16 Tháng 7 2008 - Cập nhật 10h14 GMT Căng thẳng quanh tranh chấp đền cổ Jonathan Head
BBC News, Bangkok
Cả Thái Lan và Campuchia đều có lính tại khu đền trên đỉnh núi
Một tuần sau khi ngôi đền cổ gây nhiều tranh cãi Preah Vihear được đưa vào danh mục Di sản Thế giới của Unesco, tranh chấp giữa Thái Lan và Campuchia lại thêm phần căng thẳng.
Ngôi đền cổ của Ấn giáo (Hinduism) có từ thế kỷ 11 nằm ngay tại biên giới giữa hai nước, nhưng vào năm 1962, Toà Tư pháp Quốc tế ra phán quyết rằng ngôi đền này thuộc về Campuchia.
Tuy nhiên, khu đất bao quanh ngôi đền hiện vẫn đang bị tranh chấp, và lối vào duy nhất lại là từ Thái Lan.
Vấn đề này đã khuấy động tinh thần dân tộc chủ nghĩa trong bầu không khí vốn dĩ đã nhạy cảm về chính trị giữa hai nước.
Vào đầu hôm thứ Ba, ba người biểu tình Thái Lan đã vào bên trong ngôi đền - vốn đang bị đóng cửa - và bị lính Campuchia bắt giữ trong một thời gian ngắn.
Giới chức Campuchia còn cho biết 40 lính Thái đã vào bên trong lãnh thổ của họ trong một thời gian ngắn, mặc dù họ nói chuyện này có thể là do nhầm lẫn về đường biên chính xác.
Đối với cả hai nước, vấn đề không chỉ là ngôi đền, mà còn nhiều điều khác có thể sẽ bị rủi ro.
Campuchia hiện đang bận tâm với chiến dịch tổng tuyển cử khó khăn, nơi Thủ tướng Hun Sen đang tìm cách tăng thêm thời gian cầm quyền trong hơn hai thập kỷ vừa qua.
Tuần trước, ông đã khuyến khích hàng ngàn người Campuchia tại thủ đô Phnom Penh ăn mừng nhân việc ngôi đền nhận danh hiệu mới là di sản thế giới.
Tại Thái Lan, tình cảm của công chúng còn dâng cao hơn. Chính phủ đắc cử vào tháng 12 năm ngoái ở nước này hiện đang bị công chúng biểu tình ngoài đường phố, phải chịu các phán quyết bất lợi của toà án và bị phe đối lập tại Quốc hội công kích.
Người dân Campuchia ăn mừng ngôi đền được Unesco công nhận
là Di sản Thế giới
Phe đối lập cáo buộc chính phủ là không có khả năng, bị lãnh đạo bởi những người do ông cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra chọn ra. Bản thân ông Thaksin bị lật đổ trong cuộc đảo chính vào tháng 9/2006.
Giờ đây, chính phủ lại bị công kích là đã bán nước quanh vụ ngôi đền Preah Vihear, vì ban đầu họ ủng hộ nỗ lực của Campuchia khi đâm đơn xin đưa ngôi đền này vào danh sách các di sản thế giới.
Một trong các toà án hàng đầu của Thái Lan phán quyết rằng quyết định này là bất hợp hiến, vì theo họ, trên thực tế, đây phải là một hiệp ước cần sự chuẩn thuận của Quốc hội.
Tòa còn cấm chính phủ được đưa ra đề nghị hợp tác nào với Campuchia.
Kết quả là Ngoại trưởng Noppodol Pattama bị buộc p̣hải từ chức vào tuần trước, và ông là một trong ba bộ trưởng bị mất việc trong vòng hai tháng qua.
Phản đối Tình hình chính trị bất ổn tại Thái Lan là nguyên nhân chính làm bùng nổ tranh chấp hiện nay.
Xã hội Thái Lan hiện đang phân cực sâu sắc, giữa một bên là những người ủng hộ cho ông Thaksin và muốn ông quay trở lại chính trường, với bên kia là những người thù ghét lối lãnh đạo của ông Thaksin và không tin vào động cơ của chính phủ, vốn do đảng trung thành với ông Thaksin cầm quyền.
Một thực tế là trước khi được phong làm Ngoại trưởng, ông Noppodol đã là luật sư trưởng của ông Thaksin. Điều này khiến vị trí của ông ở vào thế đặc biệt dễ bị tổn thương.
Những người chỉ trích Ngoại trưởng thì cáo buộc ông này là đã đặt lợi ích làm ăn của cựu khách hàng của ông, là Thaksin, tại Campuchia trước lợi ích của đất nước quanh vấn đề ngôi đền. Đây là điều mà ông luôn bác bỏ.
Mối ngờ vực này vốn bắt nguồn từ thời gian 5 năm rưỡi mà ông Thaksin cầm quyền. Là một doanh nhân hết sức thành công và giàu có, ông luôn tìm cách thúc đẩy nguyên tắc dám làm của mình, đặc biệt tại các khu vực nông thôn.
Ông Thaksin tin vào thị trường toàn cầu và dám đặt Thái Lan trước những rủi ro và cơ hội mà nó đặt ra. Ông đã mạnh tay tư hữu hoá các ngành mà nhà nước sở hữu, và ký các thoả thuận mậu dịch tự do với nhiều nước nhất có thể được.
Do đó, ông đã gặp phải sự phản đối từ những người bị thua thiệt trong quá trình này, hoặc từ những người cảm thấy rằng ông quan tâm nhiều tới chuyện tiền bạc hơn là truyền thống và các lợi ích của Thái Lan.
Cũng chính nhóm người trước đây thường phản đối chính sách của ông Thaksin là những người đưa ra sự phản đối dữ dội nhất đối với việc ngôi đền Preah Vihear xin vào danh sách di sản thế giới của Unesco. Họ là những người theo truyền thống, bảo hoàng hoặc các tầng lớp quý tộc hay một số thành phần trong giới trung lưu của Bangkok.
Kình địch trong lịch sử Tuy nhiên, các yếu tố bất đồng từ trong lịch sử cũng đóng vai trò trong cuộc tranh chấp hiện nay.
Phán quyết của toà quốc tế trao ngôi đền Preah Vihear cho Campuchia năm 1962 vốn cũng không đồng nhất. Người ta đưa ra được phán quyết này chủ yếu là vì Thái Lan đã không phản đối việc Pháp vẽ đường biên từ cách đó nhiều thập kỷ.
Khi đường biên này được phân định cách đây 100 năm, Thái Lan hầu như không có những người vẽ bản đồ của chính mình.
Ngôi đền nằm trên đỉnh ngọn núi ở biên giới giữa hai nước
Những nhà vẽ bản đồ thời thực dân Pháp nhẽ ra phải kẻ đường biên dọc theo ven rừng của vách núi Dangret, nhưng họ lại xoay hướng vài trăm mét để đặt ngôi đền này vào đất Campuchia. Không hiểu sao lúc đó người Thái không phản đối chuyện này.
Tuy nhiên, cũng cần nhớ rằng vào năm 1941, Thái Lan đã tham gia vào cuộc chiến duy nhất của họ trong thế kỷ 20 với các lực lượng thực dân Pháp tại địa điểm mà nhẽ ra phải là biên giới với Campuchia. Một đài tưởng niệm lớn tại trung tâm Bangkok vẫn tưởng nhớ cuộc xung đột này.
Ngoài ra, tại nhiều thời điểm khác nhau trong quá khứ, các đế chế Thái và Khmer đã tranh giành ảnh hưởng trong khu vực. Thị trấn bên cạnh khu di tích nổi tiếng Angkor Wat của người Khmer có tên là Siem Reap, có nghĩa là “người Thái bị đánh bại”.
Các ngôi đền kiểu Khmer như Preah Vihear vẫn còn rải rác tại vùng đông bắc Thái Lan.
Sự kình địch trong lịch sử này ngày hôm nay lại tái hiện. Chỉ cách đây 5 năm, đại sứ quán Thái Lan tại Phnom Penh bị đám đông biểu tình tức giận đốt cháy chỉ vì một nữ diễn viên Thái được trích dẫn nói rằng Angkor Wat nên thuộc về Thái Lan.
Khi họ đang đợi tin về chuyện ngôi đền Preah Vihear có được công nhận Di sản Thế giới hay không, chính phủ Campuchia đã cẩn thận tăng cường an ninh ở bên ngoài khu đại sứ quán mới của Thái Lan
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/regionalnews/story/2008/07/080716_thaicambodiantension.shtml
<bài viết được chỉnh sửa lúc 17.07.2008 23:12:04 bởi Như Ý P >