Văn Nghệ Sĩ & Quốc Hương_VDN (Paris)

Xuất thân từ một cô gái rất đẹp, quê ở tỉnh Bến Tre, vì mê cải lương mà trở thành soạn giả. Đây là một trường hợp dặc biệt chớ không phải bất cứ ai mê cải lương rồi cũng có thể trở thành soạn giả như trường hợp của soạn giả Nhị Kiều.

Soạn tuồng cải lương

Thật ra thì trong lúc nầy chị Tám Vân chưa thực sự hợp soạn tuồng mà chỉ là anh Tám Vân cùng viết với tôi và để tên hợp soạn là Cô Nguyệt thay vì tên Vân Đệ như trong các tác phẩm hợp soạn trước của chúng tôi.

Cũng cần nói rõ phương pháp hợp soạn tuồng của chúng tôi từ năm 1956 đến năm 1961, 62, 63… Nguyễn Phương dựng cốt chuyện, viết thành thoại kịch hoàn chỉnh, anh Tám Vân lấy đối thoại viết sẳn trong thoại kịch đó viết lại thành bài ca cổ nhạc. Khi kịch bản được đưa ra dàn dựng thì anh Tám Vân đứng ráp tuồng, tập cho các nghệ sĩ ca và thoại ăn khớp với nhau.

Những vở tuồng Tàu hay tuồng sử mặc y phục cổ trang thì anh Tám Vân đứng tập tuồng với sự góp ý của Nguyễn Phương. Những tuồng xã hội thì Nguyễn Phương đứng tập tuồng, Tám Vân góp ý điều chỉnh khi cần. Hợp soạn với anh Tám Vân, tôi có cái lợi là khi tôi viết xong phần thoại kịch thì anh Tám Vân viết bài ca.

Nên biết nghệ thuật cải lương là gồm phần ca cổ nhạc và diễn xuất cùng với lời thoại, anh Tám Vân là một diễn viên nên hợp tác với anh tôi được nhẹ lo phần cổ nhạc.

Tôi kể rõ chi tiết nầy, chỉ là để nói lên tinh thần kiên trì đáng quí của chị Nguyệt đối với nghệ thuật sân khấu cải lương. Trong thập niên 50, nghệ sĩ sân khấu bị người đời gán cho là thành phần “xướng ca vô loại “.

Phải là những người quá đam mê nghệ thuật sân khấu, chỉ thấy cuộc đời là sân khấu và sân khấu là cuộc đời, bất chấp dư luận nghĩ sao, bất chấp những điều tiếng trong thiên hạ thì mới có thể sống chết được với nghề hát cải lương. Nam nghệ sĩ phải phấn đấu không ngừng để mong xóa tan đi thành kiến xướng ca vô loại đó.

Một cô gái nhà lành như chị Nguyệt mà dám theo gánh hát, có chồng là kép hát và phải sống như những nghệ sĩ lang thang không nhà thì chị Nguyệt đúng là một người có đảm lược, có những sự suy nghĩ khác với người thường và chị Nguyệt đúng là một người thật sự yêu mến nghệ thuật sân khấu cải lương.

Chị Nguyệt lại đáng cho tôi khâm phục hơn là chị đã mài mò tự học soạn tuồng khi anh Tám Vân cộng tác với các bạn và trong năm ba năm sau, đó chị Nguyệt đã có thể đường hoàng dựng lên cái tên soạn giả thật sự như bao nhiêu người soạn giả đang hành nghề và sống được với nghề.

Những vở tuồng đã soạn

“Không viết là đói ”

Hơn bốn mươi năm theo chồng lang thang theo nhiều đoàn hát, nữ soạn giả Nhị Kiều hợp soạn với nhiều soạn giả nổi danh của những thập niên 60, 70, chị cũng phóng tác theo các tiểu thuyết của các nhà văn nhà báo, và khi phong trào thu vidéo cải lương phát triển rộn rịp thì chị cũng có mặt trong hàng ngũ của những soạn giả được đặt hàng nhiều nhất, nữ soạn giả Nhị Kiều được kể là một soạn giả viết nhiều nhất, viết nhanh nhất và cũng là một soạn giả già nhất còn minh mẩn, còn nhớ trước nhớ sau và sáng tạo ra chuyện tuồng được.