TỤC NGỮ VÀ CA DAO VIỆT NAM

CA DAO
 
1. Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn (1)
2. Đài Nghiên, tháp bút chưa mòn
Hỏi ai xây dựng nên non nước này. (2)
 
1. Hỡi cô đội nón ba tầm
Có về Yên Phụ hôm rằm lại sang
2. Phiên rằm chợ chính Yên Quang (3)
Yên Hoa anh đợi hoa nàng mới mua (4)
 
(1). Thê Húc: có nghĩa là ánh mặt trời ban mai đậu lại.
(2). Đài Nghiên, tháp Bút: do danh sĩ Nguyễn Văn Siêu xây dựng vào giữa thế kỷ 19.
(3). Yên Quang: tên một làng cũ ở phía nam hồ Trúc Bạch thuộc tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ (nay thuộc Hà Nội)
(4). Yên Hoa: là tên cũ làng Yên Phụ
 

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ớt cay là ớt Định Công
Nhãn ngon là loại nhãn lồng làng Quang. (1)
 
1. Vải Quang, húng Láng, ngổ Đầm
Cá rô Đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây. (2)
 
1. Thanh trì buôn bán mọi nơi
Đồng Nhân, Thúy Ái là nơi chăn tằm.
2. Làng Mơ thì bán rượu tăm
Sở lờ cua ốc, quanh năm đủ đời (3)
 
(1). Làng Quang: tức làng Thanh Liệt, Hà Nội.
(2). Đầm Sét: là một đoạn của sông Kim Ngưu cũ, trước kia nối liền với Hồ Tây.
(3). Thanh Trì: làng ở ven sông Hồng, nhân dân thường làm nghề buôn bán. Làng này còn nổi tiếng về làm bánh cuốn.
- Đồng Nhân, Thúy Ái: hai làng này cũng ở ven sông Hồng.
- Làng Mơ: tức là làng Hoàng Mai, Bạch Mai, Hà Nội.
- Sở lờ: tức làng Sở Thượng. Thời xưa đa số nhân dân đi mò cua, bắt ốc và làm nghề đan lờ.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ai lên Đồng Tỉnh, Huê Cầu.
Đồng Tỉnh bán thuốc, Huê Cầu nhuộm thâm
2. Nào ai đi chợ Thanh Lâm
Mua anh một áo vải thâm hạt dền. (1)
 
1. Cô kia thắt dải lưng xanh
Có về làng Vĩnh với anh thì về
2. Làng Vĩnh có cây bồ đề
Có sông tắm mát có nghề làm gai. (2)
 
(1). Đồng Tỉnh: là nơi chuyên bán thuốc lào, Huê Cầu: tức Xuân Cầu, trước thuộc tỉnh Bắc Ninh, sau thuộc Hưng Yên, Thanh Lâm: thuộc Hải Dương.
(2). Làng Vĩnh: nay thuộc thôn Cát Tường, xã An Hòa, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Dịu dàng nết đất An Dương
Xưa nay là chốn văn chương nổi tài (1)
2. Nhất đẹp là gái làng Cầu (2)
Khéo ăn, khéo mặc, khéo hầu mẹ cha.
 
1. Lênh đênh qua cửa Thần Phù (3)
Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.
 
(1). An Dương: thuộc xã Tân Tiến, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Xưa kia có nhiều người học giỏi, lắm thầy đồ.
(2). Làng Cầu: tức làng Lam Cầu, huyện Duy Tiên, Hà Nam.
(3). Thần Phù: thuộc huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Xưa kia Thần Phù là một cửa bể hay có sóng dữ.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Mình về đường ấy thì xa
Để anh bắc cầu sông cái về qua Ninh Bình
2. Đất Ninh Bình có chùa Non Nước
Núi Phi Diên, Hồi Hạc xung quanh.
Em về em nhớ quê anh. (1)
 
(1). Núi Non Nước (núi Dục Thúy): trên đó có chùa Non Nước.
- Núi Phi Diên (núi Cánh Diều), núi Hồi Hạc (núi Gối Hạc): là những thắng cảnh của Ninh Bình

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ai lên nhắn chị hàng bông
Có muốn lấy chồng thì xuống Nguyệt Viên
2. Nguyệt Viên lắm thóc, nhiều tiền
Lại có sông liền tắm mát, nghỉ ngơi.
3. Chiều chiều ba dãy cá tươi
Chẳng ăn cũng thiệt, chẳng chơi cũng hoài. (1)
 
1. Muốn ăn cá bống kho gừng
Thì về Kẻ Mỹ đánh thừng với anh (2)
 
(1). Nguyệt Viên: nay thuộc xã Hoằng Quang, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa.
(2). Kẻ Mỹ: Làng Mỹ Đà, xã Hoằng Anh, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ai về nhớ vải Định Hòa
Nhớ cau Hổ Bái, nhớ cà Đan Nê
2. Nhớ dừa Quảng Hán, Lưu Khê
Nhớ cơm chợ Bản, thịt dê Quán Lào. (1)
 
1. Đông Thành là mẹ là cha
Đói cơm, rách áo thì ra Đông Thành. (2)
 
1. Phủ Quỳ đi có về không
Mồ xanh vợ để tang chồng là đây. (3)
 
(1). Các địa phương trên đều thuộc huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa.
(2). Đông Thành: tức huyện Yên Thành, Nghệ An là huyện nhiều lúa nhất tỉnh, tục ngữ có câu: "Ngệ: Yên Thành, Thanh: Nông Cống"
(3). Phủ Quỳ: tức huyện Quỳ Châu, Nghệ An, trước kia là nơi nước độc.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ai về khe Mọ cùng đi (1)
Đồng bằng thì ít, rú ri thì nhiều.
 1. Sa Nam trên chợ dưới đò (2)
Bánh đúc hai dãy, thịt bò mê thiên
     Muốn ăn mà nỏ (chẳng) có tiền.
 
1. Ai về Hà Tĩnh thì về
Mặc lụa chợ Hạ, uống nước chè Hương Sơn. (3)
 
1. Đức Thọ gạo trắng nước trong (4)
Ai về Đức Thọ thong dong con người.
 
(1). Khe Mọ: thuộc xã Thanh Hương, huyện Thanh Chương, Nghệ An.
(2). Sa Nam: thị trấn Nam Đàn hiện nay thuộc tỉnh Nghệ An.
(3). Chợ Hạ: tức vùng Châu Phong, huyện Đức Thọ, Hương Sơn: một huyện của Hà Tĩnh.
(4). Đức Thọ: huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh.
 
 

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Ai về Nhượng Bạn thì về (1)
Gạo nhiều, cá lắm dễ bề làm ăn.
 
1. Khôn ngoan qua cửa sông La
Dễ ai có cánh bay qua Lũy Thầy. (2)
 
(1). Nhượng Bạn: tức cửa Nhượng thuộc tỉnh Hà Tĩnh.
(2). Sông La: ở Hà Tĩnh, Lũy Thầy ở Quảng Bình và là một hệ thống đồn lũy kiên cố gồm có: lũy Sa Phu, lũy Trần Ninh, lũy Đồng Hới, lũy Dâu Mậu và quá về phía nam có lũy Trương Du.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Đường vô xứ Huế quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ (1)
2. Thương em anh cũng muốn vô
Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang
3. Phá Tam Giang ngày rày đã cạn
Truông nhà Hồ, nội tán cấm nghiêm. (2)
 
1. Núi Truồi ai đắp mà cao
Sông Gianh ai bới ai đào mà sâu. (3)
2. Nong tằm, ao cá, nương dâu
Đò xưa, bến cũ nhớ câu hẹn hò.
 
(1). Còn có câu:
    Đường về xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ
    Ai vô xứ Nghệ thì vô.
(2). Truông: vùng đất hoang, rộng, cây cỏ mọc nhiều.Truông nhà Hồ tức là Hồ Xá Lâm, thuộc Vĩnh Linh, Quảng Trị.
- Phá Tam Giang: là lạch biển chảy qua 5 huyện thuộc Thừa Thiên.
- Nội Tán: một chức quan đời Lê Mạt, ở đây chỉ Nguyễn Khoa Đăng.
- Núi Truồi: một hòn núi cao ở Thừa Thiên.
- Sông Gianh: con sông lớn nhất của tỉnh Quảng Bình.
 

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Đông Ba, Gia Hội hai cầu
Ngó lên Diệu Đế bốn lầu hai chuông. (1)
 
1. Đi bộ thì khiếp Hải Vân
Đi thuyền thì sợ sóng thần hang Giơi. (2)
 
(1). Đông Ba, Gia Hội: hai chiếc cầu ở thành phố Huế.
(2). Hang Giơi: là quãng đường biển ở chân sườn núi Hải Vân

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Bình Định có núi Vọng Phu
Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh
2. Em về Bình Định cùng anh
Được ăn bí đỏ nấu canh nước dừa. (1)
 
1. Thuốc An Lương hương thơm, khói nhẹ
Chè Hòa Hội nước đậm mùi thơm
2. Em về mua vải chợ Gồm,
Gò Găng mua nón, phiên Chàm anh vô. (2)
 
(1). Núi Vọng Phu ở trên núi Mò ô gần bãi Khách Thử, thuộc huyện Phú Cát. Đầm Thị Nại: thuộc huyện Tuy Phước. Cù lao Xanh: một hòn đảo thuộc Bình Định gần cửa biển Quy Nhơn.
(2). An Lương, Hòa Hội, chợ Gồm: đều thuộc huyện Phú Cát, Bình Định. Thị trấn gò Găng cách thành Bình Định 6 km về phía bắc. Nón Gò Găng đẹp có tiếng trong cả nước.
- Chợ Chàm: tức chợ Gò Chàm (trước kia cách thành Bình Định 2km về phía bắc) nay ở thành Bình Định.
 

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Muốn ăn bánh ít lá gai
Lấy chồng Bình Định sợ dài đường đi. (1)
 
1. Muốn về Hòa Đại, Hiệp Luông
Sợ khe nước nóng, sợ chuông Ba Gò. (2)
 
1. Ai về Tuy Phước ăn nem
Ghé thăm Hưng Thạnh mà xem tháp Chàm. (3)
 
(1). Bánh ít lá gai: thứ bánh ngọt làm bằng bột nếp và lá cây gai, có nhân gói bằng lá chuối như hình củ ấu.
(2). Hòa Đại, Hiệp Luông: thuộc huyện Phù Cát, Bình Định có khe nước nóng tự nhiên, có truông Ba Gò rộng khoảng 500 mẫu trung bộ, hoang vu, rậm rạp.
(3). Huyện Tuy Phước: thuộc Bình Định. Hưng Thạnh: ở đầu ô thành Phố Quy Nhơn, gần huyện lỵ Tuy Phước.
- Tháp Chàm: tháp của người Chàm ở ngay thôn Hưng Thạnh.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Nhà Bè nước chảy chia hai
Ai về Gia Định, Đồng Nai thì về. (1)
 
1. Hết gạo thì có Đồng Nai (2)
Hết củi thì có Tần Sài chở vô.
 
1. Làm trai cho đáng nên trai
Phú Xuân cũng trải, Đồng Nai cũng từng. (3)
 
(1). Nhà Bè: sông Nhà Bè thuộc Gia Định nay thuộc thành phố Hồ Chí Minh.
(2). Đồng Nai: tên một con sông ở Nam Bộ - cũng chỉ chung Nam Bộ.
(3). Phú Xuân: tức Huế.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Nồi đồng lại úp vung đồng
Con gái xứ bắc lấy chồng Đồng Nai.
 
1. Muốn ăn bông súng mắm kho
Thì vô Đồng Tháp ăn no đã thèm.
 
1. Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh
Nước Tháp Mười lấp lánh cá tôm.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh
Gái nào bảnh bằng gái Tân Châu
2. Anh thương em chẳng ngại sang giầu
Mứt hồng đôi lượng (lạng), trà tầu đôi cân. (1)
 
1. Ai đua sông trước thì đua
Sông sau có miếu thờ vua thì đừng. (2)
 
1. Chẻ tre bện sáo cho dày
Ngăn ngang sông Mỹ có ngày gặp nhau. (3)
 
(1). Cao Lãnh: thuộc Đồng Tháp Mười. Tân Châu: thuộc An Giang đối mặt với Đồng Tháp Mười.
(2). Sông Trước: sông Tiền Giang
- Sông Sau: sông Hậu Giang
(3). Sông Mỹ: sông Mỹ Tho thuộc tỉnh Tiền Giang.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Đất Châu Thành anh ở
Xứ Cần Thơ nọ em về
2. Bấy lâu sông cận, biển kề
Phân tay mai trước (trúc) dầm dề hột châu. (1)
 
1. Ngó qua bên cảnh Tô Châu (2)
Thấy em gánh nước trên đầu giắt trâm.
 
(1). Cần Thơ: thuộc tỉnh Hậu Giang.
(2). Tô Châu: thuộc Hà Tiên, Kiên Giang.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
III. TÌNH YÊU NAM NỮ
 
1. Đôi ta như lửa mới nhen
Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu.
 
1. Chăn kia nửa đắp nửa hờ
Gối kia nửa đợi, nửa chờ duyên em.
 
1. Tình anh như nước dâng cao
Tình em như dải lụa đào tẩm hương.
 
1. Thương em vô giá quá chừng,
Trèo non quên mệt, ngậm gừng quên cay.
 
1. Chẳng chua cũng thể là chanh
Chẳng ngọt cũng thể cam sành chín cây
2. Muốn cho có đấy có đây
Sơn lâm chưa dễ một cây nên rừng.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Lênh đênh một chiếc thuyền tình
Mười hai bến nước biết gửi mình vào đâu.
 
1. Ai về cho em về theo
Ngó truông truông rậm, ngó đèo đèo cao.
 
1. Muốn sang nhưng ngại vắng thuyền
Muốn về bên nớ nhưng duyên lỡ rồi!
 
1. Ước gì sông rộng một gang
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.
 
1. Cô kia đứng ở bên sông
Muốn sang anh ngỏ cành hồng cho sang.
 
1. Vì tình anh phải đi đêm
Ngã năm, bảy cái, đất êm hơn giường.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Anh còn son, em cũng còn son
ước gì ta được làm con một nhà.
 
1. Trăm năm ghi tạc chữ "đồng"
Dù ai thêu phượng, vẽ rồng mặc ai.
 
1. Lòng em đã quyết thi hành
Đã cấy thì gặt với anh một mùa.
 
1. Ước ao ăn ở một nhà
Ra vào đụng chạm kẻo mà nhớ thương.
 
1. Chẳng giậm thì thuyền chẳng đi
Giậm ra ván nát, thuyền thì long đanh.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Đôi ta lên thác xuống ghềnh
Em ra đứng mũi cho anh chịu sào.
 
1. Xa xôi dịch lại cho gần
Làm thân con nhện mấy lần vương tơ.
 
1. Chuồn chuồn mắc phải tơ vương
Nào ai quấn quýt thì thương nhau cùng.
 
1. Bây giờ mận mới hỏi đào
Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?
2. Mận hỏi thì đào xin thưa
Vườn hồn có lối nhưng chưa ai vào.
 
 

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Thân em như tấm lụa đào
Còn nguyên hay đã xé vuông nào cho ai?
 
1. Thân em như tấm lụa đào,
Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai
2. Em vin cành trúc, em tựa cành mai
Đông đào tây liễu, biết ai bạn cùng!
 
1. Thân em như ớt chín cây,
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng.
 
1. Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
2. Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Em về cắt rạ, đánh tranh
Chặt tre, trẻ lạt cho anh lợp nhà
2. Sớm khuya hòa thuận đôi ta
Hơn ai gác tía, lầu hoa một mình.
 
1. Xa xôi chi nữa mà lầm,
Phải hương hương bén, phải trầm trầm thơm.
 
1. Dẫu mà không lấy được em
Anh về đóng cửa cài rèm đi tu.
2.- Tu mô cho em tu cùng,
May ra thành Phật thờ chung một chùa.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Thấy em anh cũng muốn chào,
Sợ lòng bác mẹ cây cao lá dài.
 
1. Thầy em anh cũng muốn thương
Sợ lòng bác mẹ soi gương chẳng tường.
 
1. Đôi ta như lúa đòng đòng
Đẹp duyên nhưng chẳng được lòng mẹ cha.
2. Đôi ta như chỉ xe ba,
Thầy mẹ xe ít đôi ta xe nhiều.
 
1. Mưa từ trong núi mưa ra,
Mưa khắp thiên hạ mưa ra chùa Thầy
2. Đôi ta bắt gặp nhau đây
Như con bò gầy gặp bãi cỏ non.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Thương em anh cũng muốn thương
Nước thì muốn chảy nhưng mương chẳng đào
2. Em về lo liệu thế nào,
Để cho nước chảy lọt vào trong mương.
 
1. Đôi ta như đũa trong kho,
Không tề, không tiện, không so cũng bằng
2. Đôi ta như thể con bài,
Đã quyết thì đánh, đừng nài thấp cao
3. Đôi ta như đá với dao,
Năng liếc năng sắc, năng chào năng quen.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Răng đen nhưng nhức hạt dưa
Miệng cười tủm tỉm như chưa có chồng
2. Chưa chồng anh kiếm chồng cho,
Chưa con anh kiếm con cho mà bồng.
 
1. Chim khôn mắc phải lưới hồng,
Hễ ai gỡ được đền công lạng vàng,
2. Đền vàng anh chẳng lấy vàng
Hễ anh lấy được thì nàng lấy anh.
 
1. Cô kia đi đường với ta
Trồng bông bông tốt, trồng cà cà sai
2. Cô đi đường ấy với ai?
Trồng bông bông héo, trồng khoai khoai hà.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Cô kia cắt cỏ một mình
Cho anh cắt với chung tình làm đôi.
 
1. Mặt trời đã xế về tây
Hỡi cô cắt cỏ bên đầy bên vơi
2. Cô còn cắt nữa hay thôi?
Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng.
 
1. Đường xa xa thật là xa!
Mượn mình làm mối cho ta một người.
2. Một người mười tám đôi mươi,
Một người vừa đẹp, vừa tươi như mình.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Vào vườn hái quả cau xanh
Bổ  ra làm sáu mời anh xơi trầu,
2. Trầu này têm những vôi tàu
Giữa đệm cát cánh, hai đầu quế cay.
3. Trầu này ăn thật là say
Dù mặn, dù nhạt, dù cay, dù nồng.
4. Dù chẳng nên đạo vợ chồng,
Xơi dăm ba miếng cho lòng nhớ thương.
5. Cầm lược lại nhớ đến gương,
Cầm khăn nhớ túi, nằm giường nhớ nhau.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Trầu này trầu quế, trầu hồi
Trầu loan, trầu phượng, trầu tôi, trầu mình.
2. Trầu này trầu tính trầu tình
Trầu nhân trầu ngãi, trầu mình lấy ta.
3. Trầu này têm tối hôm qua
Giấu cha giầu mẹ, đem ra cho chàng.
4. Trầu này không phải trầu hàng,
Không bùa không thuốc, sao chàng không ăn?
5. Hay là chê khó chê khăn?
Xin chàng đứng lại mà ăn miếng trầu.

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu

CA DAO
 
1. Trầu xanh, cau trắng, chay vàng
Cơi trầu bịt bạc, thiếp chàng ăn chung
2. Trầu xanh, cau trắng, chay hồng
Vôi pha với nghĩa, thuốc nồng với duyên.
 
1. Trầu không ăn vôi ắt là trầu nhạt
Cau không hạt ắt miếng cau già
2. Mình không lầy ta ắt là mình thiệt,
Ta không lấy mình ta biết lấy ai?

Nguyễn Thành Dũng
________________

Đường dẫn:
* Trang chính
* Trang lưu