Ðiều tra đời sống nông thôn Bắc Việt Nam giai đoạn 1954-1975
Vũ Ngọc Tiến

Lời nói đầu

Hai nhóm cư dân nông thôn và thành thị vốn cùng là đối tượng điều tra, nghiên cứu trong đề tài “Lịch sử 50 năm kinh tế Việt Nam” mà phần việc mô tả đời sống nhân dân miền Bắc Việt Nam giai đoạn 1954-1975 do tôi thực hiện. Vì vậy trong bản thảo gốc, hai đối tượng này được đề cập đan xen, đôi lúc xoắn vào nhau không dễ tách ra. Trong Bài 1 - 
Ðiều tra đời sống cư dân đô thị Bắc Việt Nam giai đoạn 1954-1975
(gọi tắt là Bài 1)- tôi đã có đôi lần nhắc đến số liệu, sự kiện ở nông thôn và những vấn đề về y tế, giáo dục, văn học nghệ thuật, vốn là đặc điểm chung cho cả hai đối tượng. Bài này – Ðiều tra đời sống nông thôn Bắc Việt Nam giai đoạn 1954-1975 (gọi tắt là Bài 2) - chỉ coi như phần tham khảo, bổ sung cho Bài 1, do đó có thể sẽ không thật hoàn chỉnh.

So với bản thảo gốc, trong Bài 2, tên các tiểu đề mục được đặt lại, tư liệu được bổ sung từ những ghi chép điều tra, phỏng vấn hàng trăm nhân chứng được thực hiện năm 1998-1999 trước đây chưa công bố hết và một số ghi chép mới.

Kèm theo Bài 1, Bài 2, là phần phụ lục chung cho cả 2 đối tượng cư dân nông thôn và thành thị. Những số liệu thống kê trong bộ Niên giám thống kê nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (xuất bản năm 1975), vốn rất tản mạn trong nhiều mục tin, được tác giả lựa chọn, tổng hợp để minh họa cho những điều luận giải, đa phần đã được phân tích bằng lời trong Bài 1, Bài 2; còn trong Phụ lục được thể hiện ở dạng bảng và biểu đồ. (Bạn đọc có nhu cầu đọc Phụ lục xin liên hệ với Ban biên tập talawas, sẽ được cung cấp theo ủy quyền của tác giả.)

Nhân đây tác giả cũng xin có vài đính chính cho Bài 1:

Phần II, mục 2:

• Nói về thu nhập bình quân đầu người năm 1961-1965, câu “Như vậy thu nhập của họ còn thấp hơn giai đoạn 1954-1960...” Xin sửa là: “Ta thấy thu nhập bình quân tuy cao hơn giai đoạn 1954-1960 chút ít, nhưng thu nhập thực tế lại thấp hơn, do gạo và nhu yếu phẩm cung cấp không đủ dùng, phải mua giá cao ở thị trường tự do.”
  
• Nói về số lượng cán bộ y tế: “Năm 1960 toàn miền Bắc có 600 bác sĩ, 2.446 y sĩ, 231 dược sĩ cao cấp, 293 dược sĩ trung cấp. Năm 1961 những con số tương ứng là 1.525 - 8.043 - 428 và 703.” Xin sửa lại là năm 1961 và năm 1965.
  
• Nói về giáo dục: “Số lượng học sinh phổ thông niên học 1960-1961 là 1.794.700 người”; xin sửa là: 1.899.600 người.

Phần III, mục 1: “Ngày 5/8/1954, khi chiếc tuần dương hạm Cơ Ðốc…” Xin sửa là: “Ngày 5/8/1964, khi chiếc tuần dương hạm Maddox…”

Phần III, mục 5, vụ án Nguyễn Trí Tuyển năm 1974, xin sửa là năm 1970.

và một số sơ suất nhỏ về số liệu, xin xem lại ở Phụ lục.

Tác giả xin chân thành cám ơn sự quan tâm của talawas và bạn đọc.

Hà Nội 7/2005

--------------------

Mục lục

I. Giai đoạn 1954-1960: Người cày có ruộng

Nông thôn Bắc Việt Nam sau ngày giải phóng

Cuộc cách mạng ruộng đất

Mức sống và chất lượng sống II. Giai đoạn 1961-1965: Tiếng gà thay bằng tiếng kẻng

Khí thế nông dân

Mức sống và chất lượng sống III. Giai đoạn 1966-1975: Nguồn lực vô tận của chiến tranh

Nông dân là quân chủ lực

Ðời sống thời chiến qua số liệu thống kê

Ðời sống thời chiến qua điều tra, phỏng vấn

Phân hóa giàu nghèo sau lũy tre làng Thay lời kết