới mẻ.

-   Em nói với anh rằng: Quê em bên bờ con sông Hương xanh! Cuộc đời của chúng ta cũng thế em ạ!
-   Cũng thế! Nghĩa là như thế nào anh? Nàng hỏi lại.


                                

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


-  Em có biết không? Tình yêu và cuộc sống của chúng ta sẽ thanh thoát như thiên nhiên, đất trời. Dễ chịu chẳng khác nào chim muông, hoa lá... mãi mãi bên nhau, yêu nhau đến răng long đầu bạc.

- Nhưng em thích có vài chỉ vàng đeo ở ngón tay trỏ, có vòng cườm đeo ở cổ tay, có sợi dây chuyền vàng mặt ngọc vòng quanh cổ, và nhất định là phải có thêm cả đôi hoa tai nữa anh ạ!

-   Dù có đầy đủ tất cả như thế, nhưng chắc đâu đã là hạnh phúc hả em? Em đừng nên chỉ chạy theo cuộc sống phù phiếm đó!

  Có lẽ đây là lần đầu tiên tôi đã phản bác lại quan niệm về cuộc sống của nàng. Nàng nhìn thẳng vào mắt tôi, nói một câu gọn lỏn: "Em không phải là Phật!".

   Tuy vậy những ngày sau đó nàng vẫn đi chơi với tôi thêm vài lần nữa, hoặc đi xem. Nàng vẫn cố gắng để biểu lộ những tình cảm ân ái đối với tôi. Nhưng nàng thường im lặng nhiều hơn, rồi tới một lần nàng nói thẳng... thái độ nàng có vẻ kiên quyết lắm:

-   Chúng mình phải chia tay nhau ở đây thôi anh ạ! Cách sống của anh và em khác xa nhau nhiều quá!
  
   Lần này thì thực sự nàng đã làm cho tôi xúc động, mặc dù ít lâu nay trong mơ hồ tôi cũng đã nhận ra vết rạn nứt. Tôi đã có ý thức chờ đợi nó. Nghe nàng nói vậy, lặng đi giây lát tôi mới chầm chậm nói với nàng:

- Chắc em có ý định đến với người đàn ông hôm trước?

   Tôi chợt nhớ ra cái gã đàn ông, mà có bận đến thăm nàng tôi đã gặp. Gã có khuôn mặt hơi dài, nước da cũng hơi bềnh bệch. Đôi mắt của hắn nhỏ khoáy sắt lại như vừa ranh mãnh, vừa đắc ý.

-  Anh ta tên là gì nhỉ? Tôi hỏi vậy, nhưng rồi lại tự trả lời:

-  À, phải rồi. Nguyễn Mạnh Hồ! Đúng, Nguyễn Mạnh Hồ!...

   Không biết có phải vì bị một cú xốc không mà tôi đã nói một thôi, một hồi như thế. Nàng kéo tôi vào sát người nàng... và giọng nàng vẫn tha thiết lắm:

-   Anh tha lỗi cho em!

-   Ồ không, em có lỗi gì đâu!

   Lúc ấy tôi không biết mình ra sao nữa. Có lẽ tôi hơi hoảng hốt. Tôi vừa bị mất đi một cái gì lớn lắm, nhưng tôi biết là không thể làm được gì hơn nữa. Rồi tôi đã nói với nàng:

-     Anh biết là anh đã mất em! Nhưng anh vẫn yêu em. Anh sẽ yêu em suốt đời, Sao ạ!

   Dường như nàng cảm được nỗi đau mà tôi đang phải đón nhận, nên từ lúc đó nàng cứ ghì chặt lấy tôi. Nàng xiết đôi môi nàng rẫy của nàng để hôn tôi, những giọt nước mắt của nàng chan chứa. Nàng đã khóc để vĩnh biệt một người tình xấu số như tôi!

   Cho đến khi tôi rời khỏi nhà nàng, chung quanh tôi chỉ còn lại bóng đêm và sự cô đơn trống rỗng. Tôi lấy tay phủi mặt giọt sương bám trên áo, quay gót đi về phía căn phòng ảm đạm trong khu gác tập thể. Nó đang đợi tôi về bàu bạn cùng nó: "Tất cả, thế là hết!" - Tôi nghĩ vậy.

                                                                             *

   Thời gian cứ thế trôi qua, nhưng hình ảnh cái gã trưởng phòng Công ty môi giới Nguyễn Mạnh Hồ ấy... cứ xoáy mãi vào trong tâm trí tôi. Phải, chính gã ta là kẻ đã cướp hạnh phúc tuột ra khỏi tay tôi. Hắn cũng chính là kẻ đã lôi "Sao" của tôi vào cái vòng nhảm nhí ấy. Sao cũng đã vào làm việc ở trong Công ty của hắn. Cứ nghĩ đến hắn, không hiểu sao tôi lại thấy rùng mình... ái ngại cho Sao.


                                      



              

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


-      Mình lại ghen tức với hắn rồi?

    Tôi cố xua đuổi ý nghĩ ấy đi, nhưng vẫn văng vẳng bên tai tôi cái giọng khoe khoang, hợm hĩnh tiền bạc của hắn.

-     Mỗi người có một cái tài thượng đế phú ban cho!

    Rồi hắn chỉ vào tôi: "Anh - hay văn, hay chữ thì viết sách, viết báo kiếm cơm. Bọn tôi, tài bán buôn thì kiếm đô-la sài cho đỡ buồn.

    Thật là, cái giọng nói cũng phù hợp với sự ăn vận của hắn. Hồ diện một bộ complê ly nếp thẳng bong, mái tóc thưa thoa bi-xăng-tin bóng mượt xoáy về phía trước, che vợi cái trán tẹt và hơi hói của hắn. Con người ấy toát lên toàn sự nhảm nhí, nông cạn. Thế mà nàng lại yêu?

    Tôi nhớ, hồi trước có một lần trong cuộc gặp gỡ tay ba, nàng đã cố ý khoe hắn trước mặt tôi:
-     Anh Hồ giỏi lắm, một nhà kinh doanh có "tem" đấy!

    Nói rồi Sao còn phá ra cười rất thoải mái. Thậm chí có lúc nàng còn tỏ ra nũng nịu, đằm thắm với hắn. Nàng tiếp tục phô trương cho gã:

-     Trong tương lai gần đây, anh Hồ vào diện đối tượng số một kế thừa chân giám đốc công ty!

    Phù phiếm... thật là phù phiếm... cả gã Hồ và nàng. Nhưng rồi nghĩ đến những lúc nàng lao vào trong vòng tay của cái gã thô thiển như thế, tôi lại thấy đau.

    "Sao của tôi thay đổi nhiều quá!" - Tôi nghĩ vậy. Những quan niệm hưởng lạc, sống gấp cuốn em đi như cuốn theo chiều gió. Những mốt sống ăn chơi, hưởng thụ cho phỉ chí, những cảnh đàn đúm hội hè, xa hoa...

    "Lúc nào cũng phải đàng hoàng cho ra cậu, ra mợ!" - Em hay nói như vậy.

    Sự ganh đua choáng ngợp nơi thị thành lôi kéo em, rồi em ngã vào lòng những tay đàn ông mà em cho là những trang thao lược của cái thời buổi thị trường này. Tâm tình của một cô gái Huế, người thiếu nữ của dòng sông Hương trong xanh năm xưa, chỉ còn là một cái bóng mờ đã cũ đối với em từ rất xa xăm. Có lẽ cũng chính vì những mâu thuẫn nẩy sinh đó, mà cảnh vợ chồng đang đoàn tụ đầm ấm của em ngày càng trở nên cách biệt, rồi tan vỡ.

    Có lần em đã nói với tôi:
-   Anh ấy (tức là người chồng cũ của en), sống buồn đến chết!

    Em còn nói:
-   Một anh chồng hiền thì có hiền, tốt thì có tốt... nhưng khô như cơm nguội!

    Có vẻ như em muốn thanh minh với tôi rằng: Em tuy chẳng phải là cao xa, nhưng cũng không đến nỗi. Sống cứ phải tiếc rẻ, héo hon như thế? thật phí cả đời đàn bà con gái!

    "Chắc hẳn đối với em"  - Tôi chạnh nghĩ, mình cũng chỉ là một gã buồn chán, tẻ ngắt và khô khốc? Như người chồng ấy của em thôi!

    Nhưng không phải là không có những lúc em cũng nhận thấy cái cuộc sống xa hoa, bỗ bã kia rồi cũng nhàm chán, vô vị. Những lần với những tâm trạng buồn nản như vậy - Tôi cũng là người để cho em trút đổ những bực bội, cặn bã trong người. Nhưng rồi cảnh sống thèm khát lại cuốn em đi như một con thiêu thân. Càng lao vào em càng không thể gỡ ra được nữa.Em thấy thật khốn khổ: nếu như lại rơi vào cảnh sống, muốn tiêu pha lại cứ phải so đếm vì thiếu tiền! Cũng như em không thể chấp nhận hai chữ "đơn giản" hoặc "bình dị"!

   Hạnh phúc là cái gì? Ở trong cảm nhận của em, chỉ còn là những khái niệm mơ hồ về vật chất. Thế là cái gã trưởng phòng công ty môi giới ấy, đã cướp trắng nàng trong tay tôi!

   Thỉnh thoảng tôi cũng có đi ngang qua công ty, nơi em mới đến làm việc. Đôi lần tôi đã gặp em. Thật ra những lần ấy em tiếp tôi có phần lạnh nhạt, thờ ơ... như đối với một người chỉ quen biết sơ sơ. Tiếp tôi ít phút rồi em miễn cưỡng xin lỗi tôi bỏ vào trong cơ quan vì đang bận việc. Dần dần tôi đã ít đến, tuy vẫn không sao quên được hình ảnh của nàng. Tôi vùi đầu vào quên đi để viết tác phẩm, viết bài đăng báo. Tôi đã nghĩ: "Thôi, lần này vĩnh viễn xa em!".

    Một năm, hai năm, rồi bốn hay năm năm gì đó trôi qua... Một hôm, vào một buổi sớm vô tình tôi gặp lại cái gã Nguyễn Mạnh Hồ ấy trên phố. Cái con người mà tôi ghét cay, ghét đắng. Cái con người, chỉ cần nhìn thấy tôi đã muốn quay đi không thèm giáp mặt. Tất nhiên, gã cũng chẳng thèm bận tâm đến tôi. Nhưng lần này trông thấy gã, tôi lại rất thân mật chào hỏi:

-     Chào anh Hồ! Hồi này anh Hồ vẫn mạnh khoẻ chứ?
   Thực ra là tôi chỉ muốn qua gã, để biết ít tin tức về Sao của tôi! Nguyễn Manh Hồ phải đứng ngây ra đến một phút, vì sự đường đột của tôi.

-     À, tôi nhớ ra rồi! Ông nhà văn cũng có thời gian đi chơi phố cơ đấy? Hắn nói vậy.

-     Công ty môi giới của anh làm ăn vẫn phát đạt chứ? Tôi lại hỏi.


                       

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


-   Phát đạt cái con mẹ gì, bây giờ chỗ nào nó chả kinh doanh. Nhưng cũng phải tranh cướp mà sống! Mà này - Gã hất hàm nói với tôi bằng cái giọng lấc cấc: Sao ông không về hỏi cái cô Sao của ông ấy? Tôi cũng không hiểu, ông thì có cái mẹ gì mà nó lại mê ông thế cơ chứ? Đúng là đồ đàn bà con gái...Sướng không biết đường sướng! Rồi lại không đến lúc mở mắt ra không được!
 
  Tôi không còn hiểu ra làm sao nữa. Sao gã lại bảo "tôi về mà hỏi Sao của tôi"? Gã còn nói là "Sao không biết đường mà sướng"! Thế là thế nào?

-   Thế nào à? Gã nói, không thế mà cô ta lại bỏ cả tôi và công ty mà đi theo một anh nhà văn giẻ rách như ông? Này, thời buổi bây giờ khối đứa cầm bút phải bỏ nghề hết.

    Bỗng nhiên gã đứng sững lại ngắm nhìn tôi một lượt từ đầu đến chân cứ như cảnh sát: "Mà trông ông cũng không đến nỗi. Cũng có vẻ khô ráo! Mà này, ông về nói cho cô ta rõ: Đá ai chứ đá cái thằng Hồ này, có lúc phải tiếc sùi bọt mép! Thôi, bai bai... ông nhà văn rách túi nhé!

    Cái thằng cha thô bỉ ấy nó bỏ đi rồi. Thật là đột ngột, bất ngờ quá! Giờ "Sao" ở đâu? Làm gì? Cuộc sống ra sao rồi? Và nhất là...chuyện tình cảm của Sao? Tôi quyết định phải tìm Sao bằng được.

    Tôi tìm đến hỏi thăm nơi ở của Sao, thì biết là Sao đã rời Hà Nội để trở về quê sống cùng ba má. Tôi phải tìm về đó! Tôi sẽ đến với dòng sông Hương: Nơi đã sinh ra em, cũng chính là nơi đã đón em trở về! Tôi sẽ đến với em, tôi sẽ đến với dòng sông Hương trong xanh...

                                                                         *

   Sao trở về cùng với đứa con trai, sống với ba má ở quê... trong một căn nhà gỗ cũ gần ngôi chùa cổ. Phía trước trông ra dòng sông Hương. Nghe Sao kể lại, khi người chồng cũ đi lấy vợ - con trai của Sao cũng đã khôn lớn thành một thiếu niên muốn về ở với mẹ! Được người cha thuận tình, mẹ con lại được sống với nhau. Sao mừng đến phát khóc. Giờ đây đứa con là hạnh phúc lớn nhất của đời Sao.

                             

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


     Thế là tôi đã tìm gặp lại được em! Em cũng rất vui, niềm vui chứa chan trên đôi mắt vẫn dịu dàng, đôn hậu của một người đàn bà đẹp. Một vẻ đẹp nồng nàn hương say của loài hoa. Nhưng dù sao thì việc tôi vào Huế tìm em lần này cũng làm cho em ít nhiều phải bất ngờ?

     Đi cùng nhau lặng lẽ bên dòng con sông Hương. Em đưa mắt nhìn tôi, vẫn cái nhìn âu yếm và quyến rũ ngày nào. Tiếng em thầm thì trong hơi gió nhẹ:

-  Người ta nói nhà văn chẳng khác nào chim bay, cá lượn, đầu trời cuối đất như một người lữ khách lang thang. Chuyến này anh vào Huế chắc để lấy tư liệu viết báo, hoặc là để chuẩn bị cho một cuốn tiểu thuyết mới?

-   Ồ không phải thế đâu Sao thân yêu, anh vào Huế lần này chỉ là để tìm em! Tôi đã nói với em như vậy.

-   Nhưng để làm gì anh? Anh lãng mạn quá!

-   Nghĩa là em cho rằng...

-   Chả nên thế nữa đâu, anh ạ!

    Chúng tôi lại lặng lẽ đi bên nhau, tiếng em thầm thì như hơi gió thoảng: Người ta thường hay nói cuộc đời người đàn bà như một kiếp phù du? Còn em - em lại cho rằng, cuộc sống mới thực sự là quá ư phù phiếm. Em đã chán tất cả rồi! Chán ngấy cả cái gã Nguyễn Mạnh Hồ mà hiện nay có lẽ gã đã lên đến cái chức giám đốc công ty gì đó.Nhàn chán và vô vị cả mà. Em son phấn đã đành, hắn còn son phấn hơn em!  Những ngày tháng xốc xáo với những phi vụ để kiếm tiền chóng mặt. Lừa gạt, mánh khoé, thôi thì đủ cả. Giàu có xa hoa ư? Sống nhảm nhí cả thôi mà anh. Giờ đây về ở với ba má, cùng những người thân của em , với đứa con trai của em, với Huế thân thiết và thanh bình. Em mới thấy cuộc sống có những ngày êm ái, em không muốn bị phá vỡ!

    Một bàu không gian yên lặng bao trùm lên tôi và em, nó bao phủ cả dòng sông Hương xanh. Chiều tối, vài con đỏ nhỏ chở khách còn đi lại. Em đi sát hơn vào bên tôi! Hơi ấm của nàng, của tình yêu hay của một cái gì đó mà tạo hoá đã sinh ra trong người đàn bà - Phải, giờ nó đang thiêu cháy tôi. Đang vây hãm. Nó như quả bom tấn đang ức nén trong trái tim tôi, để sẵn sàng nổ tung ra xé tôi làm trăm mảnh. Tôi không thể thiếu được em!

    Tôi thầm thì bên tai em: "Sao của anh, anh yêu em! Anh yêu em bằng cả cuộc đời!". Tôi khẽ ghì lấy em, em không phản ứng. Cứ áp sát vào người tôi nóng hổi. Chúng tôi cứ như thế, như thế lâu lắm... Trời tối hẳn. Rồi bỗng nhiên nàng ghì chặt lấy tôi, trút lên tôi hàng trăm cái hôn nóng bỏng. Cái nóng của đôi môi người đàn bà, cả cái nóng của dòng nước mắt đang trào ra đầm đìa. Những cái hôn đó tuy không giống như những cái hôn nàng đã giành cho tôi trong căn nhà riêng của nàng năm xưa, để rồi sau đó nói với tôi những lời chia biệt! Nhưng vẫn làm cho tôi thoáng hơi rùng mình, hoảng hốt? Bất ngờ em khẽ đẩy tôi ra làm cho tôi suýt ngã. Em nói to như hét, giọng lạc đi và xé toạc cả khoảng không gian trên dòng sông Hương yên tĩnh:

-   Không được, ngày mai anh phải đi ngay! Anh phải rời khỏi Huế, rời khỏi con sông Hương này. Em xin anh, đừng phá tan cuộc sống đang yên ổn của em. Cuộc sống mà em đã phải đánh đổi bằng cả cuộc đời của một người đàn bà?

    Thế rồi em bưng mặt khóc. Em khóc mãi cho tới khi tôi phải hứa với em: Ngày mai tôi sẽ đi! Ngày mai tôi sẽ xa em!...

    Để giữ đúng lời hứa với nàng. Ngay sáng sớm ngày hôm sau, khi con trai của nàng vẫn còn đang ngủ, tôi đã chào ba má nàng, cùng nàng đưa tiễn tôi ra bến xe.

    Cả đêm ấy nàng đã không ngủ. Nàng thức để lo chuẩn bị cho tôi hành lý. Nàng nấu và gói cho tôi một gói xôi to cùng với ruốc bông để ăn đường. Nàng còn lo chuẩn bị cho tôi một số đồ dùng đi đường mà nàng cho là cần thiết: thí dụ như hộp dầu con hổ để phòng khi tôi bị đau bụng hay rức đầu, vài chiếc banh-xơ-lam để cạo râu, một con dao nhỏ để bổ ăn hoa quả cho tiện... Nghĩa là nàng lo chuẩn bị cho tôi chu đáo lắm, cứ như thể tôi sắp bước vào một cuộc viễn hành cùng với một đoàn thám hiểm đi tìm châu Mỹ năm xưa.

    Nhưng tôi biết, tôi sẽ không bao giờ có thể xa được với dòng sông Hương ấy nữa. Tôi sẽ quay trở lại với sông, với Huế! Tôi sẽ sống nốt cuộc đời cuối cùng còn lại và mãi mãi bên em...

                                                                                                     PNT

                                                               Hết truyện   

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


      Bùi Việt Mỹ là Tổng biên tập tuần báo Người Hà Nội. Đầu xuân vừa rồi anh có tặng tôi một tập thơ mới xuất bản - Nên tôi viết vài trang bình luận để đăng báo quảng bá cho tập thơ của anh.



                          ĐỌC THƠ BÙI VIỆT MỸ
                               
                   ( Tập Những luống cầy vắng mùa - NXB Văn học 2010)

                                                                                                                 

   Tôi cứ phân vân đọc hết trang này đến trang khác qua cả tập thơ dài trên 80 bài của anh, mà rồi vẫn không biết nên bắt đầu từ chỗ nào?  Vấn đề thơ anh đặt ra khá rộng, nhiều góc cạnh cuộc đời và cũng giàu tình nghĩa. Nhưng khi tôi gấp sách lại suy ngẫm rồi vô tình lại mở ra một trang bất chợt, thì gặp ngay bài thơ "Vầng trăng trong ngõ xóm" -  Một tình thơ thắm thiết tình quê, sâu lắng và rất  đáng yêu. Vâng, tôi cũng xin bắt đầu những dòng bình luận của tôi về thơ anh từ bài thơ này.

   Đó là cái vầng trăng mùa thu khi tác giả trở về thăm một làng xóm cũ:

Tôi về giữa mùa thu
Bóng tối lấp đầy ngõ nhỏ
Lần từng bước tìm lối xưa chẳng rõ

  Qua bài thơ hiện lên một người thôn nữ, có vẻ như cũng đã từng dan díu với anh trong cuộc tình xưa ... mà đến nay  tấm lòng của em đối với anh vẫn còn son sắt, trắng thơm như hạt gạo quê ta:

 Và em là vầng trăng riêng
Cho sáng đèn đêm đi giã gạo

 Có phải vì người con gái ấy đã chờ anh,  hay bởi tình cảnh nhà còn neo nút? nên đến nỗi bao mùa xuân qua em vẫn chưa lấy chồng:

Mẹ già yếu chìm vào xóm cũ
...Nên em lặng thinh nén nghẹn những trang thư

 Trở về với kỷ niệm thương mến ấy lòng nhà thơ day dứt, một nỗi đau nào đó đang trích sâu vào trái tim anh:

Gặp lại em vào giữa đêm thu...
Thoáng gương mặt em làm tôi bối rối
Cái nóng vội năm kia còn gượng chín đến bây giờ.

      Nó vừa gắn bó cả tình quê với tình gái trai tha thiết, một tình thơ thật nhân ái và trung hậu.

    Một bài thơ khác nữa cũng được anh viết trong trăng, nhưng không phải trăng đêm mà là... "Trăng chiều" - Bài thơ gồm toàn những câu thơ ngắn, mỗi câu thường chỉ có 3 hay 4 chữ:

Phòng lạnh buốt
nỗi đam mê
trang giấy gói chiều thu
đầy quạnh vắng

 Đó là một buổi chiều hiu quạnh, chiều trong hoà bình. Bỗng nhiên một mảnh trăng ló lên qua ô cửa! Thế là cùng với nỗi lòng đang trống vắng cô đơn, kỷ niệm cũ tràn về theo bóng trăng ùa vào trong phòng cùng với nhà thơ.  Hồn thơ Bùi Việt Mỹ (BVM) vụt ắp ra một bản thơ tình, dù đó cũng chỉ là một mối tình mộng mơ của tuổi thanh xuân:

Nhớ thời thanh đạm
em tìm trăng giữa chiều xanh
mái tóc hương chanh
rừng già, lá trẻ
em thông minh
bày trò chơi thơ bé
thả nỗi buồn nhớ mẹ
vào chiến tranh

 Rồi theo năm tháng lùi vào dĩ vãng, tình cũng qua đi, người thiếu nữ đã xa... để phút giây anh thi sĩ bồi hồi tưởng lại:

Em đi rồi
hình vẫn đó trong xanh
ai biết
một khuôn trăng lạc khuất
dưới phố
chỉ dòng người mải miết
ngày trong hoà bình

Cuộc sống cứ cuồn cuộn trôi đi như thế. Đúng là ngày hoà bình lại càng thêm vội vã... Tuy những câu thơ ngắn nhưng những hình ảnh ngôn ngữ gợi lên xúc tích, lời thơ đầy chất mỹ học, nhịp gieo khá điệu đàng. Thơ từng khúc, phân tứ rành rọt được gợi ra từ trong ký ức vừa gần gụi mà lại xa xăm... giàu tính nhạc chảy xao xiết trong trăng, chứng tỏ một bàn tay viết thơ đã vào hàng thiện nghệ.

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


  Có một lần đi ngang qua Quảng Trị dừng chân bên thành cổ, nhà thơ bùi ngùi tưởng nhớ đến vong hồn của những người đã khuất. Họ là những chiến sỹ đã hy sinh cho cuộc đấu tranh giải phóng của dân tộc năm xưa:

Chọn ngày lễ về thăm anh
Lẽ là vui lắm
Nhưng chỉ gặp hình hài anh trên nòng súng
                    (Trò chuyện ở thành cổ Quảng Trị)

 Và nhà thơ tâm tình, thủ thỉ với những con người đã ngã xuống cho mảnh đất quê hương ấy:

Xin hầu anh chén rượu, nhành hoa

 Cắm những nén hương khấn cầu cho linh hồn họ được siêu thoát. Người sống và người đã khuất cảm đồng nhau trong bao thương cảm:

Thương anh tôi ngậm khóc
... Nhìn con run tay một nén hương trầm

 Đi dọc theo con đường đất nước, tấm lòng nhà thơ còn về với bao hình ảnh thân thương của một thời được gợi lên từ cuộc chiến tranh xưa:

Hôm nay rẽ ngang Trường Sơn
Bạn gái mở đường giờ nằm đâu không biết nữa
Đường lội suối đã biến cầu trải nhựa
Dáng em mình thành bảy sắc dương gian.

   Một tấm lòng tri ân đầy tình nghĩa, bởi nhà thơ cũng là một trong những con người đã từng sống những tháng năm của cuộc chiến tranh máu lửa của dân tộc ấy. Bài thơ thật cảm động và nhắc nhở ta không bao giờ quên những người đã từng hy sinh cho đất nước và cuộc sống hôm nay.

   Trong những bài thơ mà tác giả viết bằng hồi ức khi nhớ về những ngày tháng máu lửa anh đã từng tham gia trong đó, ta còn phải kể đến bài thơ "Không có con trong đoàn quân ấy" - Là tác giả nhớ về người mẹ khi có đoàn quân đi qua. Vẫn còn văng vẳng đâu đây khi anh nghe thấy tiếng của mẹ gọi. Vì mẹ tin trong đoàn quân ấy sẽ có con mình. Nhưng mẹ gọi mãi, gọi mãi... không hiểu vì sao con mình không dừng lại? Một câu chuyện mà tác giả tưởng tượng lại chỉ từ lòng thương nhớ, nhưng đó lại là một câu chuyện có thật năm xưa. Cũng như bao bà mẹ đã từng tiễn con đi... đoàn quân nào cũng ngóng, cũng thấp thỏm bồi hồi và mong rằng sẽ có con mình trong đó! Nghĩ vậy mà lòng anh đau. Rồi khi giải phóng anh trở về quê gặp mẹ - Thì than ôi! Mẹ đâu còn? Ở đây ta thấy sự mất mát, sự hy sinh vô bờ bến, tấm lòng yêu thương như biển cả của các bà mẹ Việt Nam. Thông qua chính tâm tư của một người lính là tác giả, nhớ về người mẹ ấy:

Giải phóng rồi Mẹ ơi, con trở lại quê nhà
Háo hức được oà vào lòng mẹ
Nhưng tất cả, đâu? cứ lặng thầm, vắng vẻ
Chỉ câu chuyện kia, khe khẽ tuôn...rơi

 Bài thơ thật da diết và cảm động.

    Có một buổi anh bất chợt gặp lại, hay là đi đến một nơi mà ở đấy in dấu kỷ niệm của đời anh trong cuộc tình với một người con gái. Đó có thể là dưới bóng của một cây phượng vĩ vào một mùa hạ trước. Thế rồi hết mùa hạ này đến mùa hạ khác cứ trôi qua:

Lại gặp nữa một mùa hạ trắng
Ve chơi vơi rơi cánh phượng vàng
                      (Phượng vàng)

    Hoa phượng vẫn rơi, nhưng giờ đây đâu còn thấy bóng em xưa? Thế là cứ theo những dòng kỷ niệm, nhà thơ để cho lòng mình cùng trái tim cắn xé. Rồi anh tưởng tượng:

Tôi đến muộn, đâu phải em không đến
...Vệt cỏ nhàu, lặng dấu gót chân ư?

 Thật ra tất cả chỉ là hồi ức trong tâm trí của Bùi Việt Mỹ mà thôi. Nỗi lòng trong anh tràn ra cảm xúc: cái vệt cỏ nhàu xưa đến gót chân em còn đó! Hồn thơ đầm đìa thương cảm, nhưng đồng thời đọc lên lòng ta lại thấy nhuốm chút xót xa... mà cảm đồng với những thương tiếc, nhung nhớ của nhà thơ. Đúng như anh đã viết trong hai câu thơ kết:

Vịn vào câu thơ tránh nỗi buồn da diết
Đứng bóng rồi, trơ cánh phượng bơ vơ

 "Phượng vàng" là một áng thơ tình đẹp, cảm xúc chứa chan.

   Hình ảnh về vùng ngoại ô thành phố trong thơ BVM cũng thật sâu sắc. Đó là thứ tình yêu rất máu thịt về một miền quê ở trong anh, nó gắn bó với bao buồn vui của cuộc đời:

Quê hương mình lạ lắm em ơi
em có biết nơi cắm diều và nơi dừng cơn mưa
                    là đường biên ngoại thành phía bắc
nơi ta gặp nhau và thương nhau
cho hẹp lại không gian xa lơ, xa lắc
                      (Tản mạn ngoại thành)

Ta bắt gặp những hình ảnh mà ở đó từa tựa có cái gì như Nguyễn Bính:

Chúng tôi mỗi làng mỗi đứa
tắt qua giậu thưa mà sang nhau
Con đường từ Thành phố đi về đâu không ai biết...

    Tôi chưa biết quê anh ở đâu? Và anh lớn lên thế nào? Nhưng đọc thơ anh tôi thấy tình cảm mà anh trào ra trong những dòng thơ thân thương quá! Cả trong những phút "buông thả thời gian" như anh nói, nhưng tình cảm ấy vẫn là điểm tựa của cuộc sống, dan díu những kỷ niệm tình yêu trái tim anh. Nguyễn Bính thì viết:

Nhà nàng ở cạnh nhà tôi
Cách nhau cái giậu mồng tơi xanh rờn...

    Còn ở trong thơ anh:

Nơi mưa ào qua nắng còn thở nồng nàn
... bên kia em lỡ bữa
bên này chờ tím sẫm hoa mua

 Vẫn rất Bùi Việt Mỹ. Những hồi ức và thực tại đan chồng lên nhau theo cảm xúc mà trào lên những dòng thơ, đẹp và rất quê!

    Đời tiếp đời, như thể cõi luân hồi - Đó là ý tưởng của bài thơ "Sẽ như là" mà BVM đã đưa ra:

Tôi cứ làm như cha, mẹ tôi và phía trước là con tôi
Cứ làm
Tựa những người lính hành quân rất vội
Biết hy sinh, vẫn vượt rừng già hắt tối

Cuộc đời người cha bám biển, ngực dô ra biển, được hay thua thì ngày tháng vẫn gánh chài, ra đi từ lúc nửa đêm... vẫn nuôi cả gia đình, các con khôn lớn. Hay như người mẹ:

Mẹ tôi cũng tròn một phận
Đồng chiêm, chân váng mặn, chua

 Da sạm lại, quanh năm vẫn quần quật tảo tần, lo cho chồng, chăm con. Đấy, cuộc đời cứ thế, cứ thế mà đi mãi! Sinh tồn như vũ trụ, trời đất vậy. Nhưng đọc thơ ta thấy những triết lý ấy nó tự nhiên, vững chãi, thật bền bỉ của cõi dân gian:

Ngày, mỗi ngày lại qua
Khó khăn nhiều biết mấy
Hiểm nguy cũng nhiều biết mấy

  Con người và sự sống tồn tại máu thịt trong nhau. Qua đó laị thấy tình thương yêu của con người bao la như trời biển, sống chết bên nhau đùm bọc và yêu thương. Ta càng nhớ về cội nguồn, gắn bó với nơi chôn rau cắt rốn của đời mình.

    Phân tích cho tương đối đầy đủ về tập thơ của Bùi Việt Mỹ thì sẽ còn dài, tôi chỉ xin bình luận qua một số nét để thấy sự sâu sắc cùng cái hay của thơ anh. Những dòng thơ của BVM chảy ra từ  xúc cảm  trái tim, nó thường được lấy trong đời sống thực nên những hình ảnh thơ gần gũi  đời thường. Cùng với những chiêm nghiệm qua tháng năm  mà xây dựng, đúc kết... nên nghĩa thơ chí lý,  tình thấm thía.  Qua "Những luống cày vắng mùa" là một tập thơ mà đề tài rất phong phú, nhiều chiều sinh động cuộc đời, đã được tác giả mở ra và dồn nén những cảm xúc trái tim mình lên đó. Nhiều chỗ còn được nhà thơ triết lý cho thấu tình, đạt ý. Đọc thơ anh ta có thể rút ra nhiều vấn đề trong cuộc sống, cũng như cảm nhận được tấm lòng bao dung, nhân ái của mối quan hệ con người. Tình yêu quê hương cùng với tình nam nữ... chính là hai chủ đề rất cốt lõi đã chi phối tập thơ của anh. Bùi Việt Mỹ đã có thêm một tập thơ đẹp và đáng yêu!  Mừng anh trên cánh đồng thi ca  gặt hái được một mùa bội thu.

                                                                              
 PNT

                                                    link trang bìa tập thơ "Những luống cày vắng mùa" của Bùi Việt Mỹ:
                                                         http://quevo1948.multiply.com/journal/item/204/204
                                                        

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

        Tản văn


                     HUYỀN THOẠI DU LỊCH HỒ NÚI CỐC
 
                                                                                                PNT.
 
 
      Hồ Núi Cốc thuộc huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, danh giới của nó còn tiếp giáp với cả huyện Phổ Yên và Đồng Hỷ. Hồ chảy thông theo dòng sông Công, một nhánh ăn sâu vào tận chân núi Tam Đảo. Chúng tôi lên nghỉ ở một khu du lịch của Công đoàn Việt Nam được xây dựng bên hồ.

Chiếc tàu thuỷ chở khách tên gọi là “Bình Minh 02” đang rẽ sóng, đưa chúng tôi đi thăm cảnh hồ núi. Một khoảng không gian trong xanh và sương mù loãng. 89 hòn đảo núi lớn, nhỏ xanh rì: trên đỉnh có những làn mây trắng dập dờn bay. Những đảo núi xếp gối tiếp lên nhau trông tựa như cả đàn thiếu nữ đang nằm khoả thân phơi trong nắng gió, gọi là “dải núi quần tiên”. Có nàng đôi gò vú nhọn bắt trong ánh hồng nhạt, lung liêng trông thật gợi tình. Chỉ muốn xoa lên vú nàng. Dải núi quần tiên vây ôm lấy 2.600ha mặt hồ trùm sóng phủ, nơi sâu nhất của hồ tới độ sâu 68m.

Truyền thuyết kể lại rằng: Xưa ở đây có người con gái con một quan lang cai trị bản làng, tên gọi là nàng Công. Nàng Công xinh đẹp lại hát hay, múa giỏi. Có chàng Cốc chỉ là một anh tiều phu nghèo, đốn củi trên rừng. Nhưng Cốc thổi sáo rất hay. Những đêm trăng sáng, núi rừng thanh vắng, tiếng sáo du dương của Cốc vang đến tai nàng. Rồi nàng đã gặp chàng. Năm tháng, đôi trai gái Công và Cốc ấy say đắm yêu nhau, thề sống với nhau trọn đời. Chỉ có trăng sao, chim muông cùng cây cối của non ngàn chứng nhận.

Quan lang biết chuyện, ngăn cấm nàng Công không được gặp Cốc. Lũ quan lại nhà giàu thì đe doạ Cốc, chúng đánh đuổi  không cho Cốc yêu nàng. Cốc đành lủi thủi sống dưới một cây sồi lớn. Tiếng sáo của chàng cất lên nhờ gió gửi đến người yêu, giờ đây cũng buồn thảm như nỗi lòng chàng. Cốc tha thiết nhớ nhung rồi chết dưới gốc cây sồi ấy, hoá thành cả một dải núi thẳm. Cũng vì thương xót Cốc, nàng Công  khóc lóc thảm thiết… Nước mắt nàng chảy mãi, chảy mãi thành suối, sau biến ra hồ như ngày nay. Nước hồ tắm vào núi, Núi Cốc bọc lấy hồ, nên gọi là Hồ Núi Cốc!

Kia là đảo Cò, một hòn đảo nổi bật nhất hiện lên. Ít cánh cò trắng thấp thoáng từ trong những lùm cây ở đảo bay lên. Người ta nói, ngày trước đảo này nhiều cò lắm. Cò đậu san sát trên những cành cây, đỗ ngoài bãi ven bờ nước trắng xoá. Từ khi mấy khu du lịch được xây dựng ở nơi này, người đến đây đông hơn, nên số lượng cò cũng vãn. Khuất sau đảo Cò, đi vào giữa một khu rừng là ngôi đền “Bà chúa Thượng Ngàn”. Tường đền rêu đã bám xanh. Khách lên chơi thường vào đây để cầu phúc lộc.

Đứng trên con tàu đang lướt sóng, nhìn về phía bờ bên kia… một miền đảo tựa như những chiếc mâm tròn úp, gọi là những hòn đảo Mâm Xôi. Trên quần đảo Mâm Xôi đầy hoa sim, hoa mua tím nở. Rồi đảo Rùa, đảo Dê…

Qua một miền sơn cước, tới ngọn núi Văn, núi Võ. Chúng tôi chưa kịp tìm hiểu, sao người ta lại đặt cho các ngọn núi ấy những cái tên như vậy? Có thể chăng: Gọi núi Văn - Bởi lẽ cảnh trí trông thật thanh tao! Vây vòng quanh những phiến đá phẳng lớn, quần tụ những mô đá nhỏ… như những chiếc ghế để các vương gia, hoặc các bậc tiên đến đây đàm chuyện quân cơ.  Còn núi Võ – Có những bãi rộng như những đấu trường, lút dưới rừng cây cao thẳm. Trong những đêm hội trời đất, nước non… bao trang hiệp sĩ vẫn hẹn nhau về tỷ võ.

Hơn một giờ đồng hồ, con tàu Bình Minh 02 đưa chúng tôi vòng quanh hồ núi. Trang huyền thoại mà cô hướng dẫn viên trên tàu đã kể cho chúng tôi nghe, dẫn chúng tôi trở về sống lại với câu chuyện cổ tích xa xưa. Lúc này cô hướng dẫn viên trẻ ấy đang cất lên một giọng hát êm tai, làn điệu dân ca, ca ngợi mối tình chung thuỷ của nàng Công, chàng Cốc: “Núi ơ núi, thuyền ơ thuyền, mây ờ mây, nước ờ nước…” – Bài hát của nhạc sỹ Phó Đức Phương trong một chuyến về đây vãn cảnh, Ông đã sáng tác để tặng lại nơi này trước lúc ra đi. Có một khách thơ nào đó trong đoàn văn của chúng tôi cũng đang tức cảnh cất lên những lời ngâm khe khẽ:

Sương sớm long lanh, mặt trời toả sáng
Mắt ta soi bóng, hồn ta lâng lâng
Ta gọi xa vời: Nàng Công! Chàng Cốc!
Mối tình tha thiết, người vào trong mơ
Quanh quất bên hồ sim tím hoa mua
Dòng nước mênh mang, núi rừng trùng tiếp
Thuyền ai cất vó, cá có nhiều không?
Những chú trâu đen êm đềm ăn cỏ
cả cánh chim trời lượn vờn mây gió
 Thiên nhiên đẹp quá… ta quên đời thường!

Trở về khu nhà nghỉ của Công đoàn, dãy nhà gác ba tầng tuy không lớn lắm, nhưng cảnh trí không kém phần thơ mộng. Một số quán và phòng trọ nhỏ của dân, mái lợp theo hình lục giác… nằm rải ở ven hồ. Trông ra một hòn đảo, còn thấy cả một bãi “nhà đôi” rất xinh xắn, dựng theo kiểu nhà sàn, xếp thành mạng hơi chen chúc lấy nhau, dành cho những đôi trai gái vào tuần trăng mật đến đây. Mấy chỗ giải trí khác đều có phong cách riêng: như hồ bơi dựng nổi trên mặt nước, có lưới dăng dưới đáy để đảm bảo độ sâu không quá đầu người. Có bến xe điện trượt hình đầu rồng. Một đồi các con khủng long đủ loại thời cổ đại, chúng hoạt động xem rất thích mắt… nhờ một hệ thống điều khiển bằng điện. Gần đó xuống thấp hơn có cả một bãi voi…

Tôi đứng trong cơn mưa chiều tối ập đến bão bùng. Cảnh đêm hiện lên sự huyền bí của huyền thoại về mối tình nàng Công, chàng Cốc: Tiếng mưa rú táp vào bìa rừng như tiếng khóc than tuyệt vọng của nàng Công, gió vút xé qua mặt hồ nước như tiếng sáo của chàng Cốc. Mặt hồ xanh đen trải hút xa như biển cả, sâu thẳm mà hoang lạnh đến gai người.

Những năm trước có một thi nhân nào đã qua đây, chắc cũng vào đêm mưa gió! Ông đã viết một bài thơ về Hồ Núi Cốc ấy… để lại. Rất nhiều thanh niên nam nữ ở đây đã truyền nhau và thuộc. Có lẽ do cảm động trước mối tình gái trai trong huyền thoại… cùng với cảnh thiên nhiên thật kỳ thú và mỹ lệ mà trang kỳ tác ấy đã ra đời. Những dòng thơ tuyệt bút ấy, ông đã khóc cho bi tình thưở trước… hay vận vào bởi chính cõi lòng đang tan nát của thi nhân:

 Anh đã đến bên Hồ Núi Cốc
Gửi hồn theo dòng nước trôi thây...
Gió gào thét trong lặng chìm tim óc
Em khoả thân nằm trên bóng bến xưa bay.

Nước mắt nàng Công khóc tan ra suối
Cốc chết bên sồi lại hoá thành non...
Nhưng để làm gì khi tình vô vọng ?
Chút hương nàng vẫn ấm khoảng đời con.

Bóng ngàn than huyền thoại tang trắng phủ
Mà miệng còn muốn cắn vú người yêu !
Ôi, hồ núi cứ xanh rì muôn thuở
Máu ta đổ đầy cho tạo hoá tạc phù điêu.

Anh đến bên Hồ Núi Cốc giữa chiều
Thơ rỏ đôi hàng, lệ tràn một chén
Khóc chuyện tình xưa là khóc mình lắm lắm
Mai chết rồi làm nước tắm cho em...

Ông không lưu lại bút danh của mình, nhưng bài thơ “Khóc bên Hồ Núi Cốc” ấy thì ngày một truyền lan xa, làm cho cảnh tình Hồ Núi Cốc càng thêm bất hủ. Cái bóng ngàn kỳ vỹ kia cùng mối tình huyền thoại , đưa ta đi sâu hút vào tận cõi tâm linh. Phải chăng trong mỗi cuộc đời: trái tim tình yêu đã chắc gì không chảy máu?

Hồ núi Cốc đang kêu gọi những nhà đầu tư, những tổ chức liên doanh du lịch trong và ngoài nước… để nơi đây mở mang, trở thành khu du lịch mang tầm vóc quốc tế. Trở thành một nơi du ngoạn, thu hút khách du lịch thế giới từ các châu lục về đây! Để cho hồ núi thêm nguy nga… cùng câu chuyện tình huyền thoại Cốc và Công thêm phong vị với cuộc sống con người!







                 Tượng nàng Công chàng Cốc




 
                     Cổng vào Nhà Cổ bên Hồ Núi Cốc

 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


      Trong cuộc đời huyền thoại của tài tử điện ảnh Marilyn Monroe - Tôi có viết một bài xoay quanh cái chết bí hiểm và cuộc tình tay ba với anh em nhà Tổng thống Mỹ của nữ minh tinh màn bạc ấy!


  Marilyn Monroe Calendar 1952

.


               NHÂM NHI MỘT BÀI THƠ TRỮ TÌNH


                            DẠO XUÂN
                    BÊN HỒ GƯƠM


Chiều nay ta đi tìm rùa Hồ Gươm
Kiếm vua Lê chìm trong mộng tưởng
Xuân đã về gieo niềm vui sướng
Chồi non xanh tơ liễu còn vương

Anh và em đi trong yêu thương
Của mối tình vô cùng huyền diệu
Một bài ca muôn ngàn nhạc điệu
Khúc hát xanh hồ - Hát nữa đi em!

Ta dạo bước trên làn cỏ êm
Và bàn chân đặt cầu Thê Húc
Có hai trái tim cùng hoà nhịp đập
Em hỏi rằng ai bắc cầu tình yêu?

Anh nói với em dù biết bao nhiêu
Cũng không bằng một điều hồn anh gửi gắm
Em cho anh bao lời nồng thắm
Sao bằng một nỗi em trao!

Nghe đâu đây hương gió ngọt ngào
Bao tấm ảnh mùa xuân đã chụp
Thời gian sẽ phôi pha mờ nhạt
Chỉ còn đọng lại tình yêu kí ức hai ta.

                                NHƯ MẠO


                  

           Ta biết đến Như Mạo qua hai tập thơ anh đã cho in: "Hồn tôi trong lá" (NXB Văn học 1994) và "Lời cho em" (NXB Thanh niên 1998) - Thực ra, khi anh nhà thơ cùng người yêu đi dạo xuân bên hồ Gươm để tìm... Rùa Hồ Gươm hay kiếm vua Lê:
 
                  Chiều nay ta đi tìm rùa Hồ Gươm
                      Kiếm vua Lê chìm trong mộng tưởng

    Đó chỉ là cái cớ mà thôi! Từ cái cớ ấy mà buông những lời tự tình của một đôi trai gái:

Anh và em đi trong yêu thương
Của mối tình vô cùng huyền diệu
Một bài ca muôn ngàn nhạc điệu
Khúc hát xanh hồ - Hát nữa đi em!

    Bài ca muôn ngàn nhạc điệu, khúc hát thì... xanh cả hồ. Người con trai nói với người con gái rằng: Hãy hát nữa đi em! Bởi họ đang đi trong yêu thương :

Của mối tình vô cùng huyền diệu

    Hồn thơ bay lâng lâng, toả tung như sóng. Tình yêu quả là cái thiên động kì diệu: Ở trong nó, sống trong nó ta tan hết ưu phiền, thấy đời thêm ý nghĩa. Và điều đặc biệt, ch dẫu cuộc sống có còn cay cực, khổ nghèo... ta vẫn thấy lòng mình hạnh phúc. Lương tri và yêu mến mọi người.

     Với cảm khoái vô bờ khi tình yêu đem đến, tôi nhớ tới đôi câu thơ của Chế Lan Viên:

Mặt trời mọc mỗi ngày như khách lạ
Gặp mỗi mặt người đều muốn ghé môi hôn.

    Ai cũng thấy tốt lành, thơm thảo, thiết tha. Tình yêu còn cải hoá cả tội ác thành lương thiện.

     Ta hỏi: khi đôi trai gái bước chân lên làn cỏ êm kia (câu thơ thứ 9), làn cỏ êm hay chính lòng họ đang êm ả? Rồi đi tới nhịp cầu Thê Húc:

Ta dạo bước trên làn cỏ êm
Và bàn chân đặt cầu Thê Húc

    Vì mỗi bước chân của họ đi lại tan hoà vào trong nhịp đập của con tim. Cô gái đã hỏi chàng trai nọ:

Ai bắc cầu tình yêu?

     Một câu hỏi chẳng ai trả lời?... mà có lẽ cũng không cần ai trả lời?...Chỉ biết anh và em thì đã thấy, đã nghe rất rõ. Dù anh có nói với em bao nhiêu điều, hay em có hưa với anh bao lời nồng thắm:

Anh nói với em dù biết bao nhiêu
Cũng không bằng một điều hồn anh gửi gắm
Em cho anh bao lời nồng thắm

     Thì cũng chẳng bằng "... một nỗi em trao" - Nhưng em trao cái gì, tác giả bỏ lửng ở đó: Đó là cái tận cùng, vô biên, sâu thẳm... Tôi nghĩ chỉ có đôi trai gái ấy mới biết được với nhau mà thôi! Mà ta cũng chẳng nên tò mò, chất vấn họ làm gì? Hay đây chỉ là sự bay bổng của nhà thơ?... Không cần thiết bình dài dòng nữa, tôi xin kết bằng 4 câu thơ chót của anh:

Nghe đâu đây hương gió ngọt ngào
Bao tấm ảnh mùa xuân đã chụp
Thời gian sẽ phôi pha mờ nhạt
Chỉ còn đọng lại tình yêu kí ức hai ta.

     Tình yêu trai gái là con bạch tuộc cuốn xiết lấy hai trái tim, đừng bao giờ chờ đợi nó buông ra. Trong đời sống con người: Tất cả hoặc phù phiếm hoặc cũ mòn... để trôi vào hư không, quên lãng. Chỉ có tình yêu là trường cửu muôn năm. Và cùng với tình yêu, thơ của tình yêu cũng muôn năm!

     Bài thơ làn điệu bay, tứ viết khá chắc mà vẫn trích vào ta. Tác giả bám vào cảnh xung quanh Hồ Gươm để bộc lộ tình dạt dào trai gái. Khắc hoạ lại kỉ niệm của kí ức một thời. Hồn thơ bồi hồi, chan chứa hơi thở yêu thương.

     Như Mạo là người của thú chơi cây cảnh, chim muông - Thơ anh viết như tiếng hót của một loài chim đang say đắm yêu đương. Ngọt ngào mà trong veo dưới nền trời của mùa xuân êm ái, tràn đầy hoa lệ thắm...

                                                               PHẠM NGỌC THÁI
 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.









                                     CỨU LẤY CON TÔI




                                                                  Kịch một màn
                                         PHẠM NGỌC THÁI
                                                                 
                                                                        





                  NHÂN VẬT:




1.       ÔNG BỐ

2.       BÀ MẸ

3.       THẮNG                 Con trai

4.       HẰNG                   Chị gái của Thắng

5.       PHÚ                     Bạn học trước đây của Thắng









                           Kịch xẩy ra trong một gia đình ở thành phố



.

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

            Vở kịch dài "Người nhạc trưởng & dàn hợp xướng" - Tác giả có sửa chữa một số chỗ, riêng màn "khai từ" đầu tiên thì viết lại hoàn toàn một KHAI TỪ mới. Ngay cả cái tên đề của vở kịch cũng hoàn toàn thay đổi, có tên mới là:

               SỐ PHẬN NHỮNG HÒN ĐÁ TẢNG

   Bởi vậy nay xin đăng lại toàn bộ vở kịch ở đây. Kịch bản sửa lại mới này sẽ được đăng làm 3 kỳ - Còn vở kịch ngắn CỨU LẤY CON TÔI xin sẽ đăng tiếp sau vở kịch này. Vậy thông báo để độc giả hay một đạo diễn nào đó có ý đồ dàn dựng được biết, không dùng vở NGƯỜI NHẠC TRƯỞNG & DÀN HỢP XƯỚNG đã đăng ở những trang trước nữa, mà sử dụng kịch bản mới đăng lại này.


             SỐ PHẬN NHỮNG HÒN ĐÁ TẢNG
                                                                           

   
                                                PHẠM NGỌC THÁI
                                                          Kịch dài
                                                               Kỳ I


 

                 


  NHÂN VẬT:  



A.   Về phía T.Công ty XNK Hàng Công nghiệp  
   
-   Ông Phách                 Tổng giám đốc              59-60 tuổi  
-   Ông Quảng                Chuyên viên                  khoảng 58t.  
-   Quang                       Trưởng phòng đối ngoại    trên 40t.  
-   Lách                          Trưởng phòng nghiệp vụ   28-30t.  
-   Lộc                            Trưởng phòng tổ chức       55-56t.  
-   Hoa Hoè                    Bà Phó T.giám đốc            trên 50t.  
         và cán bộ Vịnh     


B.   Xí nghiệp sao mai  
   
-  Hải                        Giám đốc cũ                                                             28-30t.
                               (con trai ông Quảng)  
-  Hán                      Giám đốc mới                                    56-57t.  
-  Bác Chúc           Trưởng phòng Vật tư 60t.                          
              Cùng một số công nhân  


C.   Các nhân vật khác  
   
-   Lan                            Sinh viên thực tập                                             (con gái ông Phách )  
-   Ngọc Huyền               ( người yêu của Hải )  
-   Smit                Giám đốc Công ty Tư bản Nhật.
      Một số sinh viên - bạn của Lan.  

           ( Kịch xẩy ra tại Hà Nội thời hiện đại )
                                                                           

KHAI TỪ  
 

       (Thời gian – Vào cuối buổi sáng, nắng có vẻ đã hơi gay gắt. Hắt từ xa là bức phông cảnh của một ngôi chùa. Xế về một mé là con đường cái lớn, có một hòn đá tảng to nằm chắn ở trên đường, chung quanh lổn nhổn dăm, ba hòn đá khác nhỏ hơn. Bóng một đám người hì hục đang dùng xà beng, thừng chão… để bảy hòn đá tảng đó đi. Hòn đá rùng rùng chuyển, rồi lại nằm ì xuống… Họ lại đẩy.
       Một tốp nữ sinh đi qua. Trong đám sinh viên nữ  ấy có một cô tên gọi là Lan – Nhân vật trong cốt chuyện): 



     NỮ SINH  (NS) -   Trời nắng nóng quá, ta lánh vào bóng cây này nghỉ tí đã các cậu!
     NS KHÁC -  Sắp trưa rồi đấy, phải về nhà ăn cơm… tao thấy đói bụng lắm rồi!
     LAN - Ừ, nghỉ thì nghỉ. (lưỡng lự) Hay là, ta tạt vào trong ngôi chùa kia… thắp vài nén hương cầu nguyện đi!
    MỘT NS -   Cầu gì, khéo vẽ?
      LAN -   Thì cầu phúc, cầu lộc. Hay là… ta cầu bọn mình năm nay làm đồ án tốt nghiệp đại học thật mỹ mãn, chẳng hạn.
                    (Ở phía đám người bẩy đá - Tiếng vọng đến):
      MỘT NGƯỜI -   Bẩy mạnh lên các ông! Hòn đá tảng này tuy nặng nhưng cũng sắp bị bật lên rồi.
     NGƯỜI  KHÁC -    Chà, hòn đá tảng lâu năm này nằm lì ghê! Bẩy mạnh thế mà nó chỉ mới hơi lung lay thôi.
     MỘT NGƯỜI -   Lì thì cũng đến lúc bị bật hết! Chẳng lẽ cứ chịu để nó nằm án ngữ mãi giữa đường… không cho xã hội này tiến lên nữa à?
     ĐÁM ĐÔNG -   Nào, hò dô nào! Bẩy mạnh lên nữa nào? Dô nào…
                            (Tiếng phía đám nữ sinh lại vang lên):
     LAN -   Tớ vào chùa thắp hương đây, có cậu nào vào cùng tớ thì đi?
     MỘT NS -   Chùa với chả chiền. Tớ chỉ muốn chạy nhanh về nhà… lăn ra giường nằm ngả cái lưng cho khoan khoái.
     MỘT NS -   Tớ cũng thấy đói bụng rồi.
      NS KHÁC -   Tớ thừa biết, cái Lan nó muốn vào chùa cầu nguyện cái gì rồi! Này, cậu là muốn cầu duyên… có đúng thế không nào?
     LAN -   Duyên gì? 
     NGƯỜI NS -   Lại còn duyên gì? Lương duyên với anh Hải giám đốc của xí nghiệp Sao Mai! Tao biết, mày mê anh Hải như điếu đổ.
     LAN -   Xì…
     MỘT NS -   Còn chối nữa không? Bắt trúng tim cu cậu rồi nhé!
     NS KHÁC -   Cái Lan nó muốn vào chùa thì cứ để cho nó vào. Nó cầu gì kệ nó! Bọn mình về thôi.
                 (các bạn chào Lan rồi đi xa dần… Lan tiến lại gần về phía cảnh chùa. Tiếng chuông, mõ chùa vẳng ra nghe rõ hơn. – Có tiếng vẳng từ trong ra):
      TIẾNG VẲNG -   (của một nhà sư) Mô Phật! Thí chủ đi lễ chùa, mời thí chủ vào trong điện Phật?
      LAN -   Nam-mô-a-di-đà-Phật! Tôi chỉ đi ngang qua, muốn thắp vài nén hương cầu nguyện?
     TIẾNG VẲNG -   Xem âm khí của thí chủ thì thấy: Thí chủ có duyên với cửa chùa! Cửa chùa luôn luôn rộng mở… Đức Phật từ bi, lúc nào Người cũng giang tay để đón thí chủ vào chùa!
     LAN -   Ấy chết! Không, không… Tôi đến đây không phải là để đi tu? Tôi không đi tu! Tôi chỉ thắp hương khấn cầu Đức Phật lòng lành, phù hộ cho tôi và anh ấy… À, mà cho cả cuộc đời tôi được êm đẹp!
     TIẾNG VẲNG -   Mô Phật! Nhưng cõi hồng trần nhiều nỗi ai oán. Cửa Phật mới là nơi hoá giải cho thí chủ sự bằng an và… tâm hồn của thí chủ sẽ được thư thái lại.
     LAN -   Nhưng tôi chẳng có ai oán gì cả. Cuộc đời tôi đang tươi đẹp! Sao tôi lại phải đi tu cơ chứ?
     TIẾNG VẲNG -   Mô Phật - Khó có mấy ai đã ra khỏi được kiếp nạn của mình. Thí chủ cứ về đi, cái gì đến ắt sẽ phải đến!
        (Tiếng chuông chùa lại ngân lên dồn dập hơn –  Bên đám người đang bẩy hòn đá, hòn đá chuyển mạnh rồi bật tung lên):
     MỘT NGƯỜI:   Hòn đá tảng đã bị bật tung lên rồi - Bẩy được nó rồi anh em ơi!
                   (tiếng hò reo càng rộ hơn… Lan ngoái nhìn rồi lững thững đi về phía các bạn ban nẫy  - Nhạc)

Ghi chú của tác giả về màn khai từ:

          Hình ảnh Lan và ngôi chùa - Mục đích để cho cảnh kết kịch sau này đỡ bị đột ngột. Đồng thời, tạo thêm sự hợp lý trong diễn biến tâm lý nhân vật Lan, qua những biến cố của kịch.  
 




                 I-  PHÒNG TỔNG GIÁM ĐỐC CỦA TCTY.
                               ( Bàn làm việc của T.giám đốc, phía ngoài kê một bộ salon tiếp
                              khách     gần cửa ra vào. Mặt tường phía trong còn có một cửa
                              nữa thông sang phòng phó T.giám đốc, lúc nào cũng khép kín ) 


          HẢI -  (từ ngoài xộc vào, nhìn quanh) Lại không có ai?  
                                         ( Vịnh cũng từ ngoài bước vào )  
       VỊNH -  Có đây! Anh cần gì?  
       HẢI -  Tôi là...  
       VỊNH -  Tôi biết rồi! Anh là anh Hải, giám đốc xí nghiệp Sao Mai vừa bị cách chức.  
       HẢI -  Tôi muốn gặp đồng chí Tổng giám đốc?  
       VỊNH -  Còn đang đánh chén ngoài khách sạn. Hôm nay, Tổng công ty xuất nhập khẩu Hàng công nghiệp của tớ mở tiệc chiêu đãi Ban thanh tra Bộ!...  
       HẢI - (nóng nẩy) Lên Bộ gặp ông Trưởng ban thanh tra Bộ thì bận đi dự chiêu đãi, xuống tổng công ty... thì ông Tổng giám đốc lại bận chiêu đãi! Thế ra, các người chỉ toàn mải việc chiêu đãi thôi à?  
       VỊNH -  Bây giờ chiêu đãi cũng là một công việc không kém phần quan trọng.  
       HẢI -  Anh có biết: liệu mấy giờ thì ông Tổng giám đốc về?  
       VỊNH -  Rượu vào lời ra, còn chán mới về.  
       HẢI -  Chắc anh cũng vừa ở khách sạn về? Tôi thấy mùi rượu bia...  
       VỊNH -  Loại cán bộ quèn như tớ, làm gì được tiêu chuẩn chiêu đãi ngoài khách sạn! Chậc...vừa tranh thủ ra uống cốc bia ngoài quán. Thôi nhé, đằng ấy ở đây chờ!  Tớ phải về phòng làm việc đây.  
               ( nói xong, Vịnh đi ra phía cửa. Bên cửa phòng phó tổng giám đốc kẹt mở, bà Hoa Hoè bước sang )  
        HẢI -  Chào đồng chí phó tổng giám đốc! Tôi tưởng chị cũng đang bận dự chiêu đãi ngoài khách sạn?  
        HOA HOÈ -  Tôi không muốn đi! ( thái độ vẻ lửng lơ) Nghĩa là... tôi không phải thuộc người cùng phe cánh ấy! 
        HẢI -  Thế nghĩa là thế nào ạ?  
        HOA HOÈ - Tôi biết cậu Hải đang sốt ruột muốn chất vấn ông Tổng giám đốc?  
        HẢI -  Vâng, thưa đồng chí...  
        HOA HOÈ -  (cắt ngang) Cậu cứ chờ ở đây nhé, tôi đang bận.  
               ( nói xong bà Hoa Hoè quay vào phòng của mình, rồi đóng kín của lại ) 
        HẢI -  Thật...là... tức!...  
                       ( Hải định đi ra thì gặp Quang bước vào )  
        HẢI -  (mừng rỡ reo lên) Anh Quang! (xiết chặt tay nhau) Anh trở lại Hà Nội từ khi nào?  
        QUANG -  Xuống sân bay là mình về đây ngay.  
        HẢI - Gặp được anh, may quá.  
        QUANG -  Ngay khi còn ở trong thành phố Hồ Chí Minh, mình cũng đã nghe nói về tình hình của xí nghiệp Sao Mai và của Hải! Có nhiều điểm chưa rõ ràng? Chúng ta ra ngoài kia, về phòng mình rồi nói chuyện.  
              ( Họ đi ra, sân khấu vắng. Lát sau ông Phách và Lách bước vào )  
        LÁCH -  Thưa đồng chí Tổng giám đốc! Bọn khách sạn hôm nay làm ăn cũng khá, tôi xem chừng mấy cha thanh tra hể hả lắm?  
        Ô.PHÁCH -  Cỗ bàn thịnh soạn, ăn uống no nê, xong rồi người nào cũng được phong bao! Không hể hả, chắc còn muốn cả giời?  
        LÁCH -  Giải quyết êm thấm vụ này, tôi nhẹ cả người.  
        Ô.PHÁCH -  (nóng nẩy) Anh tưởng là qua ngay đấy hẳn?  
        LÁCH -  Thì... cũng không còn đáng lo lắm. Chỉ có ba người tường tận sự việc: là chuyên viên Quảng, Tổng giám đốc và tôi. Nay thanh tra Bộ lại đã kết luận rồi!  
        Ô.PHÁCH -  Nhưng thằng Hải, nó là con trai của chuyên viên Quảng, anh hiểu chưa? Chứ không phải người ngoài.  
        LÁCH – Thì, khi chuyên viên Quảng từ Hồng Kông về, Tổng giám đốc cứ lựa lời ngọt nhạt...  
        Ô.PHÁCH -  (quát) Anh bảo tôi phải lựa lời ngọt nhạt như thế nào?  
        LÁCH -  Dù gì... thì với Tổng giám đốc, ông chuyên viên cũng chịu nhiều ơn huệ!  
        Ô.PHÁCH -  Để giữ việc cho kín, tôi đã phải tìm cách điều chuyên viên Quảng và cả trưởng phòng đối ngoại Quang đi xa!... Nếu bọn họ mà có mặt ở Tổng công ty trong những ngày có Ban thanh tra Bộ về, không biết sự việc sẽ tệ hại đến thế nào?  
        LÁCH -  Tổng giám đốc quả là người nhìn xa, trông rộng.  
                       ( lúc này cửa phòng bên lại kẹt mở, bà phó tổng   
                                  Hoa Hoè bước sang )  
        HOA HOÈ -  (với ông Phách)  Ban nẫy có điện thoại của Bộ gọi xuống, họ nhắc ông lên làm thủ tục đi Đông Âu!  
        LÁCH -  Đồng chí phó tổng giám đốc không đi dự chiêu đãi ở khách sạn, thật là phí?  
        HOA HOÈ -  Tôi bận! ( lạnh lùng vào phòng, khép kín cửa).  
        LÁCH -  Sao tổng giám đốc không nhổ quách cái gai ấy đi?  
        Ô.PHÁCH -  Không phải cái gai nào cũng nhổ ngay đi được.  
        LÁCH -  Tổng giám đốc đã giành cho chị ta đủ thứ bổng lộc, nhưng chị ta có lấy thế làm thoả mãn đâu? Tôi mà được như thế thì...  
        Ô.PHÁCH -  Anh cũng không kém đâu, để đến bây giờ anh làm ăn như thế này... này? 
        LÁCH -  Tôi chỉ sơ ý , ai ngờ...  
        Ô.PHÁCH -  Sơ ý? Cứ thế rồi vào tù!  
                                      ( Quang tiến vào )  
        LÁCH -  (Đon đả) Ô kìa, anh Quang! Anh khoẻ chứ?  
        QUANG -  (lảng qua, nói với Tổng giám đốc ) Thưa đồng chí Tổng giám đốc! Về vụ tổn thất hàng gia công vừa qua, tôi nghĩ Ban thanh tra Bộ có thể đã nhầm lẫn?  
        Ô.PHÁCH -  Người ta đã kiểm tra, rà xét hàng tháng trời.  
        QUANG -  Nhưng kết luận sự việc chưa lôgich  
        Ô.PHÁCH -  Anh... anh định bài xích ban thanh tra hả?  
        QUANG -  Trước ngày đi công tác, chính tôi đã xuống xí nghiệp Sao Mai nghiệm thu hàng hoá, chất lượng hàng sản xuất đều rất tốt!  
        Ô.PHÁCH -  Rồi đến lượt các anh phải kiểm điểm về sự nghiệm thu sơ sài, qua loa, đại khái ấy? nên mới không phát hiện ra.  
        QUANG -  Tôi đề nghị cho kiểm tra lại?  
        Ô.PHÁCH -  Cái đó không cần thiết. Ban thanh tra Bộ đã kiểm tra hết sức cẩn thận.  
        QUANG -  Nó còn liên quan tới việc xét sử số phận của một con người? Kỷ luật cách chức giám đốc một xí nghiệp, phải thật sự công minh.  
        Ô.PHÁCH  -  Anh bảo lãnh đạo cấp trên không công minh hả? Tốt nhất là anh về phòng làm việc của mình đi!  
                  ( Cửa phòng bên lại kẹt mở, mọi người giật mình quay lại. Hoa Hoè ra, nhìn lướt qua mọi người nhưng không nói gì... định đi ra khỏi phòng - Thì lúc này có tiếng ô tô phanh kít ở cổng. Chuyên viên Quảng đi vào)
        LÁCH -  Ôi, chuyên viên Quảng đã về!  
        Ô.PHÁCH - (vội vã hỏi dồn) Thế nào, Công ty tư bản Nhật có chịu chấp nhận ít hàng nào không?  
        HOA HOÈ -  Sao ông Tổng giám đốc phải lo cuống lên như vậy? Để anh Quảng nghỉ ngơi tý đã.  
        Ô.QUẢNG - (với ông Phách) Họ nhất định từ chối, mặc dù tôi cũng đã cố thuyết phục.  
        Ô.PHÁCH -  Thật, thật là...  
        QUANG -  Thế là cả một khoản ngoại tệ lớn hàng chục vạn đô-la của nhà nước mất toi? Trong khi chúng ta phải chắt chiu từng đô-la, ngoại tệ phải vay lãi ở nước ngoài. (với ông Quảng) Chẳng lẽ không còn cách nào có thể còn cứu vãn lại được nữa?  
        Ô.QUẢNG - Chỉ còn cách tung ra mà bán cho dân.  
        QUANG -  Nhưng bán cho dân thì chỉ có thể nhặt nhạnh được mấy đồng tiền Việt Nam thôi!  
        Ô.PHÁCH -  Tôi quyết định xuất toàn bộ lô hàng ấy cho bên nội thương để bán cho dân.  
        QUANG -  Nhưng mẫu mã, nhất là kích cỡ hàng cũng không phù hợp cho việc sử dụng của người Việt Nam cơ mà? Muốn sử dụng được, là phải tháo gỡ tất cả ra mà tái chế lại, thêm một lần nữa tốn bao nhiêu công của?  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng biết làm thế nào khác được?  
        LÁCH -  Mà lỗi đâu phải do Tổng công ty.  
        QUANG -  (với ông Quảng) Nghĩa là đồng chí chuyên viên cũng thừa nhận: Bộ đã kỷ luật, cách chức giám đốc xí nghiệp của cậu Hải, người con trai của đồng chí là xác đáng?  
        Ô.QUẢNG -  (đột ngột) Nhưng tại sao lại cách chức nó?  
        QUANG -  Anh hãy hỏi Tổng giám đốc của chúng ta?  
        Ô.QUẢNG -  Tôi chả hiểu ra làm sao cả? Anh Phách! Có chuyện gì đã xẩy ra với thằng Hải con tôi vậy?  
        HOA HOÈ -  Vì Ban thanh tra Bộ đã kết luận: Lỗi tại xí nghiệp Sao Mai sản xuất hàng hoá kém, mà con trai anh lại là giám đốc?  
        Ô.QUẢNG -  Không làm gì có chuyện ấy.  
        QUANG - Nhưng thực tế lại xẩy ra như vậy.  
        Ô.PHÁCH -  (gắt gỏng) Làm... làm gì mà cứ rối tinh, rối mù lên thế? Bây giờ anh Quảng ở đây để trao đổi với tôi, còn tất cả về phòng mình làm việc!  
             ( Quang, Lách và bà phó tổng giám đốc lần lượt ra khỏi phòng.  
                    Chỉ còn lại ông Phách và ông Quảng )  
        Ô.PHÁCH -  Nếu anh thuyết phục được giám đốc công ty tư bản Nhật nhận hàng, thì đã không có chuyện gì hết.  
        Ô.QUẢNG -  Giờ thì tôi hiểu rồi! (lớn tiếng) Anh không thể làm như thế được!  
        Ô.PHÁCH -  Cũng là bất đắc dĩ.  
        Ô.QUẢNG -  Anh thì thoát, nhưng tội lại trút lên đầu con tôi?  
        Ô.PHÁCH -  Rồi tôi sẽ cứu con anh! Tôi sẽ đưa nó về Tổng công ty, dần dần sẽ lại đề bạt cất nhắc nó, thế là được chứ gì?  
        Ô.QUẢNG -  Mang cái tội làm tổn thất tiền của lớn đến như thế, dễ gì cứu nổi? Tôi xin anh! Mà dù với ai, anh cũng không thể chọn phương sách trút tội lên đầu người khác được?  
        Ô.PHÁCH -  Thôi, thôi... Anh đừng giáo huấn cho tôi.  
        Ô.QUẢNG -  Phải tìm một lối thoát khác, anh Phách ạ! Anh không bị sao, mà con tôi cũng không việc gì.  
        Ô.PHÁCH -  Chẳng có lối thoát nào khác cả đâu! Không phải lỗi tại xí nghiệp thì là lỗi tại Tổng công ty.  
        Ô.QUẢNG -  Nghĩa là: Hoặc là con tôi bị kỷ luật, hoặc là anh?  
        Ô.PHÁCH -  Hoặc cả hai.  
        Ô.QUẢNG -  (chợt nghĩ ra) Tôi sẽ tự thú tội: do chính tôi gây nên vụ tổn thất này.  
        Ô.PHÁCH -  Đừng làm trò trẻ con, không ai người ta tin.  
        Ô.QUẢNG -  (bất lực) Tôi biết làm sao bây giờ? Không, dứt khoát là anh không thể làm thế được!  
        Ô.PHÁCH -  (gay gắt) Thế thì anh đi mà tố giác! Gặp ngay Ban thanh tra Bộ, nói cho họ biết: Chính ông Tổng giám đốc mới là người gây ra vụ đổ vỡ, chứ không phải con anh. Ông ta cần phải bị kỷ luật! Hãy cách chức ông ta, đưa ông ta ra toà! Anh đi đi! Bảo họ đến mà xích ngay tay ông già này lại?  
        Ô.QUẢNG -  (giọng đau đớn) Thì anh cũng biết tôi không thể làm như thế được mà. Nhưng phải nghĩ đến con tôi nữa chứ?  
        Ô.PHÁCH -  Tôi đã nói là tôi sẽ cứu nó! Anh nghe rõ chưa? (xoa dịu) Thôi, anh cứ yên tâm. Còn bây giờ tôi phải tranh thủ lên Bộ làm thủ tục đi Đông Âu đây, họ đã giục từ sáng.  
          ( nói xong ông Phách vội xách chiếc cặp da, hấp tấp bước ra ngoài)  
        Ô.QUẢNG -  (kêu to) Tôi phải làm gì bây giờ?  
                                                 (đi ra nốt).  
   
   
               
 
 
 
                   II-  TẠI HÀNH LANG CỦA  TCTY  
   
                                     ( Một phía có cầu thang gác.  
                                       Ông Quảng và Quang đi tới )  
   
         QUANG -  Nếu tôi không bị biệt phái vào trong thành phố Hồ Chí Minh, mà có mặt ở Tổng công ty trong những ngày ấy, thì...  
         Ô.QUẢNG -  Dù sao cũng đã bị thiệt hại rồi, không thể gỡ lại được! Không ai lại muốn chuyện xẩy ra như thế?  
        QUANG -  Còn những người lãnh đạo Tổng công ty như ông Phách, thì còn...  
        Ô.QUẢNG -  Bản chất anh Phách vẫn là một cán bộ lãnh đạo có thiện chí.  
        QUANG -  Ông ta đại diện cho lớp quan lại thủ cựu, công thần thì đúng hơn! Ông ta thực sự trở thành một hòn đá tảng nằm chắn ngang đường, đến lúc phải bẩy nó đi!  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng sau khi các anh đã bẩy được hòn đá tảng ấy đi rồi?... Ai sẽ thay vào chỗ đó?  
        QUANG -  Nghĩa là đồng chí không tin vào chúng tôi?  
        Ô.QUẢNG -  Mình e rằng chưa đến lượt lớp người như Quang, mà là... phó Tổng giám đốc Hoa Hoè ấy cơ? Tình hình sẽ còn tồi tệ hơn nhiều!  
              ( ông Quảng bỏ đi , Quang lưỡng lự giây lát rồi ra nốt.  
                      Vịnh lững thững đi đến )  
        VỊNH -  (với khán giả) Đằng này thì anh trưởng phòng đối ngoại tranh cãi với ông chuyên viên. Trong phòng kia... bà phó Tổng giám đốc Hoa Hoè lại đang đe nạt , doạ dẫm anh trưởng phòng Lách - về cái vụ để tổn thất hàng gia công? Còn ông Tổng giám đốc thì ngài rất bận cho cái việc phải vội chuẩn bị đi nước ngoài!  
                           (Vịnh thở dài, nhún vai rồi bỏ đi vào)  
     



             III-   TRỞ LẠI PHÒNG TỔNG GIÁM ĐỐC  
 
                        ( Phó T.giám đốc Hoa Hoè và trưởng phòng Lách )  
 
      HOA HOÈ -  Tôi đã theo dõi suốt 27 ngày khi có Ban thanh tra Bộ đến: Hết cuộc chiêu đãi lớn tới cuộc chiêu đãi nhỏ?  
        LÁCH -  Chuyện chiêu đãi bây giờ là lẽ thường. Chủ yếu là được việc!  
        HOA HOÈ -  Vì các anh đã trút được tội lên đầu xí nghiệp Sao Mai chứ gì?  
        LÁCH - Thì nó rõ như ban ngày, tại xí nghiệp sản xuất hàng hoá kém. 
        HOA HOÈ -  (trấn áp) Nói láo! Chẳng qua các anh mua chuộc mấy tay thanh tra, đổi trắng thành đen.  
        LÁCH -  Đồng chí phó Tổng giám đốc nói gì, tôi không hiểu?  
        HOA HOÈ -  Này, đừng giả bộ ngây thơ. Muốn đây nói toạc móng heo ra à?  
        LÁCH -  Thì chị cứ nói.  
        HOA HOÈ -  Vẫn làm ra bộ cứng đầu, vậy thì lại gần đây ta nói cho mi nghe!  
                ( Hoa Hoè ghé vào tai Lách nói nhỏ. Điệu bộ vừa nói vừa đe, Lách hơi
                                       hoảng hốt )  
        LÁCH -  Tôi... Chị nói thế là tôi biết rồi!  
        HOA HOÈ -  Trưởng phòng Lách không nghĩ là tôi không biết tý gì nữa chứ?  
        LÁCH -  Vâng. Quả là sự việc như thế, nhưng...  
        HOA HOÈ -  Là một trưởng phòng nghiệp vụ, anh phải có trách nhiệm thuê tầu bè, giao hàng đúng kỳ hạn cho công ty Nhật theo hợp đồng. Để xẩy ra vụ tổn thất này, trước hết tội là anh !  
        LÁCH -  Nhưng khi đó tôi đã báo cáo với Tổng giám đốc.  
        HOA HOÈ -  Nhưng anh báo cáo muộn, đã quá chậm trễ. Còn ông Tổng giám đốc lại quan liêu. Đưa ra luật pháp, cả anh và ông ta phải truy tố trước toà!  
        LÁCH -  Ấy,ấy... chị đừng đao to búa lớn quá!  
        (dò hỏi) Thế, sao khi có Ban thanh tra Bộ chị lại không nói? Chắc... vì Tổng giám đốc đối với chị cũng đã có nhiều ơn huệ?  
        HOA HOÈ -  (sẵng giọng) Bởi vì, tôi không muốn dọn cỗ để cho người khác ăn!  
        LÁCH -  Tôi hiểu rồi! Tôi hiểu rồi!... Người ta có thể thay thế ông tổng giám đốc này bằng ông tổng giám đốc khác, chứ không đến lượt chị! Rút kinh nghiệm lần trước: Chị đã hất được một ông tổng giám đốc về vườn, nhưng Bộ lại cử ông Phách về thay thế, chứ không đề bạt chị?  
        HOA HOÈ -  Lần này đây chẳng dại như thế nữa !  
        LÁCH -  Và hú hồn, hú vía. Dù sao thì tôi cũng chỉ là cấp dưới nên may mắn được chị bỏ qua mà thoát nạn, phải không ạ?  
        HOA HOÈ -  Có việc cần cho anh đấy! Hay là, anh vẫn muốn trung thành cùng ông Phách?  
        LÁCH -  Ối giời ơi!... Chẳng qua cần thì ông ấy dùng tôi, còn khi không cần, ông ấy lại chẳng rũ đi như rũ một cái áo.  
        HOA HOÈ -  Nếu anh chịu phò tá cho tôi, sau này không sợ bị thiệt thòi đâu!  
        LÁCH -  Con mèo không chê khúc cá ngon. Tôi có thể biết: phò tá giúp chị thành công rồi, tôi sẽ được gì?  
        HOA HOÈ -  Đây này, (chỉ tay sang phòng phó tổng) Anh sẽ sang ngồi ở phòng đó thay tôi!  
        LÁCH -  Còn chị sẽ sang đây ngồi ở phòng này, thay ông Tổng giám đốc Phách?  
                        ( cả hai đắc chí cười )  
        LÁCH -  (tiếp) Chị Hoa Hoè chắc phải có sẵn kế hay?  
        HOA HOÈ -  Lại gần đây mà nghe cho rõ!  
              (Hoa Hoè ghé tai Lách thầm thì... Lách gật đầu lia lịa)  
        LÁCH -  Quả là kế quỉ!  
        HOA HOÈ -  Mọi ý đồ phải được thực hiện ngay trong thời gian ông Tổng giám đốc đi Đông Âu.  
        LÁCH -  Cũng không dễ dàng lắm đâu chị ạ? Ông Phách là một người có thế lực, được nhiều quan chức lớn giúp lắm!  
        HOA HOÈ -  Dễ anh tưởng tôi chân cò, chân vạc?  
        LÁCH -  Thôi thì... cũng vì cái lòng tôi vẫn thường mến mộ và muốn ủng hộ chị.  
        HOA HOÈ -  (hài hước) Còn tâm ý lòng dạ tôi xưa nay: vẫn muốn có dịp là sẽ nâng đỡ, cất nhắc trưởng phòng Lách tiến tới!  
                               ( cả hai hô hố cười )  
                                
 
               IV- KHOẢNG SÂN XÍ NGHIỆP SAO MAI  
 
                     ( Đây đó mấy chậu cây cảnh. Dưới vài bóng cây lớn  
                     đặt những chiếc ghế đá cho công nhân ra nghỉ giải lao   
                     ở đó. Một nhóm công nhân đi tới...)  
 
        CÔNG NHÂN (CN) -  Này, cái ông giám đốc xí nghiệp mới đến của chúng ta ấy, thấy mà cám cảnh?  
        CN (khác) -  Cũng chẳng hiểu sao họ lại đề bạt cái ông Hán cổ lỗ ấy lên làm giám đốc nữa?  
        CN -  Kể cũng lạ ! Về cái lô hàng gia công của xí nghiệp ta vừa bị qui là gây ra tổn thất ấy: Quần áo may thì vẫn đẹp, tốt như thế... Mà lại bị Công ty tư bản Nhật từ chối, không nhận hàng?  
        CN -  Nhưng tớ lại nghe tin, xí nghiệp mình là bị đổ oan, lỗi tại một khâu nào đó thuộc trách nhiệm của Tổng công ty gây nên?  
        CN -  Nghĩ tội cho anh Hải, giám đốc xí nghiệp của chúng ta các cậu ạ! Một giám đốc mẫn cán, có năng lực, trình độ, hết lòng vì xí nghiệp. Ấy, thế mà nay phải chịu kỷ luật?  
        CN -  Công nhân của các phân xưởng đang có kiến nghị lên Bộ xem xét, phục hồi lại chức giám đốc cho anh Hải đấy?  
        CN -  Ồi, chắc gì? Muốn phục hồi bây giờ ấy à, cứ phải thế này... thật nhiều! (làm động tác ) Dúi cho mạnh!  
        CN -  Các cậu ạ, hôm qua có tý việc tớ mới lên phòng giám đốc: Thấy anh Hải đang giảng giải cho cái ông giám đốc Hán mới về ấy... về qui mô sản xuất trong bản phương án liên doanh với các công ty nước ngoài. Tớ thấy mặt ông Hán cứ đơ đơ ra... như thế này này!  
        CN -  Thì cái ngữ giám đốc kiểu ông ta, biết cái gì mà chẳng đơ đơ ra?  
        CN -  (tiếp) Tớ biết ngay: Cái đầu ông giám đốc này là tối mù, nhưng lại sợ người ta chê mình dốt, nên cứ luôn mồm nói: Tôi biết! Tôi biết!... (châm biếm) "biết" nghĩa là "mít" đấy! Các cậu hiểu không?  
                           ( tất cả cười ồ )  
        CN -  "mít" thì người ta cũng là giám đốc!  
        CN -  Đừng có tưởng, quát nạt công nhân ra trò đấy !  
        CN -  Cẩn thận, giữ cái mồm. Ông ta nghe thấy, không lại tống bọn mi ra khỏi xí nghiệp, có mà cả nhà chết đói?  
        CN -  Thời buổi bây giờ mà bị lãnh đạo trù dập, thì khốn nạn.  
        Một CN -  (reo lên) Bác Chúc, trưởng phòng vật tư xí nghiệp đến kìa! Chúng ta hỏi bác ấy là biết ngay tình hình ra sao?  
                        ( bác Chúc bước về phía mọi người )    
BÁC CHÚC -  Các anh chị em công nhân! Nếu tất cả đều nhất trí kiến nghị lên Bộ phục hồi lại chức giám đốc cho anh Hải, thì ký vào đây! (giơ cao tập giấy ) Lá đơn này đã được phân tích đầy đủ mọi lý lẽ, công nhân mấy phân xưởng đã ký đầy cả mấy trang giấy rồi đấy.  
        CN -  Bác trưởng phòng vật tư, đưa đây tôi ký! ( hướng về phía mọi người ) Nhất trí cả thế chứ các cậu?  
        CN - Nhất trí quá đi chứ lị. Tôi ký!  
        CN - Tôi ký!...  
               ( lá đơn được truyền qua tay mọi người )  
        CN- ( người ký cuối cùng ) Còn ai chưa ký nữa không?  
                       ( Hải đã đến góc sân từ trước nhưng không ai để ý,  
                            lúc này mới tiến lại )  
        HẢI -  ( cầm lá đơn ) Còn tôi chưa ký.  
        MỌI NGƯỜI -  (reo lên) Ồ, anh Hải! Tất cả anh chị em công nhân đều ủng hộ anh.  
        HẢI -  Rất cám ơn mọi người, nhưng cũng chẳng ăn thua gì đâu.  
        CN -  Nhưng lãnh đạo không thể bất chấp kiến nghị của cả một tập thể đông đảo công nhân xí nghiệp được?  
        Hải -  Tôi là một giám đốc thì phải chịu hoàn toàn trách nhiệm! Làm sao có thể sử dụng số đông ủng hộ, để biện lý cho mình được? Đó là luật!  
        BÁC CHÚC -  Anh Hải cũng đừng bi quan quá? Để tập thể công nhân ủng hộ, thanh minh cho anh: có khi lãnh đạo sẽ nhượng bộ?  
        HẢI -  Thực tế đâu có thanh quang như thế! Quanh ông Tổng giám đốc, toàn các ngài tai to mặt lớn bênh vực. Tôi đã đi tới các cửa đều bị chắn lối!...  
        BÁC CHÚC -  Cứ để tôi gửi lá đơn này lên Bộ ! Dù thế nào, cũng tốt hơn.  
        CN -  (đồng tình) Bác trưởng phòng vật tư nói đúng đấy!  
        HẢI -  (trả lại đơn) Tuỳ bác và anh chị em công nhân. Tôi phải vào làm việc đây!  
                    ( nói xong, Hải vào trong xí nghiệp )  
        BÁC CHÚC -  Thôi, hết giờ giả lao rồi đấy - Tất cả về sản xuất đi!  
        CN -  Phải đấu tranh cho mạnh. Vì cả xí nghiệp, vì lẽ công bằng nữa.  
        CN -  Tình hình thế nào bác Chúc thông báo cho chúng tôi biết nhé!  
        CN -  Cần phải làm gì nữa bác cứ nói, chúng tôi sẽ ủng hộ.  
           ( mọi người tản đi khuất. Lát sau ông Quảng và Quang từ ngoài bước vào )  
        Ô.QUẢNG -  (chỉ chiếc ghế đá) Chúng ta ngồi nghỉ một lát, rồi sẽ xuống các phân xưởng.  
        QUANG -  Xí nghiệp hiện nay trong tình trạng giật gấu vá vai: thiếu vật tư sản xuất, giám đốc Hán điều hành thì rời rạc, hoàn cảnh đời sống công nhân bê bết lắm!  
        Ô.QUẢNG -  Ừ, tôi cũng thấy việc cấp trên đề bạt ông Hán làm giám đốc xí nghiệp không ổn.  
        QUANG -  Vậy, vì sao đồng chí chuyên viên lại không có chính kiến của mình với trên về việc ấy? Cần lên Bộ ủng hộ việc phục hồi lại chức giám đốc cho cậu Hải!  
        Ô.QUẢNG -  Người ta sẽ đánh giá tôi thiên tư con mình? Không ổn, lại càng không ổn.  
        QUANG -  (thở dài) Trên Tổng công ty: Chị Hoa Hoè nhân cơ hội ông Tổng giám đốc ra nước ngoài, đang thực hiện một cuộc vận động - Chẳng khác gì nhằm lật đổ?  
        Ô.QUẢNG -  (phẫn kích) Thì cô ta vẫn mưu mô tìm cách hất được anh Phách, để lên thay làm tổng giám đốc mà! Tôi đã nói rồi: chưa đến lượt anh đâu, anh Quang ạ?  
        QUANG -  Không phải chỉ vì tôi? Một đồng chí khác được đề bạt lên thay thế ông Phách mà xứng đáng, tôi cũng ủng hộ.  
        Ô.QUẢNG -  (xua đi) Không được! Không được!... "Thị" cũng mạnh lắm, nhiều người có quyền thế sẽ bao đỡ cho cô ta. Chẳng thà...  
        QUANG -  (tiếp lời) Chẳng thà cứ tiếp tục ủng hộ để ông Phách làm tổng giám đốc, ý anh muốn nói thế chứ gì?  
        Ô.QUẢNG -  Tạm thời trước mắt là thế! Khi nào anh ấy về hưu hãy hay.  
        QUANG -  (cười) Và như thế là ông chuyên viên cũng đã trả nợ được cái ơn nghĩa trước đây với ông ta, có phải thế không ạ?  
        Ô.QUẢNG -  (lúng túng) Tôi...  
        QUANG -  Cả việc anh im lặng trước sự cố giáng lên đầu con anh! Cũng chỉ vì cái ơn nghĩa ấy, chỉ vì anh không muốn động chạm tới ông Tổng giám đốc thôi?  
       Ô.QUẢNG -  Thì tôi vẫn đang nghĩ cách để cứu gỡ cho thằng Hải mà, chứ có bỏ mặc nó đâu?  
        QUANG -  Không phải chỉ cứu riêng mình cậu Hải, mà cần cứu cả Xí nghiệp và Tổng công ty? Dù rằng kết quả sau đó ai sẽ lên thay ông Phách, tôi vẫn phải làm tất cả những gì có thể làm được!  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng bây giờ bao nhiêu kẻ cơ hội, đang lợi dụng, nhăm nhe gây lủng loạn trong tổ chức?  
        QUANG -  Chính để tồn tại mãi những người lãnh đạo như ông Phách, nên bọn cơ hội, lũng loạn mới có đất phát triển!  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng trong lãnh đạo vẫn chẳng còn có những cán bộ nhân cốt, tích cực như trưởng phòng Quang là gì?  
        QUANG -  Có thể tới một lúc tôi cũng sẽ bị loại trừ... chẳng khác gì số phận con anh?  
       ( trước đó Hải đã ra nghe câu chuyện của hai người, giờ bước tới )  
        HẢI -  Đáng lẽ ông ta phải biết tự loại bỏ mình?  
        Ô.QUẢNG -  Triết lý của con tàn nhẫn quá !  
        HẢI -  Chính thế hệ của bố tàn nhẫn hơn nhiều.  
        Ô.QUẢNG -  Con nên nhớ một câu phương ngôn: Nếu các con bắn vào quá khứ bằng súng lục, tương lai sẽ bắn vào các con bằng đại bác !  
        HẢI -  Nhưng ngay hôm nay nhiều người trong thế hệ của bố, đang nã vào thế hệ chúng con: không phải chỉ bằng súng lục, mà bằng cả súng liên thanh?  
        Ô.QUẢNG -  (vẫn với Hải) Con không nên có ý nghĩ ấy?  
        HẢI -  Con biết là con đã bị bắn, con đã trở thành một tấm bia đỡ đạn! Nhưng quanh ông Tổng giám đốc dựng lên bao nhiêu bức rào chắn, con húc vào đâu cũng bị đánh bật ra. Những thế lực luôn luôn răn đe và có thể bóp nát con? (giọng anh xúc động) Bố nói đi! Vậy tương lai của con ở đâu? Con phải đi đến ngày mai bằng cách nào?  
        QUANG -  (với Hải) Hải nói chuyện với bố, mình sẽ gặp lại cậu sau.  
      (với ông Quảng) Tôi xuống các phân xưởng trước!  
                            ( nói xong Quang đi khuất)  
        Ô.QUẢNG -  (với Hải) Thế, việc bố định xin cho con về công tác trên Tổng công ty, ý của con thế nào?  
        HẢI -  Để làm gì ạ?  
        Ô.QUẢNG -  Bác Phách hứa sẽ tạo điều kiện để con tiến bộ. Có bác ấy nâng đỡ, cất nhắc, chẳng mấy lúc con sẽ...  
        HẢI -  Đánh xong rồi lại vuốt ve, đúng là thứ đạo lý của những người biển lận? Những kẻ ăn cắp lương tri cũng không tồi hơn thế! Thưa bố, sống chết con vẫn ở lại xí nghiệp Sao Mai này với anh chị em công nhân. Con không đi đâu cả!  
               ( Hải bỏ đi. Vừa lúc bác Chúc đi tới - Nhìn Hải ái ngại... lắc đầu )
        BÁC CHÚC -  Ô kìa! Chú Quảng xuống thăm xí nghiệp đấy hả? Đã lâu không gặp chú.  
        Ô.QUẢNG -  Bác vẫn khoẻ chứ?  
        BÁC CHÚC -  Tuy có tuổi, nhưng được cái ăn ngủ và làm việc vẫn tốt.  
        Ô.QUẢNG -  Tưởng bác đã về hưu sẽ không gặp được bác.  
        BÁC CHÚC -  Cũng sắp về. Cả một đời thợ gắn bó với xí nghiệp, chiến tranh rồi hoà bình: Trước khi chia tay, nhìn cảnh xí nghiệp gặp vận hạn rủi ro, bị thất bát quá lớn này, thấy đau?  
        Ô.QUẢNG -  Một người thợ tâm huyết với xí nghiệp như bác, thật là quí.  
        BÁC CHÚC -  Chú vẫn còn tuổi, ở lại đôi năm công tác nữa cũng cố giúp đỡ xí nghiệp.  
        Ô.QUẢNG -  Lắm lúc tôi thấy mình cũng mệt mỏi quá, chỉ muốn về hưu thôi bác ạ!  
        BÁC CHÚC -  Ấy, chưa được. Chú chuyên viên loại cao, tinh thông 3-4 tiếng ngoại ngữ, làm việc được cả lãnh đạo và quốc tế tín nhiệm! Phải ở lại để giúp đỡ lũ trẻ?  
        Ô.QUẢNG -  Chả quan trọng như bác nghĩ đâu.  
        BÁC CHÚC -  Mà này, chú phải tìm mọi cách mà cứu con chứ? Thằng Hải ấy! Tôi thấy cái chuyện đổ vỡ này như có uẩn khúc thế nào ấy, chứ... thằng Hải nó làm giám đốc xí nghiệp đâu có kém?  
        Ô.QUẢNG -  (lúng túng) Tôi... Tôi cũng đang tìm cách cứu cháu bác ạ!  
        BÁC CHÚC -  Trên Tổng công ty tôi thấy anh Quang cũng vào loại giỏi giang đấy! Xuống xí nghiệp được công nhân mến lắm. Còn cái thằng trưởng phòng Lách ấy, trông thấy mặt là tôi ghét. Nhưng thôi, mặc nó!  
        Ô.QUẢNG -  Nghĩ làm gì nhiều cho mệt đầu hả bác.  
        BÁC CHÚC -  (thở dài) Thoắt một cái đã trôi qua một đời người! Mà này, giờ chú xuống thăm các phân xưởng sản xuất hả? Tôi cũng phải lên gặp ông giám đốc Hán, đề đạt chút việc.  
        Ô.QUẢNG -  Bác cứ đi lo công việc, để khỏi bị lỡ.  
        BÁC CHÚC - À, bà xã nhà tôi vẫn nhắc đến chú luôn. Có vò rượu rắn tôi vẫn để giành, bữa nào rảnh chú đến chơi... anh em mình ngồi lai rai. Thôi, tôi đi chú nhé!  
                      ( Bác Chúc đã đi, sực nhớ quay lại...)  
        BÁC CHÚC -  ( đưa ô.Quảng lá đơn) Đây là lá đơn kiến nghị của công nhân xí nghiệp gửi lên Bộ, đề nghị xoá bỏ kỷ luật cho giám đốc Hải! May quá, tiện có chú chuyển giúp lên Bộ. Anh chị em công nhân họ đã ký đầy cả mấy trang giấy đây này.  
        Ô.QUẢNG -  (cười) Xí nghiệp định ép Bộ đây! Bác cứ đưa đây tôi sẽ chuyển giúp.  
        BÁC CHÚC -  Nhớ là phải tìm cách mà cứu con đấy!  
           ( bác Chúc ra khuất. Ông Quảng nhìn theo giây lát rồi cũng đi vào phía trong xí nghiệp... Lát sau, Lan và một tốp sinh viên bước tới)  
        MỘT SINH VIÊN (SV) -  Các cậu ơi, giải trí một tý đã. Bọn sinh viên chúng mình đúng là đứng máy làm việc chưa quen, tớ đau ê ẩm khắp cả người.  
        SV -  Phải đấy, giải lao văn nghệ một lát.  
                    ( Mọi người tản ra các ghế, kẻ thì ngồi dưới các gốc cây.  
                    Một sinh viên nam mang theo cây đàn ghi-ta, lấy ra gẩy.  
                    Vài bạn lẩm nhẩm hát theo... Tốp này, tốp khác tán chuyện )  
        SV -  Bọn mình về thực tập  đúng lúc xí nghiệp gặp cảnh đại hoạ, thật không may mắn.  
        SV -  Ấy, có gặp cảnh thế mới thấu hiểu hết khó khăn, phức tạp của sản xuất làm kinh tế. Đồ án tốt nghiệp của bọn mình càng sâu sắc.  
        SV -  Nhờ các cô chú và anh chị công nhân vẫn tận tình, chỉ bảo hết lòng. Đến lúc phải xa, cũng thấy quyến luyến.  
        SV -  Quyến luyến thì khi nào thi tốt nghiệp xong, ra trường lại xin về. Việc gì phải lo?  
              ( một nữ sinh ăn mặc nền nã, dáng bồn chồn như đang trông ngóng ai? Đó là Lan...)  
        MỘT NỮ SINH -  (nhìn về phía Lan) Các cậu trông kìa! Cái Lan đang mong người ta đấy? Cô nàng đứng ngồi không yên.  
        NỮ SINH KHÁC -  Lan ơi! Anh chàng cắn câu chưa đấy?  
        LAN -  (tảng lờ) Cắn câu gì? Cậu này, chỉ ăn nói lung tung.  
        NỮ SINH -  Này, đây nhảy vô liền hớt tay trên... đừng trách đấy?  
        LAN -  Của thiên hạ đây chẳng giữ.  
        NỮ SINH -  Ghê chưa? Nói chơi thôi, khá đấy! Cố chiếm lấy trái tim chàng.  
        SV -  Tiếc là anh ta gặp hoạ, bị cách mất chức giám đốc. Nếu không thì...  
        SV KHÁC -  Yêu người chứ phải đâu là yêu cấp chức, đúng thế không các cậu?  
        SV -  Người ta không cần cậu phải dậy! Có khi…làm cả chuyện đó rồi cũng nên, ấy chứ lị?  
        LAN -  (thách thức) Thì…làm rồi đấy, làm gì được nhau nào?  
        CÁC SV - Thua, bọn này chịu thua cậu rồi! Đợt thực tập này cái Lan lãi nhất!  
                           ( cả bọn cười )  
        MỘT SV -  Lan hát cho bon tớ nghe một bài hát tình yêu đi! ( nói với sinh viên nam đang cầm đàn) Đệm đàn cho Lan nó hát!  
        TẤT CẢ -  (đồng hoạ) Phải đấy , Lan hát đi!  
                  ( Tiếng hát Lan vút lên theo tiếng đàn. Các sinh viên:  
                  người thì lắng nghe, người thì làm điệu múa theo)  
        MỘT NỮ SINH -  Lan ạ, cậu có giọng hát thật hay! Đáng lý phải vào trường thanh nhạc. Chả trách, anh Hải thích cậu là phải?  
        SV -  Người ta yêu chủ yếu là yêu người, chứ phải đâu chỉ riêng tiếng hát?  
        SV -  Nói thế, nhưng có giọng hát hay cũng dễ quyến rũ chứ? Trông tớ, có xấu đâu! Sao anh Hải lại không thích tớ?  
        NỮ SINH -  Thanh niên như anh Hải thì đứa con gái nào chả thích, Tớ cũng thích!  
        SV -  Ba cậu làm Tổng giám đốc. Cụ quyền hành như thế! Sao cậu không nói với ba: đỡ cho anh Hải khỏi bị kỷ luật?  
         SV -  Phải đấy! Có cụ che chở, anh Hải chắc sẽ thoát?  
        LAN -  Đấy là quan hệ tổ chức, biết thế nào mà nói! Mới lại, ba mình nghiêm khắc lắm. Nói có khi còn bị ba mắng...  
        SV -  Nghiêm khắc với người ngoài, chứ đây là ông con rể tương lai?  
        TẤT CẢ -  (đồng thanh) Phải đấy Lan ạ! Công nhân cả xí nghiệp còn ủng hộ anh Hải, bọn mình cũng nên...  
        MỘT SV -  Con gái yêu của ông Tổng giám đốc mà nói đỡ cho người yêu, thế nào cụ chả chiều?  
        SV KHÁC -  Hay là… hôm nào đến nhà, Bọn mình sẽ nói cho cụ biết tình cảm giữa cậu và anh Hải?  
        LAN -  Tớ xin các cậu, mặc tớ!  
        TẤT CẢ -  Ta hùn vào thuyết phục cụ, có khi ăn thua?  
        MỘT NỮ SINH -  (phát hiện từ xa) Anh Hải đang đi đến rồi kìa! Sắp trưa rồi, ta về thôi các cậu?  
        SV -  (trêu) Cái Lan phải ở đây chờ anh Hải, về sau.  
        LAN -  Không, tớ cũng về cùng.  
        NỮ SINH -  vẽ... trêu tý thôi. Ở lại đây chờ người ta!  
        NỮ SINH KHÁC -  Lỡ cơ hội là phí đấy!  
        TẤT CẢ - Bọn mình về trước nhé!  
                       ( các sinh viên vui vẻ kéo nhau đi. Lan lừng chừng  
                          nán lại - Hải đi tới )
       HẢI -  Kìa Lan! Lan chưa về với các bạn à?  
        LAN -  (lúng túng)  Em... à, em đã tìm được sách cho anh Hải rồi đây này!  
                       ( lấy sách trong túi đeo đưa cho Hải )  
        LAN -  (tiếp)  Đây là cuốn sách nói về sự phát triển kinh tế hiện đại thế giới. Phân tích rất kỹ quá trình phát triển của các công ty tư bản: như tư bản Nhật, tư bản Mỹ...  
        HẢI -  (lật xem) Cuốn sách hay lắm, anh tìm mãi chưa được đấy!  
        LAN -  Những trang nghiên cứu quá trình tiến triển của các tờ-rớt, phân tích nguyên nhân khủng hoảng dẫn đến phá sản của một số tờ-rớt khác. Những mô hình liên doanh có tính đặc thù khác nhau trong một số nước ở cộng đồng. (tiếp tục chỉ) Anh xem: những con số chi chít được lý giải bằng phương pháp tích phân.  
         ( ngừng ít phút , ý tứ): Anh Hải thưởng gì cho em nào?  
        HẢI -  (bối rối) Anh... Anh chả biết thưởng gì cho em cả.  
        LAN -  (với mình) Ghét! Người đâu mà vô tình? (với Hải) Mặc anh, thưởng cho em cái gì thì thưởng? Em không cho không đâu!  
        HẢI -  À, hay anh khao em một chầu phở nhé?  
        LAN -  Thôi, đây thích ăn cơm chính hiệu chứ chả thèm ăn phở.  
        HẢI -  Tưởng gì? ăn cơm thì dễ quá! Chờ anh giải quyết xong chút việc ở xí nghiệp, rồi sẽ mời em ra một hiệu cơm ngoài phố.  
        LAN -  Em chả ra ngoài phố, thưởng ở ngay đây cơ?  
        HẢI -  Nhưng ở đây mà vào nhà ăn của xí nghiệp thì bình thường quá?  
        LAN -  (dí vào trán Hải) Anh chẳng biết một tý gì cả, ngốc ạ?... Em tự lấy thưởng vậy.  
                    ( cô khẽ kéo ghì chặt lấy anh vào người)  
        HẢI -  (hơi bối rối) Khéo, mọi người nhìn thấy...  
        LAN -  Kệ cho họ nhìn!... (rồi cô hôn anh )  
        HẢI -  Nghe anh nói đã em...  
        LAN -  Anh Hải! Bọn em sắp phải xa xí nghiệp rồi, liệu anh Hải có nhớ?  
        HẢI -  Nhớ chứ! Các bạn sinh viên đã để lại cho anh rất nhiều những ấn tượng đẹp.  
         LAN -  Nhưng... với riêng Lan thì sao?  
        HẢI -  Có, anh cũng nhớ Lan! Nhưng...  
        LAN -  (đay lại) Lại nhưng? Người ta thờ ơ, mình có thương cũng chẳng ăn thua, phải không anh?  
        HẢI -  Lan, nghe anh nói: chỉ vì anh đã...  
        LAN -  Anh muốn nói, vì anh đang gặp cảnh ngộ... chẳng may bị cách mất chức giám đốc, chứ gì? Nhưng tình cảm của em với anh chả vì chuyện đó!  
        HẢI -  Không, anh không muốn nói về chuyện đó.  
        LAN -  (vẻ cương quyết) Em sẽ nói với ba, nhất định ba em sẽ tìm cách cứu anh?  
        HẢI -  (bất ngờ) Em nói cái gì? Em nói với ba em á? Em sẽ nói với ông Tổng giám đốc Tổng công ty cứu giúp anh á?  
        LAN -  Ba em thương em lắm mà anh!  
        HẢI -  (cười khó hiểu một mình) Cô ta sẽ nói với ông Tổng giám đốc để cứu tôi?  
        LAN -  Em nói thật đấy, anh Hải! Nhất định em sẽ nói với ba, em sẽ đòi ba... Ba em chiều em lắm! Ba chưa từ chối em điều gì. Nhất là khi ba biết em thân thiết với anh?  
        HẢI -  Thôi thôi thôi... Em đừng nói về ba em với anh nữa!  
        LAN -  Hãy tin em: Ba tốt lắm mà anh!  
        HẢI -  (gắt lên) Em thôi đi! Anh cám ơn lòng tốt của ba em. Em về nói với ông Tổng giám đốc: Anh không cần đến lòng tốt của ông ta!  
        LAN -  Kìa! Sao anh lại nỡ nói về ba em như thế? Tính khí ba tuy có nghiêm khắc, nhưng thực ra ba em là một người nhân từ, giầu tình cảm lắm! Em tin là ba sẽ vì em, vì anh...  
        HẢI -  Có ông ta chỉ biết vì bản thân ông ta ấy! Vì cái chức Tổng giám đốc thôi!... Xin lỗi, tôi có nặng lời với em. Cám ơn em đã tặng sách!  
                  ( nói xong, Hải bực bội bỏ đi)  
        LAN -  (chới với gọi theo) Anh Hải! Em thương anh, em yêu anh mà... Anh Hải ơi!  
                       ( nói như trong mê sảng)  
      Hãy ở lại với em đi! Tất cả cuộc đời em, chỉ cần có anh thôi!...  
                ( ít phút sau - Một cô gái rất đẹp, ăn diện rất phăng-te-ri...  
                 Tay xách lủng lẳng một chiếc túi da bước tới!  
                   Đó là Ngọc Huyền. )  
        HUYỀN -  Chào bạn gái!  
        LAN -  (quay lại) Vâng, chào chị!...(tự nói với mình) Ủa, sao trông chị ta thấy quen quen? Hình như mình đã gặp ở đâu rồi? (với Huyền) Chị hỏi gì ạ?  
        HUYỀN -  Tôi muốn hỏi thăm một người?  
        LAN -  (với mình) Sao giống lạ giống lùng...( nhìn Huyền vẻ dò xét) Đúng là chị ta rồi!  
        HUYỀN -  Tôi có gì lạ mà bạn gái nhìn khiếp thế?  
        LAN -  Chị tên là Ngọc Huyền, phải không ạ?  
        HUYỀN -  (ngạc nhiên) Sao bạn gái lại biết tên tôi? Chẳng lẽ chúng ta đã từng gặp nhau?... Chịu, mình không thể nào nhớ được.  
        LAN -  Không, tôi chưa bao giờ gặp chị! Tôi biết chị hỏi ai rồi. Có phải chị đi tìm anh Hải không?  
        HUYỀN -  Quái nhỉ? Sao bạn gái lại biết tôi rõ như thế? Đúng, tôi muốn tìm anh Hải! Nhưng tôi vẫn không nhớ là đã gặp bạn gái ở đâu?  
        LAN -  À...Tôi đã được nhìn ảnh chị trong tập an-bom của anh ấy.  
        HUYỀN -  Nghĩa là, anh ấy vẫn cất giữ những tấm ảnh tôi đã tặng anh ngày xưa?  
        LAN -  Sao lại không? (ngắm nghía) Chị đẹp lắm! Chắc là anh Hải phải rất thích chị?  
        HUYỀN -  Chúng tôi cũng đã có những kỷ niệm...  
        LAN -  Những kỷ niệm đó sâu sắc lắm, phải không ạ?  
        HUYỀN -  Nhưng sao bạn gái lại dò xét về tôi kỹ thế? Cô cũng làm việc ở xí nghiệp này?  
        LAN -  Ồ không, tôi chỉ là một sinh viên thực tập.  
        HUYỀN -  Và chắc là cũng thân thiết với anh Hải lắm? Tò mò thì hỏi vậy thôi. Thế, bạn gái có biết anh ấy ở đâu? Làm ơn chỉ giùm...  
        LAN -  Tôi, tôi cũng vừa... mà tôi không biết đâu! Chị lên phòng giám đốc xí nghiệp mà hỏi.  
        HUYỀN -  Ôi, cái ông giám đốc già ấy tính nết thật là cáu bẳn. Mình cũng đã tới chỗ ông ta hỏi thăm! Ông ta chỉ nói mỗi một câu cộc lốc: Tôi không biết! Cứ như muốn xua đuổi người ta đi ấy.  
        LAN -  Xin lỗi chị, tôi cũng không biết!  
                     ( nói rồi Lan quay đi thẳng )  
        HUYỀN -  Ngày hôm nay thật xui xẻo. Ai cũng chỉ nói với mình một câu: Tôi không biết!... Anh Hải ơi là anh Hải? Loanh quanh khắp cả xí nghiệp mà chẳng biết anh đi đâu?  
                       ( Huyền lưỡng lự giây lát, rồi cũng bước đi )      



... CÒN TIẾP ...

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.


                                                       
             SỐ PHẬN NHỮNG HÒN ĐÁ TẢNG
                                                                           

   
                                                PHẠM NGỌC THÁI
                                                          Kịch dài
                                                               Kỳ thứ II




 

        
                V-   PHÒNG GIÁM ĐỐC XÍ NGHIỆP SAO MAI  
 
                                     (  Lách từ trên tổng công ty xuống -  
                                      đang bàn bạc với giám đốc Hán )  
 
 
       LÁCH -  Lần này người vớ bở nhất là ông đấy, ông Hán ạ!  
        Ô.HÁN -  Tôi đâu có quên ơn anh Lách? Cũng nhờ anh tiến cử và sự cất nhắc của đồng chí Tổng giám đốc...  
        LÁCH -  Chẳng phải chỉ tiến cử, ca ngợi ông với ông Tổng giám đốc Phách, mà tôi còn lên tận vụ tổ chức Bộ nói rã bọt mép và tâng bốc ông hết lời!  
        Ô.HÁN -  Hì, hì, hì... thì, tình cảm qua lại thân thiết giữa anh Lách với tôi...  
        LÁCH -  Nói thật nhé, năng lực làm giám đốc của ông có phần hơi đuối?  
        Ô.HÁN -  Nhưng bề dầy nhiều năm kinh nghiệm làm việc của tôi, từng trải hơn lũ trẻ chứ lị?  
        LÁCH -  Kinh nghiệm của ông cũ rích, ra cái chết gì!  
        Ô.HÁN -  Thì tôi cũng sắp tới tuổi về hưu, có được nâng đỡ đề bạt... hưởng một tý quyền lợi lãnh đạo cũng là xứng đáng?  
        LÁCH -  Nói thế, để ông tự biết mình liệu mà cố gắng! Bọn công nhân nghe chừng chúng kêu ca ông nhiều lắm?  
                  ( ông Hán rút ngăn kéo bàn lấy ra một phong bao...  
                               đưa cho Lách )  
        Ô.HÁN -  Anh Lách cầm lấy tiêu vặt. Đây là tiền tôi duyệt chi tiếp khách trong kinh doanh ấy mà...  
        LÁCH -  (cười) Ấy, giám đốc Hán làm thế này... anh em khó nghĩ quá ! Có vể nằng nặng phong bì đây?  
        Ô.HÁN -  Khách đặc biệt mà lị! Trưa nay mời anh Lách ra ngoài quán, tôi sẽ thay mặt xí nghiệp chiêu đãi.  
        LÁCH -  Thế thì phiền hà quá! Phiền hà quá!...  
        Ô.HÁN -  Có gì mà phiền hà. Tổng công ty với Xí nghiệp là phải dựa vào nhau mà sống, phải không anh? Anh Lách về viết cái giấy giới thiệu xuống đây, tôi duyệt cho một kiện hàng...(nói nhỏ) Gọi là phế phẩm nhưng toàn loại may mẫu đang mốt, chỉ phết phẩy ti tí... ưu tiên giá nội bộ, rẻ bùn. (nói to) Nếu được các anh trên tổng công ty ưu ái giúp đỡ xí nghiệp, chẳng bao giờ để anh Lách phải thiệt!  
        LÁCH -  Giám đốc Hán đã có lòng thì Lách tôi xin nhận, chẳng dám từ chối. (nói nhỏ) Ông Hán là một giám đốc luôn luôn có nhiều thiện chí thế thì... (nói to) Tôi sẽ xuống để giúp đỡ xí nghiệp thường xuyên.  
        Ô.HÁN -  Được anh Lách quan tâm thế thì quí hoá quá! Tôi với anh: vừa được việc công, được cả tình cảm riêng.  
               ( cả hai hô hố cười sởi lởi - Hải bước vào )  
        LÁCH -  (nhanh nhẩu lại bắt tay) Ồ, xin chào anh Hải! Thế nào, anh vẫn khoẻ chứ?  
        HẢI -  Xin cám ơn. (với ông Hán) Đồng chí giám đốc đã xem bản phương án liên doanh với nước ngoài của tôi chưa đấy ạ?  
        Ô.HÁN -  Tôi xem rồi.   
             ( rút từ ngăn kéo bàn, lấy tập phương án trả lại cho Hải)  
        Ô.HÁN -  (tiếp) Này đây, anh mang về mà cất vào trong tủ.  
        HẢI -  Thế ý kiến của đồng chí thế nào?  
        Ô.HÁN -  Cất đi, cất đi, cất đi... không dùng được.  
        HẢI -  Sao laị không dùng được? Đồng chí phải có ý kiến phân tích của mình đàng hoàng chứ?   
        Ô.HÁN -  Anh vặn vẹo tôi đấy à? Anh là cấp trên hay tôi là cấp trên? Bây giờ anh mất chức giám đốc rồi, chỉ là một nhân viên bình thường thôi: anh không thể vẫn giữ cái giọng lãnh đạo với tôi như trước được?  
        HẢI -  Thôi được. Tôi đã tôn trọng ông là giám đốc trình lên để tham khảo ý kiến, nhưng... chính ông đã tự tước bỏ quyền tham gia của mình?  
        Ô.HÁN -  Anh doạ tôi đấy hả? Đừng có định vượt quyền! Còn cái bản phương án này anh mang đi xí nghiệp nào thì mang, xí nghiệp Sao Mai này không dùng.  
           ( Hải cầm bản phương án định bỏ ra - Lách vội đến can)  
        LÁCH -  Ấy , ấy... Giữa nhân viên, cán bộ và giám đốc thì phải đoàn kết, hoà hợp với nhau. Cấp dưới phục tùng cấp trên...  
        Ô.HÁN -  Giờ anh ta cũng chỉ là một nhân viên bình thường, mà nói với giám đốc cứ như là...  
        LÁCH -  (xuê xoa) Chẳng qua ông Hán với trách nhiệm một giám đốc,
ông ấy phải cân nhắc lợi hại - Anh Hải ạ?                                                                                                                                                                                                                                                                                          
        Ô.HÁN -  Về cách thức sản xuất ấy, thì chính đồng chí Tổng giám đốc Tổng công ty đã từng nói: tạm thời trước mắt cứ từ từ, từ từ... đừng nôn nóng...  
        HẢI - Cứ từ từ... Bây giờ mà còn phát biểu " cứ từ từ"?  Từ từ kiểu ấy chỉ là sự ì ạch...  
        Ô.HÁN -  Theo phương án của anh: chẳng hoá ra đây là bán lại xí nghiệp cho công ty tư bản à? Để cho nó đầu tư tất cả 100% vào xí nghiệp, cải tạo thành xí nghiệp của nó... chứ đâu phải là liên doanh hợp tác quốc tế?  
         HẢI -  Sử dụng nhân lực công nhân Việt Nam sản xuất, đa phần các nhân viên và cán bộ của ta tham gia, sẽ có thêm hàng nghìn người có công ăn việc làm... Mặt bằng xây dựng xí nghiệp cũng vẫn ở trên đất nước ta - Nhằm phát triển nhanh chóng nền kinh tế quốc dân, công nghiệp hiện đại, khoa học kỹ thuật tiên tiến. Nhanh chóng hoà nhập với các nước tiên tiến trên thế giới, lợi nhuận kinh doanh hợp lý. Đến một thời hạn, công ty nước ngoài sẽ trao trả lại toàn bộ xí nghiệp cho Việt Nam ta! Sao lại gọi là bán đi thành xí nghiệp của họ được?  
        Ô.HÁN -  (bối rối) Nhưng...nhất là cái người làm giám đốc xí nghiệp ấy, theo phương án của anh, lại do các công ty nước ngoài chỉ định? Riêng, riêng cái điều khoản ấy là không được rồi!  
        HẢI -  Thì ra, chẳng qua ông sợ bị phế bỏ mất cái chân giám đốc?  
        Ô.HÁN - Tôi...  
        HẢI -  Ta không có tiền bạc. Người ta đầu tư 100% cả vốn: từ nguyên vật liệu sản xuất kinh doanh, đến trả lương cho cán bộ công nhân, toàn bộ phương tiện trang thiết bị máy móc đều của họ... để cải tạo xây dựng lại qui mô xí nghiệp! Thì rõ ràng người ta phải có quyền chỉ định giám đốc, không thể như cái kiểu bao cấp cha chung không ai khóc của ta được?  
        Ô.HÁN -  Không được. Không được. Mất cái quyền làm giám đốc là người có quyền hành cao nhất , là không được! Nghèo thì nghèo, vẫn phải giữ cái quyền làm chủ. Anh Lách thấy tôi nói thế có đúng không?  
        LÁCH -  Ông thì... chủ chủ cái gì?  
        HẢI -  Tôi đã gửi trình lên Bộ! Bộ mới là người duyệt xét và ra quyết định. Dù ông không đồng ý cũng không có quyền.  
                 ( Hải định ra thì bác Chúc vào )  
        B.CHÚC -  Báo cáo đồng chí giám đốc...  
        Ô.HÁN -  Hôm nay sao lắm báo cáo thế? Có gì nói nhanh lên!  
        B.CHÚC -  Hiện dưới cảng có một số nguyên phụ liệu sản xuất hàng may mặc: như một số súc vải, phụ liệu may, chỉ... cả chỉ ny-non, chỉ cốt-tông, kim máy khâu. Những nguyên phụ liệu này thuộc hàng vét kho , tồn đọng...  
        Ô.HÁN - Ờ, thì sao?  
        B.CHÚC -  Phần lớn những nguyên phụ liệu này vẫn phải dùng ngoại tệ mới mua được...  
        Ô.HÁN -  Tôi biết rồi! Nói vào việc cụ thể xem nào?  
        B.CHÚC -  Tôi đã liên hệ, cảng nhất trí xuất cho xí nghiệp ta với giá qui định, bằng tiền Việt Nam. (đưa giấy) Đề nghị giám đốc ký duyệt cho mua về để phục vụ sản xuất.  
        Ô.HÁN -  Được, chả mất gì của mình: nào, đưa đây tôi ký!  
        B.CHÚC -  Nhưng ta cũng cần phải chi một khoản, không lớn lắm... gọi là bồi dưỡng cho nhân viên, cán bộ trực tiếp làm việc ở kho cảng.  
        Ô.HÁN -  (trả lại giấy) Thế thì không được! Bồi dưỡng cái khỉ gì? Anh nào làm việc mà chả ăn lương. Đây thực chất là tiền tiêu cực.  
        B.CHÚC -  Nếu ta không chịu bồi dưỡng một chút, đời nào người ta ưu tiên xuất cho mình? Bao nhiêu cơ sở muốn, chúng tôi phải trình bầy mãi...  
        Ô.HÁN -  Cứ thẳng ngay mà làm! Tôi đã nói rồi: không có phí tiêu cực. Cái kiểu các anh thì...  
        B.CHÚC -  Nghe thì có vẻ cao đạo vậy. Nhưng hiện nay một số phân xưởng đang rơi vào tình trạng không đủ nguyên vật liệu sản xuất, công nhân bị lãng công dài... Đồng chí giám đốc cho biện pháp để giải quyết ạ?  
        Ô.HÁN -  Có, có phải anh lên đây để hoạnh hoẹ tôi không? Sinh ra trưởng phòng vật tư như anh: xí nghiệp có khó khăn thì phải đề xuất biện pháp... để thỉnh thị giám đốc. Đằng này...  
        B.CHÚC -  Tôi lo được vật tư thì đồng chí bảo cứ thẳng ngay mà làm. Thẳng ngay cái nỗi gì? Ngoại tệ mua nhập nguyên vật liệu thì thiếu. Có tìm mua được vật liệu bên ngoài , cũng còn đắt hơn nhiều so với cảng. Nhưng ai người ta chịu uống nước lã, nuốt nước bọt mà ưu tiên không cho anh?  
        Ô.HÁN -  Các anh... các anh...  
        LÁCH -  (vội can) Thôi, ông ký duyệt đi! Tình hình chung bây giờ phải biết chấp nhận, để anh em họ lấy nguyên vật liệu về sản xuất.  
        Ô.HÁN -  Thôi được, tôi ký duyệt. Nhưng... không thể kéo dài kiểu tiêu cực như thế này mãi được. (ký)  
        B.CHÚC -  (nhận giấy) Vì cuộc sống công nhân, vì xí nghiệp: Tôi chấp nhận sự ký duyệt này của ông! Nếu chỉ vì ông, tôi không thèm!  
                 ( bác Chúc bỏ ra - Hải cũng lắc đầu ra theo )  
        Ô.HÁN - (với Lách) Anh xem: Cán bộ, công nhân bây giờ nó ngang ngược, hỗn xược thế đấy!  
        LÁCH -  Ông cũng chả ra sao cả? Đáng lý phải động viên họ, duyệt ký ngay! Thì ông lại...  
        Ô.HÁN -  Chẳng qua tôi nói thế để tỏ cho chúng biết, mình ưa làm việc theo phong cách nghiêm túc, đúng đắn!  
        LÁCH -  Đúng đắn, nghiêm túc cái con khỉ! Những cán bộ như thế thuộc loại mẫn cán, có trách nhiệm, giúp ông duy trì sản xuất cho xí nghiệp. Có lợi cho lãnh đạo của ông! Mình phải tỏ ra nhẹ nhàng, sởi lởi, xoa vuốt... có thế ông mới trụ được cái chức giám đốc!  
        Ô.HÁN -  Vì... vì tôi đang bực quá! Thôi, không nói chuyện ấy nữa. Thế , còn bản phương án của thằng Hải: theo anh, liệu ông Tổng giám đốc có chấp thuận không?  
        LÁCH -  Ông ta không ủng hộ những ý tưởng mạnh mẽ đến thế đâu.  
        Ô.HÁN -  Sao anh biết?  
        LÁCH -  Điều cốt yếu của ông Tổng giám đốc là: Tất cả, từ tổng công ty đến xí nghiệp... cứ bình bình, êm êm... để ông ta giữ yên cái chức vị Tổng giám đốc cho tới lúc về hưu! Không có đảo lộn gì hết...  
        Ô.HÁN - Tôi hiểu rồi! Tôi hiểu rồi!  
        LÁCH -  Lãnh đạo cầm chịch không nổi… mà thay đổi lớn quá, có khác nào tự loại bỏ mình?  
        Ô.HÁN -  Còn anh? Thế... anh có ủng hộ cho nó không?  
        LÁCH -  Tôi á?... Ờ, ờ... mà này, trời sắp mưa rồi nhỉ? Cũng đến lúc tôi phải về đây!  
        Ô.HÁN -  Ấy, ấy... Tôi đã nói rồi, trưa nay xí nghiệp sẽ chiêu đãi trưởng phòng Lách ở ngoài quán!  
        LÁCH - Làm thế tốn kém cho giám đốc Hán quá? Tôi rất ngại.  
        Ô.HÁN -  Chuyện vặt. ( ghé tai Lách nói nhỏ) Khoản này cũng sẽ được duyệt chi trong sản xuất kinh doanh!  
        LÁCH -  Nghĩa là... cũng có thể vô tư hả? Nể ông thì tôi ở lại chứ, hôm nay cũng có nơi mời đãi...  
        Ô.HÁN -  Tôi với anh Lách mà... Hai anh em mình cứ ăn dơ với nhau, hai bên đều có lợi. Phải không anh?  
        LÁCH -  Ông Hán nói chí phải!  
        Ô.HÁN -  Đi đi đi... Ta ra quán ngồi nhậu lai rai.  
                        ( cả hai bước đi - hể hả cười )  
                                    


  
 

                           VI-  TRỞ LẠI CẢNH  
                      KHOẢNG SÂN XÍ NGHIỆP  
 
                                               ( Quang và Hải đi tới )  
 
        QUANG -  Mình hoàn toàn ủng hộ bản phương án liên doanh quốc tế của Hải! 
        HẢI -  Được anh Quang ủng hộ thật là may mắn.  
        QUANG -  Không ủng hộ sao được ! Xu thế phát triển kinh tế thế giới là xu thế liên kết toàn cầu! Muốn tồn tại mở mang sản xuất, không thể giữ thái độ bảo thủ cổ lỗ - Như thế là chết! Máy móc thì cũ, mà làm gì có ngoại tệ mà đòi cải tiến? Xí nghiệp sẽ bị vỡ tan! Điều kiện đâu để diễn mãi cái bài " chậm nhưng mà chắc " của mấy cha lãnh đạo thủ cựu?  
        HẢI -  Nếu như xí nghiệp Sao Mai có được một tiềm lực kha khá, một số vốn ngoại tệ đủ cần thiết cùng đầu tư với công ty nước ngoài! Khi ấy lợi nhuận sẽ được chia đôi, thì nguồn ngoại tệ của ta thu được càng lợi hơn nhiều?  
        QUANG -  Tất nhiên! Tất nhiên! Được như thế còn nói chuyện gì. 
        HẢI -  Vụ tổn thất vừa qua càng đẩy xí nghiệp vào tình trạng khốn quẫn. Tôi lập lại phương án cho công ty tư bản đầu tư tất cả 100% vốn là vì tình hình thực tiễn ấy.  
        QUANG -  Về nguyên nhân xẩy ra vụ tổn thất: mình đang thu thập lại toàn bộ tài liệu, để xác minh làm rõ trắng đen rồi trình lại lên Bộ! Sẽ trả lại sự công bằng cho xí nghiệp và cho Hải.  
        HẢI -  Rất cám ơn anh Quang! Còn được một đồng chí công minh chính trực như anh, tôi cũng thấy mình được an ủi. Nhiều lúc thấy thân cô, thế cô... anh ạ!  
        QUANG -  Cậu không thân cô, thế cô đâu, đừng nản chí! Rồi Hải sẽ có đủ quyền hạn thực thi chính tác phẩm của mình? Thôi, tớ về nhé!  
        HẢI -  Vâng, chào anh!  
             ( họ xiết chặt tay nhau. Hải đứng nhìn theo,  
                   tới khi bóng Quang ra khuất hẳn )  
        HẢI -  (một mình) Giá anh ấy là Tổng giám đốc của Tổng công ty thì tốt biết bao?  (nói to) Liệu ai sẽ cứu được ta đây?  
                          ( Ngọc Huyền từ đằng sau tới )  
        HUYỀN -  Em sẽ cứu anh!  
        HẢI -  Ôi, Ngọc Huyền! Em đến đột ngột như từ trên trời rơi xuống.  
        HUYỀN -  Liệu anh có mong chờ em không đấy?  
        HẢI -  Ôi, nàng Ô-phê-đi-a của anh! Em đến đúng lúc anh đang chết nửa đời người.  
        HUYỀN -  Thì chuyến này đi với em! Ở đây họ đang hại anh đấy? Từ Bộ rồi Tổng công ty, đến cả xí nghiệp Sao Mai này... rất nhiều người muốn hại anh! Đi với em, em sẽ cho anh tất cả cuộc đời đẹp nhất!  
        HẢI -  Em đừng qui kết tất cả! Chỉ một số muốn làm hại anh thôi, còn mọi người thì vẫn tốt.  
        HUYỀN -  Anh mới thánh thiện chưa? Đến giờ vẫn bênh vực cho mọi người cơ đấy.  
        HẢI -  Em từ thành phố Hồ Chí Minh ra khi nào?  
        HUYỀN -  Em đáp máy bay đến Hà Nội sáng nay, đặt thuê xong một phòng ở khách sạn... là tới đây tìm anh ngay! Gớm, loanh quanh mãi khắp xí nghiệp, giờ mới gặp được anh.  
        HẢI -  Để anh ngắm nhìn em, xem thử có khác đi tý nào không?  
        HUYỀN -  Hãy ôm em đi!... như thưở vẫn còn bên Đức ấy.  
                                  ( họ hôn nhau )  
        HUYỀN -  (tiếp) Gặp anh, em vui quá! Em múa cho anh xem lại một điệu, như ngày còn là một cô sinh viên ở nước ngoài... anh có muốn không?  
        HẢI -  Em vẫn ham múa thế cơ à?  
        HUYỀN -  Từ khi về nước em chẳng còn múa nữa. Em chỉ múa cho một mình anh xem thôi, em múa nhé?  
        HẢI -  Em múa đi! Anh cũng muốn được sống lại những kỷ niệm xưa.  
                    ( Huyền múa - Hải say đắm nhìn theo...)  
        HUYỀN -  (dừng lại) Ôi, những kỷ niệm của tình yêu! Những năm tháng sống và học cùng với anh, mới đẹp làm sao?  
        HẢI -  Anh cũng không bao giờ quên.  
        HUYỀN -  (mơ màng)  Kìa, anh có nhìn thấy không: Vẫn thành phố Leipzig cổ kính của nước Đức đấy! Những chiều tối, khi thành phố sáng lên ánh điện, anh đã dắt em đi...  
   
                                 CẢNH HỒI TƯỞNG  
   
                     ( Tại thành phố Lai-xích: những dẫy nhà cao tầng, đường phố  
                     và những cây sồi. Phía cuối phố có một con sông chảy qua.  
                            Tuyết rơi... ánh điện phản chiếu xuống mặt nước.  
                            Đôi trai gái, khi ấy họ đều là những sinh viên... đang  
                       dắt nhau đi trên đường phố ).  
   
        HUYỀN -  Tuyết rơi nhiều quá! Đôi găng tay da của em lạnh cứng như ướp trong tủ đá. Sát vào em nữa đi anh!  
                          ( cô kéo tay anh quàng qua người)  
      Ôi! Em ước gì con đường này dài mãi, để được anh đưa đi mãi...  
        HẢI -  Thế thì chẳng bao giờ chúng mình tới được nơi nào cả.  
                           ( họ đến một gốc cây sồi )  
        HUYỀN -  Bao nhiêu lần chúng mình đứng dưới gốc cây sồi này rồi, anh Hải nhỉ?  
        HẢI -  Anh cũng không nhớ.  
        HUYỀN -  Em có cảm giác… cây sồi lớn vượt lên từ khi có chúng mình đến! Cả màu xanh của nó được như thế, là nhờ có hơi ấm của anh và em.  
        HẢI -  Em giầu trí tưởng tượng quá!  
        HUYỀN -  Anh đã bảo vệ xong luận án phó tiến sỹ! Ít ngày nữa sẽ đáp máy bay về nước, còn em thì...  
        HẢI -  Thì còn bốn năm nữa là học xong chương trình đại học tổng hợp của nước Đức, em về nước, chúng mình sẽ lại gặp nhau!  
        HUYỀN -  Em sẽ nhớ anh! Một khoảng thời gian dài tưởng chết đi được.  
        HẢI -  Rồi em sẽ quen. Học thật tốt, mai sau về còn phục vụ đất nước!  
        HUYỀN -  Chúng ta ra bờ sông đi anh!  
                           ( cô kéo anh đi về phía bờ sông )  
        HUYỀN -  (tiếp) Mỗi lần cùng anh đi dọc theo bờ sông của thành phố, em lại cồn cào nhớ về tổ quốc! Anh Hải, về nước chờ em nhớ?  
        HẢI -  Anh sẽ chờ em suốt đời.  
        HUYỀN -  Khi nào tốt nghiệp xong đại học: về nước, em sẽ vào làm việc trong " công ty hoàng hôn " của ba em làm giám đốc, tại thành phố Hồ Chí Minh. Còn anh?  
        HẢI -  Anh sẽ về xí nghiệp Sao Mai ở ngoài Bắc.  
        HUYỀN -  Không được. Anh phải vào thành phố Hồ Chí Minh với em cơ? Thế chẳng hoá ra như đôi vợ chồng Ngâu: em Nam -  anh Bắc à?  
        HẢI -  Thì em ra ngoài Bắc với anh!  
        HUYỀN -  Ba má em nói: Sẽ cho em một vi-na thật lịch sự! Với cuộc sống tốt đẹp và điều kiện của ba em - Vào với em, ba em sẽ giúp cho sự thành đạt của anh tốt hơn!  
        HẢI -  Anh muốn thành đạt bằng chính khả năng và trí tuệ của mình.  
        HUYỀN -  Anh ương ngạnh lắm! Có sự nâng đỡ vẫn tốt hơn cho anh chứ?  
        HẢI -  Điều mà anh nghĩ đến nhiều : là cả một nền sản xuất của đất nước mình vẫn còn rất thấp?  
        HUYỀN -  Thôi, ta không nói tới chuyện đó nữa.  
                         ( họ tiếp tục đi bên nhau )  
            Sương đã xuống nhiều, em thấy lạnh lạnh là...  
                         ( cô nép vào người anh)  
           Ôm chặt lấy em đi anh!...  
                            ( cảnh hồi tưởng qua đi.  
                               Huyền vẫn như trong cơn mơ... )    


                         TRỞ LẠI CẢNH CŨ  
 
                                          ( Vẫn ở trong sân của xí nghiệp ) 
 
     HUYỀN -  ( sực tỉnh )   Ôi, những kỷ niệm của  tình yêu êm đềm trên thành phố Lai-xích. Những buổi sáng chan hoà ánh nắng, những buổi tối hai đứa cùng đi dọc bờ sông, những mùa tuyết rơi, những bóng cây sồi... Tất cả đi qua như một giấc mơ, phải không anh?  
        HẢI -  Đúng là như một giấc mơ!...  
        HUYỀN -  Ồ không! Tất cả chỉ mới là bắt đầu, chúng ta sẽ lại có tất cả mà?  
        HẢI -  Nhưng cuộc sống thì rất nhiều bất trắc và phức tạp hơn ta tưởng nhiều!  
         HUYỀN -  Có tình yêu rồi sẽ lại có tất cả anh ạ? Thôi, đi về khách sạn với em. Những ngày này anh phải thuộc về em!... Ta đi thôi anh. Chạy tìm anh cả buổi sáng, em đói run hết chân tay rồi đây này?  
 
                               ( Huyền kéo Hải đi ra khỏi xí nghiệp )  
                                              
 
 
              VII-   MỘT PHÒNG XINH XẮN  
                          TRONG KHÁCH SẠN  
 
                         ( Giường đệm ga trắng muốt, kê một bộ bàn ghế  
                         nhỏ lịch sự. Huyền ngồi ở giường đang xem bản  
                         phương án của Hải. Hải ngồi ghế hút thuốc và  
                         ngắm nhìn cô... )  
 
        HUYỀN -  (bỏ sách xuống ngước lên nhìn Hải) Con mắt cứ nhìn trộm người ta, trông gian không kìa? Lại đây với em!  
        HẢI -  (lại gần)  Xem bản phương án của anh em thấy thế nào?  
        HUYỀN -  Cốc mò cò xơi thôi anh ơi! Lúc nào anh cũng thấy anh cần cho tất cả: Cho xí nghiệp Sao Mai này, cho mọi người... Nhưng tất cả rồi sẽ mang lại được gì cho anh? Bây giờ anh có lao tâm huyết thì rồi những thành quả cũng chỉ để cho kẻ khác hưởng, chứ đâu phải là anh?  
        HẢI -  Người hưởng là sự phồn thịnh của cả nền kinh tế xã hội, là xí nghiệp, là công nhân...  
        HUYỀN -  Nhưng bản thân anh thì cả đời chỉ đi bắt bóng? còn cả cuộc đời của em nữa thì sao?... Không! Chuyến này em ra Hà Nội, mục đích là đưa bằng được anh vào trong Sài Gòn sống với em!  
        HẢI -  Thôi, ta chả nói chuyện đó nữa. Nói về tình yêu đi em?  
        HUYỀN -  Tình yêu à? Anh có biết cuộc sống của một người con gái khi không có người yêu bên cạnh thì thế nào không? Một thế giới trống rỗng, hư vô. Thế mà ở ngoài này: anh lại đi tìm thú vui với một đứa con gái khác?  
        HẢI - Nhưng ngoài em ra, anh làm gì có người con gái nào?  
        HUYỀN -  Đừng tưởng che được mắt em! Thế cô nữ sinh sáng nay, khi đi tìm anh em cũng gặp ở trong sân xí nghiệp này, là thế nào với anh? Rõ ràng giữa hai người đã có tình ý với nhau!  
        HẢI -  Làm gì có! Mà cô nào nhỉ? À à à... anh nhớ ra rồi, chắc em đã gặp cô Lan?  
        HUYỀN -  Đấy nhé, anh đã tự thú tội rồi đấy! Một thiếu nữ mới lớn, trông cũng xinh xắn dễ thương. Đàn ông ai mà chẳng thích?  
        HẢI -  Giời ơi, em đã ghen vấy ghen vá... đổ oan cho anh đến thế là cùng?  
        HUYỀN -  Có mà oan Thị Mầu? Chuyện, sống xa người yêu... lại bao nhiêu con gái nó vây xung quanh, chả trách?  
        HẢI -  Nhưng không làm gì có chuyện đó!  
        HUYỀN -  Trong lúc ái ân với nàng, anh lại còn tâm tình , thủ thỉ kể chuyện với nàng... cả về em? Nếu không, tại sao cô ta lại biết rõ về em đến như thế?  
        HẢI -  (lúng túng) Điều đó... anh cũng chẳng biết?  
        HUYỀN -  (ý vị) Chỉ là "phở" tráng miệng, hay anh định chọn làm "cơm chính hiệu" đấy?  
        HẢI -  Lại phở với chả cơm?  
        HUYỀN -  (dí vào trán người yêu) Nếu cứ chung tình với em, thì rồi anh sẽ được ăn cơm hảo hạng, thật ngon và thật nhiều nữa!  
        HẢI -  Anh thề với em, anh chưa có gì với cô ta cả?  
        HUYỀN -  Lời thề của đám con trai, em chả tin!  
        HẢI -  Thật đấy! Với cô ta, anh tình cảm cũng như đối với các nữ sinh khác về xí nghiệp thực tập thôi!  
        HUYỀN -  Cũng có mặn mà hơn một chút! (khẽ cười)  
        HẢI -  Em lại nói thế?  
        HUYỀN -  Nhưng thôi, cứ tạm tin anh như thế vậy! Nhưng nếu có tí tỉnh nào với nàng... thì anh phải lập tức chấm dứt đi đấy, không thì sẽ không xong với em đâu? Còn bây giờ em phải vào tắm đây! Đi đường xa, lại vội chạy tìm anh nên em chưa kịp tắm. Người em ngứa ngáy hết cả nên đây này!  
        HẢI -  Thì em tắm đi!  
        HUYỀN -  (chỉ vào chiếc va-ly) Lấy giúp em bộ đồ lót trong va-ly, để em thay! Cả chiếc khăn choàng mỏng bằng hàng tơ lụa nữa...  
                        ( Hải lấy đồ đưa cho Ngọc Huyền)  
        HUYỀN -  (tiếp) Bộ đồ lót này toàn thuộc loại hàng xịn của Việt Nam để xuất khẩu ra nước ngoài đấy! Do công ty Hoàng Hôn của ba em liên doanh với Nhật-Pháp sản xuất. Cả chiếc khăn choàng mỏng tang vàng óng ánh tơ lụa này, chính là tơ dâu tằm của Việt Nam đấy! Hiện nay đang được bán ra ba, bốn chục nước trên thế giới.  
        HẢI -  (ngắm đồ)  Hàng đẹp và xịn thật! Kỹ thuật công nghệ may cũng thật là tinh xảo.  
        HUYỀN -  Công ty Hoàng Hôn của ba em liên doanh với tư bản thếd giới - nổi tiếng nhất ở thành phố Hồ Chí Minh mà!  
        HẢI -  Tiếng vang còn khắp cả nước.
        HUYỀN -  Uy tín nhiều trên quốc tế nữa chứ?  
        HẢI -  Anh biết rồi, em không cần phải khoe.  
        HUYỀN -  Nếu anh vào cùng làm việc ở công ty Hoàng Hôn với em, thì anh lại có đủ thứ. Một giám đốc xí nghiệp có tài năng như anh, chắc là ba em quí lắm!  (ý vị nhìn Hải ) Giờ anh ngồi đọc báo chờ em tắm chút xíu nghe! ( cử chỉ thân mật) bye-bye!  
             ( Ngọc Huyền cầm đồ, đẩy cửa phòng tắm bước vào.  
                Hải với chồng báo trên bàn đọc)  
        TIẾNG HUYỀN -  (từ trong nhà tắm) Anh Hải ơi! Vào đây kỳ giúp em cái lưng nào?  
        HẢI -  Lại còn thế nữa? Tắm, còn bắt người ta vào kỳ lưng!  
        TIẾNG HUYỀN -  Vào mau lên anh!  
        HẢI -  Phụ nữ thật là nhũng nhiễu, rách việc. Thì vào!  
             ( Hải đẩy cửa phòng tắm, bước vào -  
                Tiếng vọng ra từ trong phòng tắm)  
         TIẾNG HUYỀN -  Được kỳ lưng cho người ta sướng quá còn gì? Khéo... anh kỳ nhẹ nhàng, xoa xoa thôi. Kẻo rách cả lưng em ra bây giờ?  
        TIẾNG HẢI -  Da em mịn và mát như tơ ấy!  
        TIẾNG HUYỀN -  Cho anh sờ vào đấy!  
                 ( Tiếng rúc rích của đôi trẻ. Sau đó Hải bước ra...)  
        TIẾNG HUYỀN -  (vọng ra) Chờ em một tý, em ra ngay bây giờ đây!  
        HẢI -  Em cứ tắm cho thật sạch, thật kỹ đi.  
              ( Huyền ra, quấn quanh mình tấm khăn choàng mỏng.  
                Thân thể cô trong bộ đồ lót, hiện ra trong tấm khăn  
                 đầy cám dỗ )  
        HẢI -  ÔI! Em trông lộng lẫy như một quận chúa vậy!  
        HUYỀN -  Anh có muốn tận hưởng ái ân cùng cô quận chúa của anh không? Lại đây, cởi giúp em tấm khăn choàng bằng tơ này ra đi anh!  
                                           ( Hải lại gần)  
        HUYỀN -  (tiếp) Sao tay anh run thế? Anh đã chẳng nói: từ khi yêu em, anh chưa bao giờ được hưởng hết tình yêu của em đối với anh đấy ư? Kìa, tháo hết ra đi anh! Rồi bế em lên chiếc giường đệm ga vẫn con trắng muốt kia?  
        HẢI -  (giây lát bừng tỉnh) Không, không... Ngọc Huyền yêu của anh! Hãy cứ để tấm thân ngọc ngà của em được bọc trong tơ lụa. Anh chưa thể?  
         HUYỀN -  Chẳng người con gái nào muốn suốt đời giữ mãi mình trong trắng, chỉ để làm một đức mẹ đồng trinh.  
        HẢI -  Thì anh có bảo em suốt đời giữ mãi đồng trinh đâu?  
        HUYỀN -  Trước sau em vẫn là tất cả của anh! Có giành cho anh trước một chút, anh không muốn ư?  
        HẢI -  Con tim anh đang đập loạn lên! Bàn tay anh run rẩy trên tấm thân em! Nhưng nó thiêng liêng quá, anh không thể phá huỷ...  
        HUYỀN -  (quát to lên) Anh phá huỷ đi! Em bảo anh hãy phá huỷ đi!... Anh nghe thấy không? Em không muốn anh tôn quí của em như một miếu thờ... 
        HẢI -  Hãy để cho anh quì dưới chân em! Anh ôm em vẫn được bọc nguyên trong tấm khăn tơ lụa này.  
        HUYỀN -  Bao năm tháng em vẫn giữ nguyên vẹn, chỉ để giành cho một mình anh thôi!  
        HẢI -  Ta giành đến khi...  
        HUYỀN -  (bực lên) Khi nào? Anh bảo em phải chờ anh đến khi nào? (đổi giọng) Thôi, em hiểu rồi! Chẳng phải vì sự giành dụm tôn nghiêm nào cả. Anh chỉ muốn giành cho cô gái kia thôi?  
        HẢI -  (tức) Anh đã nói là không có cô gái nào cả.  
        HUYỀN -  Nhưng với cô Lan, nữ sinh viên thực tập của anh thì có!  
        HẢI -  Khổ chưa, em lại nghĩ về cô ta rồi?  
        HUYỀN -  À... Ở ngoài này anh chỉ tấp tểnh, quấn quít với cô ta. Anh không muốn vào trong Sàigòn với em: chỉ vì gái! Vì gái thôi!... Cô ta còn ít tuổi , trẻ hơn cả em nữa mà?  
        HẢI -  (tức quá quát lên) Ạnh đã nói không là không. Không phải vậy, em nghe rõ chưa!  
        HUYỀN -  Dứt khoát em không để anh cho một người con gái nào khác cả. Chuyến này phải đi với em.  
        HẢI -  Thế này thì tôi biết làm thế nào? Anh chưa thể đi bởi vì...  
        HUYỀN -  Anh sẽ lại nói: Vì anh gắn bó cuộc đời với xí nghiệp Sao Mai, với anh chị em công nhân ở đây chứ gì? Thế... Nếu mất em anh có tiếc không?  
        HẢI -  Cuộc đời anh sao có thể sống thiếu em!  
        HUYỀN -  Vậy anh thề đi: Rằng anh chỉ vì nghĩa tình sâu nặng với xí nghiệp, chứ không phải vì người con gái nào cả?  
        HẢI -  Anh thề.  
        HUYỀN -  (ngẫm nghĩ) Thế thì được! Mọi việc để em lo thu xếp.  
        HẢI -  Em định thu xếp thế nào?  
        HUYỀN -  Để anh vừa có xí nghiệp Sao Mai mà vẫn được cả em.  
                    ( cô đến bên bàn điện thoại quay máy gọi):  
        HUYỀN -  A lô! Phòng bán vé của sân bay Nội Bài đấy ạ? Dạ, tôi là Ngọc Huyền đây ạ! Sáng nay tôi có đáp máy bay từ sân bay Tân Sơn Nhất ra đây, và đã đặt vé khứ hồi: Là sau 10 ngày nữa sẽ trở lại Sàigòn. Chị làm ơn đổi giúp lại, tôi sẽ trở về trong đó sớm hơn. Dạ, sau 3 ngày nữa ạ! Vâng, chỉ 3 ngày nữa tôi sẽ ra sân bay... Dạ, có chút công việc đột xuất nên tôi cần về sớm. Không có vấn đề gì chứ ạ? Cám ơn chị! Vâng, rồi tôi sẽ mang vé ra phòng bán vé để xác nhận lại. Xin chào chị!  
        HẢI -  Kìa Huyền! Em nói nghỉ phép ra đây với anh 10 hôm, sao giờ đây lại vội vàng về sớm thế?  
        HUYỀN -  Em vội về ngay là để lo thu xếp ổn thoả cho anh. Xong việc em lại đáp máy bay ra đây với anh!  
        HẢI -  Anh vẫn chẳng hiểu: Em định lo thu xếp ổn thoả cho anh thế nào?  
        HUYỀN -  Sẽ có một Công ty Việt Nam thầu mua lại xí nghiệp Sao Mai của anh! Rồi cùng góp vốn đầu tư với công ty nước ngoài cùng liên doanh sản xuất, anh thấy thế nào?  
        HẢI -  Thế thì tốt quá!  
        HUYỀN -  Nhưng liệu Bộ có chịu nhượng bán lại xí nghiệp Sao Mai cho một công ty Việt Nam khác không?  
        HẢI -  Bộ bán chứ! Nếu có một công ty nào đủ khả năng thầu mua lại xí nghiệp Sao Mai, Bộ không giữ đâu. Anh hiểu rồi: Em định về thuyết phục ba em, ông giám đốc của công ty Hoàng Hôn...  
        HUYỀN -  Thầu mua lại xí nghiệp Sao Mai! (cười) Và mua luôn cả ông giám đốc Hải cho em nữa! Khi đó, anh có còn lý do để không theo em được nữa không nào?  
               ( Hải vui sướng bế Ngọc Huyền quay tít )  
        HẢI -  Sách lược của em thật tuyệt vời!  
        HUYỀN -  Em vào trong đó rồi sẽ ra ngay. Ở ngoài này, anh đừng có túng tấng với cô em nữ sinh ấy nữa đấy?  
        HẢI -  Em là bà chúa hay ghen tào lao.  
        HUYỀN -  Đàn ông các anh cứ phải ngăn đe trước cũng chẳng thừa. Còn bây giờ hãy chứng minh tình yêu của anh với em đi?  
                      ( Cô từ từ để tấm khăn choàng rơi ra khỏi người...   
                Anh bế cô lên quay tròn như vũ ba lê, tấm thân Ngọc Huyền  
                gợi mở lấp loáng. Đi về phía  giường..tắt đèn. Những   
                tiếng nói ái ân của họ nhè nhẹ, âm vang trong bóng tối. )   



           VIII-  HÀNH LANG TỔNG CÔNG TY  
 
                          ( Quang đi tới... Đằng sau trưởng phòng tổ chức Lộc:  
                      Người mảnh khảnh, tóc bạc sớm, ăn mặc giản dị bước theo )  
 
        Ô.LỘC -  (gọi) Anh Quang!  
        QUANG -  Chào đồng chí trưởng phòng tổ chức!  
        Ô.LỘC -  Tôi đã về đây làm việc hàng chục năm, chưa bao giờ thấy nội bộ lãnh đạo tổng công ty rối ren như bây giờ.  
        QUANG -  Cần phải ngăn chặn ngay sự lợi dụng các ban bệ, đoàn thể của bà phó tổng giám đốc Hoa Hoè, thực chất đó là ý đồ cá nhân. Bà ta đã bất chấp tất cả mọi thủ đoạn, chỉ nhằm để leo lên được ngôi vị Tổng giám đốc?  
        Ô.LỘC -  Và chị ta đã thắng thế trong việc lấy biểu quyết để ủng hộ chị ta trong hai cuộc họp vừa rồi.  
        QUANG -  Nhưng đó là sự thắng giả tạo! Ở trong cuộc họp chính quyền: gồm các trưởng, phó phòng... tuy số đông chẳng ưa gì chị ta, nhưng...  
        Ô.LỘC -  Nhưng vẫn cứ giơ tay biểu quyết ủng hộ, tán thành với chị ta mà không dám phản đối...  
        QUANG -  Vì phản đối lại sợ  bà phó tổng giám đốc tìm cách trù dập, hãm hại?  
        Ô.LỘC -  Một số lại phát biểu quá tâng bốc, lấy lòng... đề đạt lên trên để chị ta kế vị Tổng giám đốc!  
         QUANG -  (thở dài) Lại đến cuộc họp Ban chấp hành công đoàn của tổng công ty, mới thật là vớ vẩn.  
        Ô.LỘC -  Bởi vì chiếm đa phần uỷ viên trong Ban chấp hành công đoàn, cũng vẫn là những trưởng, phó phòng đó? Toàn những kẻ ôm chân hết mức. (ngừng ít phút) Bây giờ chị ta lại đang thúc ép tôi: Phải triệu tập , tổ chức ngay cuộc họp Ban chấp hành Đảng uỷ của tổng công ty?  
        QUANG -  Nhưng anh là Bí thư đảng uỷ: Anh không thể để kết quả cuộc họp Đảng cũng rơi vào tình trạng tiêu cực như hai cuộc họp kia được?  
        Ô.LỘC -  Cũng khó đấy! Chị ta cũng là một đảng uỷ viên có mặt trong phiên họp, tình hình chắc sẽ phức tạp?  
        QUANG -  Nếu tiếng nói của Đảng uỷ: Lại cũng tán thành ủng hộ phó tổng giám đốc Hoa Hoè nốt!...Thì chị ta thắng thế quá rồi còn gì?  
               ( Ông Quảng đi đến đã nghe câu chuyện giữa hai người -  
                  Lúc này mới bước tới nói với Quang...)  
        Ô.QUẢNG -  Tôi đã nói với anh: Thời điểm này không nên phê phán gay gắt với đồng chí Tổng giám đốc quá!... Kết quả chỉ để cho Hoa Hoè , cùng những kẻ cơ hội kia đục nước béo cò?  
        QUANG -  Anh thì lúc nào cũng bênh ông Phách!  
        Ô.LỘC -  (với ô.Quảng) Tôi biết đồng chí chuyên viên là người tốt! Không ưa gì những người làm lãnh đạo như chị Hoa Hoè hay trưởng phòng Lách?... Nhưng nếu cứ để tồn tại mãi kiểu lãnh đạo như ông Tổng giám đốc Phách thì... cũng chỉ để ủ toàn ung nhọt?  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng bây giờ để cho cô Hoa Hoè ấy như con quỉ cái, cứ tác oai tác quái ! Cô ta điều khiển hết cuộc họp nọ đến cuộc họp kia theo ý đồ của cô ta? Ai không theo thì bị trù hãm - Tình hình còn tệ hại, xấu xa hơn nhiều.  
        QUANG -  Từng chiếc đũa rời rạc thì sẽ bẻ được, nhưng nếu tập họp lại thành một khối... tập thể đoàn kết lại như một bó đũa bảo vệ chân lý, thì đấu tranh vẫn có thể thắng? Tôi sẽ đi tập hợp các tổ chức quần chúng, vạch mặt cả bà Hoa Hoè lẫn chân tướng một số lãnh đạo của tổng công ty này!  
                                ( nói rồi Quang bỏ đi thẳng )  
       Ô.LỘC -  (với ô.Quảng) Những cán bộ cốt cán như trưởng phòng Quang, anh nên ủng hộ!  
        Ô.QUẢNG -  Tôi không phải là không muốn ủng hộ cậu ta: Quang xứng đáng là lớp cán bộ kế thừa! (thở dài) Nhưng tình hình mâu thuẫn quá! Mâu thuẫn quá!...Không biết sắp tới cô Hoa Hoè ấy còn giở rói những trò gì ra nữa đây?  
                    ( ông Quảng bỏ đi)  
        Ô.LỘC -  (nói với theo) Tôi biết anh mâu thuẫn chỉ vì không muốn hạ bệ ông Phách thô..ô...ôi !!! (lẩm nhẩm với mình ) Chị ta cũng vừa gọi điện thoại yêu cầu mình lên gặp! Chẳng hiểu lại định xoay xở chuyện gì?  
                   ( ông Lộc cũng đi nốt. Sân khấu vắng... một lát,  
            cán bộ Vịnh thẫn thờ đi qua, vừa đi vừa huýt sáo.  
            Cũng vừa lúc trưởng phòng Lách đi tới )  
        LÁCH -  Anh Vịnh này! Đang giờ hành chính, cán bộ thì phải ở trong phòng làm việc, chứ không phải ra đây thổi sáo?  
        VỊNH -  Làm gì mà ghê thế? Đây cũng vừa xuống phòng kế hoạch làm việc về. Đi qua hành lang, vui mồm thì huýt sáo... chưa chi đã?  
        LÁCH -  Ấy là tôi cũng nhắc nhở như thế.  
        VỊNH -  Làm như các ông, các bà mẫu mực lắm đấy?  
        LÁCH -  Thôi, thôi... Tôi không tranh cãi với anh!  
                            ( nói rồi Lách bỏ đi)  
        VỊNH -  (nhìn theo) Bà con xem: Cũng đại diện một lớp cán bộ lãnh đạo trẻ đấy! Có học thức, bằng cấp hẳn hoi,nhưng rất cơ hội, có khi còn gian manh ấy chứ? Cứ trông quang cảnh của tổng công ty như một cuộc tranh chấp nội chiến vậy. (dừng một lát) Cổ nhân nói: " Quan nhất thời, dân vạn đại " ! Nói thế, nhưng trước vinh lợi họ vẫn tìm mọi cách để giành giật nhau. ( cười khì) Mặc kệ họ! Cuộc đời cứ tằng tằng mà sống...  
            ( Vịnh định bỏ đi thì gặp trưởng phòng Quang quay lại )  
        QUANG -  Nhưng ai cũng mặc kệ tất cả như anh! Sao loại bỏ được tệ nạn... để có một xã hội tiến bộ?  
        VỊNH -  Cán bộ nhân viên chúng tôi bây giờ: phải khôn hồn lo giữ lấy cái thân. Gian hùng đang thịnh vượng, tiểu nhân lại đắc chí!... Ai chứ, làm mất lòng ông Tổng giám đốc Phách, hay cả bà phó tổng Hoa Hoè thì... "quần chùng" như chúng em sẽ bị họ giảm biên chế ngay! Em sẽ cùng với vợ con đến nước phải đi ăn mày thiên hạ mất?  
        QUANG -  Vậy, anh sẽ ủng hộ ai?  
        VỊNH -  Chẳng ủng hộ ai cả! Em theo trung lập chủ nghĩa... với những kẻ cơ hội em cũng chẳng a dua. Còn các anh tuy tích cực đấu tranh đấy, nhưng chắc gì đã thắng?  
         ( đã bỏ đi được mấy bước, lại quay lại nói)  
      Ngộ nhỡ xui xẻo: các anh còn có ô nọ, ô kia che chắn, bảo vệ. Thấp cổ, bé họng, cào cào châu chấu như bọn em... có mà ra tóp! Thôi thì, giữ lấy cái thân mình cho yên, anh ạ! Em chả dại.  
                       ( Vịnh bỏ đi thẳng )  
        QUANG -  (nhìn theo) Cũng may: đại đa số cán bộ, nhân viên vẫn hướng về những tư tưởng tích cực!... Chứ, cả như cậu ta thì...  
                     ( Quang lắc đầu rồi bước đi - Sân khấu vắng )  
                                           
 
 
 
                      IX-   PHÒNG TỔNG GIÁM ĐỐC  
 
                           ( Bà phó tổng giám đốc Hoa Hoè và trưởng phòng Lách  
                                 đang bàn luận với nhau ở đó )  
 
        LÁCH -  Kết quả hai cuộc họp vừa qua: Chị Hoa Hoè mỹ mãn quá còn gì? Tay trưởng ban chấp hành công đoàn làm chủ tịch điều hành cuộc họp, sợ chị một phép! Còn thư ký cho cả hai cuộc họp ấy, hì hì... lại là tôi!  
        HOA HOÈ -  Anh thấy việc tôi đề cử anh làm thư ký cho các phiên họp, là đắc sách phải không?  
        LÁCH -  Chuyện!... Với văn phong của tôi, lại lựa cách viết chỉ có lợi cho chị, còn gì bằng.   
                  ( dừng một lát rồi đưa ra một tập giấy )  
        Đây là văn bản hai phiên họp! Tôi đã xem đi xem lại, sửa chữa rất cẩn thận - Chị chỉ việc tung lên Bộ!  
        HOA HOÈ -  (cầm văn bản) Còn phải chờ biên bản của cuộc họp Đảng uỷ tới nữa, mới đủ bộ!  
        LÁCH -  Như thế là đã có tiếng nói của tổ chức chính quyền và tiếng nói của Ban chấp hành công đoàn rồi, sắp tới thêm kiến nghị của đảng uỷ nữa - Tất cả đều tung hô ca ngợi, tiến cử chị làm tổng giám đốc tổng công ty!  
        Chuyến này chắc chị đắc thắng 100%.  
        HOA HOÈ -  Cũng mong vậy.  
        LÁCH -  Nhưng....  
        HOA HOÈ -  Anh Lách còn thấy điều gì chưa ổn à?  
        LÁCH -  Tôi vẫn còn e về cuộc họp đảng uỷ ấy mà? Tay bí thư Lộc này, cứng đầu cứng cổ lắm đấy! Khó mà được xuôi xẻ dễ dàng như hai cuộc họp vừa rồi?  
        HOA HOÈ -  Tôi đã có cách để lay chuyển hắn.  
        LÁCH -  (cười xoà) Đắc thế rồi, chị nhớ đừng bỏ rơi thằng em này đấy?  
        HOA HOÈ -  Cứ phục vụ ta cho tốt, mi sẽ được hưởng nhiều đặc lợi. ( nhìn thấy ông Lộc) Kìa, trưởng phòng tổ chức kiêm bí thư đảng uỷ Lộc đây rồi!  
                     ( ông Lộc đi vào - Lách lừ lừ đi ra khỏi phòng )  
        Ô.LỘC -  Chị phó tổng giám đốc cho gọi tôi... không biết có chuyện gì?  
        HOA HOÈ -  Anh Lộc cứ ngồi xuống, uống nước đã.  
               ( Hoa Hoè rót nước đưa cho ông Lộc )  
        Chè tôi vừa được biếu, thơm lắm! (ngừng giây lát) À, nhớ hồi năm ngoái: khi tổng công ty có một số nguyên vật liệu xây dựng nhà cửa còn thừa, anh Lộc có đề đạt với ban giám đốc: xin được ưu tiên cấp cho... để sửa chữa lại căn nhà của anh đã bị hư hại quá!  
        Ô.LỘC -  Nhưng Ban giám đốc đã không duyệt!  
        HOA HOÈ -  Cũng tại ông Tổng giám đốc Phách cứ làm khó khăn với anh, cả như tôi thì...  
        Ô.LỘC -  Cũng vì hoàn cảnh bất đắc dĩ. Mới lại, khi đó tiện điều kiện cơ quan đang làm thừa...  
        HOA HOÈ -  Đáng lý ra người như anh, hoàn cảnh thế là phải ưu tiên giải quyết! Tôi cũng đã thuyết phục ông ấy mấy lần, thế mà ông ta vẫn không chịu duyệt cấp cho anh. ( thở dài) Cái ông Phách thật là... Nhưng thôi, bây giờ thay quyền tổng giám đốc, tôi sẽ giải quyết cho anh!  
        Ô.LỘC -  Nhưng... những nguyên vật liệu xây dựng đó giải quyết đi rồi, làm gì còn?  
        HOA HOÈ -  Đã quan tâm thì thiếu gì cách? Tôi sẽ tạo điều kiện cho anh: thoả đáng gấp 5-7 lần hơn thế ấy chứ! Cơ quan có quỹ giúp cho những cán bộ vào diện ưu tiên gặp hoàn cảnh khó khăn, tôi sẽ duyệt ký cho anh một khoản không những chỉ tu sửa... mà tiện dịp xây thêm một tầng nữa ở cho đàng hoàng mà yên tâm công tác.  
        Ô.LỘC -  (dò hỏi) Nhưng chắc là chị sẽ có điều kiện?  
        HOA HOÈ -  À... chỉ là sự qua lại hữu ái... giữa con người với nhau ấy mà.
        Ô.LỘC -  Sự qua lại hữu ái ấy, e rằng tôi không làm nổi.  
        HOA HOÈ -  (dằn giọng) Tôi không yêu cầu anh phải bê đồ lễ đến nhà!  
        Ô.LỘC -  Nhưng nếu trong phiên họp đảng uỷ tới: Tôi không ủng hộ chị? (dừng ít phút) Chắc là tôi không còn được hưởng những quyền lợi, để tu dựng nhà cửa tình nghĩa kia của chị?  
        HOA HOÈ -  Sẽ chẳng có lợi gì cho anh.  
        Ô.LỘC -  Nhưng Ban chấp hành đảng uỷ cũng cần phải có tiếng nói khách quan! Nhất quyết không thể để theo ý đồ cá nhân của chị được? Nếu không còn việc gì nữa, xin phép chị : tôi trở về phòng làm việc.  
                  ( nói rồi ông Lộc bỏ ra )  
        HOA HOÈ -  (tức giận) Chà, thằng trưởng phòng tổ chức này phải trị! Nhất định ta phải trị!  
        LÁCH -  (tiến vào) Chị định trị ông ta như thế nào?  
        HOA HOÈ -  Được, rồi hắn sẽ biết thân! Nhưng trước mắt, vẫn là việc làm sao phải có được một biên bản về cuộc họp đảng uỷ thật đắc sách?  
        LÁCH -  Tôi đã nghĩ ra một kế!  
        HOA HOÈ -  Kế gì? nói đi! Tôi biết anh Phách vẫn thường làm quân sư quạt mo cho ông Phách, nhiều mẹo lắm!  
        LÁCH -  Điệu hổ ly sơn!  
        HOA HOÈ -  Cụ thể như thế nào?  
        LÁCH -  Tìm cách đẩy tay bí thư đảng uỷ cứng đầu, cứng cổ này đi công tác thật xa! Còn lại tên phó bí thư: thấy chị là sợ nem nép, lo gì không điều khiển được hắn? Mất người đứng đầu làm trụ cột, với mấy đảng uỷ viên an phận thủ thường, lại thấp cổ bé họng... Chị tha hồ mà điều hành!  
        HOA HOÈ -  Ờ, ờ ờ... được! Được! Nhưng sẽ đẩy hắn đi như thế nào nhỉ? (ngẫm nghĩ) Phải rồi, ta sẽ điều động hắn vào trong chi nhánh của tổng công ty ở Sàigòn: để kiểm tra công tác tổ chức về báo cáo Bộ gấp - Tốt! Tốt!... (giọng dứt khoát) Giờ, tôi lập tức lên Bộ gặp đồng chí thứ trưởng: để anh ấy viết cho một cái giấy công lệnh điều động!  
        LÁCH -  Ô dù của chị hả? Cũng khá lớn đấy!  
        HOA HOÈ -  Tao còn có ô lớn hơn thế !  
        LÁCH -  Chả trách, Tôi còn phải lén lút! Chứ, chị thì cứ ngang nhiên làm những điều bậy bạ...  
        HOA HOÈ -  Xì, mày... Thôi, tôi lên Bộ đây! Ở cơ quan anh nhớ lắng nghe xem động tĩnh thế nào? Tôi lên một lát xong về ngay.  
             ( Hoa Hoè đang định ra - Thì vấp phải ông Quảng tiến vào )  
        HOA HOÈ -  Ôi, anh Quảng! Anh lên đây có chuyện gì vậy?  
        LÁCH -  Xin mời đồng chí chuyên viên!... Tôi cũng xong việc rồi.  
                              ( Lách bỏ ra )  
        Ô.QUẢNG -  (nhìn theo Lách) Trước anh ta xun xoe với ông Tổng giám đốc, giờ lại xun xoe với bà phó Tổng giám đốc! Đúng là loại gió chiều nào, xoay chiều ấy. Lươn trạch...  
        HOA HOÈ -  Cán bộ trẻ chúng vẫn tỉnh táo, thức thời hơn anh nhiều?  
        Ô.QUẢNG -  Anh Phách đi công tác xa -  Ở Tổng công ty cô bầy ra tổ chức hàng loạt những cuộc đấu đá, thế nghĩa là như thế nào?  
        HOA HOÈ -  Rà xét, kiểm điểm về công tác tổ chức mà anh lại gọi là đấu đá? Đấy là thanh lọc, nhằm giúp cho cấp trên tinh chế lại hàng ngũ lãnh đạo.  
        Ô.QUẢNG -  Nhưng cô chỉ tập trung thanh lọc một mình đồng chí Tổng giám đốc?  
        HOA HOÈ -  Tôi đã xin ý kiến của Bộ: tiến hành thanh lọc trong Ban giám đốc trước!  
        Ô.QUẢNG -  Cô điều hành những hội nghị theo ý đồ cá nhân cô? Tôi sẽ tố cáo cô, phanh phui bản chất của những hội nghị ấy là giả tạo!  
        HOA HOÈ -  (lớn tiếng) Công gây dựng nên tổng công ty này không phải chỉ một mình ông Phách!... Nếu anh ủng hộ tôi, thì không đến nỗi phải đem con mình ra để thế thân?  
        Ô.QUẢNG -  (quát) Cô im đi!  
        HOA HOÈ -  Thằng Hải con anh nó có tội gì? Đừng tưởng tôi không nắm vững sự việc... mà ông Tổng giám đốc đã trút hết tội lên đầu nó? Ông ta ơn nghĩa với anh đến mức độ nào?  
        Ô.QUẢNG -  Nếu nghĩ đến ơn nghĩa: thì cô phải nhớ đến - Từ hồi cô chỉ là một cô con gái lang thang rách rưới, đi kiếm cơm rồi lạc vào một nhà dòng. Tôi đã cứu cô ra! Chính tôi đã cứu cô!  
        HOA HOÈ -  Tôi vẫn nhớ quá đi chứ lỵ!... Tôi nhớ từ thời còn chiến tranh giải phóng miền Nam: Khi đó anh là đội trưởng một đội biệt động trong thành phố Đà Nẵng. Và đứa con gái 16-17 tuổi đầu ấy, đã được anh cưu mang, sau này cùng theo anh về Bắc!... (thở dài) Mới thế đã mấy chục năm rồi anh Quảng nhỉ? Suýt nữa tôi còn là vợ anh ấy chứ!  
        Ô.QUẢNG -  Cô nói linh tinh chuyện gì thế?  
        HOA HOÈ -  Khi còn là con gái tôi rất tha thiết yêu anh, nhưng anh lại đam mê một cô gái khác.  
        Ô.QUẢNG -  Cô này vớ vẩn, lúc đó tôi chỉ coi cô như em gái thôi! Mà thời còn con gái, tính nết của cô khá hơn bây giờ nhiều.  
        HOA HOÈ -  Thưở còn trẻ, tôi cũng là một đứa con gái xinh xắn, dễ thương đấy chứ?  
        Ô.QUẢNG -  Khi cuộc sống còn nghèo túng, cô vẫn là một phụ nữ dễ chịu. Tiền bạc, quyền chức làm cho con người cô biến chất đi rồi!  
        HOA HOÈ -  Anh cứ mắng chửi thế chứ, tôi làm gì đến nỗi?  
        Ô.QUẢNG -  Đến chồng cô: khi cô đã lên phó tổng giám đốc, ông ta có sống nổi với cô nữa đâu?  
        HOA HOÈ -  Ồi!... Tôi chán ngấy cái ông trung tá về hưu ấy. Giờ thì ông ta đã về quê ở Huế, sống với một bà làm vườn.  
        Ô.QUẢNG -  Hai đứa con của cô cũng theo về ở với bố?  
        HOA HOÈ -  Thỉnh thoảng chúng vẫn đáo qua Hà Nội thăm tôi! Tôi cũng cho chúng thứ này, thứ nọ.  
        Ô.QUẢNG -  Cô thì chỉ sợ chồng, con nhòm nhỏ vào cái két tiền, với vàng bạc của cô thôi? Phúc mấy mươi đời chứ, nếu hồi đó tôi mà lấy cô làm vợ... thì cũng khốn nạn thân tôi!  
        HOA HOÈ -  (thay giọng) Anh cứ nghĩ thế, với anh thì khác chứ! Đàn ông trên thế giới này, trong trái tim em chỉ có mình anh.  
        Ô.QUẢNG -  Cái cô này! Già rồi, cứ nói chuyện linh tinh.  
        HOA HOÈ -  Thật đấy anh Quảng! Đến bây giờ em vẫn yêu anh như ngày xưa?  
                     (ôm lấy ông Quảng)  
        Ô.QUẢNG -  Sao cô lại níu áo tôi như thế? Bỏ ra, cán bộ chúng vào đây thì lại thành trò cười.  
        HOA HOÈ -  Tình cảm của em với anh như thế! Sao anh cứ đi ủng hộ cái lão Tổng giám đốc già khọm ấy, mà không ủng hộ em? Em biết anh không thiết gì quyền chức, nhưng nếu anh ủng hộ em lên Tổng giám đốc: Em sẽ giành cho anh được nhiều quyền lợi...  
        Ô.QUẢNG -  Tôi không cần cái quyền lợi của cô! Cô bỏ ra!  
        HOA HOÈ -  Em không bỏ. Thỉnh thoảng đến với em đi anh? Nhiều khi em cũng cảm thấy mình trống trải, cô đơn.  
        Ô.QUẢNG -  Cô sắp thành con quỉ cái đến nơi rồi, mà cũng còn thấy cô đơn à? Thôi thôi... để tôi về phòng làm việc!  
        HOA HOÈ -  Nhưng anh hứa: ủng hộ em lên Tổng giám đốc nhé?  
        Ô.QUẢNG -  Giời ơi là giời! Cô Hoa Hoè, sao lại ôm chặt lấy người ta thế này? Khổ tôi không!...  
                        ( vừa lúc đó Lách hộc tốc bước vào )
         LÁCH -  (vào)  Báo cáo đồng chí phó Tổng giám đốc!...  
                     ( nhìn cảnh hai người... vẻ ngần ngừ.  
                         Hoa Hoè vội rời khỏi ông Quảng)  
        LÁCH - (tiếp) Dạ, dạ... tôi xin lỗi...  
        HOA HOÈ -  Hừ, vào chẳng đúng lúc tí nào cả. Lại có chuyện gì thế?  
        LÁCH -  Báo cáo chị: Trưởng phòng Quang hắn đang đi vận động để tụ họp tất cả các tổ công đoàn lại đấy ạ! Chúng làm văn bản kiến nghị lên Bộ: Phản đối lại chính kiến của Ban chấp hành công đoàn, bài xích cả lãnh đạo Tổng công ty!... Úi chà, phòng nào chúng cũng inh ỏi cả lên, cứ như là biểu tình, đấu tố?  
        HOA HOÈ -  Thế này thì loạn, loạn hết! (với ông Quảng) Đấy, anh xem! Ai cho chúng cái quyền được ngang nhiên hội họp như thế cơ chứ?  
        Ô.QUẢNG -  Không nhất trí với lãnh đạo? Các tổ công đoàn người ta họp để bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý - Cũng là đúng đắn!  
        HOA HOÈ -  Thôi anh đi đi!... Tôi chán anh lắm rồi. Anh đi mà về hùa với chúng. Đi mà tôn thờ ông Tổng giám đốc của anh!  
        Ô.QUẢNG -  Cô không phải thách? Chính tôi sẽ lên Bộ: Tố cáo cô đã lên phó tổng giám đốc như thế nào? Tôi sẽ vạch tất cả sự thật ở tổng công ty này, cô đã làm gì?  
                           ( ông Quảng xầm xầm bỏ ra )  
        LÁCH -  Ơ kìa!... Tôi cứ tưởng chị và ông chuyên viên đã thân thiết, âu yếm với nhau lắm cơ mà?  
        HOA HOÈ -  Thân thiết, âu yếm cái con khỉ! Anh xuống ngay các phòng nói rằng: Tôi chỉ thị cho tất cả phải tập trung vào làm việc, không cho phép ai được triệu tập cán bộ nhân viên, để tổ chức họp trong giờ hành chính?  
        LÁCH -  Còn với tên trưởng phòng Quang ấy, ý chị định xử trí thế nào ạ?  
        HOA HOÈ -  Giờ tôi sẽ lên Bộ: Ngay ngày mai, thằng Quang sẽ nhận được quyết định điều động... biệt phái hắn lên vùng biên giới!  
        LÁCH -  Thế còn... chuyên viên Quảng thì sao ạ?  
        HOA HOÈ -  Mặc kệ anh ta. Tôi biết anh ta nói thế thôi, chứ cũng không muốn làm to chuyện lên đâu? Ấy, lúc tức khí thì anh ta vẫn nói mạnh thế đấy!... Tôi sẽ xoa vuốt một tí là xong ấy mà, khỏi cần lo. Kìa, anh đi đi! Với đám quần chúng, cứ kiên quyết thẳng tay mà làm.  
        LÁCH -  Vâng, vâng... Tôi sẽ đi làm ngay. Chị cứ yên tâm, mọi việc sẽ được tiến hành giải quyết theo ý chị!  
                             ( Lách vội ra khỏi phòng )  

 

... CÒN TIẾP ...

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

Thưa nhà Thơ Phạm Ngọc Thái.

Tôi ghé đọc trang nhà của Nhà Thơ và cảm nhận rằng Phạm Ngọc Thái đang rất bất bình với HNV lắm . Muốn đọc "Rung động trái tim " thì tìm ở đâu để hiểu những nhận xét như :" Còn nhà thơ Lê Đình Cánh thì đánh giá: Phạm Ngọc Thái đã đi trước các nhà thơ đương đại của HNVVN 4-50 năm! "..v..v.. là chân thật thưa tác giả ?

Trân trọng và chúc sức khoẻ Nhà thơ.

Văn Cát Tiên

.


                    Thư anh Văn Cát Tiên,
              Tìm thơ PNT trên VNTQ này thì quá dễ: Anh nháy vào đề mục TÁC GIẢ - TÁC PHẨM PHÒNG VIỆT VĂN,
       lui xuống dưới anh tìm đến chủ đề " Tập thơ Rung Động Trái Tim & những đàm luận" - nháy vào đó sẽ hiện ra cả tập thơ rất rõ ràng để anh đọc!
              Tiện đây tôi post luôn cả link tập thơ để anh coi cho tiện nghe!
                                     Anh hãy nháy vào link sau:
                     http://diendan.vnthuquan.net/tm.aspx?m=625782

                Như vậy đã được chưa anh? Giờ thì xin chúc anh như anh đã chúc tôi!
                                                     PNT

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

Cảm ơn Nhà Thơ ạ !

Bùi Giáng có nét vĩ cuồng đáng yêu và không tự bình luận thơ của mình nên dễ thưởng thức hơn . Thơ của PNT cao siêu quá nên VCT không hiểu lắm ....

Trân trọng ạ!

Văn Cát Tiên

.
                                                       
      


          SỐ PHẬN NHỮNG HÒN ĐÁ TẢNG
                                                                           

   
                                                PHẠM NGỌC THÁI
                                                          Kịch dài
                                                         Kỳ thứ III

 





 

Đời hư, thực nhập nhoè lẫn lộn
Đêm ái tình... ta nương ngủ trái tim hoang.

.

     Vở kịch "Bản án dưới mồ" tác giả đã có sửa chữa lại một chút nữa, hơn
nữa trước đây đăng rải rác nhiều đợt, không tránh khỏi khi xem bị tản mạn,
hoặc một ai đó muốn sao lại cũng ít nhiều gặp sự phiền phức. Vậy nay xin đăng lại
làm ba kỳ , để tác phẩm được gọn gàng hơn.



 
 
                         BẢN ÁN DƯỚI MỒ

                                                         

                                                                     KỊCH DÀI
                                                                  Phạm Ngọc Thái
                                                                           Kỳ I                

 

                                                                                                                                                                       

                        NHÂN VẬT:


1-   ÔNG LÃM                    Giám đốc Công ty Dệt

2-   ÔNG BẢN                    Chuyên viên

3-   TUẤN                         Trợ lý mới của giám đốc Lãm.
                                            Con trai lớn của bà Nga - Ông Bản.

4-   TÀI                            Trưởng phòng nghiệp vụ.
                                            Con trai thứ hai của ông Bản và bà Nga

5-   MINH PHƯƠNG           Trưởng phòng Kế toán Tài vụ
                                                    Vợ của giám đốc Lãm

6-   TUYẾT                         Con gái giám đốc Lãm và bà Minh Phương.
                                             Sinh viên - Yêu Tuấn

7-   BÀ NGA                       Vợ ông Bản.
                                             Mẹ của Tuấn và Tài

8-   MAI LÂM                      Một thương nhân –
                                               Chủ một doanh nghiệp ở Sài Gòn
                                             ra Hà Nội mua hàng của Công ty dệt -
                                                     Cha đẻ của Tuấn trước đây.

9-   TRÂM                           Một thiếu nữ ở Sàigòn ra: vừa du học ở
                                               Ba Lan về. Người yêu cũ của Tuấn.

10-   BÁC KHOÁT                Bác thường trực cơ quan.

11-   ANH TRƯƠNG            Trợ lý cũ của giám đốc Lãm, đã về mất sức.
                                                          
12-   HỐT                             Trùm đấu gấu.

                Thêm hai cảnh sát cùng với một số quan khách dự tiệc




                                    Kịch xẩy ra tại Hà Nội vào cuối thế kỷ XX




                             MÀN THỨ NHẤT

                               (Vào một chiều sắp tối, tại phòng khách nhà ông
                    giám đốc trong một khu biệt thự.
                       Trông ra một khu vườn lớn và những cây to. Lối ra
                    vườn bên ngoài cửa lớn - Từ sân khấu nhìn lên  có thể
                  thấy một góc vườn..ở mé bên nhưng hơi khuất với
                  phòng khách. Ngoài vườn, dưới một gốc cây to có một
                   chiếc ghế băng. Phòng khách thông với nhà trên  là  một
                        thang gác, bên dưới có lối vào các phòng trong.
                              Mở màn -  Tuyết đặt một cuốn sách lên bàn, trong
                        tâm trạng hứng khởi  cô mở nhạc và nhảy một mình
                        quanh phòng. Một thanh niên dáng hào hoa bước vào:
                   Đó là Tài !...)

TÀI -    (vỗ tay) Hoan hô cô Tuyết ! Cô Tuyết  nhẩy rất đẹp !
TUYẾT -   Anh Tài không phải khen.  Anh là người đến đầu tiên đấy !
              Hôm nay em được ba mẹ giao  cho nhiệm vụ đón khách,  ở
              phòng khách này này.
TÀI -    Còn tôi thì lại được ông bà giao cho trọng trách tiếp tân, cho
             nên cũng phải đến sớm.
TUYẾT -    Thế thì anh vào đi. Phòng tiệc đặt ở khu nhà giữa, mẹ em
             đang ở trong đó.
TÀI -    Thế còn ba cô: Ông giám đốc, chủ nhân chính của tiệc chiêu đãi
             hôm nay?
TUYẾT -  (chỉ tay lên gác) Ba em còn đang chuẩn bị lễ nghi ở trên đó.
             Anh cứ vào trước, ba em sẽ xuống ngay.
TÀI -  Còn sớm chán. Được ít phút ở bên một cô gái xinh đẹp như cô,
            còn hạnh phúc hơn !
                     ( Tài cầm cuốn sách ở trên bàn xem )
TUYẾT -    Kịch Rô-mê-ô  Juy-li-ét của Sếchxpia đấy !
TÀI -      Vở kịch thật tuyệt ! Nếu có thể tôi sẽ làm một Rô-mê-ô...
TUYẾT -    Thế ai sẽ được diễm phúc làm một Juy-li-ét của anh Tài?
TÀI -     Tôi biết là mình đã chậm chân. (Tài tiến đến gần Tuyết) Tuyết
               mặc bộ quần áo đẹp quá ! Đúng là hàng xịn. Vải thật bóng,
               thật mịn... Chà, bóng...
TUYẾT -    Một chú giám đốc đi sang Mỹ về biếu ba em bao nhiêu đồ,
               trong đó có bộ quần áo này.
TÀI -     Cả cái nhẫn mặt ngọc này, chắc cũng là quà biếu? Những ngón
               tay của en thật thon thả, mềm mại, sờ thật mát...
TUYẾT -  Thôi... đừng có mà tranh thủ?
TÀI -    Cái dây chuyền vàng này nữa chắc cũng là quà biếu đây? Cái
              mặt đá mới xanh, xanh thật đấy !...Chà, làn da của em mới thật
               là...
TUYẾT -  (nhảy ra ngoài cười khanh khách) Chỉ được khen, hành động
               thì cấm!
TÀI -    (tiến đến) Đã có ai đâu mà...
TUYẾT -   Kìa anh Tài, quan khách họ đến rồi !
                  ( Tài nhún vai bước vào phòng trong. Từng tốp quan khách
                                 ăn mặc lễ nghi bước vào )
TUYẾT -    Cháu chào các cô, các chú ! Mời các cô, các chú vào nhà
                 trong ạ !
KHÁCH -    Cứ để mặc các cô, các chú. Chà, ba mẹ cháu có một phòng
                 khách thật tuyệt ! ( nói với mọi người) Các vị có thấy không,
                 một phòng khách hết chê về cả thẩm mỹ và những đồ sang
                trọng.
                           ( các quan khách đi quanh phòng tán tụng )
MỘT TỐP KHÁCH -    Một phòng khách như thế này cũng khối của
                đấy chứ? Giám đốc của chúng ta là sành chơi lắm, ngay cái
                 bình hoa cổ này... tôi ước chừng giá cũng phải tới hàng trăm
                 triệu.
TUYẾT -  Ba cháu được biếu đấy ạ ! Khi biếu ba cháu nghe chú ấy nói:
                Cái bình hoa này có từ thời cụ tổ bốn năm đời nhà chú ấy !
 KHÁCH -    Còn lâu hơn thế ấy chứ?  Mang cả kỷ vật tổ tiên mà biếu, là
                  họ quí ba cháu lắm đấy!
                               ( Ở một góc khác, một tốp khách đang kháo nhau )
  KHÁCH -    Để xẩy ra cái vụ Rô-ten-bớc này... nhà nước bị thất thiệt
                 cũng phải tới tiền triệu đô-la ấy chứ nhỉ?
-          Ờ, hàng vạn tấm lụa tơ tằm ta không xuất khẩu được vì bị công ty
              Nhật huỷ hợp đồng, mất bao nhiêu ngoại tệ chứ có ít của đâu !?
 -    Rô-ten-bớc là một trong những công ty tư bản lớn nhất của Nhật.
            Bây giờ mình làm ăn không đảm bảo uy tín, nó đình lại không
            đặt quan hệ với công ty ta nữa... cũng đáng tiếc.
 -    Vì sao nó lại từ chối không nhận hàng ?
 -    Cũng chẳng hiểu vì sao Công ty Rô-ten-bớc nó lại không nhận
            hàng?
      ( thầm thì nho nhỏ) Họ có công khai rõ ràng ra đâu? Còn đang đổ
           vấy, đổ vá đấy!...
MỘT TỐP KHÁCH KHÁC -    Chà, những bức tranh quí thật ! Ngoài
            thì khung mạ vàng, trong thì khảm trai, khảm ngọc. Những bức
             tranh như thế này, có khi viện bảo tàng trông thấy cũng phải
             thèm?
-    Cái bộ sa-lông này, hình như được đóng theo kiểu của Hoàng- đế
             Lu-i thứ mười bốn thì phải?
- Chậc, cho thế thì nó là thế ! Chứ, cái thằng thợ đóng đồ nó có được đi
             đâu mà biết?
 -   Thì tối thiểu nó cũng phải được xem phim, xem tranh.  Mà giám đốc
              nhà mình đã sướng thì bắt chước liền.
MỘT TỐP KHÁCH KHÁC -    Phải nói ông giám đốc  nhà mình chạy
              giỏi. (nói nhỏ)   Một vụ thất thoát lớn như thế này, mà chả ai
              làm sao cả?
 -    Không chỉ thế mà còn tiêu thụ ngay được số hàng đó.
 -    Thì hôm nay ngài giám đốc mở tiệc chiêu đãi vì đã bán được cái
               đống lụa tơ tằm đó rồi mà lị !...
 -    Ồi, mất thì mất đô- la, mất ngoại tệ.  Bán rẻ , tống táng đi cho
               thương nhân ở trong nước, lấy cái đồng tiền Việt Nam thì mua
               được gì?
 -  (thì thầm) Tiền bán ghi trong hoá đơn và tiền bán thật chắc gì đã
                khớp nhau? Mà có khi tiền ma còn lớn hơn tiền nộp lại cho
                nhà nước ấy chứ?...
 - Nói nho nhỏ thôi , không có thì lại vạ mồm.
MỘT NGƯỜI KHÁCH -    (chỉ ra ngoài cửa sổ) Nhìn đã sướng mắt
                chưa? Một khu vườn, không kém gì vườn thượng uyển thời
                 vua chúa?
MỘT TỐP KHÁCH -    Nghe đâu tay thầu mua tất cả số hàng lụa tơ
                 tằm mà công ty không xuất khẩu được này,  là một tay triệu
                  phú cỡ bự ở Sàigòn Chợ- lớn?
-        Lão ta là một thương nhân từ Mỹ về !... Hiện nay là chủ của một
               doanh nghiệp mới mở ở Sàigòn. Rồi ông sẽ được gặp ! Lão ấy
                cũng  sẽ có mặt trong tiệc chiêu đãi hôm nay.
MỘT KHÁCH KHÁC -   (với Tuyết) Cháu Tuyết sắp thi tốt nghiệp hả?
TUYẾT -    Vâng ạ. Cháu đang chuẩn bị đồ án tốt nghiệp ạ !
MỘT KHÁCH -    Thế cháu học trường gì?
TUYẾT -   Dạ, trường Đại học Ngoại thương ạ.
KHÁCH -    (với mọi người) Ta vào thôi các vị ! Để cho ông bà giám đốc
                   phải chờ là chúng mình có lỗi.
              ( Họ lần lượt kéo nhau vào nhà - Tuyết sốt ruột ngóng ra phía cửa )
TUYẾT -  (một mình) Giờ vẫn chưa thấy đến?
                                      ( cầm cuốn sách mơ mộng )
                   Ôi, nếu anh là một Rô-mê-ô thì em... em sẽ là một Juy-li-ét !
                 ( Tuyết cầm sách đang nhẩy theo một điệu nhạc du dương...
                                      thì Tuấn vào )
TUYẾT -    (thấy Tuấn thì dừng lại trách móc) Sao mà anh đến sớm thế?
TUẤN -    Thì đã muộn đâu !... Với lại, tối nay anh không có ý định đến
                 để dự tiệc chiêu đãi.
TUYẾT -   (ngạc nhiên) Tại sao?  Tại sao anh lại không dự tiệc chiêu
                  đãi? Không được ! Anh làm thế thì ba sẽ không bằng lòng
                  đâu. Mới lại, anh là một trợ lý giám đốc cơ mà?  Một tiệc
                  chiêu đãi lớn như thế này,  nhất thiết anh cần phải có mặt.
TUẤN -   Ừ, thì đúng anh là một trợ lý ! Nhưng, Tuyết này...
TUYẾT -    Anh đến là khái tính ! Ba không thích ai khái tính như thế
                  đâu. Anh không bằng lòng vì anh cho rằng ba làm như thế là
                   lãng phí chứ gì?
TUẤN -    Không phải thế...
TUYẾT -    Ba nói: Bán được số hàng lớn như thế là một thắng lợi, cho
                  nên ba mở tiệc chiêu đãi, ăn mừng.
TUẤN -    Một tiệc chiêu đãi hoàn toàn vô lý.
TUYẾT -    Dù sao thì anh cũng phải vào để vui lòng ba. Anh chỉ cần dự
                   một lát thôi, rồi ra với em ! Anh Tuấn này, tối nay anh có
                   thích đi xem phim không?
TUẤN -    Phim gì?
TUYẾT -    (giơ vé) " Tình yêu của một nữ vương "!
TUẤN -  Thế thì chúng ta đi luôn !
TUYẾT -    Không được. Em mua vé buổi tám rưỡi tối cơ ! Giờ anh cứ
                 vào dự tiệc, em chạy ù đến nhà đứa bạn gái đưa cho nó hai cái
                 vé, nó nhờ em mua giúp. Đúng tám giờ em sẽ quay lại đón anh
                ! Đừng có mải tiệc rượu rồi quên đấy !
TUẤN -    Thôi được. em đi nhanh lên, càng sớm càng tốt.
TUYẾT -    Ôi, anh thân yêu ! Anh tốt quá. Không hôn em đi?... (họ hôn
                 nhau) Thế nhé, chờ em quay lại, chúng mình sẽ đi xem.
                   ( Tuyết định đi thì... ngoài cửa bước vào một bác già, nhưng
           dáng còn cứng rắn, sắc sảo, ăn mặc sang trọng - Đó là ông Mai Lâm)
MAI LÂM -    (vào) Chào anh Tuấn ! Chào cô Tuyết ! Hôm nay trông cô
             Tuyết đẹp quá ! Tôi đã đến đây làm việc với ba cô nhiều lần,
             nhưng chưa bao giờ thấy cô ăn mặc đẹp như hôm nay.
TUYẾT -    Cám ơn ông Mai Lâm !
MAI LÂM -    Chà, một buổi tối trong lành mát mẻ quá ! (thở dài) Cứ
               nhìn anh, nhìn cô,  tôi lại nhớ tới tuổi trẻ của mình. (tiến về phía
               Tuấn) Mấy hôm nay... tôi vẫn muốn tìm gặp anh?
TUẤN -    Có việc gì vậy, thưa ông? Hợp đồng mua bán với giám đốc
              công ty thì ông đã ký xong rồi. Bây giờ chỉ còn việc ông điều xe
              ra cho vận chuyển vào trong Sàigòn !...
 MAI LÂM -    Công việc còn lại đối với tôi quá dễ. Một đoàn xe tải của
             doanh nghiệp tôi đã sẵn sàng chuẩn bị, chỉ trong một đôi ngày
             tôi sẽ cho chuyển hết số hàng vào trong đó !
TUẤN -    Vậy thì?....
MAI LÂM -    Cũng có câu chuyện liên quan đến anh. Mà thôi, lúc khác
             ta sẽ nói chuyện với nhau tốt hơn !
TUẤN -    Tuỳ ông, nếu ông thấy cần thiết? Giờ thì mời ông vào nhà
             trong dự tiệc.
MAI LÂM -    (chần chừ) Ồ, có chậm một chút cũng được mà...
TUẤN -    Hình như vẫn có chuyện gì đang làm ông phải băn khoăn?
MAI LÂM -   Tôi không hiểu vì sao?... mà, Tôi có làm gì để cho anh
             Tuấn không vừa lòng đâu nhỉ?
TUẤN -    Có lẽ vì ông cho là thế !
MAI LÂM -    Cũng rất tiếc là những ngày tôi đến đây làm việc... đã
              không có mặt của anh.
TUẤN -    Những ngày ấy tôi phải đi công tác xa.
MAI LÂM -    Nhưng dù sao thì chúng ta vẫn còn được gặp gỡ nhau
               trong những ngày chót.
TUẤN -    Khi đó thì... tất cả đã xong. Ông Mai Lâm này, mua được một
              lô hàng lớn như thế... với cái giá cũng có thể gọi là hời, chắc ông
              phải lãi lắm ?
MAI LÂM -    Nếu không lãi thì chúng tôi không mua ! (tế nhị) Tôi hiểu
              ngụ ý trong câu hỏi của anh. Nhưng thực tình mà nói: việc mua
              được hay không mua được lô hàng này, với tôi không quan
              trọng !
TUẤN -    Có gì quan trọng hơn chuyện mua bán hàng hoá, đối với một
               thương nhân như ông ?
MAI LÂM -    Có! Có chứ! Nhất định là phải có !... Thí dụ như, chuyện
              gia đình con cái chẳng hạn. ( thở dài) Tôi già rồi, tiền của thì
               cũng đủ. Có nhiều thêm nữa lên thì đã ích gì, nếu như...
TUẤN -    Thì ông để lại cho các con ông ?
MAI LÂM -    Nhưng tôi chỉ toàn con gái. Nói chính xác là chỉ có hai
               đứa con gái thôi, anh hiểu không? (nhìn về phía Tuyết ) Xin lỗi
               cô Tuyết nhé !...
TUYẾT -    Dạ, không sao ạ. Ông và anh cứ nói chuyện.
MAI LÂM -    (tiếp chuyện với Tuấn) Đúng ra, tôi cũng có một người con
                trai... nhưng....
                            ( lúc này, giám đốc Lãm mặc bộ com-lê rất lịch sự từ trên
                                gác bước xuống )
                 Ồ, xin chào ngài giám đốc !
Ô.LÃM -    Kìa, ông Mai Lâm ! Anh Tuấn, sao anh không đưa ông Mai
                 Lâm vào phòng chiêu đãi ?
MAI LÂM -    Cám ơn ngài giám đốc.
Ô.LÃM -    Mời vào ! Mời vào ! Mời vào !...
                      ( Mai Lâm nghiêng mình trịnh trọng chào ông Lãm,
               rồi theo Tuấn vào phòng trong. Sân khấu chỉ còn lại Tuyết và ba )
Ô.LÃM -    (với Tuyết) Khách khứa đã đến đủ cả chưa con ?     
TUYẾT -    Thưa ba, con thấy cũng đông đông rồi đấy ạ ! Ba vào kẻo
                 các cô, các chú ấy phải đợi.
 Ô.LÃM -    Ba vào ngay bây giờ.
                    ( Bà Minh Phương từ nhà trong ra - Đó là người đàn bà
                       khoảng 50 tuổi, trông đẫy đà. Bà trang điểm son phấn
                                   khá loè loẹt, toát lên cái ham muốn lạc thú )
 MINH PHƯƠNG -    (với chồng) Đến giờ này vẫn không thấy một quan
                   khách nào trên Bộ xuống cả?
 Ô.LÃM -    Lạ nhỉ, không một ai? Đồng chí Bộ trưởng thì đã đành,
                     nhưng còn các thứ trưởng và cấp vụ?...
 MINH PHƯƠNG -    Chẳng thấy tăm hơi một vị nào.
 Ô.LÃM -    Ờ,ờ... chắc là các  anh ấy mắc công chuyện gì đó?
 MINH PHƯƠNG -    Chẳng lẽ, tất cả ai cũng mắc công chuyện? Ông đã
                     mời từng người một cẩn thận chưa?
 Ô.LÃM -    Tính tôi bao giờ chả cẩn thận, nhất lại là việc này !
 MINH PHƯƠNG -    Ông không thấy ai có ý gì khác chứ?
 Ô.LÃM -    Biết thế nào được ! Có - người ta cũng không nói.
 TUYẾT -    Xin phép ba mẹ con ra ngoài phố một lát?
 Ô.LÃM -    Con còn phải đón khách cho ba cơ mà?
 TUYẾT -    Chắc không còn ai nữa đâu ba ạ !
 MINH PHƯƠNG -    Thôi, để cho nó đi. (với Tuyết) Giải phóng cho cô !
                                                   ( Tuyết định đi )
 Ô.LÃM -    (gọi giật lại) Con phải lấy cái khăn kim tuyến mà quàng vào
                cổ chứ? Tối sương lại dễ cảm.
 TUYẾT -    Mùa hè mà ba, ai lại quàng khăn.
                       ( Tuyết chạy vù ra. Đến cửa thì gặp ông Bản đi vào,
                                                         cô chào ông Bản rồi ra khuất )
 Ô.BẢN -    (nhìn theo Tuyết) Cháu Tuyết hồi này lớn, trông xinh hẳn.
 MINH PHƯƠNG -    Nó muốn làm con dâu của anh đấy ! Nó với thằng
                   Tuấn lúc nào cũng cặp kè bên nhau.
 Ô.LÃM -    (với ông Bản) Lại nói đến thằng Tuấn ! Anh phải gặp mà
                   nói chuyện với nó. Bàn bạc với anh đưa nó về làm trợ lý, để
                   nó giúp mình ! Thế mà, mới có được ít ngày cái gì ông ấy
                   cũng tò mò, cũng xọc vào.
 Ô.BẢN -    Nó không vào mà lại chỉ đứng ngoài, thì giúp anh làm sao
                   được?  Nói gì thì nói,  cũng phải thừa nhận nhiều cái nó có lý
                   anh ạ !
 Ô.LÃM -    Lý với chả lẽ,  nó đang muốn bới tung hết cả lên đây này?
  Ô.BẢN -    Thì tôi....
  Ô.LÃM -    Lý gì thì lý, làm trợ lý thì  phải biết lựa chiều giám đốc ?
                     Mà, cũng phải có cái tình nữa !  Bề dưới thì phải nghe lời bề
                     trên, thế mới gọi là cái đạo ! Đằng này, tôi đâu có bảo nó đi
                     bới vào cái đống hồ sơ của vụ giao hàng bị đổ bể Rô-ten-bớc
                     này ra? Không được, nếu nó mà còn cứ thế tôi sẽ cách ngay
                     cái chức làm trợ lý giám đốc của nó.
Ô.BẢN -    (thở dài) Thì anh cũng thấy, lúc nào tôi chả ủng hộ anh?
Ô.LÃM -    Tôi biết ! Tôi biết ! Anh là một thân hữu của tôi, đã đành. Vì
                    nó là con anh, nên tôi mới châm chước... Nhưng anh về anh
                    phải răn đe nó đi !
MINH PHƯƠNG -    Anh Bản có hai cậu con trai thật khác hẳn tính
                    nhau. Cậu Tài thì đến là khéo, lanh lợi, thông minh lại đẹp
                    trai giống bố hồi trẻ như đúc. Còn cậu Tuấn, nói trộm nó
                    chứ... liệu nó có lai dòng máu khác không đấy?
Ô.BẢN -    (giật mình) Cô... cô chỉ nói lung tung !...
Ô.LÃM -    Thôi vào ! Vào đi ! Khách thì đợi ở nhà trong, còn chủ thì
                    đứng cả ngoài này.
                        ( Ông Bản và ông Lãm vào nhà. Minh Phương dường như
                      mệt mỏi, ngồi phịch xuống ghế. Tài từ nhà trong đi ra )
TÀI -    (nhìn quanh rồi xoa tay) Thì ra mợ ở ngoài này? Mợ để mình tôi
                   tiếp khách mỏi cả miệng.  Rượu thì phải chúc hết cốc này
                         đến cốc khác.
MINH PHƯƠNG -    Uống vừa vừa thôi, không có lại...
TÀI -    Mợ lại sợ tôi bốc máu chứ gì? (lả lơi) Thế thì mợ càng sướng
               chứ sao? Nhưng, sao trông mợ có vẻ đăm chiêu thế?
MINH PHƯƠNG -    Tính cách thằng Tuấn, người anh trai của cậu
                 làm cho tôi lo lắng?
TÀI -    Nhưng ông anh tôi có biết chuyện gì về vụ Rô-ten-bớc này đâu
              mà mợ phải lo?
MINH PHƯƠNG -    Đừng có coi thường nó.
TÀI -    (sà vào Minh Phương) Mợ làm cho tôi gai hết cả người !
MINH PHƯƠNG -    (gạt ra) Khỉ, đang nẫu cả ruột.
TÀI -    Thế, thế mợ có yêu tôi không đã?
MINH PHƯƠNG -    Không !...
TÀI -    Có thật là mợ không yêu tôi?
MINH PHƯƠNG -    Chả thật thì đùa à !
TÀI -    (sà vào ôm lấy Minh Phương ) Thế thì tôi lại càng yêu mợ !
MINH PHƯƠNG -    Khổ quá, làm người ta đến chết nghẹt lên mất !
TÀI -    Thế thì mợ nói đi: mợ có yêu không?
MINH PHƯƠNG -    Thì có !
TÀI -    Mợ yêu đến thế nào?
MINH PHƯƠNG -    Yêu đến phát điên, phát rồ !...
TÀI -    Vậy thì mợ cho tôi nhé?
MINH PHƯƠNG -    Khỉ ơi là khỉ, người ta ra đây... thì chết cả lút bây giờ. Muốn gì thì cũng phải để chốc nữa. Vào mà tiếp khách đi !
TÀI -    Nhớ nhé, mợ đã hứa rồi đấy.  Chốc nữa, chỉ một chốc nữa... Mợ
              đã hứa rồi đấy !
                                                  ( Tài vào nhà trong)
MINH PHƯƠNG -    (một mình) Cái thằng, hễ nó cứ động vào... là mình
           tê dại cả người ! (vào).
                            (một lát - Tuấn từ nhà trong đi ra cửa ngóng Tuyết.
                                                               Mai Lâm bước ra theo )
TUẤN -    Sao ông cứ theo tôi như là theo dõi vậy?
MAI LÂM -    Anh Tuấn đừng hiểu lầm, tôi rất có thiện cảm với anh.
TUẤN -    Nhưng tôi đâu có giúp được gì cho ông? Xin lỗi ông, thậm
           chí...
MAI LÂM -    Ồ, không sao. Có thể là tôi đã hơi chú ý quá tới anh !
           Nhưng trong suốt tiệc chiêu đãi tôi không thấy anh uống một hớp
           rượu nào? Anh chỉ nâng cốc lên rồi đặt cốc xuống, còn thuốc lá
           thì lại hút liên tục.
TUẤN -    (nhún vai không nói)
MAI LÂM -    Anh bỏ quá...
TUẤN -    Ông cần gì ở tôi?
MAI LÂM -    Một câu hỏi, hoàn toàn là chuyện riêng tư.
TUẤN -    Vâng, tôi nghe ông nói !
MAI LÂM -    Anh có một cái sẹo khá dài ở đuôi mắt trái. Chắc hẳn là...
                    đã bị một tai nạn lao động nào đó?
TUẤN -    Tôi chưa hề bị một tai nạn nào cả.
MAI LÂM -  Ở tuổi anh chắc là cũng không phải tham gia chiến đấu
                    trong chiến trường?
TUẤN -    Tôi tốt nghiệp phổ thông thì được sang Ba Lan học, cho nên...
MAI LÂM -    Hay đó là dấu tích vết sẹo của một chiếc nhọt bọc, mà
                    chiếc nhọt bọc này phải lớn lắm?
TUẤN -    Cũng hoàn toàn không phải thế, thưa ông ! Nhưng lạ nhỉ,
                    bỗng nhiên ông lại quan tâm tới cả cái sẹo của tôi?
MAI LÂM -    Cũng chỉ là sự vô tình, nếu như....
TUẤN -    Thôi được, ông hỏi thì tôi sẽ nói ! Tôi bị chiếc sẹo đó từ nhỏ.
                    Mẹ tôi kể rằng, bà sơ ý đánh ngã tôi...
                             ( Tuấn đang nói dở, thì Tuyết từ ngoài cửa chạy vào )
TUYẾT -    Anh Tuấn, đến giờ rồi ! (trông thấy Mai Lâm) Dạ, chào ông.
TUẤN -   (với Mai Lâm) Xin lỗi ông ! (với Tuyết) Chúng ta đi thôi !
MAI LÂM -    Anh và cô cứ tự nhiên.
                         ( Tuấn và Tuyết ra khỏi cửa. Mai Lâm suy nghĩ )
MAI LÂM -    (một mình) Khuôn mặt của nó nhiều nét trông rất ngợ?
                   Cả cái tên, tuổi của nó cũng trùng hợp. Lại còn chiếc sẹo
                   nữa? Nó nói: chiếc sẹo bị từ nhỏ, do mẹ đánh ngã... Liệu có
                   đúng như thế không? Lậy trời Phật !...
MINH PHƯƠNG -   (từ nhà trong lò dò đi ra) Kìa, ông Mai Lâm ! Trong
                    đó đang tiệc tùng vui như thế...
MAI LÂM -    Bà tha lỗi, chỉ là tôi muốn hưởng một chút thoáng mát
                    ở ngoài này.
                                               (trông ra vườn)
                       Nhà ta có khu vườn đẹp quá ! Chà, thật là dễ chịu.
MINH PHƯƠNG -    Giờ mời ông lại tiếp tục vào dự tiệc?
MAI LÂM -    Tôi phải xin phép bà, tôi cũng thấy hơi mệt. Mới lại, tối
                    nay tôi cũng có chút việc.
MINH PHƯƠNG -    Việc gì thì việc. Tối nay ông là khách đặc biệt của
                    chúng tôi, tôi chưa thể để cho ông về được. ( lả lơi) Nếu ông
                    có say, thì cứ bám vào vai tôi, ông sẽ thấy dễ chịu ngay !
MAI LÂM -    Ồ, không thưa bà . Rất cảm tạ lòng tốt của bà !
MINH PHƯƠNG -    Nếu cần, tôi sẽ giành một phòng riêng cho ông
                    đêm nay, cũng ngay sát phòng tôi thôi !
MAI LÂM -    Cám ơn bà, dù sao thì tôi vẫn phải từ chối.  Bà nói giúp
                    với ông nhà... tôi xin phép.
MINH PHƯƠNG -    Nếu ông đã nhất quyết vậy , thì tôi cũng đành.
MAI LÂM -    Mong ông bà tha lỗi, chào bà !
                       ( Ông Mai Lâm vội vã ra khuất. Minh Phương vẫy Tài,
                               lúc đó đang đứng ở cửa phòng )
MINH PHƯƠNG -    (với Tài)   Thằng Tuấn với lão Mai Lâm này  cứ thì
                    thụt với nhau,  hình như chúng đang bàn định một chuyện
                    gì?
TÀI -    (say) Làm gì có chuyện gì, mợ chỉ đa nghi.  Giờ chỉ là chuyện
                    của tôi và mợ?
MINH PHƯƠNG -    Tôi đã để ý:  chúng ra ra vào vào... theo nhau, cứ
                    như đôi tình nhân phải lòng nhau vậy.
TÀI -    Thì cũng đến như tôi và mợ là cùng.
MINH PHƯƠNG -    Không phải là lúc để cậu đùa?
TÀI -    Tôi không đùa ! Giờ là lúc mợ phải trả nợ tôi hồi chập tối...
                                             ( Tài ôm lấy Minh Phương )
MINH PHƯƠNG -    (lánh ra) Cậu đã say quá rồi đấy ! Tôi vẫn nghi,
                    chúng có một mưu đồ gì đó?
TÀI -    Mợ cứ yên tâm đút cái khoản tiền của vụ làm ăn này vào túi,
                    mọi chuyện khác tôi lo.
                                              ( Tài lại ôm lấy Minh Phương )
MINH PHƯƠNG -    Thế này thì tôi chết mất !
TÀI -    Sao lại chết ! Mợ không thấy khoan khoái hay sao?
MINH PHƯƠNG -    Nhưng tôi chưa yên lòng.
TÀI -    Sẽ êm. Tất cả rồi sẽ êm, sẽ êm ngay thôi !... thế... thế...
MINH PHƯƠNG -    Đừng ! Đừng quá ! Ở đây....
TÀI -    Để tôi bế mợ ra vườn !
                    ( Tài bế xốc Minh Phương qua lối cửa ra vườn ở mé bên sân
                    khấu.Từ  dưới nhìn lên có thể thấy thấp thoáng...một cuộc tình
                    ái xẩy ra trên chiếc ghế băng ở  ngoài vườn. Từ nhà trong vẫn
                    vẳng ra tiếng chúc tụng của các quan khách )
TÀI -    (tiếng từ ngoài vườn) Mợ yên nào !
MINH PHƯƠNG -    Cậu dễ thương quá !
TÀI -    Hơn ông ấy chứ?
MINH PHƯƠNG -   Cậu khoẻ hơn .
TÀI -    Mợ có yêu ông ấy không?
MINH PHƯƠNG -    Ông Lãm nhà tôi á? Ờ, cũng yêu !...  Ối, sướng
                    quá cậu ơi !... nhè nhẹ thôi, sướng quá... anh Lãm ơi !... Ối,
                    sướng...anh Lãm ! Anh Lãm ! Anh Lãm !...
                  ( Lúc đó, ông Lãm và ông bản từ nhà trong ra phòng khách )
Ô.LÃM -    ( ở phòng khách) Quái, tôi nghe như có tiếng ai gọi tôi?
Ô.BẢN -    Anh tưởng thế, làm gì có ai mà gọi.
Ô.LÃM -    Tuổi già bây giờ hay lẫn... rất là hay tưởng...
Ô.BẢN -    Rút kinh nghiệm cái vụ Rô-ten-bớc vừa rồi, anh cũng nên
                    thận trọng.
 Ô.LÃM -    Tôi biết rồi, ai mà muốn thế !
 Ô.BẢN -    Đôi ba lần, thằng Tuấn nó vẫn chất vấn tôi?
 Ô.LÃM -    Thì anh phải liệu bảo cho nó thôi đi !
 Ô.BẢN -    Nó còn xuống tận xí nghiệp kiểm tra. Ý nó muốn xem lại hồ
                    sơ cũ đấy?
 Ô.LÃM -    Thế thì không được ! Dứt khoát là không được ! Anh phải...
 Ô.BẢN -    Thì tôi vẫn đang thuyết  phục nó. Thôi tôi về ! (ông Bản ra
                    khuất )
 Ô.LÃM -    (một mình) Chả còn ra cái thể thói gì cả? Thật là, trứng lên
                    cả đầu.
                                   (ông Lãm nhìn quanh nhưng không thấy ai)
                    Vợ với chả con ! Khách khứa thì đầy nhà, bỏ đi đâu rồi
                    không biết?
                                 ( nói xong , ông Lãm hấp tấp đi vào nhà trong.
                                        Minh Phương và Tài từ ngoài vườn bước vào nhà )
 MINH PHƯƠNG -    Ông ấy đang tìm tôi đấy? Ông ấy mà biết thì....
 TÀI -    Mợ sợ à?
 MINH PHƯƠNG -    Tôi lo là lo cho cậu đấy? Khỉ ạ, khoẻ đến phát
                    khiếp !
 TÀI -    Giờ thì thoải mái rồi, nhẹ cả người.
 MINH PHƯƠNG -    Cậu vẫn phải để mắt đến thằng Tuấn và lão Mai
                    Lâm đấy?
TÀI -    Tất cả sự dậy bảo của mợ, Tài tôi xin phục tùng !
MINH PHƯƠNG -    Sướng nhé, đây có kẹm gì gái tân !?