[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/upfiles/2997/52B3BC2F39EF4D8E873E5CB7F0431A01.jpg[/image]


Vitamin là nhóm chất hữu cơ cần thiết không sinh năng lượng mà cơ thể không tự tổng hợp được. Nhu cầu vitamin của cơ thể rất ít, chỉ khoảng từ vài trăm microgam đến vài chục miligam mỗi ngày, tuy vậy vitamin có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự sống của con người, cần thiết cho nhiều chức phận quan trọng của cơ thể.



Vai trò của vitamin đối với cơ thể


- Phần lớn các vitamin hoạt động như một phức hợp hoạt hóa các men tham gia vào nhiều phản ứng trong cơ thể.


- Một số khác (vitamin E, bêta-caroten) là những chất cần thiết cho sự sống, nếu thiếu chúng sẽ ảnh hưởng đến quá trình oxy hóa, làm giảm sức đề kháng của cơ thể, dễ gây viêm và dị ứng.


- Nhiều loại vitamin có những tác dụng phức tạp, tham gia cả vào quá trình cấu tạo nên hormone (vitamin A, vitamin D...).


Vitamin tham gia vào nhiều chức năng và không thể thiếu trong các trường hợp sau:


- Sự thụ thai và phát triển của bào thai: nếu thiếu vitamin có thể gây những ảnh về tư thế và làm biến dạng xương.


- Quá trình sản sinh năng lượng: Thiếu vitamin gây thiếu máu, chậm liền sẹo, biến đổi da và lông, tóc, móng.


- Tính miễn dịch: nếu thiếu vitamin dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn.


- Tổng hợp các chất vận chuyển trung gian của hệ thần kinh: Thiếu vitamin sẽ làm giảm mức độ tập trung và trí nhớ, giảm khả năng chống đỡ stress.


- Quá trình đào thải và trung hòa các chất độc: Thiếu vitamin sẽ làm tăng độ nhạy cảm với các chất độc, tăng quá trình lão hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho sự xuất hiện các bệnh tim mạch, ung thư...


Vitamin được chia làm 2 nhóm:


_ Vitamin tan trong nước: Gồm hầu hết các vitamin nhóm B (B1, B2, B6, B12...), vitamin PP và vitamin C. Vitamin thuộc nhóm này không tích lũy trong cơ thể, nếu thừa sẽ bị đào thải khỏi cơ thể theo nước tiểu.


_ Vitamin tan trong dầu: gồm các vitamin A, D, E, K. Các vitamin này có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể, nhưng khi dùng với liều cao sẽ tích lũy tại các mô mỡ và tế bào gan gây ngộ độc.


Khi nào chúng ta có nguy cơ bị thiếu vitamin?


_ Từ lâu, các nhà dinh dưỡng đã cho rằng một người khỏe mạnh có chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng, cân đối và luôn thay đổi sẽ không bị thiếu vitamin. Những trường hợp thiếu vitamin trầm trọng thường ít gặp.


Những trường hợp có nguy cơ cao bị thiếu vitamin


_ Trẻ sinh non tháng thường thiếu vitamin A, D, E, K (vì những vitamin này tan trong dầu nên khó đi qua nhau thai). Ở người cao tuổi, khả năng hấp thu thường kém nên dễ bị thiếu vitamin B9 và B12, dẫn đến giảm trí nhớ và lú lẫn. Những người nghiện thuốc lá, rượu, đang điều trị hóa trị liệu, xạ trị liệu hoặc bị bệnh mãn tính (tiểu đường, suy thận, AIDS...) thường bị thiếu vitamin.

Thiếu vitamin do cung cấp không đủ qua thức ăn


_ Những thực phẩm tinh chế (như bánh mì trắng, bột tinh chế, sữa tách chất béo...) thường mất nhiều vitamin.


_ Thực phẩm đóng hộp: do phải qua khâu xử lý chiếu tia để khử khuẩn nên mất một phần vitamin.

_ Chuẩn bị và chế biến thực phẩm không đúng cách như: ngâm lâu trong nước, nấu quá nhiều nước sẽ làm vitamin hao hụt nhiều.


_ Chế độ ăn không có chất xơ (áp dụng cho bệnh nhân viêm đại tràng) thường gây thiếu vitamin B9, vitamin C.


_ Chế độ ăn chay: Thức ăn không có sản phẩm nguồn gốc động vật gây thiếu vitamin B12, vitamin D.


_ Chế độ ăn giảm béo: làm giảm lượng muối khoáng và vitamin đưa vào cơ thể từ thức ăn.


Thiếu vitamin do quá trình hấp thu và đồng hóa vitamin bị rối loạn.


_ Các bệnh đường ruột mãn tính làm giảm hoặc không hấp thu được một số vitamin.


_ Do bị đối kháng bởi một số thuốc: vài loại thuốc dùng trong thời gian dài có thể đưa đến thiếu vitamin như Corticoid, thuốc chống lại tính acid của dạ dày, kháng sinh, thuốc hướng tâm thần, thuốc chống ung thư.


Thiếu vitamin do nhu cầu của cơ thể tăng


_ Trong một số trường hợp khi nhu cầu vitamin tăng, cơ thể sẽ có nguy cơ thiếu hụt nếu không được bổ sung thêm nguồn cung cấp. Những trường hợp này là phụ nữ có thai, đang cho con bú, vận động viên thể thao, bị stress, khí hậu khắc nghiệt, người nghiện rượu, môi trường ô nhiễm...


Thiếu hoặc thừa vitamin đều có hại


_ Khẩu phần ăn hàng ngày là nguồn cung cấp chủ yếu các vitamin cho cơ thể. Khi cơ thể thiếu hoặc thừa viatmin đều có hại cho sức khỏe, chẳng hạn khi thiếu vitamin PP sẽ gây bệnh Pellagra làm kém trí nhớ, ù tai, ngủ kém, loét miệng, khô da, rối loạn tiêu hóa..., nhưng nếu thừa vitamin PP có thể sẽ làm tăng khả năng đông máu gây tắc mạch, co thắt động mạch, cao huyết áp...


_ Thiếu vitamin C sẽ làm quá trình tổng hợp collagen bị khiếm khuyết gây chậm liền vết thương, vỡ thành mao mạch, răng và xương không tốt; Nhưng thừa vitamin C lại có thể gây toan máu, làm gia tăng nguy cơ bị sỏi thận.


_ Thiếu vitamin B1 dễ gây bệnh Beriberi với những dấu hiệu tổn thương thần kinh; Thừa vitamin B1 gây dị ứng, choáng.


_ Thiếu vitamin A gây suy giảm miễn dịch, tăng mắc các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là viêm nhiễm đường hô hấp và tiêu hóa; gây tổn thương mắt (bệnh khô mắt), nếu nặng có thể dẫn đến mù lòa; Thừa vitamin A gây đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc, khô da, rối loạn kinh nguyệt...

_ Thiếu vitamin D gây bệnh còi xương ở trẻ nhỏ và góp phần gây bệnh nhuyễn xương ở người lớn, nhưng khi dùng quá liều sẽ làm tăng calci máu, có thể dẫn tới hậu quả làm calci hóa các mô cơ thể, bao gồm cả mô tim, phổi, thận và gây đau khớp, co giật, sỏi thận...



Tóm lại, nếu chúng ta có chế độ ăn đa dạng, cân đối và hợp lý hàng ngày là có thể đảm bảo cung cấp đủ lượng vitamin cho cơ thể. Vitamin có chất lượng tốt hơn khi nó có nguồn gốc từ các thực phẩm tự nhiên. Không nhất thiết phải bổ sung thường xuyên vitamin bằng đường uống hay tiêm. Chỉ với những trường hợp thật cần thiết có chỉ định của thầy thuốc thì việc bổ sung vitamin mới đảm bảo hiệu quả và an toàn.



( Theo Sức khỏe và Đời sống )

Attached Image(s)