Blơng Bơng



Blơng Bơng là loại trống không định âm, họ màng rung, chi rung lắc của dân tộc Chǎm tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận.

Trống có hai mặt bưng bằng da hoẵng, đường kính khoảng 13 cm. Tang trống liền cao 9,5 cm làm từ gỗ cây Cốc Tang (các nghệ nhân cho rằng làm loại gỗ này tiếng trống sẽ vang hơn). Một cán gỗ dài khoảng 12 cm được gắn vào tang trống để làm tay cầm. Hai bên tang trống đính hai sợi dây, trên đầu mỗi sợi buộc một miếng gỗ nhỏ để khi diễn tấu người sử dụng tay cầm trống lắc đều sang hai bên, hai miếng gỗ va vào mặt trống phát ra âm thanh. Trống chỉ được sử dụng trong lễ Phong Chức. Trong buổi lễ người được phong chức tay cầm trống rung theo nhịp kèn Xaranai -trống Hagarsít và Chiêng. Tiếng trống rung lên như biểu hiện niềm vui, một ân huệ mà bề trên đã ban cho người được phong chức.

Hơ gơr



Hơgơr là tên gọi một loại trống lớn, không định âm của đồng bào Êđê. Hơgơr có dáng hình trụ hơi phình giữa. Khi chế tác người ta chọn những cây gỗ Lim, gỗ Dầu có đường kính lớn rồi cắt một đoạn cao khoảng 1,5m đẽo tròn, đục thông suốt hai đầu để làm tang trống.

Khi cǎng mặt trống, phải lấy được da của một cặp trâu, hoặc voi rất lớn gồm một đực một cái rồi nạo và phơi đúng độ mới đem cǎng. Đồng bào Êđê cho rằng nếu mặt trống chỉ làm bằng da con đực hoặc con cái thì tiếng trống sẽ không to, không vang.

Người Êđê coi Hơgơr là nhạc cụ thiêng, nên khi đánh trống người ta không đặt trống trực tiếp xuống đất mà phải treo hoặc để trống trên sàn. Người đánh Hơgơr phải là nam giới và là người có uy tín, đã được buôn làng lựa chọn trước. Hơgơr chỉ được đánh vào những dịp lễ trọng đại của buôn làng như: Lễ đâm trâu, Lễ cầu mưa, Lễ mừng lúa mới... Hơgơr được người Êđê coi như sứ giả của thần linh mang đến những câu sấm truyền. Cùng với dàn Chiêng Êđê, Hơgơr tạo nên những âm thanh vang động, khí thế và hùng vĩ.

Trống Paranưng



Trống Paranưng là nhạc cụ họ màng rung, chi gõ vỗ của tộc người Chăm Ninh Thuận, Bình Thuận.

Trống chỉ có một mặt, đường kính khoảng 45 - 50 cm, bịt bằng da hoẵng hoặc da dê. Tang trống liền làm từ gỗ lim hoặc gỗ cà chí cao khoảng 9 cm. Mặt trống được căng bằng hai đai tròn làm từ một đoạn mây song và một hệ thống dây chằng đan chéo nhau để căng mặt trống. Từ giữa tang đến vành phía dưới là những con nêm để căng trống khi bị trùng.

Người đánh trống Paranưng được gọi là "ông thầy vỗ" vì khi diễn tấu trống được đặt ở trước bụng, rồi sử dụng các ngón của hai bàn tay vỗ (chứ không dùng dùi) vào những vị trí khác nhau trên mặt trống tạo các âm có mầu sắc: Tìn ; Tin; Tắc.

- Tìn: Dùng các đầu ngón tay phải khép lại, vỗ vào mặt trống cách vành khoảng 12 cm, rút tay lên ngay tạo âm vang rền.

- Tin (hoặc tâm): Dùng các đầu ngón tay phải mở ra vỗ vào mặt trống cách vành 5 -6 cm, rút tay lên ngay tạo âm cao hơn Tìn.

- Tắc: Dùng các đầu ngón tay trái khép lại vỗ vào mặt trống cách vành 5 - 6 cm, nhưng ấn giữ nguyên tạo âm ngắt và đục.

Paranưng có chức năng vỗ nhịp đệm cho hát, hòa cùng nó thường là kèn Xaranai và trống Ghì Nằng. Người sử dụng Paranưng là ông Mưtuồn chủ lễ, có lẽ vì thế trống Paranưng trở thành một nhạc cụ quan trọng trong lễ hội của dân tộc Chăm.

Trống đế



Trống đế là nhạc khí gõ, họ màng rung của dân tộc Việt. Đúng như tên gọi, Trống đế làm nhiệm vụ đế có nghĩa là lót, là chỗ dựa, làm điểm xuyết cho diễn viên khi biểu diễn và ca hát.

Trống Đế có hai mặt hình tròn, đường kính khoảng 15 cm, bưng bằng da nách của con trâu. Những nghệ nhân làm trống cho rằng da nách mỏng, dai và bền, đủ sức chịu đựng độ cǎng mặt trống. Tang trống cao khoảng 18 cm, khoét từ một khúc gỗ mít (gọi là tang liền). Dùi trống làm bằng gỗ cứng, dài khoảng 25 cm, một đầu to, một đầu nhỏ.

Âm thanh Trống Đế nghe vui, cao, lảnh lót, hơi đanh nhưng gọn tiếng. Người ta đánh vào nhiều vị trí khác nhau trên trống đã tạo ra được nhiều âm thanh khác nhau:

- Đánh vào giữa mặt trống, tiếng trống nghe vang, ròn.

- Đánh vào mặt trống nhưng giữ nguyên dùi, âm thanh sẽ khô, xỉn.

- Đánh vào cạnh mặt trống nghe như tiếng phách.

Nhờ kết hợp tài tình các lối đánh ở mặt và tang trống, gây ra sự đối lập nhưng lại hài hòa về mầu sắc, âm thanh.

Kỹ thuật diễn tấu.

- Ngón vê: Hai tay thay đổi nhau gõ thật nhanh và liên tục hai bên tang trống và trên mặt trống.

- Ngón nóc: Hai tay thay đổi gõ nhanh vào tang trống, nhưng thường là nǎm tiếng một, tiếng sau cùng có độ ngân bằng bốn tiếng đầu.

Trống Đế có ở Việt Nam từ lâu đời. Trống được coi là nhạc khí gõ cao âm quan trọng, không thể thiếu trong sân khấu chèo truyền thống. Ngoài ra trống cũng được dùng trong một vài thể loại ca nhạc dân tộc khác như Ca Trù, Chầu Vǎn vv... Nhưng không phổ biến.

That la hay ve nhung info nay.
Good work Mickey

Bẳng bu

Bẳng bu là nhạc cụ họ hơi, chi dỗ, rập, không định âm của người Thái và một số cư dân sống ở vùng Tây bắc Việt Nam.

Bẳng bu được làm bằng tre. Đó là những ống tre rỗng hai đầu, đường kính khoảng 8 - 10 cm và chiều dài 40 - 80 cm. ở một vài nơi người ta dùng ống có mấu kín ở một đầu. Các ống dài ngắn khác nhau để tạo ra những âm thanh cao thấp khác nhau, tuy nhiên người chế tác không được quan tâm đến độ cao xác định.

Bẳng bu là nhạc khí của nữ giới (ngày nay cả nam giới cũng chơi). Khi chơi, mỗi cô gái hai tay cầm hai ống dỗ, rập một đầu ống xuống tấm ván hay sàn nhà. Nếu ống có một đầu mấu thì dỗ đầu mấu xuống. Âm thanh sẽ tạo ra mô hình nhịp điệu, tiết tấu ứng với các động tác và các bước chuyển động của đội hình múa.

Bẳng bu thường được diễn tấu trong nghi lễ nông nghiệp, đệm cho điệu múa của ông Mo (ví dụ: Lễ “Xên lẩu nó” - Mừng mùa mǎng mọc). Các lễ này có nội dung phồn thực, cầu cho người yên vật thịnh, mùa màng tốt tươi.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/B88E290E7CB540D1943BFA1328E63DF3.jpg[/image]

Attached Image(s)

Ky Pah

Kypah là tên người Êđê gọi một nhạc cụ họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do. Kypah được dùng phổ biến ở một số dân tộc Tây Nguyên với những tên gọi khác như: dân tộc Giarai gọi là Tơ Jiếp, dân tộc Tà ôi gọi là Tâng Coi v,v...

Người ta làm Kypah bằng sừng trâu, sừng bò hoặc sừng linh dương cắt lấy một đoạn dài 26 - 34 cm, hai đầu thông nhau. ở phía đầu nhỏ được khoét một lỗ hình chữ nhật dài 3 cm, rộng 1 cm, sau đó dùng sáp ong đắp quanh miệng lỗ cao lên 3 cm và gắn lên đó một chiếc dǎm bằng nứa để làm miệng thổi.



Khi sử dụng, hai tay người chơi đỡ Kypah, miệng ngậm kín toàn bộ phần miệng thổi rồi lùa vào ống kèn một luồng hơi mạnh hoặc nhẹ để tạo ra âm thanh. Để tạo ra các âm thanh khác nhau người ta dùng ngón tay cái của bàn tay phải bịt, mở đầu nhỏ tạo ra những âm thanh khác nhau, lòng bàn tay Trái vỗ nhẹ vào đầu to tạo cho tiếng kèn có những âm láy (điều này còn phụ thuộc vào người chơi thuận tay phải hoặc tay trái). Kypah có 3 âm: Đô1 - Rê1 - Mi1. Âm thanh của Kypah nghe vang xa, thôi thúc, giục giã.

Kypah là nhạc cụ do nam giới sử dụng trong sǎn bắn và thông báo tin tức cho dân làng mỗi khi có công việc trọng đại.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/094A395E286146938748867117138B2F.jpg[/image]

Attached Image(s)

Tâng coi

Tâng coi là tên gọi một nhạc cụ họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do của dân tộc Tà ôi. Một số dân tộc khác cũng sử dụng nhạc cụ này nhưng với tên gọi khác như dân tộc Bahnar gọi là T nuốt, dân tộc Việt gọi là Tù và sừng trâu.

Tâng coi có cấu tạo đn gin, được làm từ một chiếc sừng trâu dài khong 44 cm, kh"ng có lỗ bấm. ở phía đầu nhỏ của sừng trâu được khoét một lỗ hình chữ nhật kích thước 3 cm x 2 cm để làm miệng thổi và để đặt lưỡi gà. Lưỡi gà là một hình tam giác cân b"ng đồng, được cắt rời hai cạnh bên nhưng để dính lại cạnh đáy.

Khi sử dụng người chi hai tay đỡ Tâng coi, nâng ngang trước mặt, miệng ngậm vào toàn bộ phần miệng thổi và thổi vào 1 luồng hi hoặc hút hi làm rung lưỡi gà tạo ra âm thanh. Vì kh"ng có lỗ bấm nên Tâng coi chỉ có 1 âm thanh duy nhất. Âm thanh của Tâng coi nghe trầm, to, vang xa.

Tâng coi là nhạc cụ dành cho nam giới sử dụng trong lễ hội đâm trâu, trong tang lễ hay lúc có báo động. Đặc biệt Tâng coi kh"ng được dùng trong nhà, chỉ khi gia đình có đám tang thì được mang ra rúc liền ba hồi để báo cho dân làng biết nhà vừa có người tắt thở.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/0C1DC9920EE44127B83A58EF0C8B7DF6.jpg[/image]

Attached Image(s)

Areng

Là nhạc cụ họ hơi chi lưỡi gà rung tự do của dân tộc Tà ôi, dân tộc hiện đang cư trú ở huyện Alưới tỉnh Thừa Thiên Huế. Areng được làm bằng một ống nứa nhỏ, thông suốt 2 đầu, dài khoảng 36 cm, đường kính 0,5 cm. ở một đầu người ta tách ra một lam nứa dài khoảng 2 cm từ chính thân sáo để thổi. Phía đầu còn lại khoét 2 lỗ nhỏ cách nhau 3 cm để làm lỗ bấm.

Areng khi diễn tấu có thể ngồi hoặc quỳ, do một người nam giới thổi và người nữ ở đầu kia dùng miệng làm bầu cộng hưởng. Âm thanh Areng trầm, rè, đục, vang, hay được sử dụng trong giao duyên, tạo nên nét hấp dẫn trong sinh hoạt vǎn hóa của người Tà ôi.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/1287F21492EF470CBD57153553B845E4.jpg[/image]

Attached Image(s)

Đing Buốt

Đing Buốt là tên gọi một nhạc cụ của người Êđê. Đing Buốt được làm bằng một ống nứa nhỏ thông suốt 2 đầu, có chiều dài từ 47 - 57 cm, đường kính 2,2 cm. Đing Buốt có 5 lỗ, 4 lỗ phía dưới để bấm và một lỗ ở cạnh đầu thổi là lỗ thoát hơi. Các lỗ bấm này cách nhau 4,5 cm. ở đầu thổi buộc một miếng tre nhỏ làm dǎm thổi, dài 2 cm hình chữ nhật để người thổi ngậm vào thổi.

Đing Buốt là nhạc cụ chi hơi vòm (sáo thổi dọc). Đing Buốt có khả nǎng diễn tấu nhanh, linh hoạt với kỹ thuật đánh lưỡi, rung, luyến, láy, vượt, trượt nốt. Âm sắc của Đing Buốt trong trẻo trữ tình.

Đing Buốt là nhạc cụ ưa thích của thanh niên Êđê, họ thường thổi trên nương rẫy, khi vui chơi.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/F70F50AC4EA94396BDAD45D446E149BA.jpg[/image]

Attached Image(s)

Đing Năm

Đing Nǎm là tên gọi một loại nhạc cụ rất quen thuộc của đồng bào Tây Nguyên. Mỗi dân tộc ở Tây Nguyên đều có tên gọi khác nhau ví dụ: Dân tộc M’nông gọi là M’buốt, dân tộc Raglay gọi là Ku Puốt, còn người Êđê gọi nó bằng tên đơn giản là Đing Nǎm.

Đing Nǎm được xếp vào họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do. Được chế tạo bằng 1 quả bầu khô và 6 ống nứa có chiều dài từ 50 - 96 cm, đường kính khoảng 2,6 cm. 6 ống nứa này cắm xuyên qua quả bầu và được trát bằng sáp ong. Phần núm của quả bầu được uốn cong từ khi còn non để làm đầu thổi và bên trong quả bầu đặt 1 dǎm tre nằm ở phần nứa của quả bầu.

Là nhạc cụ hơi đa thanh, âm vực một quãng 8, hàng âm của Đing Nǎm cũng dựa trên hàng âm của dàn chiêng Êđê.

Âm sắc của Đing Nǎm vang, khỏe, mênh mang.

Hàng âm của Đing Nǎm: Đo1 - Re1 - Mi1 - Sol1 - La1 - Si1

Khi diễn tấu, người chơi ở tư thế đứng, tay trái đảm nhiệm lỗ bấm hàng trên, tay phải đảm nhiệm lỗ bấm hàng dưới. Miệng ngậm vào núm quả bầu và thổi vào 1 luồng hơi hoặc hút hơi làm rung lưỡi gà.



Đing Nǎm dành cho nam giới sử dụng trong ngày lễ. Trong ngày thường thanh niên Êđê cũng rất ưa chuộng Đing Nǎm, họ hay thổi Đing Nǎm trên nương, rẫy hoặc đệm cho hát Aray.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/02BF6EE4655744FB85C19C64FA313C77.jpg[/image]

Attached Image(s)

Đing Tác Ta

Đing Tác Ta, tên gọi một loại nhạc cụ khá phổ biến của dân tộc Êđê. Được xếp vào nhạc cụ họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do. Đing Tác Ta được chế tác bằng một thân nứa dài 42 cm, đường kính 2 cm. ống nứa này cắm xuyên qua một vỏ quả bầu khô. Phần nứa trong lòng quả bầu có đặt một lưỡi gà bằng tre. Sáo có 3 lỗ bấm, 2 lỗ bấm trên cách nhau 5 cm và một lỗ bấm dưới.

Khi thổi miệng ngậm vào núm quả bầu, ngón cái tay phải bấm một đầu nứa (phần nứa ngắn). Còn các ngón tay cái, trỏ, giữa của tay phải bấm vào 3 lỗ trên thân sáo (phần nứa dài), có thể thể hiện được nhiều kỹ thuật như: đánh lưỡi, rung, láy tiếng v,v... Đing Tác Ta có âm lượng khá lớn, âm sắc ngọt, trong, khoẻ và vang.

Người ta hay sử dụng Đinh Tác Ta trên nương rẫy, lúc đi đường, hay trong sinh hoạt giao duyên.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/14CA91CB407F4A059A492417AF00072F.jpg[/image]

Attached Image(s)

Kupuốt

Kupuốt - một loại khèn thuộc họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do của dân tộc Raglai. Kupuốt gồm 6 ống nứa dài từ 38 - 78 cm, đường kính 2 cm, xếp thành 2 hàng. Hàng trên có 4 ống, 2 ống hàng dưới. Các ống này cắm vào vỏ một quả bầu khô và mỗi ống gắn một lưỡi gà bằng đồng và một lỗ bấm. Cuống quả bầu dùng làm vòi thổi. Kupuốt là nhạc cụ dành cho nam giới, Kupuốt thường xuất hiện trong các sinh hoạt tín ngưỡng của dân tộc Raglai. Nhưng đôi khi trong ngày nông nhàn ta vẫn bắt gặp hình ảnh chàng trai Raglai thổi Kupuốt trên rẫy.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/91D85EC004354A8DB4558FD3276A8C56.jpg[/image]

Attached Image(s)

M'buốt

M'buốt là nhạc cụ họ hơi, chi lưỡi gà rung tự do của dân tộc H'mông. Được làm từ 1 quả bầu khô và 6 ống tre xếp thành 2 hàng được cắm vào trong quả bầu. Hàng trên có 4 ống, hàng dưới 2 ống. Các ống có chiều dài từ 38,5 cm - 70 cm, đường kính 2 cm. Hàng trên có 3 lỗ bấm phía dưới và 1 lỗ bấm phía trên. Hàng dưới một ống có 1 lỗ bấm trên, ống còn lại có lỗ bấm dưới. M'buốt có 1 lam bằng đồng nằm ở phần nứa trong lòng quả bầu.


Được xếp vào nhạc cụ đa thanh, âm vực hơn 1 quãng 8. Âm sắc M'buốt nghe đục, trầm, rè hơi mờ ảo. Khi diễn tấu người chơi là nam giới đứng thổi. Miệng ngậm vào núm quả bầu để thổi, tay trái bấm vào hàng ống dưới, còn tay phải dùng 4 ngón tay giữ hàng ống trên và kết hợp với ngón cái để bấm.

M'buốt có thể chơi một mình hay hòa tấu cùng các nhạc cụ khác, M'buốt thường được chơi trong đám hỏi, trong lúc tỏ tình hay thậm chí là trên nương rẫy hoặc đi đường.



[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/1578/83B17AD75BC8486C87AD757C502AB487.jpg[/image]

Attached Image(s)