Hâm Nóng Toàn Cầu và Sạn Thận
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô
 
Hâm Nóng Toàn Cầu Tăng Cao Nguy Cơ Sạn Thận
Bs Margaret Preale thuộc Đại Học UT Southwestern nghiên cứu nguy cơ sạn thận liên hệ hâm nóng toàn cầu. Kết quả đăng trong báo Proceedings of the National Academy of Sciences, 2008. Hâm nóng toàn cầu sẽ tăng nguy cơ sạn thận ở những tiểu bang thuộc vòng đai ở Hoa Kỳ như tiểu bang Alabama, Arkansas, Florida, Georgia, Louisiana, Mississipi, North Carolina, và Tennessee.

Bs Tom Brikowski dùng mô hình hâm nóng toàn cầu (Intergovermental Panel on Climate change’s 2007 Fourth Assessment report) tiên đoán nhiệt độ tăng cao dựa theo ước lượng không khí nhà kính (future greenhouse gases). Kết quả cho biết nhiệt độ toàn cầu sẽ tăng cao rất nhiều tính cho tới năm 2050. Khi trời nóng hơn thì nước trong cơ thể sẽ mất nhiều hơn và do đó nguy cơ thành lập sạn thận sẽ cao hơn. Bệnh nhân có dòng họ di truyền sạn thận sẽ bị nguy cơ sạn thận cao hơn nữa.

Nguyên nhân Sạn thận
Khoảng 3% dân sống ở Mỹ bị bệnh sạn thận. Đàn ông bị sạn thận nhiều gấp 3 lần đàn bà, phần lớn ở tuổi từ 20 tới 40. Nếu bạn chỉ ngồi một chỗ làm việc bàn giấy dễ bị sạn thân hơn người làm việc bằng chân tay. Môi trưòng sống xung quanh cũng ảnh hưởng sinh ra sạn thận, thí dụ bạn dễ bị sạn thận nếu sống trong những vùng sa mạc, đồi núi, vùng nhiệt đới, hay trong những ngày tháng vào mùa hè. Ăn uống nhiều chất oxalates, nhiều chất vôi, phosphate, hay purines thường cũng dễ bị sạn thận. Sạn thận thành lập khi cơ thể bị mất nước. Chức năng thận hay đường tiểu hoạt động không bình thường cũng dễ gây sạn thận. Sạn thận nguồn gốc từ chất vôi sẩy ra rất thông thường, chiếm 80%.
Những điều kiện sinh sạn thận là:
Nước tiểu chứa nhiều chất vôi, tiết ra quá 200mg/một ngày. Khoảng 50% bênh nhân có chất vôi bình thường nhưng nếu nước tiểu chứa quá nhiều chất oxalate calcium sẽ sinh sạn thận.

Thường thì có 3 trường hợp chất vôi tăng cao trong nước tiểu: 1) Trước nhất là bởi chất vôi hấp thụ nhiều qua ruột. 2) Chất vôi trong nước tiểu do thận lọt ra ngoài đường tiểu.. 3) Chất vôi trong nước tiểu từ xương mất ra ngoài.
Còn chất vôi tăng cao trong máu là do tuyến phó giáp trạng hoạt động quá mạnh. Môt số nguyên nhân khác cũng làm chất vôi tăng cao trong máu, như tuyến giáp trạng hoạt động cao, bị bệnh bướu nang thượng thận (pheochromocytoma). Đôi khi do bệnh nhân hay nằm yên một chỗ không chịu hoạt động, do tính chất di truyền làm tăng cao chất vôi trong máu, uống thuốc thiazides thường xuyên, trúng độc vì sinh tố A, hay bị bệnh u hạt (granulomatous diseases), v..v..

Độ cường toan cao trong niễu quản cũng là một lý do của bệnh sạn thận (nephrolithiasis), hoặc do muối potassium quá thấp trong máu (hypokalemia), hay bệnh nhân bị chất Chlore cao trong máu (hyperchloremia).

Nếu Uric acid tăng nhiều trong nước tiểu, chẳng hạn bệnh phong thấp (gout) luôn có nước tiểu trong tình trạng độ cường toan cao dễ sinh loại sạn có urate và calcium oxalate.

Vài loại bệnh khác như chứng Crohn, bệnh loét ruột già (ulcerative colitis), trường hợp sau khi mổ thông nối ruột (jejunoileal bypass) hay tiêu chảy kinh niên cũng sinh sạn thận urate.

Đồ ăn chứa nhiều oxalate như rau spinach, nước trà, cà-phê có thể sinh sạn oxalate. Bình thường, oxalate hấp thụ khó khăn qua ruột. Nhưng nếu mắc phải những loại bệnh như viêm ruột, ruột non bị cắt, hay sau khi mổ nối ruột non (jejunoileal), chất oxalate sẽ hấp thụ qua ruột nhiều hơn.
Chất cystine trong nước tiểu do bệnh di truyền gây loại sạn có chất cystine.

Nhiễm trùng sinh ra sạn Struvite là hỗn hợp những hóa chất như magnesium, ammonium và phosphate, đặc biệt do vi trùng Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, và Staphyloccocus.
Định bệnh sạn trong nước tiểu:
Tình cờ chụp hình quang tuyến có thể khám phá thấy sạn thận. Bệnh nhân than phiền đau bụng hay đau lưng chuyền xuống dưới và phía đàng trước bụng dưới. Đôi khi ói mửa. Phái nam bị đau bong chuyền xuống tinh hoàn. Phái nữ đau truyền xuống phần sinh dục phía ngoài. Khi sạn thận bị nghẹt sẽ gây đau đớn cực độ. Lúc đó thận có thể bị sưng lớn. Nhưng nếu may mắn sạn lọt được ra ngoài, không bị nghẹt, sẽ đỡ đau hơn.

Chúng ta cần phân biệt sạn thận với bệnh viêm thận (pyelonephritis) hay ung thư thận. Khoảng 80% nước tiểu có máu là do sạn thận, nhưng viêm thận pyelonephritis sinh mủ và làm nhiễm trùng đường tiểu. Chụp hình CT scan và quang tuyến IVP rất cần thiết để định bệnh sạn thận và loại trừ ung thư thận.

Nếu lần đầu tiên bị sạn thận thì cần tìm hiểu nếu bệnh nhân có bệnh di truyền, nghĩa là nếu có ai trong gia đình đã từng bị sạn thận, hay sạn thận do đồ ăn, nước uống, hoặc thuốc dùng hàng ngày. Thử máu để định mức hóa chất calcium và phosphorus, chất uric acid. Nếu chất vôi cao trong máu, cần tìm hiểu lượng kích thích tố phó giáp trạng.
Thử nghiệm để phân chất nước tiểu, đo pH, tinh thể khoáng chất, hay lỡ đường tiểu bị nhiễm trùng. Sạn chất vôi có thể truy tầm bằng phương pháp chụp hình quang tuyến. Nhưng sạn struvite, cystine, urate khó nhìn thấy bằng quang tuyến. Ngoài CT scan, thêm siêu âm để truy tầm sạn thận.
Bệnh nhân bị sạn thận thường xuyên có thể do bệnh tiêu chảy kinh niên, bệnh loãng xương, gẫy xương, phong thấp gout và nhiễm trùng đường tiểu. Bệnh nhân lớn tuổi, trên 65, thường có loại sạn urate, trước đã từng mổ vì bệnh phó giáp trạng, v..v.. , tức là xếp vào loại cơ nguy có sạn thận nhiều hơn bình thường.
Sau hết, chúng ta nên lưu ý vài điều kiện sau đây dễ sinh sạn thận:

Đàn ông bị sạn thận nhiều hơn, gấp 3 lần phụ nữ.
Sống trong những vùng sa mạc, núi, hay vùng nhiệt đới dễ bị sạn thận vào mùa hè.

Những điều kiện tạo sạn thân là bởi chất vôi cao trong nước tiểu và máu, độ cường toan cao trong tiểu quản (tubular acidosis), có nhiều chất uric acid trong nước tiểu, bệnh gout, bệnh tiêu chảy kinh niên, chất oxalate hay cystine cao trong nước tiểu, magnesium giảm thấp trong nước tiểu hay nhiễm trùng Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, và Staphylococcus.

Chất calcium tăng nhiều trong nước tiểu.

Và sau hết, phải truy tầm nếu bị bệnh phó giáp trạng hoạt động mạnh hay thấy chất vôi Calcium lên cao trong máu.
 
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô
 
http://www.yduocngaynay.com/2_2TrMNgo_SanThan_HamNongToanCau.htm

Bệnh sạn thận
Sạn thận xuất phát từ các chất muối khoáng không tan trong nước từ trong nước tiểu như chất vôi (calcium), chất oxalate hoặc phosphate.

Phần lớn sạn thận đều cản quang (radio-opaque) nghĩa là thấy trên XRay thường, (không như sạn mật thường không cản quang nên không thể thấy trên Xray thường được). Sạn này ở các bệnh nhân có yếu tố di truyền (familial), cha mẹ hay anh chị bị thì mình dễ bị. Bệnh sạn này còn hay ở bệnh nhân bị bệnh tuyến Parathyroid (tuyến điều khiển Calcium trong máu, nằm ở kế tuyến giáp trạng), bệnh tuyến giáp trạng, bệnh về xương như bệnh Paget’s, bệnh về ruột non (Ilium disease), bệnh về cơ sợi (sarcoidosis), bệnh chứng lọc thận (tubular acidosis)....

Một số bệnh nhân bị sạn do vi trùng có chứa chất urease tách chất urea trong nước tiểu làm ra chất magnesium-ammonium-calcium, chất này đóng lại thành sạn. Sạn này thường rất to, có thể chiếm hết cả quả thận (staghorn calculus).

Một số nhỏ bệnh nhân bị sạn Urate, không cản quang. Sạn này thường ở bệnh nhân bị bệnh thống phong (gout) hoặc do di truyền. Uống ít nước không là nguyên nhân gây sạn thận nhưng khi đã có quá khứ bị sạn thận thì phải uống nước nhiều để tránh sạn thận trở lại.

Làm sao biết mình bị sạn thận:
Sạn thận, nhất là sạn nhỏ khi bị lọt vào ống dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang gây đau bụng dữ dội và từng cơn, bệnh nhân bất thình lình đau lăn lộn kèm theo ói mửa (nhiều bệnh nhân tả sự đau này còn đau hơn đau bụng sanh!). Bệnh nhân có thể có kèm triệu chứng nhiễm trùng đường tiểu như nóng sốt, tiểu đau, tiểu nhiều lần, đau vùng hông đi vòng xuống vùng chậu hay vùng sinh dục.

Một số bệnh nhân không có triệu chứng gì và không biết mình bị sạn thận. Chỉ đuợc tìm ra do sự tình cờ như đi chụp hình tử cung hoặc chụp siêu âm bụng do bệnh khác v.v...

Nước tiểu của người có sạn thận thường có máu hoặc vi trùng. IVP là thử nghiệm chắc chắn nhất để tìm ra sạn, nhất là sạn không cản quang hay là sạn nhỏ. Nó còn là thử nghiệm để xem chức năng thận có bị mất hay không trong thường hợp sạn nhỏ làm tắc nghẽn đường dẫn tìểu. CT scan đôi khi  được dùng để tìm ra sạn thận.

Cách chữa bệnh sạn thận:
Khi bệnh nhân đau bụng dữ dội vì sạn thì thường được nhập viện để được cho thuốc giảm đau và truyền nước biển nếu ói mửa nhiều. Thuốc lợi tiểu phải tránh trong trường hợp này vì có thể là tăng sự nghẹt đường tiểu. 80% sạn nhỏ sẽ được tiểu ra tự nhiên. Sạn nhỏ từ 4mm trở xuống sẽ được tiểu ra mà không cần phải làm gì cả nhưng khi sạn lớn hơn 6mm thì cần chữa bằng phương pháp ngoại khoa, nhất là khi có nhiễm trùng hoặc tắc đường dẫn tiểu từ thận.

Sạn Urate thì được đánh tan bằng chất hóa học (chemolysis). Nước tiểu được giữ ở pH=7. Allopurinol được cho uống sau khi có sạn Urate để ngừa bị sạn này trở lại.

Sạn lớn thường được làm vỡ ra bằng siêu âm (ESWL: extracorporeal shock wave lithotripsy) trước khi cho thuốc lợi tiểu để tống ra. Phương pháp mổ thận để lấy sạn ra càng ngày càng ít được dùng đến.
 
 Một phương pháp nữa là sạn có thể được dùng lưới để lưới ra (basketry) khi sạn nằm ở trên xa. Bác sĩ chuyên khoa sẽ dùng máy nội soi (cystoscopy) để lấy sạn ra.
 
 Khi sạn nằm trong ống dẫn tiểu làm nghẹt thận thì đôi khi bác sĩ dùng một dây (stent) đút vào ống dẫn tiểu để đẩy sạn lên khỏi chỗ hẹp để làm hết nghẹt.

Nói tóm lại, sạn thận nếu gây triệu chứng hại cho chức năng thận vì làm nghẹt ống dẫn tiểu hay gây đau đớn thì cần phải lấy ra. Sạn nhỏ nằm ở vị trí vô hại thì bác sĩ chỉ theo dõi. Uống nhiều nước để tránh táo bón dễ gây nhiễm trùng đường tiểu.
 


Bs. Trần Thị Xuyên
 
http://www.vietnet.com.au/details.php?nid=249

Để tránh bị sỏi thận canxi oxalat cận cần sử dung hàng ngày nước khoáng Nigaribi  loại nước khá giàu hàm lượng ion Magiê để tăng ham lương Magiie trong cơ thể khi đó hàm lương oxalat sẽ kêt họp vơi Magiê lam cho thận không có sỏi Canxi oxalat nữa. thạt là đơn gian vô cung hiệu quả - 100% bạn không bi táo bón , khả năng thai độc trong cơ thể cung rất tốt bơi trong Nigaribi con có hơn 80 loại vi lượng khoáng khác để điểu hoà chuyển hoá dinh dưỡng ,thải đọc tố trong Gan và Thận - muốn tim hiểu Nigaribi gap dinhbinhMS.ĐT ;0903439261