NHỮNG BÍ ẨN TRONG TRUYỆN KIỀU
TÌM HIỂU TÂM HỒN KIỀU QUA TRIẾT HỌC BERGSON ĐÀM QUANG THIỆN
(Tư liệu sưu tầm - Báo Đối Thoại phát hành năm 67 tại Sàigòn) Thế là tài đàn của Thuý kiều đã đạt đến tuyệt đỉnh vì tài hoa mà đạt đến tuyệt đỉnh thì biểu hiện ra bằng sáng tác. Theo nhận xét của triết gia Pháp quốc Henri Bergson (1859-1941) thì trong mọi địa hạt, sự đắc thắng của đời sống là sáng tạo. Để giúp ích cho các học sinh mới bước vào ngưỡng cửa của triết học, chúng tôi không ngại dài dòng mà dẫn ra đây những nhận xét của nhà triết học trứ danh Pháp quốc về đời sống, hoan hỉ và sáng tạo. Hiểu kỹ điểm này , chúng ta sẽ hiểu rõ tâm hồn của Vương Thuý Kiều hơn. Triết gia Pháp quốc Henri Bergson đã nhận xét về đời sống hoan hỉ và sáng tạo, trong tác phẩm “L’ énergie spirituelle = Tinh lực”, như sau: “Những triết gia đã bàn tán về ý nghĩa đời sống và vận mệnh người ta đã không nhận thức đầy đủ là chính thiên nhiên đã chịu khó chỉ dẫn cho ta về điểm này. Bằng một dấu hiệu chính xác thiên nhiên báo cho biết là ta đã đạt được mục tiêu của cuộc đời. Dấu hiệu ấy là sự hoan hỉ (sự vui la joie). Tôi nói sự hoan hỉ, tôi không nói sự khoái lạc (sự sướng; La plaisir). Khoaí lạc chỉ là một thủ đoạn mà thiên nhiên đã tưởng tượng ra để khiến sinh vật bảo tồn lấy sự sống. Khoái lạc không chỉ cho ta thấy đời sống đã được thúc đẩy theo chiều hướng nào. trái lại hoan hỉ luôn báo cho ta biết là biết là cuộc đời đã thành công, đã tiến bộ, đã đắc thắng. Mọi hoan hỉ lớn lao đều có tính chất khải hoàn. Nếu ta chú trọng đến chỉ dẫn này thì ta thấy ở đâu có hoan hỉ là ở đấy có sáng tạo (création). Sáng tạo càng phong phú thì hoan hỉ càng sâu xa. “Người mẹ nhìn con mình mà hoan hỉ, là bởi ý thức rằng đã tạo ra nó, cả vật chất lẫn tinh thần” “Thương gia khuếch trương công việc của mình , người chủ xưởng thấy kỹ nghệ của mình phát triển , họ có hoan hỉ vì đã kiếm ra nhiều tiền, hay được xã hội trọng vọng không? Kiếm ra nhiều tiền và được xã hộI trọng vọng dĩ nhiên đã góp phần lớn vào sự thích thú (satisfaction) của họ: còn họ thật sự hoan hỉ là vì cảm thấy đã gầy dựng được một công cuộc đầy sinh hoạt, đã tạo ra một cái gì đó sống động. Ta hãy lấy một sự hoan hỉ đặc biệt. Hoan hỉ của nghệ sĩ đã thực hiện được tư tưởng của mình, hoan hỉ của bác học gia đã phát minh hay sáng chế. Dư luận cho rằng những người này làm việc để được vinh quang; Họ hoan hỉ hết mực vì được người đời ngưỡng mộ. Lầm quá vậy thay! Người ta càng nghi ngờ sự thành công của mình bao nhiêu thì càng tha thiết với lời tưởng thưởng và danh vọng bấy nhiêu. Triệt để mà nói thì càng tự đại bao nhiêu lại càng khiêm tốn bấy nhiêu. Vì muốn yên chí là mình đã thành công mới cần đến nhiều người khác cùng công nhận sự thành công ấy; và, vì muốn phụ lực cho khả năng sinh tồn có lẽ chưa đủ của tác phẩm mình mới muốn bao bọc nó bằng sự ngưỡng mộ nồng nhiệt của người đời như người ta ở trong lòng bồng đứa trẻ thiếu tháng vậy. Còn như người nào tuyệt đối chắc chắn, là đã sản xuất một tác phẩm đầy đủ khả năng sinh tồn, thì người ấy có cần gì những lời tưởng thưởng. Người ấy cảm thấy mình đứng trên sự vinh quang, bởi người ấy là một sáng tạo gia, bởi người ấy tự biết thế và bởi hoan hỉ mà người ấy cảm thấy là thứ hoan hỉ siêu phàm. Vậy trong mọi địa hạt, sự đắc thắng của đời sống là sáng tạo. Thế thì đời sống phảI có ý nghĩa của nó trong một cuộc sáng tạo, khác với sáng tạo của nghệ sĩ và bác học gia ở chỗ người nào cũng có thể thực hiện được, lúc nào cũng có thể thực hiện được. Ấy là mình tạo lấy mình, luôn làm tăng giá trị của mình bằng một cố gắng liên tục, từ ít làm thành nhiều, từ không làm thành có để bồi bổ không ngừng cho kho tàng những giá trị sẵn có trên trần thế. Những sáng tạo gia hơn hết là người, mà động tác đã mãnh liệt, lại có khả năng làm mãnh liệt động tác của những người khác, và đã quảng đại, lạI nhóm lên hằng hà sa số trung tâm quảng đại quang minh khác. Vậy mục tiêu đời sống của ta không chỉ mình tạo lấy mình mà thôi, mà còn là giúp người khác tự tạo lấy họ nữa. Sự giúp người này dĩ nhiên phải đi từ gần đến xa từ thân đến sơ; Tờ chính mình mà lan sang gia đình mình rồi tổ quốc mình sau cùng đến khắp thiên hạ. Như thế chúng ta nhận thấy sự ngẫu nhiên, triết gia tây phương Henri Bergson trong công cuộc đi tìm ý nghĩa đời sống , đã tìm ra con đường hạnh phúc đã dẫn ta vào cùng con đường mà triết gia đông phương Khổng Phu Tử đã trỏ cho ta làm mục tiêu của đời sống.Từ 2,500 năm nay con đường tu, tề, trị, bình (tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ) Và cũng là con đường mà Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cũng từ 2,500 năm nay đã trỏ cho đệ tử làm mục tiêu của đời sống: con đường tự giác nhi giác tha. Sau hết cũng là con đường mà Đức Chúa Giêsu Kitô đã vạch cho nhân loại, con đường được chỉ dẫn tỉ mỉ một cách xán lạn trong tác phẩm mà mọi người đều có thể lấy làm cẩm nang gối đầu giường: “L’imitation de Jésus Christ – Gương Đức Chúa Giêsu Kitô” Tự mình tạo lấy mình có thể thực hiện theo ba phương diện: phương diện thể dục mà tuyệt đỉnh đưa người ta đến bậc anh hùng ( héros); phương diện trí dục mà tuyệt đỉnh đưa người ta đến bậc hiền triết (sage); và phương diện đức dục đưa người ta đến bậc thánh nhân (saint) Từ xưa đến nay bên Đông cũng như bên Tây, người ta thường chỉ chú trọng đến một trong ba phương diện ấy mà thôi! Nhưng đạt được hạnh phúc hoàn toàn muốn xây dựng một nền văn minh vĩnh cửu thì người ta phaỉ chú trọng đến cả ba phương diện một cách đồng đều. Bên Á Đông trong xã hội Trung quốc và xã hội các nước như Việt Nam chịu ảnh hưởng văn minh Trung quốc người ta chỉ nghĩ vào sự phát triển của trí dục để mà định bậc cao thấp. Vì lẽ đó mà người ta chỉ lo phát triển tài trí mà thôi. Vì lẽ đó mà một ngườI như Vương thuý Kiều mặc dù là con gái cũng sớm nổi danh vì tài đàn của nàng: (463) Rằng: “Nghe nổI tiếng cầm đài… Nhưng nàng có biết đâu chính cái tài nó làm cho nàng” nổi tiếng cầm đài” ấy, chính cái sáng tác “bạc mệnh” của nàng , nó đã dẫn nàng vàò con đường đoạn trường, con đường trong ấy nàng phải chịu những sự đau lòng như đứt (đoạn) ruột( trường), nó đã khiến cho nàng(2667) hết nạn ấy đến nạn kia Thanh lâu hai lượt thanh y hai lần.
(còn tiếp)
<bài viết được chỉnh sửa lúc 12.04.2009 06:27:39 bởi Ct.Ly >
Thống kê hiện tại
Hiện đang có 0 thành viên và 1 bạn đọc.
Kiểu: