Kết thúc một tác phẩm văn học có rất nhiều hình thức, dở dang có, trọn vẹn có, hạnh phúc hay buồn tủi, có hậu hay không có hậu...Điều đó không đánh giá được việc tác phẩm đó có giá trị thế nào nhưng cũng góp phần không nhỏ vào sự thành công của tác phẩm.
Một tác phẩm hiện thực, kết thúc hoặc có hậu hoặc không có hậu cũng không hề gì, miễn sao nó phản ánh được bản chất của sự việc, của xã hội, của nhân cách hiện tại vào thời điểm mà tác giả lấy làm hệ quy chiếu.
Ngược lại, một tác phẩm sử thi hay một tác phẩm mang tính chất lịch sử thì tính chất hùng ca bao giờ cũng được đặt lên hàng đầu, sự mô tả nhân vật cũng mang sắc thái riêng tùy vào từng tác giả, ví như việc Cụ Nguyễn từng khoác cho họ Từ một tính cách, một diện mạo thật oai nghiêm.
" Râu hùm, hàm én, mày ngài
Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao"
chẳng hạn.
Việc kết thúc, lại càng phải nói thêm...phải chăng sự kết thúc của từng nhân vât lại rất quan trọng đối với kết thúc của cả một tác phẩm? Chẳng thế mà Cụ Nguyễn đã cho họ Từ chết đứng và Kim-Kiều sau 15 năm lưu lạc lại đoàn viên...Cái đoàn viên đó phải chăng là một nét chấm phá trong hệ quy chiếu của Cụ?
Tiểu muội đã đánh giá về đoạn kết của một tác phẩm như thế nào? Phải chăng tất cả mọi sự đánh giá đều khập khiễng? Với nhân vật thế nào thì kết thúc phải như thế nào? Ừ đành rằng là kết thúc dở dang thì sẽ dẫn người đọc phải suy nghĩ đến việc " Liệu câu truyện có dừng ở đó không? Nhân vật đó sẽ như thế nào? Liệu cuối cùng nhân vật đó ra sao " Ừ đành rằng tạo nên tính tò mò và gợi mở suy nghĩ, nhưng đó chưa hẳn là một kết thúc hay...và tính cho tới nay thì cái lối kết thúc đó có thể đếm trên đầu ngón tay chưa?
Đoạn kết ! Thật khó nói tác phẩm nào đó thành công hay không nếu đoạn kết dở dang, nhưng cũng không có gì chắc rằng tác phẩm sẽ thành công hơn nếu có một sự kết thúc rõ ràng.