Trong bài viết ở trên, chúng ta đã biết chỉ có những chi tiết nằm trong các blocks màu green của histogram mới được ghi nhận vào hình ảnh của RAW format.
Do đó khi đọc histogram trên máy ảnh hoặc trong các image software như LightRoom và P/S, chúng ta sẽ biết được mỗi hình ảnh của chúng ta đã được ghi nhận ra sao khi chụp.

Một hình ảnh chụp được nhiều chi tiết trong cả vùng tối và vùng sáng thì histogram của nó sẽ nằm gần fits với các blocks màu green như đã trình bày.
Khi ảnh chụp thiếu sáng, histogram của nó sẽ nghiêng về bên trái nhiều hơn. Điều này cho thấy rõ một hậu quả là vùng sáng (bên phải của đồ thị) sẽ không có chi tiết (nói đúng hơn, ảnh sẽ không có vùng sáng tương ứng). Ngược lại, vùng tối sẽ có những digital signal không được camera's censor ghi lại được.

Đến đây, chúng ta mới thấy được cái lợi khi chụp RAW:
Nếu lỡ chụp dư sáng, histogram của ảnh sẽ có khuynh hướng chạy qua bên phải. Vì thế, trong P/S bằng cách "kéo" histogram ngược lại bên trái (chỉnh lại exposure value options) thì các details của vùng highkey sẽ recovery được.
Điều này cũng gần đúng khi ảnh chụp bị thiếu sáng. Điều không đúng hoàn toàn với ảnh bị chụp thiếu sáng là vùng tối (lowkey) sẽ bị noised.

Nếu hình chụp dư sáng với JPEG, các chi tiết nơi vùng highkey đã mất chúng ta không cách nào recovery chúng được!

(còn tiếp) 

Một trong những hiểu lầm chúng ta thương` hay gặp phải khi chụp bằng RAW format là cho rằng:
"Nên set các trị số brightness, contrast, color saturation, white balancing... về default manufactor setting để được... đẹp!"
Thật ra, điều này không đúng:
Vì khi chụp bằng RAW format, máy ảnh sẽ không processes các digital signal mà censor ghi nhận được. Vì thế, setting của các factors kể trên hoàn toàn không ảnh hưỏng gì đến RAW files.
Các factors được RAW files ghi nhận gồm có speedrate ISO, apertures and speeds (và EV compensations tương ứng với setting apertures và speeds).

Cần nói rõ ra ở đây là:
1/   Trong khi nhiều máy ảnh digital pocket và entry level không lưu trữ RAW images mà chỉ support JPEG, chúng vẫn ghi nhận hình ảnh bằng RAW formats.
2/   Sau khi ghi nhận hình ảnh bằng RAW files, trong máy ảnh mới xảy ra converting process từ RAW format sang các dạng file khác (thường là JPEG).
3/   Trong quá trình converting từ RAW sang JPEG, file format converters sẽ chỉ lấy những phần ghi được trong histogram (nằm trùng với các blocks màu green) và process với các setting values của máy.
4/   Sau khi file format converters làm việc của mình xong, hình ảnh bằng JPEG sẽ được send và write vào external memory (SD, HCSD, FC...). RAW files sẽ bị discarded mà không giữ lại trong internal memory của máy!
5/   Nếu máy ảnh có khả năng lưu trữ RAW files và photographer chọn options RAW hoặc RAW and JPEG, khi đó máy ảnh sẽ chuyển và write các RAW file images vào external memory trưóc khi xoá internal memory để lấy chỗ cho các hình ảnh kế tiếp! 

(còn tiếp)

Cảm ơn anh CP rất nhiều, những kiến thức căn bản này thật hay và bổ ích.
Không biết anh có lời khuyên nào khi xử lý file RAW cho tối ưu màu sắc. Vì LT toàn xử lý theo cảm tính.

Trích đoạn: lang thang

Cảm ơn anh CP rất nhiều, những kiến thức căn bản này thật hay và bổ ích.
Không biết anh có lời khuyên nào khi xử lý file RAW cho tối ưu màu sắc. Vì LT toàn xử lý theo cảm tính.

Chào Lang Thang,

Cảm ơn sự tín nhiệm của LT cũng như câu hỏi đã nêu.
Câu hỏi khó trả lời vì tính tổng quát của nó (có lẽ LT đã chưa hình dung ra được hết mức độ rộng rãi của câu hỏi mình đã đưa ra).
Tính tổng quát của câu hỏi còn được thể hiện rõ nét hơn nếu chúng ta đặt cảm tính vào mật độ và các tones màu sắc khác nhau.

Tuy nhiên, bỏ qua tất cả những thị hiếu cá nhân, CP có thể nói một cách căn bản như sau:

Trong suốt quá trình ghi hình, process, và trình bày (đem hình post trên websites hoặc đem đi rửa thành hard coppies); chúng ta nên giữ lại màu trung thực nhất của hình ảnh as best as you can do!
Vì điều này là căn bản để giữ cho màu sắc và mật độ sáng của hình ảnh gần giống với cảnh thật mà chúng nhìn thấy bên ngoài nhiều nhất, nó lại là điều khó thực hiện nhất!
Xử lý để làm sai lệch màu sắc và mật độ sáng của một tấm ảnh rõ ràng là dễ hơn đến hàng ngàn lần.
Đó cũng là điều mà CP trình bày với tất cả học viên trong những lớp NA mà mình hướng dẫn.

Đối với cá nhân CP từng nghịch ngợm với phòng tối trắng đen, màu, và slide... nhiều năm nên có thể nhìn hình và phán đoán về màu sắc, contrast, brightness, white balancing, color saturations khi process RAW image files một cách tương đối dễ dàng. Điều đó có nghĩa là CP thừa nhận rằng vẫn có những cases mà bản CP cũng bị bí rị...
Tuy nhiên, với các bạn mới làm quen với máy ảnh và các image software như P/S, LightRoom, Paint, MS Office Picture Manager... mà cố gắng chỉnh màu và ánh sáng cho đúng bằng các software thì dù rất buồn; CP cũng phải nói thật, đó là không tưởng!

Cách dễ hơn để các bạn thực hiên là hãy tập chụp hình cho đúng sáng và đúng màu sắc trước. Để từ đó có thể "luyện" con mắt của mình qua các hình ảnh đã chụp đúng hoặc gần đúng đó.
Một khi mắt mình đã nhìn quen với, cũng như phân biệt được các tones màu và mật độ sáng của hình ảnh rồi... thì các bạn đã có những cái "mốc" của ánh sáng và màu sắc để mà điều chỉnh hình ảnh màu bằng software.
Đây mới thực sự là learning process in the order!
Chúng ta không thể sửa ảnh sao cho đúng màu một khi không có một cái indicator nào trong "con mắt" của mình!
Điều đó cũng tương tự khi nói đến các yếu tố chất lượng hình ảnh khác như ánh sáng, mật độ, sự tương phản...

Hy vọng LT nhận ra được những điều CP vừa mới trình bày để theo đúng trình tự trong việc nâng cao khả năng chụp và làm ảnh của mình!
Hãy đặt những câu hỏi về kỹ thuật ghi hình sao cho đúng sáng và đúng màu sắc trước. CP sẽ cố gắng trong hiểu biết và thời gian của mình trình bày một cách dễ hiểu nhất có thể được!
Hoặc là, khi thời gian cho phép, CP sẽ gõ vào thread này những bài viết về kỹ thuật đo sáng và điều chỉnh trên máy...

Thân mến,

 

ANh CP nói đúng cái khúc mắc của LT đó. Nhiều khi chụp ngoài trời sáng quá, LT phải chụp RAW, sau đó chỉnh sửa bằng cảm giác, nhìn thấy cũng ổn. Nhưng khi có ai đó nói tấm này hơi tối, LT nhìn lại thì thấy nó tối thật. Chỉnh sáng lên 1 tý thì đẹp hơn.
Có lẽ khả năng nắm bắt chưa đạt.
 
Nếu có thời gian, anh hướng dẫn thêm về đo sáng, chụp ngược sáng..vv Khi đó LT sẽ hỏi thêm vài trường hợp, nhất là tầm quan trọng của thanh đo sáng trong VF, cũng như nút khóa sáng, thao tác với spot, bù trừ sáng... Cái này không tìm hiểu thì thôi, càng tìm càng rối.
 

Trích đoạn: lang thang
...Nếu có thời gian, anh hướng dẫn thêm về đo sáng, chụp ngược sáng..vv Khi đó LT sẽ hỏi thêm vài trường hợp, nhất là tầm quan trọng của thanh đo sáng trong VF, cũng như nút khóa sáng, thao tác với spot, bù trừ sáng... Cái này không tìm hiểu thì thôi, càng tìm càng rối.

Langthang,

Xin lỗi đã trả lời LT muộn màng vì bận rộn.
Hôm nay CP sẽ viết vài nét chính và sơ lược trong vấn đề đo sáng. Từ đó, trong thực hành, nếu có gì khúc mắc LT nêu câu hỏi cụ thể. CP sẽ cố gắng góp ý trong hiểu biết nông cạn của mình.
Với cách này, CP hy vọng LT sẽ nhớ lâu và tiến bộ hơn nếu CP chỉ gõ tràng giang đại hải cả những điều LT đã biết hoặc chẳng cần biết đến ...

1/  Trong mỗi máy ảnh ngày nay đều có trang bị một hệ thống đo sáng (light metering system). Cách hoạt động của các light meters trong máy ảnh là thu nhận ánh sáng phản chiếu từ chủ đề cũng như quang cảnh mà ống kính máy ảnh nhắm đến.

2/  Camera's light meters được các nhà sản xuất máy ảnh "dạy" rằng: trên hình ảnh trắng đen, một cách tổng quát, nếu xem vùng sáng trắng tuyệt đối là trị số zero (0) và vùng đen tuyệt đối là 100; thì giá trị xám 18% sẽ là giá trị trung bình mà ảnh trắng đen có thể cho gần đầy đủ chi tiết nhất trong cả hai vùng trắng (highkey area) và đen (lowkey area).

3/  Khi các phó nháy chúng ta dùng máy ảnh trong các modes tự động hoặc bán tự động như Auto, Program, Aperture Priority, Speed Priority... thì light meters trong máy ảnh có khuynh hướng điều chỉnh các trị số apertures và/hoặc speeds sao cho trở về với giá trị xám 18%.
Với cách tính toán này của các light meters trong máy ảnh, các nhà sản xuất biết rằng khi chụp bằng các modes tự động hoặc bán tự động, phó nhòm tay mơ cũng như nhà nghề đều đúng sáng được hơn 50% các trường hợp thông thường. Phần còn lại; hoặc là ngày xưa thì giao cho darkroom, ngày nay thì giao cho PhotoShop "cứu bồ". Nếu cứu không được nữa thì... dục bỏ.
Với các phó nháy kinh nghiệm về đo sáng, họ nhìn vấn đề khác hơn trong những trường hợp chụp không đúng sáng:
Light meters trong máy ảnh có khuynh hướng điều chỉnh mật độ trắng đen của ảnh về giá trị xám 18%. Do đó nếu chụp hai hình bằng các modes tự động, một hình cho cái bảng đen và một hình cho cái bảng trắng thì kết quả là cả hai hình của các bảng đó đều có màu xám 18% như nhau!
Vì thế, khi chụp ảnh quang cảnh sáng quá hoặc tối quá, chúng ta cần phải điều chỉnh bằng EV compensation function trong máy!

4/  Suy nghĩ thông thường cho rằng khi chụp với quang cảnh tối chúng ta cần điều chỉnh thêm ánh sáng so với các giá trị mà light meters trong máy ảnh đọc được. Điều này SAI vì đã được chứng minh trong thí dụ khi chụp hai tấm bảng đen và trắng ở trên.
Muốn chụp cái bảng trắng không bị xám 18%, chúng ta phải "đánh lừa" light meters bằng cách thêm sáng vào (tăng giá trị của EV compensations).
Ngược lại, với quang cảnh tối hoặc cái bảng đen, chúng ta phải bớt sáng ( giảm giá trị của EV compensations).

Phần kết luận của 4/ là điều vô cùng quan trọng cho việc đo sáng.
Langthang hãy cầm máy thực hành rồi cho CP biết kết quả. Chúng ta sẽ có dịp bàn tiếp.

Thân mến, 
 

Cảm ơn anh CP nhé, khi nào rảnh rỗi anh chia sẽ kinh nghiệm cũng được, những cái này là căn bản cho nhiếp ảnh nên rất quý. Những người mới làm quen sẽ khỏi phải mò mẫm nhiều. LT lúc đầu cũng nghĩ chụp màu sáng thì phải giảm EV.
Sau này LT thử chế độ M, chỉnh thông số cho thanh đo sáng ở giá trị 0ev. Nhưng cảm giác ảnh bị tối? Không biết vì sao?
LT cũng thấy bảng này khá hay, ví dụ đo sáng vào màu trắng, phải cộng 1 trị số ev thích hơp. Luôn tiện hỏi anh về đo sáng lòng bàn tay, thao tác thế nào cho chính xác? Vì đôi khi mình không tìm ra màu chuẩn để đo lúc chụp.
Cảm ơn anh CP nhé.
 

Luôn tiện hỏi anh về đo sáng lòng bàn tay, thao tác thế nào cho chính xác? Vì đôi khi mình không tìm ra màu chuẩn để đo lúc chụp.

Thật ra, bảng đo sáng trên chỉ có tính cách tương đối thôi, LT à!
Lý do là tuỳ theo phương pháp chúng ta đang dùng mà chúng ta cần đến các trị số khác nhau.
Với các máy ảnh digital hiện tại, PnS cũng như DSRL, chúng ta có ba phương pháp khác nhau để đo sáng.
1/  Cách đầu tiên gọi là Center-Weighted.
2/  Cách thứ hai, gọi là Partial.
3/  Cuối cùng là Spot light metering method.

CP dùng cách cuối cùng vì cho kết quả chính xác nhất!
Đo lòng bàn tay cũng chỉ cho được tương đối chứ không hoàn toàn đúng. Vì mỗi người có da lòng bàn tay đậm, nhạt có phần khác nhau. Ngoài ra, chúng ta chẳng có được màu chuẩn trong khi chụp hình bao giờ đâu, LT ạ! 
Do đó, CP luôn luôn dùng Spot Metering method để đo trực tiếp lên chủ đề. Và liên tưỏng đến các màu lân cận để chỉnh EV compensations.
Thí dụ, khi chụp chiếc hoa màu hồng phấn CP sẽ tuỳ theo độ đậm hay nhạt nơi mình focus trên cánh hoa để mà chỉnh EV +0.7 hoặc +1.0 fstops.
Yếu tố chúng ta cần chú ý và thêm thắt nữa là đang chụp ngược hay thuận sáng để điều chỉnh cho phù hợp!

Cách này mau lẹ hơn đo lòng bàn tay rất nhiều.
 
Để dùng phương pháp đo sáng trên lòng bàn tay, set EV +0.3 đến 0.7 tuỳ theo tay của mình. Dùng một tay phải cầm máy, tay trái đưa ra trước ống kính đo sao cho bàn tay trái cùng chiều chiếu sáng của chủ đề. Sau đó AE and AF locking và chuyển máy đến hướng chủ đề, frame hình (zooming hoặc moving tới, lui...) rồi click!
Thông thường các máy được set AE và AF locking bằng cách bấm half-way trên shooter.
Cách này có điểm bất lợi là chỉ dùng được với những ống kính macro mà không works với các ống kính có minimum focus distances xa hơn sải tay của chúng ta!

Vơi mỗi camera manufactor, độ chính xác khi đo sáng có xe dịch chút đỉnh.
Điều quan trọng là chúng ta dùng quen với máy mình với những EV compensations khác nhau để rút ra được kinh nghiệm với chúng!
Hy vọng LT hiểu được điều CP đã đề cập!

Cảm ơn anh Cp, LT cũng biết khó mà chọn màu chuẩn lắm, chỉ muốn tìm hiểu cho biết thôi.
Còn khi chụp thì ôi thôi, nhiều khi lý thuyết quên hết. Vẫn chưa quen hết tính năng của máy nên điều chỉnh cũng không nhanh.
 

Hôm nay CP sẽ viết vài nét về ánh sáng ngược, back lighting (BL).
Đã có nhiều tài liệu nói về BL trên Internet cũng như printed versions. Do đó, CP sẽ không đề cập đến những điều chúng ta dễ dàng đọc hoặc nắm được từ các bài viết, tài liệu khác. Nét chính về BL mà CP đề cập trong đây là những điều chúng ta thường ít chú ý hoặc ngộ nhận khi xử dụng nó:
 
1/   Theo định nghĩa thông thường, hình ảnh chụp với BL là khi nguồn sáng (light source/s) nằm ở phía sau chủ đề mà ống kính của chúng ta đang hướng đến shooting pictures.
 
2/   Lý do photographers yêu thích ánh sáng ngược vì thứ nhất, nó dễ cho một viền sáng linh động trên tóc hoặc bao quanh chủ đề như chân dung, hoa, và tĩnh vật… rất đẹp mắt!
Nhưng lý do quan trọng hơn, nếu đo được đúng sáng với BL, thì hình ảnh sẽ có độ nổi (3D) mà không bị flat out như ánh sáng thuận (front lighting - FT) hoặc tệ hơn như khi dùng đèn flash gắn trực tiếp trên máy ảnh.
Chỉ chú ý đến lý do đầu tiên (viền sáng “đẹp mắt”) mà không quan tâm đầy đủ đến chiều sâu (3D effects) thường là nguyên nhân làm thất bại những ảnh có BL. Điều này khiến các photographers (kể cả chuyên nghiệp) vẫn nói chụp ảnh BL là khó khăn!
 
3/   Nguyên nhân khác làm cho BL khó hơn vì định nghĩa 1/ bên trên về BL có phần hạn hẹp và thiếu chính xác của nó khiến phần đông phó nhòm bị ngộ nhận tai hại.
 
Đã từ rất lâu, thế giới nhiếp ảnh đã phải deals với một vấn nạn là, hình ảnh luôn luôn có độ tương phản rất cao so với mắt thường chúng ta nhìn thấy từ thế giới thật ở bên ngoài.
Điều này xảy ra do khi quan sát, con ngươi của chúng ta liên tục điều tiết đồng tử (iris) để phù hợp với ánh sáng từ vùng xẫm (lowkey areas) đến các vùng sáng (highkey areas) trong khi film hoặc digital images chỉ được thu hình tại mỗi fixed aperture value cho một khung hình mà thôi!
Ngoài ra, độ nhạy sáng (speedrate) của film hoặc digital images cũng ảnh hưởng đến độ tương phản (contrast) của hình ảnh. Film có độ nhạy thấp cho độ tương phản cao hơn so với film có độ nhạy cao.
Chụp ảnh chân dung ở ISO 800 sẽ cho hình ảnh dịu (tương phản thấp) hơn so với ISO 100. Nhưng với film rate ISO, chúng ta phải giải quyết vấn đề noisy của hình ảnh.
 
CP phải đề cập đến độ tương phản vì chúng ta cần chú ý đến hai thành phần chính trong một hình ảnh là chủ đề và background của nó.
Hình ảnh chân dung, tĩnh vật, hoa, macro,… thường có chiều sâu khi BG sáng hơn chủ đề của nó trong khoảng 1 đến 1.7 fstops.
Khi BG sáng hơn chủ đề trên 2.0 fstops, chúng ta nói BG bị “cháy”.
 
Cả hai trường hợp này, chúng ta đều xem như “virtually back lighting” dù light sources không nhất thiết đến từ phía sau của chủ đề!
 
Ngược lại, cho dù light sources đến từ sau lưng của chủ đề; nhưng BG lại tối đen (gối đầu chủ đề vào bóng râm) thì chúng ta cần quan niệm và đo sáng ảnh của chúng ta như là FL chứ không như BL, thì sẽ dễ dàng hơn!
Trừ những hiệu ứng vô cùng đặc biệt mà phó nhòm cố ý nhắm đến, để có được hình ảnh với ánh sáng đẹp, đo chính xác; chúng ta nên nhớ:
 
1/   Đo sáng bằng spot-light-meter mode để chọn background (bằng cách thay đổi góc bấm máy, tiêu cự ống kính, hoặc di dời chủ đề… ) không chênh lệch quá + hoặc – 2.0 fstops.
 
2/   Nếu muốn có BG màu đen tuyền mà chẳng cần đến P/S, chỉ cần có BG tối hơn chủ đề - 3.0 fstops là an toàn lắm rồi.
 
3/   Ngược lại, muốn có BG màu trắng, cần có BG sáng hơn chủ đề khoảng trên + 3.0 fstops.
 
Trong studio, làm BG trắng sáng còn dễ hơn nếu biết dùng đèn flash đánh dư vào BG theo tính toán của mình. Ngược lại, đặt chủ đề xa BG trong studio cũng làm cho BG từ xẫm cho đến tối đen như ý phó nhòm mong muốn!
 
 
Nêu vài nét khái quát về BL, ACE nào muốn trao đổi thêm chi tiết; CP sẵn sàng được lắng nghe hoặc đóng góp theo hiểu biết hạn hẹp của mình.
 
Thân mến,
 

Về độ nổi 3D LT hơi khó hình dung.  Anh có hình ví dụ nào không?
Nhân đây nhờ anh nhận xét giúp LT hình này.

Trích đoạn: lang thang

Về độ nổi 3D LT hơi khó hình dung.  Anh có hình ví dụ nào không?
Nhân đây nhờ anh nhận xét giúp LT hình này.

 

Ảnh trên của LT chụp có ánh sáng đứng bóng nên virtually có BL trên chiếc lá đứng và FL trên chiếc lá nằm ngang.
Với f/11 và focal trung bình (70mm) nếu ảnh được chụp đúng sáng thì ảnh nhìn chiều sâu (3D) rất rõ.
CP chỉnh lại exposure và contrast cho đúng như sau:




LT có nhìn thấy những đường gân của cả hai chiếc lá đều "nổi" hẳn lên, hay không?
Ngoài chiều của ánh sáng trong ảnh cũng như việc đo đúng sáng; các yếu tố trực tiếp (DoF) và gián tiếp khác (apertures nhỏ, short focals...) cũng ảnh hưởng rất đáng kể đến chiều sâu 3D của khi chúng ta chụp hình.
Với ống kính mở rộng, và focals của ống kính tương đối dài...  thì dù chúng ta đo thật đúng sáng, ảnh chỉ có thể nhìn thấy "nổi bật lên" những nơi chủ đề nằm trong in-focus-areas mà thôi!
Và, đây lại là yếu tố cần thiết khi chúng ta chụp chân dung, hoa, macro...


Ảnh dưới CP chụp với ống kính 105mm, aperture mở f/3.5. Do đó độ nổi của ảnh chỉ thấy trên cánh hoa màu đỏ mà thôi!
(EV= -2):




 

Ex cũng chen vô nhờ CP coi cho tấm này, thời tiết chỗ Ex ở hôm nay kiếm không ra tia nắng nào hết . Ex phải mượn ánh sáng của đèn (Canon 540EZ) làm nguồn ánh sáng. Ngoại trừ chữ ký và làm cho nhỏ lại Ex không có chỉnh hay sửa gì hết. CP vui lòng cho biết ý kiến, phê bình chụp như thế này có đúng chưa . Cám ơn CP.

[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/7327/6FE377202D57486089FC53839BB08A19.jpg[/image]

Attached Image(s)

Tấm ở trên chụp với 1/125 at f/8.0. ISO=125 và tấm bên dưới thì 1/125, f/11, iso=100.


[image]http://diendan.vnthuquan.net/upfiles/7327/D9A62DDA93DF4310BB725CA0BD4C2517.jpg[/image]

Attached Image(s)

Cảm ơn anh CP nhé, đúng là chỉnh lại nhìn tương phản tốt hơn.
Về đo sáng, LT chỉ biết trông vào máy, chụp xong nếu thấy không ổn thì chỉnh theo cảm giác thôi. Anh thì đựa vào kinh nghiệm hay làm sao?