Đặc sản Hà Nội Qùa Hà Nội bây giờ có hàng trăm loại quà ngon, mỗi mùa đều có thứ quà đặc biệt, hết mùa muốn ăn không có. Mùa xuân người Hà Nội ăn Hồng xiêm Xuân Ðỉnh, tháng Ba ăn bánh trôi bánh chay, ngày tết ăn bánh chưng, bánh gio, ăn mứt thập cẩm, mứt sen, mứt dừa... Mùa hè ăn chè đỗ đen đá, thạch đen, thạch trắng... Mồng 5 tháng 5 (âm lịch) ăn rượu nếp rồi "giết sâu bọ" bằng mận đào, dưa hấu, dưa lê..., ngon thơm nhất vẫn là nhãn lồng bọc hạt sen thả vào nước đường phèn trong vắt mát rượi. Món xôi vò chè đường ăn lúc đợi cơm trưa vừa đỡ đói lại vừa ngọt mát. Bát đựng chè chỉ nhỉnh hơn cái chén tống người ta quen gọi là bát mẫu vẫn đặt đồ cúng trên bàn thờ. Bát chè đường sánh đặc, trong suốt như bát thạch, những hạt đậu đãi vỡ đôi vàng ươm chập chờn ẩn hiện trên mặt bát chè như vẩy sao trên biển lặng.
Bún riêu cua Buổi chiều ăn bát bún riêu cua giải nhiệt với bẹ chuối lạng mỏng tang, rau riếp non thái sợi lẫn ngổ ba lá ngắt khúc, vài lát ớt chín đỏ.
Con gái Hà Nội ngồi im lặng, trên chiếc ghế con thấp lè tè gần sát đất thưởng thức món quà dân dã không nói to, ăn nhỏ nhẹ giữ gìn ý tứ. Cái nét đáng yêu của người Hà Nội khi ăn quà ngoài đường phố kỹ càng là như vậy. Còn ốc luộc cũng là món quà riêng của đàn bà con gái. ốc nhồi, ốc bươu, ốc đá chấm nước mắm gừng ớt tươi. Con ốc giòn sần sật, nóng hôi hổi. ăn để mà nhớ, ăn để mà thay đổi cảm giác chứ không phải ăn để mà no. Mùa thu lại càng lắm thứ ngon mang hương vị đặc biệt của một mùa gợi nhớ, không sao quên cốm vàng với hồng chín mọng. Giữa mùa thu ăn bánh nướng, bánh dẻo, thứ "lễ vật" của ngày rằm tháng âm lịch, tết Trung thu. Tháng chín có cơm mới, gạo tám thơm chim ngói.
Chả cá Phải đợi cái rét bắt đầu về đi ăn chả cá mới ngon, đừng dại gì ăn vào lúc nắng nôi tháng hạ. Tháng Chín, tháng Mười trời se lạnh có món chả rươi... Lại còn những thứ quà ăn quanh năm mùa nào cũng sẵn như quà bún có hàng chục cách nấu khác nhau: bún thang,bún bung, bún chả, bún xáo măng, bún ốc...như quà phở: nào phở bò, phở gà, phở sốt vang là những món quà lót dạ buổi sáng; phở xào, phở áp chảo thường ăn vào buổi tối, rất quen thuộc với người đô thị. Ngô rang, hạt dẻ. bánh khúc rao bán tới lúc phố phuờng đã tắt đèn ngủ được giấc dài. Quà sáng còn có xôi lúa, xôi xéo, xôi lạp sườn, xôi thịt, bánh cuốn Thanh Trì ăn với chả mỡ, bánh cuốn nhân thịt lợn trứng gà vừa là quà sáng vừa là quà đêm.
Bao nhiêu thứ quà miếng chín, nhưng người Hà Nội ăn kiểu cách, mùa nào thức ấy. Sáng, trưa chiều, tối mỗi thời điểm một món riêng, mỗi món có người tri kỷ của nó. Cho nên đàn ông không ngồi khêu ốc ngoài chợ, không thích quà của chua, xôi lúa không ăn vào buổi chiều, xực tắc không ăn buổi sáng, xôi nén không ăn lót dạ, lục tàu xá không ăn trưa, tào phở không ăn đêm, vv...
"Nghệ thuật ăn quà" dường như có quy luật, người Hà Nội ít khi làm sai. ấy là chưa nói đến phong cách ăn thanh cảnh tao nhã, đó là những nét thanh lịch đã thành thói quen thường ngày rất riêng của người Hà Nội.
Món chả cá vốn là món ăn đậm chất văn hoá dân gian. Nó hấp dẫn người sành ăn trong nước và du khách nước ngoài. Món ăn tuyệt hảo này đã được gia đình họ Ðoàn sáng tạo có tới hàng trăm năm rồi. Cụ Ngô thị Tình, con dâu bốn đời của dòng họ Ðoàn kể rằng: Ngày xưa phố Chả Cá là phố Hàng Sơn. Cụ Tổ của dòng họ Ðoàn sinh trưởng tại đây và tham gia vào nghĩa quân Ðề Thám đánh Pháp. Hàng ngày các nghĩa quân kéo đến họp kín trong ngôi nhà lá lụp xụp. Cụ bà thường làm món chả cá thết đãi khách, được các cụ hết lời khen ngợi và sau đó giúp đỡ để cụ Ðoàn mở ngôi hàng chuyên bán chả cá vừa để nuôi gia đình vừa để làm nơi tụ họp. Thế là món ăn của gia đình đã trở thành món ăn của ngưòi Hà Nội, của cả nước. Tiếng lành đồn xa, khách trong Nam ngoài Bắc đến ăn tấp nập. Hai tiếng Chả cá được nhắc tới luôn, lâu dần thành tên phố lúc nào không hay. Trong quầy hàng có bầy bức tượng ông già Lã Vọng ngồi câu, vì thế khách ăn quen gọi là chả cá Lã Vọng, rồi thành tên hiệu của nhà hàng.
Bây giờ người kế nghiệp vẫn kén cá khắt khe như xưa, cá lăng thật tươi vừa chắc thịt, ít xương lại ngọt, thơm. Không có cá lăng mới phải dùng cá nheo, cá chiên, cá quả. Người khó tính lại đòi cho bằng được cá anh vũ ở ngã ba sông Bạch Hạc thuộc thành phố Việt Trì. Thăn cá anh vũ bóc ra cuộn với lá sói nướng lên, miếng chả thơm hết chỗ nói. Thực ra cá anh vũ rất hiếm, một năm chỉ có một lần mùa nước về mới đánh bắt được. Hết mùa mưa lũ, giống cá này lại lẩn hết vào hang ngầm dưới đáy sông không tài nào quây lưới hay câu được chúng.
Cá nướng phải lạng hai bên sườn rồi thái mỏng ướp với nước riềng, nghệ, mẻ, tiêu, nước mắm rồi kẹp vào cặp tre tươi nướng trên lò than hoa đặt trên bàn ăn của khách. Người nướng phải quạt lửa, phải vừa lật trở đều tay sao cho hai mặt cùng chín vàng như nhau. Nướng chín, gạt cả ra bát, rưới nước mỡ đang sôi lên trên, ăn ngay với bánh đa nướng, bún rối, lạc rang, rau thơm, rau mùi, húng láng, hành củ tươi chẻ nhỏ chấm với mắm tôm vắt thật nhiều chanh tươi, đánh lên thật đều cho ngầu bọt rồi rỏ thêm mấy giọt rượu trắng và tinh dầu cà cuống cho thơm.
Cái thú ăn chả cá là phải đàng hoàng, thư nhàn không vội vã, ăn vội đi đâu hay bề bộn công kia việc nọ, chớ đi ăn chả cá mà thêm sốt ruột. ăn ngấu ăn nghiến để còn phải đi thì làm sao biết được cái ngon mà thưởng thức? Chả cá phải nhấm nháp với tâm trạng thòm thèm để ngẫm nghĩ lâu dài về cái hương vị đặc trưng và lạ miệng này.
Cái sành điệu của người Hà Nội là mời nhau đi ăn chả cá tuỳ vào thời tiết. Hôm nào trời se lạnh, gió mùa đông bắc tràn về nhưng không tê buốt mà ăn chả cá thì thật dễ chịu và nếu có một ngày hè mưa tầm tã, trời mát dịu, không nắng nóng thì chớ bỏ qua thú ăn chả cá. Cái khôn ngoan của người sành chả cá còn là cái khéo của người biết chọn thời tiết mà ăn nữa kia.
Bún Ốc Các món quà bún quả là nhiều: Bún ốc, bún riêu cua, bún bung, bún chả, và bún thang.. . mỗi thứ mỗi ngon, mỗi thứ mỗi vị.
Ai trông thấy bát bún thang đơm sẵn bầy trên chiếc chõng tre thấp lùn giưa chợ Ðồng Xuân xưa mà chẳng muốn ngắm nhìn, muốn được ăn cho dù không đói...Cô hàng bún thang ngày ấy quần áo sạch sẽ, chau chuốt gọn gàng, duyên dáng. Có khách ngồi ăn, cô mỉm cười, nhẹ nhàng cầm chiếc bát nhúng vào nồi nước sôi, rồi lau khô bằng chiếc khăn mặt bông trắng lúc nào cũng như mới. Cô xếp ít rau răm mùi tầu xuống đáy bát, bày bún lên trên, bún đơm gần sát tới miệng rồi từ từ cô xếp các thứ nguyên liệu thực phẩm khác lên nền mặt bún trắng. Góc đầu tiên là trứng tráng mỏng tang thái chỉ, góc bên là lườn gà xé phay, góc thứ ba là giò lụa thái sợi, góc cuối cùng dành rắc tôm bông. ở chính giữa là lòng đỏ trứng mặn, xung quanh lác đác mấy lát lạp xườn đỏ viền miệng bát. Tất cả như bông hoa.
Sau cùng cô hàng lấy chiếc môi bóng loáng múc nước dùng đang sôi trong nồi, chan một ít vào bát rồi nhẹ nhàng gạn vào nồi để làm cho những sợi bún thấm nóng rồi mới chan tiếp thật vào bát cho vừa ăn.
¡n bún thang ở hàng mới thực là ngon, cái món chế biến cầu kỳ tỉ mẩn này cứ phải ra hàng nổi tiếng, bởi ở nhà không thể có nồi nước dùng ngọt như vậy. Tuỳ theo khẩu vị từng người nên cho thêm chút mắm tôm vào bát cho dậy mùi, bún Thang mà không ăn với mắm tôm thì còn đâu hương vị bún thang.
Bánh tôm Hồ Tây Là người Hà Nội, chắc chắn bạn đã thưởng thức bánh tôm Hồ Tây, ăn bánh tôm Hồ Tây đâu chỉ phải là ăn để ăn mà ăn mà còn để ngắm trời, ngắm đất, ngắm người, ngắm cảnh.
Thưởng thức bánh tôm trong khung trời tạnh ráo, se se hơi gió lạnh đầu mùa thì thật tuyệt.
Này nhé, con tôm nước ngọt Hồ Tây vừa chín tới nằm trên mặt chiếc bánh vàng ươm, phổm phao bột trắng ngần, nhai cứ ròn tan như chiếc bánh đa vừa nướng chấm với dấm mắm chua cay, phảng phất hương vị cà cuống ruộng đồng ven đô... thoang thoảng hương sen mơ hồ chiều mùa hạ ngay sát cạnh sóng nước Hồ Tây.
Bánh Cốm Bánh cốm là một trong các đặc sản Hà Nội. Trước năm 1945, đã có nhiều nhà làm bánh cốm nhưng người sành, khi có nhu cầu, thường kén bánh cốm Nguyên Ninh Hàng Than. Nếu kể từ cụ tổ nhà bánh cốm gia truyền Nguyên Ninh bắt đầu vào làm bánh cốm thì đến nay đã có bảy đời con cháu nối nghiệp.
Trong các miếng ngon Hà Nội, bánh cốm Nguyên Ninh sánh vai với chả cá Lã Vọng, bánh cuốn Thanh Trì.
Bánh cốm Nguyên Ninh được kén từ nguyên liệu cốm đặc biệt của làng Vòng (thuộc huyện Từ Liêm ngoại thành Hà Nội). Gia đình Nguyên Ninh tự cất lấy nước hoa bưởi, chọn vùng đặt cọc mua cốm, mua đậu xanh. Khi đã mua được cốm rồi thì mang cốm giã nhuyễn, hồ nước lá riềng, lá mây cho mầu xanh lá mạ rồi đem xào với đường trắng. Nhân bánh là đậu xanh đồ chín cũng giã nhuyễn lại thêm những sợi dừa tươi trắng muốt nên khi ăn bánh có vị ngọt đậm lại có vị bùi và ngậy của dừa, của mỡ và có mùi thơm quyến rũ của cốm non.
Tấm bánh cốm vuông vắn, bốn cạnh tám góc, bọc lá chuối xanh, lạt mầu hồng cánh sen. Bánh cốm là thứ bánh ăn hỏi ngày cưói, thay cho cánh thiếp báo hỉ. Ngày Tết, chiếc bánh cốm Nguyên Ninh góp phần tô điểm thêm cho mâm cỗ, trên bàn thờ tổ tiên.