Trích đoạn: lá chờ rơi
THƠ ĐƯỜNG : THẤY SAO NÓI VẬY
Người mới học chơi thơ Đường luật, làm thơ sai Luật sai Niêm là thường tình. Tự họ lần hồi sẽ nhận ra và sẽ sửa đổi nên trên nguyên tắc không có gì đáng nói.
Nhưng vừa rồi, tình cờ nhìn lâu vào một bài thơ sai Niêm có hơi nhiều, tôi bỗng chợt nhận ra rằng nếu
sai Niêm theo kiểu tương tự, thì lại thoát qua được sự kiểm soát của dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 !
phần 1/
Thơ Đường luật sai Niêm nhưng vẫn đúng với dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 : Xin kê ra hai trường hợp :
a/ Bài thơ dưới đây :
câu 6 và 7 phải theo luật Trắc mà được viết theo luật Bằng. Nhưng dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 không phát hiện được sự sai Niêm.
Ăn
gì rồi cũng phải ăn cơm
Dẫu
có gặp toàn những món ngon
Dưới
biển, rừng sâu bao thức quí
Vườn
thì gà vịt múp tơ non
Ai
ai cũng muốn xơi cho biết
Gọi là thay đổi cái kèo rơm
Rồi về bếp lục tìm cơm nguội Chiên
lên thì nguội cũng thành dòn!
b/ Còn bài thơ này thì :
câu 2 và 3 phải viết theo luật Bằng mà lại được viết theo luật Trắc. Nhưng vẫn tương ứng với sự qui định của dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 nên cũng không lộ ra sự sai Niêm.
Mình
sống cho mình.. Chớ giống ai
Tâm sẳn từ bi dạ thẳng ngay
Ruộng phước năng gieo chờ gặt hái Chánh
niệm tự tâm.. Phúc hậu lai
Thử
thách luôn theo dò hạnh đức
Hạnh
tròn.. Tướng hảo, tuệ thông khai
Phúc
lành hưởng quả như tâm nguyện
Phúc
Lộc Thọ trường, bậu có hay.
Nhìn cấu trúc của hai bài thơ trên đây thì thấy được rằng, trên nguyên tắc, còn vài trường hợp nữa :
sai Niêm mà vẫn đúng với dải số kiểm soát 1-8 2-3 4-5 6-7.
Trong khi đó thì dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 lại coi là thất Niêm, nên
loại ra rất nhiều cách chơi của thi nhân đời Đường.
Người chơi hiện nay, lắm lúc cảm hứng và thi tứ
tự nhiên đưa họ vào một cách chơi nào đó của thi nhân đời Đường. Nhưng khi nhận ra có những câu thơ không hợp với dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 thì họ lập tức sửa ngay, mặc dầu những câu thơ ấy
không có khuyết điểm nào, mà có khi lại ‘hay hơn’ những câu được sửa lại.
phần 2/
Những bài thơ bị dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 bắt lỗi sai Niêm, nhưng lại đúng theo phép chơi của thi nhân đời Đường : Xin kể ra hai trường hợp gần đây nhất :
Bài thứ nhất :
Hồn thơ Gió thoảng trùng dương sóng gọi bờ
Trăng vàng chếch bóng dậy hồn thơ Nước
chảy trên sông làn nước đục
Mây
che đỉnh núi áng mây mờ
Nhà
tranh xiêu vẹo bên triền núi
Vách
đất cong queo cạnh suối mơ
Gác
vắng đêm dài trông nguyệt lặng
Tình
quên thệ ước để duyên chờ.
Vancali 6.2.09
Bài này theo đúng phép chơi của thi nhân đời Đường là :
4 câu trên dùng phép Niêm 1-3 2-4 của thơ thất ngôn tứ cú :
Gió thoảng trùng dương sóng gọi bờ
Trăng vàng chếch bóng dậy hồn thơ Nước
chảy trên sông làn nước đục
Mây
che đỉnh núi áng mây mờ
4 câu dưới dùng phép Niêm 1-4 2-3 của thơ thất ngôn tứ cú :
Nhà
tranh xiêu vẹo bên triền núi
Vách
đất cong queo cạnh suối mơ
Gác
vắng đêm dài trông nguyệt lặng
Tình
quên thệ ước để duyên chờ.
Xin nhắc :
Thơ tứ cú có hai phép Niêm thông dụng là 1-4 2-3 và 1-3 2-4, phép nào cũng cho được những bài thơ có âm điệu hài hòa. Cùng theo phép Niêm này, 4 câu trên theo Niêm 1-3 2-4
4 câu dưới theo Niêm 1-4 2-3
thi nhân tiền bối chúng ta có : DĨ HÒA VI QUÝ của Nguyễn Bỉnh Khiêm
VỊNH DẾ DUỔI của Tú Quỳ
Đường thi thì có các bài : KÝ THÔI THỊ NGỰ của Lý Bạch
ĐĂNG KIM LĂNG PHƯỢNG HOÀNG ĐÀI của Lý Bạch
Bài thứ nhì :
Ghẹo Bạn Bạn
hiền cứ nói đến đây vui
Thấy
rượu sợ say lại trốn chui
Chỉ
mấy ly quèn đưa đẩy tới
Vài
ba xị nhạt thoái de lùi
Mời
ăn lại chối không cầm đũa
Đã
nhậu mà sao hổng thấy mùi
Cao đô bởi ngại bà nhà hứ
Chỉ dám ngồi đong nước ngọt thôi. Đồng Lão
Bài này theo đúng phép chơi của thi nhân đời Đường là :
4 câu trên theo phép Niêm 1-4 2-3 của thơ thất ngôn tứ cú :
Bạn
hiền cứ nói đến đây vui
Thấy
rượu sợ say lại trốn chui
Chỉ
mấy ly quèn đưa đẩy tới
Vài
ba xị nhạt thoái de lùi
4 câu dưới theo phép Niêm 1-3 2-4 của thơ thất ngôn tứ cú :
Mời
ăn lại chối không cầm đũa
Đã
nhậu mà sao hổng thấy mùi
Cao đô bởi ngại bà nhà hứ
Chỉ dám ngồi đong nước ngọt thôi. Cùng theo phép Niêm này, 4 câu trên theo Niêm 1-4 2-3
4 câu dưới theo Niêm 1-3 2-4
thi nhân tiền bối chúng ta có : ĐỘC TIỂU THANH KÝ của Nguyễn Du
Đường thi có : ĐĂNG TÙNG GIANG DỊCH LÂU BẮC VỌNG CỐ VIÊN của Lưu Trường Khanh
ÐẰNG VƯƠNG CÁC của Vương Bột
Tóm tắt những điều đã trình bày trên :
Phần 1/ : cho thấy dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 không nêu ra được hết những bài thơ Đường Luật sai Niêm.
Phần 2/ : dải số 1-8 2-3 4-5 6-7 lại coi là sai Niêm những bài thơ hoàn toàn theo đúng cách chơi của thi nhân đời Đường.
Đây chỉ là
thấy sao thì xin nói vậy.
Trân trọng kính chào.
Lá chờ rơi 11/06/2009
P.S. Sau đây là nguyên văn các bài thơ đã nêu tên nơi phía trên :
Thơ với phép Niêm : 4 câu trên Niêm 1-3 2-4
4 câu dưới Niêm 1-4 2-3
thi nhân tiền bối chúng ta có : DĨ HÒA VI QUÝ
Ở thế đừng tranh tiếng trượng phu (4 câu trên Niêm 1-3 2-4
Làm chi cho có sự đôi co
Đây cậy đây khôn đây chẳng nhịn
Ðấy rằng đấy phải đấy không thua Duật
nọ hãy còn đua đến bạng (4 câu dưới Niêm 1-4 2-3
Lươn
kia hầu dễ kém chi cò
Chữ
rằng : Nhân dĩ hòa vi quý
Vô
sự thì hơn khỏi phải lo.
Nguyễn-Bỉnh-Khiêm
VỊNH DẾ DUỖI
Kiến chẳng kiến (mà) voi chẳng voi (4 câu trên Niêm 1-3 2-4
Ðời sanh dế duổi cũng choi choi
Ngắn cánh lên trời không đủ sức
Co tay vạch đất cũng khoe tài Mưa
tuôn gió tạt lên cao ở (4 câu dưới Niêm 1-4 2-3
Lửa
bỏng dầu sôi nhảy đến chơi
Quân
tử có thương thời chớ phụ
Ðể
cho bay nhảy thử mà coi.
Tú Quì
Đường thi thì có các bài : KÝ THÔI THỊ NGỰ
Uyển khê sương dạ thính viên sầu (4 câu trên Niêm 1-3 2-4
Khứ quốc trường như bất hệ châu
Độc liên nhất nhạn phi Nam độ
Khước tiện song khê giải Bắc lưu Cao
nhân lũ giải Trần Phồn tháp (4 câu dưới Niêm 1-4 2-3
Quá
khách nan đăng Tạ Diễu lâu
Thử
xứ biệt ly đồng lạc diệp
Triêu
triêu phân tán Kính Đình thu.
Lý Bạch
ĐĂNG KIM LĂNG PHƯỢNG HOÀNG ĐÀI
Phượng Hoàng Ðài thượng phượng hoàng du (4 câu trên Niêm 1-3 2-4
Phượng khứ đài không giang tự lưu
Ngô cung hoa thảo mai u kính
Tấn đại y quan thành cổ khâu Tam
sơn bán lạc thanh thiên ngoại (4 câu dưới Niêm 1-4 2-3
Nhị
thủy trung phân bạch lộ châu
Tổng
vị phù vân năng tế nhật
Trường
An bất kiến sử nhân sầu.
Lý Bạch
Thơ với phép Niêm : 4 câu trên Niêm 1-4 2-3
4 câu dưới Niêm 1-3 2-4
thi nhân tiền bối chúng ta có : ÐỘC TIỂU THANH KÝ
Tây Hồ mai uyển tẫn thành khư (4 câu trên Niêm 1-4 2-3
Ðộc điếu song tiền nhất chỉ thư
Chi phấn hữu thần liên tử hậu
Văn chương vô mệnh lụy phần dư Cổ
kim hận sự thiên nan vấn (4 câu dưới Niêm 1-3 2-4
Phong
vận kỳ oan ngã tự cư
Bất
tri tam bách dư niên hậu
Thiên
hạ hà nhân khấp Tố Như.
Nguyễn-Du
Đường thi thì có : ĐĂNG TÙNG GIANG DỊCH LÂU BẮC VỌNG CỐ VIÊN
Lệ tận giang lâu vọng Bắc quy (4 câu trên Niêm 1-4 2-3
Điền viên dĩ hãm bách trùng vi
Bình vô vạn lý hà nhân khứ
Lạc nhật thiên sơn không điểu phi Cô
chu dạng dạng hàn triều tiểu (4 câu dưới Niêm 1-3 2-4
Cực
phố thương thương viễn thụ vi
Bạch
âu ngư phủ đồ tương đãi
Vị
tảo Sam Thương lãn tức ky.
Lưu Trường Khanh
ÐẰNG VƯƠNG CÁC
Ðằng Vương cao các lâm giang chử (4 câu trên Niêm 1-4 2-3
Bội ngọc minh loan bãi ca vũ
Họa đống triêu phi Nam phố vân
Châu liêm mộ quyển Tây sơn vũ Nhàn
vân đàm ảnh nhật du du (4 câu dưới Niêm 1-3 2-4
Vật
hoán tinh di kỷ độ thu
Các
trung đế tử kim hà tại ?
Hạm
ngoại trường giang không tự lưu.
Vương Bột
********
Kính Bác Lá
Bác lá ơi là bác lá
Bác bình thơ hay quá xá
Tutru rất là khâm phục
Có dịp kính bác chung tà
Mong bác luôn bình thơ tiếp
Tutru thích lắm bác à
Mytutru_12.6.2009