Thư pháp Lê Xuân Hoà (Thanh Hoằng Khê )



Cụ già quắc thước mà nhân hậu, râu tóc bạc phơ nhưng giọng nói, tiếng cười sang sảng âm vang, chốc chốc lại vén tay áo, thoăn thoắt đưa ngọn bút lông chạy nhanh trên trang giấy khổ lớn để gửi cho đời những ước vọng thanh cao và tô đậm nét thâm trầm muôn thủa của đất trời Hà Nội...
Mấy chục năm nay, trên cương vị cộng tác viên của Viện nghiên cứu Hán Nôm cũng như trong hoạt động xã hội, cụ Thanh Hoằng Khê Lê Xuân Hoà dồn hết tâm trí và tinh lực cho thư pháp, và ngày nay, tuổi đã ngoài chín mươi, có thể mượn câu ''''bút pháp đã tinh'''' của Nguyễn Du để nói về cụ.

Thư pháp Thanh Hoằng Khê đã được giới thiệu trân trọng khắp trong Nam ngoài Bắc, ở Hà Nội, ở thành phố HCM... Chữ của Lê Xuân Hoà đã có mặt trong cuộc Triển lãm thư pháp quốc tế lớn do Hiệp hội giao lưu văn hoá đối ngoại Trung Quốc và Hiệp hội các nhà Thư pháp Trung Quốc chủ trì tổ chức với sự hợp tác của Hội thư pháp Nhật Bản và Hàn Quốc.

Thư pháp Thanh Hoằng Khê có đủ tứ thể song sở trường của cụ có lẽ là thảo thư và hành thư đới thảo. Thư pháp là nghệ thuật dùng cái mỹ của chữ viết để biểu hiện cái chân, cái thiện của tư tưởng và tâm hồn. Bởi thế nhà Thư pháp luôn luôn coi trọng tầm cao của tư duy và cảm xúc những dòng chữ mình viết. Có thể lấy ngay tám chữ: ''''Thiết thạch can trường, tinh anh tuyết ngọc'''' (Khí phách kiên cường như đá như thép, tâm hồn trong sáng cao đẹp như tuyết như ngọc) để khái quát diện mạo tinh thần của thư hoạ Lê Xuân Hoà. Là thơ thần ''''Tuyên ngôn độc lập'''' của Lý Thường Kiệt hay thơ kệ ''''Cáo tật thị chúng'''' của Mãn Giác Thiền sư, là thơ Thướng sơn ''''Cử đầu hồng nhật cận, đối ngạn nhất chi mai''''.... tất cả đều toát lên chất kiên cường cao đẹp ấy.

Phẩm chất kiên cường, tao nhã thấm đượm cả những trang thư pháp cổ ngữ ''''Nhân đáo vô cầu phẩm tự cao'''' (Người ta khi đạt tới trình độ không ham muốn chẳng truy cầu gì cả thì phẩm giá tự nhiên được cao thượng), cho đến lời ngâm hoa vịnh tửu ''''Đối tửu tâm tiên tuý, Tầm lan mộng diệc hương'''' (Nhìn rượu lòng say trước, tìm lan mộng cũng thơm)....

Yêu cầu cao về phương diện thể hiện thư pháp là tính cân đối. Bản thân hình thể khối vuông của chữ Hán đã quy định yêu cầu này. Đương nhiên khái niệm cân đối cần được lí giải rất linh hoạt và toàn diện. Thư pháp Thanh Hoằng Khê đã đáp ứng xuất sắc yêu cầu này. Trên tổng thể, đó là bố cục hài hoà giữa các mảng chữ, cũng như giữa phần viết chữ với phần để trống. Nhưng quan trọng hơn cả, thể hiện tài năng thư pháp tập trung nhất chính là nét bút tự nhiên, phóng khoáng, hào mại, không chút câu thúc gò bó trong từng chữ cũng như nét rê bút từ chữ trước đến chữ sau thật lão luyện thuần thục tưởng chừng như sự chuyển động của ngọn bút lông chỉ có thể đi theo một quỹ đạo duy nhất hợp lí như vậy, không thể nào khác.

Nét bút rắn rỏi, dứt khoát, màu mực đậm đặc ở những chữ khởi đầu có thể nói rất đặc trưng cho bút pháp Lê Xuân Hoà. Điều thú vị là ngoài Thư ra, Thanh Hoằng Khê Lê Xuân Hoà còn có Hoạ chủ yếu là tranh hoạ thảo. Bên cạnh thư pháp gia Thanh Hoằng Khê còn có một thầy giáo - một cụ giáo- Lê Xuân Hoà vẫn ngày ngày tận tình dạy bảo truyền nghề cho lớp lớp người yêu thích thư pháp, trong đó có cả những môn sinh ở tuổi ''''cổ lai hi''''.

Thư hoạ Thanh Hoằng Khê Lê Xuân Hoà là mốc son trong lịch sử thư pháp Việt Nam, là một thành tựu đáng ghi nhận của thư pháp Hán Nôm, một bộ phận nhỏ nhưng đặc sắc góp phần làm nên diện mạo văn hoá truyền thống nước nhà.

Một số tác phẩm của ông ( cùng Thế Anh ) qua 32 chữ thông dụng.Con số 32 là con số chân phúc, viên mãn, toàn hảo (Đức Phật có đủ 32 tướng tốt). Chữ Chí, Lộc, Thọ, Thành... là để tỏ rõ ý chí cao viễn, mong muốn thành đạt sự nghiệp. Chữ Nhân, Đức, Trí, Minh... thể hiện khát vọng cao quý về trí tuệ, học vấn. Chữ Nhẫn, Lễ, Hiếu, Thuận... có ý mong muốn một trật tự tốt đẹp, êm thắm trong mọi sự.


AN-- An lạc hoan hỉ (Vui sướng bình yên)



LỄ-- Tiên học lễ hậu học văn (Trước học lễ nghi sau mới học chữ thánh hiền)


MINH--Ký Minh thả triết (Đã sáng rồi lại càng sáng thêm)